Η οπτική της ICAP Group για τη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναµικού και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

Η οπτική της ICP Group για τη Διοίκηση Ανθρώπινου Δυναµικού και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη

Απασχόληση - Ανεργία Ανάλυση της Αγοράς Εργασίας στην Ελλάδα Η πρωτοφανής συρρίκνωση του ΑΕΠ κατά την περίοδο της πρόσφατης οικονοµικής κρίσης Σταµατίνα Παντελαίου έπληξε µε σφοδρότητα την αγορά εργασίας, Director προκαλώντας βαριές απώλειες στο επίπεδο της Economic Research & απασχόλησης και εκτινάσσοντας την ανεργία σε Sectorial Studies ICP Group επίπεδα ρεκόρ. Ωστόσο, από το 214 οι αρνητικές εξελίξεις στο δίπτυχο απασχόλησης ανεργίας ανακόπηκαν και σηµειώθηκε τάση ανάκαµψης, µε αργούς όµως ρυθµούς. Ιάκωβος Κατακουζηνός Senior Manager Economic Research & Sectorial Studies ICP Group Ελευθερία Παραµερίτη Consultant Economic Research & Sectorial Studies ICP Group Στα πλαίσια της ανάλυσης που ακολουθεί, επιχειρείται να δοθεί µια σαφής εικόνα των εξελίξεων και των τάσεων σχετικά µε την απασχόληση και, ιδιαίτερα, µε την εξέλιξη της ανεργίας στην παρούσα φάση, όπως αυτή διαµορφώνεται από την οικονοµική συγκυρία. Απασχόληση / Εργατικό Δυναµικό Εξελίξεις το 216 Η τάση ανάκαµψης της απασχόλησης, που αρχικά εµφανίστηκε το 214, συνεχίστηκε την τελευταία διετία. Όπως φαίνεται από τα στοιχεία των τριµηνιαίων Ερευνών Εργατικού Δυναµικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. (Ελληνική Στατιστική Αρχή), η ανάκαµψη της απασχόλησης επικράτησε σε γενικές γραµµές και το 216, όχι όµως µε την ίδια δυναµική. Κατά το Δ τρίµηνο του 216 η απασχόληση κατέγραψε οριακή µόνο αύξηση (,2%) σε ετήσια βάση (σύγκριση µε Δ τρίµηνο - 215), ενώ σε σχέση µε το αµέσως προηγούµενο τρίµηνο οι απασχολούµενοι µειώθηκαν κατά 2,4% (λόγω και της εποχικότητας απασχόλησης π.χ. στον τουρισµό). Ο αριθµός των απασχολουµένων στα τέλη του 216 ανήλθε σε 3.648,6 χιλ. άτοµα (διάγραµµα 1). Τη γενικά θετική εξέλιξη επιβεβαιώνει η αύξηση, κατά 1,7%, του µέσου αριθµού των απασχολουµένων το 216/15, ρυθµός που ήταν όµως χαµηλότερος σε σχέση µε το προηγούµενο έτος. Ειδικότερα, την τελευταία τριετία (εξαιρουµένου του Α τριµήνου του 214) οι µεταβολές στην απασχόληση ήταν συνεχώς θετικές (προσθήκη θέσεων εργασίας), µέχρι και σήµερα (διάγραµµα 3). Όµως, παρά την πρόσφατη ανάκαµψη, το χάσµα σε σχέση µε τα προ κρίσης επίπεδα παραµένει τεράστιο. Όσον αφορά στη σύνθεση του εργατικού δυναµικού, οι απασχολούµενοι αντιστοιχούν στο 39,8% του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας (διάγραµµα 2, πίνακας 1). Στα τέλη του 216, από το σύνολο των απασχολούµενων οι άνδρες κάλυψαν το 58,1 %, ενώ οι γυναίκες το 41,9%. Επίσης, οι µισθωτοί καλύπτουν το 65,8% του συνόλου των απασχολουµένων, οι αυτοαπασχολούµενοι γενικά το 3,3%, ενώ το υπόλοιπο αφορά σε µέλη οικογενειακών επιχειρήσεων (ως βοηθητικό προσωπικό). Όσον αφορά στις µεταβολές µε βάση το φύλο των απασχολου- µένων, παρατηρείται ότι ενώ στις γυναίκες καταγραφόταν αύξηση στην απασχόληση επί 11 συνεχόµενα τρίµηνα (από τις αρχές του 214), η τάση αυτή ανακόπηκε το Δ Τρίµηνο του 216, οπότε η απασχόληση γυναικών υποχώρησε κατά 8,8% (πίνακας 2). Στην πλευρά των ανδρών, ωστόσο, σταθερά θετική µεταβολή σηµειώνεται µόνο από το Β τρίµηνο του 215 και µετά, τάση η οποία όµως συνεχίζεται µέχρι και σήµερα. Το ποσοστό της µερικής απασχόλησης διευρύνθηκε σηµαντικά τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριµένα, από την έρευνα της ΕΛ.ΣΤΑΤ. προκύπτει ότι συνολικά η µερική απασχόληση κάλυψε το 1,3% της συνολικής το Δ Τρίµηνο του 216, έναντι ποσοστού 6,9% στις αρχές του 211 (διάγραµµα 4). Ωστόσο, εάν εστιάσουµε µόνο στις νέες προσλήψεις (βάσει στοιχείων του πληροφοριακού συστήµατος ΕΡΓΑΝΗ), προκύπτει ότι κατά το 216 το 54,7% των νέων προσλήψεων αφορά σε συµβάσεις µερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης, ενώ οι προσλήψεις µισθωτών µε σχέση πλήρους απασχόλησης µειοψηφούν εµφανώς (καλύπτουν πλέον το 45,3% του συνόλου). Παρατηρείται εποµένως µία ριζική αλλαγή στην αγορά εργασίας, όπου ναι µεν σηµειώθηκε ανάκαµψη της απασχόλησης την τελευταία διετία, ωστόσο οι εργοδότες κατά κύριο λόγο προσλαµβάνουν προσωπικό µε σχέση µερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης. Περαιτέρω, το ετήσιο ισοζύγιο των ροών µισθωτής απασχόλησης (προσλήψεις - αποχωρήσεις, βάσει του πληροφοριακού συστήµατος ΕΡΓΑΝΗ) ήταν θετικό για το 216, µε 136,3 χιλ. νέες θέσεις εργασίας. 2

Απασχόληση Τα τελευταία χρόνια σηµειώθηκε και αύξηση της συµµετοχής των προσωρινά απασχολουµένων. Ενώ το ποσοστό της προσωρινής εργασίας (ως προς το σύνολο των µισθωτών) στις αρχές του 212 ήταν µικρότερο του 1%, στο Γ' και Δ Τρίµηνο του 216 ξεπερνούσε το 12%, για να περιοριστεί στη συνέχεια σε 1% στα τέλη του έτους (διάγραµµα 5). Η προσωρινή εργασία παρουσιάζει έντονη εποχικότητα, µε σηµαντική αύξησή της το δεύτερο και τρίτο τρίµηνο κάθε έτους, προφανώς λόγω αυξηµένης ζήτησης από τον ευρύτερο κλάδο του τουρισµού. Εξετάζοντας τις µεταβολές της απασχόλησης ανά µορφωτικό επίπεδο, επιβεβαιώνεται ξεκάθαρα ότι η κρίση έπληξε µε ιδιαίτερη σφοδρότητα τους εργαζόµενους χαµηλού µορφωτικού επιπέδου. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι η µόνη κατηγορία, που σηµειώνει σταθερά πτώση επί 24 τρίµηνα συνεχώς, ήταν οι εργαζόµενοι µε απολυτήριο Δηµοτικού, κατηγορία όπου καταγράφεται σωρευτική µείωση απασχόλησης της τάξης του 52% την περίοδο 211-216. Όσον αφορά στις εξελίξεις του 216, η εντονότερη αύξηση της απασχόλησης (32% στα τέλη του έτους) αφορά σε κατόχους Διδακτορικού/Μεταπτυχιακού τίτλου, κατηγορία όπου καταγράφηκε αύξηση της απασχόλησης σε όλη τη διάρκεια του 216, ενώ αντίθετα το 215 η εξέλιξη ήταν σταθερά φθίνουσα. Θετική ήταν (το 216) η εξέλιξη και για τους πτυχιούχους Α.Ε.Ι., τους πτυχιούχους της Ανώτερης Τεχνικής - Επαγγελµατικής Εκπαίδευσης, και τέλος τους κατόχους απολυτηρίου Μέσης Εκπαίδευσης (πίνακας 5). Τέλος, αναφορικά µε τις µεταβολές της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο (πίνακας 6), σηµαντικές αυξήσεις σε όλη τη διάρκεια του έτους παρουσίασαν κυρίως ορισµένοι κλάδοι του Τριτογενούς τοµέα, αλλά και της µεταποίησης. Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Γ και Δ Τριµήνου του 216, εντονότερη αύξηση της απασχόλησης εντοπίζεται κυρίως τόσο στον κλάδο µεταφοράς M.O. Απασχολουµένων ανά Έτος 3.536,3 214 3.61,7 215 3.673,6 216 και αποθήκευσης, όσο και της µεταποίησης, µε ποσοστά 16,2% και 12,6% αντίστοιχα, στα τέλη του έτους. Με βάση τα δεδοµένα ολόκληρου του 216 (µ.ο. 4 τριµήνων), εντονότερη αύξηση καταγράφεται στους κλάδους «Δηµόσιας διοίκησης άµυνας κοινων. ασφάλισης» (18,6%), «µεταφοράς και αποθήκευσης» (16,6%), καθώς και στον κλάδο «υπηρεσιών παροχής καταλύµατος και εστίασης» (15,6%), γεγονός που συνάδει µε την εντυπωσιακή αύξηση της τουριστικής κίνησης. Αντίθετα, η δυσµενέστερη εικόνα σηµειώθηκε (το 216) στους κλάδους «Γεωργίας δασοκοµίας - αλιείας», «λοιπές δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών», και «Επαγγελµατικές, επιστηµονικές, και τεχνικές δραστηριότητες». Ενδεικτικό της αλλαγής, που κατέγραψε η αγορά εργασίας το τελευταίο έτος, είναι το γεγονός ότι 12 από τους συνολικά 21 ευρύτερους κλάδους της οικονοµίας παρουσίασαν αύξηση απασχόλησης το Δ' τρίµηνο του 216, έναντι πέντε και οκτώ κλάδων αντίστοιχα, στα τέλη του 212 και 213. Εξελίξεις το Α' Τρίµηνο του 217 Η θετική εικόνα που καταγράφηκε το 215-216, συνεχίζεται και το τρέχον έτος. Βάσει των στοιχείων της τελευταίας έρευνας εργατικού δυναµικού της ΕΛ.ΣΤΑΤ. για το Α' Τρίµηνο του 217, προκύπτουν τα εξής: s Η απασχόληση στην Ελλάδα αυξήθηκε κατά 1,5% συγκριτικά µε το Α' τρίµηνο του 216. Ο αριθµός των απασχολουµένων το Α τρίµηνο του 217 διαµορφώθηκε σε 3.659,3 χιλ. άτοµα, προκύπτει δηλαδή προσθήκη 53 χιλ. νέων θέσεων εργασίας (συγκριτικά µε το Α Τρίµηνο του 216), µε την απασχόληση να σηµειώνει θετική µεταβολή για 12 συνεχή τρίµηνα. s Οι πρόσφατες αλλαγές είχαν ως αποτέλεσµα την περαιτέρω βελτίωση του λόγου «άνεργοι/απασχολούµενοι», µε το δείκτη να περιορίζεται πλέον σε 3,3% (από 33,1% το Α' Τρίµηνο του 216). s Το ποσοστό των µισθωτών εκτιµάται σε 65,4% των συνολικά απασχολούµενων, µε το δείκτη αυτό να παραµένει σε αρκετά χαµηλότερα επίπεδα από το µέσο όρο της Ε.Ε., όπου οι µισθωτοί αντιστοιχούν σε 83,9% του συνόλου απασχολουµένων. s Το ποσοστό µερικής απασχόλησης κάλυψε το 1,5% της συνολικής. Επίσης, το ποσοστό προσωρινής απασχόλησης κάλυψε το 9,44% της συνολικής, στο Α Τρίµηνο του 217. s Βέβαια, εάν εστιάσουµε στις νέες προσλήψεις (αναγγελίες προσλήψεων που καταγράφει το σύστηµα ΕΡΓΑΝΗ), επιβεβαιώνεται το γεγονός ότι η πλειοψηφία των νέων προσλήψεων αφορά σε συµβάσεις µερικής ή εκ περιτροπής απασχόλησης. 3

Απασχόληση 3.9 Διάγραµµα 1 Εξέλιξη του αριθµού των απασχολουµένων (213-217/Α ) χιλ. άτοµα 3.8 3.7 3.6 3.5 3.54 3.484 3.54 3.66 3.659 3.4 3.3 Β Γ Δ Β Γ Δ Β Γ Δ Β Γ Δ 213 214 215 216 217 Διάγραµµα 2 Κατανοµή του πληθυσµού εργάσιµης ηλικίας κατά το Α Τρίµηνο του 217 Απασχολούµενοι 4% Μη οικονοµικά ενεργοί 48% Εργατικό δυναµικό 52% Άνεργοι 12% Διάγραµµα 3. Ετήσιες Μεταβολές απασχόλησης και εργατικού δυναµικού, ανά τρίµηνο (212-217/Α ) χιλ. άτοµα 15 1 5-5 -1-15 -2-25 -3-35 -4-45 212 213 214 215 B Γ Δ B Γ Δ B Γ Δ B Γ Απασχόληση Εργατικό δυναµικό Δ 216 217 B Γ Δ Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 4

Απασχόληση Διάγραµµα 4 Ποσοστό (%) µερικής απασχόλησης στο σύνολο (212-217/Α ) 11,% 1,% 9,% % 8,% 7,3 212 213 214 215 216 B Γ Δ 8,8 B Γ Δ 9,2 B Γ Δ 1, B Γ Δ 9,8 B Γ Δ 217 1,5 7,% 6,% 5,% Διάγραµµα 5 Ποσοστό προσωρινής απασχόλησης στο σύνολο (213-216) 14,% B 213 Γ Δ 214 215 B Γ Δ B Γ Δ B 216 Γ Δ 13,% 12,% % 11,% 1,% 1,1 11,5 11,7 1, 9,% 8,% Πίνακας 1 Πληθυσµός της Ελλάδας και κατάσταση απασχόλησης (215-217/Α ) 215 σε χιλ. άτοµα 216 Πληθυσµός Εργατικό Απασχο- Άνεργοι Μη Πληθυσµός Εργατικό Απασχο- Άνεργοι Μη εργάσιµης Δυναµικό λούµενοι οικονοµικά τρίµηνα εργάσιµης Δυναµικό λούµενοι οικονοµικά ηλικίας ενεργοί ηλικίας ενεργοί 9.259,1 4.777, 3.54,4 1.272,5 4.482,2 9.226,3 4.81,4 3.66,3 1.195,1 4.424,9 9.25,7 4.85,7 3.625,5 1.18,1 4.445, Β 9.217,2 4.814,7 3.72,6 1.112,1 4.42,5 9.242,3 4.831,6 3.671,1 1.16,5 4.41,7 Γ 9.28,3 4.829,3 3.736,7 1.92,6 4.379, 9.234,1 4.816,3 3.641,7 1.174,7 4.417,8 Δ 9.199,4 4.772,6 3.648,6 1.124, 4.426,9 Α τρίµηνο 217 Πληθυσµός Εργατικό Δυναµικό Απασχολούµενοι Άνεργοι Μη εργάσιµης ηλικίας οικονοµικά ενεργοί 9.19,7 4.774, 3.659,3 1.114,7 4.416,7 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 5

Απασχόληση Πίνακας 2 Ετήσιες µεταβολές απασχόλησης ανά φύλο & οµάδες ηλικιών (215 217/Α ) (Μεταβολές: σε χιλ. άτοµα) 215 τ ρ ί µ η ν α 216 τ ρ ί µ η ν α 217 τ ρ ί µ η ν ο Β Γ Δ Β Γ Δ Σύνολο 2,7 86,4 84,2 16,4 11,9 77,1 65,6 6,9 53 15-19 1,1-2,2-2,5-6,4-2,4,6 5,4 1,7 3,1 2-24 7,5-3,3-12,8-3,6-12,2-8,9 1,9 4,7 13,2 25-29 1,6 13, 2,1 11,1 14,4 8,8-18,3 3,4-9,6 3-44 5,8 26,8 23,9 25,3 27,9 17,6 14,7-36,9-25,1 45-64 2,2 47,3 48,1 7,5 7,1 56,7 63,8 36,3 67,1 65 + 2,4 4,7 7,3 9,4 4,1 2,4-1,9-2,3 4,2 Άνδρες -3,1 25,7 38,8 6, 6,8 54,8 4,3 15,6 31,9 15-19 1,1 -,7-1,3-4,3-2,5 -,6 2,1 1,5 2,9 2-24 4,2-3,6-1,9-2,9-6,8-5,5 -,8 -,4 3,3 25-29 3,4 11,1 19, 16,7 18,2 19,6,6 12,5-3,8 3-44 -9,6 2, 1,6 5,9 2, 17, 24,7-5,4-5,2 45-64,8 19,1 3, 43,4 32,2 24,7 16,2 8,2 3,7 65 + -3, -2,3,3 1,4 -,3 -,4-2,4 -,9 4,1 Γυναίκες 23,9 6,8 45,4 46,4 41, 22,2 25,3-8,8 21 15-19,1-1,4-1,3-2,1,1 1,1 3,5,2,2 2-24 3,4,3-1,9 -,7-5,5-3,4 2,7 5,1 9,9 25-29 -1,8 2, 1,1-5,6-3,9-1,8-18,9-9,2-5,7 3-44 15,4 24,8 22,4 19,5 7,9,6-1, -31,5-19,8 45-64 1,4 28,2 18,1 27,3 37,9 31,9 47,6 28, 36,4 65 + 5,4 7, 7, 8,1 4,4 2,8,5-1,4,1 Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 6

Απασχόληση Πίνακας 3 Ετήσιες µεταβολές πλήρους - µερικής απασχόλησης, ανά τρίµηνο (215-217/Α ) (Μεταβολές: σε χιλ. άτοµα) 215 τ ρ ί µ η ν α 216 τ ρ ί µ η ν α 217 τ ρ ί µ η ν ο Β Γ Δ Β Γ Δ Σύνολο 2,7 86,4 84,2 16,4 11,9 77,1 65,6 6,9 53, Πλήρης Απασχόληση -1, 73,6 89,9 114, 11,1 58,6 37,5-25, 19,5 Μερική Απασχόληση 3,7 12,8-5,7-7,5,8 18,5 28,1 31,9 33,5 Πίνακας 4 Ετήσιες µεταβολές απασχόλησης, ανά θέση στο επάγγελµα (215 217/Α ) (Μεταβολές: σε χιλ. άτοµα) 215 τ ρ ί µ η ν α 216 τ ρ ί µ η ν α Κατηγορία Β Γ Δ Β Γ Δ Αυτοαπασχολούµενος µε προσωπικό 2,7 31,6 32,6 31,5 4,8 23,1 2,1 9,5 -,1 Αυτοαπασχολούµενος χωρίς προσωπικό -16,3-8,9-36,9-42,4-51, -2,6,3-4,7 27, Μισθωτός (µε µισθό ή ηµεροµίσθιο) 35,9 64,1 98,1 138,7 13,4 9,6 62,6 7,1 22,8 Βοηθός στην οικογ. επιχείρηση -1,6 -,3-9,6-21,3-18,2-16,1-17,5-5,1 3,2 Σύνολο 2,7 86,4 84,2 16,4 11,9 77,1 65,6 6,9 53, Επίπεδο Εκπαίδευσης Πίνακας 5 Ετήσιες µεταβολές απασχόλησης ανά επίπεδο εκπαίδευσης (215-217/Α ) (Μεταβολές: σε χιλ. άτοµα) 215 τ ρ ί µ η ν α 216 τ ρ ί µ η ν α 217 τ ρ ί µ η ν ο 217 τ ρ ί µ η ν ο Β Γ Δ Β Γ Δ Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος -12,7-14,4-17,1-1,3 34,8 22,5 37,2 32, 12,9 Πτυχίο Ανωτ. Σχολών 5,6 37, 39,3 2, 25,7 11,9 5,7 18,9 17,8 Πτυχίο Ανώτερ. Τεχν. Επαγγελ. Εκπαίδευσης 32,8 28,6 38,7 57,1 27,2 48,2 36,4 11, 34,3 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 19,4 42,2 74,7 81, 66,2 47,8 13, 8,2 19,2 Απολυτήριο Γυµνασίου 5,7 17,1-2,1 1,8-17,1-17,9 8,6-13,4 7,6 Απολυτήριο Δηµοτικού -26-22,8-44,3-41, -33,2-31,7-33,6-46,3-38, Μερικές τάξεις Δηµοτικού,4 1,5-1,9-1,4-2, -3,5-2,1-1,6,5 Δεν πήγε καθόλου σχολείο -4,5-3, -3,2 -,7,2,,4-2, -1,3 Σύνολο 2,7 86,4 84,2 16,4 11,9 77,1 65,6 6,9 53, Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 7

Απασχόληση Πίνακας 6 Ετήσιες µεταβολές της απασχόλησης σε κλαδικό επίπεδο (215-217/Α ) 215 τ ρ ί µ η ν α 216 τ ρ ί µ η ν α 217 τ ρ ί µ η ν ο Πρωτογενής Τοµέας Β Γ Δ Β Γ Δ Γεωργία, Δασοκοµία και Αλιεία -3,3-3,5-22,3-27,6-31, -1,2-4,7-7,8 5,6 Δευτερογενής Τοµέας Ορυχεία και Λατοµεία,2-2, -1,7 -, 2,8 4,2 4,3 1,1-1,2 Μεταποίηση 11,9 13,5 31,1 15,7 11,5 18,1 1,5 12,6 1,9 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, κλπ. -2,3-2,9-1,5 1,8 1,4 4,7 1,8,4 2,1 Παροχή νερού, επεξεργασία λυµάτων διαχείριση αποβλήτων κλπ. -1,6-2,9 1,4 4,1,9,3,2, 3,3 Κατασκευές -7,3 1,2-11, -8,6 4,1 5,3 -,5-1,4 2, Τριτογενής Τοµέας Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή µηχανοκίνητων οχηµάτων και µοτοσικλετών 2,6 32,8 46,5 41, 13,5-7, -1,9-7,2 6, Μεταφορά και αποθήκευση -8, -3,5-2,6 1,4 12,6 11,6 25,9 16,2 3,8 Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύµατος και εστίασης 27,6 31,5 28,4 26,2 26,5 18,2 16, 1,8,5 Ενηµέρωση και επικοινωνία -5, -1,3-3, -4,1 6,9 5,9 1,2 8,3 6,4 Χρηµατοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες -18,9-8,1 1,4 6,5 7,7 6,8 4,7 5, 1,4 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 2,3 3,8,9 1,3 1,1,2-1,3-1,8-2,1 Επαγγελµατικές, επιστηµονικές και τεχνικές δραστηριότητες 4, 3,3 1, 6, 12,8-19,6-8,1-12,9-11,4 Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 8,9 -,8 -,1 -,5-3,1 4,3 7, 3,2 6,6 Δηµόσια διοίκηση και άµυνα. Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση -27,4-9,4 9,2 33,9 29,2 27,7 12,7 4,9 9,8 Εκπαίδευση 8,3 4,6-1,2 3,4 6,3 3,5-4, -1,5 5,6 Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής µέριµνας 5,7 3,3 5,3 5,7 1,7 5,4 8,5 1,1 8,1 Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία 1,1-6,2-1,5 -,5 2,5 6,1 5,2 3,6 2,9 Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 4,3 5,4-2,6 1,6-1,6-12, -4,4-1,1 -,3 Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών -1, -,2-2,3-2,9-5,8-6,3-7,8-7,5-5,5 Δραστηριότητες ετερόδικων οργανισµών και φορέων,7,8, 1,7 1,5,6,1 -,8-1,5 Σύνολο 2,7 86,4 84,2 16,4 11,9 77,1 65,6 6,9 53, Μεταβολές: σε χιλ. άτοµα Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 8

Ανεργία Ανεργία Εξελίξεις το 216 Οι εξελίξεις στο µέτωπο της ανεργίας παρέµειναν θετικές και το 216, µε τον αριθµό των ανέργων να βαίνει µειούµενος την τελευταία τριετία. Σύµφωνα µε τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ., το Δ Τρίµηνο του 216 ο αριθµός των ανέργων περιορίστηκε και πάλι, σε 1.123.99 άτοµα, µειωµένος κατά 4,3% σε ετήσια βάση (πίνακας Δ). Συγκριτικά µε το αµέσως προηγούµενο τρίµηνο ήταν ελάχιστα αυξηµένος, γεγονός που απορρέει από την εποχικότητα στην αγορά εργασίας. Το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε σε 23,6% στο Δ Τρίµηνο του 216, από 24,4% στα τέλη του 215 (διάγραµµα 6). Ωστόσο, το ποσοστό ανεργίας των γυναικών είναι σηµαντικά υψηλότερο (8,2 ποσοστιαίες µονάδες) σε σύγκριση µε αυτό των ανδρών. Συγκεκριµένα, το Δ' Τρίµηνο του 216 η ανεργία στις γυναίκες ανήλθε σε 28,1%, ενώ στους άνδρες περιορίστηκε και πάλι, σε 19,9% αντίστοιχα (διάγραµµα 9). Το µέσο ετήσιο ποσοστό ανεργίας µειώθηκε σε 23,5% το 216 (από 24,9% το 215), γεγονός θετικό, βέβαια, αφού η ανεργία συνεχίζει να υποχωρεί για τρίτο κατά σειρά έτος (διάγραµµα 7). Χαρακτηριστικά της ανεργίας κατά το Δ Τρίµηνο του 216 Εξετάζοντας τη σύνθεση των συνολικά καταγεγραµµένων ανέργων µε βάση την ηλικιακή κλίµακα προκύπτουν ενδιαφέροντα συµπεράσµατα: Κατ αρχήν παραµένει πολύ ανησυχητικό το γεγονός της πολύ υψηλής ανεργίας των νέων (ηλικίες 15-24 ετών), εφ όσον το 45,2% των ατόµων αυτής της οµάδας δεν βρίσκουν θέση στην αγορά εργασίας. Από τους 1.124 χιλ. άνεργους (Δ Τρίµηνο του 216), ποσοστό 41,% είναι άτοµα ηλικίας 3-44 ετών, ενώ το ποσοστό ανέργων ηλικίας 45-64 ετών αυξήθηκε περαιτέρω, σε 32,7%, γεγονός ενδεικτικό της δυσκολίας απορρόφησής τους στην αγορά εργασίας. Ωστόσο, µε βάση το ποσοστό συµµετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής οµάδας στο σύνολο του εργατικού δυναµικού της οµάδας, είναι ξεκάθαρο ότι οι οµάδες που κατ' εξοχήν πλήττονται από την ανεργία είναι οι νέοι και ειδικότερα τα άτοµα ηλικίας 15-19 και 2-24, όπου το ποσοστό ανεργίας τους παραµένει το υψηλότερο, καθώς φτάνει το 57,1% και 43,9% αντίστοιχα στο Δ Τρίµηνο του 216 (διάγραµµα 8/Β). Το πλέον ανησυχητικό όµως ζήτηµα σχετικά µε τη διάρθρωση της ανεργίας είναι η «εκτόξευση» του µεριδίου των µακροχρόνια ανέργων (εκτός εργασίας για περισσότερους από 12 µήνες). Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Δ Τρίµηνου του 216, από το σύνολο των ανέργων το 71,8% είναι µακροχρόνια άνεργοι, ποσοστό που αυξήθηκε κατά 26,3 ποσοστιαίες µονάδες την τελευταία εξαετία. Η παγίωση της µακροχρόνιας ανεργίας στα πολύ υψηλά αυτά επίπεδα συνιστά σοβαρό κοινωνικό πρόβληµα, δεδοµένου ότι η µερίδα αυτή των ανέργων (87 χιλ. άτοµα) δεν δικαιούται επιδόµατος ενώ, όσο επεκτείνεται η περίοδος ανεργίας τους, συρρικνώνονται δραµατικά οι πιθανότητες επανένταξής τους στην αγορά εργασίας. Από την άλλη πλευρά, το 2,2% ήταν νέοι άνεργοι, δηλαδή εισέρχονται για πρώτη φορά στην αγορά εργασίας αναζητώντας απασχόληση (διάγραµµα 1). Όσον αφορά στη σύνθεση των ανέργων βάσει µορφωτικού επιπέδου (Δ τρίµηνο 216) από τους εγγεγραµµένους ανέργους οι περισσότεροι (463 χιλ. περίπου ή το 38,7%) έχουν απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης και ακολουθούν οι πτυχιούχοι Α.Τ.Ε.Ι. (Ανώτ. Τεχν. Εκπαίδευση 244 χιλ. περίπου). Περαιτέρω, εάν εξετάσουµε την κατανοµή της ανεργίας µε βάση το επίπεδο εκπαίδευσης, το Δ' Τρίµηνο του 216 παρατηρείται ότι τα χαµηλότερα ποσοστά ανεργίας (επί του εργατικού δυναµικού της οµάδας) παρατηρούνται στην κατηγορία κατόχων διδακτορικού ή µεταπτυχιακού τίτλου (12,2%) και στους πτυχιούχους τριτοβάθ- µιας εκπαίδευσης (17,6%) (διάγραµµα 12). Αντίθετα, τα υψηλότερα συγκριτικά ποσοστά αντιστοιχούν στα άτοµα χαµηλού µορφωτικού επιπέδου (π.χ. µερικές τάξεις δηµοτικού, ή χωρίς καθόλου σχολείο). Όσον αφορά στην κατανοµή της ανεργίας σε περιφερειακό επίπεδο, το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας (31,2%) παρατηρείται στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας, ενώ ακολουθούν η Δυτική Ελλάδα (µε 28,9%), η Κεντρική Μακεδονία (24,5%) και η Θεσσαλία (µε 24,4%). Στις περιφέρειες µε τη χαµηλότερη εγγεγραµµένη ανεργία ξεχωρίζει το Νότιο Αιγαίο, όπου το ποσοστό ανεργίας διαµορφώθηκε σε 17,2%, στο Δ Τρίµηνο του 216, και ακολουθεί η Πελοπόννησος µε 19%. Σε απόλυτα µεγέθη ωστόσο, ο µεγαλύτερος αριθµός ανέργων αφορά στην Αττική (48,5 χιλ. ή 36,3%) και στην Κεντρική Μακεδονία (199,3 χιλ.), γεγονός φυσικό δεδοµένου ότι είναι οι µεγαλύτερες πληθυσµιακά περιοχές. Εξελίξεις το Α' Τρίµηνο του 217 Το Α Τρίµηνο του 217 το ποσοστό ανεργίας διαµορφώθηκε σε 23,3%, έναντι αντίστοιχου 24,9% του Α τριµήνου 216 (διάγραµµα 6). Την ίδια περίοδο ο αριθµός των καταγεγραµµένων ανέργων ανήλθε σε 1.114,7 χιλ. άτοµα, µειωµένος κατά 6,7% σε ετήσια βάση (πίνακας Δ). Το Α' Τρίµηνο του 217 το ποσοστό ανεργίας στις γυναίκες διαµορφώθηκε σε 27,8%, ενώ στους άνδρες σε 19,8% αντίστοιχα (διάγραµµα 9). Από το σύνολο των ανέργων (Α Τρίµηνο του 217), ποσοστό 41,1% είναι άτοµα ηλικίας 3-44 ετών (457,7 χιλ. άτοµα), ενώ το 32,2% είναι ηλικίας 45-64 ετών (διάγραµµα 8/Α). Ωστόσο, µε βάση το ποσοστό συµµετοχής των ανέργων κάθε ηλικιακής οµάδας στο σύνολο του εργατικού δυναµικού της οµάδας, η ανεργία των νέων παραµένει πολύ υψηλή. Τα ποσοστά ανεργίας στις ηλικιακές οµάδες 15-19 και 2-24 ετών διαµορφώθηκαν σε 6,2% και 45% αντίστοιχα, το Α τρίµηνο του 217 (διάγραµµα 8/Β). 9

Ανεργία Από το σύνολο των ανέργων το 69,9% είναι µακροχρόνια άνεργοι, ενώ το 19,2% είναι νέοι άνεργοι, δηλαδή πρόκειται για άτοµα που δεν έχουν εργαστεί ποτέ στο παρελθόν. Βάσει του επιπέδου εκπαίδευσης, προκύπτει ότι τα υψηλότερα ποσοστά ανεργίας (επί του εργατικού δυναµικού της συγκεκριµένης οµάδας), καταγράφονται στα άτοµα που δεν έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθµια εκπαίδευση (39,9%), ή δεν πήγαν καθόλου σχολείο (35,4%), αν και τα ποσοστά τους περιορίστηκαν σε σχέση µε τα προηγούµενα χρόνια. Τα χαµηλότερα ποσοστά ανεργίας συναντώνται στους κατόχους διδακτορικού ή µεταπτυχιακού τίτλου (11%) (διάγραµµα 12). Σε περιφερειακό επίπεδο, το Α' Τρίµηνο του 217 το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας παρατηρείται στην περιφέρεια της Δυτικής Μακεδονίας (3,8%) και της Δυτικής Ελλάδας (27,3%). Αντίθετα, τα χαµηλότερα ποσοστά εντοπίζονται στην Πελοπόννησο (19,2%) και την Αττική (22%) την ίδια περίοδο (διάγραµµα 13). Συµπερασµατικά, η εγχώρια Αγορά Εργασίας, µετά τις βαρύτατες απώλειες που συσσώρευσε στη διάρκεια της κρίσης, εµφανίζει τάση ανάκαµψης της απασχόλησης αλλά µε πολύ αργούς ρυθµούς. Κατά συνέπεια, για την καταπολέµηση και «τιθάσευση» της (ακόµα υψηλής) ανεργίας απαιτείται έντονη, συνεχής, συστηµατική και επίπονη προσπάθεια στο µέλλον, µε εφαρµογή αποτελεσµατικών πολιτικών για την αύξηση της απασχόλησης. Βασικά προβλήµατα που χρήζουν άµεσης αντιµετώπισης είναι το εντυπωσιακά υψηλό ποσοστό της µακροχρόνιας ανεργίας, καθώς και της ανεργίας των νέων. Συνοψίζοντας, στις παρούσες συνθήκες, όπου η ανάκαµψη της οικονοµίας παραµένει ζητούµενο και η ανεργία παραµένει σε πολύ υψηλά επίπεδα, θεωρούµε ιδιαίτερα χρήσιµο το γεγονός ότι αυτή η Έκδοση προβάλει εταιρείες που διακρίνονται σε θέµατα Διοίκησης των εργαζοµένων τους. Αναδεικνύουµε, λοιπόν, εταιρείες που καταφέρνουν µεταξύ άλλων να διατηρούν το προσωπικό τους, ή και να το αυξάνουν, ή έστω να προβαίνουν στις ελάχιστες δυνατές µειώσεις σε σχέση µε τους ανταγωνιστές τους. Πρόκειται για πετυχηµένες εταιρείες που µπορούν να αποτελούν καλά παραδείγµατα για όλους µας. Διάγραµµα 6 Εξέλιξη του αριθµού των ανέργων και του ποσοστού ανεργίας, ανά τρίµηνο (213-217/Α ) 1.6 1.4 27,6% 27,8% 26,6% 24,9% 23,3% 3% 25% χιλ. άνεργοι 1.2 1. 8 6 3.785 2% 15% 1% % Ανεργίας 4 2 Β Γ Δ Β Γ Δ Β Γ Δ Β Γ Δ 5% 213 214 215 216 217 % Αριθµός Ανέργων % Ανεργίας Διάγραµµα 7 Εξέλιξη του µέσου ετήσιου ποσοστού ανεργίας (27-216) 3, 25, 24,4 27,5 26,5 24,9 23,5 2, 17,9 % 15, 1, 8,4 7,8 9,6 12,7 5, 27 28 29 21 211 212 213 214 215 216 * Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 1

Ανεργία Α. Κατανοµή των ανέργων ανά ηλικιακή οµάδα κατά το Α Τρίµηνο του 217 32,2% 41,1%,8% 1,7% 9,4% 15-19 2-24 25-29 3-44 45-64 65 + 14,7% 8 7 6 5 % 4 3 2 1 Διάγραµµα 8 62,4 59,7 6,2 Β. Ποσοστά ανεργίας κατά οµάδες ηλικιών Α' Τρίµηνο 215, 216 και 217 51, 49,6 45, 39,7 35,9 33,6 25,7 23,4 22,5 2,4 2,4 18,8 12,3 12,1 9,3 26,6 24,9 23,3 15-19 2-24 25-29 3-44 45-64 65 + Σύνολο Τρίμηνο 215 Τρίμηνο 216 Τρίμηνο 217 35 Διάγραµµα 9 Ποσοστά ανεργίας ανά φύλο (Α Τρίµηνο 213-217) 3 25 2 % 15 24,9 31,1 25, 31,4 23,5 3,6 29,5 21,2 19,8 27,8 1 5 213 214 215 216 Άνδρες Γυναίκες 217 Διάγραµµα 1 Ποσοστά % νέων ανέργων και µακροχρόνια ανέργων, ανά τρίµηνο (214-217/Α ) 8 7 6 5 % 4 3 2 1 214 215 216 217 71,4 71,6 7,3 69,9 Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Γ Δ Α Β Ποσοστό (%) Μακροχρόνια Ανέργων Ποσοστό (%) Νέων Ανέργων * Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 11

Ανεργία Διάγραµµα 11 Κατανοµή ανέργων βάσει µορφωτικού επιπέδου (Α' Τρίµηνο 217) 5 45 4 427,1 35 χιλ. άτομα 3 25 243,2 2 15 13,2 132,6 151,2 1 5 3,5 5,4 21,5 Δεν πήγε καθόλου σχολείο Μερικές τάξεις Δηµοτικού Απολυτήριο Δηµοτικού Απολυτήριο 3τάξιας Μέσης Εκπαίδευσης Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης Πτυχίο Ανώτ.Τεχν. Εκπαίδευσης Πτυχίο ΑΕΙ Διδακτορικό ή µεταπτυχιακό Διάγραµµα 12 Ποσοστά ανεργίας επί εργατικού δυναµικού, ανά επίπεδο εκπαίδευσης (Α' Τρίµηνο 215-217) % 6 5 4 3 2 1 56,3 43,9 35,4 41,7 46,2 39,9 26,5 25,6 25,2 31, 3,8 28,3 29,3 27,1 25,3 27,2 25,6 24,7 19,8 18,4 16,9 12,9 11,3 11, Δεν πήγε σχολείο Μερικές τάξεις Δηµοτικού Δηµοτικό Σχολείο Γυµνάσιο Μέση Εκπαίδευση Ανώτερη Τεχνολογική Επαγγελµατική Εκπαίδευση Τριτοβάθµια εκπαίδευση Διδακτορικό ή µεταπτυχιακό Τρίµηνο 215 Τρίµηνο 216 Τρίµηνο 217 Διάγραµµα 13 Ποσοστά (%) ανεργίας, ανά περιφέρεια (Α Τρίµηνο 217) 35 % 3 25 2 15 19,2 22, 22,1 22,9 23,1 23,5 24,1 24,3 24,5 26,3 27,2 27,3 3,8 1 5 Πελοπόννησος Αττική Ανατολική Μακεδονία & Θράκη Στερεά Ελλάδα Θεσσαλία Βόρειο Αιγαίο Κεντρική Μακεδονία Κρήτη Νότιο Αιγαίο Ήπειρος Ιόνια Νησιά Δυτική Ελλάδα Δυτική Μακεδονία Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 12

Ανεργία ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Πίνακας Α Απασχόληση ανά κλάδο οικονοµικής δραστηριότητας ανά τρίµηνο (215-217/ ) Κλάδοι Οικονοµικής Δραστηριότητας Α 215 Β 215 Γ 215 Δ 215 Α 216 Β 216 Γ 216 Δ 216 Α 217 Πρωτογενής Τοµέας Γεωργία, Δασοκοµία και Αλιεία 476,3 472,4 461,3 452,8 445,3 471,2 456,6 445, 45,9 Δευτερογενής Τοµέας Ορυχεία και Λατοµεία 1,5 9,5 9,7 11,8 13,3 13,7 14, 12,9 12,1 Μεταποίηση 327,2 332, 345,3 333,5 338,7 35,1 355,8 346,1 349,6 Παροχή ηλεκτρικού ρεύµατος, φυσικού αερίου, ατµού & κλιµατισµού 26,4 25,2 25,7 27,8 27,8 29,9 27,5 28,2 29,9 Παροχή νερού, επεξεργασία λυµάτων, διαχείριση αποβλήτων και δραστηριότητες εξυγίανσης 21,4 22,7 24,7 23,5 22,3 23, 24,9 23,5 25,6 Κατασκευές 142,3 149,4 145,9 143,2 146,4 154,7 145,4 141,8 148,4 Τριτογενής Τοµέας Χονδρικό και λιανικό εµπόριο, επισκευή οχηµάτων και µοτοσικλετών 641,7 657,3 676,8 667,5 655,2 65,3 665,9 66,3 661,2 Μεταφορά και αποθήκευση 167,6 169,6 166,7 169,5 18,2 181,2 192,6 185,7 184, Δραστηριότητες υπηρεσιών παροχής καταλύµατος και εστίασης 276,5 333,7 365, 327, 33, 351,9 381, 328,8 33,5 Ενηµέρωση και επικοινωνία 69,3 74,3 73,4 74,6 76,2 8,2 83,6 82,9 82,6 Χρηµατοπιστωτικές και ασφαλιστικές δραστηριότητες 85,2 87,1 9, 9,7 92,9 93,9 94,7 95,7 94,3 Διαχείριση ακίνητης περιουσίας 5,3 6,1 6,2 6,4 6,4 6,3 4,9 4,6 4,3 Επαγγελµατικές, επιστηµονικές και τεχνικές δραστηριότητες 197,3 216,1 21,4 21,7 21,1 196,5 22,3 197,8 198,7 Διοικητικές και υποστηρικτικές δραστηριότητες 81,8 85,5 89,2 85,6 78,7 89,8 96,2 88,8 85,3 Δηµόσια διοίκηση και άµυνα. Υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση 296,4 34,9 318,7 33,7 325,6 332,6 331,4 335,6 335,4 Εκπαίδευση 298,6 297,9 28,9 298,6 34,9 31,4 276,9 297,1 31,5 Δραστηριότητες ανθρώπινης υγείας και κοινωνικής µέριµνας 212,2 213, 214,3 217,3 213,9 218,4 222,8 218,4 222, Τέχνες, διασκέδαση και ψυχαγωγία 45,3 42,1 45,7 47,7 47,8 48,2 5,9 51,3 5,7 Άλλες δραστηριότητες παροχής υπηρεσιών 73,6 77,2 72,4 74,5 72, 65,2 68, 64,4 71,7 Δραστηριότητες νοικοκυριών ως εργοδοτών 47,7 47,5 47,1 45,4 41,9 41,2 39,3 37,9 36,4 Δραστηριότητες ετερόδικων οργανισµών και φορέων 2, 2,1 1,8 2,8 3,5 2,7 1,9 2, 2, Σύνολο 3.54,4 3.625,5 3.671,1 3.641,7 3.66,3 3.72,6 3.736,7 3.648,6 3.659,3 Σε χιλ. άτομα Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 13

Ανεργία Πίνακας Β Αριθµός απασχολουµένων ανά φύλο (215-217/Α ) Απασχολούµενοι 215 B215 Γ215 Δ215 Α216 Β216 Γ216 Δ216 Α217 ΣΥΝΟΛΟ 3.54,4 3.625,5 3.671,1 3.641,7 3.66,3 3.72,6 3.736,7 3.648,6 3.659,3 Άνδρες 2.31,7 2.88, 2.122,4 2.13,5 2.92,5 2.142,8 2.162,7 2.119,1 2.124,4 Γυναίκες 1.472,8 1.537,6 1.548,7 1.538,2 1.513,8 1.559,8 1.574, 1.529,4 1.534,8 Σε χιλ. άτομα Πίνακας Γ Απασχολούµενοι ανά επίπεδο εκπαίδευσης, ανά τρίµηνο (215-217/Α ) Επίπεδο Εκπαίδευσης 215 B215 Γ215 Δ215 Α216 Β216 Γ216 Δ216 Α217 Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος 125,9 137,6 136, 141,2 16,7 16,1 173,2 173,2 173,6 Πτυχίο Ανωτάτων Σχολών 698,3 719,1 716,2 712,2 724, 731, 721,9 731,1 741,8 Πτυχίο Ανώτερης Τεχνικής Επαγγελ. Εκπαίδευσης 68,9 7,7 714,5 728, 78,1 748,9 75,9 739, 742,4 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 1.178,2 1.229,2 1.284,9 1.261,2 1.244,4 1.277, 1.297,9 1.269,4 1.263,6 Απολυτήριο Γυµνασίου 346, 362,6 355,3 348, 328,9 344,7 363,9 334,6 336,5 Απολυτήριο Δηµοτικού 458,1 457,3 447, 434, 424,9 425,6 413,4 387,7 386,9 Μερικές τάξεις Δηµοτικού 9,5 1,5 8,9 8,2 7,5 7, 6,8 6,6 8, Δεν πήγε καθόλου σχολείο 7,5 8,4 8,3 9, 7,7 8,4 8,7 7, 6,4 Σύνολο 3.54,4 3.625,5 3.671,1 3.641,7 3.66,3 3.72,6 3.736,7 3.648,6 3.659,3 Σε χιλ. άτομα Πίνακας Δ Αριθµός ανέργων ανά φύλο και οµάδες ηλικιών, ανά τρίµηνο (215-217 /Α ) Οµάδες ηλικιών και φύλο 215 B215 Γ215 Δ215 Α216 Β216 Γ216 Δ216 Α217 Σύνολο 1.272,5 1.18,1 1.16,5 1.174,7 1.195,1 1.112,1 1.92,6 1.124, 1.114,7 15-19 18,1 16, 16,8 15,8 16,3 17,3 17, 15,4 19,5 2-24 132,7 122,6 118,8 115,6 113,7 111,1 11,1 12,9 15,3 25-29 29,3 189,5 184,2 195,5 186,7 169,1 166,4 167,2 163,6 3-44 543,6 56,3 496,4 488,9 489,2 448, 447,1 46,5 457,7 45-64 362,9 338,9 336,4 351,5 38,5 358, 351,5 367,8 359,4 65 + 6, 6,8 7,9 7,3 8,8 8,6 9,5 1,2 9,2 Σε χιλ. άτομα Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 14

Ανεργία Πίνακας Ε Αριθµός ανέργων ανά επίπεδο εκπαίδευσης (215-217/Α ) Επίπεδο Εκπαίδευσης 215 B215 Γ215 Δ215 Α216 Β216 Γ216 Δ216 Α217 Σύνολo 1.272,5 1.18,1 1.16,5 1.174,7 1.195,1 1.112,1 1.92,6 1.124, 1.114,7 Διδακτορικό ή Μεταπτυχιακός τίτλος 18,6 18,5 2,8 22,3 2,4 21,4 22,5 24,1 21,5 Πτυχίο Ανωτάτων Σχολών 172,8 163,2 178,5 173,7 163,2 153,4 159,1 155,7 151,2 Πτυχίο Ανώτερης Τεχνικής Επαγγ. Εκπαίδευσης 255, 245,8 24,9 237,7 243,6 234,7 229,2 241, 243,2 Απολυτήριο Μέσης Εκπαίδευσης 489,3 453,7 441, 447,9 462,9 433,8 425,7 436,5 427,1 Απολυτήριο Γυµνασίου 155,5 14,4 131,9 138,2 146,7 13,2 12,7 128,7 132,6 Απολυτήριο Δηµοτικού 164,8 144,1 135,7 142,3 145,9 132,4 13,5 132,9 13,2 Μερικές τάξεις Δηµοτικού 6,8 5,1 4,4 5, 6,5 2,3 2,2 2,6 5,4 Δεν πήγε καθόλου σχολείο 9,6 9,3 7,4 7,6 6,1 3,9 2,7 2,5 3,5 Σε χιλ. άτομα Πίνακας ΣΤ Αριθµός ανέργων ανά περιφέρεια, ανά τρίµηνο (215-217/Α ) Περιφέρεια 215 B215 Γ215 Δ215 Α216 Β216 Γ216 Δ216 Α217 Σύνολο Χώρας 1.272,5 1.18,1 1.16,5 1.174,7 1.195,1 1.112,1 1.92,6 1.124, 1.114,7 Ανατολική Μακεδονία - Θράκη 63,8 6,2 58,4 59,1 62,1 57,5 57,9 59,5 57,2 Κεντρική Μακεδονία 22,7 26,2 28,1 27,9 21,8 197,7 194,9 199,3 195,7 Δυτική Μακεδονία 33,9 35,4 36,9 37,8 39,5 36,7 35,2 36,1 36,6 Ήπειρος 35,6 33,1 34, 34,2 36, 33,9 33,2 33,9 36,7 Θεσσαλία 84,3 81,2 83,1 9, 85,7 78,1 77,9 76,1 73, Ιόνια Νησιά 23,9 17,5 11,9 15,1 17,1 11,1 11,4 17,9 23,7 Δυτική Ελλάδα 83,8 8,2 82,1 82,2 87,2 91,8 85,3 85,2 81,1 Στερεά Ελλάδα 63,3 61,7 62,7 64,6 66,1 58,6 57,3 55,6 54,2 Αττική 477,3 448,7 44,4 43,1 412,7 397, 45, 48,5 383,6 Πελοπόννησος 59,4 56,8 55,6 49,8 5,1 48, 42,5 46, 46,9 Βόρειο Αιγαίο 15,7 15,4 12,5 13,4 14,8 14,3 14,8 16,5 2,8 Νότιο Αιγαίο 36,7 2,8 17, 18, 33,9 28,9 21,1 25,6 35,9 Κρήτη 74,3 62,9 57,9 72,5 79, 58,5 55,9 63,8 69,2 Σε χιλ. άτομα Πηγή: ΕΛ.ΣΤΑΤ. Έρευνα Εργατικού Δυναμικού 15

Αποτελέσµατα Πρωτογενούς Έρευνας Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης σε Επιχειρήσεις Σύνταξη Μελέτης & Έρευνας για την ΕΚΕ Δειγµατοληπτική έρευνα για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη διεξήγαγε για 6η συνεχόµενη χρονιά η Διεύθυνση Οικονοµικών Κλαδικών Μελετών της ICP Group, τα αποτελέσµατα της οποίας συνοψίζονται κατωτέρω. Σκοπός της έρευνας Μελέτη και αξιολόγηση του βαθµού εφαρµογής των δράσεων ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις Σκιαγράφηση των οφελών που επιφέρουν οι πρακτικές ΕΚΕ στις εταιρείες Παρουσίαση των µηχανισµών επικοινωνίας / προβολής που χρησιµοποιούν οι εταιρείες για τις εφαρµοζόµενες δράσεις ΕΚΕ Διερεύνηση των ανασταλτικών παραγόντων που δρουν αποτρεπτικά στην περαιτέρω υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ στην ελληνική επικράτεια Ταυτότητα της Έρευνας Η έρευνα διεξήχθη από τη Διεύθυνση Οικονοµικών Κλαδικών Μελετών της ICP Group. Χρόνος διεξαγωγής: 3.5.217-26.5.217 Μεθοδολογία: Χρησιµοποιήθηκε δοµηµένο ερωτηµατολόγιο µε ερωτήσεις: i) µιας µόνο απάντησης ii) πολλαπλών απαντήσεων και iii) ιεράρχησης των απαντήσεων κατά σηµαντικότητα µε βάση συγκεκριµένη κλίµακα. Η επεξεργασία και ανάλυση των δεδοµένων έγινε µε µεθόδους περιγραφικής στατιστικής. Δείγµα: 83 επιχειρήσεις από διάφορους κλάδους της ελληνικής οικονοµίας (βιοµηχανία, εµπόριο, υπηρεσίες), που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Τοµείς Εφαρµογής Δράσεων ΕΚΕ Σταµατίνα Παντελαίου Director Economic Research & Sectorial Studies ICP Group Νίκος Ταβουλάρης Consultant Economic Research & Sectorial Studies ICP Group Η κατανοµή του συνολικού προϋπολογισµού των εταιρειών για δράσεις ΕΚΕ, στους βασικούς άξονες: Ανθρώπινο δυναµικό, Περιβάλλον, Κοινωνία και Αγορά διερευνήθηκε στην πρώτη ερώτηση. Τα µεγαλύτερα κονδύλια δαπανώνται για τις δράσεις που σχετίζονται µε το Ανθρώπινο Δυναµικό, καταλαµβάνοντας µερίδιο της τάξεως του 37% το 217 (διάγραµµα 1). Ενδιαφέρον στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι το 217 παρατηρείται αύξηση κατά τρεις ποσοστιαίες µονάδες στο µερίδιο της κατηγορίας «Ανθρώπινο Δυναµικό» σε σύγκριση µε τα αποτελέσµατα της αντίστοιχης έρευνας που πραγµατοποιήθηκε το 216 (34%) και κατάέξι σχεδόν ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε την έρευνα του 211 (31,3%). Διαπιστώνεται δηλαδή ότι οι επιχειρήσεις δίνουν έµφαση στο ανθρώπινο δυναµικό τους και προσπαθούν να διατηρήσουν ικανοποιηµένους τους εργαζοµένους τους, βελτιώνοντας το εργασιακό περιβάλλον µε σκοπό την αύξηση της παραγωγικότητάς τους. Κυριότερες δράσεις ΕΚΕ που σχετίζονται µε το ανθρώπινο δυναµικό είναι µεταξύ άλλων η παροχή ίσων ευκαιριών στους εργαζοµένους, η πρόσθετη ιατροφαρµακευτική κάλυψη, οι δυνατότητες εκπαίδευσης ή βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού, η παροχή διευκολύνσεων, τα προγράµµατα εθελοντικής συµµετοχής των εργαζοµένων σε κοινωνικές ή περιβαλλοντικές εκδηλώσεις (πχ. Αιµοδοσία, καθαρισµοί περιοχών) κα. Από την έρευνα, ωστόσο, προκύπτει ότι οι επιχειρήσεις δίνουν µεγάλη βαρύτητα και στην προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, καθώς δράσεις που αφορούν στην Κοινωνία καταλαµβάνουν µερίδιο 31%, αν και το µερίδιό της εµφανίζεται ελαφρώς µειωµένο σε σχέση µε το 216 (33%) και αυξηµένο κατά επτά ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε το 211 (26%). Ακολουθούν το Περιβάλλον µε 19% και, τέλος, η Αγορά µε 13%. Διάγραµµα 1 Κατανοµή (%) του συνολικού προϋπολογισµού των εταιρειών για δράσεις ΕΚΕ ανά κύριο άξονα (217) ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ 37% ΚΟΙΝΩΝΙΑ 31% ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 19% ΑΓΟΡΑ 13% 1

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Δράσεις ΕΚΕ που εφαρµόζουν οι εταιρείες Στη συνέχεια αναλύεται ο βαθµός εφαρµογής ορισµένων εκ των κυριότερων δράσεων ΕΚΕ από τις εταιρείες του δείγµατος ανά κύριο άξονα. Ανθρώπινο Δυναµικό Διάγραµµα 2 Βαθµός εφαρµογής δράσεων ΕΚΕ σχετικά µε το Ανθρώπινο Δυναµικό (217) Παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζοµένους Εκπαίδευση/βελτίωση δεξιοτήτων του προσωπικού Πρόσθετη ιατροφαρµακευτική κάλυψη Εθελοντική συµµετοχή εργαζοµένων σε κοινωνικές/περιβαλλοντικές δράσεις Πρόσθετες παροχές ή οικονοµικές διευκολύνσεις 5% 1% 1% 12% 7% 4% 7% 15% 9% 4% 12% 19% 27% 34% 36% 14% 3% 32% 1% 2% 3% 4% 5% 6% 7% 8% 9% 1% 56% 58% 47% 35% 3% Το 9% των επιχειρήσεων του δείγµατος δήλωσε ότι παρέχει ίσες ευκαιρίες προς όλους τους εργαζοµένους (ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου, εθνικότητας κλπ.) σε βαθµό «πολύ» ή «πάρα πολύ» (διάγραµµα 2), ποσοστό αυξηµένο κατά τρεις ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε την περσινή έρευνα (87%). Επιπλέον, το 83% των επιχειρήσεων προσφέρει δυνατότητες εκπαίδευσης ή βελτίωσης των δεξιοτήτων του προσωπικού στον ίδιο βαθµό. Το ποσοστό συµµετοχής της συγκεκριµένης δράσης εµφανίζεται επίσης αυξη- µένο κατά 2 ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε το 216, αντικατοπτρίζοντας τη σηµαντικότητα που δίνουν οι επιχειρήσεις στη συνεχή εκπαίδευση και επιµόρφωση των εργαζοµένων τους. Ακολουθεί η παροχή πρόσθετης ιατροφαρµακευτικής κάλυψης στο προσωπικό, όπου παραπάνω από τις µισές εταιρείες του δείγµατος (58%) εφαρµόζουν τη συγκεκριµένη δράση στο µέγιστο βαθµό («πάρα πολύ»). Κοινωνία Διάγραµµα 3 Βαθµός εφαρµογής δράσεων ΕΚΕ σχετικά µε την Κοινωνία (217) 6 5 4 3 2 1 1% Δωρεές και χορηγίες σε χρήµα ή/και είδος 6% 26% 35% 32% 7% Δράσεις και πρωτοβουλίες σε συνεργασία µε τις τοπικές κοινότητες 14% 27% 28% 24% 7% Υποστήριξη καλλιτεχνικών, αθλητικών και πολιτισµικών εκδηλώσεων 18% 32% 22% 22% 29% Διοργάνωση φιλανθρωπικών εκδηλώσεων για την ενίσχυση ΜΚΟ 19% 25% 15% 11% Η πολύ µεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (67%) δήλωσε ότι πραγµατοποιεί δωρεές και χορηγίες σε χρήµα ή/και είδος σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντικό βαθµό (διάγραµµα 3). Το συγκεκριµένο όµως ποσοστό είναι σηµαντικά χαµηλότερο σε σχέση µε πέρυσι (8 ποσοστιαίες µονάδες), γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις αρχίζουν να µειώνουν τις δράσεις τους στο συγκεκριµένο τοµέα. Σε αρκετά σηµαντικό βαθµό φαίνεται να υποστηρίζονται τόσο οι καλλιτεχνικές, αθλητικές ή πολιτιστικές εκδηλώσεις (54%) όσο και οι δράσεις σε συνεργασία µε τις τοπικές κοινότητες (52%). Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ 2

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Περιβάλλον Διάγραµµα 4 Βαθµός εφαρµογής δράσεων ΕΚΕ σχετικά µε το Περιβάλλον (217) Οι εταιρείες εµφανίζονται ιδιαίτερα ευαισθητοποιηµένες ως προς το περιβαλλοντικό τους αποτύπωµα. Οι δράσεις ΕΚΕ που αφορούν στο Περιβάλλον (διάγραµµα 4), φαίνεται να υιοθετούνται σε πολύ µεγάλο βαθµό από τις επιχειρήσεις. Περισσότερες από τρεις στις τέσσερις εταιρείες του δείγµατος (81%) εφαρµόζουν εσωτερικά προγράµµατα ανακύκλωσης σε µεγάλο βαθµό («πολύ» ή «πάρα πολύ»). Ακολουθεί η εφαρµογή προγραµµάτων εξοικονόµησης ενέργειας και διαχείρισης αποβλήτων (72%) και η ένταξη στην επιχείρηση συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύµφωνα µε εθνικά/διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 141, EMS κλπ.) µε ποσοστό 69%. 7 6 5 4 3 2 1 4% Εσωτερικά προγράµµατα ανακύκλωσης 8% 7% 44% 37% 11% Ένταξη στην επιχείρηση συστηµάτων περιβαλλοντικής διαχείρισης σύµφωνα µε εθνικά/διεθνή πρότυπα (π.χ. ISO 141, EMS κλπ.) 14% 6% 19% 5% 3% Εφαρµογή προγραµµάτων εξοικονόµησης ενέργειας και διαχείρισης αποβλήτων 7% 18% 39% 33% Οι δράσεις ΕΚΕ που αφορούν στην αγορά φαίνεται να υιοθετούνται σε ικανοποιητικό βαθµό από τις επιχειρήσεις του δείγµατος. Ωστόσο, παρατηρούνται αρκετές διαφοροποιήσεις σε σχέση µε τις έρευνες των προηγούµενων ετών. Η εφαρµογή συστήµατος διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (π.χ. ISO 9 κλπ.) ακολουθείται σε ιδιαίτερα µεγάλο βαθµό («πολύ» και «πάρα πολύ») από το 81%, αν και το εν λόγω ποσοστό εµφανίζεται µειωµένο κατά 13 µονάδες σε σχέση µε το 216, που είχε ανέλθει σε 94%. Προγράµ- µατα ΕΚΕ που αναφέρονται στους καταναλωτές (π.χ. διαδικασίες µέτρησης και διαχείρισης παραπόνων κλπ.) εφαρµόζει σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» µεγάλο βαθµό το 68% των εταιρειών. Αντιθέτως, η χρήση κριτηρίων ΕΚΕ στην επιλογή προµηθευτών ή συνεργατών εξακολουθεί να εφαρµόζεται σε περιορισµένη σχετικά κλίµακα, αφού το 61% των επιχειρήσεων δήλωσε ότι εφαρµόζει τη συγκεκριµένη δράση από «καθόλου» έως «µέτρια» (διάγραµµα 5). 8 7 6 5 4 3 2 1 Αγορά Διάγραµµα 5 Βαθµός εφαρµογής δράσεων ΕΚΕ σχετικά µε την Αγορά (217) Εφαρµογή συστήµατος διαχείρισης- διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων της εταιρείας σας (π.χ. ISO 9 κλπ.) 9% 4% 6% 2% 61% Προγράµµατα ΕΚΕ που αναφέρονται στους καταναλωτές (π.χ. διαδικασίες µέτρησης και διαχείρισης παραπόνων κλπ.) 6% 14% 13% 37% 31% Χρήση κριτηρίων ΕΚΕ στην επιλογή προµηθευτών ή συνεργατών σας 14% 15% 32% 28% 11% Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ 3

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Οφέλη των εταιρειών από τις δράσεις ΕΚΕ Η µεγάλη πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (84%) αξιολόγησε µε το µεγαλύτερο βαθµό σηµαντικότητας («πάρα πολύ» και «πολύ») τη «συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο» και την «προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρωπίνου δυναµικού» ως τα κυριότερα οφέλη που έχουν (ή προσδοκούν) από τις πρακτικές Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, γεγονός το οποίο δείχνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις φαίνεται να αντιλαµβάνονται τη σηµασία της ΕΚΕ για την κοινωνία και για τις ίδιες. Ακολούθησαν η «ενίσχυση και η προστασία της εταιρικής εικόνας (φήµη, brands κλπ.)» µε 79%, τα «υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και σταθερότητας των πελατών» µε 76% και η «βελτίωση της απόδοσης / παραγωγικότητας των εργαζοµένων» µε ποσοστό 72% αντίστοιχα. Πίνακας 1 Οφέλη των εταιρειών από την εφαρµογή πρακτικών ΕΚΕ (217) Βαθµός Σηµαντικότητας Οφέλη ΕΚΕ Καθόλου Λίγο Μέτρια Πολύ Πάρα Πολύ Συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο 1% % 14% 26% 58% Προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρωπίνου δυναµικού (άριστο εργασιακό περιβάλλον, ίσες ευκαιρίες κλπ.) 1% 4% 1% 39% 45% Ενίσχυση και προστασία της εταιρικής εικόνας (φήµη, brands κλπ.) 3% 4% 14% 34% 45% Υψηλότερα επίπεδα ικανοποίησης και σταθερότητας των πελατών 1% 9% 13% 44% 32% Βελτίωση της απόδοσης / παραγωγικότητας των εργαζοµένων 1% 8% 18% 45% 27% Βελτίωση σχέσεων µε το επιχειρηµατικό περιβάλλον 1% 13% 21% 52% 13% Περικοπή - Εξοικονόµηση κόστους 14% 21% 21% 34% 1% Παροχή µεγαλύτερης αξίας στους µετόχους (π.χ. µέσω της ένταξης σε ειδικούς δείκτες αξιολόγησης ΕΚΕ κλπ.) 13% 1% 21% 36% 19% Αύξηση πωλήσεων 11% 23% 31% 28% 7% 4

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Μηχανισµοί επικοινωνίας δράσεων ΕΚΕ Οι επιχειρήσεις επικοινωνούν τις εφαρµοζόµενες δράσεις ΕΚΕ τόσο ενδοεταιρικά (εσωτερικά) όσο και εξωτερικά, µε διάφορους µηχανισµούς. Ο δηµοφιλέστερος και πιο συχνά εµφανιζόµενος µηχανισµός επικοινωνίας των δραστηριοτήτων που αφορούν στην Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη στο εσωτερικό της εταιρείας είναι το ηλεκτρονικό ταχυδροµείο / υποµνήµατα (το 8% των εταιρειών του δείγµατος εφαρµόζει τη συγκεκριµένη πρακτική (διάγραµµα 6). Ακολουθεί η κοινοποίηση µέσω Intranet (56%) και τα newsletters (54%). Όσον αφορά στους τρόπους προβολής των δράσεων ΕΚΕ προς το εξωτερικό περιβάλλον της επιχείρησης, το διαδίκτυο (ιστοσελίδες) θεωρείται ο συχνότερα εµφανιζόµενος µηχανισµός και χρησιµοποιείται από το 78% των εταιρειών του δείγµατος (διάγραµµα 7), αυξηµένο µάλιστα κατά 2 περίπου ποσοστιαίες µονάδες σε σχέση µε την περσινή έρευνα. Ακολουθούν οι διάφορες δραστηριότητες/ ειδικές εκδηλώσεις µε 6%, ο ετήσιος απολογισµός ΕΚΕ µε 43% και τα newsletters µε 43%. Διάγραµµα 6 Τρόποι προβολής/επικοινωνίας δράσεων ΕΚΕ (εσωτερικά) (217) 8% 56% 44% 54% 41% 4% 15% Ηλεκτρονικά µηνύµατα ή υποµνήµατα Intranet Τακτικές συναντήσεις προσωπικού Newsletters Ενηµερωτικά φυλλάδια ή εσωτερικά βίντεο Αφίσες/Πανό Κουτιά Προτάσεων Διάγραµµα 7 Τρόποι προβολής/επικοινωνίας δράσεων ΕΚΕ (εξωτερικά) (217) 78% 6% 43% 38% 43% 26% 11% Ιστοσελίδες Δραστηριότητες/ Ειδικές εκδηλώσεις Ετήσιος Απολογισµός ΕΚΕ (Κοινωνικός Απολογισµός) Ενηµερωτικά φυλλάδια επιχείρησης Newsletters Διαφηµίσεις Ετικέτες και Συσκευασία Προϊόντων 5

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Βαθµός Εφαρµογής Πρακτικών ΕΚΕ στην Ελλάδα Οι µεγάλες εταιρείες της εγχώριας οικονοµίας αναγνωρίζουν τη σηµαντικότητα της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης και φαίνεται ότι την κατατάσσουν αρκετά ψηλά στις επιχειρηµατικές τους δράσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι, η ΕΚΕ θεωρείται «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντική στο 84% των επιχειρήσεων του δείγµατος (διάγραµµα 8), ποσοστό µειωµένο όµως κατά 1% σε σχέση µε την περσινή έρευνα. Την ίδια στιγµή, ωστόσο, οι µεγάλες εταιρείες θεωρούν ότι η ΕΚΕ δεν έχει αναπτυχθεί ακόµη σε ικανοποιητικό βαθµό από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων (ανεξαρτήτως µεγέθους). Ειδικότερα, σε ερώτηση για το βαθµό υιοθέτησης των δράσεων ΕΚΕ από τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, το µεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών του δείγµατος (52%) θεωρεί ότι ο βαθµός διείσδυσης/εφαρµογής πρακτικών ΕΚΕ στην παρούσα φάση κυµαίνεται σε µέτρια επίπεδα και µόλις το 3% του δείγµατος θεωρεί ότι η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη εφαρµόζεται σε πάρα πολύ µεγάλο βαθµό από τις εγχώριες επιχειρήσεις (διάγραµµα 9). Από τα παραπάνω συµπεραίνεται ότι σαφώς υπάρχουν ακόµη σηµαντικά περιθώρια διείσδυσης, προκειµένου η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη να εφαρµοστεί αφενός σε µεγαλύτερο ποσοστό εταιρειών και αφετέρου σε ευρύτερο φάσµα δραστηριοτήτων. 6 Διάγραµµα 8. Αξιολόγηση σηµαντικότητας της ΕΚΕ από τις εταιρείες (217) 5 48% 4 36% 3 2 14% 1 Πάρα πολύ Πολύ Μέτρια 2% Λίγο 6 5 Διάγραµµα 9. Βαθµός εφαρµογής δράσεων ΕΚΕ στην Ελλάδα (217) 52% 4 3 2 19% 19% 1 4% 3% 3% Ελάχιστα Λίγο Μέτρια Μέτρια Πολύ Πάρα πολύ Δεν γνωρίζω 6

Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Ανασταλτικοί Παράγοντες Υλοποίησης Δράσεων ΕΚΕ Ως οι κυριότεροι παράγοντες που δρουν ανασταλτικά στην υλοποίηση πρακτικών ΕΚΕ αναδείχθηκαν η τρέχουσα οικονοµική συγκυρία και το οικονοµικό κόστος, οι οποίοι κατέλαβαν τις πρώτες θέσεις στην αξιολόγηση των εταιρειών του δείγµατος, µε 2% και 18% αντίστοιχα. Ακολουθεί η έλλειψη κινήτρων µε 16% και η ελλιπής ενηµέρωση των πολιτών για την έννοια της ΕΚΕ µε 15%. 25 Διάγραµµα 1. Κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες στην υλοποίηση δράσεων ΕΚΕ 2 15 1 2% 18% 16% 15% 12% 11% 8% 5 Η δυσµενής τρέχουσα οικονοµική συγκυρία Οικονοµικό Κόστος Έλλειψη κινήτρων Ελλιπής ενηµέρωση των πολιτών για την έννοια της ΕΚΕ Μέγεθος επιχείρησης Γραφειοκρατία Έλλειψη ειδικευµένων συνεργατών Σηµείωση: Τα αποτελέσµατα προκύπτουν µε σταθµισµένο υπολογισµό. Για την εξαγωγή της τελικής κατάταξης των ανασταλτικών παραγόντων λαµβάνονται υπόψη όλες οι επιλογές των εταιρειών του δείγµατος, δίδοντας διαφορετική στάθµιση ανάλογα µε τη θέση κατάταξης κάθε επιλογής τους. Τα ποσοστά αθροίζουν στο 1%. Συµπεράσµατα της Έρευνας Τα κυριότερα ευρήµατα που προκύπτουν από την προαναφερόµενη πρωτογενή έρευνα συνοψίζονται στα εξής: Παρά την κατανόηση της σηµαντικότητας της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης, η πλειοψηφία των εταιρειών του δείγµατος (52%) θεωρεί ότι ο βαθµός εφαρµογής των πρακτικών ΕΚΕ από το σύνολο των ελληνικών επιχειρήσεων εξακολουθεί να κυµαίνεται σε µέτρια επίπεδα. Οι ενέργειες των εταιρειών που αφορούν στο Ανθρώπινο Δυναµικό καλύπτουν το µεγαλύτερο µερίδιο (37% το 217) στο συνολικό τους προϋπολογισµό για δράσεις ΕΚΕ. Ορισµένες από τις κυριότερες πρακτικές ΕΚΕ που εφαρµόζονται σε «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντικό βαθµό από τις εταιρείες του δείγµατος είναι οι εξής: α) η παροχή ίσων ευκαιριών προς όλους τους εργαζοµένους (9%), β) η εφαρµογή συστήµατος διαχείρισης-διασφάλισης ποιότητας των προϊόντων (81%) και γ) τα εσωτερικά προγράµµατα ανακύκλωσης (81%). Η «συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο» και η «προσέλκυση και διατήρηση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναµικού» αξιολογήθηκε από το 84% των εταιρειών του δείγµατος ως «πολύ» ή «πάρα πολύ» σηµαντικό όφελος που επιφέρουν οι δράσεις ΕΚΕ. Ακολούθησε η ενίσχυση και η προστασία της εταιρικής εικόνας µε 79%. Τέλος, η τρέχουσα οικονοµική συγκυρία µε ποσοστό 2% και το οικονοµικό κόστος µε 18% θεωρούνται οι κυριότεροι ανασταλτικοί παράγοντες υλοποίησης ΕΚΕ από τις ελληνικές επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, η ΕΚΕ δεν θα πρέπει να αντιµετωπίζεται απλά ως πρόσθετο κόστος, αλλά ως επένδυση µε συγκεκρι- µένους στόχους, µετρήσιµα αποτελέσµατα και οφέλη, που αφορούν τόσο στην ίδια την επιχείρηση όσο και στο κοινωνικό σύνολο. Ως εκ τούτου, κρίσιµα σηµεία θεωρούνται η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και των καταναλωτών, η εκπαίδευση των στελεχών των επιχειρήσεων και η υιοθέτηση κατάλληλων πρωτοβουλιών και στρατηγικών από την πλευρά της πολιτείας που θα ενθαρρύνουν µεγαλύτερο ποσοστό επιχειρήσεων προς την κατεύθυνση της υιοθέτησης των βέλτιστων πρακτικών ΕΚΕ. 7