ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ

ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΑΠΑΝΤΗΜΕΝΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Φιλολογική επιμέλεια θεμάτων και απαντήσεων: Γεωργίου Αναστασία, φιλόλογος ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: Α) Aeneas filius Anchisae est. Patria Aeneae Troia est. Graeci Troiam oppugnant et dolo expugnant. Aeneas cum Anchisa, cum nato et cum sociis ad Italiam navigat. Sed venti pontum turbant et Aenean in Africam portant. Ibi Dido regina novam patriam fundat. Β) Cassiope, superba forma sua, cum Nymphis se comparat. Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam, quae incolis nocet. Oraculum incolis respondet: «regia hostia deo placet». Tum Cepheus Andromedam ad scopulum adligat; belua ad Andromedam se movet. Repente Perseus calceis pennatis advolat; puellam videt et stupet forma puellae. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: filius: κλητική ενικού Aeneae: αιτιατική ενικού dolo: ίδια πτώση στον άλλο αριθμό patriam: δοτική πληθυντικού oraculum: αιτιατική πληθυντικού 1

puellam: ονομαστική πληθυντικού Nymphis: ονομαστική ενικού incolis: αιτιατική πληθυντικού deo: γενική πληθυντικού Cassiope: γενική ενικού [Μονάδες: /10] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές και στους δύο αριθμούς: forma sua, calceis pennatis. [Μονάδες: /6] 4. quae, se: Να κλιθούν οι παραπάνω αντωνυμίες και στους δυο αριθμούς, η πρώτη στο ουδέτερο γένος και η δεύτερη στο ίδιο πρόσωπο. [Μονάδες: /6] 5. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα: est: απαρέμφατο Παρακειμένου και β ενικό Οριστικής Συντελεσμένου Μέλλοντα expugnant: ονομαστική πληθυντικού θηλυκού γένους της μετοχής Ενεστώτα ενεργητικής φωνής και απαρέμφατο Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής placet: γ πληθυντικό Οριστικής Υπερσυντελίκου της ίδιας φωνής και ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους της μετοχής Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής movet: αφαιρετική σουπίνου και α πληθυντικό Οριστικής Παρακειμένου Ενεργητικής Φωνής adligat: γ πληθυντικό Οριστικής Μέλλοντα Παθητικής Φωνής και απαρέμφατο Ενεστώτα Παθητικής Φωνής [Μονάδες: /10] 6. Cassiope cum Nymphis se comparat: Ποιο συντακτικό φαινόμενο εντοπίζεται στην παραπάνω πρόταση; [Μονάδες: /4] 2

7. Να μεταφέρετε στην αντίθετη σύνταξη τις παρακάτω προτάσεις: Graeci Troiam oppugnant, Neptunus iratus ad oram Aethiopiae urget beluam marinam. [Μονάδες: / 8] 8. regia hostia deo placet: Να μετατρέψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Scriptor narrat [Μονάδες: /6] 9. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις των αποσπασμάτων: filius, dolo, superba, forma, repente, ad oram, cum Nymphis, marinam. [Μονάδες: /8] 10. Πότε και υπό ποιες συνθήκες γεννήθηκε η ρωμαϊκή λογοτεχνία; ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: [Μονάδες: /2] Α) Romani in suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant. Iustitia inter se certabant et patriam curabant. In bello pericula audacia propulsabant et beneficiis amicitias parabant. Delecti consultabant patriae; eis corpus ex annis infirmum sed ingenium propter sapientiam validum erat. Β) Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat. Ex quibus quattuor in Nerviis hiemare iubet et tribus imperat in Belgis remanere. Legatos omnes frumentum in castra importare iubet. Milites his verbis admonet: «Hostes adventare audio». Γ) Aeneas bellum ingens geret in Italia. Populos feroces contundet, mores eis imponet et moenia condet. Tu Aeneam ad caelum feres. Postea Iulus, Aeneae filius, regnum ad Lavinio transferet et Albam Longam muniet. Post trecentos annos Ilia duos filios, Romulum et Remum, pariet, quos lupa nutriet. Romulus moenia Martia condet Romanosque de suo nomine appellabit. 3

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: deorum: κλητική ενικού amicitias: αφαιρετική πληθυντικού corpus: αιτιατική πληθυντικού legiones: ονομαστική ενικού castra: ίδια πτώση στον άλλον αριθμό mores: ονομαστική ενικού moenia: γενική πληθυντικού Aeneas: αιτιατική ενικού Caesar: αφαιρετική ενικού domi: γενική ενικού και αιτιατική πληθυντικού hostes: δοτική πληθυντικού [Μονάδες: /12] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές στον αριθμό που βρίσκονται: duos filios, suo nomine, his verbis, bellum ingens. [Μονάδες: /12] 4. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα: curabant: απαρέμφατο Μέλλοντα και γ ενικό Οριστικής Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής erat: α πληθυντικό Οριστικής Μέλλοντα και απαρέμφατο Παρακειμένου remanere: γ πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα και α ενικό Οριστικής Παρακειμένου της ίδιας φωνής audio: μετοχή Ενεστώτα και αιτιατική ενικού γερουνδίου Ενεργητικής Φωνής iubet: μετοχή Μέλλοντα της ίδιας φωνής και απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής 4

feres: β ενικό Οριστικής Ενεστώτα και γ πληθυντικό Οριστικής Παρακειμένου imponet: αιτιατική ενικού σουπίνου και β πληθυντικό Οριστικής Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής [Μονάδες: /14] 5. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των αποσπασμάτων. [Μονάδες: /8] 6. Να μεταφέρετε στην αντίθετη σύνταξη τις παρακάτω προτάσεις: Caesar propter frumenti inopiam legiones in hibernis multis conlocat, Ilia duos filios, Romulum et Remum, pariet. [Μονάδες: /5] 7. Romani in suppliciis deorum magnifici sed domi parci erant: Να μετατρέ ψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Scriptor narrat [Μονάδες: /4] 8. Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας; [Μονάδες: /5] ΤΡΙΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: Α) Filius eius Sextus Tarquinius pudicitiam Lucretiae, uxoris Collatini, laedit. Maritus et pater et Iunius Brutus eam maestam inveniunt. Illis femina cum lacrimis iniuriam aperit et cultro se ipsam interficit. Brutus ex vulnere dolore magno cultrum extrahit et delictum punire parat. Populum concitat et Tarquinio imperium adimit. Β) Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. Postea Alpes, quae Italiam ab Gallia seiungunt, cum elephantis transiit. Ubi in Italia fuit, apud 5

Ticinum, Trebiam, Trasumenum et Cannas copias Romanorum profligavit et delevit. Populus Romanus cladem Cannensem pavidus audivit. In agro Falerno Hannibal ex insidiis Fabii Maximi se expedivit. Γ) ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat. Tum Suplicius Gallus de caeli ratione et de stellarum lunaeque statu ac motibus disputavit eoque modo exercitum alacrem in pugnam misit. Sic liberales artes Galli aditum ad illustrem illam Paulianam victoriam dederunt. Quia ille metum exercitus Romani vicerat, imperator adversarios vincere potuit! ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: Tarquinius: κλητική ενικού cultrum: ονομαστική ενικού imperium: γενική ενικού cladem: γενική πληθυντικού elephantis: αιτιατική πληθυντικού exercitus: αφαιρετική ενικού aditum: ίδια πτώση στον άλλον αριθμό adversarios: γενική ενικού artes: ονομαστική ενικού caeli: αιτιατική πληθυντικού vi : αιτιατική ενικού και δοτική πληθυντικού [Μονάδες: /12] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές στις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών: se ipsam, illustrem illam victoriam, eoque modo. [Μονάδες: /10] 6

4. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα : inveniunt: ίδιο πρόσωπο Οριστικής Ενεστώτα Παθητικής Φωνής και ονομαστική ενικού ουδετέρου γένους μετοχής Παρακειμένου Παθητικής φωνής extrahit: γ πληθυντικό Οριστικής Παρακειμένου της ίδιας φωνής και αφαιρετική σουπίνου seiungunt: απαρέμφατο Μέλλοντα Παθητικής Φωνής και α πληθυντικό Οριστικής Παρατατικού Παθητικής Φωνής transiit: γ πληθυντικό του Ενεστώτα στην ίδια φωνή και τα τρία γένη της μετοχής Μέλλοντα της ίδιας φωνής amiserat: μετοχή Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής και β ενικό Οριστικής Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής potuit: α πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα dederunt: χρονική αντικατάσταση στο ίδιο πρόσωπο, στην ίδια έγκλιση αλλά στην αντίθετη φωνή [Μονάδες: /10] 5. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των αποσπασμάτων. [Μονάδες: /6] 6. Ubi in Italia fuit: Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά την παραπάνω πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). [Μονάδες: /4] 7. Να μεταφέρετε στην αντίθετη σύνταξη τις παρακάτω προτάσεις: Hannibal, dux Carthaginiensis, VI et XX annos natus, omnes gentes Hispaniae bello superavit et Saguntum vi expugnavit. [Μονάδες: /9] 7

8. ob repentinum monstrum terror animos militum invaserat et exercitus fiduciam amiserat: Να μετατρέψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Scriptor narrat [Μονάδες: /4] 9. Τι γνωρίζετε για τις περιόδους στις οποίες χωρίζεται η ρωμαϊκή λογοτεχνία; [Μονάδες: /5] ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: Α) L. Aemilio Paulo consuli iterum bellum cum Perse rege gerere obtigit. Ut domum ad vesperum rediit, filiola eius Tertia, quae tum erat admodum parvula, ad complexum patris cucurrit. Pater filiae osculum dedit sed animadvertit eam esse tristiculam. «Quid est» inquit «mea Tertia? Cur tristis es? Quid tibi accidit?». «Mi pater» respondit illa «Persa periit». Β) Ibi vix animum sollicitum somno dederat, cum repente apparuit ei species horrenda. Existimavit ad se venire hominem ingentis magnitudinis et facie squalida, similem effigiei mortui. Quem simul aspexit Cassius, timorem concepit nomemque eius audire cupivit. Respondit ille se esse Orcum. Tum terror Cassium concussit et e somno eum excitavit. Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit. Illi neminem viderant. Cassius iterum se somno dedit eandemque speciem somniavit. Paucis post diebus res ipsa fidem somnii confirmavit. Nam Octavianus supplicio capitis eum adfecit. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: bellum: κλητική ενικού 8

vesperum: ονομαστική ενικού filiae: δοτική πληθυντικού animum: αιτιατική πληθυντικού Cassius: κλητική ενικού neminem: γενική και αιτιατική ενικού ουδετέρου γένους fidem: αφαιρετική ενικού [Μονάδες: /8] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές και στους δύο αριθμούς: mi pater, ingentis magnitudinis, eandem speciem, res ipsa. [Μονάδες: /8] 4. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα: obtigit: απαρέμφατο Ενεστώτα της ίδιας φωνής cucurrit: αιτιατική σουπίνου και μετοχή Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής periit: γ πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα και Οριστικής Παρακειμένου της ίδιας φωνής gerere: απαρέμφατο Ενεστώτα και απαρέμφατο Μέλλοντα Παθητικής Φωνής cupivit: γ πληθυντικό Οριστικής Ενεστώτα Παθητικής Φωνής και απαρέμφατο Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής dedit: μετοχή Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής και β πληθυντικό Οριστικής Υπερσυντελίκου Παθητικής Φωνής [Μονάδες: /10] 5. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των αποσπασμάτων. [Μονάδες: /6] 6. cum repente apparuit ei species horrenda: Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά την παραπάνω πρόταση (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). 9

[Μονάδες: /4] 7. Paucis post diebus: Να δώσετε την ισοδύναμη έκφραση. [Μονάδες: /2] 8. Να μεταφέρετε στην αντίθετη σύνταξη τις παρακάτω προτάσεις: Pater filiae osculum dedit, Illi neminem viderant. [Μονάδες: /6] 9. Respondit ille se esse Orcum: Ποιο συντακτικό φαινόμενο έχουμε στην παραπάνω πρόταση; [Μονάδες: /4] 10. Cassius servos inclamavit et de homine eos interrogavit: Να μετατρέψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Scriptor narrat και Cassius dixit [Μονάδες: /5] 11. Να επισημάνετε πού οφείλονται οι ομοιότητες της ελληνικής με τη λατινική γλώσσα. Ποιες είναι οι εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας με βάση τα ιστορικά κριτήρια; [Μονάδες: /5] ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: Α) Cum civitas bellum gerit, magistratus creantur cum vitae necisque potestate. Equestribus proeliis saepe ex equis desiliunt ac pedibus proeliantur: ephippiorum usus res turpis et iners habetur. Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt, quod ea re, ut arbitrantur, remollescunt homines atque effeminantur. Β) Hercules boves Geryonis ex Hispania in eum locum adduxisse dicitur, ubi postea Romulus urbem Romam condidit. Prope Tiberim fluvium Hercules boves refecisse fertur et ipse de via fessus ibi dormivisse. Tum 10

Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos. Ubi Hercules, e somno excitatus, gregem aspexit et partem abesse sensit, pergit ad proximam speluncam; sed postquam boum vestigia foras versa vidit, confusus gregem ex loco infesto amovere coepit. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: civitas: γενική πληθυντικού magistratus: αφαιρετική ενικού homines: ονομαστική ενικού Hercules: αιτιατική ενικού Romulus: κλητική ενικού locum: ίδια πτώση στον άλλον αριθμό urbem: γενική πληθυντικού fluvium: γενική ενικού gregem: ονομαστική ενικού ipse: δοτική πληθυντικού ουδετέρου γένους ea: αιτιατική ενικού του ιδίου γένους [Μονάδες: /10] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές στις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών: equestribus proeliis, res iners, boves quosdam. [Μονάδες: /6] 4. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα: creantur: απαρέμφατο Ενεστώτα της ίδιας φωνής και μετοχή Μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής arbitrantur: να κάνετε χρονική αντικατάσταση στο πρόσωπο και στην έγκλιση που βρίσκεται ο τύπος condidit: να γράψετε όλους τους ονοματικούς τύπους στη φωνή που βρίσκεται ο τύπος 11

fertur: να κλιθεί η Οριστική Ενεστώτα της ίδιας φωνής coepit: να κάνετε χρονική αντικατάσταση στο πρόσωπο και στην έγκλιση που βρίσκεται ο τύπος adduxisse: να γράψετε τις μετοχές και των δύο φωνών sinunt: αιτιατική σουπίνου και γενική γερουνδίου [Μονάδες: /12] 5. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των αποσπασμάτων. [Μονάδες: /6] 6. ut arbitrantur, postquam boum vestigia foras versa vidit: Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά τις παραπάνω προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). [Μονάδες: /8] 7. ephippiorum usus res turpis et iners habetur: Να μεταφερθεί στην αντίθετη σύνταξη. [Μονάδες: /6] 8. Cacus pastor, fretus viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxit aversos: Να μετατρέψετε την παραπάνω πρόταση σε απαρεμφατική με εξάρτηση Scriptor narrat και Cacus dixit [Μονάδες: /7] 9. Με ποιον τρόπο αποδεικνύεται η «στενή συνάφεια της ρωμαϊκής λογοτεχνίας με την ελληνική γλώσσα και γραμματεία»; ΕΚΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: ΚΕΙΜΕΝΑ: [Μονάδες: /5] Α) Nostri, postquam pila in hostes miserunt, gladiis rem gerunt. Repente post tergum equitatus cernitur; cohortes appropinquant; hostes terga 12

vertunt ac fugiunt; eis equites occurrunt. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur; dux Arvernorum vivus in fuga comprehenditur; signa militaria LXXIIII (septuaginta quattuor) ad Caesarem referuntur; magnus numerus hostium capitur atque interficitur; Β) Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus, Lucius Sergius Catilina, nobilissimi generis vir sed ingenii pravissimi, contra rem publicam coniuravit. Eum clari quidam sed improbi viri consecuti erant. Catilina a Cicerone ex urbe expulsus est. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt. Ad Antonio, altero consule, Catilina ipse cum exercitu suo, proelio victus, interfectus est. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: 1. Να μεταφράσετε τα παραπάνω αποσπάσματα. [Μονάδες: /40] 2. Να γράψετε την πτώση που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: cohortes: ονομαστική ενικού caedes: γενική και αιτιατική πληθυντικού equitatus: γενική πληθυντικού princeps: αφαιρετική ενικού vir: γενική πληθυντικού proelio: ονομαστική πληθυντικού carcere: ονομαστική ενικού generis: κλητική ενικού [Μονάδες: /8] 3. Να κλιθούν οι παρακάτω συνεκφορές και στους δύο αριθμούς: rem publicam, exercitu suo, altero consule, Catilina ipse. [Μονάδες: /8] 4. Να γράψετε τους τύπους που σας ζητούνται για τα παρακάτω ρήματα: 13

cernitur: γ πληθυντικό Οριστικής Παρακειμένου και απαρέμφατο Ενεστώτα της ίδιας φωνής fit: να κάνετε χρονική αντικατάσταση στον τύπο occurrunt: αιτιατική σουπίνου και μετοχή Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής referuntur: να γράψετε τις μετοχές όλων των χρόνων και στις δύο φωνές interfectus est: να κάνετε χρονική αντικατάσταση του τύπου [Μονάδες: /4] 5. α) expulsus est: Να γράψετε τους ονοματικούς τύπους στη φωνή που βρίσκεται ο ρηματικός τύπος. β) coniuravit: Να γράψετε τα απαρέμφατα όλων των χρόνων και στις δύο φωνές. [Μονάδες: /8] 6. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τις υπογραμμισμένες λέξεις των αποσπασμάτων. [Μονάδες: /6] 7. postquam pila in hostes miserunt: Να χαρακτηρίσετε πλήρως συντακτικά τις παραπάνω προτάσεις (είδος, εισαγωγή, εκφορά, λειτουργία). [Μονάδες: /8] 8. Socii eius deprehensi sunt et in carcere strangulati sunt: Να μεταφερθεί η παραπάνω πρόταση στην αντίθετη σύνταξη. [Μονάδες: /8] 9. Fit magna caedes. Sedulius, dux et princeps Lemovicum, occiditur;: Να μετατρέψετε τις παραπάνω προτάσεις σε απαρεμφατικές με εξάρτηση το Sedulius dicit [Μονάδες: /5] 14

10. Με ποια κριτήρια έχουν οριοθετηθεί οι εποχές και οι περίοδοι της ρωμαϊκής λογοτεχνίας; Ποιες είναι οι εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνία και με ποια κριτήρια διακρίνονται; [Μονάδες: /5] ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΣΤΑ ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ Β ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΡΩΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Ο Αινείας είναι γιος του Αγχίση. Η πατρίδα του Αινεία είναι η Τροία. Οι Έλληνες πολιορκούν την Τροία και την κυριεύουν με δόλο. Ο Αινείας πλέει προς την Ιταλία με τον Αγχίση, με το γιο (του) και με τους συντρόφους (του). Αλλά οι άνεμοι ταράζουν τη θάλασσα και μεταφέρουν τον Αινεία στην Αφρική. Εκεί η Διδώ η βασίλισσα ιδρύει νέα πατρίδα. Β) Η Κασσιόπη, περήφανη για την ομορφιά της, συγκρίνει τον εαυτό της με τις Νηρηίδες. Ο Ποσειδώνας οργισμένος στέλνει στην ακτή της Αιθιοπίας θαλάσσιο κήτος, το οποίο βλάπτει τους κατοίκους. Το μαντείο απαντά στους κατοίκους: «βασιλικό σφάγιο για θυσία αρέσει στο θεό». Τότε ο Κηφέας δένει την Ανδρομέδα σε βράχο το κήτος κατευθύνεται προς την Ανδρομέδα. Ξαφνικά ο Περσέας καταφθάνει πετώντας με τα φτερωτά σανδάλια βλέπει την κοπέλα και θαμπώνεται από την ομορφιά της κοπέλας. 2. fili, Aenean & Aeneam, dolis, patriis, oracula, puellae, Nympha, deorum & deum, Cassiopes. 3. Singularis: forma sua formae suae calceus pennatus calcei pennati 15

formae suae calceo pennato formam suam calceum pennatum (forma) calcee pennate forma sua calceo pennato Pluralis: formae suae formarum suarum formis suis formas suas (formae) formis suis calcei pennati calceorum pennatorum calceis pennatis calceos pennatos calcei pennati calceis pennatis 4. Singularis: Nom. quod Gen. sui cuius Dat. sibi cui Acc. se quod Voc. Abl. (a) se quo Pluralis: Nom. quae Gen. sui quorum 16

Dat. sibi quibus Acc. se quae Voc. Abl. (a) se quibus 5. fuisse, fueris, expugnantes, expugnatum, am, um fore, expugnatos, as, a fore, placuerant, placiturum, motu, movimus, adligabunt, adligari. 6. Στην παραπάνω πρόταση έχουμε το φαινόμενο της αυτοπάθειας και μάλιστα της άμεσης ή ευθείας αυτοπάθειας, αφού το ίδιο το υποκείμενο ενεργεί και συγχρόνως παθαίνει. Αυτή η έννοια, λοιπόν, δηλώνεται με τη βοήθεια της προσωπικής αντωνυμίας στο γ πρόσωπο se, η οποία αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος της πρότασης στην οποία βρίσκεται (Cassiope). 7. Troia a Graecis oppugnatur / Belua marina urgetur a Neptuno irato ad oram Aethiopiae. 8. Scriptor narrat regiam hostiam deo placere. 9. filius: Κατηγορούμενο στο Aeneas από το συνδετικό ρήμα est / dolo: αφαιρετική του τρόπου στο ρηματικό τύπο expugnant / superba: επιρρηματικό κατηγορούμενο στο Cassiope / forma: αφαιρετική της αναφοράς ή της αιτίας στο superba / repente: επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου ή του χρόνου στο ρηματικό τύπο advolat / ad oram: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει κίνηση σε τόπο στο ρηματικό τύπο urget / cum Nymphis: εμπρόθετος προσδιορισμός σύγκρισης παραβολής στο ρηματικό τύπο advolat / marinam: επιθετικός προσδιορισμός στο beluam. 10. Σχολικό βιβλίο, σελίδα 10, το κεφάλαιο «Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας». 17

ΔΕΥΤΕΡΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Οι Ρωμαίοι (ήταν) γενναιόδωροι στη λατρεία των θεών αλλά (ήταν) οικονόμοι στην ιδιωτική τους ζωή. Συναγωνίζονταν μεταξύ τους ως προς τη δικαιοσύνη και φρόντιζαν την πατρίδα. Στον πόλεμο απομάκρυναν τους κινδύνους με τόλμη και αποκτούσαν συμμαχίες με (τις) ευεργεσίες (τους). Οι Συγκλητικοί φρόντιζαν για την πατρίδα σ αυτούς αδύναμο ήταν το σώμα από τα χρόνια, αλλά (ήταν) δυνατό το πνεύμα εξαιτίας της σοφίας (τους). Β) Ο Καίσαρας εξαιτίας της έλλειψης σιταριού εγκαθιστά λεγεώνες σε πολλά χειμερινά στρατόπεδα. Από αυτές διατάζει τέσσερις να ξεχειμωνιάσουν στη χώρα των Νερβίων και διατάζει τρεις να παραμείνουν στη χώρα των Βέλγων. Διατάζει όλους τους διοικητές των λεγεώνων να μεταφέρουν σιτάρι στο στρατόπεδο (τους). Συμβουλεύει τους στρατιώτες μ αυτά τα λόγια: «Πληροφορούμαι ότι πλησιάζουν οι εχθροί οι κατάσκοποί μας αναγγέλλουν ότι αυτοί είναι κοντά». Γ) Ο Αινείας θα κάνει στην Ιταλία φοβερό πόλεμο. Θα συντρίψει άγριους λαούς, θα τους επιβάλλει θεσμούς και θα χτίσει τείχη. Εσύ θα αποθεώσεις τον Αινεία. Αργότερα ο Ίουλος, ο γιος του Αινεία, θα μεταφέρει το βασίλειο από το Λαβίνιο και θα οχυρώσει την Άλβα Λόνγκα. Μετά από τριακόσια χρόνια η Ίλια θα γεννήσει δυο γιους, το Ρωμύλο και το Ρώμο, που θα τους αναθρέψει μια λύκαινα. Ο Ρωμύλος θα χτίσει τα Αρειανά τείχη και θα ονομάσει τους Ρωμαίους από το όνομά του. 2. deus & dive & (dee), amicitiis, corpora, legio, castrum, mos, moenium, Aeneam & Aenean, Caesare, domus & domi, domos, hostibus. 3. Singularis: suum nomen sui nominis suo nomini suum nomen bellum ingens belli ingentis bello ingenti bellum ingens 18

nomen bellum ingens suo nomine bello ingenti Pluralis: duo filii duorum filiorum duobus filiis duos / duo filios haec verba horum verborum his verbis haec verba filii verba duobus filiis his verbis 4. curaturum, am, um esse, curaturos, as, a esse, curatus, a, um erit, erimus, fuisse, remanent, remansi, audiens, audiendum, iussurus, a, um, iussum, am, um esse, iussos, as, a esse, fers, tulerunt & tulere, impositum, impositi, ae, a eratis. 5. patriae: δοτική προσωπική χαριστική από το consultabant / propter sapientiam: εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο erat / ex quibus: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το διαιρεμένο σύνολο στο quattuor / tribus: έμμεσο αντικείμενο στο imperat / eis: έμμεσο αντικείμενο στο imponet / filius: παράθεση στο Iulus / post trecentos annos => post annos: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει χρόνική ακολουθία στο pariet και trecentos: επιθετικός προσδιορισμός στο annos. 6. Legiones propter frumenti inopiam in hibernis multis a Caesare conlocantur / duo filii, Romulus et Remus, ab Ilia parientur. 7. Scriptor narrat Romanos in suppliciis deorum magnificos sed domi parcos esse. 19

8. Σχoλικό βιβλίο, σελίδες 11 12, το κεφάλαιο «Τα γενικά χαρακτηριστικά της Ρωμαϊκής λογοτεχνίας». ΤΡΙΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Ο γιος του Σέξτος Ταρκύνιος προσβάλλει την τιμή της Λουκρητιας, της συζύγου του Κολλατίνου. Ο σύζυγος και ο πατέρας και ο Ιούνιος Βρούτος βρίσκουν αυτήν περίλυπη. Η γυναίκα με δάκρυα αποκαλύπτει σ εκείνους την αδικία και αυτοκτονεί με μαχαίρι. Ο Βρούτος βγάζει το μαχαίρι από το τραύμα με μεγάλο πόνο και ετοιμάζεται να τιμωρήσει το έγκλημα. Ξεσηκώνει το λαό και αφαιρεί την εξουσία από τον Ταρκύνιο. Β) Ο Αννίβας, ο Καρχηδόνιος στρατηγός, σε ηλικία είκοσι έξι ετών, νίκησε με πόλεμο όλα τα έθνη της Ισπανίας και κυρίευσε με τη βία το Σάγουντο. Έπειτα, πέρασε με ελέφαντες τις Άλπεις, που χωρίζουν την Ιταλία από τη Γαλατία. Όταν βρέθηκε στην Ιταλία, κοντά στον ποταμό Τίκινο, στον ποταμό Τρεβία, στη λίμνη Τρασιμένη και στις Κάννες κατατρόπωσε και συνέτριψε τις στρατιωτικές δυνάμεις των Ρωμαίων. Ο Ρωμαϊκός λαός πληροφορήθηκε έντρομος την καταστροφή των Καννών. Ο Αννίβας στο Φαλερνό αγρό ξέφυγε από την ενέδρα του Φάβιου Μάξιμου. Γ) Εξαιτίας του ξαφνικού παράξενου θεάματος τρόμος είχε καταλάβει τις ψυχές των στρατιωτών και ο στρατός είχε χάσει το ηθικό του. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος μίλησε για τη φύση του ουρανού και για τη θέση και τις κινήσεις των αστεριών και της σελήνης και μ αυτό τον τρόπο έστειλε το στρατό με αναπτερωμένο το ηθικό στη μάχη. Έτσι οι ελευθέριες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν το δρόμο για εκείνη την ένδοξη νίκη του Παύλου. Επειδή εκείνος είχε νικήσει το φόβο του Ρωμαϊκού στρατού, ο στρατηγός μπόρεσε να νικήσει τους αντιπάλους. 2. Τarquini, culter, imperii & imperi, cladium, elephantos & elephantes & elephantis, exercitu, aditus, adversarii, ars, caelos, vim, viribus. 3. Singularis: Gen. sui ipsius illustris illius victoriae eius modi Dat. sibi ipsi illustri illi victoriae ei modo 20

Acc. se ipsam illustrem illam victoriam eum modum Abl. (a) se ipsa illustri illa victoria eo modo Pluralis: Gen. sui ipsarum illustrium illarum victoriarum eorum modorum Dat. sibi ipsis illustribus illis victoriis eis / iis / is modis Acc. se ipsas illustres illas victorias eos modos Abl. (a) se ipsis illustribus illis victoriis eis / iis / is modis 4. inveniuntur, inventum, extraxerunt & extraxere, extractu, seiunctum iri, seiungebamur, transeunt, transiturus, a um, amittens, amissus, a, um eris, possumus, dantur, dabantur, dabuntur, dati, ae, a sunt, dati, ae, a erant, dati, ae, a erunt. 5. eius: γενική κτητική στο filius / cultro: αφαιρετική του οργάνου στο interficit / Tarquinio: έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα adimit / natus: επιθετική μετοχή ως παράθεση στο Hannibal / cum elephantis: εμπρόθετος προσδιορισμός συνοδείας στο ρήμα transiit / pavidus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου που αναφέρεται στο populus και προσδιορίζει το audivit / se: αντικείμενο στο ρήμα expedivit (άμεση αυτοπάθεια) / ob repentinum monstrum => ob monstrum: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει το εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο & repentinum: επιθετικός προσδιορισμός στο monstrum / militum: γενική κτητική στο animos / in pugnam: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει σκοπό στο ρήμα misit. 6. Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο ubi και εκφέρεται με Οριστική, καθώς η πράξη μας ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με οριστική Παρακειμένου και εκφράζει το Πραγματικό στο Παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στα ρήματα εξάρτησης profligavit et delevit. 21

7. Οmnes gentes Hispaniae ab Hannibale, duce Carthaginiensi, VI et XX annos nato, bello superatae sunt et Saguntum vi expugnatum est. 8. Scriptor narrat ob repentinum monstrum terrorem animos militum invasisse et exercitum fiduciam amisisse. 9. Σχολικό βιβλίο, σελίδες 10 11, στο κεφάλαιο «Εποχές της ρωμαϊκής λογοτεχνίας». ΤΕΤΑΡΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Στο Λεύκιο Αιμίλιο Παύλο, ύπατο για δεύτερη φορά, έλαχε ο κλήρος να διεξαγάγει πόλεμο εναντίον του Περσέα του βασιλιά. Όταν επέστρεψε στο σπίτι το βραδάκι, η κορούλα του η Τέρτια, που τότε ήταν (πάρα) πολύ μικρούλα, έτρεξε στην αγκαλιά του πατέρα (της). Ο πατέρας έδωσε ένα φιλί στην κόρη αλλά παρατήρησε ότι αυτή ήταν λιγάκι θλιμμένη. «Τι είναι Τέρτιά μου;» είπε «Γιατί είσαι θλιμμένη; Τι σου συνέβη;». «Πατέρα μου», απάντησε εκείνη, «πέθανε ο Πέρσης». Β) Εκεί μόλις είχε παραδώσει στον ύπνο την ταραγμένη (του) ψυχή, όταν ξαφνικά εμφανίστηκε σ αυτόν ένα φριχτό θέαμα. Νόμισε ότι ερχόταν προς το μέρος του ένας άνθρωπος με πελώριο μέγεθος και βρώμικο πρόσωπο, όμοιος με εικόνα νεκρού. Μόλις τον κοίταξε ο Κάσσιος, τον έπιασε φόβος και θέλησε (επιθύμησε) να μάθει το όνομά του. Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. Τότε ο τρόμος συντάραξε τον Κάσσιο και τον σήκωσε από τον ύπνο. Ο Κάσσιος φώναξε τους δούλους και τους ρώτησε για τον άνθρωπο. Εκείνοι δεν είχαν δει κανένα. Ο Κάσσιος για δεύτερη φορά παραδόθηκε στον ύπνο και ονειρεύτηκε το ίδιο θέαμα. Λίγες μέρες αργότερα η ίδια η πραγματικότητα επιβεβαίωσε την αξιοπιστία του ονείρου. Πράγματι ο Οκταβιανός του επέβαλε τη θανατική ποινή. 2. bellum, vesper, filiis & filiabus, animos, Cassi, nullius rei, nihil, fide. 3. Singularis: meus pater ingens magnitudo eadem species res ipsa 22

mei patris ingentis magnitudinis eiusdem speciei rei ipsius meo patri ingenti magnitudini eidem speciei rei ipsi meum patrem ingentem magnitudinem eandem speciem rem ipsam meus / mi pater ingens magnitude (species) res meo patre ingenti magnitudine eadem specie re ipsa Pluralis: mei patres ingentes magnitudines eaedem species res ipsae meorum partum ingentium magnitudinum earundem rerum ipsarum meis patribus ingentibus magnitudinibus eisdem / iisdem rebus ipsis / isdem meos patres ingentes magnitudines easdem species res ipsas (patres) ingentes magnitudines species res meis patribus ingentibus magnitudinibus eisdem / iisdem / isdem rebus ipsis 4. obtingere, cursum, currens ntis, pereunt, perierunt & periere, geri, gestum iri, cupiuntur, cupitum, am, um fore, cupitos, as, a fore, dans, dantis, dati, ae, a eratis. 5. L. Aemilio Paulo: δοτική προσωπική από το απρόσωπο ρήμα obtigit / ad vesperum: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει χρόνο στο ρήμα rediit / eam: υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου esse (ετεροπροσωπία) / effigiei: δοτική αντικειμενική ως συμπλήρωμα στο similem / audire: τελικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρήμα cupivit / e somno: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έξοδο από κατάσταση στο excitavit / de homine: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει αναφορά στο ρήμα interrogavit / capitis: γενική της ποινής στο supplicio. 6. Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον αντίστροφο cum,γιατί αντιστρέφει το ρόλο της δευτερεύουσας 23

πρότασης που εισάγει (η οποία εκφράζει το κύριο νόημα της περιόδου) σε σχέση με την κύρια πρόταση (η οποία εκφράζει το χρόνο). Εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου και εκφράζει άμεση ακολουθία γεγονότων ή αιφνίδιο γεγονός. Συνοδεύεται και από το επίρρημα repente. Στην κύρια πρόταση υπάρχει οριστική Υπερσυντελίκου (dederat), όπως και το επίρρημα vix. 7. post paucos dies 8. Στην παραπάνω πρόταση έχουμε το φαινόμενο του λατινισμού στο ειδικό απαρέμφατο. Στα λατινικά, ακόμη και στην περίπτωση της ταυτοπροσωπίας, το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου δε συμπίπτει με το υποκείμενο του ρήματος, δεν παραλείπεται ποτέ και δηλώνεται πάντα με την αντωνυμία se. Στη συγκεκριμένη πρόταση το υποκείμενο του ρήματος νοηματικά είναι το ίδιο με το υποκείμενο του απαρεμφάτου, συντακτικά όμως διαφέρουν. Ως γραμματικό υποκείμενο του ρήματος respondit τίθεται το ille, ενώ ως υποκείμενο του απαρεμφάτου esse το se. 9. Scriptor narrat Cassium servos inclamavisse et de homine eos interrogavisse, Cassius dixit se servos inclamavisse et de homine eos interrogavisse. 10. Σχολικό βιβλίο, σελίδες 9 10: «οι ομοιότητες ελληνικό» και σελίδα 11: «η διάκριση με ιστορικά κριτήρια λατινικός Μεσαίωνας». ΠΕΜΠΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Κάθε φορά που η πολιτεία κάνει πόλεμο, εκλέγονται άρχοντες με εξουσία ζωής και θανάτου. Στις ιππομαχίες συχνά πηδούν από τα άλογα και πολεμούν πεζοί η χρήση σελών θεωρείται πράγμα αισχρό και μαλθακό. Δεν επιτρέπουν να εισάγεται από τους εμπόρους κρασί σε αυτούς, επειδή εξαιτίας αυτού του πράγματος, όπως πιστεύουν, οι άνθρωποι γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται. 24

Β) Ο Ηρακλής λέγεται ότι οδήγησε τα βόδια του Γηρυόνη από την Ισπανία σ αυτό τον τόπο, όπου αργότερα ο Ρωμύλος έχτισε την πόλη Ρώμη. Ο Ηρακλής λέγεται ότι ξεκούρασε τα βόδια κοντά στον Τίβερη ποταμό και ότι ο ίδιος κοιμήθηκε εκεί κουρασμένος από το δρόμο. Τότε ο Κάκος ο βοσκός, έχοντας εμπιστοσύνη στις δυνάμεις του, τράβηξε από τις ουρές στη σπηλιά κάποια βόδια γυρισμένα ανάποδα. Όταν ο Ηρακλής, αφού σηκώθηκε από τον ύπνο, κοίταξε το κοπάδι και κατάλαβε ότι έλειπε ένα μέρος, κατευθύνθηκε στην πιο κοντινή σπηλιά αλλά, όταν είδε τις πατημασιές των βοδιών στραμμένες προς τα έξω, επειδή βρέθηκε σε αμηχανία, άρχισε να απομακρύνει το κοπάδι από τον εχθρικό τόπο. 2. civitatum & civitatium, magistratu, homo, Herculem & Herculen, Romule, loca, urbium, fluvii, grex, ipsis, eam. 3. Singularis: Gen. equestris proelii / proeli rei inertis bovis cuiusdam Dat. equestri proelio rei inerti bovi cuidam Acc. equestre proelium rem inertem bovem quendam Abl. equestri proelio re inerti bove quodam Pluralis: Gen. equestrium proeliorum rerum inertium boum / bovum quorundam Dat. equestribus proeliis rebus inertibus bubus / bobus quibusdam Acc. equestria proelia res inertes boves quosdam Abl. equestribus proeliis rebus inertibus bubus / bobus quibusdam 4. creari, creaturus, a, um, arbitrantur, arbitrabantur, arbitrabuntur, arbitrati, ae, a sunt, arbitrati, ae, a erant, arbitrati, ae, a erunt, απαρέμφατο Ενεστώτα: condere, μετοχή Ενεστώτα: condens ntis, μετοχή Μέλλοντα: conditurus, a, um, απαρέμφατο Μέλλοντα: conditurum, am, um esse, condituros, as, a esse, απαρέμφατο 25

Παρακειμένου: condidisse, Σουπίνο: conditum, conditu, Γερούνδιο: condendi, condendo, condendum, condendo, feror, ferris & ferre, fertur, ferimur, ferimini, feruntur, (incipit), (incipiebat), (incipiet), coepit, coeperat, coeperit, μετοχή Ενεστώτα: adducens ntis, μετοχή Μέλλοντα: adducturus, a, um, μετοχή Παρακειμένου: adductus, a, um, sinum, sinendi. 5. vitae: γενική αντικειμενική στο potestate / proeliis: απρόθετη αφαιρετική που δηλώνει χρονικό εντοπισμό στο desiliunt / a mercatoribus: εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου από το importari / re: αφαιρετική του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στα remollescunt και effeminanantur / adduxisse: ειδικό απαρέμφατο ως αντικείμενο στο ρήμα dicitur / de via: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει εξωτερικό αναγκαστικό αίτιο στο fessus / caudis: απρόθετη αφαιρετική του οργάνου από το ρήμα traxit / fretus: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου, αναφέρεται στο Cacus και προσδιορίζει το traxit / e somno: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει έξοδο από κατάσταση στο excitatus. 6. α) ut arbitrantur: Δευτερεύουσα απλή παραβολική πρόταση. Εισάγεται με τον παραβολικό σύνδεσμο ut εκφέρεται με Oριστική Eνεστώτα (arbitrantur), γιατί η σύγκριση αφορά δύο ενέργειες η καταστάσεις που είναι ή θεωρούνται αντικειμενική πραγματικότητα. Λειτουργεί ως β όρος σύγκρισης με α όρο σύγκρισης την κύρια πρόταση. β) Postquam boum vestigial foras versa vidit: Δευτερεύουσα χρονική επιρρηματική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο Postquam και εκφέρεται με Οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει μόνο από χρονική άποψη. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου (vidit) και εκφράζει το Προτερόχρονο στο Παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα εξάρτησης coepit. 7. (Germani) usum ephippiorum rem turpem et inertem habent. 8. Scriptor narrat Cacum pastorem, fretum viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxisse aversos. / Cacus dixit se pastorem, fretum viribus, boves quosdam in speluncam caudis traxisse aversos. 9. Σχολικό βιβλίο: σελίδα 11, «Το πρώτο και βασικό χαρακτηριστικό χωρίς την αττική τραγωδία». 26

ΕΚΤΟ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ: 1. Α) Οι δικοί μας, αφού έριξαν τα ακόντια εναντίον των εχθρών, μάχονται με ξίφη. Ξαφνικά διακρίνεται το ιππικό στα νώτα οι κοόρτεις πλησιάζουν οι εχθροί στρέφουν τα νώτα και φεύγουν τους επιτίθενται οι ιππείς. Γίνεται μεγάλη σφαγή. Ο Σεδούλιος, αρχηγός και ηγεμόνας των Λεμοβίκων, σκοτώνεται ο αρχηγός των Αρβερνών συλλαμβάνεται ζωντανός την ώρα της φυγής εβδομήντα τέσσερις στρατιωτικές σημαίες παραδίνονται στον Καισαρα μεγάλος αριθμός εχθρών συλλαμβάνεται και σκοτώνεται. Β) Όταν ήταν ύπατοι ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας και ο Γάιος Αντώνιος, ο Λεύκιος Σέργιος Κατιλίνας, άντρας πολύ αριστοκρατικής καταγωγής αλλά πολύ διεστραμμένου χαρακτήρα, συνωμότησε εναντίον της πολιτείας. Τον είχαν ακολουθήσει κάποιοι ένδοξοι αλλά αχρείοι άντρες. Ο Κατιλίνας διώχτηκε από την πόλη από τον Κικέρωνα. Οι σύντροφοι του πιάστηκαν και στραγγαλίστηκαν στη φυλακή. Ο ίδιος ο Κατιλίνας με το στρατό του, αφού νικήθηκε σε μάχη από τον Αντώνιο, τον άλλο ύπατο, σκοτώθηκε. 2. cohors, caedium, caedes & caedis, equitatuum, principe, virorum, proelia, carcer, genus. 3. Singularis: res publica exercitus suus alter consul Catilina ipse rei publicae exercitus sui alterius consulis Catilinae ipsius rei publicae exercitui suo alteri consuli Catilinae ipsi rem publicam exercitum suum alterum consulem Catilinam ipsum res publica exercitus consul Catilina re publica exercitu suo altero consule Catilina ipso Pluralis: Η συνεκφορά res publica exercitus sui alteri consules ipsi exercituum suorum alterorum consulum ipsorum exercitibus suis alteris consulibus ipsis 27

δεν έχει πληθυντικό exercitus suos alteros consules ipsos exercitus consules exercitibus suis alteris consulibus ipsis 4. conspecti, ae, a, sunt, cerni, fit, fiebat, fiet, facta est, facta erat, facta erit, occursum, occurens ntis, referens ntis, relaturus, a, um, relatus, a, um, interficitur, interficiebatur, interficietur, interfectus, a, um est, interfectus, a, um erat, interfectus, a, um erit 5. Α) Απαρέμφατο Eνεστώτα: expelli / Απαρέμφατο Μέλλοντα: expulsum iri / Απαρέμφατο Παρακειμένου: expulsum, am, um, os, as, a esse / Απαρέμφατο Συντελεσμένου Μέλλοντα: expulsum, am, um, os, as, a fore / Γερουνδιακό: expellendus, a, um / Μετοχή Παρακειμένου: expulsus, a, um Β) Απαρέμφατο Ενεστώτα Ενεργητικής Φωνής: coniurare / Απαρέμφατο μέλλοντα Ενεργητικής Φωνής: coniuraturum, am, um, os, as, a esse / Απαρέμφατο Παρακειμένου Ενεργητικής Φωνής: coniuravisse / Απαρέμφατο Ενεστώτα Παθητικής Φωνής: coniurari / Απαρέμφατο Μέλλοντα Παθητικής Φωνής: coniuratum iri / Απαρέμφατο Παρακειμένου Παθητικής Φωνής: coniuratum, am, um, os, as, a esse / Απαρέμφατο Συντελεσμένου Μέλλοντα Παθητικής Φωνής: coniuratum, am, um, os, as, a fore. 6. gladiis: αφαιρετική του οργάνου στο gerunt / eis: αντικείμενο στο ρήμα occurrunt / princeps: παράθεση στο Sedulius / hostium: γενική διαιρετική από το numerus / Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio consulibus: ιδιόμορφη αφαιρετική απόλυτη που δηλώνει χρόνο (Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio: υποκείμενο και consulibus: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο Marco Tullio Cicerone et Gaio Antonio) / ingenii: γενική της ιδιότητας στο vir / ex urbe: εμπρόθετος προσδιορισμός που δηλώνει από τόπο κίνηση απομάκρυνση στο expulsus est. 7. postquam pila in hostes miserunt: δευτερεύουσα χρονική επιρρηματική πρόταση. Εισάγεται με το χρονικό σύνδεσμο Postquam και εκφέρεται με οριστική, γιατί η πράξη ενδιαφέρει 28

μόνο από χρονική άποψη. Συγκεκριμένα, εκφέρεται με Οριστική Παρακειμένου (miserunt) και εκφράζει το Προτερόχρονο στο Παρελθόν. Λειτουργεί ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα εξάρτησης gerunt. 8. Milites socios eius deprehenderunt / deprehendere et in carcere strangulaverunt strangulavere. 9. Sedulius dicit fieri magnam caedem. Sedulius dicit se, ducem et principem Lemovicum, occidi. 10. Σχολικό βιβλίο, σελίδες 10 11, «στην οριοθέτηση λατινικός Μεσαίωνας». 29