Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τον οριστικό χαρακτήρα του διακανονισµού και τη σύσταση ασφαλειών /* COM/96/0193 ΤΕΛΙΚΟ - COD 96/0126 */ Επίσηµη Εφηµερίδα αριθ. C 207 της 18/07/1996 σ. 0013 Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου σχετικά µε τον οριστικό χαρακτήρα του διακανονισµού και τη σύσταση ασφαλειών (96/C 207/08) COM(96) 193 τελικό - 96/0126(COD) (Υποβλήθηκε από την Επιτροπή στις 30 Μαΐου 1996) ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη: τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 100Α, την πρόταση της Επιτροπής, τη γνώµη του Ευρωπαϊκού Νοµισµατικού Ιδρύµατος, τη γνώµη της Οικονοµικής και Κοινωνικής Επιτροπής, Σύµφωνα µε τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 189Β της συνθήκης για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, Εκτιµώντας: ότι η έκθεση Lamfalussy του 1990 προς τους διοικητές των κεντρικών τραπεζών της Οµάδας των έκα κατέδειξε, αφενός, το σηµαντικό συστηµικό κίνδυνο που ενέχουν τα συστήµατα πληρωµών τα οποία λειτουργούν βάσει µιας ή περισσότερων νοµικών µορφών συµψηφισµού πληρωµών, είτε διµερούς είτε πολυµερούς 7 ότι ο περιορισµός των νοµικών κινδύνων από τη συµµετοχή στα συστήµατα πληρωµών ακαθάριστου διακανονισµού σε πραγµατικό χρόνο έχει, αφετέρου, πρωταρχική σηµασία, λόγω της αυξανόµενης ανάπτυξης των συστηµάτων αυτών 7 ότι ο περιορισµός του συστηµικού κινδύνου αφορά ιδίως τον οριστικό χαρακτήρα του διακανονισµού και την αξιοποίηση των ασφαλειών 7 ότι οι εν λόγω ασφάλειες θεωρείται ότι περιλαµβάνουν όλα τα µέσα που παρέχει ένας από τους συµµετέχοντες σε σύστηµα πληρωµών στους υπόλοιπους για την ασφάλιση των δικαιωµάτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από το σύστηµα πληρωµών, στα οποία συµπεριλαµβάνονται µεταξύ άλλων οι συµφωνίες επαναγοράς και οι συµβάσεις ασφάλισης που συνάπτει ένας συµµετέχων σε σύστηµα πληρωµών υπέρ των άλλων συµµετεχόντων 7 ότι µε την εξασφάλιση της απρόσκοπης διενέργειας πληρωµών και κυκλοφορίας των κεφαλαίων στην εσωτερική αγορά, η παρούσα οδηγία συµβάλλει στην ενίσχυση της αποτελεσµατικότητας των µηχανισµών
διασυνοριακών πληρωµών στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη µείωση του κόστους λειτουργίας τους 7 ότι η οδηγία αντικατοπτρίζει έτσι την πρόοδο που έχει επιτευχθεί ως προς την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, και ιδιαίτερα ως προς την ελευθερία παροχής υπηρεσιών και την ελευθέρωση των κινήσεων κεφαλαίων, ενόψει της υλοποίησης της οικονοµικής και νοµισµατικής ένωσης 7 ότι οι χρηµατοπιστωτικές ροές έχουν σε όλο και µεγαλύτερο βαθµό παγκόσµιο χαρακτήρα 7 ότι τα κοινοτικά ιδρύµατα και συστήµατα πληρωµών είναι εποµένως υποχρεωµένα να δηµιουργήσουν και να διατηρούν στενούς λειτουργικούς δεσµούς µε τα συστήµατα πληρωµών τρίτων χωρών και να συµµετέχουν σε αυτά 7 ότι έχει εποµένως ουσιώδη σηµασία να ρυθµιστούν και να διευκολυνθούν µε την παρούσα οδηγία οι διασυνοριακές σχέσεις µεταξύ κοινοτικών ιδρυµάτων και συστηµάτων πληρωµών, αφενός, και συστηµάτων πληρωµών τρίτων χωρών, αφετέρου, ώστε να αποφευχθούν τα οφειλόµενα στην έλλειψη ασφάλειας δικαίου εµπόδια στη συµµετοχή κοινοτικών ιδρυµάτων σε συστήµατα πληρωµών τρίτων χωρών 7 ότι η ύπαρξη αποτελεσµατικών συστηµάτων πληρωµών έχει ζωτική σηµασία για την εσωτερική αγορά και ότι τα συστήµατα αυτά δεν µπορούν να λειτουργήσουν οµαλά χωρίς δεσµούς µε τα συστήµατα πληρωµών τρίτων χωρών, δεδοµένου ότι οι χρηµατοπιστωτικές αγορές είναι άρρηκτα συνδεδεµένες µεταξύ τους 7 ότι η παρούσα οδηγία καλύπτει τόσο τα εγχώρια όσο και τα διασυνοριακά συστήµατα πληρωµών 7 ότι καλύπτονται τόσο οι µεταφορές χρέωσης όσο και οι µεταφορές πίστωσης 7 ότι η οδηγία εφαρµόζεται στα κοινοτικά συστήµατα πληρωµών και τις ασφάλειες που παρέχουν οι συµµετέχοντες σε αυτά, είτε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα είτε από τρίτες χώρες, στο πλαίσιο της συµµετοχής τους στα εν λόγω συστήµατα πληρωµών 7 ότι η οδηγία καλύπτει επίσης τα κοινοτικά ιδρύµατα που συµµετέχουν σε συστήµατα πληρωµών τρίτων χωρών 7 ότι η οδηγία, καλύπτοντας τις ασφάλειες που παρέχονται στο πλαίσιο πράξεων νοµισµατικής πολιτικής, στηρίζει τις προσπάθειες του ΕΝΙ για τη βελτίωση της αποτελεσµατικότητας των διασυνοριακών πληρωµών ενόψει της προετοιµασίας του τρίτου σταδίου της Οικονοµικής και Νοµισµατικής Ένωσης και συµβάλλει κατ' αυτό τον τρόπο στην ανάπτυξη του απαραίτητου νοµοθετικού πλαισίου στο οποίο η µελλοντική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα ασκεί τη νοµισµατική πολιτική της 7 ότι σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι να εξασφλιστεί η νοµική ισχύς του συµψηφισµού σε όλες τις νοµοθεσίες των κρατών µελών και να καταστεί δεσµευτικός έναντι των τρίτων 7 ότι σκοπός της οδηγίας είναι επίσης να αποκλειστεί η δυνατότητα ανάκλησης των εντολών πληρωµής µετά από ένα συµβατικά οριζόµενο χρόνο 7 ότι στόχος της οδηγίας είναι οι διαδικασίες αφερεγγυότητας να µην έχουν αναδροµικά αποτελέσµατα επί των δικαιωµάτων και υποχρεώσεων των συµµετεχόντων 7 ότι η παρούσα οδηγία αποσκοπεί περαιτέρω στον καθορισµό - σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας έναντι ενός από τους συµµετέχοντες στο σύστηµα πληρωµών - της σχετικής νοµοθεσίας που εφαρµόζεται στα δικαιώµατα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την άµεση συµµετοχή στο εν λόγω σύστηµα πληρωµών 7 ότι η παρούσα οδηγία αποσκοπεί, τέλος, στο διαχωρισµό των ασφαλειών από τα αποτελέσµατα της νοµοθεσίας που εφαρµόζεται σε περίπτωση αφερεγγυότητας του συµµετέχοντος 7 ότι η παρούσα οδηγία εφαρµόζεται επίσης στη σχέση µεταξύ µιας εγκατάστασης και ενός µέλους ενός συστήµατος πληρωµών, το οποίο µεταφέρει στο σύστηµα τις εντολές πληρωµής αυτής της εγκατάστασης, δεδοµένου ότι αυτή η σχέση µπορεί η ίδια να θεωρηθεί ότι συνιστά ένα άλλο σύστηµα πληρωµών 7 ότι η θέσπιση της παρούσας οδηγίας αποτελεί το πλέον πρόσφορο µέσο για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων 7 ότι η παρούσα πρόταση είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων αυτών και δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για το σκοπό αυτό, ΕΞΕ ΩΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ Ο ΗΓΙΑ:
ΤΙΤΛΟΣ I ΠΕ ΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΙ Άρθρο 1 Πεδίο εφαρµογής Οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας εφαρµόζονται: 1. σε κάθε κοινοτικό σύστηµα πληρωµών το οποίο επεξεργάζεται πληρωµές σε οποιοδήποτε νόµισµα και σε Ecu, καθώς και στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο της συµµετοχής σε παρόµοιο σύστηµα 7 2. σε κάθε κοινοτικό ίδρυµα που συµµετέχει άµεσα σε σύστηµα πληρωµών τρίτης χώρας και στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο της συµµετοχής σε παρόµοιο σύστηµα 7 3. στις ασφάλειες που συστήνονται στο πλαίσιο πράξεων νοµισµατικής πολιτικής. Άρθρο 2 Ορισµοί Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας νοούνται ως: α) «ίδρυµα»: κάθε επιχείρηση, όπως ορίζεται το άρθρο 1 της οδηγίας 77/780/ΕΟΚ του Συµβουλίου, περιλαµβανοµένων των ιδρυµάτων που απαριθµούνται στο άρθρο 2 παράγραφος 2 της εν λόγω οδηγίας, που συµµετέχει άµεσα σε ένα σύστηµα πληρωµών και οποιαδήποτε άλλη επιχείρηση που συµµετέχει άµεσα σε ένα σύστηµα πληρωµών 7 β) «άµεση συµµετοχή»: η συµµετοχή σε ένα σύστηµα πληρωµών που συνεπάγεται ευθύνη για το διακανονισµό 7 γ) «κοινοτικό ίδρυµα»: κάθε ίδρυµα του οποίου η καταστατική έδρα βρίσκεται σε κράτος µέλος 7 δ) «ίδρυµα τρίτης χώρας»: κάθε ίδρυµα το οποίο δεν είναι κοινοτικό ίδρυµα 7 ε) «εντολή πληρωµής»: κάθε οδηγία που αποσκοπεί να τεθεί στη διάθεση ενός τελικού αποδέκτη ένα χρηµατικό ποσό µέσω λογιστικής εγγραφής στα βιβλία ενός πιστωτικού ιδρύµατος ή µιας κεντρικής τράπεζας 7 στ) «διαδικασίες αφερεγγυότητας»: κάθε µέτρο που λαµβάνεται από δικαστική ή διοικητική αρχή υπέρ µιας οµάδας πιστωτών για λόγους επικείµενης ή πραγµατικής αδυναµίας εκπλήρωσης οικονοµικών υποχρεώσεων, και βάσει του οποίου απαγορεύεται σε ένα ίδρυµα να πραγµατοποιεί πληρωµές ή να διαθέτει περιουσιακά του στοιχεία 7 ζ) «συµψηφισµός πληρωµών»: η µετατροπή σε µια καθαρή απαίτηση ή σε µια καθαρή οφειλή, απαιτήσεων ή οφειλών που προκύπτουν από εντολές πληρωµής που εκδίδονται ή λαµβάνονται από ένα ή περισσότερα ιδρύµατα, µε αποτέλεσµα να είναι απαιτητή µόνον η καθαρή απαίτηση και καταβλητέα µόνον η καθαρή οφειλή 7 η) «σύστηµα πληρωµών»: κάθε γραπτή συµφωνία µεταξύ δύο ή περισσοτέρων ιδρυµάτων για την εκτέλεση εντολών πληρωµών 7
θ) «κοινοτικό σύστηµα πληρωµών»: σύστηµα πληρωµών που βρίσκεται σε κράτος µέλος. Ένα σύστηµα πληρωµών θεωρείται ότι βρίσκεται στο κράτος µέλος του οποίου η νοµοθεσία έχει επιλεγεί ως εφαρµοστέα στο σύστηµα πληρωµών από τα ιδρύµατα που συµµετέχουν άµεσα σ' αυτό. Ελλείψει παρόµοιας επιλογής, το σύστηµα πληρωµών θεωρείται ότι βρίσκεται στο κράτος µέλος όπου γίνεται ο διακανονισµός 7 ι) «σύστηµα πληρωµών τρίτης χώρας»: κάθε σύστηµα πληρωµών που δεν είναι κοινοτικό σύστηµα πληρωµών 7 ια) «πράξεις νοµισµατικής πολιτικής»: πράξεις των κεντρικών τραπεζών των κρατών µελών ή της µελλοντικής Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας µε τις οποίες αυτές παρεµβαίνουν στις χρηµαταγορές αγοράζοντας και πωλώντας (τοις µετρητοίς ή επί προθεσµία), είτε οριστικά είτε µε συµφωνία επαναγοράς, ή δανείζοντας και δανειζόµενες απαιτήσεις και διαπραγµατεύσιµους τίτλους, εκφρασµένους σε κοινοτικά ή µη κοινοτικά νοµίσµατα, καθώς και πολύτιµα µέταλλα 7 ο ορισµός καλύπτει τις πιστωτικές πράξεις που διενεργεί η κεντρική τράπεζα κράτους µέλους ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα µε πιστωτικά ιδρύµατα ή άλλους φορείς της αγοράς, κατά τις οποίες τα δάνεια βασίζονται σε κατάλληλες ασφάλειες 7 ιβ) «ασφάλεια»: όλα τα στοιχεία ενεργητικού που παρέχονται για την ασφάλιση δικαιωµάτων και υποχρεώσεων που ενδέχεται να προκύψουν κατά τη λειτουργία ενός συστήµατος πληρωµών ή που παρέχονται στις κεντρικές τράπεζες των κρατών µελών ή στη µελλοντική Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο πράξεων νοµισµατικής πολιτικής. ΤΙΤΛΟΣ II ΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΟΥ ΣΥΜΨΗΦΙΣΜΟΥ ΠΛΗΡΩΜΩΝ Άρθρο 3 Συµψηφισµός πληρωµών 1. Ο συµψηφισµός πληρωµών είναι νοµικά δεσµευτικός και αντιτάσσεται έναντι τρίτων ακόµη και σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά πιστωτικού ιδρύµατος που συµµετέχει άµεσα στο σύστηµα πληρωµών, υπό τον όρο ότι οι σχετικές εντολές πληρωµής δόθηκαν στο σύστηµα πληρωµών πριν από την έναρξη της διαδικασίας αφερεγγυότητας. Το χρονικό σηµείο που δίνονται οι εντολές καθορίζεται από τους κανόνες που διέπουν αυτό το σύστηµα πληρωµών. 2. Οι κανόνες σχετικά µε την ακύρωση συµβάσεων και δικαιοπραξιών που έχουν συναφθεί πριν από την έναρξη της διαδικασίας αφερεγγυότητάς της δεν επιτρέπουν την αµφισβήτηση του συµψηφισµού. ΤΙΤΛΟΣ III ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΤΟΛΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗΣ Άρθρο 4 Ανάκληση 1. Η εντολή πληρωµής δεν µπορεί να ανακληθεί, είτε από ίδρυµα που συµµετέχει άµεσα σε σύστηµα πληρωµών είτε από τρίτο, έναντι των λοιπών άµεσα συµµετεχόντων µετά το χρόνο που ορίζεται από τους κανόνες του συστήµατος πληρωµών. Η διάταξη αυτή ισχύει ακόµη και σε περίπτωση κίνησης διαδικασίας αφερεγγυότητας. 2. Κάθε δικαίωµα επιστροφής χρηµάτων που επικαλείται ο εντολέας ασκείται µε την επιφύλαξη της παραγράφου 1.
ΤΙΤΛΟΣ IV ΜΗ ΑΝΑ ΡΟΜΙΚΗ ΙΣΧΥΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΣΤΕΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΕΡΙ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ Άρθρο 5 Μη αναδροµική ισχύς Οι διαδικασίες αφερεγγυότητας δεν έχουν αναδροµικά αποτελέσµατα επί των δικαιωµάτων και υποχρεώσεων των ιδρυµάτων που απορρέουν από την άµεση συµµετοχή τους σε ένα κοινοτικό σύστηµα πληρωµών. Η διάταξη αυτή υπερισχύει έναντι οποιουδήποτε άλλου κανόνα ή πρακτικής που έχει τέτοια αναδροµικά αποτελέσµατα. Άρθρο 6 Εφαρµοστέα νοµοθεσία περί αφερεγγυότητας Σε περίπτωση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά ιδρύµατος που συµµετέχει άµεσα σε σύστηµα πληρωµών, τα δικαιώµατα και οι υποχρεώσεις που προκύπτουν από την άµεση συµµετοχή στο σύστηµα πληρωµών ή που συνδέονται µε αυτήν, καθορίζονται από τη νοµοθεσία περί αφερεγγυότητας της χώρας όπου βρίσκεται το σύστηµα πληρωµών. ΤΙΤΛΟΣ V ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ ΥΠΕΡ ΤΩΝ ΟΠΟΙΩΝ ΕΧΟΥΝ ΣΥΣΤΑΘΕΙ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΑΦΕΡΕΓΓΥΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ ΠΟΥ ΠΑΡΕΙΧΕ ΤΙΣ ΑΣΦΑΛΕΙΕΣ Άρθρο 7 ιαχωρισµός από τα αποτελέσµατα της αφερεγγυότητας 1. Τα δικαιώµατα του µέρους υπέρ του οποίου έχουν συσταθεί ασφάλειες για την κάλυψη υποχρεώσεων ενός συµµετέχοντος έναντι άλλου ή άλλων συµµετεχόντων σε σύστηµα πληρωµών ή τα δικαιώµατα των νοµισµατικών αρχών υπέρ των οποίων έχουν συσταθεί ασφάλειες στο πλαίσιο πράξεων νοµισµατικής πολιτικής δεν επηρεάζονται από την κίνηση διαδικασιών αφερεγγυότητας κατά του µέρους που παρείχε τις ασφάλειες. Οι ασφάλειες αυτές αξιοποιούνται για την προνοµιακή ικανοποίηση, έναντι όλων των άλλων απαιτήσεων, των δικαιωµάτων που απορρέουν από τη συµµετοχή στο σύστηµα πληρωµών ή σε πράξεις νοµισµατικής πολιτικής. 2. Εφόσον ένα ίδρυµα τρίτης χώρας έχει συστήσει ασφάλειες σε κράτος µέλος στο πλαίσιο της συµµετοχής του σε ένα κοινοτικό σύστηµα πληρωµών ή στο πλαίσιο πράξεων νοµισµατκής πολιτικής, τα δικαιώµατα του µέρους υπέρ του οποίου έχουν συσταθεί οι ασφάλειες δεν επηρεάζονται από την κίνηση διαδικασίας αφερεγγυότητας κατά του εν λόγω ιδρύµατος. ΤΙΤΛΟΣ VI ΤΕΛΙΚΕΣ ΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 8 Ενσωµάτωση
1. Τα κράτη µέλη θέτουν σε ισχύ τις αναγκαίες νοµοθετικές, κανονιστικές και διοικητικές διατάξεις για να συµµορφωθούν µε την παρούσα οδηγία το αργότερο µέχρι τις 31 εκεµβρίου 1998 και ενηµερώνουν αµέσως σχετικά την Επιτροπή. 2. Όταν τα κράτη µέλη θεσπίζουν τις εν λόγω διατάξεις, αυτές περιέχουν παραποµπή στην παρούσα οδηγία ή συνοδεύονται από παρόµοια παραποµπή κατά την επίσηµη δηµοσίευσή τους. Ο τρόπος της παραποµπής καθορίζεται από τα κράτη µέλη. 3. Τα κράτη µέλη κοινοποιούν στην Επιτροπή το κείµενο των νοµοθετικών, κανονιστικών και διοικητικών διατάξεων που θεσπίζουν στο πεδίο που διέπεται από την παρούσα οδηγία. Κατά την κοινοποίηση αυτή τα κράτη µέλη υποβάλλουν έναν πίνακα αντιστοιχίας µεταξύ των υφισταµένων ή των θεσπιζοµένων εθνικών διατάξεων και των σχετικών άρθρων της παρούσας οδηγίας. Άρθρο 9 Έκθεση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο Το αργότερο εντός τριών ετών από την ηµεροµηνία που αναφέρεται στο άρθρο 8 παράγραφος 1, η Επιτροπή υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο σχετικά µε την εφαρµογή της παρούσας οδηγίας, συνοδευόµενη κατά περίπτωση από προτάσεις για την αναθεώρησή της. Άρθρο 10 Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη µέλη.