ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ ΚΑΙ CABOTAGE ΜΑΘΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΣΑΛΙΚΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΣΟΓΚΑ ΜΑΡΙΑ 30/10/2009

ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ ΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣ ΚΑΙ CABOTAGE ΜΑΘΗΜΑ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΤΣΑΛΙΚΙΔΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑ ΤΣΟΓΚΑ ΜΑΡΙΑ 30/10/2009

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Έννοια ακτοπλοΐας: ακτοπλοΐα είναι η μετακίνηση επιβατών και φορτίου μεταξύ εγχώριων λιμένων. Η Ελλάδα έχει 138 λιμάνια. Κρατικός παρεμβατισμός: ακτοπλοϊκό προνόμιο «ημεδαπών» πλοίων. Το σύστημα του κρατικού παρεμβατισμού υιοθετούν συνήθως οι αναπτυσσόμενες χώρες ( navigation act - Cromwell- 1651). Ο έντονος κρατικός παρεμβατισμός ενέχει τον κίνδυνο μονοπωλίων και ολιγοπωλίων αύξηση τιμών και γενικά δυσμενείς συνέπειες για τον ταξιδιώτη. Απελευθερωμένη ακτοπλοΐα: Συνδέεται καταρχήν με την άρση του ακτοπλοϊκού προνομίου, ώστε να μπορούν και πλοία υπό ξένη σημαία να προσφέρουν υπηρεσίες στο εσωτερικό ενός τρίτου κράτους. Σημαίνει ωστόσο, και γενικότερη απελευθέρωση από κανόνες και κρατικό έλεγχο, όσον αφορά στους ναύλους, το δίκτυο κοκ.

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Σε μια απελευθερωμένη αγορά, στην οποία οποιοσδήποτε έχει δικαίωμα εισόδου, όπως είναι λογικό αυξάνεται ο αριθμός των πλοίων και πλοιοκτητών που παρέχουν υπηρεσίες για να διατηρηθούν στην αγορά βελτιώνουν τις υπηρεσίες τους και ενδεχομένως μειώνουν τους ναύλους. Έτσι: απελευθέρωση ακτοπλοΐας ελεύθερος ανταγωνισμός ευμενέστερη η θέση του ταξιδιώτη Βέβαια, χρειάζονται δικλείδες ασφαλείας ( το κράτος να μπορεί να παρεμβαίνει υπό προϋποθέσεις). Σε εποχές οικονομικής ανάπτυξης απελευθέρωση θαλάσσιων μεταφορών ( κατάργηση της navigation act με τη βιομηχανική επανάσταση).

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ - ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Νομοθετικό πλαίσιο: α) εθνικές πηγές: Νόμος 2932/2001, ΚΔΝΔ (Ν.Δ. 187/1973), ΠΔ 364/1988, ΠΔ 684/1976, Νόμος 5570/1932, ΠΔ 814/74. β) κοινοτικές πηγές: Κανονισμός3577/1992

ΠΡΟΙΣΧΥΣΑΝ ΔΙΚΑΙΟ Το ισχύσαν θεσμικό καθεστώς της ελληνικής ακτοπλοΐας ήταν ιδιαίτερα σύνθετο και το βασικό χαρακτηριστικό του ήταν η πολυνομία. Οι βασικές ρυθμίσεις ήταν οι εξής: αρ. 11 ΚΔΝΔ : ορίζει έμμεσα την «ακτοπλοΐα» ως τη μεταξύ ελληνικών λιμένων μεταφορά πραγμάτων και προσώπων. ακτοπλοΐα = αποκλειστικό δικαίωμα των υπό ελληνική σημαία πλοίων. αρ. 3 ΠΔ 364/88 : θέτει όρια εισόδου και εξόδου των πλοίων / ορίζει προϋποθέσεις αναγνώρισης πλοίων ως «επιβατηγών». Διατάξεις που διέπουν τη δρομολόγηση επιβατηγών πλοίων περιέχονται στον ΚΔΝΔ και σε σειρά διαταγμάτων: αρ. 171 ΚΔΝΔ : διακρίνει δρομολογήσεις (τακτικές, έκτακτες, περιοδικές) και ορίζει τη διαδικασία υποβολής αιτήσεων από τους πλοιοκτήτες.

ΠΡΟΙΣΧΥΣΑΝ ΔΙΚΑΙΟ Οι δρομολογήσεις πλοίων και ο καθορισμός δρομολογίων υπόκεινται στην ΕΚΓΡΙΣΗ του εκάστοτε Υπουργού μετά γνώμης της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Ακτοπλοϊκών Συγκοινωνιών. αρ. 172 ΚΔΝΔ : καθορισμός από ΥΕΝ πυκνότητας δρομολογίων, ωραρίων κ.α. Ν. 5570/32 : δυνατότητα ΥΕΝ να τροποποιεί. ΣΧΟΛΙΟ: Σχεδόν απεριόριστη δυνατότητα επέμβασης του ΥΕΝ / δεν υπάρχουν διαφανή και αντικειμενικά κριτήρια. αρ. 178 ΚΔΝΔ : διαδικασία καθορισμού του ύψους του ναύλου. ΣΧΟΛΙΟ: Ισοπεδωτικός παρεμβατισμός, αφού δε θεσπίζονται κριτήρια που να συνδέουν το ναύλο με το επίπεδο παρερχομένων υπηρεσιών.

ΠΡΟΙΣΧΥΣΑΝ ΔΙΚΑΙΟ αρ. 87 ΚΔΝΔ : αναφέρεται στη σύνθεση του πληρώματος ( «εξ Ελλήνων απογεγραμμένων ναυτικών»). ΣΧΟΛΙΟ: Η εμμονή του νομοθέτη να καθορίζει επακριβώς τη σύνθεση του ξενοδοχειακού πληρώματος είναι αναχρονιστική. αρ. 2 ΠΔ 814/74 : συγκεκριμένο/ προκαθορισμένο δίκτυο, με ακτινωτή διάταξη και κέντρο τον Πειραιά αρνητικός παράγοντας άρτιας διασύνδεσης νησιών. αρ. 3 ΠΔ 814/74 : αρμοδιότητα δρομολόγησης πλοίων και καθορισμού δρομολογίων στις κύριες και δευτερεύουσες γραμμές ανήκει στο ΥΕΝ. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ : το ισχύσαν νομοθετικό πλαίσιο παρείχε στο ΥΕΝ τη δυνατότητα πλήρους και σχεδόν απροϋπόθετου ελέγχου της ελληνικής ακτοπλοΐας.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 3577/1992 (ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΝΔΟΜΕΤΑΦΟΡΕΣ CABOTAGE) Στόχος κανονισμού: 1) ίδρυση μιας εσωτερικής ενιαίας αγοράς ελεύθερης κυκλοφορίας εμπορευμάτων, προσώπων, υπηρεσιών και κεφαλαίων. 2) «κοινοτικοποίηση» των εθνικών αγορών θαλάσσιων μεταφορών. Πεδίο εφαρμογής: ο κανονισμός αφορά στις θαλάσσιες μεταφορές εντός κράτους μέλους. Συγκεκριμένα: 1) στις θαλάσσιες ενδομεταφορές μεταξύ ηπειρωτικών λιμένων, 2) στις υπηρεσίες εφοδιασμού off-shore και 3) στις θαλάσσιες ενδομεταφορές μεταξύ λιμένων νησιών. Ειδικές αγορές που παρέμειναν εκτός απελευθέρωσης (παρέκκλιση της Ελλάδας) : 1) θαλάσσιες μεταφορές επιβατών μεταξύ ηπειρωτικών λιμένων, 2) θαλάσσιες μεταφορές που εκτελούνται στο πλαίσιο νησιωτικών ενδματαφορών.

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 3577/1992 (ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΕΝΔΟΜΕΤΑΦΟΡΕΣ CABOTAGE) Επάνδρωση : 1) ηπειρωτικές ενδομεταφορές = αρμοδιότητα κράτους σημαίας, 2) νησιωτικές ενδομεταφορές = αρμοδιότητα κράτους υποδοχής (προσφυγές κατά της Ελλάδας για τον χαρακτηρισμό λιμένων της Πελοποννήσου). Διαδικασία δρομολόγησης : 1) στην τακτική δρομολόγηση = υποβολή δήλωσης στο ΥΕΝ, 2) στην έκτακτη δρομολόγηση = απόφαση του Υπουργού. Υποχρεώσεις δημόσιας υπηρεσίας : 1) με υπουργική απόφαση ύστερα από γνώμη του ΣΑΣ 2) σε πλοιοκτήτες που ενδιαφέρονται για δρομολόγηση πλοίου σε ορισμένη γραμμή. Υποχρέωση εξυπηρέτησης της γραμμής για ένα έτος = αφορά όλους τους πλοιοκτήτες.

ΗΑΚΤΟΠΛΟΪΑΣΕΑΛΛΕΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΧΩΡΕΣ ΙΤΑΛΙΑ: κύριο πρόβλημα οι κρατικές επιδοτήσεις προς την εταιρία Tirrenia ( σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή οι επιδοτήσεις έπρεπε να σταματήσουν μέχρι 2008). ΙΣΠΑΝΙΑ: παραπομπέςστοδεκγιαμηεναρμόνισημετον κανονισμό (κινήθηκε προς την κατεύθυνση ότι όλες οι γραμμές είναι δημόσιας υπηρεσίας). ΣΟΥΗΔΙΑ: όχι ιδιαίτερα προβλήματα εναρμόνισης Κάποιοι ισχυρίζονται ότι το όλο πρόβλημα οφείλεται στον ίδιο τον κανονισμό.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Αν και ο κανονισμός έδωσε στην Ελληνική Κυβέρνηση ένα χρονικό περιθώριο προσαρμογής 11 ετών, εκείνη δεν το εκμεταλλεύτηκε. Μέχρι 1 η Ιανουαρίου 2004 είχε τη δυνατότητα και όφειλε να λάβει πρωτοβουλίες για τη σταδιακή μετάβαση στο νέο καθεστώς. Ποια ήταν τα αίτια της αδράνειας; Τι χρειαζόταν για μια ομαλή μετάβαση στο καθεστώς ελεύθερης παροχής θαλάσσιων υπηρεσιών; Ποιες ήταν οι εξελίξεις στο χώρο της ελληνικής ακτοπλοΐας από το 1992 και έπειτα; Τελικά, η απελευθέρωση της ακτοπλοΐας είναι αλήθεια ή μύθος; Σε ποια έκταση η εθνική νομοθεσία έχει εναρμονιστεί με την κοινοτική;

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Προβληματικές ρυθμίσεις του Ν.2932/2001 : 1) Ο νόμος δεν κάνει λόγο για «ελεύθερη γραμμή» ή «ελεύθερη δρομολόγηση», απλά διακρίνει σε τακτικές δρομολογήσεις (εκείνες που επιθυμούν να εξυπηρετήσουν οι πλοιοκτήτες) και σε δρομολογήσεις που απαιτούν σύμβαση ανάθεσης δημόσιας υπηρεσίας (δλδ, εκείνες που επιβάλλονται από την Πολιτεία για λόγους δημοσίου «συμφέροντος»). 2) Η οριζόμενη στο νόμο διαδικασία «τακτικής δρομολόγησης» είναι αρκετά σύνθετη και δεν αρκεί μια δήλωση περί δρομολόγησης στο ΥΕΝ (όπως συμβαίνει στις γραμμές τις Αδριατικής) στενεύει η έννοια της απελευθέρωσης. Εξάλλου στην παραπάνω διαδικασία το ΥΕΝ μπορεί να παρεμβαίνει απροϋπόθετα. Η παρέμβαση εκτείνεται στο καθορισμό του δικτύου, των δρομολογιακών περιόδων, του πλαφόν της οικονομικής θέσης και τη δυνατότητα τροποποίησης και επιβολής υποχρεώσεων δημόσιας υπηρεσίας. 3) Υποχρέωση ετήσιας λειτουργίας.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Για να μπορούμε να μιλάμε για πλήρη απελευθέρωση η παρέμβαση έπρεπε να εστιάζεται μόνο στον έλεγχο τήρησης προδιαγραφών ασφάλειας και υγιεινής και συμβατότητας πλοίου- λιμανιού. Το κατά πόσο το νέο θεσμικό πλαίσιο της ακτοπλοΐας θα πετύχει πραγματικά αυτό που επιτάσσει ο Κανονισμός, δηλαδή την ουσιαστική απελευθέρωση της αγοράς, εξαρτάται από την έκταση στην οποία το ΥΕΝ θα κάνει χρήση του δικαιώματος παρέμβασης. Όσον αφορά στις γραμμές δημόσιες Υπηρεσίας, προτείνεται να προσδιοριστούν από την Πολιτεία συγκεκριμένα ελάχιστα κριτήρια εξυπηρέτησης των γραμμών αυτών (συχνότητα, ταχύτητα, συνδεσιμότητα κοκ) και βάσει αυτών να σχεδιαστεί το δίκτυο και να συνάπτονται συμβάσεις. Αντιδράσεις πλοιοκτητών. Θέση Ευρωπαϊκής Επιτροπής; Ο ρόλος της Επιτροπής Ανταγωνισμού.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΔΙΚΛΙΝΗ ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΚΑΜΠΙΝΑ Α ΘΕΣΗΣ (ΜΕ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ) ΑΠΟΣΤΑΣΗ (ΝΑΥΤΙΚΑ ΜΙΛΙΑ) ΝΑΥΛΟΣ (ΕΥΡΩ) ΠΕΙΡΑΙΑΣ-ΗΡΑΚΛΕΙΟ 175 319 1,82 ΠΑΤΡΑ-ANCONA 512 333 0,65 ΠΑΤΡΑ-ΒΕΝΕΤΙΑ 621 338 0,54 ΕΥΡΩ/ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΙΛΙ

ΕΠΙΛΟΓΟΣ - ΚΡΙΤΙΚΗ - ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΙΧ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ (ΜΕ ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ) ΑΠΟΣΤΑΣΗ (ΝΑΥΤΙΚΑ ΜΙΛΙΑ) ΝΑΥΛΟΣ (ΕΥΡΩ) ΠΕΙΡΑΙΑΣ-ΗΡΑΚΛΕΙΟ 175 167 0,95 ΠΑΤΡΑ-ANCONA 512 124 0,24 ΠΑΤΡΑ-ΒΕΝΕΤΙΑ 621 126 0,20 ΕΥΡΩ/ ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΙΛΙ

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ