Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 30 Ιανουαρίου 2015 Ελληνική Οικονομία Η έναρξη του προγράμματος «ποσοτικής χαλάρωσης» (QE) της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, που αφορά στην αγορά δημοσίου και ιδιωτικού χρέους και θα ισχύει από τον Μάρτιο του 2015 έως το Σεπτέμβριο του 2016, αναμένεται να έχει θετικές επιδράσεις για την Ελλάδα στηρίζοντας τον ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης την επόμενη διετία. Οι βασικοί παράγοντες της ανάκαμψης που παρατηρήθηκε το 2014, όπως απεικονίζονται στο κάτωθι διάγραμμα, αναμένεται να διατηρήσουν και σταδιακά να ενισχύσουν τη δυναμική τους. Συγκεκριμένα, η μικρή αύξηση του ΑΕΠ που επετεύχθη ήδη από το δεύτερο τρίμηνο του 2014, οφείλεται στην τόνωση της ιδιωτικής κατανάλωσης, αλλά και του εξωτερικού τομέα. π.μ. 15 10 5 0-5 -10-15 Q3 2008 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Συμβολή Στον Ρυθμό Μεταβολής του ΑΕΠ Q2 2009 Q1 2010 Q4 2010 ΑΕΠ (% ετήσια μεταβολή) Q3 2011 Q2 2012 Όσον αφορά στο 2015 αναμένεται: Q1 2013 Q4 2013 12% -4% -8% -12% Q3 2014 Καθαρές Εξαγωγές Τελική Κατανάλωση Επενδύσεις Πρώτον, η επιτάχυνση της αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, καθώς η προβλεπόμενη διατήρηση της τιμής του πετρελαίου σε χαμηλό επίπεδο ενισχύει το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών. Δεύτερον, η συνέχιση της θετικής συμβολής του εξωτερικού τομέα στην ανάπτυξη. Σημειώνεται ότι η ύφεση της οικονομίας από το 2008 έχει οδηγήσει σε αναδιάρθρωση του ΑΕΠ, με αποτέλεσμα ο εξωτερικός τομέας να επιδρά θετικά στην οικονομική δραστηριότητα επί 6 συνεχή έτη (από το 2009 έως και το 2014). Το 2015 αναμένεται περαιτέρω ενίσχυση των εξαγωγών μέσω της υποτίμησης του ευρώ, αλλά και υποχώρηση των εισαγωγών μέσω της μείωσης της τιμής του πετρελαίου. Η ανακοίνωση της έναρξης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης στις 22/1/2015 προκάλεσε μεγαλύτερες πιέσεις στο Ευρώ και αναμένεται να διατηρήσει την ισοτιμία σε χαμηλό επίπεδο σε όλη την διάρκεια του 2015. Η εξέλιξη αυτή αναμένεται να έχει πολλαπλασιαστικά οφέλη για την Ελληνική οικονομία είτε μέσω της ενίσχυσης των ταξιδιωτικών εισπράξεων καθώς το 58,3% αυτών αφορά 8% 4% 0% εισπράξεις από χώρες εκτός Ζώνης του Ευρώ, είτε μέσω της ενίσχυσης των εξαγωγών αγαθών εκ των οποίων το 53% περίπου κατευθύνεται σε χώρες εκτός Ευρωζώνης. Τρίτον, η θετική συμβολή των ιδιωτικών επενδύσεων στο ΑΕΠ ως συνδυαστικό αποτέλεσμα της χαλαρότερης νομισματικής πολιτικής και της διαμόρφωσης ευνοϊκότερων πιστωτικών συνθηκών στην Ευρωζώνη, καθώς και της εμπέδωσης της σταθερότητας στο σχεδιασμό πολιτικής. Αυτή η εξέλιξη θα τερματίσει την αρνητική συμβολή των επενδύσεων στο ΑΕΠ από την αρχή της κρίσης, το 2008 έως και σήμερα, η οποία οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην καθίζηση της αγοράς κατοικίας. Ενδεικτικά σημειώνεται ότι το τρίτο τρίμηνο του 2014, οι επενδύσεις σε κατοικίες αφαίρεσαν από το ΑΕΠ μια ποσοστιαία μονάδα. Δεδομένης της πίεσης που προκάλεσε η σημαντική πτώση των τιμών του πετρελαίου στον ήδη αρνητικό πληθωρισμό της χώρας, η έναρξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης αποτελεί ένα παράγοντα αποσυμπίεσης της αποπληθωριστικής διαδικασίας. H αύξηση της προσφοράς χρήματος στην οικονομία που δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μείωση του κόστους δανεισμού, είναι δυνατό να ενισχύσει την εγχώρια ζήτηση. Η πρόθεση της ΕΚΤ είναι ο έλεγχος του αποπληθωρισμού καθώς έχει συνδέσει την διάρκεια του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης με την επίτευξη του στόχου που έχει τεθεί για πληθωρισμό περί το 2%. 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% -1,0% -2,0% -3,0% Πηγή: Bloomberg Πληθωρισμός με βάση τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή στην Ελλάδα και τη ΖτΕ ΔΤΚ ΖτΕ ΔΤΚ Ελλάδα Η συμμετοχή της χώρας στο πρόγραμμα της ΕΚΤ μπορεί να βοηθήσει σημαντικά στην αποκλιμάκωση του κόστους δανεισμού του Ελληνικού Δημοσίου από τις διεθνείς αγορές. Υπάρχουν, ωστόσο, ορισμένοι περιορισμοί για την περίπτωση της Ελλάδος. Πρώτον, τα ελληνικά κρατικά ομόλογα θα θεωρούνται επιλέξιμα εφόσον η χώρα βρίσκεται σε πρόγραμμα και δεύτερον, το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων και χρεογράφων δεν μπορεί να ξεκινήσει πριν από τον Ιούλιο του 2015.
Η εκπλήρωση των ανωτέρω όρων από την πλευρά της Ελλάδος διευκολύνει την προοπτική αγοράς ελληνικών κρατικών ομολόγων περί τα 6 δισ., εντός του 2015. Τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πτώση των αποδόσεων αυτών των τίτλων, ceteris paribus, διαμορφώνοντας συνθήκες ομαλής επανόδου του ελληνικού δημοσίου στις διεθνείς αγορές. Μια τέτοια εξέλιξη σε συνδυασμό με μια περιορισμένης κλίμακας ελάφρυνση του χρέους με τη μορφή επιμήκυνσης των λήξεων και μειώσεως των επιτοκίων θα καθιστούσε ενδεχομένως εφικτή την αναθεώρηση προς τα κάτω των τεθέντων στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα των επόμενων ετών. Η Ελλάδα άλλωστε έχει εκπληρώσει τις δεσμεύσεις της στη δημοσιονομική σφαίρα έχοντας επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα για δυο συναπτά έτη σε επίπεδο σημαντικά ανώτερο άλλων χωρών της Ευρωζώνης όπως απεικονίζεται στο παρακάτω γράφημα. Τράπεζας να κρατήσει χαμηλά την «αμοιβαιοποίηση» του κινδύνου (risk sharing) στην Ευρωζώνη. Οι Εξελίξεις στον Τουρισμό το 2014: Συνεχίστηκε και τον Δεκέμβριο 2014 η βελτίωση της εικόνας της τουριστικής κίνησης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), ο αριθμός των αφίξεων ξένων τουριστών στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας σημείωσε τον Δεκ.2014 θεαματική άνοδο κατά 29,2%, έναντι αύξησης κατά 15,4% τον Δεκέμβριο 2013. Κατά συνέπεια, συνολικά το 2014 οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις ανήλθαν σε 14,6 εκατ. παρουσιάζοντας αύξηση κατά 15,4%, έναντι αύξησης κατά 10,7% (12,6 εκατ.) το 2013 και τούτο παρά τη στασιμότητα των αφίξεων από τη Ρωσία, η οποία αντισταθμίστηκε από την αύξηση των επισκεπτών από την ΕΕ-28, τις ΗΠΑ και την Κίνα. 4% 3% 2% 1% 0% -1% -2% -3% -4% Πηγή:ΔΝΤ Πρωτογενές Ισοζύγιο (% του ΑΕΠ) Γαλλία Πορτογαλία Ισπανία Ελλάδα 2013 2014e 2015 F Ταξιδιώτες Κρουαζιέρας Ταξιδιώτες πλην κρουαζιέρας 13,1 13,3 Αριθμός Τουριστών Ελλάδα (σε εκατ. άτομα) 16,4 16,9 1,4 15,5 19,9 2,1 17,8 24,0 21,5 2000 2004 2011 2012 2013 2014* 2,5 Σημαντικό ρόλο για την αποτελεσματικότητα του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης έχουν ορισμένα δομικά χαρακτηριστικά του. Πρώτον, η σύνδεση του επιπέδου του πληθωρισμού με την διάρκεια του προγράμματος. Δηλαδή το πρόγραμμα ενδέχεται να παραταθεί εάν κατά τη λήξη του ο πληθωρισμός δεν βρίσκεται κοντά στο στόχο του 2%. Η πρόταση αυτή διαφοροποιεί σημαντικά την ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ σε σχέση με αντίστοιχα προγράμματα άλλων Κεντρικών Τραπεζών καθώς σημαίνει ότι το πρόγραμμα παραμένει πρακτικά «ανοιχτό» έως ότου επανέλθει ο πληθωρισμός στο επιθυμητό επίπεδο. Οι χαμηλές τιμές πετρελαίου και το αρνητικό επίπεδο που πληθωρισμού στην Ευρωζώνη γίνεται σαφές ότι αυξάνουν τις πιθανότητες να παραταθεί το πρόγραμμα και το συνολικό ύψος του να υπερβεί το 1,1 δισ. Το γεγονός αυτό ενισχύει τον υποστηρικτικό ρόλο της ποσοτικής χαλάρωσης στην προσπάθεια τόνωσης της ασθενικής ανάπτυξης της Ευρωζώνης. Δεύτερον, το πρόγραμμα προβλέπει τον καταμερισμό του κινδύνου κατά 20% στην ΕΚΤ και κατά 80% στην Κεντρική Τράπεζα της κάθε χώρας. Καθίσταται σαφής δηλαδή η πρόθεση της Κεντρικής Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΣΕΤΕ Η αύξηση της τουριστικής κίνησης το 2014 αντικατοπτρίζεται και στη σαφή επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου παρελθόντος έτους, καθώς στο 4 ο 3μηνο 2014 ο αριθμός των αεροπορικών αφίξεων αυξήθηκε κατά 26,9%, έναντι 18,0% στο αντίστοιχο 3μηνο του 2013 (βλ. Πίνακα). Πίνακας: Αριθμός Αεροπορικών Αφίξεων (σε κύρια αεροδρόμια) 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Ιαν. 191.416 166.780 207.518-12,87% 24,43% Φεβρ. 149.828 140.107 179.020-6,49% 27,77% Μάρτ. 215.424 215.215 243.050-0,10% 12,93% Απρ. 538.256 484.983 661.423-9,90% 36,38% Μάιος 1.207.183 1.424.918 1.621.228 18,04% 13,78% Ιούνιος 1.779.473 2.038.993 2.297.211 14,58% 12,66% Ιούλιος 2.289.568 2.480.274 2.852.095 8,33% 14,99% Αύγουστος 2.260.704 2.490.524 2.833.826 10,17% 13,78% Σεπτέμβριος 1.730.816 1.942.698 2.120.615 12,24% 9,16% Οκτώβριος 697.227 839.776 1.035.271 20,45% 23,28% Νοέμβριος 182.528 215.389 271.729 18,00% 26,16% Δεκέμβριος 171.369 197.776 255.540 15,41% 29,21% Σύνολο 11.413.792 12.637.433 14.578.526 10,72% 15,36% Πηγή: ΣΕΤΕ. Ειδικότερα, βάσει των στοιχείων του ΣΕΤΕ στο 2014, τη μεγαλύτερη αύξηση των διεθνών αφίξεων εντοπίσθηκε στα αεροδρόμια: Της Πελοποννήσου 43,0% (Καλαμών:+88,3%, Αράξου: +5,4%), των Κυκλάδων 32,0% (Μύκονος: +39,0%, Σαντορίνη: +27,0%), των Αθηνών με ισχυρή 2
αύξηση κατά 29,4% και της Θεσσαλονίκης με άνοδο κατά 16,6%. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι τουριστικές αφίξεις στην Αθήνα μόνο από πτήσεις charters υπερέβησαν στο 2014 για πρώτη φορά κατά πολύ τα 3 εκατ. (2014: 3,4 εκατ., 2013: 2,6 εκατ.). Ακολουθούν σε άνοδο οι αερολιμένες του Ιονίου 13,7% (Κεφαλονιά:+6,0%-η τουριστική κίνηση της οποίας επλήγη από τους σεισμούς του 1 ου 2μηνου 2014-Άκτιο:+14,0%), της Κρήτης 7,1% (Χανίων:+11,8%, Ηρακλείου:+5,4%) και της Δωδεκανήσου 8,5% (Ρόδος: +8,2%, Κως: +9,2%), ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η κίνηση τουριστών στα αεροδρόμια της Σάμου: 18,1%, Σκιάθου (+18,9%) και Καβάλας (+5,7%). Αξιοπαρατήρητη ήταν τα τελευταία δύο χρόνια και η αυξημένη προσπάθεια αξιοποίησης των Αρχαιολογικών Χώρων και των Μουσείων της χώρας-στο πλαίσιο του στόχου της αξιοποίησης του πολιτιστικού τουρισμού-με αποτέλεσμα να γίνουν πιο γνωστοί και ελκυστικοί στους επισκέπτες, ενδυναμώνοντας έτσι το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επισκέπτες στα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς Χώρους ανήλθαν σε 11,7 εκατ. στο 9μηνο 2014 (Μουσεία: 3,3 εκατ., Αρχαιολογικοί Χώροι: 8,3 εκατ.), έναντι 9,6 εκατ. στο 9μηνο 2013 (Μουσεία: 2,7 εκατ., Αρχαιολογικοί Χώροι: 6,9 εκατ.). Η εξέλιξη της τουριστικής ροής το 2014 τεκμαίρονται και από τους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών του ΙΟΒΕ στους κύριους κλάδους του τουρισμού, οι οποίοι σημείωσαν το 2014 διακριτή άνοδο. Πιο συγκεκριμένα, στον τουριστικό κλάδο ο σύνθετος δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια και Τουριστικά-Πρακτορεία» κατέγραψε το 2014 σημαντική αύξηση κατά +38,0%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά +27,8% στο 2013. Αξιοσημείωτη ήταν και η αύξηση πληρότητας στα καταλύματα ξενοδοχειακού τύπου, η οποία υπολογίζεται ότι το 2014 ανήλθε στο 49,0%, έναντι 45,2% και 43,2% το 2013 και 2012 αντίστοιχα. Όσον αφορά στην οικονομική δραστηριότητα συνολικά στον κλάδο του τουρισμού, αυτή σημείωσε νέα άνοδο καθώς ο δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τουριστικό Κλάδο αυξήθηκε σημαντικά κατά 11,9%, σε ετήσια βάση, στο 9μηνο 2014, έναντι μείωσής της κατά 0,2% στο 9μηνο 2013. Το 2014 ο Δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τουρισμό εκτιμάται ότι θα ανέλθει στις 95,0 μονάδες, (2010=100) έναντι 80,3 μον. το 2013, υπολειπόμενος όμως ακόμη αρκετά έναντι των δεικτών της περιόδου 2005-2009. Σημειώνεται ότι στην άνοδο της τουριστικής κίνησης του παρελθόντος έτους, σημαντική συμβολή είχαν η βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών, η ανακαίνιση των τουριστικών καταλυμάτων και η στασιμότητα των τιμών των κλινών των ξενοδοχειακών μονάδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μέσες τιμές των διανυκτερεύσεων στα ξενοδοχειακά καταλύματα παρουσίασαν μικρή αύξηση κατά 0,5% στο 2014 (2013: -2,7%), που αποδίδεται στην αύξηση της ζήτησης από αλλοδαπούς επισκέπτες. 130 120 110 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ Δείκτης Κύκλου Εργασιών στον Τουρισμό (2010=100) 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Η μεγάλη αύξηση του κύκλου εργασιών στον κλάδο του τουρισμού το 2014 αντανακλά, αφενός την προαναφερθείσα επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, που επετεύχθη από το 2013 και ακόμη περισσότερο το 2014, και παράλληλα αποτελεί ένδειξη ανάκαμψης και του εσωτερικού τουρισμού. Περιφερειακοί Εθνικοί Λογαριασμοί: Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2012, τελευταίο διαθέσιμο στοιχείο), προκύπτει ότι στην περίοδο 2000-2012 εντάθηκαν οι περιφερειακές ανισότητες. Ειδικότερα, αυξήθηκε η ανισοκατανομή του εισοδήματος μεταξύ της Περιφέρειας Αττικής και της υπόλοιπης χώρας με κριτήριο το κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Πιο συγκεκριμένα, η ποσοστιαία αναλογία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Αττικής προς το αντίστοιχο του συνόλου της χώρας αυξήθηκε βαθμιαία, με αποτέλεσμα να ανέλθει στο 137,6% το 2012, από 136,4% το 2011, 134,6% το 2009 και 127,4% το 2000. Πίνακας: Πσοστιαία (%) αναλογία του κατά κεφαλήν ΑΕΠ Περιφερειών και συνόλου Χώρας Περιφέρειες 2000 2009 2012 1.Αττική- σε ευρώ 16.534 28.556 24.095 (% αναλογ[α) (127,4) (134,5) (137,6) 2.Ανατ. Μακεδονία και Θράκη 9.769 15.121 12.270 (75,2) (71,2) (70,1) 3.Κεντρική Μακεδονία 10.623 16.801 13.645 (81,8) (79,2) (77,9) 4.Δυτική Μακεδονία 11.103 19.171 15.050 (85,5) (90.3) (86,0) 5.Κεντρική Ελλάς 11.266 16.934 13.991 (86,8) (79,8) (79,9) 6.Ηπειρος 9.932 14.672 12.207 (77,0) (69,1) (69.7) 7.Ιόνια Νησιά 12.956 19.946 16.100 (99,8) (94,0) (92,0) 8.Δυτική Ελλάς 9.735 15.763 13.451 (75,0) (74,2) (76,8) 9.Στερεά Ελλάς 13.860 18.572 15.075 (106,8) (87,5) (82,8) 10.Πελοπόννησος 10.846 17.018 13.870 (83,5) (80,2) (79,2) 11.Βόρειο Αιγαίο 9.275 16.919 13.394 (71,4) (79,7) (76,5) 12.Νότιο Αιγαίο 15.914 22.908 18.064 (123,6) (102,0) (103,2) 13.Κρήτη 11.702 18.328 14.398 (90,1) (81,1) (82,2) Σύνολό Ελλάδος 12.983 21.224 17.507 Πηγή ΕΛΣΤΑΤ 3
Σημειώνεται ότι στην περίοδο 2000-2012 οι περισσότερες περιφέρειες παρουσίασαν μείωση της ποσοστιαία σχέσης του κατά κεφαλήν ΑΕΠ προς το αντίστοιχο της χώρας με επιδόσεις κάτω του 100 (βλ. ανωτέρω πίνακα). Είναι επίσης ενδεικτικό ότι κατά το 2012 το κατά κεφαλήν προϊόν της Αττικής υπερείχε κατά 33,4% της επόμενης πλουσιότερης περιοχής του Νοτίου Αιγαίου, έναντι 3,9% το 2000. Αναφορικά με την ταξινόμηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος ανά Νομό (βλ πίνακα), σημειώνεται ότι το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των 10 «πλουσιότερων» νομών προς το ανάλογο ΑΕΠ των 10 «φτωχότερων» παρουσίασε μικρή βελτίωση, καθώς υποχώρησε από 1,7 φορές υψηλότερο το 2000 σε 1,6 φορές το 2012. (σε ευρώ. και τρέχουσες τιμές) Οι 10 "πλουσιότεροι" νομοί 2000 2012 Μέση ετήσια % 2000-2012 1.Αττική 16.534 24.095 3,1% 2.Κυκλάδες 17.487 20.227 1,2% 3.Βοιωτία 20.125 19.780-0,1% 4.Ζάκυνθος 16.016 18.501 1,2% 5.Κοζάνη 12.439 16.748 2,4% 6.Δωδεκάνησα 14.968 16.731 0,9% 7.Κεφαλληνία 13.228 16.501 1,8% 8.Φλώρινα 12.077 16.333 2,4% 9.Κέρκυρα 12.580 15.601 1,7% 10.Αρκαδία 12.199 15.456 1,9% Οι 10 "πτωχότεροι" νομοί 1.Καρδίτσα 7.704 9.651 1,8% 2.Σέρρες 7.812 9.851 1,9% 3.Γρεβενά 8.706 10.633 1,6% 4.Δράμα 9.112 10.767 1,3% 5.Άρτα 7.966 11.281 2,8% 6.Ροδόπη 9.785 11.321 1,2% 7.Φωκίδα 10.053 11.330 1,0% 8.Ευρυτανία 8.469 11.351 2,4% 9.Τρίκαλα 8.881 11.435 2,0% 10.Καστοριά 7.716 11.527 3,3% Σύνολο Χώρας 12.983 17.507 2,4% Πηγή ΕΛΣΤΑΤ. Πίνακας: Κατά Κεφαλήν Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν κατά Νομό Επιπρόσθετα, αναφορικά με την εξέλιξη του ΑΕΠ ανά νομό στην περίοδο 2000-2012, επισημαίνεται μεταξύ των 10 πλουσιότερων, η σχετικά μεγαλύτερη μέση ετήσια μεταβολή σημειώθηκε στην Αττική (+3,1%) ακολουθούμενη από τους νομούς Κοζάνης και Φλωρίνης (+2,4%), που επέτυχαν μέση μεταβολή ίση με το μέσο της χώρας (+2,4%), Αρκαδίας (+1,9%), Κεφαλληνίας (+1,8%) και Κερκύρας (+1,7%), ενώ ανάμεσα τους 10 πτωχότερους τη μεγαλύτερη μέση ετήσια μεταβολή παρουσίασαν οι νομοί Καστοριάς (+3,3%), Άρτας (+2,8%), Ευρυτανίας (+2,4%) και Τρικάλων (+2,0%). Παγκόσμια Οικονομία Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) στις 22 Ιανουαρίου έχοντας διαπιστώσει ότι οι κίνδυνοι που περιβάλλουν τις οικονομικές προοπτικές στη Ζώνη του Ευρώ εξακολουθούν να είναι καθοδικοί, αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή ένα διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων, αξίας 1,1 τρισ. ξεπερνώντας τις προσδοκίες της αγοράς, ( 550-750 δισ.), το οποίο θα περιλαμβάνει πέρα των υφιστάμενων προγραμμάτων αγοράς τίτλων που έχουν εκδοθεί έναντι περιουσιακών στοιχείων και αγορές καλυμμένων ομολογιών. Οι αγορές τίτλων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα θα ανέρχονται συνολικά σε 60 δισ. μηνιαίως και θα διαρκέσουν τουλάχιστον μέχρι το τέλος Σεπτ.2016 και μέχρι ο πληθωρισμός να αρχίσει να διαμορφώνεται πλησίον του 2% μεσοπρόθεσμα. Αναλυτικότερα, το Ευρωσύστημα θα ξεκινήσει τον Μάρτιο να αγοράζει στη δευτερογενή αγορά ομολογιακούς τίτλους σε επίπεδο επενδυτικής αξίας (investment grade), που έχουν εκδοθεί από κυβερνήσεις, ειδικούς φορείςεκδότες χρεογράφων και ευρωπαϊκούς οργανισμούς της Ζώνης του Ευρώ. Οι αγορές τίτλων θα πραγματοποιούνται βάσει των μεριδίων συμμετοχής των εθνικών κεντρικών τραπεζών (ΕθνΚΤ) στο κεφάλαιο της ΕΚΤ. Ωστόσο, στην περίπτωση των χωρών εκείνων που συμμετέχουν σε πρόγραμμα προσαρμογής της ΕΕ/ΔΝΤ θα ισχύουν ορισμένα πρόσθετα κριτήρια καταλληλότητας. Η ΕΚΤ και οι ΕθνΚΤ δεν επιτρέπεται να αγοράσουν πάνω από το 1/3 του χρέους της κάθε χώρας, ενώ οι λήξεις των ομολόγων θα κυμαίνονται μεταξύ 2-30 έτη. Σε ότι αφορά τον επιμερισμό υποθετικών ζημιών, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ αποφάσισε οι αγορές τίτλων ευρωπαϊκών οργανισμών (που θα αποτελούν το 12% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων και τους οποίους θα αγοράζουν οι ΕθνΚΤ) να υπόκεινται σε επιμερισμό ζημιών. Οι υπόλοιπες πρόσθετες αγορές περιουσιακών στοιχείων από τις ΕθνΚΤ δεν θα υπόκεινται σε επιμερισμό ζημιών. Η ΕΚΤ θα διακρατεί το 8% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων. Αυτό σημαίνει ότι το 20% των πρόσθετων αγορών περιουσιακών στοιχείων θα υπόκειται σε καθεστώς επιμερισμού των κινδύνων. Η απόφαση της ΕΚΤ βασίστηκε στο πλαίσιο της διευκολυντικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής που ακολουθεί προκειμένου να αντιμετωπισθεί με αποτελεσματικό τρόπο ο αυξημένος κίνδυνος μιας παρατεταμένης περιόδου χαμηλού πληθωρισμού αλλά και η υποτονικότητα της οικονομίας στη Ζώνη του Ευρώ. Το διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων που ανακοίνωσε η ΕΚΤ θα συμβάλει στην σταθεροποίηση των χρηματαγορών στη Ζώνη του Ευρώ, στην σταθεροποίηση των μεσομακροπρόθεσμων προσδοκιών για τον πληθωρισμό, ενώ θα βελτιωθούν οι συνθήκες άντλησης κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι θα 4
ενισχυθεί η ζήτηση, θα αυξηθεί το παραγωγικό δυναμικό και θα στηριχθεί η νομισματική και η πιστωτική επέκταση. Όσον αφορά στις αγορές, εκτιμάται ότι η υποχώρηση των αποδόσεων των ομολόγων της περιφέρειας θα είναι εντονότερη από την αντίστοιχη στους τίτλους του πυρήνα της Ζώνης του Ευρώ. Άλλωστε, η απόδοση του 10-ετούς ομόλογου της Γερμανίας (0,337%) που αποτελεί ιστορικά χαμηλό (26.1.2015) δεν έχει μεγάλα περιθώρια εξασθένισης εν αντιθέσει με την απόδοση του 10-ετούς ομολόγου της Ισπανίας (1,40%) και της Ιταλίας (1,57%). Ωστόσο, η επέκταση της διευκολυντικής νομισματικής πολιτικής δεν αποτελεί πανάκεια για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η οικονομία της Ζώνης του Ευρώ. Απαιτούνται παράλληλες κινήσεις προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των χωρών-μελών της Ζώνης του Ευρώ με κύριο άξονα τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας. Εν τω μεταξύ, την εβδομάδα που ολοκληρώθηκε στις 23.1.2015 η ΕΚΤ αγόρασε καλυμμένες ομολογίες αξίας 37,2 δισ. και τίτλους που έχουν εκδοθεί έναντι περιουσιακών στοιχείων ΑΒS (asset-backed securities) αξίας 2,3 δισ. Ωστόσο, δεν απουσιάζουν και οι φωνές αντίδρασης στο διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων. Συγκεκριμένα, ο επικεφαλής της ΤτΔανίας δήλωσε ότι δεν έχει πεισθεί για την αναγκαιότητα και την αποτελεσματικότητα του προγράμματος. Στη Γερμανία, υπήρξαν αντιδράσεις σε πολιτικό επίπεδο, με την αιτιολογία ότι το πρόγραμμα αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την εφαρμογή διαρθρωτικών αλλαγών και περιοριστικής δημοσιονομικής πολιτικής σε κράτη-μέλη της Ζώνης του Ευρώ, που οι οικονομικές συνθήκες το απαιτούν. Το διευρυμένο πρόγραμμα αγοράς περιουσιακών στοιχείων σε συνδυασμό με το πρόγραμμα ενίσχυσης των μεγάλων δημοσίων επενδύσεων σε υποδομές ύψους 350 δισ., που προωθεί η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, εκτιμάται ότι θα περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο του αποπληθωρισμού και θα συμβάλει εν μέρει στην ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Ωστόσο, η ανάπτυξη της οικονομίας παραμένει εύθραυστη, καθώς διατηρείται υψηλά η ανεργία και το χρέος, ενώ καταγράφεται αδυναμία εξομάλυνσης των χρηματοπιστωτικών συνθηκών. Ειδικότερα, η ζήτηση για δανειοδότηση του ιδιωτικού τομέα παραμένει πολύ χαμηλή η οποία σε συνδυασμό με τα αυστηρότερα κριτήρια χορήγησης δανείων, το υψηλό ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων (κυρίως σε χώρες της περιφέρειας) και το υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια που είναι αναγκασμένες να διατηρούν οι τράπεζες, καθιστούν την ταχεία αύξηση της πιστωτικής επέκτασης ιδιαίτερα δύσκολη. Όσον αφορά στις οικονομικές εξελίξεις στην πραγματική οικονομία, στη ΖτΕ ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε σημαντικά τον Ιανουάριο 2015 κατά 2,4 μονάδες με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στις -8,5 μονάδες. Σημειώνεται ότι ο μακροχρόνιος μέσος όρος είναι στις -12,6 μονάδες. Εκτιμάται ότι η καταναλωτική δαπάνη θα ενισχυθεί τα επόμενα 3μηνα, καθώς η υποχώρηση του πληθωρισμού σε αρνητικό έδαφος τον Δεκέμβριο 2014 επιδρούν θετικά στο εισόδημα των νοικοκυριών. Ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit στη ΖτΕ βελτιώθηκε για δεύτερο συνεχή μήνα με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στις 52,2 μονάδες τον Ιανουάριο 2015 από 51,4 μονάδες τον Δεκ.2014, επιβεβαιώνοντας το κλίμα ευφορίας που επικρατεί, εξαιτίας της μείωσης της τιμής του πετρελαίου, της διολίσθησης του ευρώ και της λήψης πρόσθετων μέτρων στο πλαίσιο της διευκολυντικής κατεύθυνσης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ. Η βελτίωση του δείκτη προήλθε κυρίως από την άνοδο του δείκτη στις υπηρεσίες στο 52,3 τον Ιανουάριο 2015 από 51,6 τον Δεκ.2014 αλλά και του δείκτη ΡΜΙ στην μεταποίηση στο 51,0 από 50,6 τον Δεκ.2014. 55 54 53 52 51 50 49 48 47 46 45 ΖτΕ: Δείκτης ΡΜΙ (ενοποιημένος) και ΑΕΠ (% 3μηνιαία μεταβολή) Δείκτης ΡΜΙ *Q1 2015: Ιανουάριος 2015 Πηγή: Bloomberg ΑΕΠ (% 3μηνιαία βάση) 0,4% 0,3% 0,2% 0,1% 0,0% -0,1% -0,2% -0,3% -0,4% -0,5% -0,6% Στη Γερμανία, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit ανήλθε στο 52,6 τον Ιανουάριο 2015 από 52,0 τον Δεκ.2014, παρά το γεγονός ότι ο δείκτης ΡΜΙ στην μεταποίηση υποχώρησε στο 51,0 τον Ιανουάριο 2015 (Δεκ.2014: 51,2). Στη Γαλλία, ο ενοποιημένος δείκτης PMI Markit σημείωσε ελαφρά υποχώρηση στο 49,5 τον Ιανουάριο 2015 από 49,7 τον Δεκ.2014, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι η οικονομία κινείται εντός υφεσιακού περιβάλλοντος. Στους επιμέρους δείκτες, ο δείκτης ΡΜΙ στη μεταποίηση ενισχύθηκε κατά 2 μονάδες, στο 49,5 τον Ιανουάριο 2015, ενώ ο δείκτης ΡΜΙ στις υπηρεσίες, υποχώρησε στο 49,5 τον Ιανουάριο 2015 από 50,6 τον Δεκ.2014. Στη Γερμανία, ο δείκτης οικονομικού κλίματος ZEW ανήλθε σε υψηλό ενδεκάμηνου τον Ιαν. 2015 και ειδικότερα στο 48,4 από 34,9 τον Δεκ. 2014. Η σημαντική άνοδος παρατηρήθηκε παρά τις ανησυχίες για ενδεχόμενο Grexit και ενισχύθηκε εν αναμονή της απόφασης του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ στις 22.1.2015 και της συνεχιζόμενης διολίσθησης του Ευρώ. Αντίστοιχη ανοδική πορεία ακολούθησε και ο δείκτης επιχειρηματικού κλίματος Ifo ο οποίος διαμορφώθηκε στις 106,7 μονάδες τον Ιανουάριο 2015 από 105,5 τον Δεκέμβριο 2014. Η 5
Q1 2000 Q4 2000 Q3 2001 Q2 2002 Q1 2003 Q4 2003 Q3 2004 Q2 2005 Q1 2006 Q4 2006 Q3 2007 Q2 2008 Q1 2009 Q4 2009 Q3 2010 Q2 2011 Q1 2012 Q4 2012 Q3 2013 Q2 2014 Q1 2015* Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων βελτίωση του αποδίδεται κυρίως στην άνοδο του υποδείκτη της μεταποίησης στις 9,3 μονάδες από 7,1 μονάδες τον Δεκ.2014, εξέλιξη που αντανακλά τις θετικές επιπτώσεις της διολίσθησης του ευρώ. 8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0,0% -2,0% -4,0% -6,0% -8,0% -10,0% *Q1 2015: Ιανουάριος 2015 Πηγή: Bloomberg Γερμανία: ΑΕΠ και Δείκτης Ifo ΑΕΠ(% ετήσια βάση) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών Ifo Τέλος, σύμφωνα με τα τριμηνιαία στοιχεία της Eurostat, το έλλειμμα της γενικής κυβερνήσεως ως ποσοστό του ΑΕΠ μειώθηκε στη ΖτΕ στο 2,3% το 3 ο 3μηνο 2014, από 2,5% το 2 ο 3μηνο 2013. Σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ιούλιος 2014), το έλλειμμα ως ποσοστό του ΑΕΠ θα ανέλθει στο -2,6% το 2014 για να υποχωρήσει στο -2,4% το 2015. Στις ΗΠΑ, οι επενδυτές ανέμεναν με ενδιαφέρον την απόφαση της Fed στην πρώτη διήμερη συνάντηση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής (FOMC) για το 2015, καθώς η ενίσχυση του δολαρίου, έχει αρχίσει να επηρεάζει αρνητικά τα αποτελέσματα των επιχειρήσεων με εξαγωγικό προσανατολισμό. Ωστόσο, η τακτική συνεδρίαση της Fed, δεν έκρυβε εκπλήξεις για τους επενδυτές. Η απόφαση δεν περιείχε τη φράση περί διατήρησης των ισχυόντων επιτοκίων για αξιοσημείωτη περίοδο, που μέχρι πρόσφατα ερμηνευόταν ως συνέχιση της εφαρμοζόμενης νομισματικής τουλάχιστον για έξι μήνες. Ωστόσο, η Fed τόνισε ότι μπορεί να είναι υπομονετική στο θέμα ομαλοποίησης της νομισματικής πολιτικής. Το τελευταίο εκλαμβάνεται ως δέσμευση διατήρησης των επιτοκίων τουλάχιστον μέχρι τις επόμενες δύο συνεδριάσεις. Στην παρούσα συγκυρία, η αγορά προεξοφλεί ότι δεν θα υπάρξει αύξηση των επιτοκίων πριν από το φθινόπωρο λόγω της συνεχιζόμενης ενίσχυσης του δολαρίου και της υποχώρησης της τιμής του πετρελαίου. Στην αγορά ακινήτων, θετικές είναι οι ενδείξεις βάσει των νέων στοιχείων καθώς ο αριθμός των κατοικιών που εισήλθε στο στάδιο της κατασκευής (ενάρξεις κατοικιών) αυξήθηκε κατά 4,4% σε μηνιαία βάση τον Δεκ.2014 (δημοσκόπηση Bloomberg: +1,2%), έναντι -4,5% τον Νοέμ.2014, ενώ σε ετήσια βάση η αύξηση ήταν 5,3%. Αντιθέτως, οι άδειες οικοδομών μειώθηκαν κατά -1,9% σε μηνιαία βάση τον Δεκ.2014 (δημοσκόπηση Bloomberg: +0,8%), έναντι μεγαλύτερης μείωσης κατά -3,7% τον Νοέμ.2014. Η ανάκαμψη της αγοράς κατοικιών επιβεβαιώνεται και από τις πωλήσεις υφιστάμενων κατοικιών που ενισχύθηκαν κατά 2,4% σε μηνιαία 120 115 110 105 100 95 90 85 80 βάση τον Νοέμ.2014 (δημοσκόπηση Bloomberg: +3,0%) έναντι μείωσης κατά -6,3% τον Νοέμ.2014, ενώ σε ετήσια βάση οι πωλήσεις εμφανίσθηκαν αυξημένες κατά 3,5%. Επίσης, ο αριθμός των πωλήσεων των νέων κατοικιών παρουσίασε αύξηση κατά 11,6% σε μηνιαία βάση τον Δεκ.2014 (δημοσκόπηση Bloomberg: +2,7%), έναντι μείωσης κατά 6,7% τον Νοέμ.2014. Σε ετήσια βάση, οι πωλήσεις νέων κατοικιών αυξήθηκαν τον Δεκ.2014 κατά 8,8%. Σύμφωνα με εκτιμήσεις το 2015, αναμένεται ενίσχυση των επενδύσεων σε κατοικίες που θα ευνοηθεί σε μεγάλο βαθμό και από την περαιτέρω βελτίωση της αγοράς εργασίας και τα χαμηλά επιτόκια στη στεγαστική πίστη. Όσον αφορά στις τιμές κατοικιών, ο δείκτης τιμών FHFA, αυξήθηκε κατά 0,8% σε μηνιαία βάση τον Νοέμ.2014, από 0,4% τον Οκτ.2014. Παράλληλα, ο δείκτης τιμών κατοικιών Case-Shiller Composite-20, αυξήθηκε κατά 0,7% σε μηνιαία βάση τον Νοέμ.2014 (όπως και τον προηγούμενο μήνα) και από αύξηση 0,3% τον Σεπτ.2014. 20 15 10 5 0-5 -10-15 -20-25 Πηγή: Bloomberg ΗΠΑ - Πωλήσεις Νέων Κατοικιών (μηνιαία μεταβολή) Εν τω μεταξύ, αισιόδοξοι εμφανίζονται οι καταναλωτές στις ΗΠΑ, όπως φανερώνει η ανοδική πορεία του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης Conference Board. Συγκεκριμένα, ο δείκτης διαμορφώθηκε τον Ιαν.2015 σε επίπεδα υψηλότερα των προσδοκιών της αγοράς με αποτέλεσμα να ανέλθει στις 102,9 μονάδες από 93,1 τον Δεκ.2014. Σημειώνεται, ότι ο δείκτης διατηρείται σε πολύ ικανοποιητικά επίπεδα τους τελευταίους μήνες, συμβαδίζοντας με αύξηση της καταναλωτικής δαπάνης μεγαλύτερη του 3,5% σε ετησιοποιημένη βάση για το 1ο 3μηνο 2015. Στον βιομηχανικό κλάδο, οι παραγγελίες των διαρκών καταναλωτικών αγαθών, σημείωσαν αισθητή υποχώρηση κατά 3,4% σε μηνιαία βάση τον Δεκ.2014 από -2,1% τον Νοέμ.2014 (δημοσκόπηση Bloomberg: +0,3%), έναντι ανόδου κατά 0,3% τον Οκτ.2014. Σημαντική ήταν η υποχώρηση των παραγγελιών στον τομέα των μεταφορών (-9,2% σε μηνιαία βάση). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Capital Economics, με βάση τα στοιχεία των παραγγελιών εκτιμάται ότι η ετήσια αύξηση του ΑΕΠ στο 4ο 3μηνο 2014 θα διαμορφωθεί λίγο χαμηλότερα από 3,0%. Ο ενοποιημένος δείκτης Markit US PMI, ανήλθε στο επίπεδο των 54,2 μονάδων τον Ιαν.2015 από 53,5 6
τον Δεκ.2014, καθώς ο υποδείκτης Markit US Manufacturing PMI υποχώρησε στο 53,7 τον Ιαν.2015 από 53,9 τον Δεκ.2014 και ο υποδείκτης Markit US Services PMI αυξήθηκε στο 54,0 τον Ιαν.2015 από 53,3 τον Δεκ.2014. Στην αγορά εργασίας, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν κατά 10.000 την εβδομάδα έως 16.1.2015 με αποτέλεσμα να διαμορφωθούν στις 307.000 από 317.000 (αναθεωρημένη μέτρηση) που ήταν την περασμένη εβδομάδα. Πορεία εβδομαδιαίων αιτήσεων ανεργίας (2009-2015) Εν τω μεταξύ, ο τεσσάρων εβδομάδων κινητός μέσος όρος ο οποίος θεωρείται ως πιο αξιόπιστο μέτρο αξιολόγησης της αγοράς εργασίας, δεδομένου ότι απομακρύνει την εβδομαδιαία μεταβλητότητα αυξήθηκε κατά 6.500 στις 306.500. Σε μέσα επίπεδα για την περίοδο 1967-2014, οι αιτήσεις των επιδομάτων ανεργίας διαμορφώνονται στις 361.867 με ιστορικά υψηλό τις 695.000 (Οκτ.1982) και ιστορικά χαμηλό τις 162.000. Σημειώνεται ότι η μείωση των εγγραφών στα ταμεία ανεργίας, ήταν μικρότερη των προσδοκιών της αγοράς, η οποία προέβλεπε υποχώρηση των επιδομάτων στις 300.000. Στην Σιγκαπούρη, η ΤτΣιγκαπούρης, αιφνιδίασε τις αγορές, καθώς αποφάσισε με μη προγραμματισμένη σύσκεψη της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής (MAS) στις 28.1.2015 την σταδιακή και μετριοπαθή διολίσθηση του εθνικού της νομίσματος έναντι ενός καλαθιού νομισμάτων, προκειμένου να περιορισθούν οι αποπληθωριστικές πιέσεις οι οποίες προέρχονται σε μεγάλο ποσοστό από την υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου. Η συγκεκριμένη αναφορά είχε ως αποτέλεσμα τη διολίσθηση του εθνικού νομίσματος της Σιγκαπούρης κατά 1,39% στα 1,3569 SGD/USD στις 28.1.2015 από το 1,3383 SGD/USD που ήταν την προηγούμενη ημέρα. Στην Ιαπωνία, η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της ΤτΙαπωνίας στις 21 Ιανουαρίου αποφάσισε, όπως αναμενόταν, να συνεχίσει την ενίσχυση της νομισματικής βάσης κατά 80 τρισ. ($ 683 δισ.) ετησίως μέσω αγοράς κρατικών ομολόγων και άλλων τίτλων υψηλού κινδύνου για όσο διάστημα απαιτηθεί προκειμένου ο πληθωρισμός να αγγίξει το επίπεδο του 2%. Η ΤτΙαπωνίας αποφάσισε επίσης να παρατείνει και να επεκτείνει δύο ειδικές δανειακές διευκολύνσεις που λήγουν στο αμέσως προσεχές διάστημα, ώστε να μπορούν οι τράπεζες να αυξήσουν τις χορηγήσεις τους. Παράλληλα, η ΤτΙαπωνίας αναθεώρησε τις προβλέψεις της για τον πληθωρισμό (εξαιρουμένης της άμεσης επίδρασης του αυξημένου φόρου κατανάλωσης σε 8% από 5% από την 1 η Απρ.2014) με αποτέλεσμα για τους επόμενους μήνες να αναμένει ότι ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί μεταξύ 0,5%-1,0%, έναντι 1,0% της προηγούμενης εκτίμησής της, ενώ αναμένει ότι το 2015 θα διαμορφωθεί σε 1,0%, έναντι 1,7% της εκτίμησής της τον Οκτ.2014. Τέλος, αναθεώρησε τις προβλέψεις της για τον ρυθμό ανάπτυξης σε 2,1%, έναντι 1,5% για το 2015 και σε 1,6%, έναντι 1,2% για το 2016. Το εμπορικό ισοζύγιο συνέχισε να παρουσιάζει έλλειμμα και τον Δεκ.2014 (30 ο συνεχής μήνας). Ωστόσο, το έλλειμμα με βάση μη εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία, σημείωσε σημαντική μείωση κατά 49,5%, σε ετήσια βάση, στα -660,7 δισ. (χαμηλό από Ιούν.2013), έναντι -1.307,2 δισ. τον Δεκ.2013 και -893,5 δισ. τον Νοέμ.2014. Η μείωση ήταν αποτέλεσμα της πολύ μεγαλύτερης αύξησης των εξαγωγών από τις εισαγωγές. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 12,9% σε ετήσια βάση τον Δεκ.2014, έναντι 4,9% τον Νοέμ.2014 κυρίως λόγω του αδύναμου γιεν. Μεγάλη αύξηση παρουσίασαν οι εξαγωγές οχημάτων, μηχανημάτων και ηλεκτρονικών. Οι εξαγωγές στην Ασία (54% των συνολικών εξαγωγών) αυξήθηκαν κατά 11,0% σε ετήσια βάση, με τις εξαγωγές στην Κίνα (18% συνολικών εξαγωγών) να έχουν αυξηθεί κατά 4,3% και τις εξαγωγές στις ΗΠΑ (20% συνολικών εξαγωγών) να έχουν αυξηθεί κατά 23,7%. Παράλληλα, οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,9% τον Δεκ.2014, έναντι μείωσης κατά 1,7% τον Νοέμ.2014 ως αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης των εισαγωγών στους μήνες πριν τον Απρ.2014 όταν αυξήθηκε ο φόρος κατανάλωσης, αλλά και της υποχώρησης της αξίας των εισαγωγών πετρελαίου κατά 22% τον Δεκ.2014, λόγω της διεθνούς μείωσης της τιμής του. Οι εισαγωγές από την Ασία (46% συνολικών εισαγωγών) αυξήθηκαν κατά 7,6%, με τις εισαγωγές από την Κίνα (23% συνολικών εισαγωγών) να έχουν αυξηθεί κατά 6,8%. Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, τους επόμενους μήνες αναμένεται περαιτέρω μείωση του ελλείμματος του εμπορικού ισοζυγίου, της υποχώρησης της τιμής του πετρελαίου και της αύξησης των εξαγωγών κυρίως λόγω της οικονομικής ανάκαμψης που καταγράφεται στις ΗΠΑ. Ο δείκτης PMI στη μεταποίηση που καταρτίζεται από την Markit αυξήθηκε οριακά στο 52,1 τον Ιαν.2015 από 52,0 τον Δεκ.2014. Αύξηση σημείωσαν τόσο ο υποδείκτης νέων παραγγελιών στο 53,1 τον Ιαν.2015 από 52,3 τον Δεκ.2014, όσο και ο υποδείκτης νέων παραγγελιών εξωτερικού στο 51,5 τον Ιαν.2015 από 51,3 τον Δεκ.2014. Αντίθετα, ο υποδείκτης παραγωγής υποχώρησε στο 52,3 τον Ιαν.2015 από 52,5 τον Δεκ.2014. Σύμφωνα με 7
κύκλους της αγοράς, η αύξηση του υποδείκτη νέων παραγγελιών υποδηλώνει ότι η ζήτηση στο εσωτερικό της χώρας αλλά και στο εξωτερικό ανακάμπτει με θετική επίπτωση στην βιομηχανική παραγωγή και στην οικονομική ανάπτυξη. Στην Κίνα, η ΤτΚίνας προέβη στην επιμήκυνση μιας μεσοπρόθεσμης δανειακής διευκόλυνσης των εμπορικών τραπεζών ύψους 269,5 δισ. γουάν ($ 43,5 δισ.), καθώς προσέγγιζε τη λήξη της, ενώ παράλληλα προσέφερε μία νέα βραχυπρόθεσμη δανειακή διευκόλυνση στις εμπορικές τράπεζες ύψους 50 δισ. γουάν ($ 8 δισ.) με τη μορφή repos 7 ημερών. Η κίνηση της ΤτΚίνας αποσκοπεί στην παροχή πρόσθετης ρευστότητας στις τράπεζες ενόψει του εορτασμού της κινεζικής πρωτοχρονιάς, περίοδο κατά την οποία η ζήτηση χρήματος από τους καταναλωτές είναι ιδιαιτέρως αυξημένη. Ωστόσο, σύμφωνα με την αγορά, αυτή η κίνηση μπορεί να αποτελεί προάγγελο μιας νέας μείωσης των επιτοκίων δανεισμού της Ττ Κίνας. Ο δείκτης PMI στη μεταποίηση που καταρτίζεται από την HSBC/Markit (σύμφωνα με την πρώτη μέτρηση) σημείωσε άνοδο, μετά από δύο συνεχείς μήνες υποχώρησης, σε 49,8 τον Ιαν.2015, αλλά παρέμεινε για δεύτερο μήνα κάτω από το επίπεδο του 50,0, από 49,6 τον Δεκ.2014 (χαμηλό 7 μηνών). Η άνοδος του δείκτη ήταν κυρίως αποτέλεσμα του υψηλότερου υποδείκτη νέων παραγγελιών που διαμορφώθηκε στο 50,8 τον Ιαν.2015 από 49,7 τον Δεκ.2014 λόγω της ενδυνάμωσης της εσωτερικής ζήτησης, καθώς ο υποδείκτης νέων παραγγελιών εξωτερικού υποχώρησε στο 51,1 τον Ιαν.2015 από 51,5 τον Δεκ.2014. Αύξηση σημείωσε επίσης ο υποδείκτης παραγωγής σε 50,1 τον Ιαν.2015 από 49,9 τον Δεκ.2014. Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, η άνοδος του δείκτη PMI στη μεταποίηση και η επιτάχυνση του ρυθμού αύξησης της βιομηχανικής παραγωγής τον Δεκ.2014 αποδεικνύουν ότι η εσωτερική ζήτηση ανακάμπτει, αν και ο τομέας των ακινήτων συνεχίζει να παρουσιάζει επιβράδυνση στο ρυθμό μεγέθυνσής του. Έτσι, αναμένεται να υπάρξει λήψη περαιτέρω μέτρων από την κυβέρνηση της Κίνας για την ενίσχυση της αναπτυξιακής διαδικασίας. Στις αγορές κεφαλαίου, επικρατούν ανοδικές τάσεις μετά την απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ να θέσει σε εφαρμογή από τον Μαρ.2015 πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων. Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) της ελληνικής 10ετίας λήξης 2024 λίγες ημέρες μετά την απόφαση της ΕΚΤ και την διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στις 28.1.2015 διαμορφωνόταν μεταξύ 58,46-63,38 ή απόδοση 9,59%-10,75%. Σημειώνεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό 5,475%. Αποδόσεις 10 -ετών ομολόγων (%) Διαφορά απόδοσης με 10-ετές ομόλογο Γερμανίας 26/1/2015 19/1/2015 Μονάδες βάσης 26/1/2015 19/1/2015 Μονάδες βάσης Ελλάδα 9,09 9,32-23 870 888-18 Ισπανία 1,38 1,51-14 98 107-9 Ιταλία 1,50 1,66-17 110 123-12 Πορτογαλία 2,37 2,77-39 198 233-35 Γαλλία 0,58 0,64-5 19 20-1 Ολλανδία 0,44 0,47-4 4 3 1 Γερμανία 0,40 0,44-4 5Y CDS 26/1/2015 19/1/2015 Μονάδες βάσης Ελλάδα 1161 1153 8 Ισπανία 73 83-10 Ιταλία 98 115-17 Πορτογαλία 161 180-19 Γαλλία 47 45 2 Ολλανδία 18 18 0 Γερμανία 16 16 0 Πηγή: Reuters Η διαφορά απόδοσης μεταξύ ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων (spread) υποχώρησε στις 870 μονάδες βάσης (26.1.2015) από 888 μονάδες βάσης (19.1.2015). Η νέα ελληνική 5ετία διαπραγματεύεται σε χαμηλότερα επίπεδα έναντι της τιμής έκδοσης. Ειδικότερα, το 5ετές ομόλογο λήξης 2019 εκδόθηκε στις 99,13 μονάδες βάσης και διαπραγματεύεται (28.1.2015) στις 73,14 μονάδες βάσης ή απόδοση 13,51% από 4,95% που ήταν στην έκδοση του. Η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, διαμορφώνονταν στο 0,37% (28.1.2015). Η 10-ετία της Πορτογαλίας εμφανίζει απόδοση 2,37%, της Ισπανίας στο 1,38% και της Ιταλίας στο 1,50%. Η διαφορά απόδοσης του 10- ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του 10-ετούς γερμανικού, υποχώρησε σε εβδομαδιαία βάση στις 198 μ.β. από 233 μ.β. ενώ του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου έναντι του 10-ετούς γερμανικού στις 110 μ.β. από 123 μ.β. Η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου των ΗΠΑ διαμορφωνόταν στο 1,81% στις 28.1.2015. Η αδυναμία των οικονομικών ρυθμών ανάπτυξης στην Ευρωζώνη συνεχίζει να αποτελεί το βασικό λόγο ενίσχυσης του αγοραστικού ενδιαφέροντος στην ομολογιακή αγορά των ΗΠΑ. Στην Ισπανία, το δημόσιο άντλησε (27.1.2015) το συνολικό ποσό των 2,562 δισ. μέσω δημοπρασίας 3-μήνων και 9-μήνων έντοκων γραμματίων (ΕΓΔ). Σημειώνεται, ότι στη δημοπρασία των 3-μήνων ΕΓΔ το μέσο επιτόκιο δανεισμού διαμορφώθηκε στο 0,018%, ενώ ο συντελεστής κάλυψης ανήλθε στο 4,2. Στη δημοπρασία των 9- μήνων ΕΓΔ το μέσο επιτόκιο δανεισμού διαμορφώθηκε στο 0,137% και ο συντελεστής κάλυψης στο 2,6. Αγορές συναλλάγματος: Ο σταθμισμένος δείκτης δολαρίου ο οποίος μετρά την επίδοση του δολαρίου έναντι 6 βασικών νομισμάτων ενισχύεται σε εβδομαδιαία βάση με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στο 94,07 (28.1.2015) από 93,02 (19.1.2015). 8
Πορεία σταθμισμένου δείκτη δολαρίου-ηπα (ημερήσιες τιμές) να ενισχυθεί η ρευστότητα κα εμμέσως η πραγματική οικονομία της Ζώνης του Ευρώ. Ωστόσο το ευρώ, αν και υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τις 9.9.2003 (1,1100 USD/EUR), κατόρθωσε να ανακάμψει στη συνέχεια και να αγγίξει μέχρι και τα 1,1273 USD/EUR, καθώς η αγορά εκτιμούσε ότι η πιθανότητα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ με την νέα κυβέρνηση είναι μικρή, με αποτέλεσμα περιορίζονται πιθανές αλυσιδωτές αντιδράσεις στην Ευρώπη. Το δολάριο ΗΠΑ διαπραγματευόταν στα 1,1356 USD/EUR στις 28.1.2015. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ, για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις 20.1.2015 μειώθηκαν κατά $ 0,88 δισ. με τις συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφώνονται σε θετικό επίπεδο για 37η εβδομάδα και συγκεκριμένα στα $54,76 δισ. Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε στις 20.1.2015 αυξήθηκαν κατά $1,36 δισ. με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα $-26,09 δισ. από $-24,73 δισ. την προηγούμενη εβδομάδα. Σε νέα χαμηλά επίπεδα υποχώρησε το ευρώ έναντι του δολαρίου-ηπα, τις πρώτες ώρες διαπραγμάτευσης στην Ασία στις 26.1.2015 μετά την ανακοίνωση του αποτελέσματος των βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα και λίγες ημέρες μετά την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να προβεί σε αγορά κρατικών ομολόγων προκειμένου Το γουάν Κίνας, στην αγορά συναλλάγματος, εμφανίζει τάσεις εξασθένισης παρά την πρόσκαιρη διόρθωση των τελευταίων ημερών. Η αναπτυξιακή πορεία της Κίνας προβληματίζει την κυβέρνηση, η οποία αποφάσισε να ενισχύσει την επέκταση στο εξωτερικό εταιριών κάνοντας χρήση τμήμα των συναλλαγματικών διαθεσίμων ύψους $3,84 τρισ. Η εξασθένιση του γουάν τις τελευταίες εβδομάδες έχει ως αποτέλεσμα να αυξήσει τις απώλειες από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στο 0,69% (21.1.2015). Η ΤτΚίνας καθόρισε τη μέση τιμή fixing στις 28.1.2015 στα 6,1282 CNY/USD. Υπενθυμίζεται ότι από τη μέση τιμή fixing η ΤτΚίνας επιτρέπει μια μέγιστη ημερήσια διακύμανση ±2%. 9
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014* ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές αγοράς) -0,4-4,4-5,4-8,9-6,6-3,9 0,9 Ιδιωτική Κατανάλωση 3,0-1,0-7,1-10,6-7,8-2,0 0,4 Δημόσια Κατανάλωση -2,1 1,6-4,3-6,6-5,0-6,5 0,0 Ακαθάριστες Επενδύσεις -14,3-13,7-15,0-19,6-28,7-9,5-3,6 - Κατοικίες -33,6-20,7-21,6-18,0-32,9-37,8-28,2 - Εξοπλισμός -4,7-18,0-8,4-18,0-17,1-7,2 5,9 Ανεργία (%) 7,6 9,5 12,5 17,7 24,2 27,5 26,5 Συνολική Απασχόληση 1,2-0,6-2,6-5,6-8,3-3,7 0,6 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (μέσα επίπεδα) 4,2 1,2 4,7 3,3 1,5-0,9-1,3 Κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος 4,9 5,2-0,1-1,8-6,2-7,8-1,5 Πιστωτική Επέκταση (προς ιδιωτικό τομέα) 15,9 4,1 0,0-3,1-4,0-3,9-3,1 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) -5,0-10,4-5,6-3,3-0,9 1,2 1,8 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 109,3 126,8 146,0 171,3 156,9 174,9 177,7 Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -14,4-10,9-9,9-9,9-2,4 0,7 1,4 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΔΟΜ Alpha Bank. * Προβλέψεις ΔΟΑ, Alpha Bank Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας 2013 2013 2014 2014 έτος Q2 Q3 Q4 Q2 Q3 διαθέσιμη περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικών Πωλήσεων -8,4-8,4-9,1-1,8 2,4 4,8 0,3 (10μην.) Νέες εγγραφές ΙΧ Αυτοκινήτων 3,1 7,0 6,4 15,2 36,0 31,5 30,1 (12μην) Οικοδομική Δραστηριότητα -25,6-30,7-21,9 2,2 17,4-11,4-3,3 (10μην.) Μεταποίηση -1,1 2,2-3,9-3,0-1,3 0,3 0,6 (11μην.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 46,0 45,2 47,7 48,7 50,5 49,1 49,4 (Δεκ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 90,8 92,6 91,8 91,6 99,8 101,4 98,9 (Δεκ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Μεταποίηση 87,8 90,6 90,1 85,4 95,6 97,7 90,6 (Δεκ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -69,0-67,0-73,0-65,0-50,0-53,0-53,9 (Δεκ.) Πιστωτική Επέκταση Ιδιωτικός Τομέας -3,9-4,1-3,9-3,9-3,5-3,5-3,1 (Δεκ.) Επιχειρήσεις -4,9-4,9-4,7-4,9-4,7-4,7-3,7 (Δεκ.) - Βιομηχανία -2,8-1,1-1,9-2,8-5,5-4,5-3,3 (Δεκ.) - Κατασκευές 0,6-0,3 0,4 0,6-2,2-2,6-1,2 (Δεκ.) - Τουρισμός -2,6-0,7-1,5-2,6-1,5-1,3-0,6 (Δεκ.) Νοικοκυριά -3,5-3,6-3,6-3,5-3,0-2,9-2,9 (Δεκ.) - Καταναλωτική Πίστη -3,9-5,2-4,8-3,9-2,7-2,5-2,8 (Δεκ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,3-3,2-3,2-3,3-3,2-3,1-3,0 (Δεκ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -0,9-0,5-1,0-2,2-1,5-0,6-2,6 (Δεκ.) Δομικός Πληθωρισμός -1,7-1,5-2,0-2,1-1,2 0,0-0,9 (Δεκ.) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -10,9-12,0-10,2-9,6-7,7-7,0-7,8 (9μην.) Επιτόκια Ταμιευτηρίου 0,38 0,39 0,37 0,32 0,27 0,20 0,16 (Νοέμ.) Δάνεια προς επιχειρήσεις 7,34 7,41 7,29 7,21 7,08 6,56 6,47 (Νοέμ.) Καταναλωτικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 10,47 9,78 10,83 10,82 9,79 8,55 8,85 (Νοέμ.) Στεγαστικών Δανείων (σύνολο με επιβαρύνσεις) 3,07 3,07 2,99 2,99 3,22 3,44 3,09 (Νοέμ.) Απόδοση 10-ετούς Ομολόγου 10,05 10,24 10,23 8,60 6,17 6,03 8,45 (Δεκ.) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -3,9-4,2-2,6-3,1 0,4 1,9 0,7 (9μην.) Τελική Κατανάλωση -3,0-3,8-2,6 1,1 1,0 2,3 1,1 (9μην.) Επενδύσεις -9,5-13,0-2,3-8,7-6,0 2,7-3,1 (9μην.) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 2,1 5,3 6,9-5,0 9,5 6,9 8,4 (9μην.) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -1,6-1,7 9,2-7,5 9,3 3,0 4,1 (9μην.) Ισοζύγιο Πληρωμών σε δισ. Εξαγωγές Αγαθών 22,5 5,6 5,8 5,7 6,0 6,1 22,5 (11μην) Εισαγωγές Αγαθών 39,8 9,4 10,4 10,0 10,5 10,6 39,8 (11μην) Εμπορικό Ισοζύγιο -17,2-3,7-4,6-4,3-4,5-4,5-17,2 (11μην) Ισοζύγιο Αδήλων Πόρων 21,4 3,5 11,3 3,3 4,7 9,6 21,5 (11μην) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών 1,1-2,6 5,0-1,3-0,2 5,1 2,5 (11μην) Χρηματιστήριο Γενικός Δείκτης Τιμών ΧΑ 1.162,7 847,6 1.014,1 1.162,7 1.214,3 1.061,6 826,2,2 (Δεκ.) (% μεταβολή ΓΔ) 28,1 38,7 37,2 28,1 43,3 4,7-28,9 (Δεκ.) Χρηματιστηριακή Αξία (% ΑΕΠ) 39,6 29,3 31,6 39,6 41,3 36,7 29,0 (Δεκ.) Πηγή: Τράπ εζα της Ελλάδος και ΕΛΣΤΑΤ.