Πίνακας περιεχομένων ΘΕΜΑ: Εκείνος που εκδίδει ακάλυπτη επιταγή, ζημιώνοντας έτσι παράνομα και υπαίτια άλλον, υποχρεούται να τον αποζημιώσει. Δικαιούχος της αποζημιώσεως είναι όχι μόνον ο κομιστής της επιταγής κατά το χρόνο της εμφανίσεώς της (τελευταίος κομιστής), αλλά και κάθε υπογραφέας που πλήρωσε την επιταγή, ως εξ αναγωγής υπόχρεος, και έγινε κομιστής, αφού αυτός υφίσταται τελικά τη ζημία από τη μη πληρωμή της επιταγής, η δε ζημία αυτού είναι απότοκος της παράνομης συμπεριφοράς του εκδότη και τελεί σε πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια με αυτήν Αριθμός 495/2010 ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Άρειος Πάγος 495-2010 - Εκείνος που εκδίδει ακάλυπτη επιταγή, ζημιώνοντας έτσι παράνομα και υπαίτια άλλον, υποχρεούται να τον αποζημιώσει. Δικαιούχος της αποζημιώσεως είναι όχι μόνον ο κομιστής της ΘΕΜΑ: Εκείνος που εκδίδει ακάλυπτη επιταγή, ζημιώνοντας έτσι παράνομα και υπαίτια άλλον, υποχρεούται να τον αποζημιώσει. Δικαιούχος της αποζημιώσεως είναι όχι μόνον ο κομιστής της επιταγής κατά το χρόνο της εμφανίσεώς της (τελευταίος κομιστής), αλλά και κάθε υπογραφέας που πλήρωσε την επιταγή, ως εξ αναγωγής υπόχρεος, και έγινε κομιστής, αφού αυτός υφίσταται τελικά τη ζημία από τη μη πληρωμή της επιταγής, η δε ζημία αυτού είναι απότοκος της παράνομης συμπεριφοράς του εκδότη και τελεί σε πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια με αυτήν O συμψηφισμός επιφέρει απόσβεση των μεταξύ δύο προσώπων αμοιβαίων απαιτήσεων, όσο καλύπτονται, αν είναι ομοειδείς κατ' αντικείμενο και ληξιπρόθεσμες. Η πρόταση του συμψηφισμού επιφέρει απόσβεση των αμοιβαίων απαιτήσεων από τότε που συνυπήρξαν. Ο εγγυητής μπορεί να αντιτάξει σε συμψηφισμό την ανταπαίτηση του πρωτοφειλέτη κατά του δανειστή. Δεν επιτρέπεται συμψηφισμός κατά απαίτησης η οποία προέρχεται από αδίκημα που διαπράχθηκε από δόλο. Η καταβολή που έγινε από ένα (εις ολόκληρον) συνοφειλέτη απαλλάσσει και τους λοιπούς. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση δόσης ή υπόσχεσης αντί καταβολής, δημόσιας κατάθεσης, ανανέωσης και συμψηφισμού. Απαίτηση ενός από τους συνοφειλέτες δεν μπορεί να προταθεί σε συμψηφισμό κατά του δανειστή από τους λοιπούς". Page 1 of 7
Αριθμός 495/2010 ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΑΡΕΙΟΥ ΠΑΓΟΥ Α1` Πολιτικό Τμήμα ΣΥΓΚΡΟΤΗΘΗΚΕ από τους Δικαστές: Ιωάννη Παπανικολάου, Αντιπρόεδρο του Αρείου Πάγου, Γεώργιο Χρυσικό, Ιωάννη Σίδερη, Νικόλαο Λεοντή και Δημήτριο Τίγγα, Αρεοπαγίτες. ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του, στις 1 Φεβρουαρίου 2010, με την παρουσία και της Γραμματέως Χριστίνας Σταυροπούλου, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ: Του αναιρεσείοντος:... ο οποίος εκπροσωπήθηκε από πληρεξούσιο δικηγόρο του... Της αναιρεσιβλήτου: νόμιμα εκπροσωπούμενης δευτεροβάθμιας αγροτικής συνεταιριστικής οργάνωσης με την επωνυμία... που εδρεύει στο... της οδού Θεσσαλονίκης Λαγκαδά η οποία τέθηκε σε ειδική εκκαθάριση δυνάμει της 3386/1999 απόφασης του Εφετείου Θεσσαλονίκης (με ειδικό εκκαθαριστή την εδρεύουσα στην οδό Πανεπιστημίου 170 στην Αθήνα,... ΤΡΑΠΕΖΑ...) η οποία ήδη έχει περατωθεί και η οποία εκπροσωπήθηκε από τον πληρεξούσιο δικηγόρο της Νικόλαο Σιάρκο. Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 22.12.1998 αγωγή της ήδη αναιρεσιβλήτου που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης. Εκδόθηκαν οι αποφάσεις: 32142/1999 οριστική του ιδίου Δικαστηρίου και 430/2002 μη οριστική, 2460/2007 του Εφετείου Θεσσαλονίκης. Την αναίρεση της τελευταίας απόφασης ζητεί ο αναιρεσείων με την από 14 Μαρτίου 2008 αίτησή του. Κατά τη συζήτηση της υπόθεσης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω. Ο Αρεοπαγίτης Δημήτριος Τίγγας, ανέγνωσε την από 10 Μαρτίου 2009 έκθεση του κωλυομένου να συμμετέχει στην σύνθεση Αρεοπαγίτη Βασιλείου Φούκα, με την οποία εισηγήθηκε να γίνουν δεκτοί ο πρώτος, ο δεύτερος, ο τρίτος και ο έκτος και να απορριφθούν οι λοιποί λόγοι της αναιρέσεως. Ο πληρεξούσιος του αναιρεσείοντος ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως,ο πληρεξούσιος της αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της καθένας δε την καταδίκη του αντιδίκου του στη δικαστική δαπάνη. ΣΚΕΦΤΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ Από τη διάταξη του άρθρου 914 του ΑΚ, κατά την οποία όποιος ζημιώνει άλλον παράνομα και υπαίτια έχει υποχρέωση να τον αποζημιώσει, προκύπτει ότι μεταξύ των προϋποθέσεων της αδικοπρακτικής ευθύνης είναι ο παράνομος και υπαίτιος χαρακτήρας της πράξεως και ο αιτιώδης σύνδεσμος μεταξύ του ζημιογόνου γεγονότος και της ζημίας. Παράνομη είναι και η έκδοση ακάλυπτης επιταγής, σύμφωνα με το άρθρο 79 παρ. 1 του Ν. 5960/1933, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 1 του Ν. 1325/1972, κατά το οποίο τιμωρείται με τις προβλεπόμενες σ` αυτό ποινές εκείνος που εκδίδει επιταγή χωρίς να έχει αντίστοιχα διαθέσιμα κεφάλαια στην πληρώτρια τράπεζα κατά το χρόνο της εκδόσεως ή της πληρωμής της επιταγής. Από την ποινική αυτή διάταξη, που θεσπίστηκε για την προστασία όχι μόνον του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού συμφέροντος, σε συνδυασμό με τις διατάξεις των άρθρων 297, 298 και 914 και επ. του ΑΚ, προκύπτει, ότι εκείνος που εκδίδει ακάλυπτη επιταγή, ζημιώνοντας έτσι παράνομα και υπαίτια άλλον, υποχρεούται να τον αποζημιώσει. Η αξίωση προς αποζημίωση από τα άρθρα 914 και επ. ΑΚ συρρέει με την αξίωση από την επιταγή από τα άρθρα 40-47 του Ν. 5960/1933 και απόκειται στο δικαιούχο να ασκήσει αυτήν που προκρίνει. Δικαιούχος της αποζημιώσεως είναι όχι μόνον ο κομιστής της επιταγής κατά το χρόνο της εμφανίσεώς της (τελευταίος κομιστής), αλλά και κάθε υπογραφέας που πλήρωσε την Page 2 of 7
επιταγή, ως εξ αναγωγής υπόχρεος, και έγινε κομιστής, αφού αυτός υφίσταται τελικά τη ζημία από τη μη πληρωμή της επιταγής, η δε ζημία αυτού είναι απότοκος της παράνομης συμπεριφοράς του εκδότη και τελεί σε πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια με αυτήν. Για τη θεμελίωση αυτής της αγωγής από αδικοπραξία αρκεί ο ενάγων να επικαλεσθεί ότι ο εκδότης εναγόμενος εξέδωσε την επιταγή αυτή δόλια, δηλαδή ενώ γνώριζε ότι δεν είχε αντίστοιχα με την αξία της διαθέσιμα κεφάλαια στην πληρώτρια τράπεζα κατά το χρόνο εκδόσεως και πληρωμής και ότι η επιταγή αυτή εμφανίσθηκε προς πληρωμή μέσα στην οκταήμερη προθεσμία με αφετηρία την αναγραφόμενη επί του σώματος αυτής ημεροχρονολογία εκδόσεώς της. Περαιτέρω κατά το άρθρο 71 του ΑΚ, "το νομικό πρόσωπο ευθύνεται για τις πράξεις ή παραλείψεις των οργάνων που το αντιπροσωπεύουν, εφόσον η πράξη ή παράλειψη έγινε κατά την εκτέλεση των καθηκόντων που τους είχαν ανατεθεί και δημιουργεί υποχρέωση αποζημίωσης. Το υπαίτιο πρόσωπο ευθύνεται επί πλέον εις ολόκληρον". Εξάλλου κατά τη διάταξη του άρθρου 559 αριθ. 1 του Κ.Πολ.Δ. αναίρεση επιτρέπεται μόνον αν παραβιάσθηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί, ενώ συνέτρεχαν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του ή αν εφαρμοστεί, ενώ δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, δηλαδή με την απόδοση στον κανόνα δικαίου έννοιας μη αληθινής ή μη αρμόζουσας ή έννοιας περιορισμένης ή στενής, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την προσβαλλόμενη απόφαση, το Εφετείο, ύστερα από ανέλεγκτη εκτίμηση των αποδείξεων δέχθηκε τα ακόλουθα: O αναιρεσείων - εναγόμενος, ενεργώντας ως νόμιμος εκπρόσωπος της ανώνυμης εταιρίας με την επωνυμία...και στα πλαίσια των καθηκόντων του εξέδωσε αλληλοδιαδόχως τις ακόλουθες επιταγές, εν γνώσει του ότι δεν υπήρχαν διαθέσιμα κεφάλαια κατά το χρόνο της εκδόσεως και της πληρωμής, σε διαταγή των αναφερομένων προσώπων, οι οποίες εμφανίσθηκαν εμπρόθεσμα στις πληρώτριες τράπεζες και δεν πληρώθηκαν ελλείψει διαθεσίμων για την πληρωμή τους κεφαλαίων, στη συνέχεια δε κατέστη νόμιμη εξ αναγωγής κομίστρια των επιταγών η αναιρεσίβλητη - ενάγουσα, η οποία κατέβαλε στους αμέσως προηγούμενους κομιστές τα αντίστοιχα ποσά κάθε επιταγής, ήτοι: 1) στις 12-8-1997 την.. η μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 50.000.000 δραχμών, με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 31-1-1998, 2) στις 23-9-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 50.000.000 δραχμών, με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 10-3-1998 3) στις 23-9-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 50.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 20-3-1998, 4) στις 23-9-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 100.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 25-3-1998, 5) στις 23-9-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή ποσού 100.000.000 δραχμών, με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 31-3-1998, 6) στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 21-5-1998, 7)στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 26-5-1998, 8) στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών, με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 28-5-1998, 9) στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 31-5-1998, 10) στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών, με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 2-6-1998 και 11) στις 17-12-1997 την... μεταχρονολογημένη επιταγή, ποσού 10.000.000 δραχμών με πλασματικό χρόνο έκδοσης την 4-6-1998. Λόγω της μη πληρωμής των επιταγών, που εμφανίσθηκαν εμπρόθεσμα, η αναιρεσίβλητη-ενάγουσα, νόμιμη εξ αναγωγής δικαιούχος (κομίστρια), ζημιώθηκε κατά το ποσό των 410.000.000 δραχμών, τα περιστατικά δε που συνιστούν την έκδοση από τον αναιρεσείοντα για λογαριασμό της εκπροσωπούμενης από αυτόν ανώνυμης εταιρίας των επιταγών και την έλλειψη διαθεσίμων προς τούτο κεφαλαίων (ή την ισοδύναμη προς αυτή την έλλειψη ανάκληση από τον αναιρεσείοντα των επιταγών) Page 3 of 7
δεν αμφισβητούνται από αυτόν, ενώ η μη πληρωμή και οι διαδοχικές μεταβιβάσεις των επιταγών μέχρι την περιέλευσή τους στην αναιρεσίβλητη αποδεικνύονται από τα σώματα των επιταγών, με βάση τις οποίες εκδόθηκαν επίσης και διαταγές πληρωμής υπέρ της αναιρεσίβλητης δικαιούχου και σε βάρος του αναιρεσείοντος, ως υποχρέου. Στη συνέχεια το Εφετείο, με την προσβαλλόμενη οριστική απόφασή του έκανε δεκτή την αγωγή της αναιρεσίβλητης και υποχρέωσε τον αναιρεσείοντα να της καταβάλει το ποσό των επιταγών (1.102628 ευρώ) νομιμοτόκως από την επίδοση της αγωγής. Με τις ως άνω παραδοχές του αποδεικτικού πορίσματος του Εφετείου δεν παραβιάσθηκαν ευθέως οι ουσιαστικές διατάξεις των άρθρων 914 και 297, 298, 71 εδ. β` του ΑΚ και 79 του ν. 5960/1933, τις οποίες ορθώς εφάρμοσε, αφού αναφέρονται τα αναγκαία περιστατικά για τη θεμελίωση αδικοπρακτικής ευθύνης του αναιρεσείοντος προς αποζημίωση της αναιρεσίβλητης από την έκδοση από αυτόν των ακαλύπτων επιταγών, ήτοι: α) η έκδοση των μεταχρονολογημένων επίδικων επιταγών, η εμφάνισή τους, μέσα στην οκταήμερη προθεσμία από την αναγραφόμενη ως ημεροχρονολογία έκδοσής τους προς πληρωμή και η μη πληρωμή τους ελλείψει διαθεσίμων προς τούτου κεφαλαίων ή λόγω ανακλήσεώς τους, β) η διαδοχική μεταβίβαση όλων των επιταγών με οπισθογράφηση προς την αναιρεσίβλητη, κατόπιν, πληρωμής της αξίας τούτων στους αμέσως προηγούμενους κομιστές και η κατά τον τρόπο αυτό επερχόμενη μετάθεση της ζημίας από την έκδοση και μη πληρωμή των επιταγών στην αναιρεσίβλητη, που παρέμεινε έτσι ως τελικώς ζημιούμενη (αμέσως) από την κυκλοφορία των επιταγών, γ) η υπαιτιότητα του αναιρεσείοντος, ήτοι η εν γνώσει της ανυπαρξίας διαθεσίμων κεφαλαίων προς πληρωμή των επιταγών, κατά το χρόνο εκδόσεως και πληρωμής τους, έκδοση τούτων από τον αναιρεσείοντα, δ) το παράνομο της συμπεριφοράς του αναιρεσείοντος που αντιβαίνει στο άρθρο 79 ν. 5960/1933 και η ατομική ευθύνη του ανεξάρτητα από την ευθύνη του εις ολόκληρον ευθυνομένου νομικού προσώπου που εκείνος εκπροσωπούσε και ε) η ύπαρξη αντικειμενικού αιτιώδους συνδέσμου μεταξύ της εκδόσεως των ακαλύπτων επιταγών και της ζημίας της αναιρεσίβλητης, αφού η ζημία της τελευταίας είναι ευθέως απότοκος της παράνομης και υπαίτιας συμπεριφοράς του αναιρεσείοντος και τελεί σε πρόσφορη αιτιώδη συνάφεια με αυτή. Επομένως ο αντίθετος, πρώτος από το άρθρο 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δικ. λόγος αναιρέσεως είναι αβάσιμος. Τα άρθρα 440, 441, 447, 450 παρ. 1, 483 του ΑΚ και 262 παρ. 2 του Κ.Πολ.Δικ. ορίζουν τα εξής: 1) "O συμψηφισμός επιφέρει απόσβεση των μεταξύ δύο προσώπων αμοιβαίων απαιτήσεων, όσο καλύπτονται, αν είναι ομοειδείς κατ` αντικείμενο και ληξιπρόθεσμες", 2) "Ο συμψηφισμός επέρχεται αν ο ένας τον επικαλεσθεί με δήλωση προς τον άλλον. Η πρόταση του συμψηφισμού επιφέρει απόσβεση των αμοιβαίων απαιτήσεων από τότε που συνυπήρξαν", 3) "Ο εγγυητής μπορεί να αντιτάξει σε συμψηφισμό την ανταπαίτηση του πρωτοφειλέτη κατά του δανειστή...". 4) "Δεν επιτρέπεται συμψηφισμός κατά απαίτησης η οποία προέρχεται από αδίκημα που διαπράχθηκε από δόλο". 5) "Η καταβολή που έγινε από ένα (εις ολόκληρον) συνοφειλέτη απαλλάσσει και τους λοιπούς. Το ίδιο ισχύει και σε περίπτωση δόσης ή υπόσχεσης αντί καταβολής, δημόσιας κατάθεσης, ανανέωσης και συμψηφισμού. Απαίτηση ενός από τους συνοφειλέτες δεν μπορεί να προταθεί σε συμψηφισμό κατά του δανειστή από τους λοιπούς". 6) "Ενστάσεις από δικαίωμα τρίτου επιτρέπονται μόνον στις περιπτώσεις που ορίζει ο νόμος". Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων συνάγεται ότι η άσκηση του δικαιοπλαστικού δικαιώματος του συμψηφισμού, με μονομερή δήλωση του δικαιούχου, παρέχεται εξαιρετικώς μεν στον εγγυητή, ως προς ανταπαιτήσεις του πρωτοφειλέτη κατά του δανειστή, λόγω του παρεπόμενου χαρακτήρα της εγγυήσεως, που ακολουθεί την κύρια οφειλή και προστατεύεται με τα αυτά μέσα, όχι δε και στον εις ολόκληρον συνοφειλέτη, ο οποίος όμως μπορεί να επικαλεσθεί παραδεκτώς έναντι του δανειστή την επελθούσα απόσβεση της απαιτήσεως, λόγω προταθείσης κατ` αυτής σε συμψηφισμό (δικαστικώς ή εξωδίκως) ανταπαιτήσεως άλλου εις ολόκληρον συνοφειλέτη, εκτός αν προέρχεται αυτή από αδίκημα εκ δόλου του δανειστή ή του νομικώς ταυτιζόμενου και αντιπροσωπεύοντος, κατά το άρθρο 71 του ΑΚ, το νομικό πρόσωπο καταστατικού οργάνου του. Όταν όμως η παραβίαση συμβατικής υποχρεώσεως θεμελιώνει παραλλήλως Page 4 of 7
και αξίωση αδικήματος από δόλο, οπότε υπάρχει συρροή δύο αξιώσεων, η επίκληση συμψηφισμού κατά της αξιώσεως από σύμβαση επιφέρει απόσβεση και της παράλληλης αξιώσεως από αδικοπραξίας. Εξάλλου κατά το άρθρο 559 αρ. 8 του Κ.Πολ.Δικ. αναίρεση επιτρέπεται και όταν το δικαστήριο παρά το νόμο έλαβε υπόψη πράγματα που δεν προτάθηκαν ή δεν έλαβε υπόψη πράγματα που προτάθηκαν και έχουν ουσιώδη επιρροή στην έκβαση της δίκης. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, ως "πράγματα" θεωρούνται οι πραγματικοί ισχυρισμοί που έχουν αυτοτελή ύπαρξη και τείνουν στη θεμελίωση κατάλυση ή παρακώλυση ουσιαστικού ή δικονομικού δικαιώματος, το οποίο ασκείται ως αμυντικό ή επιθετικό μέσο με αγωγή, ανταγωγή, ένσταση ή αντένσταση ή με λόγο έφεσης ή αντέφεσης. Δεν στοιχειοθετείται ο λόγος αυτός αναιρέσεως, όταν το δικαστήριο έλαβε υπόψη προταθέντα ισχυρισμό και τον απέρριψε ευθέως για οποιοδήποτε λόγο τυπικό ή ουσιαστικό. Κατά δε το άρθρο 559 αρ. 10 του Κ.Πολ.Δικ., που εφαρμόζεται στην κρινόμενη υπόθεση, ενόψει του χρόνου συζητήσεώς της στο πρωτοβάθμιο Δικαστήριο, όπως ίσχυε πριν από την τροποποίησή του με το άρθρο 14 του ν. 2915/2001, αναίρεση επιτρέπεται αν το δικαστήριο παρά το νόμο δέχθηκε πράγματα που έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης ως αληθινά χωρίς απόδειξη ή χωρίς να διατάξει περί αυτών απόδειξη. Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι ο ως άνω λόγος αναιρέσεως ιδρύεται όταν το δικαστήριο εξήτασε τον συνιστώντα "πράγμα" ισχυρισμό κατ` ουσίαν. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως προκύπτει από την παραδεκτή επισκόπηση της από 6-11-2000 εφέσεως του ερημοδικασθέντος πρωτοδίκως αναιρεσείοντος, αυτός προέβαλε κατά της αγωγικής αξιώσεως από αδικοπραξία (έκδοση ακαλύπτων επιταγών) την ένσταση αποσβέσεώς της, κατόπιν εξώδικου συμψηφισμού, τον οποίο είχε προτείνει στην αναιρεσίβλητη η εις ολόκληρον συνοφειλέτιδά του και αντιπροσωπευόμενη από τον ίδιο "ανώνυμη εταιρία διανομής και τυποποίησης τροφίμων... " με την από 2-2-1998 εξώδικη δήλωσή της, που επιδόθηκε στην αναιρεσίβλητη και με την οποία επικαλέσθηκε η ως άνω εταιρία κατά της αξιώσεως της αναιρεσίβλητης την ύπαρξη της προταθείσας σε συμψηφισμό ανταπαιτήσεώς της από καταπεσούσα υπέρ της ιδίας ποινή μεταμέλειας 3.000.000.000 δραχμών, συμφωνημένης μεταξύ αυτών με την από 10-12-1996 έγγραφη σύμβαση εμπορικής αντιπροσωπείας, λόγω ακυρότητας της άκαιρης καταγγελίας της από την αντιπροσωπευόμενη εταιρία. Τον ισχυρισμό αυτό απέρριψε το Εφετείο ως "νομικά αβάσιμο", κρίνοντας ότι "η ανταξίωση που προτείνει ο εναγόμενος προς συμψηφισμό της αξίωσης της ενάγουσας δεν είναι δική του, αλλά της εταιρείας που εκπροσωπεί αυτός, δηλαδή ξένη, δεν επικαλείται δε αυτός ότι η ως άνω εταιρεία που εκπροσωπεί του εκχώρησε αυτή. Πέραν όμως αυτών, η ανταξίωση αυτή δεν μπορεί να προταθεί προς συμψηφισμό της αγωγικής αξίωσης, ενόψει του ότι η τελευταία προέρχεται από αδίκημα που τέλεσε ο εναγόμενος, σε βάρος της (έκδοση ακαλύπτων επιταγών), από δόλο". Επομένως, εφόσον το Εφετείο απέρριψε ως μη νόμιμο τον ως άνω ισχυρισμό του αναιρεσείοντος περί αποσβέσεως της αγωγικής αξιώσεως με συμψηφισμό ανταπαιτήσεως της αντιπροσωπευόμενης από αυτόν και εις ολόκληρον συνυπεύθυνης εταιρίας, είτε ο συμψηφισμός θεωρηθεί ότι προτάθηκε από τον αναιρεσείοντα είτε θεωρηθεί ότι προτάθηκε από την ανώνυμη εταιρεία που εκπροσωπούσε, δεν παρέλειψε παρά τον νόμο να λάβει υπόψη πράγματα προταθέντα και έχοντα ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης και οι αντίθετοι δεύτερος και τρίτος κατά το οικείο μέρος τους και έκτος από το άρθρο 559 αρ. 8 του Κ.Πολ.Δικ. λόγος αναιρέσεως είναι αβάσιμος, ούτε επίσης δέχθηκε παρά το νόμο πράγματα που έχουν ουσιώδη επίδραση στην έκβαση της δίκης ως αληθινά χωρίς απόδειξη (αφού δεν εξήτασε την ουσίας της ενστάσεως) και οι συναφώς προβαλλόμενοι αντίθετοι δεύτερος και τρίτος κατά το οικείο μέρος τους και τέταρτος από το άρθρο 559 αρ. 10 του Κ.Πολ.Δικ. λόγοι αναιρέσέως είναι αβάσιμοι. Κατά τη διάταξη του άρθρου 1047 παρ. 1 ΚΠολΔ η προσωπική κράτηση διατάσσεται, εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζει ρητά ο νόμος και "κατά εμπόρων για εμπορικές απαιτήσεις". Εξ άλλου, με το ν. 2462/1997 κυρώθηκε το "Διεθνές Σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα" που συνάφθηκε μεταξύ των Κρατών μελών του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη στις 16.12.1966 και από την επικύρωσή του αποτελεί διάταξη κανόνα υπέρτερης νομικής βαθμίδας, κατά το άρθρο 28 παρ. 1 του Συντάγματος. Στο άρθρο 11 του Συμφώνου αυτού Page 5 of 7
ορίζεται ότι "κανείς δεν φυλακίζεται αποκλειστικά λόγω της αδυναμίας του να εκπληρώσει συμβατική υποχρέωση". Η ίδια η διατύπωση του κανόνα τούτου, δηλώνει λεκτικά και νοηματικά ότι δεν υπήρξε επιθυμία των συντακτών του Συμφώνου να καταργήσουν την προσωπική κράτηση, αλλά μόνο να ορίσουν, ως εξαίρεση, πως σε περίπτωση αδυναμίας δεν πρέπει ο οφειλέτης να προσωποκρατείται για χρέη. Συνεπώς, το μεν άρθρο 1047 παρ. 1 ΚΠολΔ εξακολουθεί να προβλέπει την προσωπική κράτηση ως μέσο αναγκαστικής εκτελέσεως επί εμπόρων για ενοχικές απαιτήσεις, το δε άρθρο 11 του ανωτέρω Συμφώνου εισάγει δικαιοκωλυτικό κανόνα που αποκλείει την απαγγελία προσωπικής κράτησης κατ` εμπόρου για ενοχικές οφειλές, όταν η μη εξόφληση των συμβατικών υποχρεώσεών του οφείλεται αποκλειστικά σε αδυναμία αυτού προς εκπλήρωση, χωρίς να επηρεάζει τη δυνατότητα απαγγελίας προσωπικής κράτησης για αξιώσεις από αδικοπραξία. Οι διατάξεις αυτές δεν αντίκεινται στα άρθρα 2 παρ. 1, 5 παρ. 1-4, 7 παρ. 2 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος, εφόσον η στέρηση της προσωπικής ελευθερίας με την προσωπική κράτηση του οφειλέτη προβλέπεται με νόμο και δεν έρχεται σε αντίθεση με τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας. Διότι ναι μεν πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας είναι ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου (άρθρο 2 παρ. 1 του Συντάγματος), πυρήνας της οποίας είναι η προσωπική ελευθερία, η οποία είναι απαραβίαστη, αλλά, όπως ρητώς ορίζεται στην παρ. 3 του άρθρου 5 του Συντάγματος, επιτρέπεται να ορίζονται με νόμο περιορισμοί στον εν λόγω δικαίωμα, που μπορεί να φθάνουν και στη στέρηση της προσωπικής ελευθερίας. Εξάλλου κατά το άρθρο 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δικ. αναίρεση επιτρέπεται αν παραβιάσθηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίον περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών, η παραβίαση δε συντελείται με ψευδή ερμηνεία ή εσφαλμένη εφαρμογή. Με τον πέμπτο λόγο από το άρθρο 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δικ. αποδίδεται στην προσβαλλόμενη απόφαση η αιτίαση ότι κατά παράβαση των άρθρων 5 παρ. 3, 2 παρ. 1, 7 παρ. 2 και 25 παρ. 1 του Συντάγματος απαγγέλθηκε προσωπική κράτηση 12 μηνών κατά του αναιρεσείοντος ως μέσο εκτελέσεως της καταψηφιστικής διατάξεως περί καταβολής του ποσού των 1.202.628 ευρώ από αυτόν στην αναιρεσίβλητη. Επομένως, εφόσον ούτε από το Σύνταγμα ούτε από άλλη υπέρτερης νομοθετικής βαθμίδας διάταξη διεθνούς δικαίου απαγορεύεται η επιβολή προσωπικής κρατήσεως, ως μέσο εκτελέσεως της αποφάσεως για την ικανοποίηση αξιώσεων από αδικοπραξία, ο ως άνω λόγος αναιρέσεως είναι αβάσιμος. Από τις διατάξεις των άρθρων 118 αρ. 4, 502 παρ. 2, 506, 566 παρ. 3, 577 παρ. 3 και 578 του Κ.Πολ.Δικ. προκύπτει ότι, για να είναι ορισμένος και παραδεκτός ο λόγος αναίρεσης, με τον οποίο προσάπτεται στο δικαστήριο της ουσίας ευθεία παραβίαση κανόνα ουσιαστικού δικαίου (άρθρο 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δικ.), πρέπει να αναφέρονται σ` αυτόν: 1) ο συγκεκριμένος κανόνας του ουσιαστικού δικαίου που φέρεται ότι παραβιάσθηκε, 2) οι πραγματικές παραδοχές του δικαστηρίου, ήτοι τα πραγματικά γεγονότα που αυτό δέχθηκε, υπό τα οποία και συντελέσθηκε η προβαλλόμενη παραβίαση και 3) το αποδιδόμενο στο δικαστήριο σφάλμα περί την ερμηνεία ή εφαρμογή του κανόνα ουσιαστικού δικαίου. Με τον έβδομο και τελευταίο λόγο, από το άρθρο 559 αρ. 1 του Κ.Πολ.Δικ. αποδίδεται στο Εφετείο η μομφή ότι εσφαλμένως απέρριψε την ένσταση του αναιρεσείοντος περί καταχρηστικής ασκήσεως του αγωγικού δικαιώματος (άρθρο 281 ΑΚ), αν και "από ολόκληρο το αποδεικτικό υλικό" αποδείχθηκε η αντισυμβατική συμπεριφορά της αναιρεσίβλητης. Επομένως, εφόσον δεν προσδιορίζεται με το αναιρετήριο ποιο ήταν το περιεχόμενο της ανωτέρω ενστάσεως του αναιρεσείοντος που προβλήθηκε ενώπιον του Εφετείου, ποιές ήταν οι παραδοχές τούτου ως προς την εν λόγω ένσταση και σε τί συνίστανται τα σφάλματα ως προς την ερμηνεία και εφαρμογή του κανόνα ουσιαστικού δικαίου του άρθρου 281 ΑΚ, ο ως άνω λόγος αναιρέσεως είναι αόριστος. Κατ` ακολουθίαν των ανωτέρω πρέπει να απορριφθεί η ένδικη αίτηση αναιρέσεως. ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ Page 6 of 7
Απορρίπτει την από 14-3-2008 αίτηση του... για αναίρεση των 2460/2007 οριστικής και (συμπροσβαλλόμενης) 430/2002 προδικαστικής αποφάσεων του Εφετείου Θεσσαλονίκης. Καταδικάζει τον αναιρεσείοντα στα δικαστικά έξοδα της αναιρεσίβλητης από δύο χιλιάδες επτακόσια (2.700) ευρώ. Κρίθηκε και αποφασίσθηκε στην Αθήνα στις 2 Μαρτίου 2010. Και Δημοσιεύθηκε στην Αθήνα, σε δημόσια συνεδρίαση, στο ακροατήριό του στις 16 Μαρτίου 2010. Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Source URL: https://www.taxexperts.gr/εφο/φορολογικά-θέματα/άρειοςπάγος-495-2010-εκείνος-που-εκδίδει-ακάλυπτη-επιταγή-ζημιώνοντας-έτσι Page 7 of 7