8. ΘΕΜΑΤΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ 8.1 Εκσκαφή του ορύγµατος Συνήθως ο αγωγός προβλέπεται να τοποθετείται σε όρυγµα τουλάχιστον για ένα αρχικό τµήµα του. Η εκσκαφή του ορύγµατος µπορεί να γίνεται µε χρήση µηχανικών ή υδραυλικών εκσκαπτικών µέσων και µε πιθανή παράλληλη χρήση εκρηκτικών. Τα µηχανικά µέσα µπορεί να είναι τα συνήθη εκσκαπτικά της ξηράς (τσάπες) προσαρµοσµένα πάνω σε πλωτό. Ο τύπος αυτός είναι κατάλληλος για εργασίες σε προστατευµένα νερά και για πυθµένα µε πετρώδεις σχηµατισµούς ή προϊόντα εκρήξεων. Αλλος τύπος εκσκαπτικού είναι το dragline που µπορεί να δουλεύει από τη στεριά ή από πλωτό στη θάλασσα. Η απόδοσή του είναι σχετικά µικρή. Απαιτείται σταθερός πόλος στη θάλασσα πάνω στη διαδροµή του αγωγού για συγκράτηση της τροχαλίας του συρµατόσχοινου, για την περίπτωση έλξης από τη στεριά. Το dragline είναι κατάλληλο για εκσκαφή χαλαρού εδάφους. Σαν τρίτος τύπος µηχανικού εκσκαπτικού µέσου αναφέρεται ο γερανός µε αρπάγη κατακόρυφης κίνησης, που µπορεί να εργασθεί σε αρκετό βάθος θάλασσας. Κατάλληλο για χαλαρά έως µέτρια εδάφη. Ολα τα παραπάνω µηχανικά µέσα αποθέτουν τα προϊόντα εκσκαφής κοντά στη θέση των έργων ή τα φορτώνουν σε φορτηγίδες για µεταφορά. Σε αντίθεση, οι βυθοκόροι ή υδραυλικοί εκσκαφείς έχουν τη δυνατότητα άντλησης και µεταφοράς των προϊόντων εκσκαφής σε µεγάλη απόσταση, ή της προσωρινής αποθήκευσης σε ειδικά αµπάρια. Οι υδραυλικοί εκσκαφείς - 1 -
έχουν µεγαλύτερη απόδοση, είναι πιο οικονοµικοί και κατάλληλοι για µεγαλύτερα έργα. ιακρίνονται δύο βασικοί τύποι τέτοιων εκσκαφέων. Ο πρώτος τύπος λειτουργεί µε ισχυρή αναρρόφηση του υλικού µέσω κατάλληλου σωλήνα συνδεδεµένου στο σκάφος όπου και τα αντλητικά συγκροτήµατα. Είναι κατάλληλος για χαλαρά εδάφη και µπορεί να δουλέψει µέχρι βάθος θάλασσας 20µ. περίπου. Ο δεύτερος τύπος υδραυλικού βυθοκόρου διαθέτει επί πλέον και περιστροφικό εκσκαπτικό εξάρτηµα στην κεφαλή του σωλήνα αναρρόφησης. Πρόκειται για ισχυρό µηχάνηµα κατάλληλο για µεγάλη ποικιλία εδαφών και βαθών. Σε πολύ µικρά βάθη η χρήση του dragline είναι ευνοϊκή όπως αναφέρθηκε ήδη. Εναλλακτικά µπορεί να κατασκευασθεί προσωρινό ικρίωµα όπου να εδράζεται εκσκαπτικό ξηράς. Επίσης υπάρχει ειδικό µηχάνηµα που σκάβει την τάφρο αφού πρώτα τοποθετηθεί ο αγωγός στον πυθµένα, χρησιµοποιώντας τον τελευταίο σαν οδηγό (jetting-in), όπως φαίνεται στο ακόλουθο διάγραµµα. Η έλξη αυτού του τύπου εκσκαπτικού µπορεί να γίνει από ειδική φορτηγίδα, όπως φαίνεται στο ακόλουθο σχήµα. - 2 -
Ένα συνηθισµένο φαινόµενο είναι η γρήγορη επανεπίχωση της τάφρου λόγω της κίνησης του νερού. Γι αυτό καλό είναι η διαδικασία της τοποθέτησης και προστασίας του αγωγού να γίνεται παράλληλα µε τη διάνοιξη της τάφρου, όσο βέβαια το επιτρέπουν οι εργοταξιακές συνθήκες. Οι κλίσεις των πρανών του ορύγµατος ανάλογα µε το υλικό εκσκαφής είναι : Ιλύς και λάσπη 1 ο 10 ο Μαλακή άργιλος 25 ο 30 ο Χαλαρή, λεπτόκοκκη άµµος 20 ο 30 ο Συνεκτική άµµος ή χαλίκια 30 ο 45 ο Συνεκτικές άργιλοι 35 ο 50 ο Εάν υπάρχει εκτεταµένη βραχώδης επιφανειακή πλάκα, ιδίως στα ρηχά, προτείνεται να εξετάζεται η δυνατότητα αγκύρωσης του αγωγού στο βράχο παρά η εκσκαφή ορύγµατος. Η αγκύρωση γίνεται µε ειδικά µεταλλικά αγκύρια που βιδώνονται µε κάποιο τρόπο στο βραχώδες στρώµα. (δες 6.1) - 3 -
8.2 Πόντιση του αγωγού Βασική παράµετρος που πρέπει να λαµβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασµό πόντισης του αγωγού είναι το είδος των συνδέσµων τόσο µεταξύ των µικρών µηκών του αγωγού όσο και µεταξύ των «κορδονιών». Η αντοχή σε εφελκυσµό των συνδέσµων παίζει πρωτεύοντα ρόλο στον καθορισµό του τρόπου πόντισης (µε έλξη, µε επίπλευση, κλπ). Οι διάφορες τεχνικές των ενώσεων συνεχώς βελτιώνονται και έτσι ακόµη και παραδοσιακά ευαίσθητα υλικά ως προς την ανάληψη τάσεων στους αρµούς (GRP, κλπ) µπορούν πλέον να χρησιµοποιηθούν για κατασκευή αγωγών µεγάλου µήκους. Πόντιση σε οποιοδήποτε βάθος Η τοποθέτηση του αγωγού είτε στα ρηχά είτε στα βαθειά µπορεί να γίνει εν γένει µε έλξη στον πυθµένα ή µε επίπλευση. Η πρώτη µέθοδος συνίσταται στην έλξη του αγωγού από το κατάντι άκρο µε βαρούλκο από φορτηγίδα που οδεύει προς τα βαθειά. Ο αγωγός προετοιµάζεται στη στεριά σε µεγάλα µήκη (500-1500µ) επάνω σε κατάλληλες κλίνες. Εκεί γίνεται και η σύνδεση των τµηµάτων, «κορδονιών», µεταξύ τους. Χρησιµοποιούνται πλωτήρες για ανακούφιση της τριβής του αγωγού στον πυθµένα. Η φορτηγίδα µπορεί να αντικατασταθεί µε βαρούλκο στην ακτή και σταθερό πόλο στα βαθειά. Η µέθοδος απαιτεί ικανό πλάτος ακτής µε οµαλή κλίση, και χρησιµοποιείται συνήθως στους χαλυβδοσωλήνες (διάγραµµα). Ο συνολικός χρόνος τραβήγµατος διαρκεί συνήθως µία εβδοµάδα. Η τάση εφελκυσµού που αναπτύσσεται, και δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την επιτρεπόµενη, εξαρτάται από το µήκος του αγωγού και τις τριβές που αυτό αντιµετωπίζει κυρίως στην κλίνη καθέλκυσης. - 4 -
Στην µέθοδο της επίπλευσης ο σωλήνας ετοιµάζεται σε µεγάλα µήκη στην παραλία, τα οποία µε τη βοήθεια κατάλληλων πλωτήρων και φορτηγίδων ρυµουλκούνται στη θέση τους. Οι ενώσεις µεταξύ των τµηµάτων γίνονται διαδοχικά στη στεριά ή σε επιπλέουσες εξέδρες στη θάλασσα. Ο αγωγός ποντίζεται αφού γεµίσει νερό από τη µια µεριά για απεγκλωβισµό του αέρα, πράγµα που απαιτείται για τη σωστή λειτουργία του αγωγού και την αποφυγή κινδύνου αστοχίας του. Το ασθενές σηµείο της µεθόδου είναι η δυσχέρεια που µπορεί να προκαλέσει έστω και µέτριος κυµατισµός, ύψους π.χ. πάνω από 0.5µ., στην έλξη του επιπλέοντος αγωγού και στη σωστή τοποθέτησή του. Γι αυτό η µέθοδος αυτή προτείνεται µόνο - 5 -
σε προστατευµένες περιοχές. Η βύθιση του αγωγού µπορεί να επιτευχθεί και µε τη βοήθεια βιντζιών που φέρουν οι πλωτήρες (διάγραµµα), εφόσον πρόκειται για βαρύ αγωγό. Σε περίπτωση πρόβλεψής ερµάτων/στηριγµάτων ανά αποστάσεις γίνεται έλεγχος επάρκειας αντοχής του αγωγού κατά τη φάση της έλξης, επιλύοντας ως αµφίπακτο το τµήµα του αγωγού που ορίζεται από τα µεσοδιαστήµατα των ερµάτων. Στο τµήµα αυτό το έρµα θεωρείται ότι φορτίζει συγκεντρωµένα το µέσον της «δοκού», ενώ οι λοιπές φορτίσεις βάρους και άνωσης λαµβάνονται κατανεµηµένες στο µήκος του. Κατά τη φάση της βύθισης µε τη βοήθεια µόνο πλωτήρων, το µέγεθος και οι αποστάσεις των τελευταίων καθορίζονται από το µέγιστο επιτρεπόµενο κατανεµηµένο φορτίο αγωγού p. Το φορτίο αυτό συνδέεται µε την επιτρεπόµενη τάση του υλικού του αγωγού σ µέσω της σχέσης σ = 0.613 D/2* (p*he/i) 1/2 όπου D Η Ε Ι η εξωτερική διάµετρος του αγωγού το βάθος της θάλασσας το µέτρο ελαστικότητας του αγωγού η ροπή αδρανείας της διατοµής του αγωγού. Η πιο πάνω σχέση εξασφαλίζει οµαλές συνθήκες βύθισης και ορίζει το µέγεθος των πλωτήρων εάν είναι γνωστή η απόστασή τους και αντιστρόφως. - 6 -
Όπως και κατά τη φάση της επίπλευσης του αγωγού χρειάζεται και κατά τη φάση της βύθισης, οπότε ο αγωγός είναι πλήρης µε θαλάσσινό νερό, να γίνεται έλεγχος αντοχής θεωρώντας τµήµα αγωγού µεταξύ διαδοχικών πλωτήρων. Η αµφίπακτη αυτή «δοκός» δέχεται συγκεντρωµένα φορτία από τα έρµατα και κατανεµηµένα από τις λοιπές δράσεις. Για να µετριασθεί το µειονέκτηµα της ανάπτυξης υψηλών τάσεων στον επιπλέοντα αγωγό λόγω κυµατισµού εφαρµόζεται και η µέθοδος του ελεγχόµενου βάθους ρυµούλκησης, κατά την οποία η σωληνογραµµή υποπλέει υπό το βάρος αλυσίδων, είτε κοντά στον πυθµένα είτε ψηλότερα µε τη βοήθεια δύο σκαφών (επόµενα δύο διαγράµµατα). - 7 -
Πόντιση στα βαθειά Τα πλοία που συνήθως χρησιµοποιούνται για την πόντιση αγωγού εκβολής δυσκολεύονται να λειτουργήσουν σε βάθη νερού µικρότερα των 5µ. περίπου. Για βαθύτερα νερά χρησιµοποιείται ειδική φορτηγίδα ποντίσεως, όπου γίνονται οι συνδέσεις των σωλήνων, που µεταφέρονται εκεί από άλλη συνήθη φορτηγίδα µεταφοράς. Η ειδική φορτηγίδα είναι εφοδιασµένη µε υποθαλάσσια ράµπα (διάγραµµα) απ όπου οδηγείται ο συνδεδεµένος σωλήνας προς την τελική του θέση. Η ειδική φορτηγίδα µετακινείται προς τα ανοικτά και ταυτόχρονα ο αγωγός µπαίνει στην οριστική του θέση τµηµατικά. Η µέθοδος είναι οικονοµική και κατάλληλη για χαλυβδοσωλήνες ή σωλήνες σκυροδέµατος. Η καµπύλη που - 8 -
παρακολουθεί ο αγωγός κατά την τοποθέτησή του πρέπει να ελέγχεται, ώστε να µην αναπτύσσονται υπερβολικές τάσεις στο σωλήνα. Με τη µέθοδο αυτή µπορεί να γίνει τοποθέτηση αγωγού σε 2-60µ. βάθος παρόλο που το σκάφος καθεαυτό απαιτεί µεγαλύτερο βάθος θάλασσας από το ελάχιστο που αναφέρθηκε (διάγραµµα). Παραλλαγή της παραπάνω µεθόδου είναι η πόντιση του αγωγού όχι υπό γωνία ως προς τον πυθµένα αλλά οριζόντια µέσω πλωτού γερανού ή άλλης ανυψωτικής διάταξης, οπότε η σύνδεση των τµηµάτων γίνεται από δύτη. Η σύνδεση αυτή είναι αρκετά δύσκολη, ιδίως σε αντίξοες συνθήκες, και γι αυτό έχουν αναπτυχθεί διάφορα φορεία και εξειδικευµένος εξοπλισµός που φέρνουν τον αγωγό στη σωστή του θέση και πραγµατοποιούν τις ενώσεις. Η µεταφορά των σωλήνων στη θέση πόντισης γίνεται είτε µε επίπλευσή τους σε κατάλληλα µήκη και έλξη από ρυµουλκά (immersed tube method, αγωγός Ψυττάλειας) είτε µε φορτηγίδες (pipe by pipe method, Ακροκέραµος Ψυττάλεια). Στο επόµενο σκίτσο φαίνεται η - 9 -
οριζόντια πόντιση τµήµατος αγωγού µε χρήση 2 γερανών, ενώ στη συνέχεια παρατίθεται φωτογραφία πόντισης αγωγού GRP µε χρήση ενός γερανού. - 10 -
Αλλες µέθοδοι πόντισης είναι η µέθοδος ξετυλίγµατος του (εύκαµπτου) αγωγού από φορτηγίδα. Στη µέθοδο ξετυλίγµατος η φορτηγίδα είναι εφοδιασµένη µε µεγάλα τύµπανα όπου τυλίγεται ο αγωγός PE ή GRP. Για το λόγο αυτό µόνο αγωγοί µικρής διαµέτρου, µέχρι 300mm, µπορούν να ποντισθούν µε αυτή τη µέθοδο (διάγραµµα). Στα ρηχά Η κατασκευή σοβαρών έργων αγωγών εκβολής στα ρηχά γίνεται αφού πρώτα κατασκευασθεί σταθερό ικρίωµα, όπου κινείται ο γερανός που τοποθετεί τα τµήµατα του αγωγού. Η εκσκαφή της τάφρου θα γίνει από εκσκαπτικό που θα στηρίζεται και θα µετακινείται στο ικρίωµα. Το ίδιο ισχύει και για τυχόν µηχάνηµα έµπηξης πασσαλοσανίδων κατά µήκος της τάφρου. Ο επόµενος Πίνακας συνοψίζει τις κύριες µεθόδους πόντισης υποθαλάσσιων αγωγών. - 11 -
ΠΟΝΤΙΣΗ ΥΠΟΘΑΛΛΑΣΙΩΝ ΑΓΩΓΩΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ (Ης = ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΟ ΥΨΟΣ ΚΥΜΑΤΟΣ) ΜΕΘΟ ΟΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟ ΥΛΙΚΟ ΑΓΩΓΟΥ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΙΑΜΕΤΡΟΥ / ΜΗΚΟΥΣ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΡΑΒΗΓΜΑ ΣΤΟΝ ΒΥΘΟ (BOTTOM PULL) Χαλυβδοσωλήνες. PE / GRP είναι δυνατόν Χάλυβας: 3m διάµ. (συνήθως 1.5m) Μήκη έως 5km Πλαστικοί: ως 1m διάµ. µήκος 100-250m Κατάλληλη για συνθήκες ανοικτής θαλάσσης, περιοριζόµενη από την ευστάθεια του αγωγού στη ζώνη θραύσεως. Hs έως 3m για χάλυβα Hs έως 1m για πλαςτικό Πολύ αποτελεσµατική και ευρέως χρησιµοποιούµενη µέθοδος µε χαµηλά ποσοστά αβεβαιότητας. Κατασκευή και έλεγχος του αγωγού στην ξηρά. Τοποθέτηση ταχεία και δυνατότητα τραβήγµατος µεγάλων µηκών Απαιτεί εργοταξιακό χώρο και «διάδροµο καθέλκυσης» δίπλα στη χάραξη του αγωγού εκβολής ΞΕΤΥΛΙΓΜΑ ΑΠΟ ΦΟΡΤΗΓΙ Α (REEL BARGE) GRP ΡΕ σε προστατευµένες περιοχές ιάµετρος 0.3m (δυνατότητα πόντισης πολλαπλών σωλήνων). Κανείς περιορισµός στο µήκος Απαιτούνται σχετικά καλές συνθήκες Hs από 0.5-1.5m ΣΥΝ ΕΣΗ ΠΟΝΤΙΣΗ ΑΠΟ ΦΟΡΤΗΓΙ Α (LAY BARGE) Χαλυβδοσωλήνες ΡΕ σε προστατευµένες περιοχές GRP Κανένα όριο σε µήκη ή διάµετρο Μέθοδος γενικά περιοριζόµενη από το µέγεθος της φορτηγίδας και του εξοπλισµού της. Για ΡΕ η ευστάθεια του αγωγού είναι κρίσιµος παράγων και απαιτεί ηρεµία θαλάσσης Hs από 0.5-1.5m Απαιτείται µικρός εργοταξιακός χώρος. Μπορούν να ποντισθούν µεγάλα µήκη σωλήνων. απανηρός θαλάσσιος εξοπλισµός. Πιθανότητα ζηµιών στον αγωγό κατά την πόντιση. υσκολία στην κατασκευή συνεχούς εσωτερικής επένδυσης (αντιδιαβρωτικής προστασίας). ΠΛΕΥΣΗ & ΒΥΘΙΣΗ (FLOAT & LOWER) PE / GRP για προστατευµένες περιοχές. Χάλυβας για εκτεθειµένες Κανένας ειδικός περιορισµός. ιάµετροι έως 3m Η θάλασσα γενικά πρέπει να είναι ήρεµη χωρίς παλιρροιακά ρεύµατα κατά την διάρκεια της βύθισης Hs έως 0.5m Εργοταξιακός χώρος όχι απαραίτητα κοντά στη θέση του αγωγού εκβολής. Γρήγορη διαδικασία βύθισης. Πολλοί κίνδυνοι κατά τη διάρκεια της ρυµούλκησης και της βύθισης. ύσκολος ο έλεγχος µεγάλων µηκών. Εφαρµογή κυρίως σε µικρά βάθη. ΒΥΘΙΣΜΕΝΗ ΣΗΡΑΓΓΑ (IMMERSED TUBE) Προεντεταµένοι αγωγοί από οπλισµένο σκυρόδεµα Συνήθως αγωγοί µεγάλης διαµέτρου. Ελάχιστη διάµ. 1m. Μήκη προεντεταµένων τµηµάτων µέχρι και 100m. Κανείς περιορισµός στο ολικό µήκος του αγωγού Απαιτούνται συνεχώς συνθήκες ηρεµίας αν και µε µεγάλα πλωτά και ειδικό εξοπλισµό µπορούν να αντιµετωπισθούν µέσες συνθήκες ανοικτής θαλάσσης. Hs έως 0.5m Επιτρέπει την εγκατάσταση αγωγών πολύ µεγάλης διαµέτρου. Το µεγάλο µήκος των κοµµατιών περιορίζει τον χρόνο τοποθέτησης, ενώ το εργοτάξιο µπορεί να είναι µακριά από τη θέση του αγωγού εκβολής. Απαιτεί πολύ εξειδικευµένο θαλάσσιο εξοπλισµό. Εφαρµόζεται µόνο σε προστατευµένες θαλάσσιες περιοχές. Απαιτεί µεγάλο εργοταξιακό χώρο. ΣΩΛΗΝΑ ΣΩΛΗΝΑ (PIPE BY PIPE) Ολα τα υλικά. Σκυρόδεµα, GRP, PE και χάλυβας Ολα τα µεγέθη και µήκη µπορούν να χειρισθούν. Τυπικά µεγάλα µεγέθη είναι 3m διάµ. µε 8m µήκος Συνεχείς συνθήκες ηρεµίας αν και µε χρήση µεγάλων πλωτών και ειδικού εξοπλισµού µπορούν να αντιµετωπισθούν µέσες συνθήκες ανοικτής θαλάσσης. Hs έως 0.5m Ευέλικτη µέθοδος για σωλήνες µικρού µήκους και µεγάλης διαµέτρου. εν απαιτεί εργοταξιακό χώρο δίπλα στη θέση του αγωγού εκβολής. Αργή και επίπονη θαλάσσια επιχείρηση, εξαρτώµενη απόλυτα από τον καιρό. Απαιτείται ειδικός εξοπλισµός και µεγάλα πλωτά. Εργοτάξιο για κατασκευή µεγάλων σωλήνων. Πηγή :ΤΕΕ - 12 -
8.3 Εδραση και προστασία του αγωγού Το υλικό έδρασης ή και στήριξης του αγωγού στα βαθειά είναι συνήθως αµµοχάλικο που µπορεί να τοποθετηθεί µε ελεύθερη πτώση από τη φορτηγίδα ή µέσω εύκαµπτου σωλήνα πτώσεως (διάγραµµα). Η µέθοδος µε ελεύθερη πτώση θα πρέπει να αποφεύγεται στα βαθειά λόγω του κινδύνου διαχωρισµού του υλικού κατά τη διαδροµή του µέχρι τον πυθµένα, αλλά και λόγω των περιβαλλοντικών προβληµάτων που συνεπάγεται. Για τις λιθορριπές προστασίας θα πρέπει στα βαθειά να χρησιµοποιηθεί γερανός µε κουβά ή κάβουρα, ενώ στα ρηχά εφαρµόζονται διάφορες τεχνικές κατά περίπτωση. Στο επόµενο σχήµα δίδονται παραδείγµατα στήριξης και θωράκισης αγωγών εκβολής µε λιθορριπές και φυσικούς ογκολίθους. - 13 -
Σε περίπτωση που υπάρχουν ρεύµατα στην περιοχή πιθανόν να έχουµε φυσική επανεπίχωση του ορύγµατος µέσα σε σχετικά µικρό χρονικό διάστηµα. Οπότε ενδεχόµενα είναι προτιµητέο να αφήσουµε να γίνει φυσική επανεπίχωση, εφόσον το υλικό είναι κατάλληλο, αντί να φέρουµε υλικό από αλλού. Με τον τρόπο αυτό µειώνεται σηµαντικά το κόστος των χωµατουργικών εργασιών. Για να εκτιµηθεί ο χρόνος επανεπίχωσης θα χρειασθεί να σκάψουµε ένα δοκιµαστικό όρυγµα, ενώ θα πρέπει επίσης να - 14 -
εξετασθεί πόσο χρονικό διάστηµα µπορεί να παραµείνει ανοικτό το κυρίως όρυγµα χωρίς προβλήµατα θεµελίωσης στον αγωγό λόγω καιρικών συνθηκών. Γενικά το υλικό της φυσικής επανεπίχωσης είναι ευάλωτο σε διάβρωση και συνιστάται να προβλέπεται προστασία του µε χονδρόκοκκο υλικό θωράκισης (δες Κεφ. 7). 8.4 Αγωγοί εκβολής σε σήραγγα Η κατασκευή σήραγγας για τη διοχέτευση των εκροών στον τελικό αποδέκτη εξετάζεται σε περιπτώσεις αγωγών µεγάλης διατοµής και οµογενούς εδάφους από σκληρές αργίλους ή βράχο. Προβλέπεται κατακόρυφο ή κεκλιµένο φρέαρ στην ακτή και σχεδόν οριζόντιο τµήµα που επενδύεται αρχικά µε προκατασκευασµένα στοιχεία από σκυρόδεµα και δευτερογενώς µε εκτοξευόµενο σκυρόδεµα. Οι διαχυτήρες διαµορφώνονται ξεκινώντας είτε από το εσωτερικό της σήραγγας είτε από τον πυθµένα της θάλασσας. Η κατασκευή σήραγγας ως αγωγού εκβολής πλεονεκτεί κατά το ότι απαιτεί σχετικά µικρό εργοταξιακό χώρο στην ακτή, είναι ανεξάρτητη από τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν και δεν εµπλέκεται µε τη ναυσιπλοία. Πάντως η ποιότητα του εδάφους και η ενδεχόµενη εισροή νερού µπορούν να αυξήσουν σηµαντικά το κόστος που προεκτιµήθηκε. Ενδεικτικές διατάξεις αγωγού εκβολής σε σήραγγα δίδονται στο επόµενο σχήµα. - 15 -
Στη συνέχεια δίδονται 3 περιπτώσεις εφαρµογής της τεχνολογίας αυτής στους αγωγούς εκβολής Boston USA, San Diego South Bay και Samut Prakarn, Thailand. - 16 -
- 17 -
8.5 Επιπτώσεις στο περιβάλλον κατά την κατασκευή Η διαδικασία της κατασκευής ενός αγωγού εκβολής επιφέρει αναπόφευκτα µια αλλαγή στην ισορροπία του θαλάσσιου οικοσυστήµατος. Οι δραστηριότητες που επιδρούν περισσότερο στους φυτικούς και ζωικούς οργανισµούς είναι η εκσκαφή γενικά και ιδιαίτερα µε εκρηκτικά και η απόθεση των προϊόντων εκσκαφής. Η τελευταία µπορεί να συνεπάγεται αύξηση της απαίτησης για οξυγόνο στην περιοχή της απόρριψης-λόγω των οργανικών που περιέχονται στα προϊόντα αυτά-, µείωση της διαύγειας και της διείσδυσης του ηλιακού φωτός, κάλυψη φωλεών ψαριών και τροφής στον πυθµένα, κλπ. Ολα τα παραπάνω έχουν επίπτωση στο βιολογικό κύκλο της ευρύτερης περιοχής και συστήνεται να γίνεται η σχετική έρευνα των επιπτώσεων αυτών λόγω της κατασκευής του αγωγού. 8.6 Επιθεώρηση και συντήρηση του αγωγού Η επιθεώρηση του αγωγού από δύτες ή µε τη βοήθεια τηλεχειριζόµενων οχηµάτων (R.O.V.) πρέπει να διενεργείται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα, π.χ. κάθε 6 µήνες. Η επιθεώρηση αποσκοπεί στον εντοπισµό υποσκαφών, αστοχίας σε αρµούς, ρηγµατώσεων του αγωγού, καθιζήσεων, επιχώσεων, κλπ. Η εµφάνιση κηλίδας λυµάτων σε περιοχή εκτός των διαχυτήρων µας ειδοποιεί για ενδεχόµενη ζηµιά του αγωγού που θα πρέπει αµέσως να ελεγχθεί. Κατά διαστήµατα ο αγωγός πρέπει να καθαρίζεται από τα ιζήµατα που επικάθονται στα τοιχώµατα. Αυτό γίνεται µε ειδικά εξαρτήµατα µηχανικού καθαρισµού και απόφραξης που διατρέχουν όλο το µήκος του αγωγού. Το αποτέλεσµα είναι η θεαµατική µείωση του συντελεστή τριβών. Συνηθέστερα όµως η αποµάκρυνση των - 18 -
φερτών υλών γίνεται µε air-lift ή µε διοχέτευση νερού υπό πίεση ιδίως όταν διατίθεται φρεάτιο φόρτισης ικανής χωρητικότητος. 8.7 Παρακολούθηση απόδοσης Οι τιµές των επιπέδων ρύπανσης είναι προτιµότερο να µετρώνται από δείγµατα του αποδέκτη παρά στην έξοδο των εγκαταστάσεων επεξεργασίας. Βέβαια η λήψη δειγµάτων από τον αποδέκτη είναι αρκετά δαπανηρή υπόθεση αλλά ελέγχει άµεσα την τήρηση των ορίων στα διάφορα επίπεδα των ρύπων. Ο έλεγχος περιλαµβάνει ποιότητα νερού, επιπλέοντα και χρωµατισµό, δείγµατα πυθµένα, δείγµατα ψαριών και βένθου. Οι παράµετροι ελέγχου της ποιότητας του νερού περιλαµβάνουν DO, ph, SS, κολοβακτηρίδια, θερµοκρασία και διαύγεια. Οι τιµές αυτές λαµβάνονται σε µερικούς επίκαιρους σταθµούς του αποδέκτη και για διάφορα βάθη. - 19 -