ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΤΓΕΙΑ ΔΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΡΔΤΜΑΣΙΚΩΝ ΠΑΘΗΔΩΝ

ΚΤΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΣΙΑ ΤΠΟΤΡΓΕΙΟ ΤΓΕΙΑ ΔΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΡΔΤΜΑΣΙΚΩΝ ΠΑΘΗΔΩΝ 2011

ΕΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΑΝΣΙΜΕΣΩΠΙΗ ΡΕΤΜΑΣΙΚΩΝ ΠΑΘΗΕΩΝ 2011-2015 ΤΠΟΤΡΓΔΙΟ ΤΓΔΙΑ ΛΔΤΚΩΙΑ 2011 2

πληνληζηέο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηώπηζε Ρεπκαηηθώλ Παζήζεσλ ζηελ Κύπξν : Γξ. Διηζάβεη Κσλζηαληίλνπ, Πξψηνο Ηαηξηθφο Λεηηνπξγφο, Τπνπξγείν Τγείαο Γξ. ηάια Κηνχπε, Ηαηξηθφο Λεηηνπξγφο Α Σάμεο, ΗΤ&ΤΓΤ Υξηζηίλα Ησαλλίδνπ-Δπζηαζίνπ, Λεηηνπξγφο Ννζειεπηηθψλ Τπεξεζηψλ, Τπνπξγείν Τγείαο Γξ. Μάξηνο Κιεξίδεο, Ρεπκαηνιφγνο, Αληηπξφεδξνο Ρεπκαηνινγηθήο Δηαηξείαο Κχπξνπ Μάξηνο Κνπινχκαο, Πξφεδξνο Αληηξεπκαηηθνχ πλδέζκνπ Κχπξνπ 3

ΔΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΣΗΝ ΑΝΣΙΜΔΣΩΠΙΗ ΣΩΝ ΡΔΤΜΑΣΙΚΩΝ ΠΑΘΗΔΩΝ ΣΗΝ ΚΤΠΡΟ Δπηζηεκνληθή- Γλσκνδνηηθή Δπηηξνπή Φόξνπκ Πξόεδξνο Γξ. ηαχξνο Μαιάο, Τπνπξγφο Τγείαο Μέιε Γξ. Διηζάβεη Κσλζηαληίλνπ, Πξψηνο Ηαηξηθφο Λεηηνπξγφο, Τπνπξγείν Τγείαο Γξ. ηάια Κηνχπε, Ηαηξηθφο Λεηηνπξγφο Α Σάμεο, ΗΤ&ΤΓΤ Αληψλεο Κνληεκεληψηεο, Κιηληθφ Φαξκαθνπνηφο, Φαξκαθεπηηθέο Τπεξεζίεο Υξηζηίλα Ησαλλίδνπ-Δπζηαζίνπ, Λεηηνπξγφο Ννζειεπηηθψλ Τπεξεζηψλ, Τπνπξγείν Τγείαο Γξ. Υξπζφζηνκνο Εεληίιεο, Βνεζφο Γηεπζπληήο Παζνινγηθήο Κιηληθήο ΓΝ Λεπθσζίαο Γεκήηξεο Παληαδήο, Κιηληθφο Φπρνιφγνο, Τπεξεζίεο Φπρηθήο Τγείαο Ίξηο Ρνχζνπ, Αλψηεξε Δπηζεσξήηξηα Φπζηνζεξαπείαο, Σκήκα Φπζηνζεξαπείαο ΗΤ& ΤΓΤ Γξ. Μάξηνο Κιεξίδεο, Ρεπκαηνιφγνο, Αληηπξφεδξνο Ρεπκαηνινγηθήο Δηαηξείαο Κχπξνπ Μάξηνο Κνπινχκαο, Πξφεδξνο Αληηξεπκαηηθνχ πλδέζκνπ Κχπξνπ Κψζηαο Ηνπιηαλφο, Πξφεδξνο Παγθχπξηνπ πιιφγνπ Φπζηνζεξαπεπηψλ 4

Πεξηερόκελα Πξννίκην... 9 ΓΔΝΗΚΟ ΜΔΡΟ... 10 Παξνχζα Καηάζηαζε... 10 1. Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα... 10 1.1. Καηεγνξίεο Ρεπκαηηθψλ Ννζεκάησλ... 11 1.2. Δπηδεκηνινγηθέο Σάζεηο... 12 1.2.1. Γηεζλείο Σάζεηο... 12 1.2.2. Δπηδεκηνινγηθά Γεδνκέλα ζηε Κχπξν... 13 1.2.3. Οηθνλνκηθέο Γηαζηάζεηο ηεο Νφζνπ... 13 1.3. Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα ηηο Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο... 14 1.3.1. Υάξηεο Δξγαζίαο γηα ηα Άηνκα κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο ζηελ Δπξψπε... 14 1.3.2. EULAR- The European League Against Rheumatism (Δπξσπατθφο χλδεζκνο Δλάληηαο ζηηο Ρεπκαηνπάζεηεο)... 15 1.3.3. Τθηζηάκελε θαηάζηαζε παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ ζηελ Κχπξν.... 16 1.3.4. Κξαηηθφο ηνκέαο... 16 1.3.5. Ηδησηηθφο ηνκέαο... 19 1.3.6. Δκπιεθφκελνη χλδεζκνη... 20 1.3.6.1. Αληηξεπκαηηθφο χλδεζκνο Κχπξνπ (ΑΚ)... 20 1.3.6.2. Ρεπκαηνινγηθή Δηαηξεία Κχπξνπ... 21 1.3.6.3. χλδεζκνη άιισλ Δπαγγεικαηηψλ Τγείαο (Γηαηηνιφγνη, Γηαηξνθνιφγνη, Φπζηθνζεξαπεπηέο, Δξγνζεξαπεπηέο).... 21 ΔΗΓΗΚΟ ΜΔΡΟ... 22 1. ηξαηεγηθφο ρεδηαζκφο... 22 2. Αλαγθαηφηεηα Δλέξγεηαο... 22 2.1. SWOT Αλάιπζε... 23 2.2. Αλακελφκελα απνηειέζκαηα απφ ηελ εθαξκνγή ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ.... 24 2.2.1. Βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ Τγείαο ησλ πνιηηψλ θαη ηεο πνηφηεηαο δσήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πγεία.... 24 2.3. Πεξηνξηζκφο ησλ Γεκφζησλ θαη Ηδησηηθψλ δαπαλψλ πνπ νθείινληαη ζηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο: πξνζπάζεηα γηα νξζνινγηζηηθή θαηαλνκή ησλ πφξσλ.... 25 2.4. Όξακα Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ 27 5

2.5. Απνζηνιή... 27 2.6. ηξαηεγηθή Σνπνζέηεζε... 27 2.7. Αξρέο θαη Αμίεο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ.... 28 2.8. ηξαηεγηθνί ηφρνη... 29 Κεθάιαην 3 νλ :... 30 3.1 Άμνλεο θαη ηνρεπφκελεο Γξάζεηο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο... 30 3.1.1. 1νο Άμνλαο: Δλεκέξσζε ηνπ πιεζπζκνχ-έγθαηξε Γηάγλσζε... 31 3.1.2. 2νο Άμνλαο: Θεξαπεία /Απνθαηάζηαζε/ Κνηλσληθή ππνζηήξημε... 32 3.1.3 Έρευνα..34 3.1.4. 3 νο ο Άμνλαο: πιινγή Γεδνκέλσλ/Γεκηνπξγεία Αξρείνπ... 35 3.1.5. 4 νο νο Άμνλαο : Δθπαίδεπζε... 35 3.2. ΚΤΡΗΟΗ ΑΞΟΝΔ ΚΑΗ ΣΟΥΔΤΜΔΝΔ ΓΡΑΔΗ ΣΖ ΔΘΝΗΚΖ ΣΡΑΣΖΓΗΚΖ-ΓΗΑΓΡΑΜΜΑ... 37 Κεθάιαην 4 νλ :... 39 Γηαδηθαζία Τινπνίεζεο... 39 4.1. πληνληζκφο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο... 39 4.2 Πνιηηηθή επνπηείαο... 39 4.3 χζηεκα ειέγρνπ θαη αμηνιφγεζεο Γεκφζηα Λνγνδνζία... 39 ΞΔΝΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 42 ΔΛΛΖΝΗΚΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ... 44 6

Πξόινγνο Τπνπξγνύ Τγείαο ήκεξα ζηνλ ηνκέα ηεο πνιηηηθήο πγείαο ν ζηξαηεγηθφο ζρεδηαζκφο ζα πξέπεη λα πξνεγείηαη ησλ ζεζκηθψλ θαη λνκνζεηηθψλ παξεκβάζεσλ. Με βάζε ηελ αξρή απηή ηα ζχγρξνλα Δπξσπατθά θξάηε ελζσκαηψλνπλ ηηο ζέζεηο ηεο θνηλσλίαο ησλ πνιηηψλ ζηελ επίζεκε πνιηηηθή ηνπο. Σν επίπεδν ηεο δεκφζηαο πγείαο θαη ηεο λνζεξφηεηαο κηαο θνηλσλίαο βξίζθνληαη ζε άκεζε ζρέζε κε ηελ θνηλσληθή νξγάλσζε θαη ηελ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο ρψξαο βάζεη ησλ νπνίσλ ζρεδηάδνληαη θαη νη Δζληθέο ηξαηεγηθέο. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηα Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα ζέηεη ηέξκα ζηελ απνζπαζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηνπαζψλ θαη ζπκβάιεη ζηελ πεξεηαίξσ αλάπηπμε ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο. Δπηπιένλ ηίζεληαη νη βάζεηο γηα λα απνθηήζεη ε Κχπξνο αμηφπηζηα εξεπλεηηθά θαη επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο γεγνλφο πνπ καο δίλεη ηελ επθαηξία λα πξνζρσξήζνπκε ζε νινθιεξσκέλε θαη ζρεδηαζκέλε αλάπηπμε ησλ ππεξεζηψλ πγείαο. Σνπνζεηνχκε ηελ πξφιεςε ζην επίθεληξν ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ θνηλσληθνχ θξάηνπο θαη αλαδεηθλχνκε ηνλ θαζνξηζηηθφ ξφιν πνπ έρεη ε ππεχζπλε θαη ζπλερήο ελεκέξσζε ησλ πνιηηψλ γηα δεηήκαηα πγείαο. Με ηε ζηξαηεγηθή απηή επηρεηξείηαη ε δεκηνπξγία λέσλ δνκψλ θαη ππεξεζηψλ γηα ηνπο ξεπκαηνπαζείο κε ζθνπφ λα θαιπθζνχλ ρξφληα ειιείκκαηα ζηε δνκή ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο ηεο Κχπξνπ. Δπηπιένλ επηρεηξείηαη ε θαηνρχξσζε βαζηθψλ θνηλσληθψλ θαη αλζξψπηλσλ δηθαησκάησλ ησλ ξεπκαηνπαζψλ. ηελ επνρή καο πνπ ραξαθηεξίδεηαη απφ ξηδηθέο αιιαγέο ζην ηξφπν δσήο θαη απφ λέεο πξνθιήζεηο ζηε δεκφζηα πγεία, ε Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηα Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα δηακνξθψλεη ηηο αλαγθαίεο ρξεκαηνδνηηθέο πξνυπνζέζεηο γηα λα απνθηήζνπλ νη ξεπκαηνπαζείο ζηε ρψξα καο έλα ηζρπξφ δίθηπν πγεηνλνκηθήο πξνζηαζίαο θαη αζθάιεηαο. 7

Γεληθά κε ηελ ελέξγεηα απηή, αιιά θαη κε κηα ζεηξά απφ άιια αλάινγα κέηξα γίλεηαη πξνζπάζεηα γηα λα απνθηήζεη ε Κχπξνο κηα πην ζσζηή αλζξσπνθεληξηθή θαη ζχγρξνλε πνιηηηθή γηα ηε δεκφζηα πγεία. Με ηε ζηξαηεγηθή απηή επηρεηξείηαη ε εμνηθνλφκεζε πφξσλ αθνχ κε ηελ πινπνίεζε ηεο ηξαηεγηθήο θαηαξγείηαη ν απηνζρεδηαζκφο θαη εμαζθαιίδεηαη ε νξηδφληηα ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ ππεπζχλσλ θνξέσλ ηνπ θξάηνπο. Γξ ηαπξόο Μαιάο Τπνπξγόο Τγείαο 8

Πξννίκην Ο φξνο ξεπκαηνπάζεηα αλαθέξεηαη γεληθά ζε παζήζεηο πνπ πξνζβάινπλ θαηά θχξην ιφγν ην κπνζθειεηηθφ ζχζηεκα. Οη πεξηζζφηεξεο ξεπκαηηθέο παζήζεηο είλαη αγλψζηνπ αηηηνινγίαο, αλήθνπλ ζηελ θαηεγνξία ησλ απηνάλνζσλ λνζεκάησλ θαη δελ απεηινχλ άκεζα ηε δσή αιιά κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κεγάινπ βαζκνχ αλαπεξίεο. Σα ξεπκαηηθά λνζήκαηα θαηαηάζζνληαη δηεζλψο κέζα ζηα πξψηα λνζήκαηα πνπ επηβαξχλνπλ ην θνηλσληθννηθνλνκηθφ ζχλνιν. Ζ Δπξσπατθή έλσζε κε λνκνζεζία ηεο θαηαηάζζεη ηα κπνζθειεηηθά λνζήκαηα ζηα ζεκαληηθά λνζήκαηα. Ζ ράξαμε Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ ζεσξείηαη αλαγθαία θαη απαξαίηεηε, πξψηηζηα γηα ην θαιφ ησλ αζζελψλ αιιά θαη ηνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή ζθνπφ έρεη ηελ ζθαηξηθή αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ κε ηελ βειηίσζε θαη αλαβάζκηζε ησλ ήδε ππαξρφλησλ ππεξεζηψλ θαη ηελ πεξεηαίξσ αμηνπνίεζε θαη ζπλεξγαζία φινπ ηνπ δπλακηθνχ ηνπ ηδησηηθνχ θαη θξαηηθνχ ηνκέα θαζψο επίζεο θαη ηε δεκηνπξγία λέσλ δνκψλ θαη ππνδνκψλ. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή έρεη φξακα ηελ θνηλσληθή αλαβάζκηζε ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηνπάζεηεο θαη ηελ πιήξε ελζσκάησζε ησλ αηφκσλ απηψλ ζηελ θνηλσλία. Δπηπιένλ ζηνρεχεη ζηελ έγθαηξε δηάγλσζε, ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ, έηζη ψζηε λα κεησζεί ε λνζεξφηεηα θαη ε αλαπεξία απφ ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζπλππνινγίδεηαη ζε ζπλάξηεζε κε φιεο ηηο επηκέξνπο δξάζεηο θαη ησλ ζρεδίσλ πνπ αθνξνχλ γεληθά ηελ πξνάζπηζε θαη ηελ πξναγσγή ηεο Γεκφζηαο Τγείαο ζηε ρψξα καο, κε ζθνπφ ηελ άξζε ησλ επηθαιχςεσλ θαη ηε ζπαηάιε 9

ΓΔΝΙΚΟ ΜΔΡΟ Παξνύζα Καηάζηαζε 1. Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα Οη δπζκελείο επηπηψζεηο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζην θνηλσληθφ ζχλνιν θαη ζηελ εζληθή νηθνλνκία ηεο θάζε ρψξαο απνηεινχλ γεγνλφο πνπ ρξήδεη άκεζα αμηνιφγεζεο αθνχ ζε ζχγθξηζε κε άιιεο νκάδεο λνζεκάησλ, νη ξεπκαηηθέο παζήζεηο απνηεινχλ ην πην ζπρλφ αίηην απνπζίαο απφ ηελ εξγαζία, ηαηξηθψλ επηζθέςεσλ θαη καθξνρξφληαο ιεηηνπξγηθήο αληθαλφηεηαο (Αλδξηαλάθνο θαη ζπλ., 2003; Dunlop et al., 2003). Οη Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο επζχλνληαη γηα ην : 1. 50% ηεο καθξνρξφληαο ιεηηνπξγηθήο αληθαλφηεηαο 2. 30% φισλ ησλ απνπζηψλ απφ ηελ εξγαζία 3. 20% φισλ ησλ ηαηξηθψλ επηζθέςεσλ 4. 25% ηεο ρξήζεο θαξκάθσλ κε ζπληαγή Έρεη δηαπηζησζεί φηη ε έλλνηα ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ δελ είλαη απφιπηα γλσζηή ζηνλ πεξηζζφηεξν θφζκν, νχηε θαη αξθεηά δηαδεδνκέλε ζην βαζκφ πνπ ζα έπξεπε. Χο εθ ηνχηνπ, ππάξρεη ράζκα ζηελ απνηειεζκαηηθφηεηα πνπ αθνξά ηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη ηελ ζσζηή ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε ηεο νκάδαο ησλ παζήζεσλ απηψλ (Marks & Allegrante, 2007). Οη Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο κπνξνχλ λα είλαη απεηιεηηθέο γηα ηε δσή ή θαη λα επηθέξνπλ ρξφληα αλαπεξία. Απνηεινχλ κε ηξαπκαηηθέο παζήζεηο ηνπ κπνζθειεηηθνχ ζπζηήκαηνο, φπσο θαη παζήζεηο ηνπ ζπλδεηηθνχ ηζηνχ. Δίλαη δειαδή νη παζήζεηο ησλ αξζξψζεσλ, ησλ ηελφλησλ, ησλ ζπλδέζκσλ, ησλ νξνγφλσλ ζπιάθσλ, ησλ κπψλ, ησλ νζηψλ θαη ηεο ζπνλδπιηθήο ζηήιεο. Οξηζκέλεο φκσο ξεπκαηηθέο παζήζεηο, πνπ θαινχληαη απηνάλνζεο, δελ πεξηνξίδνληαη κφλν ζην κπνζθειεηηθφ ζχζηεκα, αιιά δχλαηαη λα πξνζβάινπλ θαη δηάθνξα άιια φξγαλα ή ζπζηήκαηα ηνπ αλζξψπηλνπ νξγαληζκνχ, φπσο γηα 10

παξάδεηγκα ην θαξδηαγγεηαθφ θαη αλαπλεπζηηθφ ζχζηεκα, ηνπο λεθξνχο, ηα κάηηα, ην δέξκα, ηνλ εγθέθαιν (Dorsey et al., 2004). Ζ έιιεηςε πνιηηηθήο πγείαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ θαη ε ειιηπήο επαηζζεηνπνίεζε, φπσο θαη ε επαγξχπλεζε θαη ζπλεξγαζία απφ ηελ πιεηνςεθία ησλ ηαηξψλ θαη ησλ άιισλ επαγγεικαηηψλ πγείαο, έρνπλ ζαλ απνηέιεζκα ηελ θαζπζηεξεκέλε δηάγλσζε θαη ηε δπζρεξή πξφζβαζε ζηελ πεξίζαιςε (WHO, 2003; Medina et al., 2006). Σν γεγνλφο απηφ έρεη σο ζπλέπεηα απμεκέλεο ζσκαηηθέο θαη ςπρνινγηθέο επηπηψζεηο, αλεπαξθείο ζεξαπεία θαζψο θαη απψιεηα εκπηζηνζχλεο ζην ζχζηεκα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Παξφια απηά, νξηζκέλεο ξεπκαηηθέο παζήζεηο κπνξεί λα είλαη ζπκβαηέο κε έλα θπζηνινγηθφ ηξφπν δσήο, απφ ηελ ζηηγκή πνπ δηαγλσζηνχλ εγθαίξσο θαη αληηκεησπηζηνχλ κε ηνλ θαηάιιειν ηξφπν (Barrett et al, 2000; Kosinski, 2002; Kiely et al., 2009) Σν ηειεπηαίν δηάζηεκα έρεη απμεζεί ην ελδηαθέξνλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ (Aletaha et. al. 2010), θαη ζήκεξα κε ηελ παγθφζκηα νηθνλνκία λα βξίζθεηαη ζε χθεζε θαη θξίζε ην ελδηαθέξνλ απηφ θεξδίδεη φιν θαη κεγαιχηεξε βαξχηεηα (Rosery et al., 2005; Zhu et. al., 2011). 1.1. Καηεγνξίεο Ρεπκαηηθώλ Ννζεκάησλ Σα ξεπκαηηθά λνζήκαηα δηαθξίλνληαη ζηα θιεγκνλψδε θαη ζηα κε θιεγκνλψδε ή εθθπιηζηηθά. Σα θιεγκνλψδε πξνζβάιινπλ θπξίσο άηνκα παξαγσγηθήο ειηθίαο θαη πξνθαινχλ θιεγκνλή ζηηο αξζξψζεηο θαη ζνβαξέο βιάβεο ζην κπνζθειεηηθφ ζχζηεκα. Απηά ηα λνζήκαηα κπνξεί λα πξνζβάινπλ θαη άιια δσηηθά φξγαλα φπσο ηε θαξδηά, ηα λεθξά, ηνπο πλεχκνλεο, ηα αγγεία, ηνπο νθζαικνχο, θιπ (Alamanos et al, 2005). 11

1.2. Δπηδεκηνινγηθέο Σάζεηο 1.2.1. Γηεζλείο Σάζεηο Ο φξνο ξεπκαηηθά λνζήκαηα πεξηιακβάλεη πάλσ απφ 150 αζζέλεηεο θαη ζχλδξνκα, πνπ ζπρλά είλαη πξννδεπηηθά εμειηζζφκελα θαη ζπλνδεχνληαη απφ πφλν (WHO, 2011). Δίλαη ζπρλφηεξα ζηηο γπλαίθεο (νη νξκφλεο ηνπ θχινπ παίδνπλ θάπνην ξφιν), θαη αξρίδνπλ ζε νπνηαδήπνηε ειηθία, αθφκε θαη ζηελ παηδηθή. Δίλαη βέβαην φηη θιεξνλνκηθνί παξάγνληεο επεξεάδνπλ ηελ εκθάληζε ηνπο, σζηφζν ν θχζε ησλ παξαγφλησλ απηψλ, ή ηνπ ηξφπνπ ηεο θιεξνλνκηθφηεηαο δελ είλαη γλσζηή αθφκε. Ο ηξφπνο δσήο (άζθεζε, δηαηξνθή, θάπληζκα, επάγγεικα, ηφπνο δηακνλήο) θαη νη θιηκαηνινγηθέο ζπλζήθεο δελ ζρεηίδνληαη κε ηελ αηηηνινγία, φκσο θάπνηνη απφ ηνπο παξάγνληεο απηνχο θαίλεηαη λα επεξεάδνπλ ζεκαληηθά ηελ έθθξαζε θαη εμέιημε ησλ λνζεκάησλ απηψλ (Schneeberger et al., 2010) χκθσλα κε ηα επξήκαηα παλειιήληαο επηδεκηνινγηθήο έξεπλαο ηνπ Διιεληθνχ Ηδξχκαηνο Ρεπκαηνινγηθψλ Δξεπλψλ (Αλδξηαλάθνο θαη ζπλ., 2003), νη Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο απνηεινχλ ζεκαληηθφ θνηλσληθφ πξφβιεκα θαζψο ην 27% ησλ ελειίθσλ πάζρεη απφ θάπνηα ξεπκαηηθή πάζεζε. Απνηεινχλ ην ζεκαληηθφηεξν πξφβιεκα πγείαο φρη κφλν ζην ζχλνιν ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ, αιιά θαη ζηνλ εξγαδφκελν πιεζπζκφ, ζε άηνκα δειαδή ειηθίαο 19-65 εηψλ, κηαο θαη ζηνλ πιεζπζκφ απηφ νη ξεπκαηηθέο παζήζεηο, ζε ζχγθξηζε κε φιεο ηηο άιιεο νκάδεο παζήζεσλ, είλαη ην πην ζπρλφ αίηην λνζεξφηεηαο. ηελ Δπξσπατθή Έλσζε, γχξσ ζην 25% ηνπ πιεζπζκνχ επεξεάδεηαη απφ ξεπκαηηθά λνζήκαηα, δειαδή πεξίπνπ γχξσ ζηνπο 103 εθ επξσπαίνπο πνιίηεο (Eular, 2010). 12

1.2.2. Δπηδεκηνινγηθά Γεδνκέλα ζηε Κύπξν ηελ Κχπξν απνπζηάδνπλ επίζεκα ζηαηηζηηθά θαη επηδεκηνινγηθά ζηνηρεία ηα νπνία λα θαηαδεηθλχνπλ ηελ επηβάξπλζε ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ απφ ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Βάζεη ηνπ επηπνιαζκνχ ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζηε Δπξσπατθή Έλσζε ππνινγίδεηαη φηη αλαινγηθά κπνξεί ν αξηζκφο απηφο γηα ηελ Κχπξν λα αλέξρεηαη ζηα 200,000 άηνκα. Σα ζπρλφηεξα φκσο ξεπκαηηθά λνζήκαηα πνπ πξνζβάιινπλ ηνλ Κππξηαθφ πιεζπζκφ είλαη ε Ρεπκαηνεηδή αξζξίηηδα, ε Φσξηαζηθή Αξζξίηηδα, ν πζηεκαηηθφο Δξπζεκαηψδεο Λχθνο, ην θιεξφδεξκα, ε Αγθπινπνηεηηθή πνλδπιαξζξίηηδα, νη Αδηαθνξνπνίεηεο θιεγκνλψδεηο αξζξίηηδεο, νη αγγεηίηηδαο θαη πνιιά άιια. 1.2.3. Οηθνλνκηθέο Γηαζηάζεηο ηεο Νόζνπ Οη ξεπκαηηθέο παζήζεηο έρνπλ επηπηψζεηο ζρεδφλ ζην έλα ηέηαξην ηνπ Δπξσπατθνχ πιεζπζκνχ ( Eular, 2010). πλήζσο νη αζζελείο κε ξεπκαηηθά λνζήκαηα έρνπλ ρακειή πνηφηεηα δσήο, εκθαλίδνπλ δηαθφξσλ βαζκψλ αληθαλφηεηα θαη ζπρλά έρνπλ πξφσξν ζάλαην. Οη ξεπκαηνπάζεηεο απνξξνθνχλ πςειά πνζνζηά απφ ηνλ πξνυπνινγηζκφ ηεο Δπξσπατθήο Τγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο θαη ηνλ πξνυπνινγηζκφ ησλ δηαθφξσλ θνηλσληθννηθνλνκηθψλ ζπζηεκάησλ γεληθφηεξα (European Commission, 2010). Βάζεη ππνινγηζκψλ ζηελ Δπξψπε νη δαπάλεο γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο γηα ηελ πγεηνλνκηθή πεξίζαιςε, ηελ αληθαλφηεηα εξγαζίαο θαη ηελ πξφσξε αθππεξέηεζε, απνξξνθνχλ ηεξάζηηνπο νηθνλνκηθνχο πφξνπο (Burton et al, 2005) Δπηπξφζζεηα, ν αξηζκφο ησλ αζζελψλ αλακέλεηαη λα απμεζεί ζεκαληηθά ιφγσ ηεο γήξαλζεο ηνπ πιεζπζκνχ ζηελ Δπξψπε θαη ιφγνπ ηνπ ρξφληνπ ραξαθηήξα ηεο λφζνπ (WHO, 2003; 2011). 13

1.3. Δπξσπατθή πνιηηηθή γηα ηηο Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο 1.3.1. Υάξηεο Δξγαζίαο γηα ηα Άηνκα κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο ζηελ Δπξώπε Σα άηνκα κε ξεπκαηνπάζεηεο έρνπλ δηθαίσκα ζηελ εξγαζία θαη ελεξγνχο πιήξεο ζπκκεηνρήο ζηελ θνηλσλία. χκθσλα κε ηελ Παγθφζκηα Γηαθήξπμε ησλ Αλζξσπίλσλ Γηθαησκάησλ θαζέλαο έρεη ην δηθαίσκα ζηελ εξγαζία. Ζ Δπξσπατθή Οδεγία Δξγνδφηεζεο (2000/78/EC) παξέρεη έλα λνκηθφ πιαίζην θαη πξέπεη λα εκπνδίδεη ηηο δηαθξίζεηο ελαληίνλ αηφκσλ βάζεη ζξεζθείαο ή πίζηεο, αλαπεξίαο, ειηθίαο ή ζεμνπαιηθνχ πξνζαλαηνιηζκνχ. Σν δηθαίσκα απηφ έρεη εληζρπζεί απφ ηε χκβαζε γηα ηα Γηθαηψκαηα ησλ Αηφκσλ κε Αλαπεξίεο. Δίλαη ζεκαληηθφ ν ηζρχνλ λφκνο πνπ πξνζηαηεχεη ηα δηθαηψκαηα πάλσ απφ 100 εθαηνκκπξίσλ Δπξσπαίσλ πνιηηψλ λα εθαξκφδεηαη πιήξσο ζε εζληθφ επίπεδν. Ζ εξγαζία είλαη ζεκαληηθή γηα ηα άηνκα κε ξεπκαηνπάζεηεο θαη ηηο νηθνγέλεηεο ηνπο ηφζν γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο φζν θαη γηα ιφγνπο πνηφηεηαο δσήο θαη επεκεξίαο. Σα άκεζα θαη έκκεζα έμνδα γηα ηελ παξνρή ππεξεζηψλ θξνληίδαο πγείαο θαη θνηλσληθήο θξνληίδαο γηα ηα άηνκα κε ξεπκαηνεηδή αξζξίηηδα θαηά ην έηνο 2007 ππνινγίδνληαη ζηα 45 δηζεθαηνκκχξηα επξψ. Σα ζηνηρεία απηά επηβεβαηψλνπλ φηη βνεζψληαο ηα άηνκα κε ξεπκαηνπάζεηεο λα εξγαζηνχλ θαη πεξηιακβάλνληαο ηνπο ζην ελεξγφ εξγαηηθφ δπλακηθφ, απνηειεί γεγνλφο πνπ επηθέξεη ζεκαληηθά νηθνλνκηθά νθέιε ζηελ νηθνλνκία. Ο ζπγθεθξηκέλνο ράξηεο αλαγλσξίδεη ην ξφιν πνπ κπνξνχλ λα έρνπλ νη δηακνξθσηέο πνιηηηθήο, νη εξγνδφηεο, νη επαγγεικαηίεο πγείαο θαη άιινη ηζχλνληεο ζηε δεκηνπξγία ελφο λνκηθνχ πιαηζίνπ γηα έλα εξγαζηαθφ πεξηβάιινλ πνπ λα πεξηιακβάλεη ξεπκαηνπαζείο. Σα αηηήκαηα ησλ ξεπκαηνπαζψλ πξέπεη λα εθθξάδνληαη κέζσ ησλ αληηπξνζσπεπηηθψλ νξγαλψζεσλ ηνπο, πνπ είλαη ηα νξγαλσκέλα ζχλνια ησλ αζζελψλ. Οη απφςεηο ηνπο ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ππφςε γηα φιεο ηηο απνθάζεηο πνπ ηνπο επεξεάδνπλ. 14

1.3.2. EULAR- The European League Against Rheumatism (Δπξσπατθόο ύλδεζκνο Δλάληηαο ζηηο Ρεπκαηνπάζεηεο) Ο Δπξσπατθφο χλδεζκνο ελάληηα ζηηο ξεπκαηνπάζεηεο είλαη ε Δπξσπατθή νξγάλσζε νκπξέια ε νπνία αληηπξνζσπεχεη επηζηεκνληθέο εηαηξίεο, ζπλδέζκνπο επαγγεικαηηψλ πγείαο θαη ηηο νξγαλψζεηο ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηνπάζεηεο ζε φιε ηελ Δπξψπε. Οη ζηφρνη ηεο EULAR είλαη λα κεηψζεη ην βάξνο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζηα άηνκα θαη ζηελ θνηλσλία αιιά θαη λα βειηηψζεη ηε ζεξαπεία, πξφιεςε θαη απνθαηάζηαζε ησλ κπν-ζθειεηηθψλ παζήζεσλ. Ζ EULAR πξνσζεί ηελ εθπαίδεπζε θαη έξεπλα ζηνλ ηνκέα ηεο ξεπκαηνινγίαο θαζψο επίζεο ηελ αλαγλψξηζε ησλ αλαγθψλ ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο. ην Δπξσπατθφ πνιηηηθφ επίπεδν, ε EULAR αληηπξνζσπεχεη ηα ζπκθέξνληα νιφθιεξεο ηεο θνηλφηεηαο πνπ επεξεάδεηαη απφ ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο θαη είλαη ν θπζηθφο ζπλέηαηξνο ησλ Δπξσπαίσλ ηερλνθξαηψλ φηαλ απνθαζίδνπλ γηα πνιηηηθέο θαη ξπζκηζηηθά πιαίζηα. Ζ EULAR απνηειείηαη απφ ηξεηο θαηεγνξίεο κειψλ: Δζληθέο επηζηεκνληθέο εηαηξίεο, Δζληθέο νξγαλψζεηο ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηνπάζεηεο θαη νξγαλψζεηο επαγγεικαηηψλ πγείαο. Δλψλνληαο 44 επηζηεκνληθέο εηαηξίεο, 35 νξγαλψζεηο αηφκσλ κε ξεπκαηνπάζεηεο θαη 4 Δζληθέο νξγαλψζεηο επαγγεικαηηψλ πγείαο. Ζ EULAR ηνλίδεη ηε ζεκαζία ηεο αληηκεηψπηζεο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ φρη κφλν κε ηξφπν ηαηξηθφ, αιιά θαη κέζσ πην επξχηεξσλ πιαηζίσλ θξνληίδαο γηα ηνπο αζζελείο κε ξεπκαηνπάζεηεο θαη ηεο θαηαλφεζεο ησλ θνηλσληθψλ θαη άιισλ αλαγθψλ ηνπο ( Eular, 2011). 15

1.3.3. Τθηζηάκελε θαηάζηαζε παξερνκέλσλ ππεξεζηώλ ζηελ Κύπξν. 1.3.4. Κξαηηθόο ηνκέαο ηνλ θξαηηθφ ηνκέα ηεο Κχπξνπ αζθνχλ ηελ εηδηθφηεηα ηεο ξεπκαηνινγίαο ηξείο ξεπκαηνιφγνη νη νπνίνη εξγάδνληαη δχν ζην Γεληθφ Ννζνθνκείν Λεπθσζίαο θαη κηα ξεπκαηνιφγνο ζην λνζνθνκείν Λάξλαθαο θαη Ακκνρψζηνπ. Δπίζεο έλαο Παζνιφγνο/ ξεπκαηνιφγνο εξγάδεηαη ζηελ Παζνινγηθή θιηληθή ηνπ Γεληθνχ Ννζνθνκείνπ Λεπθσζίαο. ηα άιια θξαηηθά λνζνθνκεία ε πξαθηηθή πνπ επηθξαηεί ζήκεξα, είλαη ε παξαθνινχζεζε θαη ζεξαπεπηηθή αληηκεηψπηζε ησλ αζζελψλ απφ ηνπο παζνιφγνπο, εθ ησλ νπνίσλ ειάρηζηνη έρνπλ εμεηδίθεπζε ζηνλ ηνκέα ηεο ξεπκαηνινγίαο. Οη αζζελείο, γηα λα ιάβνπλ ππνζηεξηθηηθέο ζεξαπείεο φπσο π.ρ θπζηθνζεξαπείαο, εξγνζεξαπείαο, ςπρνινγηθή ζηήξημε θ.α. ζπλήζσο απεπζχλνληαη είηε κεηά απφ παξαπνκπή απφ ηνπο ζεξάπνληεο γηαηξνχο, είηε θαηεπζείαλ απφ κφλνη ηνπο ηφζν ζηνλ θξαηηθφ φζν θαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. Σν ζχζηεκα πγείαο ηεο Κχπξνπ δελ δηαζθαιίδεη ζπλερφκελε θξνληίδα πγείαο ζηνπο αζζελείο αθνχ ζπλήζσο ν ζεξάπσλ ηαηξφο δελ ελεκεξψλεηαη γηα ηε ζεξαπεία πνπ ηπρφλ λα ιακβάλνπλ νη αζζελείο απφ ηνπο άιινπο επαγγεικαηίεο πγείαο. Σν παξφλ ζχζηεκα δελ πξνσζεί ηε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ δηάθνξψλ επαγγεικαηηψλ πγείαο θαη ησλ ζεξάπνλησλ ηαηξψλ ηνπο, φζν αθνξά ηηο ππνζηεξηθηηθέο ζεξαπείεο. ηνπο ξεπκαηνπαζείο ζήκεξα απφ ηνλ θξαηηθφ ηνκέα ηεο πγείαο παξέρνληαη νη αθφινπζεο ππεξεζίεο θπξίσο ζην ΓΝΛ θαη κεξηθψο ζηα ππφινηπά: Δμέηαζε ησλ αζζελψλ θαη παξαθνινχζεζε ηνπο απφ Ρεπκαηνιφγνπο ηαηξνχο θαη άιινπο εηδηθνχο ηαηξνχο ησλ Δμσηεξηθψλ Ηαηξείσλ. ην ΓΝ Λάξλαθαο θαη Ακκνρψζηνπ δελ ππάξρεη αλακνλή ησλ αζζελψλ γηα ηελ πξφζβαζε ηνπο ζε ξεπκαηνιφγν θαη σο εθ ηνχηνπ δελ ππάξρεη θακία θαζπζηέξεζε ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπο. ηα ΓΝ Λεκεζνχ θαη Πάθνπ δελ ππάξρεη ξεπκαηνιφγνο ηαηξφο. Ζ δηελέξγεηα ηαηξηθψλ παξεκβάζεσλ φπσο είλαη παξαθέληεζε άξζξσζεο, ελδναξζξηθή 16

έγρπζε θαξκαθεπηηθψλ ζεξαπεηψλ, βηνςία θαη δηήζεζε επψδπλσλ ζεκείσλ κε αλαηζζεηηθφ ζηα Δμσηεξηθά Ηαηξεία ησλ λνζνθνκείσλ. Ζκεξήζηα Ννζειεία γηα ελδνθιέβηα έγρπζε βηνινγηθήο ζεξαπείαο ή αλνζνθαηαζηαιηηθψλ θαξκάθσλ, βηνςία λεθξνχ θαη λνζειεία ζηε Μνλάδα Ζκεξήζηαο Ννζειείαο γηα δηαγλσζηηθνχο ιφγνπο. Φπζηνζεξαπεία ζε θπζηθνζεξαπεπηήξηα ησλ θξαηηθψλ λνζειεπηεξίσλ Σειεθσληθή Τπνζηήξημε ζηνπο αζζελείο γηα κηθξνπξνβιήκαηα πνπ ηνπο παξνπζηάδνληαη. Παξνρή θαξκάθσλ ελάληηα ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ θαη άιισλ θαξκάθσλ φπσο γηα παξάδεηγκα θάξκαθα ελάληηα ηεο νζηενπφξσζεο πξνο φινπο ηνπο ξεπκαηνπαζείο. Σα θάξκαθα ελάληηα ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ παξέρνληαη πξνο ηνπο ξεπκαηνπαζείο θαη κε πξνζθφκηζε ζπληαγήο απφ ηδηψηεο ξεπκαηνιφγνπο. Δπηπιένλ, βάζε απφθαζεο ηνπ Τπνπξγηθνχ πκβνπιίνπ, δηαζθαιίδεηαη ε δσξεάλ παξνρή βηνινγηθψλ παξαγφλησλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζε άηνκα ηφζν ηνπ θξαηηθνχ φζν θαη ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα. χκθσλα κε ζηνηρεία ησλ θαξκαθεπηηθψλ ππεξεζηψλ ζήκεξα 700 αζζελείο ιακβάλνπλ δσξεάλ βηνινγηθνχο παξάγνληεο. Σν θξάηνο ην 2010 έρεη δαπαλήζεη ην πφζν ησλ 6 εθ. επξψ γηα ξεπκαηνινγηθά θάξκαθα. Ζ πξαθηηθή πνπ εθαξκφδεηαη κέρξη ζήκεξα είλαη ε απεπζείαο πξφζβαζε ησλ αζζελψλ ζηνπο ξεπκαηνιφγνπο, παζνιφγνπο, νξζνπεδηθνχο, λεθξνιφγνπο, λεπξνιφγνπο ή άιινπο εηδηθνχο γηαηξνχο. Σν ίδην ηζρχεη θαη γηα ηνπο άιινπο επαγγεικαηίεο πγείαο φπσο θπζηθνζεξαπεπηέο, ςπρνιφγνπο, θ. α ηελ Κχπξν ην επίπεδν ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ πξνο ηνπο ξεπκαηνπαζείο είλαη εθάκηιιν κε ηα άιια Κξάηε Μέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Απηφ πνπ εκθαλψο απνπζηάδεη, ιφγσ κε χπαξμεο θαζνιηθνχ ζρεδίνπ πγείαο, είλαη ν ζπληνληζκφο θαη ε ζπλεξγαζία κεηαμχ ησλ δηαθφξσλ ηαηξηθψλ εηδηθνηήησλ θαη ησλ άιισλ επαγγεικαηηψλ πγείαο, ζηε βάζε θιηληθψλ θαηεπζπληεξίσλ νδεγηψλ γηα νινθιεξσκέλε θαη ζπληνληζκέλε παξνρή ππεξεζηψλ νη νπνίεο λα θαηαλέκνληαη ηζφηηκα ζε φινπο ηνπο πνιίηεο,, φπσο 17

επίζεο ε έιιεηςε κε επαξθνχο ζπληνληζκφο κεηαμχ ησλ θξαηηθψλ θαη ηδησηηθψλ ππεξεζηψλ πγείαο. Ζ απνπζία ζπληνληζκνχ θαη ζπλεξγαζίαο κεηαμχ θξαηηθνχ κε ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα εκπνδίδεη ηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη θαζπζηεξεί ηελ έλαξμε ηεο ζεξαπείαο, γεγνλφο πνπ νδεγεί ζε ζπαηάιε πφξσλ ζηνλ ηνκέα ηεο πγείαο. Λφγσ ειιηπνχο ελεκέξσζεο ησλ πνιηηψλ θαη κε ζσζηήο νξγάλσζεο ηνπ ζπζηήκαηνο πγείαο καο, ζπρλά νη αζζελείο πεξηπιαλνχληαη άζθνπα απφ ηελ κία εηδηθφηεηα ζηελ άιιε κε απνηέιεζκα ε ζεξαπεία πνπ ιακβάλνπλ λα είλαη απνζπαζκαηηθή. Ζ απνπζία Κέληξνπ Απνθαηάζηαζεο θαη δηεπαγγεικαηηθήο νκάδαο γηα παξαθνινχζεζε ηεο απνθαηάζηαζεο ησλ αζζελψλ κέρξη ηελ έληαμε ηνπο ζηελ θνηλφηεηα φπσο θαη ελίζρπζε ηεο απηνθξνληίδαο θαη απηνδηαρείξηζεο ησλ πξνβιεκάησλ ηνπο, γηα θαη νίθνλ επηζθέςεηο, δεκηνπξγεί πνιιά θνηλσληθά θαη νηθνλνκηθά πξνβιήκαηα φπσο θαη πξνβιήκαηα ζηελ επηθνηλσλία θαη ηελ ζσζηή παξαθνινχζεζε θαη εμειηθηηθή πνξεία ησλ αζζελψλ. Γελ ππάξρεη νξζνινγηθή γεσγξαθηθή θάιπςε ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ απφ ηνλ θξαηηθφ ηνκέα πξνο φινπο ηνπο ξεπκαηνπαζείο παγθχπξηα κε απνηέιεζκα λα πξνθαιείηαη ζ απηνχο αλαζθάιεηα θαη αρξείαζηε ηαιαηπσξία. 1.3.4.1 Κνηλσληθέο Παξνρέο ζε άηνκα κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο Οη Τπεξεζίεο Κνηλσληθήο Δπεκεξίαο, κέζα ζηα πιαίζηα ηεο επξχηεξεο πνιηηηθήο ηνπο γηα Κνηλσληθή πλνρή θαη Δλζσκάησζε φισλ ησλ εππαζψλ νκάδσλ ηνπ πιεζπζκνχ, ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ αηφκσλ κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο, παξαρσξνχλ δεκόζην βνήζεκα ζηε βάζε ησλ νηθνλνκηθψλ θξηηεξίσλ. Σα θξηηήξηα απηά θαζνξίδνληαη απφ ηελ ηζρχνπζα Ννκνζεζία ηνπ πεξί Γεκνζίσλ Βνεζεκάησλ θαη Τπεξεζηψλ Νφκνπ ηνπ 2006 95(1)/2006 θαη ηνπο ζρεηηθνχο θαλνληζκνχο. Δπηπιένλ, ζηνλ Αληηξεπκαηηθφ χλδεζκν Κχπξνπ, παξέρεηαη απφ ηηο Τπεξεζίεο Κνηλσληθήο Δπεκεξίαο ρνξεγία, ζην πιαίζην ηνπ ρεδίνπ Κξαηηθψλ Υνξεγηψλ, γηα ην πξφγξακκα «ςπρνθνηλσληθή ζηήξημε» ησλ κειψλ ηνπ. 18

1.3.5. Ιδησηηθόο ηνκέαο ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα απηή ηελ ζηηγκή ζηελ Κχπξν εξγάδνληαη 10 Δηδηθνί Ρεπκαηνιόγνη, νη νπνίνη πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο ζηνπο ξεπκαηνπαζείο. Οη πξνζθεξφκελεο ππεξεζίεο ηνπο αθνξνχλ ηελ δηεξεχλεζε, ηελ δηάγλσζε, ηελ ελεκέξσζε, ηελ ζεξαπεία θαη ηελ απνθαηάζηαζε ηεο νκάδαο ησλ αζζελψλ απηψλ. πγθεθξηκέλα ζηελ Λεπθσζία ιεηηνπξγνχλ ηέζζεξα ηδησηηθά ηαηξεία, ζηε Λεκεζφ δχν, ζηε Πάθν έλα ηδησηηθφ ηαηξείν, ζηε Λάξλαθα έλα φπσο θαη έλα ηδησηηθφ ηαηξείν ζηελ Διεχζεξε πεξηνρή Ακκνρψζηνπ. ηελ πιεηνςεθία ηνπο νη ξεπκαηνπαζείο είλαη εμσηεξηθνί αζζελείο. Οη ππεξεζίεο απφ ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα πξνζθέξνληαη πξνο ηνπο αζζελείο ζε 24-σξε βάζε θαη απηέο πεξηιακβάλνπλ ηελ θιηληθή εμέηαζε, ηνλ πξνγξακκαηηζκφ θαη δηεμαγσγή θιηληθψλ αηκαηνινγηθψλ, αθηηλνινγηθψλ δηαγλσζηηθψλ εμεηάζεσλ, φπσο θαη ηελ ζπληαγνγξάθεζε θαξκαθεπηηθήο αγσγήο. ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα νη ξεπκαηνπαζείο έρνπλ ηελ δπλαηφηεηα ειεχζεξεο επηινγήο ηφζν ηνπ ηαηξνχ ηνπο φζν θαη ηνπ λνζειεπηεξίνπ φπνπ ζα επηιέμνπλ γηα ζεξαπεία. Δπίζεο ηα άηνκα κε ξεπκαηνπάζεηεο απνηείλνληαη ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα γηα παξνρή θαη άιισλ ππεξεζηψλ πγείαο φπσο θπζηθνζεξαπείαο, εξγαζηνζεξαπείαο, ςπρνινγηθή θνηλσληθή ζηήξημε θηι. κεηά απφ δηθή ηνπο επηινγή. Τπάξρεη ακθίδξνκε ζπλεξγαζία αλάκεζα ζηνπο ηδηψηεο ξεπκαηνιφγνπο θαη ηνπο ηαηξνχο ηνπ θξαηηθνχ ηνκέα, αθνχ θάπνηνη αζζελείο ιακβάλνπλ ππεξεζίεο ηαπηφρξνλα θαη απφ ηνπο δχν ηνκείο. Παξφια απηά, κηα ζηελφηεξε θαη πην πνιχπιεπξε ζπλεξγαζία ηνπ ηδησηηθνχ κε ηνλ θξαηηθφ ηνκέα εμππεξεηεί ζε κεγαιχηεξν βαζκφ ηα ζπκθέξνληα ησλ ξεπκαηνπαζψλ. Δπηπιένλ ζηνλ ηδησηηθφ ηνκέα παξέρνπλ ππεξεζίεο πξνο ηνπο ξεπκαηνπαζείο φινη νη ηδηψηεο θπζηθνζεξαπεπηέο, δηαηηνιφγνη, εξγνζεξαπεπηέο, ςπρνιφγνη θ.α. Οη πην πάλσ επαγγεικαηίεο πγείαο ηνπ ηδησηηθνχ ηνκέα παξέρνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο είηε κεηά απφ παξαπνκπή απφ ηδηψηε ηαηξφ είηε κε θαηεπζείαλ πξφζβαζε ηνπ αζζελή πξνο απηνχο. 19

1.3.6. Δκπιεθόκελνη ύλδεζκνη ηελ Κχπξν δξαζηεξηνπνηνχληαη γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο νη πην θάησ ηδησηηθνί ζχλδεζκνη/ θνξείο : 1.3.6.1. Αληηξεπκαηηθόο ύλδεζκνο Κύπξνπ (ΑΚ) Ο Αληηξεπκαηηθφο χλδεζκνο Κχπξνπ θχξην ζθνπφ έρεη ηελ επίιπζε ησλ πνιιαπιψλ πξνβιεκάησλ πνπ αληηκεησπίδνπλ ηα άηνκα πνπ πάζρνπλ απφ ξεπκαηηθέο παζήζεηο ζηελ Κχπξν. Δθπξνζσπεί φινπο ηνπο Κχπξηνπο κε ξεπκαηηθέο θαη κπνζθειεηηθέο παζήζεηο θαη πξνζθέξεη ππεξεζίεο ζηήξημεο, ελεκέξσζεο, εθπαίδεπζεο θαη απνθαηάζηαζεο θαζψο επίζεο δεκηνπξγηθήο απαζρφιεζεο. Γηα ηνλ ζθνπφ απηφ εθαξκφδεη πξνγξάκκαηα απνθαηάζηαζεο, ςπρνθνηλσληθήο ζηήξημεο, ελεκέξσζεο θαη εθπαίδεπζεο θαζψο επίζεο θαη εθπαηδεπηηθφ Πξφγξακκα Απηνδηαρείξηζεο. Ο ΑΚ πξνβαίλεη επίζεο ζε ζρεηηθή δηαθψηηζε θαη ελεκέξσζε κέζσ ησλ Μ.Μ.Δ. θαη νξγαλψλεη δηαιέμεηο γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Ο ΑΚ ζπκκεηέρεη ζε ζπλέδξηα, δηαιέμεηο θαη επηκνξθσηηθά πξνγξάκκαηα ηφζν ζηελ Κχπξν φζν θαη ζην εμσηεξηθφ. Με ηνλ ηξφπν απηφ απνθνκίδεη πνιχηηκεο γλψζεηο θαη εκπεηξίεο κε ζηφρν ηε ζπλερή αλαβάζκηζε ηεο πξνζθνξάο ηνπ πξνο ηνπο Κχπξηνπο Ρεπκαηνπαζείο αιιά θαη ηε δηάρπζε ησλ γλψζεσλ απηψλ ζηνπο Ρεπκαηνπαζείο. Κχξηνο ξφινο ηνπ είλαη ε ζπκκεηνρή ηνπ ζηα θέληξα ιήςεο απνθάζεσλ θαη ε ζπκβνιή ηνπ ζηε ράξαμε πνιηηηθήο γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Ο ΑΚ είλαη ελεξγφ κέινο ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο πλδέζκσλ ελάληηα ζηηο Ρεπκαηνπάζεηεο (EULAR), ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Νέσλ Ρεπκαηνπαζψλ (IOYR), ηεο Γηεζλνχο Οξγάλσζεο Ρεπκαηνπαζψλ (ARI), ηεο Δπξσπατθήο πλνκνζπνλδίαο πλδέζκσλ Αηφκσλ κε θιεξφδεξκα (FESCA) φπνπ είλαη θαη ηδξπηηθφ κέινο θαη ηεο Δπξσπατθήο Οξγάλσζεο πλδέζκσλ Αηφκσλ κε πζηεκαηηθφ Δξπζεκαηψδε Λχθν (LUPUS EUROPE). Απνηειεί επίζεο κέινο ηνπ Παγθχπξηνπ πληνληζηηθνχ πκβνπιίνπ Δζεινληηζκνχ, ηεο Παγθχπξηαο Οκνζπνλδίαο Παζρφλησλ θαη Φίισλ, ηεο Παγθχπξηαο πλνκνζπνλδίαο Γνλέσλ 20

Παηδηψλ κε Δηδηθέο Αλάγθεο θαη ηεο Κππξηαθήο πλνκνζπνλδίαο Οξγαλψζεσλ Αλαπήξσλ. Ο Α..Κ έρεη δηθή ηνπ ηζηνζειίδα κέζσ ηεο νπνίαο παξέρεη ελεκέξσζε γηα ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ αιιά θαη ηηο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ πλδέζκνπ (www.rheumatism.org.cy) 1.3.6.2. Ρεπκαηνινγηθή Δηαηξεία Κύπξνπ ηε Ρεπκαηνινγηθή Δηαηξεία Κχπξνπ (ΡΔΚ) είλαη κέιε 13 Δηδηθνί Ρεπκαηνιόγνη, νη νπνίνη πξνζθέξνπλ ηηο ππεξεζίεο ηνπο ζηνπο ξεπκαηνπαζείο κέζσ ησλ θξαηηθψλ θαη ησλ ηδησηηθψλ ππεξεζηψλ πγείαο. Ζ αλαινγία ξεπκαηνπαζή : ξεπκαηνιόγνπ γηα ηνλ Κππξηαθφ πιεζπζκφ (800.000 πεξίπνπ άηνκα) αλέξρεηαη ζε 66.500 : 1. εκεηψλεηαη φηη ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην ε ηδαληθή αλαινγία ζεσξείηαη 90.000 : 1 (Harrison et al., 2008). Πάληνηε ζε ζηελή ζπλεξγαζία κε ηνλ ΑΚ, ε ΡΔΚ ζπκκεηέρεη ζε εθδειψζεηο ελεκέξσζεο ηνπ θνηλνχ φπσο γηα παξάδεηγκα ζπλεληεχμεηο ηχπνπ, εκεξίδεο, ηειενπηηθέο εθπνκπέο θηι. ηφρνο φισλ ησλ κειψλ ηεο ΡΔΚ είλαη ε επαλέληαμε ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηνπάζεηεο ζηελ θνηλσλία. Απηφ κπνξεί λα επηηεπρζεί κέζσ ηεο έγθαηξεο δηάγλσζεο, ηεο θαηάιιειεο ζεξαπεπηηθήο πξνζέγγηζεο θαη ηεο ζσζηήο απνθαηάζηαζεο. 1.3.6.3. ύλδεζκνη άιισλ Δπαγγεικαηηώλ Τγείαο (Γηαηηνιόγνη, Γηαηξνθνιόγνη, Φπζηθνζεξαπεπηέο, Δξγνζεξαπεπηέο). ηνπο πλδέζκνπο ησλ πην πάλσ επηζηεκνληθψλ εηαηξεηψλ απεπζχλνληαη ξεπκαηνπαζείο απφ ηνλ θξαηηθφ θαη ηνλ ηδησηηθφ ηνκέα. πλήζσο ε παξαπνκπή ηνπο γίλεηαη απφ ηαηξνχο δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ φπσο ξεπκαηνιφγνπο, νξζνπεδηθνχο, παζνιφγνπο θ.α. Οη πην πάλσ θαηεγνξίεο επαγγεικαηηψλ πγείαο απνηεινχλ αλαπφζπαζην κέξνο ηεο δηεπηζηεκνληθήο νκάδαο πνπ ρξεηάδεηαη γηα ηε ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο. 21

ΔΙΓΙΚΟ ΜΔΡΟ ηξαηεγηθόο ρεδηαζκόο 2. Αλαγθαηόηεηα Δλέξγεηαο ήκεξα, ράξε ηεο επηζηεκνληθήο πξνφδνπ ζηνλ ηνκέα ηεο Ρεπκαηνινγίαο είλαη εθηθηή ε απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ κε δχν πξνυπνζέζεηο: ηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη ηελ πξώηκε θαη νξζή ζεξαπεπηηθή παξέκβαζε. Γηα ηελ εμαζθάιηζε απηψλ ησλ πξνυπνζέζεσλ απαηηείηαη ράξαμε Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ. Δίλαη ζαθέο ινηπφλ, φηη νη ξεπκαηνπάζεηεο, σο πνιπδηάζηαην πξφβιεκα δεκφζηαο πγείαο ζα πξέπεη λα ιακβάλνληαη ζνβαξά ππφςε απφ ηνπο αξκφδηνπο θνξείο γηα ηελ εθπαίδεπζε, ηελ έξεπλα θαη ηελ παξνρή ππεξεζηψλ πγείαο. Ζ Κχπξνο δειψλεη απνχζα ζηελ χπαξμε ζηνηρείσλ πνπ λα θαζνξίδνπλ ηηο δηαζηάζεηο θαη ην κέγεζνο ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ φπσο επίζεο θαη ζηελ απνπζία Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ νιηζηηθή θαη ζπληνληζκέλε αληηκεηψπηζε ησλ παζήζεσλ απηψλ. 22

2.1. SWOT Αλάιπζε STRENGTH (ΠΛΔΟΝΔΚΣΗΜΑΣΑ) WEAKNESSES (ΑΓΤΝΑΜΙΔ) Ύπαξμε εηδηθεπκέλνπ επηζηεκνληθνχ δπλακηθνχ ζηνλ ηνκέα ηεο ξεπκαηνινγίαο. Απνπζία ζρεδηαζκέλεο ζπζηεκαηηθήο θαη νιηζηηθήο πνιηηηθήο ζρεηηθά κε ηε δεκφζηα πγείαο. Απνπζία Γηαηνκεαθήο ζπλεξγαζίαο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ. Απνπζία θαζνιηθνχ ζπζηήκαηνο πγείαο Απνπζία ηαηξηθήο ζρνιή OPPORTUNITIES (ΔΤΚΑΙΡΙΔ) THREATS (ΚΙΝΓΤΝΟΙ) Γπλαηφηεηα αμηνπνίεζεο ησλ κέζσλ ελεκέξσζεο θαη ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ γηα ηελ έγθαηξε δηάγλσζε ησλ λνζεκάησλ απηψλ. Δθαξκνγή ησλ πνιηηηθψλ πνπ πξνσζνχληαη απφ ηελ Δ.Δ θαη ηελ Π.Ο.Τ. Kφζηνο πινπνίεζεο Γήξαλζε ηνπ Κππξηαθνχ πιεζπζκνχ Τςειή λνζεξφηεηα θαη αλαπεξία ζρεηηδφκελε κε ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα Ζ ιεηηνπξγία ξεπκαηνινγηθήο θιηληθήο θαη θέληξνπ απνθαηάζηαζεο. Πξνψζεζε ηεο εηδηθφηεηαο ηεο ξεπκαηνινγίαο ζηελ Κχπξν 23

2.2. Αλακελόκελα απνηειέζκαηα από ηελ εθαξκνγή ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηώπηζε ησλ Ρεπκαηηθώλ Παζήζεσλ. Βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ πγείαο ησλ πνιηηώλ θαη ηεο πνηόηεηαο δσήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πγεία Πεξηνξηζκόο ησλ Γεκνζίσλ θαη Ιδησηηθώλ δαπαλώλ θαη πξνζπάζεηα γηα νξζνινγηζηηθή θαηαλνκή ησλ πόξσλ Ζ εθαξκνγή ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηα Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα αλακέλεηαη φηη ζα ζπκβάιεη ζεκαληηθά ζηελ βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ πγείαο ησλ παζρφλησλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο, φπσο θαη ηνπ επξχηεξνπ θνηλσληθνχ ζπλφινπ. Δπηπιένλ εθηηκάηαη φηη ζα βνεζήζεη ζηε ζπγθξάηεζε ησλ δαπαλψλ πνπ πξνθαινχληαη απφ ηα λνζήκαηα απηά θαη ζα εμνηθνλνκεζνχλ πφξνη απφ ην ζπζηήκαηα. 2.2.1. Βειηίσζε ηνπ επηπέδνπ Τγείαο ησλ πνιηηώλ θαη ηεο πνηόηεηαο δσήο πνπ ζρεηίδεηαη κε ηελ πγεία. Ζ ζσζηή ελεκέξσζε θαη ε νξζή ππνζηήξημε απφ ην θξάηνο απνηεινχλ ηνπο θχξηνπο παξάγνληεο γηα ηελ επαλέληαμε ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο ζηελ εξγαζία θαη γηα θαιχηεξε πνηφηεηα δσήο. Οη ξεπκαηηθέο παζήζεηο επηβαξχλνπλ ζε ζεκαληηθφ βαζκφ ηελ πνηφηεηα δσήο ησλ αζζελψλ θαη δελ απνηεινχλ πξφβιεκα κφλν ηαηξηθφ, αιιά ζπγρξφλσο θαη θνηλσληθννηθνλνκηθφ. Οη ξεπκαηηθέο παζήζεηο ειαηηψλεη ην πξνζδφθηκν ηεο επηβίσζεο ησλ αζζελψλ, πξνθαινχλ επίκνλν θαη βαζαληζηηθφ πφλν, κεηψλνπλ ηελ θηλεηηθφηεηα θαη ηελ ελ γέλεη δξαζηεξηφηεηαο ηνπ πάζρνληνο αηφκνπ. Δπίζεο ζπκβάινπλ ζηελ εγθαηάζηαζε παξνδηθήο ή θαη κφληκεο αλαπεξίαο κε ζπλέπεηα ηε δηαηαξαρή ηνπ ςπρηζκνχ ησλ ςπρνθνηλσληθψλ ζρέζεσλ, ηε ζεκαληηθή 24

απψιεηα εξγαηνσξψλ θαη θαη' επέθηαζε αμηφινγε επηβάξπλζε ησλ δαπαλψλ γηα ηε δεκφζηα πγεία. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή έρεη σο άκεζν ζηφρν λα ζέζεη ηε ρψξα ζηελ ηξνρηά ησλ άιισλ δπηηθνεπξσπατθψλ ρσξψλ θαη λα νδεγήζεη ζηελ επίηεπμε ησλ ζηξαηεγηθψλ ζηφρσλ. Πην εηδηθά ζηνρεχεη ζε αηζζεηή κείσζε ηεο αλαπεξίαο θαη ησλ επηπηψζεσλ ιφγσ ησλ ξεπκαηνπαζεηψλ. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή έρεη ζαλ βαζηθφ ζηφρν ηεο λα αληαπνθξηζεί νιηζηηθά ζηηο αλάγθεο ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο. Δπηπιένλ ζηνρεχεη λα ζπλνςίζεη ηηο ζχγρξνλεο επηζηεκνληθέο απφςεηο γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα θαη ζηε ζπλέρεηα λα αλαδείμεη θαη λα ηαμηλνκήζεη ηηο βαζηθέο ξπζκίζεηο πνπ αθνξνχλ ζηελ πγεηνλνκηθή ηνπο πεξίζαιςε, ζηελ εθπαίδεπζε, ζηελ εξγαζία, ζηελ θνηλσληθή αζθάιηζε θαη ζε άιιεο πηπρέο ηεο δσήο ηνπο (φπσο είλαη ε εγθπκνζχλε θ.α). Μέζα απφ ηελ πινπνίεζε ηεο ζηξαηεγηθήο απηήο αλακέλεηαη ε αλαβάζκηζε ηεο πνηφηεηαο ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ πγείαο πξνο ηνπο ξεπκαηνπαζείο, έηζη ψζηε λα ηνπο παξέρνληαη πςεινχ επηπέδνπ ππεξεζίεο πγείαο, εμαζθαιίδνληαο έηζη ηελ κείσζε ηεο ζλεηφηεηαο, ηεο αλαπεξίαο, ηελ αχμεζε ηνπ πξνζδφθηκνπ επηβίσζεο θαη ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ αζζελψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. 2.3. Πεξηνξηζκόο ησλ Γεκόζησλ θαη Ιδησηηθώλ δαπαλώλ πνπ νθείινληαη ζηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο: πξνζπάζεηα γηα νξζνινγηζηηθή θαηαλνκή ησλ πόξσλ. ηελ Δπξψπε, ιφγσ ηνπ θφζηνπο ηεο πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο, ηελ «αλαπεξία»- εξγαζία, ηηο αλαξξσηηθέο άδεηεο θαη ηελ πξφσξε ζπληαμηνδφηεζε, ε ξεπκαηνπάζεηα γεληθά επηβάιεη ηεξάζηηα νηθνλνκηθή επηβάξπλζε εηεζίσο γηα ηνπο θξαηηθνχο πξνυπνινγηζκνχο. Ο αληίθηππνο απηψλ ησλ λφζσλ αλακέλεηαη λα απμεζεί πάξα πνιχ, ιφγσ ησλ δεκνγξαθηθψλ αιιαγψλ θαη ηνπ ηξφπνπ δσήο. Σν άκεζν νηθνλνκηθφ θφζηνο πεξηιακβάλεη ηηο δαπάλεο ησλ ππεξεζηψλ πγείαο θαη ηεο θαξκαθεπηηθήο πεξίζαιςεο ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ. Οη Ρεπκαηηθέο 25

παζήζεηο πξνθαινχλ ην πςειφηεξν θφζηνο γηα ηα δεκφζηα ζπζηήκαηα πγεηνλνκηθήο πεξίζαιςεο. Ζ Δζληθή ηξαηεγηθή κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ θφζηνπο πεξίζαιςεο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ηφζν ιφγσ ηεο αλακελφκελεο κείσζεο ηεο ζπρλφηεηαο ησλ ππνηξνπψλ θαη ηεο αλαπεξίαο, φζν θαη ιφγσ ηεο βειηίσζεο ηεο θαξκαθεπηηθήο πεξίζαιςεο ησλ λνζεκάησλ απηψλ. Σα αλακελφκελα απνηειέζκαηα κπνξνχλ λα νδεγήζνπλ ζε κείσζε ηνπ θφζηνπο θαξκαθεπηηθήο θαη λνζνθνκεηαθήο πεξίζαιςεο. Δπηπιένλ αλακέλεηαη κείσζε ηνπ έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο πνπ νθείιεηαη ζηε ρακέλε παξαγσγηθφηεηα ιφγσ λνζεξφηεηαο θαη πξφσξεο ζλεζηκφηεηαο. πκπεξαζκαηηθά ε Δζληθή ηξαηεγηθή κπνξεί λα νδεγήζεη ζε ζεκαληηθή κείσζε ηνπ άκεζνπ θαη ηνπ έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο πνπ πξνθαινχλ γηα ηα λνζήκαηα απηά. Ζ κείσζε ηεο ζπρλφηεηαο ησλ επηπινθψλ θαη ε βειηίσζε ηεο πξφγλσζεο είλαη δπλαηφ λα νδεγήζνπλ κέζν καθξνπξφζεζκα ζε πεξηνξηζκφ ηεο απψιεηαο παξαγσγηθφηεηαο. Σα αλακελφκελα νθέιε απφ ηελ εθαξκνγή ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο είλαη ηα αθφινπζα: Βειηίσζε ησλ επηπέδσλ πγείαο ησλ ξεπκαηνπαζψλ ιφγσ αλακελφκελεο κείσζεο ηεο ζπρλφηεηαο ησλ ππνηξνπψλ θαη ηεο ζλεζηκφηεηαο απφ ηα λνζήκαηα απηά. Δπίζεο αλακέλεηαη βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο γηα ηνπο αζζελείο θαη ηνπο ζπγγελείο ηνπο. Μείσζε ησλ άκεζσλ δαπαλψλ γηα ηαηξνθαξκαθεπηηθή πεξίζαιςε θαη ηελ ελδνζνθνκεηαθή λνζειεία γηα ηνπο πάζρνληεο απφ ηα λνζήκαηα απηά. Μείσζε ηνπ έκκεζνπ νηθνλνκηθνχ θφζηνπο απφ ηελ απψιεηα παξαγσγηθφηεηαο ιφγσ αλαπεξίαο θαη πξφσξεο ζλεηφηεηαο. 26

2.4. Όξακα Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηώπηζε ησλ Ρεπκαηηθώλ Παζήζεσλ Όξακα ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο είλαη ε ζπζηξάηεπζε θαη ν ζπληνληζκφο φισλ ησλ επηζηεκνληθψλ θαη θνηλσληθψλ δπλάκεσλ πνπ κάρνληαη ππέξ ησλ αηφκσλ κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο, κε ζηφρν ηελ αλαβάζκηζε θαη ηελ εμαζθάιηζε θαιχηεξεο πνηφηεηαο δσήο ζηα άηνκα θαη ζηηο νηθνγέλεηεο ηνπο θαη ε εμνηθνλφκεζε πφξσλ ζην ηνκέα ηεο πγείαο. Βαζηθά εξγαιεία γηα ηελ επίηεπμε ηνπ νξάκαηνο απηνχ είλαη εθηφο απφ ηελ αλαβάζκηζε ηεο παξνρήο ππεξεζηψλ πγείαο θαη ε βειηίσζε ηεο δηαθψηηζεο, ηεο έξεπλαο, ηεο εθπαίδεπζεο, φπσο επίζεο θαη ν ζπλερήο έιεγρνο. 2.5. Απνζηνιή Ζ πινπνίεζε ζηαζεξήο, βηψζηκεο θαη νξηδφληηαο ζηξαηεγηθήο ππέξ ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ κε ζθνπφ : Σε ζπιινγή έγθπξεο θαη αμηφπηζηεο πιεξνθνξίαο Σελ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε θαη πεξίζαιςε ησλ αζζελψλ κε Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο κε ζθνπφ ηελ βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ηνπο. Σηο ζηνρεπκέλεο δξάζεηο/έξγα Σε δέζκεπζε γηα ζπλέρεηα 2.6. ηξαηεγηθή Σνπνζέηεζε Ζ βειηίσζε ζηελ παξνρή απνηειεζκαηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ αηφκσλ κε Ρεπκαηηθά Ννζήκαηα απνηειεί κηα κεγάιε πξφθιεζε γηα ηε Γεκφζηα Τγεία ζηελ Κχπξν. Ζ έιιεηςε επηδεκηνινγηθψλ θαη εξεπλεηηθψλ δεδνκέλσλ πνπ λα αμηνινγνχλ ηηο ζπλέπεηεο απηψλ ησλ λνζεκάησλ ζηελ πνηφηεηα ηεο δσήο ησλ αηφκσλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο, θαζψο θαη νη πθηζηάκελεο ειιείςεηο ζηνπο 27

ηνκείο ηεο πξφιεςεο, έγθαηξεο δηάγλσζεο, ζεξαπείαο θαη απνθαηάζηαζεο θαζηζηνχλ επηηαθηηθή αλάγθε ηε ζέζπηζε Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ 2.7. Αξρέο θαη Αμίεο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο γηα ηελ Αληηκεηώπηζε ησλ Ρεπκαηηθώλ Παζήζεσλ. Ζ θαηάξηηζε ηεο παξνχζαο Δζληθήο ηξαηεγηθήο έγηλε βάζε ησλ αξρψλ θαη ησλ αμηψλ πνπ παξαηίζεληαη ζηε ζπλέρεηα, ψζηε λα εμαζθαιίδεηαη ε αληαπνθξηζηκφηεηα ηεο ζηξαηεγηθήο ζηηο αλάγθεο πγείαο ηνπ πιεζπζκνχ θαη ε ζπκβνιή ηεο ζηελ θνηλσληθή πξνζηαζία, ζηελ νηθνλνκηθή βησζηκφηεηα ηνπ πζηήκαηνο Τγείαο ηεο ρψξαο θαη ηειηθά ζηελ επίηεπμε βηψζηκεο αλάπηπμεο. Οη Αμίεο θαη Αξρέο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο πεξηιακβάλνληαη ζηηο Αμίεο θαη Αξρέο πνπ έρεη πηνζεηήζεη ε Δπξσπατθή έλσζε (Council of the European Union, 2006) θαη ν Παγθφζκηνο Οξγαληζκφο Τγείαο (WHO, 2003). Αμίεο : Ζ θαζνιηθφηεηα ζηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο Ζ πξφζβαζε ζε πνηνηηθέο ππεξεζίεο πγείαο Ζ ηζνηηκία ζηελ πξφζβαζε ππεξεζηψλ πγείαο Ζ αιιειεγγχε Αξρέο : Πνηφηεηα Αζθάιεηα Φξνληίδα βαζηζκέλε ζηελ ηεθκεξίσζε θαη ζηελ εζηθή Δλεξγνπνίεζε εκπινθή ηνπ αζζελή 28

ηξαηεγηθνί ηόρνη ηαδηαθή κείσζε ηεο λνζεξφηεηαο, ηεο αλαπεξίαο θαη ηεο ζλεηφηεηαο πνπ νθείιεηαη ζηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ ξεπκαηνπαζψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Αχμεζε ηεο ρξήζεο θαη κεγηζηνπνίεζε ηεο πξνζβαζηκφηεηαο ησλ ξεπκαηνπαζψλ ζηηο ππεξεζίεο πγείαο. Αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο, απνδνηηθφηεηαο θαη πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ ππεξεζηψλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ έγθαηξε δηάγλσζε, ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ησλ αηφκσλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο. Μεγηζηνπνίεζε ηεο ελεκέξσζεο ηνπ πιεζπζκνχ φζν αθνξά ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα Βειηίσζε ησλ δπλαηνηήησλ ράξαμεο θαη παξαθνινχζεζεο πνιηηηθψλ πνπ αθνξνχλ ζηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα. Αλάπηπμε ηεο δηαηνκεαθήο ζπλεξγαζίαο θαη ηεο θνηλσληθήο ζπκκεηνρήο ζηελ έγθαηξε δηάγλσζε θαη ζηελ απνθαηάζηαζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ. 29

Κεθάιαην 3 νλ : 3. 1 Άμνλεο θαη ηνρεπόκελεο Γξάζεηο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο Ζ εθαξκνγή ησλ ξπζκίζεσλ ηνπ ρεδίνπ Γξάζεο γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο απαηηεί επξείεο ζπλεξγαζίεο θνξέσλ θαη θνηλσληθψλ νξγαλψζεσλ. Ζ βνχιεζε γηα εζεινληηθή ζπλεηζθνξά ππάξρεη. Απφδεημε είλαη ην έξγν ησλ κε Κπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεψλ/ θνξέσλ θαη ζσκαηείσλ πνπ δξαζηεξηνπνηνχληαη ζην ηνκέα ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεψλ, φκσο ε πξνζπάζεηα απηή δελ είλαη πιήξσο νξγαλσκέλε. Ζ πηνζέηεζε κηαο ζπληνληζκέλεο ζηξαηεγηθήο πνπ βαζίδεηαη ζηελ εηαηξηθή ζρέζε φισλ ησλ θνξέσλ ζε ζπλδπαζκφ κε αμηνπνίεζε ηεο θνηλσληθήο ζπκκεηνρήο, απνηεινχλ ηε ζχγρξνλε πξνζέγγηζε ηνπ πξνβιήκαηνο. Θα πξέπεη λα δηαζθαιηζηεί ε νιηζηηθή αληηκεηψπηζε θαη αληαπφθξηζε ζηηο εηδηθέο αλάγθεο ησλ αηφκσλ απηψλ θαη ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Σα άηνκα απηά ζα πξέπεη λα ιακβάλνπλ νινθιεξσκέλε παξνρή ππεξεζηψλ κε νιηζηηθή πξνζέγγηζε. Θα πξέπεη λα δηαηεξνχλ ην θαιχηεξν δπλαηφ θνηλσληθφ, ζσκαηηθφ θαη δηαλνεηηθφ επίπεδν έηζη ψζηε λα έρνπλ έλα θαιφ επίπεδν πνηφηεηαο δσήο. Δπηπιένλ ζα πξέπεη λα γίλεηαη ελεκέξσζε ηνπ γεληθνχ πιεζπζκνχ γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα ψζηε λα θαηαπνιεκάηαη ην ζηίγκα ησλ αηφκσλ πνπ πάζρνπλ απφ ηα λνζήκαηα απηά έηζη ψζηε απνθεχγεηαη ε πεξηζσξηνπνίεζε θαη ε απνκφλσζε ηνπο. Σα άηνκα απηά ινηπφλ ζα πξέπεη λα αληηκεησπίδνληαη θαηάιιεια ψζηε λα πξνεηνηκάδνληαη γηα θνηλσληθή επαλέληαμε θαη αλεμάξηεηε δηαβίσζε ζηελ θνηλφηεηα. Ζ πξνώζεζε θνπιηνύξαο ζπλεξγαζίαο αλάκεζα ζηνπο Δπαγγεικαηίεο Τγείαο πνπ εκπιέθνληαη ζηνλ ηνκέα αληηκεηψπηζεο ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ θαη ηνπο Δπαγγεικαηίεο Τγείαο απφ άιιεο εηδηθφηεηεο πνπ πηζαλφ λα εκπιέθνληαη κε ην ζέκα επηβάιιεηαη. πλεξγαζία επίζεο κε δηάθνξνπο θνξείο θαη νξγαληζκνχο (ζπλδέζκνπο, νξγαλσκέλα ζχλνια αζζελψλ θηι) κε ζηφρν ηελ θαηάιιειε ελεξγφ εκπινθή θαη ζπκκεηνρή ηνπο ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ ζηελ Κχπξν, ζα είλαη 30

θαζνξηζηηθήο ζεκαζίαο. Δπίζεο ε πξνψζεζε ηεο ζπλεξγαζίαο κε εμεηδηθεπκέλα θέληξα ηνπ εμσηεξηθνχ γηα ηελ αληηκεηψπηζε πεξηζηαηηθψλ ζα ζπκβάιεη ζε κέγηζην βαζκφ ζηελ πξνζέγγηζε ηνπ ζέκαηνο. 3.1.1. 1νο Άμνλαο: Δλεκέξσζε ηνπ πιεζπζκνύ-έγθαηξε Γηάγλσζε Δλεκέξσζε ηνπ πιεζπζκνύ Ζ εκθάληζε ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ δελ είλαη πξνβιέςηκε. Ζ δηαθψηηζε ηνπ θνηλνχ γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα ζπκβάιινπλ ζεκαληηθά ζηε έγθαηξε δηάγλσζε. Με ζσζηή δηαθψηηζε θαη ελεκέξσζε γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα ζα κπνξεί λα αλαγλσξίζεη θαλείο ηα πξφδξνκα ζπκπηψκαηα ηεο λφζνπ θαη λα απνηαζεί άκεζα ζην εηδηθφ γηα δηεξεχλεζε, δηάγλσζε θαη έγθαηξε έλαξμε ζεξαπείαο. Ζ δηαθψηηζε ηνπ θνηλνχ κπνξεί λα γίλεη κέζσ ησλ Μέζσλ Μαδηθήο Δλεκέξσζεο, θπιιαδίσλ, θνηλσληθψλ θνξέσλ θαη κε θπβεξλεηηθψλ νξγαλψζεσλ. Λφγσ άγλνηαο γηα ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο, πνιχ κεγάιν πνζνζηφ αζζελψλ δελ απεπζχλεηαη έγθαηξα ζηνπο εηδηθνχο γηαηξνχο, δει. ζηνπο ξεπκαηνιφγνπο, κε απνηέιεζκα ζεκαληηθή θαζπζηέξεζε ηφζν ζηελ νξζή δηάγλσζε φζν θαη ζηε ζσζηή ζεξαπεπηηθή παξέκβαζε. Ζ έγθαηξε δηάγλσζε θαη ε πξψηκε θαη νξζή ζεξαπεπηηθή παξέκβαζε απνηεινχλ ηηο δχν βαζηθέο πξνυπνζέζεηο γηα ηελ απνηειεζκαηηθή αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ. Γηα ηελ εμαζθάιηζε απηψλ ησλ πξνυπνζέζεσλ απαηηείηαη ελεκέξσζε ηνπ θνηλνχ κέζσ δηεπηζηεκνληθψλ πξνγξακκάησλ ελεκέξσζεο θαη πξφιεςεο πνπ λα είλαη γλσζηά ζηνλ γεληθφ πιεζπζκφ θαη πνπ λα εθαξκφδνληαη ζπζηεκαηηθά ζε βάζνο ρξφλνπ. Έγθαηξε Γηάγλσζε Γηεζλψο δίδεηαη κεγάιε ζεκαζία ζηε έγθαηξε δηάγλσζε ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ δηφηη κφλν κε έγθαηξε έλαξμε ζεξαπείαο επηηπγράλεηαη πξφιεςε ησλ πεξαηηέξσ επηπινθψλ. Απηφ είλαη πξνο φθεινο ηφζν ησλ αζζελψλ φζν θαη ηεο θνηλσλίαο. Δίλαη πιένλ απνδεθηφ φηη ε έγθαηξε δηάγλσζε θαη ε έγθαηξε 31

ζεξαπεία αξθεηψλ απφ ηηο ξεπκαηνπάζεηεο (πρ. αξζξίηηδεο) έρεη ηφζν βξαρππξφζεζκα φζν θαη καθξνπξφζεζκα νθέιε ηφζν γηα ην άηνκν φζν θαη ζηα νηθνλνκηθά θάζε ζπζηήκαηνο πγείαο. Με ηηο ζχγρξνλεο ζεξαπείεο πνπ ππάξρνπλ ζηε δηάζεζε ηεο ξεπκαηνινγίαο ζήκεξα, ππάξρεη ε δπλαηφηεηα λα επηβξαδπλζεί ε εμέιημε θαη λα αλαραηηηζηεί ε λφζνο. Γηα ηελ επίηεπμε ηεο έγθαηξεο δηάγλσζεο είλαη αλαγθαία ε ζπκβνιή ησλ εξγαζηεξηαθψλ εμεηάζεσλ ζε αλαβαζκηζκέλα θιηληθά εξγαζηήξηα, ε εηζαγσγή λέσλ ηαηξνηερλνινγηθψλ κεζφδσλ φπσο ε ππεξερνγξαθία θαη ε ηξηρνεηδνζθφπεζε. 3.1.2. 2νο Άμνλαο: Θεξαπεία /Απνθαηάζηαζε/ Κνηλσληθή ππνζηήξημε Θεξαπεία Ζ ζεξαπεία ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ ζπλερψο εμειίζζεηαη θαη εκπινπηίδεη ηε θαξέηξα ησλ ξεπκαηνιφγσλ κε λέεο θαηεγνξίεο βηνινγηθψλ θαξκάθσλ. Δπηπιέσλ ζεηηθή θαη ζπλεξγηθή είλαη ε πξνζθνξά ηεο θπζηθνζεξαπείαο, ηεο πδξνζεξαπείαο, ηεο εξγνζεξαπείαο, ηεο πνδηαηξηθήο, θιπ ζηε βειηίσζε ηεο ιεηηνπξγίαο ηνπ κπνζθειεηηθνχ ζπζηήκαηνο. Με ηελ ελεκέξσζε, θαηαηφπηζε θαη εθπαίδεπζε ηνπ αζζελή γηα ηε ζεξαπεπηηθή ηνπ πξνζέγγηζε, επηηπγράλεηαη ε θαιχηεξε ζπλεξγαζία γηαηξνχ θαη αζζελή θαη ε απνηειεζκαηηθφηεξε αληηκεηψπηζε ηεο ξεπκαηνπάζεηαο. Ζ ξεπκαηνινγία είλαη εηδηθφηεηα πνπ παξνπζηάδεη κεγάιε αιιεινεπηθάιπςε κε φιεο ζρεδφλ ηηο άιιεο εηδηθφηεηεο ηεο ηαηξηθήο. Γηα ηνλ ιφγν απηφ ζπζηήλεηαη πιένλ παγθφζκηα ε ζπλεξγαζία ησλ δηαθφξσλ εηδηθνηήησλ φπσο γηα παξάδεηγκα ξεπκαηνιφγνπ θαη λεθξνιφγνπ, ξεπκαηνιφγνπ θαη νξζνπεδηθνχ, πλεπκνλνιφγνπ, θιπ. εκαληηθή είλαη ε δηαζθάιηζε ηεο παξνρήο ησλ θαηάιιεισλ θαη απαξαίηεησλ ππεξεζηψλ πγείαο πξνο ηα άηνκα κε Ρεπκαηνεηδή Ννζήκαηα, κεηά ηνλ εληνπηζκφ ησλ αλαγθψλ. Θα πξέπεη λα δηαζθαιηζηεί ε νξζνινγηζηηθή αλάπηπμε 32

ησλ ππνδνκψλ θαη θαηάιιειε βειηίσζε ησλ παξερφκελσλ ππεξεζηψλ κε ηξφπν πνπ λα εμππεξεηνχλ ηνλ ζηφρν ζηνλ κέγηζην δπλαηφ βαζκφ. Απαξαίηεηε είλαη ε αλάπηπμε θαη ε πηνζέηεζε/εθαξκνγή Κιηληθώλ Καηεπζπληήξησλ Οδεγηώλ ηα νπνία ζα πεξηγξάθνπλ ηνλ ηξφπν κε ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα παξέρεηαη ε αληηκεηψπηζε φισλ ησλ θιηληθψλ ελεξγεηψλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ηηο Ρεπκαηηθέο Παζήζεηο. Δίλαη άιισζηε επηζηεκνληθά ηεθκεξησκέλν ην γεγνλφο φηη νη θιηληθέο θαηεπζπληήξηεο νδεγίεο νη νπνίεο βαζίδνληαη ζε επηζηεκνληθά εξεπλεηηθά δεδνκέλα, βειηηψλνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα θαη κεηψλνπλ ην ράζκα αλάκεζα ζηελ θαζεκεξηλή πξαθηηθή θαη ζηα εξεπλεηηθά δεδνκέλα (Ησαλλίδνπ θαη Δπζηαζίνπ, 2000; Δπζηαζίνπ θαη Παπαζηαχξνπ, 2009). Δπηπξφζζεηα, ππνβνεζνχλ ζηε κείσζε ησλ κε αλακελφκελσλ θαη ζπρλά αλεπηζχκεησλ απνθιίζεσλ θαηά ηελ άζθεζε ηνπ θιηληθνχ έξγνπ, ελψ απμάλνπλ θαη βειηηψλνπλ ηελ πνηφηεηα ησλ παξερνκέλσλ ππεξεζηψλ. Απνθαηάζηαζε. Ζ απνθαηάζηαζε ησλ ξεπκαηνπαζψλ ζα πξέπεη λα αξρίδεη πξψηκα κε ζθνπφ λα απνθαηαζηαζεί ε απψιεηα ηεο ιεηηνπξγηθφηεηαο θαη λα πξνιεθζεί ε κφληκε αλαπεξία. Ζ απνθαηάζηαζε ζα πξέπεη λα πεξηιακβάλεη ηελ αλαθνχθηζε απφ ηνλ πφλν θαη ηα ππφινηπα ζπκπηψκαηα ηεο αξζξίηηδαο. Δπηπιένλ ζα πξέπεη λα δηαζθαιίδεη, ηε δηαηήξεζε ηεο θηλεηηθφηεηαο ησλ αξζξψζεσλ πνπ έρνπλ πξνζβιεζεί, ηε δηαηήξεζε ή βειηίσζε ηεο κπτθήο ηζρχνο, ηελ πξφιεςε ή δηφξζσζε ησλ παξακνξθψζεσλ ησλ αξζξψζεσλ θαη ησλ ζηαηηθψλ δηαηαξαρψλ. εκαληηθφ θνκκάηη ηεο απνθαηάζηαζεο πξέπεη λα είλαη ε παξνρή πνηνηηθψλ πξνγξακκάησλ ελεκέξσζεο ηνπ αζζελή θαη απηνδηαρείξηζεο ησλ πξνβιεκάησλ πνπ απνξξένπλ απφ ηελ πάζεζε. Δίλαη ζεκαληηθφ ε απνθαηάζηαζε λα δηαζθαιίδεη ηελ δηαηήξεζε ή ηελ ελδπλάκσζε ηεο ζσκαηηθήο θαη ςπρηθήο αληνρήο ηνπ ξεπκαηνπαζή, ψζηε λα είλαη ζε ζέζε λα πξαγκαηνπνηεί ηηο θαζεκεξηλέο ηνπ δξαζηεξηφηεηεο. Κνηλσληθή ππνζηήξημε Οη ξεπκαηηθέο παζήζεηο είλαη ζνβαξέο επψδπλεο παζήζεηο πνπ κπνξνχλ λα επηθέξνπλ δηάθνξνπο ηχπνπο αλαπεξηψλ, νξηζκέλεο απφ ηηο νπνίεο είλαη πνιχ 33

ζνβαξέο. Οη αζζελείο απηνί αληηκεησπίδνπλ ζπρλά ηα δεηλά ηνπ θνηλσληθνχ απνθιεηζκνχ θαη ηεο πηζαλφηεηαο κείσζεο ηεο δηάξθεηαο δσήο ηνπο. Δίλαη αζζέλεηεο κε ςειφ θνηλσληθφ θαη νηθνλνκηθφ θφζηνο. Θα πξέπεη λα κειεηεζνχλ νη θνηλσληθέο δηαζηάζεηο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ, δει. λα αλαδεηρηνχλ νη επηπηψζεηο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ζηνπο ίδηνπο ηνπο αζζελείο θαη ζηηο νηθνγέλεηέο ηνπο, ζην θνηλσληθφ ζχλνιν, ζην ζχζηεκα πγείαο θαη ζηελ εζληθή νηθνλνκία ηεο ρψξαο καο. Ζ παξνρή εηδηθεπκέλσλ θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ έρνπλ ηδηαίηεξε ζεκαζία γηα ηε βειηίσζε ηεο πνηφηεηαο δσήο ησλ αηφκσλ πνπ πάζρνπλ απφ ξεπκαηηθά λνζήκαηα αιιά θαη ησλ κειψλ ησλ νηθνγελεηψλ ηνπο. Οη ππεξεζίεο απηέο κπνξεί λα αθνξνχλ ςπρνινγηθή θαη ρξεκαηηθή ππνζηήξημε ηνπο, πιεξνθφξεζε θαη γξακκέο βνήζεηαο θαη πξνγξάκκαηα ζεξαπεπηηθήο αλαςπρήο γηα παηδία θαη λεαξνχο ελήιηθέο. Οη ξεπκαηνπαζείο κπνξνχλ λα δήζνπλ κηα πιήξε θαη ρσξίο πεξηνξηζκνχο δσή φηαλ ηχρνπλ ηεο θαηάιιειεο θαη έγθαηξεο ππνζηήξημεο. 3.1.3. 3νο Άμνλαο: Έξεπλα Ζ πξνψζεζε ηεο έξεπλαο ζηνλ ηνκέα ησλ ξεπκαηηθψλ λνζεκάησλ ζηελ Κχπξν, κπνξεί λα ζπκβάιιεη ζηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε θαη αληηκεηψπηζε ηεο νκάδαο ησλ αζζελεηψλ απηψλ. Ζ απνπζία ηαηξηθήο ζρνιήο δπζθνιεχεη βεβαίσο ηελ πξαγκαηνπνίεζε ζρεηηθψλ εξεπλψλ. Με ηελ Δζληθή ηξαηεγηθή ζα δεκηνπξγεζεί θίλεηξν θαη ππνδνκή πνπ ζα ελζαξξχλεη ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηέηνησλ εξεπλψλ. Ζ πξνψζεζε ηεο δηεμαγσγήο πςειήο πνηφηεηαο έξεπλαο ζηνλ ηνκέα ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ θαη ε επθαηξία ζε επαγγεικαηίεο πγείαο πνπ αζρνινχληαη κε ηελ έξεπλα, λα πάξνπλ εγεηηθφ ξφιν θαη λα αλαπηχμνπλ ζπλεξγαζίεο κε άιινπο επαγγεικαηίεο πγείαο, θξίλεηαη επηηαθηηθή. πγθεθξηκέλα, ε έξεπλα γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα γηα ηνλ πιεζπζκφ ηεο Κχπξνπ ζα πξέπεη λα ζηνρεχεη ζην λα πξνσζεζεί ε ζπκκεηνρή ηεο Κχπξνπ ζε εξεπλεηηθά πξνγξάκκαηα πνπ αθνξνχλ ηνλ ηνκέα ηεο Ρεπκαηνινγίαο, ζε Δπξσπατθφ θαη Γηεζλέο επίπεδν : Δπηπιένλ ζα πξέπεη λα αμηνινγεζνχλ ηα επίπεδα δηάγλσζεο θαη ζεξαπείαο πνπ εθαξκφδνληαη, ζε ζπλάξηεζε κε 34

δηάθνξνπο παξάγνληεο πνπ ζα κπνξνχζαλ λα επεξεάζνπλ ηελ απνηειεζκαηηθφηεηα ηεο ζεξαπείαο (εκπινθή ηνπ Ηλζηηηνχηνπ Γελεηηθήο θαη Νεπξνινγίαο Κχπξνπ). 3.1.4. 4νο Άμνλαο: πιινγή Γεδνκέλσλ/Γεκηνπξγεία Αξρείνπ Ζ ηήξεζε αμηφπηζησλ θαη έγθπξσλ επηδεκηνινγηθψλ ζηνηρείσλ απνηειεί θχξηα πξνυπφζεζε γηα ηελ ράξαμε νξζνινγηθήο ζηξαηεγηθήο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ Ρεπκαηηθψλ Παζήζεσλ. Θα πξέπεη ινηπφλ λα αλαπηπρζεί ζχζηεκα επηδεκηνινγηθήο επηηήξεζεο θαη ηαμηλφκεζεο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ ην νπνίν ζα επηηξέπεη ηελ θαιχηεξε θαηαλφεζε ηνπο. Σειηθφο ζηφρνο ζα είλαη ε δεκηνπξγία βάζεο δεδνκέλσλ πνπ ζα επηηξέπεη ηελ ακθίδξνκε επηθνηλσλία θαη ην ζπληνληζκφ ησλ δξάζεσλ. Γηα ην ζθνπφ απηφ ζα πξέπεη λα δεκηνπξγεζεί Αξρείν Καηαγξαθήο Ρεπκαηηθώλ Παζήζεσλ γηα ηε ζπζηεκαηηθή, έγθπξε θαη δηαρξνληθή παξαθνινχζεζεο ηνπο.. 3.1.5. 5νο Άμνλαο : Δθπαίδεπζε Ζ ζπλερήο εμέιημε ησλ ηαηξηθψλ δεδνκέλσλ θπξίσο ζην ηνκέα ηαηξνθαξκαθεπηηθήο αληηκεηψπηζεο ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ επηβάιιεη ηελ ζπλερή ελεκέξσζε θαη επηκφξθσζε θαη εθπαίδεπζε φισλ ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο. Ζ εθπαίδεπζε ζα πξνλνεί εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα, ζεκηλάξηα, παξαθνινχζεζε ζπλεδξίσλ, πξφζβαζε ζε παλεπηζηεκηαθέο βηβιηνζήθεο, ζπλδξνκέο ζε αλεγλσξηζκέλα πεξηνδηθά ξεπκαηνινγίαο, νξγάλσζε ηνπηθψλ ζπλεδξίσλ θαη εξγαζηεξίσλ απφ εηδηθνχο θαη εηδηθεπφκελνπο γηαηξνχο θιπ. Ζ ελζσκάησζε εθπαηδεπηηθνχ πξνγξάκκαηνο ζηε Ρεπκαηνινγία πξνζαξκνζκέλν κε βάζε ηηο ηειεπηαίεο εμειίμεηο ηεο Ηαηξηθήο Δπηζηήκεο, ζην βαζηθφ παλεπηζηεκηαθφ πξφγξακκα εθπαίδεπζεο φισλ ησλ επαγγεικαηηψλ πγείαο πνπ εκπιέθνληαη ζηηο ππεξεζίεο πνπ πξνζθέξνληαη πξνο ηα άηνκα κε Ρεπκαηνινγηθέο Παζήζεηο (Ννζειεπηέο, Φπζηνζεξαπεπηέο, Γηαηηνιφγνη, Φπρνιφγνη θηι) θξίλεηαη θαζνξηζηηθή. εκαληηθή θξίλεηαη επίζεο θαη ε 35

δπλαηφηεηα γηα κεξηθή ή πιήξε εθπαίδεπζε ζηε εηδηθφηεηα ηεο Ρεπκαηνινγίαο ζηελ Κχπξν. Καζνξηζηηθφ ξφιν ζα έρεη λα δηαδξακαηίζεη ζε απηά ηα ζέκαηα ε ίδξπζε ηεο Ηαηξηθήο ρνιήο ζηελ Κχπξν. 36

3.2. ΚΤΡΙΟΙ ΑΞΟΝΔ ΚΑΙ ΣΟΥΔΤΜΔΝΔ ΓΡΑΔΙ ΣΗ ΔΘΝΙΚΗ ΣΡΑΣΗΓΙΚΗ-ΓΙΑΓΡΑΜΜΑ ΑΞOΝΔ ΓΡΑΔΙ Γξάζεηο: 1 νο άμνλαο Έγθαηξε Γηάγλσζε - Δλεκέξσζε θνηλνύ Δλέξγεηεο ελεκέξσζεο ηνπ πιεζπζκνύ κέζσ ΜΜΔ, θπιιαδίσλ, θνηλσληθώλ θνξέσλ θαη κε θπβεξλεηηθώλ νξγαλώζεσλ. Πξνζδηνξηζκόο νκάδσλ πςεινύ θηλδύλνπ, ελεκέξσζε νκάδσλ πςεινύ θηλδύλνπ, πξνγξάκκαηα πξνιεπηηθνύ πξνζπκπησκαηηθνύ ειέγρνπ. Δλέξγεηεο επαηζζεηνπνίεζεο ηνπ θνηλνύ, επθαηξηαθέο ζπκβνπιεπηηθέο ππεξεζίεο. Βειηίσζε ηεο πξόζβαζεο ζηηο ππεξεζίεο πγείαο. 2 νο άμνλαο Θεξαπεία/ Απνθαηάζηαζε/ Κνηλσληθή ππνζηήξημε Γξάζεηο: Αλάπηπμε εηδηθώλ ηκεκάησλ ζηα λνζνθνκεία. Πνηνηηθή αλαβάζκηζε ησλ ππεξεζηώλ πνπ εκπιέθνληαη ζηελ έγθαηξε δηάγλσζε, ζεξαπεία θαη απνθαηάζηαζε ησλ αζζελώλ κε ξεπκαηηθέο παζήζεηο. Τηνζέηεζε θιηληθώλ θαηεπζπληήξησλ νδεγηώλ γηα ηελ αληηκεηώπηζε ησλ ξεπκαηηθώλ λνζεκάησλ. Δμαζθάιηζε πξόζβαζεο ζηηο ππεξεζίεο πγείαο. Οξγάλσζε ππεξεζηώλ θπζηθνζεξαπείαο θαη εξγνζεξαπείαο. Τηνζέηεζε πξνηύπσλ θαη πξσηνθόιισλ απνθαηάζηαζεο. Παξνρή θνηλσληθήο θαη νηθνλνκηθήο ππνζηήξημεο. 3 νο άμνλαο Πξνώζεζε ηεο έξεπλαο Γξάζεηο: Πξνώζεζε ηεο έξεπλαο θαη ηεο θαηλνηνκίαο αλαθνξηθά κε ηηο ξεπκαηηθέο παζήζεηο, εηδηθόηεξα γηα λέεο θαη απνηειεζκαηηθέο ζεξαπείεο Γηεμαγσγή επηζηεκνληθώλ θαη επηδεκηνινγηθώλ εξεπλώλ γηα ηηο δηαζηάζεηο ησλ ξεπκαηηθώλ παζήζεσλ ηόζν από ηαηξηθήο όζν θαη από θνηλσληνινγηθήο πιεπξάο Γξάζεηο 4 νο άμνλαο πιινγή δεδνκέλσλ /δεκηνπξγία Αξρείνπ. πιινγή δεδνκέλσλ, δεκηνπξγία εζληθνύ αξρείνπ ξεπκαηηθώλ παζήζεσλ 37

5 νο άμνλαο Δθπαίδεπζε Γξάζεηο Δθπαίδεπζε επαγγεικαηηώλ πγείαο κε εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα, ζεκηλάξηα, παξαθνινύζεζε ζπλεδξίσλ, πξόζβαζε ζε παλεπηζηεκηαθέο βηβιηνζήθεο θ.α 38

Κεθάιαην 4 νλ : Γηαδηθαζία Τινπνίεζεο 4. 1. πληνληζκόο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο Γηα ηελ πινπνίεζε ηεο ηξαηεγηθήο ζα πξέπεη λα γίλεη ηεξάξρεζε πξνηεξαηνηήησλ θαη θαηαξηηζκφο Δζληθνύ ρεδίνπ Γξάζεο( επηρεηξεζηαθό ζρέδην δξάζεο). Η ζέζπηζε ηνπ ζα πεξηιακβάλεη ηελ πξνψζεζε ζπγθεθξηκέλσλ δξάζεσλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε ησλ ξεπκαηηθψλ παζήζεσλ κε ζπγθεθξηκέλα έξγα θαη ρξνλνδηαγξάκκαηα. Ο ζπληνληζκφο, ε παξαθνινχζεζε θαη ε πινπνίεζε ηνπ Δζληθνύ ρεδίνπ Γξάζεο ζα αλαηεζεί ζε Δζληθή πληνληζηηθή Δπηηξνπή γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα, ε νπνία ζα πεξηιακβάλεη κέιε απφ φινπο ηνπο εκπιεθνκέλνπο θνξείο. Ζ Δζληθή πληνληζηηθή Δπηηξνπή ζα δηαζέηεη κία κφλν Γξακκαηεία- πληνληζηηθφ Κέληξν, κε επηθεθαιήο ηνλ Πξφεδξν ηεο Δπηηξνπήο. Ζ ζεηεία ηεο Δζληθήο Δπηηξνπήο ζα είλαη ηξηεηήο. 4.2 Πνιηηηθή επνπηείαο Ζ Δζληθή πληνληζηηθή Δπηηξνπή γηα ηα ξεπκαηηθά λνζήκαηα ζα ζπλεξγάδεηαη άκεζα κε φινπο ηνπο εκπιεθφκελνπο θνξείο θαη ην Τπνπξγείν Τγείαο. Θα ινγνδνηνχλ ζηνλ Τπνπξγφ Τγείαο γηα ηελ πνξεία πινπνίεζεο ηνπ ρεδίνπ Γξάζεο. 4.3 ύζηεκα ειέγρνπ θαη αμηνιόγεζεο Γεκόζηα Λνγνδνζία Ζ δηαδηθαζίαο πινπνίεζεο ηεο Δζληθήο ηξαηεγηθήο θαη ηνπ Δζληθνχ ρεδίνπ Γξάζεο ζα ζπλνδεχεηαη απφ κηα ζπλερή δηαδηθαζία ειέγρνπ θαη αμηνιφγεζεο, κε 39