1. ΣΥΜΟΓΗ ΚΑΙ ΞΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΦΕΜΟΥ Ο φελλός είναι ένα απόλυτα φυσικό υλικό. Είναι ο

34 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ" - ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 Β. ΠυΡ9βολάκης φελλού η εταιρίααααο Α.Ε., μαζί με τον αντιπρόσωπό της στην Ελλάδα την εταιρία G.I.B.I. του κ. Β. Ψωμιάδη. Η επίσκεψη αυτή πραγματοποιήθηκε την εποχή της συγκομιδής του φελλού από τα δέντρα συνεπώς ήταν πλήρης από πλευράς ενημέρωσης όλων των διαδικασιών της παραγωγής, πραγματοποιήθηκε δε σε ένα κλίμα που θα ωχριούσε η παραδοσιακή Ελληνική φιλοξενία. Εικόνα 1. Αποψη ενός μεγόλου φελλοδένδρου Η Πορτογαλία είναι μια χώρα της Ε.Ε. για την οποία δεν έχουμε πολλές γνώσεις. Στο μέγεθος της χώρας μας περίπου σε έκταση και πληθυσμό, στο αντίθετο γεωγραφικό άκρο με μας στην Ευρώπη και την Ε.Ε. (ανατολή - δύση). "Φτωχή" χώρα του Νότου όπως και η χώρα μας, δεν κεντρίζει ιδιαίτερα το ενδιαφέρον. Ισως είναι λίγο περισσότερο γνωστή σ' εμάς τους οινολόγους και ιδιαίτερα σ' όσους ασχολούνται με το εμφιαλωμένο κρασί, αφού ένα υλικό που παράγεται στη χώρα αυτή -ο φελλός- αποτελεί το απαραίτητο σφράγισμα κάθε φιάλης κρασιού αξιώσεων και ο ήχος του όταν αφαιρείται από τη φιάλη χαρακτηριστικό ποιοτικής υπεροχής, ιδιαίτερα όταν δίνει την αίσθηση της πλήρους στεγανότητας. Βέβαια μια ιδιότητα του φελλού -η μικρή πυκνότητά του- μας οδηγεί συνειρμικά σε μια άλλη έwοια, εκείνη της ελαφρότητας, ακόμη και κάποιων εστεμμένων, όπως έλεγε ο αείμνηστος δημοσιογράφος Γ. Βλάχος. Ωστόσο, θα πρέπει να πούμε, ύστερα από προσωπική επί τόπου εμπειρία πως η σοβαρότητα και η μεθοδικότητα που ασχολούνται η Πορτογάλοι με το προϊόν τους αυτό, μόνο την ελαφρότητα του φελλού δεν θυμίζει Την ευκαιρία αυτής της επί τόπου παρακολούθησης όλων των διαδικασιών παραγωγής του φελλού από τη συλλογή και την ξήρανση του φλοιού, τη μεταφορά του στο βορρά που βρίσκεται το κέντρο επεξεργασίας, ως τις διάφορες κατεργασίες του μέχρι ο φελλός να φτάσει στην τελική του μορφή -τη μορφή που χρησιμοποιείται- μας έδωσε μια όχι ιδιαίτερα μεγάλη αλλά από τις πιο σύγχρονες και νοικοκυρεμένες εταιρίες παραγωγής και επεξεργασίας του Θα προσπαθήσουμε παρακάτω να περιγράψουμε τα στάδια αυτά όπως τα ζήσαμε προσωπικά, ώστε να πάρουν μια ιδέα οι συνάδελφοι για το υλικό αυτό, τη φύση και τις ιδιότητές του, αφού στο ορmό μέλλον φαίνεται ότι θα συνεχίσει να είναι αναπόσπαστο βοηθητικό υλικό του ποιοτικού κρασιού, μαζί με την γυάλινη φιάλη και το κολονάτο ποτήρι σερβιρίσματος. 1. ΣΥΜΟΓΗ ΚΑΙ ΞΗΡΑΝΣΗ ΤΟΥ ΦΕΜΟΥ Ο φελλός είναι ένα απόλυτα φυσικό υλικό. Είναι ο φλοιός ενός είδους δρυός, της Quercus Suber L. (Δρυς η Φελλοφόρος) που είναι αυτοφυής κυρίως στον Πορτογαλικό νότο. Βρίσκεται ακόμη σε άλλες περιοχές της Ευρώπης, της Αφρικής και Αμερικής σε ανάλογο γεωγραφικό πλάτος και παρόμοιες εδαφολογικές και κλιματολογικές συνθήκες. (Βλ. Εικόνα 1). Τα εδάφη που ευδοκιμούν και αναmύσσονται τα δέντρα αυτά είναι αμμώδη με αρκετή ατμοσφαιρική υγρασία (είναι δίπλα ο Ατλαντικός) και αρκετά μεγάλες θερμοκρασίες. Η παγκόσμια παραγωγή του φελλού στις χώρες που ευδοκιμεί φαίνεται στον Πίνακα 1. ΠΙΝΑΚΑΣ 1: ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΟΣ ΦΕΜΟΣ ΚΑΤΑ ΧΩΡΑ χωρα ΕΚΤΑΣΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ % ΦΕΜΟ- ΠΑΓΚΟΣΜΙΑΣ ΔΕΝΔΡΩΝ (Τ) ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ (ΕΚΤΑΡΙΑ) ΠΟΡΤΟΓΜΙΑ 660.000 175,5 55 ΙΣΠΑΝΙΑ 440.000 89,3 28 ΜΓΕΡΙΑ 462.000 19,1 6 ΜΑΡΟΚΟ 353.000 12,8 4 ΙΤΜΙΑ 88.000 9,6 3 ΤΥΝΗΣΙΑ 88.000 9,6 3 ΓΑΜΙΑ 110.000 3,2 1 ΣγΝΟΛΟ 2.200.000 319,1 100 Το είδος του δέντρου, οι εδαφολογικές συνθήκες, το κλίμα κι άλλοι ίσως παράγοντες συντελούν ώστε

36 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ" - ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 ΦΕΜΟΣ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ '!'.t. -,,,','; Δ. ~ Εικόνα 4. Μετά το κόψιμο οι φελλοί-φλοιοί στοιβάζονται σε τεράστιες στοίβες (ντάνες) για ξήρανση σεται άλλος εσωτερικά. Διατηρεί δε σ' όλη του τη διάκρεια μια αξιοσημείωτη συνοχή μεταξύ των KUΤΤάρωντου. Εικόνα 2. Η συγκομιδή του φελλού να δημιουργηθεί ένας παχύς φλοιός, ο φελλός. Ο φλοιός αυτός φτάνει σε πάχος από 2-1 Ο εκατοστά, αποκολλάται σταδιακά από το δέντρο, ενώ αναmύσ- Εικόνα 3. Δένδρο που μόλις αφαιρέθηκε ο φλοιός κοι έχει γραφεί το τελευταίο ψηφίο του χρόνου αφαίρεσης (199)7. Η επόμενη συγκομιδή από το δένδρο αυτό θα γίνει το 2006 Εχει βρεθεί πρακτικά ότι μπορεί να αφαιρείται κάθε 9 χρόνια, (ή και περισσότερα), οπότε έχει τη μεγαλύτερή του ανάmυξη, χωρίς η αφαίρεσή του να δημιουργεί προβλήματα στην περαιτέρω επιβίωση του δέντρου. Κάθε 9 χρόνια γίνεται λοιπόν η συγκομιδή του φλοιού/ φελλού από κάθε δέντρο. Στο δέντρο αυτό γράφεται αμέσως μετά την αφαίρεση με ανεξίτηλη μπογιά το τελευταίο ψηφίο του έτους, ώστε να είναι γνωστό το έτος της επόμενης συγκομιδής. Π.χ. στη φετινή συγκομιδή (Βλ. Εικόνες 2, 3) γράφεται ο αριθμός 7 και η επόμενη θα είναι το 2006. Η διάρκεια ζωής των δέντρων είναι περίπου 200 χρόνια, η πρώτη συγκομιδή γίνεται στα 25 περίπου χρόνια αλλά μόνο μετά 2-3 συγκομιδές ο φλοιός είναι κατάλληλος για την κατασκευή πωμάτων. Οι πρώτες συγκομιδές χρησιμοποιούνται για άλλες χρήσεις. Το πάχος, η συνοχή και η υγιεινή κατάσταση του φλοιού/φελλού κάθε συγκομιδής εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως το έδαφος, το κλίμα στην περίοδο δημιουργίας του, η ηλικία και η υγιεινή κατάσταση του δέντρου κλπ. Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι κανενός είδους καλλιέργεια (λίπανση, άρδευση, φάρμακα) δεν βρέθηκε να βελτιώνει την απόδοση των δέντρων ή την ποιότητα του φελλού κι έτσι τόσο η φροντίδα των δέντρων όσο και οι μέθοδοι συλλογής του φελλού παραμένουν παραδοσιακές και καθαρές και μας απαλλάσσουν από το φόβο των διαφόρων καταλοίπων φυτοφαρμάκων (Pestisides). Μετά τη συλλογή οι φλοιοί/φελλοί τοποθετούνται σε στοίβες/ντάνες όπου απομένουν να ξηραθούν στο

38 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ"- ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 ΦΕΛΛΟΣ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ ί ~- " Εικόνα 5. Αποψη μιας ντάνας από φελλούς-φλοιούς ύπαιθρο (βλ. Εικόνες 4, 5) και στη συνέχεια με τραίνα ή καμιόνια μεταφέρονται στο βορρά, στο SANTA ΜΑ ΑΙΑ ΟΕ LAMAS που είναι το κυριότερο κέντρο επεξεργασίας φελλού της Πορτογαλίας. Βλέπει λοιπόν κα- Εικόνα 6. Εμβάπτιση του φελλού-φλοιού σε αλκαλικό διάλυμα στους 90 C περίπου για το ίσωμα του φελλού νείς καμιόνια με τεράστιες στοίβες από φελλούς να ταξιδεύουν στους άνετους πορτογαλικούς δρόμους με κατεύθυνση από νότο προς βορρά. 2. ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΦΕΜΟΥ Τα πακέτα των φελλών τοποθετούνται σε αποθήκες σε κατάλληλες συνθήκες χαμηλής υγρασίας και εκεί περιμένουν τη σειρά τους για επεξεργασία. Η επεξεργασία του φελλού από την αρχική μορφή του φλοιού-φελλού ως το τελικό στάδιο του αποστειρωμένου φελλού-πώματος έχει διάφορες βαθμίδες. α. Πλύσιμο, ίσωμα, στέγνωμα του φλοιού-φελλού Ο φλοιός-φελλός έχει αρχικά την καμπυλότητα του κορμού του δέντρου. Για να κατεργαστεί χρειάζεται να γίνει επίπεδος. Το ίσωμα γίνεται με εμβάmιση σε νερό αλκαλικό κοντά στο σημείο ζέσεως. Η εμβάmιση διαρκεί 1 ώρα περίπου και εκτός από το ίσωμα βελτιώνει την ελαστικότητα και την ομογένεια του φελλού, ενώ παράλληλα τον αποστειρώνει. (Βλ. Εικόνα 6). Μετά το πλύσιμο για παραπέρα βελτίωση της απαλότητας και της ελαστικότητάς του, αφήνεται να στεγνώσει σε σκοτεινές αποθήκες σε ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας. β. Διαλογή, κοπή, λείανση και τελική διαμόρφωση του φελλού - πώματος Μετά το πλύσιμο και το ίσωμα που αναφέρθηκε πριν, γίνεται η διαλογή των πλακών του φελλού από ειδικούς εμπειρογνώστες και ο διαχωρισμός τους α νάλογα με το πάχος και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Η ποιότητα για φελλό-πώμα που θα μας απασχολήσει στη συνέχεια, διαχωρίζεται και κόβεται σε ειδικές πριονοκορδέλες σε πλάτος 4, 5, 6 κλπ. εκατ. ανάλογα με το επιθυμητό μήκος του πώματος. Στη συνέχεια ο φελλός-πώμα κόβεται με ειδικά κυλινδρικά μαχαίρια στην επιθυμητή διάμετρο από ειδικά παραδοσιακά ή μοντέρνα μηχανήματα. (Βλ. Εικόνες 7-10). Ακολούθως γίνεται η λείανση του φελλού και η διαμόρωση των άκρων (στρογγύλεμα) σε ειδικά για το σκοπό αυτό μηχανήματα. γ. Πλύσιμο-λεύκανση, διαλογή, μαρκάρισμα και συσκευασία Η πλύση και η λεύκανση του φελλού αποτελεί ένα σημαντικό στάδιο στην όλη επεξεργασία του. Αυτή γίνεται με διάφορα διαλύματα και μεθόδους ώστε: 1. να επιτευχθεί η επιθυμητή λεύκανση 2. να γίνει πλήρης αποστείρωση 3. να διατηρηθούν οι ιδιότητες του φελλού 4. να αντέξει περισσότερο στο χρόνο 5. να είναι κατά το δυνατόν ουδέτερος δηλαδή να

40 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ" -ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 ΦΕΜΟΣ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ Εικόνα 7. Παραδοσιακά μηχανήματα για το κόψιμο-διαμόρφωση του φελλού σε πώμα Εικόνα 9. Διαλογή των φελλών-πωμάτων με τον παραδοσιακό, χειρωνακτικό τρόπο t Εικόνα 8. Σύγχρονο μηχάνημο για το κόψιμο-διαμόρφωση του φελλού σε πώμα 1 11 ::11 Εικόνα 10. Σύγχρονο μηχάνημα (ηλεκτρονικό) διαλογής του φελλού-πώματος σε 9 ποιότητες (8+ 1) μην μεταφέρει ξένες οσμές και γεύσεις στο υγρό της φιάλης που κλείνει. Για τον τρόπο πλυσίματος υπάρχουν διάφορες θεωρίες, ουσιαστικά όμως τρεις τρόποι πλυσίματος των έτοιμων φελλών-πωμάτων εφαρμόζονται. Πλύσιμο σε διάλυμα S02 Πλύσιμο σε διάλυμα CI2 Πλύσιμο σε διάλυμα Η202. Σ' όλα τα είδη πλυσίματος ακολουθεί ξέπλυμα με νερό, άμεση φυγοκέντριση και ξήρανση ώστε η τελική υγρασία να κυμαίνεται στο 6-8%. Μετά τη διαλογή ακολουθεί η σήμανση (μαρκάρισμα) κατά την επιθυμία και το λογότυπο του πελάτη, που γίνεται με ανεξίτηλη αβλαβή μελάνη (Βλ. Εικ. 11). Οι επεξεργασίες ολοκληρώνονται με την επικάλυψη της επιφάνειας του φελλού με παραφίνη ή σιλικόνη και τη συσκευασία σε αεροστεγείς πλαστικούς σάκους σε ασηmικές συνθήκες με χρήση S02 και ελεγχόμενη υγρασία. 3. ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΦΕΜΟΥ TEXNOΛOΓlKO ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΕΜΟΥ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ CENTRO TECNOLOGICO ΟΑ CORTlCA (CΤCOR) Είναι πραγματικά εξαιρετική συγκυρία το γεγονός ότι υπάρχει ένα φυσικό προ'ίόν -ο φελλός- που σφραγίζει μια γυάλινη φιάλη που είναι επίσης από φυσικό υλικό -την άμμο- φτιαγμένη με φυσική διαδικασία και όλο αυτό το σύνολο για να προστατέψει και να φέρει στο τραπέζι του εκλεκτικού καταναλωτή ένα φυσικό επίσης προϊόν -το κρασί- προϊόν, κατ' εξοχήν ευφραντικό και να διατηρήσει σ' αυτό όλες τις ποιοτικές του ιδιότητες. Ο τρόπος αυτός παρουσίασης και σερβιρίσματος του κρασιού, μαζί με το κολονάτο ποτήρι, έχει καθιερωθεί και αποτελεί πλέ01t ψυχολογική προετοιμασία

42 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ". ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 ΦΕΜΟΣ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ Εικόνα 11. Μαρκάρισμα του φελλού με το λογότυπο για την κατανάλωση του κρασιού, ώστε κάθε απόκλιση και καινοτομία από τη διαδικασία αυτή να προδιαθέτει αρνητικά. του πελάτη με ανεξίτηλη αβλαβή μελάνη Η χρήση του φελλού σαν πώματος χάνεται στα βάθη της ιστορίας. Εχουν βρεθεί αγγεία σε τάφους της φαραωνικής Αιγύmου με πώματα από φελλό και ο φελλός αποτελούσε το κυριότερο σφράγισμα των αμφορέων κρασιού στην αρχαία Ελλάδα. Μάλιστα ο φιλόσοφος Θεόφραστος τον 40-30 αιώναπχ αναφέρει την ιδιότητατης φελλοφόρου δρυός να αναmύσσει καλύτερο φλοιό εσωτερικά, μετά την αφαίρεση του εξωτερικού.φαίνεται ότι την εποχή εκείνη υπήρχε στην ανατολική μεσόγειο η ΦελλοφόροςΔρυς, πιθανότατα στις ακτές της Φοινίκης-τον σημερινόλίβανο. Ποιές όμως είναι οι ιδιότητες του φελλού που τον καθιέρωσανσαντο ιδανικό και αναντικατάστατομέχρι στιγμής πώμα των φιαλών. Πρώτα απ' όλα, όπως αναφέρθηκε πριν, είναι φυσικό προϊόν. Αυτό μας απαλλάσσει από τον πονοκέφαλο της μετανάστευσης διαφόρων χημικών ουσιών στο κρασί (θυμίζουμε την περιπέτεια της μεταφοράς στο κρασί του ethyl carbamat από τα πώματα πολυουρεθάνης). Δεύτερη και η πιο ουσιαστική ιδιότητα του φελλού είναι η μεγάλη συμπιεστότητα και ελαστικότητα. Αυτή επιτρέπει την μεγάλη στιγμιαία συμπίεση του στην πωματιστική μηχανή, την εισαγωγή του στο λαιμό της φιάλης και την στιγμιαία επαναφορά του στο 75% της αρχικής του διαμέτρου, μετά δε από 24 ώρες περίπου στο 95%. Τρίτη σημαντική ιδιότητα του φελλού είναι η στεγανότητά του. Η διαπερατότητα του νερού σ' αυτόν είναι κατά 20% περίπου μικρότερη από του ξύλου και οφείλεται κατά κύριο λόγο στη λιπαρή -υδρόφοβηυφή των κυπαρικών μεμβρανών του φελλού. Τέταρτη ιδιότητα είναι η καλή πρόσφυση σε λείες επιφάνειες, ακόμη και όταν αυτές είναι υγρές. Η ιδιότητα αυτή οφείλεται στην ελαστικότητα όπως αναφέρθηκε πριν, καθώς και την εξαγωγή ιχνών ρητινωδών ουσιών από τα κύπαρα της επιφάνειας του φελλού που έρχονται σ' επαφή με το γυαλί. Πέμπτη ιδιότητα είναι η μεγάλη διάρκεια ζωής χωρίς αλλοιώσεις, και η ουδετερότητα του φελλού. Οι ιδιότητες αυτές οφείλονται στα συστατικά και τη δομή του φελλού. Αυτή αποτελείται από πολυεδρικά νεκρά κύπαρα κυψελώδους διάταξης με KUΠαρική μεμβράνη (σιβερόζη) υψηλής ομοιογένειας χωρίς διάκενα. Τα κύπαρα αυτά είναι γεμάτα από αέρα παρόμοιο με τον ατμοσφαιρικό χωρίς C02. Το πάχος των μεμβρανών φθάνει τα 2-2,5 μ, ενώ η διάμετρος των KUΠάρων κυμαίνεται συνήθως από 30-40 μ Η δομή αυτή διατηρεί μια μεγάλη ποσότητα εγκλωβισμένου αέρα στο φελλό και είναι υπεύθυνη για τις φυσικές και μηχανικές του ιδιότητες και ιδιώς για την συμπιεστότητα και ελαστικότητά του. Σ' αυτά τα χαρακτηριστικά μπορούν να προστεθούν και μερικά άλλα όπως η μικρή του πυκνότητα, η απαλή του υφή, και η ελάχιστη διαπερατότητα από τον αέρα, που επιτρέπει την περαιτέρω ωρίμανση του κρασιού. Οι παραπάνω ιδιότητες του φελλού βελτιώνονται παραπέρα με την επεξεργασία του. Ολα αυτά έχουν καθιερώσει το φελλό και τον έχουν καταστήσει απαραίτητο υλικό της οργανωμένης οινοποιίας, που παράγει και διακινεί τα εμφιαλωμένα κρασιά. Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των φελλών που τους διαφοροποιούν μεταξύ τους και διαφοροποιούν τις τιμές πώλησης σε σημαντικό βαθμό στις διάφορες κατηγορίες ταξινομούνται κατά τις αισθήσεις παρακάτω: α. OmlKG χαρακτηριστικά - Το χρώμα πρέπει να είνα ανοικτό (αυτό εξαρτάται και από το είδος της επεξεργασίας) και να έχει μικρούς και κατά το δυνατόν λιγότερους πόρους. (Βασικό ποιοτικό χαρακτηριστικό). β. Στην όσφρηση να είναι εντελώς ουδέτερος (άοσμος) ή να έχει ελάχιστη μυρωδιά 802 που προέρχεται όπως είδαμε από την απόστειρωση με 802 της συσκευασίας. γ. Στην αφή να είναι λείος με μεταξένιο φινίρισμα, ελαστικός, όχι ιδιαίτερα απαλός ούτε όμως πολύ σκληρός. δ. Από την πείρα στην συμπεριφορά του. Αφού τοποθετηθεί στις φιάλες μετά από διάφορα χρονικά διαστήματαγίνεταιεκπωματισμός,ελέγχεταιη στεγανότητα, η αντοχή στην εφαρμογή ορισμένης πίεσης στη φιάλη, το σχήμα του φελλού, η τελική διάμετρος

44 ''Ο ΟΙΝΟΛΟΓΟΣ"- ΑΡ. ΤΕΥΧΟΥΣ 37 ΦΕΜΟΣ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΕΣΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΟ ΚΡΑΣΙ Πλούσια σχετική βιβλιοθήκη και η διοργάνωση συμποσίων, σεμιναρίων κλπ. Η ύπαρξη τμήματος ανάmυξης και έρευνας με δικό του ερευνητικό πρόγραμμα και η συνεργασία με άλλα κέντρα και ινστιτούτα. Από το 1990 το κέντρο είναι υπεύθυνο για τον καθορισμό επισήμων προδιαγραφών κατά 1.8.0. των βιομηχανιών του φελλού.. -- _... λ'~ Εικόνα 12. Αποψη του Τεχνολογικού Ινστιτούτου Φελλού (CTCOR) σε σχέση με την αρχική, αν έχει μεταφερθεί μυρωδιά στο κρασί και άλλες λεmομέρειες που αποτελούν θεωρητικά και πρακτικά ποιοτικά γνωρίσματα του φελλού-πώματος. Κάθε βιομηχανία ή βιοτεχνία επεξεργασίας φελλού διαθέτει εργαστήριο για την παρακολούθηση και τον έλεγχο στα διάφορα στάδια των διεργασιών. Για περαιτέρω έλεγχο, έρευνα, εφαρμογές και τεχνολογική υποστήριξη των βιομηχανιών, υπάρχει το τεχνολογικό ινστιτούτο φελλού (CTCOR). (Εικόνα 12). Το ίδρυμα αυτό χρηματοδοτείται κάτά 70% από τους παραγωγούς του φελλού και το υπόλοιπο από κρατικές επιχορηγήσεις. Στις δραστηριότητες του CTCOR περιλαμβάνονται: Η παροχή τεχνικών συμβουλών στις βιομηχανίες και τις βιοτεχνίες του φελλού. Η λειτουργία τμήματος ποιοτικού ελέυχου του φελλού. 4. ΜΕΡΙΚΕΣ ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΑΣΦΑΛΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΠΩΜΑΤΩΝ ΦΕΛΛΟΥ α) Χρησιμοποιείτε τους φελλούς αμέσως μετά το άνοιγμα των αεροστεγών σάκκων που φυλάσσονται. Διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος να μπουν ξένα σώματα, να μολυνθούν οι φελλοί από μικροοργανισμούς της ατμόσφαιρας και να ξηρανθούν υπερβολικά. β) Ελέγχετε τακτικά τις ακμές των σιαγόνων στις μηχανές πωματισμού και βεβαιωθείτε για την διάμετρο στο στάδιο συμπίεσης. Αλλιώς υπάρχει κίνδυνος να μην γίνει ομοιόμορφη συμπίεση με αποτέλεσμα να δημιουργηθούν αυλάκια στην επαναφορά του φελλού και ο πωματισμός να μην είναι στεγανός. γ) Αλλάζετε σιαγόνες όταν αλλάζετε φιάλες με διαφορετική διάμετρο λαιμού. δ) Μετά την τοποθέτηση του φελλού αφήνετε την φιάλη όρθια για 4-5 λεmά για επαναφορά του φελλού και για πλήρη επαναφορά 24 ώρες. ε) Αποφεύγετε την υπερπλήρωση ή την ελλειπή πλήρωση των φιαλών. Αυτό γιατί στην πρώτη περίmωση μειώνεται ο χώρος για θερμοκρασιακές συ στοδιαστολές με αποτέλεσμα την δημιουργία υπερπίεσης στο εσωτερικό της φιάλης και στη δεύτερη περίmωση γιατί περικλείεται στη φιάλη μεγάλο ποσό αέρα. στ) Να κάνετε τακτικό καθαρισμό και αποστείρωση των σιαγόνων και γενικότερα των τμημάτων της πωματιστικής μηχανής που έρχονται σ' επαφή με τους φελλούς. ζ) Ρυθμίζετε το ύψος του εμβόλου ώστε το άνω άκρο του φελλού να είναι 1-2 mm κάτω από την κορυφή του λαιμού της φιάλης. Βέβαια οι παραπάνω συμβουλές δίνονται με περισσότερες λεmομέρειες από τους κατασκευαστές των πωματιστικών μηχανών και πολλές φορές περιλαμβάνουν συστήματα αυτόματης εκτέλεσης μερικών από τις εργασίες αυτές (πχ της αποστείρωση ς). Ωστόσο αυτοί οι γενικοί κανόνες διατηρούν την αξία τους σαν βασικές αρχές για το σωστό πωματισμό των φιαλών του κρασιού. Ο