Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι. Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε. πριν από λίγο

Transcript

1 Μορφές Εκπόνησης Ερευνητικής Εργασίας Μαρία Κουτσούμπα

2 Έστω λοιπόν ότι το αντικείμενο ενδιαφέροντος είναι «η τηλεδιάσκεψη». Ας δούμε τι συνεπάγεται το κάθε ερευνητικό ερώτημα που θέσαμε πριν από λίγο Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 2

3 Το πρώτο ερευνητικό ερώτημα που τέθηκε αφορούσε: «Τι είναι η τηλεδιάσκεψη και πως πραγματοποιείται στο πλαίσιο της εξαε;» Στην περίπτωση αυτή το ερευνητικό ερώτημα εστιάζεται στην περιγραφή. Το δεύτερο σχετιζόταν με το: «Μπορούμε να προβλέψουμε την απόδοση ενός φοιτητή από το βαθμό συμμετοχής και ενεργοποίησής του κατά την διάρκεια της τηλεδιάσκεψης;» Στην περίπτωση αυτή το ερευνητικό ερώτημα εστιάζεται στην στην πρόγνωση. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 3

4 Το τρίτο ήταν: «Με ποια μέσα και ποιες τεχνικές μπορούμε να βελτιώσουμε το βαθμό αλληλεπίδρασης κατά τη διάρκεια μίας τηλεδιάσκεψης;» Στην περίπτωση αυτή το ερευνητικό ερώτημα εστιάζεται στη βελτίωση/ανάπτυξη. β η Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 4

5 Το τέταρτο σχετιζόταν με το: «Πως νοιώθουν οι εκπαιδευόμενοι κατά τη διάρκεια μιας τηλεδιάσκεψης λδά και πως την αντιλαμβάνονται;» ; Στην περίπτωση αυτή το ερευνητικό ερώτημα εστιάζεται στην ερμηνεία. ί Το πέμπτο και τελευταίο ερώτημα αφορούσε: : «Ποια είναι η σχέση της αλληλεπίδρασης σε μία τηλεδιάσκεψη με την ικανοποίηση που λαμβάνουν οι φοιτητές από τη συμμετοχή τους σε αυτήν; Η ικανοποίηση αυξάνει όσο αυξάνει η αλληλεπίδραση;» Στην περίπτωση αυτή το ερευνητικό ερώτημα εστιάζεται στην στην εξήγηση. Εδ Ειδικότερα, Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 5

6 ερμηνεία αναφέρεται στην Η κατανόηση ενός φαινομένου, γεγονότος ή πράγματος, χωρίς να προσδιορίζονται αιτιοκρατικές σχέσεις. Η εξήγηση αποτελεί την προσπάθεια προσδιορισμού κατά βάση σχέσεων αιτίας και αιτιατού. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 6

7 Καταληκτικά Καταληκτικά Διαπιστώνουμε Διαπιστώνουμε ότι ότι τα τα προηγούμενα προηγούμενα μπορούν μπορούν να να ταξινομηθούν ταξινομηθούν σε σε πέντε πέντε μπορούν μπορούν να να ταξινομηθούν ταξινομηθούν σε σε πέντε πέντε βασικούς βασικούς τύπους τύπους έρευνας έρευνας στην στην εκπαίδευση εκπαίδευση: εκπαίδευση εκπαίδευση: o Περιγραφή Περιγραφή o Πρόγνωση Πρόγνωση o Βελτίωση/ανάπτυξη Βελτίωση/ανάπτυξη o Ερμηνεία Ερμηνεία o Εξήγηση Εξήγηση Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 7 o Εξήγηση Εξήγηση

8 Τι πρέπει να σκεφτώ στη συνέχεια; Κάθε ερώτημα με ποια στρατηγική θα το απαντήσω; Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 8

9 Υπάρχουν 2 είδη στρατηγικής σύμφωνα με τον Robson (2007): o Η ευέλικτη στρατηγική: όταν ξεκινά η έρευνα ο ερευνητής δεν έχει κατά νου μια συγκεκριμένη θεωρία, δεν γνωρίζει επακριβώς τον τρόπο που θα συλλέξει τα στοιχεία, ούτε τον τρόπο που θα τα μελετήσει. Ο σχεδιασμός συνεχώς διαμορφώνεται κατά τη διάρκεια της έρευνας. o Ημηευέλικτηστρατηγική: από την πρώτη στιγμή ο ερευνητής έχει μια θεωρία και θέλει να την επαληθεύσει ή να την απορρίψει, π.χ. μέσα από συγκεκριμένο πείραμα. Δεν μπορεί να αλλάξει κάτι κατά τη διάρκεια της έρευνας. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 9

10 Οι θεωρίες δημιουργούνται: Εκ των υστέρων Μια θεωρία μπορεί να δημιουργηθεί αφού πρώτα παρατηρηθεί ένα μεγάλο σύνολο δεδομένων. Την διαδικασία αυτή ακολούθησαν πολλοί ανθρωπολόγοι που προσέγγισαν κοινωνίες εντελώς διαφορετικές από τις δικές τους και, στη συνέχεια, υιοθετήθηκε και από ερευνητές άλλων χώρων. Με βάση αυτή την διαδικασία ελέγχουμε την αλήθεια ή την ισχύ της θεωρίας με βάση μεταγενέστερες έρευνες. Εκ των προτέρων Μια θεωρία μπορεί να δημιουργηθεί εκ των προτέρων. Με βάση αυτή την διαδικασία ελέγχουμε την αλήθεια της θεωρίας διατυπώνοντας μια ή περισσότερες υποθέσεις που συνεπάγονται από αυτή και ερευνούμε αν επαληθεύονται στην πραγματικότητα. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 10

11 Η ευέλικτη στρατηγική συνδυάζεται συνήθως με ζητήματα ερμηνείας και με ποιοτικές μεθόδους έρευνας όπως: o Εθνογραφικές o Μελέτες περίπτωσης o Ιστορικές o Έρευνες δράσης κ.ά. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 11

12 Η μη ευέλικτη στρατηγική συνδυάζεται συνήθως με ζητήματα εξήγησης και με ποσοτικές μεθόδους έρευνας όπως: o Πείραμα o o Έρευνα συσχέτισης Μετα-ανάλυση ανάλυση κ.ά. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 12

13 Θα μπορούσε κάποιος να παρουσιάσει συνοπτικά τα προηγούμενα ως εξής: Εξήγηση Vs Ερμηνεία Ποσοτικές μέθοδοι Vs Ποιοτικές μέθοδοι Αντικειμενική πραγματικότητα Vs Πραγματικότητα που κατασκευάζεται Μελέτη συμπεριφορών Vs Μελέτη νοημάτων Παραγωγικοί συλλογισμοί Vs Επαγωγικοί συλλογισμοί Δύσκαμπτη δομή Vs Εύκαμπτη δομή Σκοπός: ο έλεγχος των θεωριών Vs Σκοπός: η δημιουργία θεωριών με εμπειρικά δεδομένα από τα εμπειρικά δεδομένα Διατύπωση ερευνητικών Vs Διατύπωση ερευνητικών υποθέσεων προβλημάτων ή ερωτημάτων Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 13

14 Η επιλογή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό και από τον ίδιο τον ερευνητή και τον τρόπο που αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα! Με άλλα λόγια, εξαρτάται από το αν ο ερευνητής θεωρεί ότι η πραγματικότητα υφίσταται ανεξάρτητα από τα άτομα που την παρατηρούν ή ότι η γνώση που αποκτούμε για την πραγματικότητα πηγάζει από τις εμπειρίες μας. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 14

15 Οι επιστήμονες που απαντούν καταφατικά στο πρώτο δέχονται ότι τα κοινωνικά φαινόμενα είναι όπως τα φυσικά φαινόμενα, αντικειμενικά «πράγματα» που μπορούν α) να παρατηρηθούν επιστημονικά και β) να ανακαλυφθούν γενικοί αιτιακοί κανόνες που τα καθορίζουν (εξηγητικό μοντέλο). Έτσι τα κοινωνικά φαινόμενα μπορούν να μελετηθούν γι αυτούς τους επιστήμονες με εργαλεία των Φυσικών Επιστημών. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 15

16 Οι επιστήμονες που απαντούν αρνητικά δέχονται ότι η κοινωνική πραγματικότητα κατασκευάζεται μέσα από νοήματα που αποδίδουν τα υποκείμενα στις πράξεις και τις συμπεριφορές τους. Κατά συνέπεια τα κοινωνικά φαινόμενα α) δεν μπορούν όπως τα φυσικά φαινόμενα, να παρατηρηθούν επιστημονικά και β) δεν μπορούν να ανακαλυφθούν γενικοί αιτιακοί κανόνες που τα καθορίζουν. Μπορούν ωστόσο να μελετηθούν για να ερμηνευτούν (ερμηνευτικό μοντέλο) με διαφορετικά όμως εργαλεία από αυτά των Φυσικών Επιστημών. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 16

17 Με άλλα λόγια, η επιλογή εξαρτάται από: o την κοσμοθεωρία του κάθε ερευνητή o τις θεωρητικές του παραδοχές o τη θέση του απέναντι στο πρόβλημα της γνώσης γενικότερα Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 17

18 Παραδοχές Τέσσερις δέσμες παραδοχών: 1. Οντολογικού είδους: αφορούν την ίδια τη φύση ή την ουσία των ερευνώμενων κοινωνικών φαινομένων 2. Επιστημολογικού είδους: αφορούν τη φύση και τις μορφές της γνώσης (πως αποκτιέται και πως μεταδίδεται) Τέσσερα ερωτήματα: 1. Η κοινωνική πραγματικότητα είναι εξωτερική προς τα άτομα (ρεαλισμός) ή είναι προϊόν της ατομικής συνείδησης (νομιναλισμός); 2. Η γνώση είναι σκληρή, αντικειμενική και απτή (θετικισμός) ή προσωπική, υποκειμενική και μοναδική (αντι-θετικισμός); Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 18

19 Παραδοχές 3. Ανθρώπινης φύσης: 3. Τα ανθρώπινα όντα αφορούν τη σχέση αντιδρούν μηχανικά στο ανάμεσα στα ανθρώπινα περιβάλλον τους όντα και το περιβάλλον ρβ (ντετερμινισμός) ή είναι αυτουργοί των δικών τους πράξεων (βολονταρισμός); 4. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις: αφορούν την προσέγγιση του κοινωνικού κόσμου 4. Αναζήτηση καθολικών νόμων (νομοθετική) ή κατανόηση και ερμηνεία του κόσμου (ιδιογραφική); Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 19

20 Ένα παράδειγμα για την εκπαίδευση Έναθεμελιώδεςζήτημαστηνεκπαίδευσησυνιστάτοερώτημαεάνη μάθηση είναι πρωτίστως μια διαδικασία πολιτισμικής μεταφοράς ή διαδικασία πολιτισμικής πρόσκτησης. Πολιτισμική πρόσκτηση η (cultural acquisition): έμφαση στο άτομο και στον τρόπο με τον οποίο αποκτά ή όχι τις αντιλήψεις, αξίες, δεξιότητες και συμπεριφορές ενός πολιτισμού. Gall et al., 2006:502 Πολιτισμική μεταφορά (cultural transmission): έμφαση σε μεγαλύτερες κοινωνικές δομές και στον τρόπο με τον οποίο αυτές σκοπίμως παρεμβαίνουν στο άτομο ώστε να προωθήσουν ή όχι τη μάθηση συγκεκριμένων αντιλήψεων, αξιών, δεξιοτήτων ή συμπεριφορών. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 20

21 Είναι άραγε η απάντηση στα προηγούμενα μονοδιάστατη; Με άλλα λόγια Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 21

22 Ερώτημα 1 ο : Είναι απαραίτητο ένας ερευνητής να χρησιμοποιήσει μόνο ποιοτικές ή μόνο ποσοτικές μεθόδους; ΌΧΙ! Η σύγχρονη τάση οδηγεί στη συνδυασμένη χρήση των μεθόδων Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 22

23 Τριγωνοποίηση «Η χρήση δύο ή περισσοτέρων μεθόδων συλλογής στοιχείων για τη μελέτη κάποιας πλευράς της ανθρώπινης συμπεριφοράς» (Cohen & Manion, 1997:231). Πολύ-μεθοδική προσέγγιση μονο-μεθοδική μεθοδική προσέγγιση με χρήση κανονιστικών ή ερμηνευτικών τεχνικών ή συνδυασμού τους Μθδ Μεθοδική τριγωνοποίηση Συνδυασμένα επίπεδα τριγωνοποίησης (ατομικό, ομαδικό, κοινωνικό) ) Χρονική Τοπική Ερευνητική Θεωρητική Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 23

24 Επιπλέον, Ερώτημα 2 ο : Είναι απαραίτητο ένας ερευνητής για να αντλήσει τα δεδομένα του να χρησιμοποιήσει υποχρεωτικά εργαλεία όπως ερωτηματολόγιο, συνέντευξη, παρατήρηση κ.λπ.; ΌΧΙ! Μπορεί κάλλιστα να αντλήσει τα δεδομένα δ του μέσα από βιβλία και άρθρα (βιβλιογραφική και μόνο ανασκόπηση) Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 24

25 το πρώτο ερευνητικό ερώτημα που αφορούσε: «Τι είναι η τηλεδιάσκεψη και πως πραγματοποιείται στο πλαίσιο της εξαε;» Μπορεί να απαντηθεί μέσα από βιβλιογραφική και μόνο ανασκόπηση Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 25

26 Επομένως Διαπιστώνουμε ότι μπορούμε να εκπονήσουμε μια ερευνητική εργασία που: o Να στηρίζεται αποκλειστικά σε βιβλιογραφική ανασκόπηση o o Να στηρίζεται σε ποιοτική προσέγγιση Να στηρίζεται σε ποσοτική προσέγγιση o Να στηρίζεται σε συνδυασμό των παραπάνω Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 26

27 Τι κάνω τελικά; Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 27

28 Επιλέγω ένα πρόβλημα. Το ποιο πρόβλημα, είναι δική σας επιλογή. Αά Ανάλογα με το πρόβλημα που θέσατε, επιλέγετε τη στρατηγική για το πως θα το προσεγγίσετε.. Στη συνέχεια, καθορίζετε τις μεθόδους, τεχνικές και εργαλεία συλλογής των δεδομένων σας. Αφού τα συλλέξετε, θα πρέπει να τα επεξεργαστείτε κριτικά ώστε να καταλήξετε σε κάποια τεκμηριωμένα συμπεράσματα. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 28

29 Για παράδειγμα, ένα ζητούμενα που αφορά τη διαμόρφωση θεωρητικού προβλήματος και την επιλογή μελέτης περίπτωσης σχετίζεται και με το αν: Επιλογή πρώτα του πεδίου έρευνας και στη συνέχεια του προβλήματος ή Επιλογή πρώτα του προβλήματος και στη συνέχεια τουπεδίουέρευνας Κάποιοι παράμετροι που ενδέχεται να παίζουν ρόλο: η προσβασιμότητα, το προσωπικό ενδιαφέρον, η χρηματοδότηση, η δυνατότητα διεξαγωγής έρευνας κ.λπ. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 29

30 Το τελευταίο συνιστά το πιο ουσιαστικό κομμάτι κάθε ερευνητικής εργασίας. Ένας καλός τρόπος για να αξιολογήσετε αν πετύχατε τα παραπάνω, είναι να διατυπώσετε σε μια παράγραφο την ουσία της εργασίας σας. Δύο είναι οι κρίσιμες ερωτήσεις στην υποστήριξη της εργασίας σας: Ποιο είναι το ερευνητικό σας ερώτημα; Ποια είναι η απάντηση η στο ερώτημα ώη αυτό; Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 30

31 Ενδεικτική βιβλιογραφία Γκέφου-Μαδιανού Δήμητρα, (επ.), (1998). Ανθρωπολογική θεωρία και εθνογραφία: σύγχρονες τάσεις, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Cohen Louis & Manion Lawrence (1997). Μεθοδολογία εκπαιδευτικής έρευνας, μτφ. Μητσοπούλου Χ. και Φιλοπούλου Μ., Αθήνα: Μεταίχμιο Έκφραση. Λυδάκη Άννα, (2001). Ποιοτικές μέθοδοι της κοινωνικής έρευνας, Αθήνα: Καστανιώτης. Πηγιάκη Πόπη, (1988). Εθνογραφία. Η μελέτη της ανθρώπινης διάστασης στην κοινωνική και παιδαγωγική έρευνα, Αθήνα: Γρηγόρης. Παρασκευόπουλος Ν. Ιωάννης (1993). Μεθοδολογία επιστημονικής έρευνας, Τόμος Α, Αθήνα: του ιδίου. Robson Colin (2007). Η έρευνα του πραγματικού κόσμου. Ένα μέσον για κοινωνικούς επιστήμονες και επαγγελματίες ερευνητές, Καίτη Μιχαλοπούλου (επιστ. Επιμ.), Αθήνα: Gutenberg. Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 31

32 Καλό σας ταξίδι Κουτσούμπα/Σεμινάριο ΕΑΠ 09 32