Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ. Φυσικό και πιθανοτικό πλαίσιο πληµµυρών. Πρόληψη και µετριασµός των επιπτώσεών τους

Υ ΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Φυσικό και πιθανοτικό πλαίσιο πληµµυρών. Πρόληψη και µετριασµός των επιπτώσεών τους Νίκος Μαµάσης Εργαστήριο Υδρολογίας και Αξιοποίησης Υδατικών Πόρων Αθήνα 211 ΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: Φυσικές καταστροφές Εισαγωγή Φυσικό πλαίσιο Πιθανοτικό πλαίσιο Επιπτώσεις Κατασκευαστικά µέτρα Μη κατασκευαστικά µέτρα ιαχείριση πληµµυρικού κινδύνου 1

Φυσικές καταστροφές Τα φυσικά συστήµατα (ατµόσφαιρα, ξηρά, θάλασσα) χαρακτηρίζονται από την χωρική και χρονική εξέλιξη µεταβλητών (π.χ. βροχόπτωση, σεισµικότητα, κυµατισµός) οι οποίες παίρνουν ακραίες τιµές που αντιστοιχούν σε κάποια πιθανότητα εµφάνισης. Όταν οι ακραίες τιµές των φυσικών µεταβλητών πραγµατοποιούνται σε περιοχές που υπάρχουν ανθρώπινα συστήµατα τότε ονοµάζονται φυσικοί κίνδυνοι και εφόσον έχουν σηµαντικές επιπτώσεις στις ανθρώπινες δραστηριότητες και επιφέρουν απώλειες (ανθρώπινες, οικονοµικές, υποδοµών) ονοµάζονται φυσικές καταστροφές. Το µέγεθος των φυσικών καταστροφών εξαρτάται από (α) την ένταση των φυσικών µεταβλητών, (β) την έκταση των δραστηριοτήτων και (γ) την ετοιµότητα των µηχανισµών να διαχειριστούν τα έκτακτα φαινόµενα. Οι ακραίες τιµές των φυσικών µεταβλητών είναι διαφορετικές για κάθε περιοχή της γης. Έτσι θερµοκρασίες αέρα κάτω από το µηδέν είναι ακραίες για το κέντρο της Αθήνας αλλά όχι για την κορυφή της Πάρνηθας ή για τις πόλεις της Βόρειας Ευρώπης. Αντίστοιχα η ανοβρία για ένα συνεχή χρόνο είναι ακραίο γεγονός για την Ελλάδα αλλά όχι για την Σαχάρα. Οι φυσικές καταστροφές συµβαίνουν γιατί οι ανθρώπινες δραστηριότητες δεν είναι προσαρµοσµένες σε γεγονότα που συµβαίνουν σπάνια (π.χ χρησιµοποιούνται περιοχές ευάλωτες σε πληµµύρες, κατασκευάζονται κτήρια χωρίς αντισεισµικό κανονισµό) 3 25 2 15 1 5 7 6 5 4 3 2 1 5 45 4 35 3 25 2 15 1 5 2554 Πληµµύρα 2171 Καταιγίδα 61539 564598 Σεισµός 438595 Καταιγίδα Ξηρασία 84 832 Επιδηµία Σεισµός 67 Ξηρασία Φυσικές καταστροφές (1975-25) 424 Κατολίσθηση 296279 235848 199359 166588 Καταιγίδα 35327 341475 Σεισµός Πληµµύρα Τσουνάµι 55868 Ξηρασία Πληµµύρα Επιδηµία 296 21318 Πυρκαγιά Καύσωνας 38 283, Καύσωνας 59784 Καύσωνας, Πυρκαγιά 25599 2252 Ηφαίστειο Αριθµός 141 83 5 33 Ηφαίστειο Επίθεση εντόµων Λιµός Κατολίσθηση Νεκροί Σύνολο: 2.2 * 1 6 6847 1173 Λιµός Τσουνάµι Πυρκαγιά Επίθεση εντόµων Ζηµιές Σύνολο: > 1*1 9 $ (2.5% του παγκόσµιου ΑΕΠ), 7812 322 2878 23 93 4,7 Τσουνάµι Κατολίσθηση Ηφαίστειο Επίθεση εντόµων Λιµός Επιδηµία 8 7 6 5 4 3 2 1 45 4 35 3 25 2 15 1 5 Τσουνάµι Σεισµός Ξηρασία Τσουνάµι Νεκροί ανά επεισόδιο Σεισµός Επιδηµία Καύσωνας Ηφαίστειο Ζηµιές ανά επεισόδιο Καταιγίδα Πληµµύρα Πυρκαγιά Ξηρασία Λιµός Καύσωνας,, Καταιγίδα Ηφαίστειο Πληµµύρα Κατολίσθηση Πηγή: USGS Munich Re Group Κατολίσθηση Επίθεση εντόµων Πυρκαγιά Λιµός Επίθεση εντόµων Επιδηµία 2

Φυσικές καταστροφές Φυσικές καταστροφές µε τους περισσότερους θανάτους (198-28) Ηµεροµηνία Καταστροφή Περιοχή Συνολικές ζηµίες (US$m) Ασφαλισµένες ζηµίες (US$m) Θάνατοι 26.12.24 Σεισµός, τσουνάµι Νότια Ασία 1, 1, 22, 29-3.4.1991 Κυκλώνας, κύµα καταιγίδας Μπαγκλαντές 3, 1 139, 8.1.25 Σεισµός Πακιστάν, Ινδία 5,2 5 88, 2-5.5.28 Κυκλώνας Nargin Μιανµάρ 4, 3,4 84,5 11-12/23 Καύσωνας Ευρώπη 13,8 1 7, 12.5.28 Σεισµός Κίνα 85, 3 7, 21.6.199 Σεισµός Ιράν 7,1 1 4, 8-19.12.1999 Πληµµύρα, κατολισθήσεις Βενεζουέλα 3,2 22 3, 26.12.23 Σεισµός Ιράν 5 19 26,2 7.12.1988 Σεισµός Αρµενία 14, 47 25, Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 Φυσικές καταστροφές Φυσικές καταστροφές µε τιςµεγαλύτερες συνολικές ζηµιές (198-28) Ηµεροµηνία Καταστροφή Περιοχή Συνολικές ζηµίες (US$m) Ασφαλισµένες ζηµίες (US$m) Θάνατοι 25-3.8.25 Τυφώνας Κατρίνα ΗΠΑ 125, 61,6 1,322 17.1.1995 Σεισµός Ιαπωνία, Kobe 1, 3, 6,43 12.5.28 Σεισµός Κίνα, Sichuan 85, 3 7, 17.1.1994 Σεισµός ΗΠΑ, Northridge 44, 15,3 61 6-14.9.28 Τυφώνας Ike ΗΠΑ, Καραιβική 38, 15, 168 5-9/1998 Πλυµµύρες Κίνα 3,7 1, 4,159 23.1.24 Σεισµός Ιαπωνία, Niigata 28, 76 46 23-27.8.1992 Τυφώνας Andrew ΗΠΑ 26,5 17, 62 6-8/1996 Πληµµύρες Κίνα 24, 45 3,48 7-21.9.24 Τυφώνας Ιβάν ΗΠΑ, Καραιβική 23, 13,8 125 Πηγή: Münchener Rückversicherungs-Gesellschaft, Geo Risk Research, NatCatSERVICE http://www.munichre.com/en/publications/default.aspx?category=17 3

Εισαγωγή Πληµµύρα ονοµάζεται η κατάσταση κατά την οποία περιοχές, που συνήθως είναι στεγνές, καλύπτονται από ποσότητες νερού για συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα. Οι πληµµύρες προέρχονται από την αλληλεπίδραση: (α) φυσικών φαινοµένων (βροχόπτωση), (β) των συνθηκών της λεκάνης απορροής και (γ) τη χωρητικότητα του συστήµατος αποστράγγισης (φυσικού ή ανθρωπογενούς) Στους µεγάλους ποταµούς οι πληµµύρες µπορεί να εµφανιστούν αρκετό χρόνο µετάτηβροχόπτωσηκαιναδιαρκέσουνηµέρες, εβδοµάδες ή ακόµη και µήνες. Σε µικρότερα ποτάµια είναι δυνατόν να εµφανιστούν στιγµιαίες πληµµύρες (flash floods) που συνήθως οφείλονται σε πολύ έντονη τοπική βροχόπτωση. Αυτές είναι λιγότερο προβλέψιµες και µπορεί να προκαλέσουν εκτεταµένες καταστροφές. εδοµένου ότι συµβαίνουν ξαφνικά και µεελάχιστη προειδοποίηση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες για τους ανθρώπους. Ατµόσφαιρα Έντονη βροχόπτωση Απότοµη άνοδος θερµοκρασίας Αστρονοµική παλίρροια Ατµοσφαιρική κυκλοφορία Φυσικά φαινόµενα τα οποία δεν είναι δυνατόν να ελεγχθούν σε συνδυασµό µε Περιβάλλον Χαρακτηριστικά λεκάνης (συντελεστής απορροής, χρόνος συγκέντρωσης) Παροχετευτική ικανότητα αποστραγγιστικού συστήµατος ιαχείριση υδατικών συστηµάτων Περιβαλλοντικά και τεχνικά χαρακτηριστικά που είναι δυνατόν να τροποποιηθούν µε ανθρώπινη επέµβαση τοπική βροχόπτωση Οι ζηµιές που θα προκληθούν λόγω πληµµύρας, εξαρτώνται από: προκαλούν πληµµύρες από: υπερχείλιση ποταµού τηνέντασητωνφυσικώνφαινοµένων την παρουσία αντιπληµµυρικών έργων την αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος την ετοιµότητα των µηχανισµών την ένταση της ανθρώπινης δραστηριότητας σε πεδία πληµµυρών τήξη χιονιού Οπληµµυρικός κίνδυνος είναι συνάρτηση και της επίδρασης που θα έχει στην ανθρώπινη κοινωνία Κοινωνία Ένταση και αξία δραστηριοτήτων στα πληµµυρικά πεδία Ετοιµότητα σε ακραία φαινόµενα εισροή της θάλασσας θραύση φράγµατος Η προστασία από τις πληµµύρες δεν είναι ποτέ απόλυτη. Το επίπεδο προστασίας επιλέγεται µε βάσητο: πόσο ασφαλείς θέλουµε να είµαστε µετικόστος τι αποδοχή έχει η κοινωνία για την πιθανότητα που αποµένει 4

Εισαγωγή ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΠΛΗΜΜΥΡΙΚΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ Συνιστώσα Ατµόσφαιρα Λεκάνη απορροής Σύστηµα αποστράγγισης Πληµµυρικό πεδίο Χαρακτηριστικά Χωροχρονική κατανοµή βροχόπτωσης Συντελεστής απορροής χρόνος συγκέντρωσης Παροχετευτική ικανότητα Ένταση και αξία δραστηριοτήτων Αύξηση πληµµυρικού κινδύνου Μεγαλύτερες εντάσεις βροχής Αύξηση Μείωση Μείωση Αύξηση Εισαγωγή Η προστασία από τις πληµµύρες πρέπει να αντιµετωπίζεται κατά συνδυασµένο και συντονισµένο τρόπο σε όλη τη λεκάνη απορροής του ποταµού, δεδοµένου ότι τα τοπικά µέτρα προστασίας που λαµβάνονται σε ένα µέρος µπορεί να έχουν έµµεσο αντίκτυπο στις ανάντη και κατάντη περιοχές. Το σηµείοαυτόγίνεταισηµαντικό στις περιπτώσεις ποταµών που διέρχονται από διαφορετικά κράτη, όπου θα πρέπει να υπάρχει αλληλεγγύη στο χειρισµό τωνπληµµυρών. Η γενική στρατηγική έχει τρία κύρια βήµατα: (α) κατακράτηση, (β) αποθήκευση και (γ) αποστράγγιση. Οι βαθύτερες αιτίες των πληµµυρών είναι φυσικά φαινόµενα ταοποίαδεν µπορούν να ελεγχθούν. Εντούτοις, το εάν µια δεδοµένη βροχόπτωση, θα προκαλέσει ζηµίες λόγω πληµµύρας εξαρτάται σε µεγάλο βαθµό από τις ανθρώπινες ενέργειες, όπως (1) η αστικοποίηση, (2) η αποδάσωση τµηµάτων της λεκάνης απορροής, (3) η ευθυγράµµιση του ρου των ποταµών, (4) η εξάλειψη των φυσικών πεδίων κατάκλυσης, (5) η ανεπαρκής αποστράγγιση και (6) η οικοδόµηση κτιρίων και κατασκευών σε επικίνδυνα πεδία κατάκλυσης. Ηαντιµετώπιση των πληµµυρών γίνεται µε µια σειρά µέτρων που διακρίνονται ανάλογα µε: (1) την κατασκευή ή όχι τεχνικών έργων (κατασκευαστικά-µη κατασκευαστικά µέτρα) (2) το αν προστατεύουν συγκεκριµένες κατασκευές ή µεγαλύτερες περιοχές (3) το αν έχουν σκοπό: (α) να διαφοροποιήσουν την πληµµύρα, (β) να µειώσουν την ευπάθεια σε πληµµύρα και (γ) να µειώσουν την επίδραση της πληµµύρας. 5

Εισαγωγή Οι άνθρωποι που ζουν σε περιοχές µε υψηλό κίνδυνο πληµµυρών πρέπει να παίρνουν προσωπικά µέτρα για την περιουσία τους. Ακόµη, θα πρέπει να υπάρχει µηχανισµός ασφαλειών ώστε να αποζηµιώνονται οι ζηµιές. Η πληµµύρα παράκτιων περιοχών µπορεί να προκληθεί από καταιγίδες στη θάλασσα λόγω των ανέµων που κατακλύζουν την ξηρά µε πληµµυρίδες. Σε πολλές περιοχές, ηευπάθειαστιςπληµµύρες έχει αυξηθεί λόγω της παράκτιας διάβρωσης. Όταν οι θαλάσσιες καταιγίδες συµπίπτουν µε ανύψωση της στάθµης του νερού στις εκβολές ποταµών τότε είναι πιθανό να προκληθούν εκτεταµένες ζηµίες. ύο σηµεία υποδεικνύουν αύξηση του κινδύνου πληµµυρών στην Ευρώπη: (α) το µέγεθος και η συχνότητα των πληµµυρών που είναι πιθανόν να αυξηθούν στο µέλλον λόγω κλιµατικών διακυµάνσεων (οι οποίες θα προκαλέσουν εντονότερη βροχόπτωση και ανύψωση της στάθµης της θάλασσας) και (β) ηαισθητήαύξηση του αριθµού των ατόµων και οικονοµικών αγαθών που είναι εγκατεστηµένα σε ζώνες που κινδυνεύουν από πληµµύρες. Τα τελευταία χρόνια συνειδητοποιείται όλο και περισσότερο η επίδραση των πληµµυρών από την υπερχείλιση ποταµών στην ανθρώπινη υγεία. Όταν τα πληµµυρικά νερά παρασύρουν ρύπους ή αναµειγνύονται µε µολυσµένα νερά από αποστραγγίσεις και γεωργικές γαίες µπορεί να προκαλέσουν έχουν υγειονοµικές συνέπειες ιαχρονικό πρόβληµα Ερυθρόµορφο Αττικό αγγείο του 6ου αιώνα π.χ. Απεικονίζει τη µάχη του Ηρακλή ενάντια στον Αχελώο Το νόηµα της της νίκης του Ηρακλή, όπως αποµυθοποιήθηκε από τον ιστορικό ιόδωρο το Σικελιώτη (~ 9-3 π.χ.) και το γεωγράφο Στράβωνα (~ 64 π.χ.-24 µ.χ.), σχετίζεται µε τηδιευθέτησητουποταµού (ο µεγαλύτερος σε παροχή ελληνικός ποταµός και την κατασκευή αναχωµάτων για γτον περιορισµό τηςµετακινούµενης κοίτης του. 6

ιαχρονικό πρόβληµα Το αίνιγµα τηςαπορροήςτουνείλουγιατουςαρχαίουςέλληνες Το γεγονός ότι η οι πληµµύρες του Νείλου συνέβαιναν το καλοκαίρι, όπου η βροχόπτωση στην Αίγυπτο ήταν ελάχιστη, είχε προβληµατίσει τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους. Τρεις εξηγήσεις αναφέρονται από τον Ηρόδοτο, οοποίοςόµως δεν υιοθετεί καµία από αυτές Εξήγηση βασισµένη στα Οµηρικά έπη Η κύρια πηγή του Νείλου είναι ο Ωκεανός, µυθικός ποταµός που πηγάζει από τον Ουρανό και πληµµυρίζει το καλοκαίρι Θαλής ο Μιλήσιος Οι βόρειοι άνεµοι που επικρατούν στην περιοχή τον χειµώνα δεν επιτρέπουν στον ποταµό ναπληµµυρίσει. Με τη εξασθένιση τους το καλοκαίρι το νερό κυλούσε και πληµµύριζε το δέλτα του Νείλου Αναξαγόρας-Ευριπίδης-Αισχύλος Η απορροή οφείλεται στην τήξη του χιονιού που έχει συσσωρευτεί στα βουνά της Αιθιοπίας. Η διαδικασία ξεκινάει την άνοιξη και µε χρονική υστέρηση προκαλεί πληµµύρες στο δέλτα του Νείλου το καλοκαίρι. ιαχρονικό πρόβληµα Το αίνιγµα τηςαπορροήςτουνείλουγιατουςαρχαίουςέλληνες Οι τρεις εξηγήσεις σχολιάζονται από τον Ηρόδοτο ο οποίος γράφει ότι οι δύο πρώτες δεν αξίζει να ασχοληθεί κανείς παρά µόνο για να τις αναφέρει: Την πρώτη εξήγηση την θεωρεί φανταστική που στηρίζεται σε άγνωστο Οµηρικό µύθο ο οποίος δεν µπορεί να ελεγχθεί. Για τη δεύτερη εξήγηση αναφέρει: Αλλά πολλές φορές τα µελτέµιαδενεφύσηξανκαιονείλοςκάνειπάντα τα ίδια. Και πρέπει να προστεθεί οτι αν τα µελτέµια ήταν η αιτία και οι άλλοι ποταµοί, όσοι κυλούν αντίθετα µε την από την κατεύθυνση των µελτεµιών να παθαίνουν τα ίδια και µάλιστα σε µεγαλύτερο βαθµό, αφου εί ναι µικρότεροι και το ρεύµα τους λιγότερο δυνατό. Και υπάρχουν πολλοί ποταµοί στην Συρία και στη Λιβύη που δεν παθαίνουν τίποτα από όσα παθαίνει ο Νείλος * Την τρίτη εξήγηση την θεωρεί πιο αληθοφανή αλλά όχι αληθή. Μεταξύ άλλων αναφέρει: Ο Νείλος περνάει από τη χώρα των Αιθιόπων και ρέει στην Αίγυπτο. Πως λοιπόν µπορείναέχειτηνπηγήτουσεχιόνια αφού ρέει από θερµότερα κλίµατα σε ψυχρότερα. Ακόµη δίνει τρία επιχειρήµατα: Πρώτη και µεγαλύτερη απόδειξη ότι οι άνεµοι που πνέουν από αυτές τις χώρες είναι θερµοί. ευτερήαπόδειξηότιηαίγυπτοςδεν έχει ούτε βροχές ούτε παγωνιές και όταν πέσει χιόνι πρέπει να βρέξει οποσδήποτε µετά από 5 ηµέρες. Έτσι λοιπόν αν χιόνιζε θα έπρεπε αναγκαστικά να βρέχει στα µέρη αυτά. Τρίτη απόδειξη είναι ότι οι άνθρωποι από την πολλή ζέστη είναι µαύροι. Τα περδικογέρακα και τα χελιδόνια µένουν στην Αίγυπτο όλο το χρόνο και οι γερανοί διωγµένοι από το κρύο που κάνει στη Σκυθία πηγαίνουν σε αυτά τα µέρη. Αν λοιπόν χίονιζε στη χώρα από την οποία πηγάζει ο Νείλος τίποτα από τα προηγούµενα µπορούσε να υπάρχει. * Η εξήγηση του Ηρόδοτου: Αν αφού απέρριψα τις γνώµες αυτές που ανέφερα, πρέπει να πω και εγώ την δική µου γνώµη για ένα τόσο δύσκολο ζήτηµα, θα έλεγα ότι µου φαίνεται πως τον χειµώνα ο ήλιος πάει προς την άνω Λιβύη... Είναι φυσικό η χώρα που βρίσκεται πιο κοντά στο θεό αυτό και ακριβώς κάτω του να έχει µεγάλη έλλειψη υδάτων και τα ποτάµια της να ξεραίνονται... * * Ηροδότου Ιστορίαι, Μετάφραση Άγγελου Βλάχου-Εκδόσεις Παπαδήµα, Αθήνα 1987 7

ΠΑΡΟΧΗ (m3/s) 1 8 6 4 2 ΑΣΠΡΟΣ ΝΕΙΛΟΣ ΜΠΛΕ ΝΕΙΛΟΣ ΣΥΝΟΛΟ ιαχρονικό πρόβληµα Απάντηση Βροχόπτωση (mm) 3 25 2 15 1 5 CAIRO Έτος: 27.6 mm Βροχόπτωση (mm) 3 25 2 15 1 5 Βροχόπτωση (mm) 3 25 2 15 1 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 5 ΙΑΝ ΦΕΒ ΜΑΡ ΑΠΡ ΜΑΙ ΙΟΥΝ ΙΟΥΛ ΑΥΓ ΣΕΠ ΟΚΤ ΝΟΕ ΕΚ KHARTOUM Έτος: 155.5 mm BOR Έτος: 879.8 mm Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec 3 Παροχή: 924 m 3 /s Μάρτιος: 12 m 3 /s Αύγουστος: 6 m 3 /s ENTEBBE Έτος: 1537.5 mm Παροχή: 148 m 3 /s Σχεδόν σταθερή WHITE NILE BLUE NILE Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Βροχόπτωση (mm) 3 25 2 15 1 5 ADIS ABABA Έτος: 1229.5 mm Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec Βροχόπτωση (mm) 25 2 15 1 5 Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec ιαχρονικό πρόβληµα Μινωικές αποχετεύσεις οµβρίων και ακαθάρτων Κνωσός Αγία Τριάδα Μια ηµέρα µετά από µια ισχυρή νεροποντή κατάπληκτος είδα ότι όλες οι αποχετεύσεις λειτουργούσαν περίφηµα και το νερό περνούσε από τα κανάλια, πάνω από τα οποία ένας άνθρωπος µπορούσε να περάσει. Αµφιβάλλω αν υπάρχει άλλο παράδειγµα αποχέτευσης που να λειτουργεί µετά από 4 χρόνια Angelo Mosso από την επίσκεψή του στην Αγία Τριάδα (Escursioni nel Mediterraneo e gli scavi di Creta, Treves, Milano, 197) 8

Αθήνα ιαχρονικό πρόβληµα Αποχετεύσεις οµβρίων στην κλασική περίοδο Ερέτρεια Αθήνα Κασσιόπη ίον Το φράγµακατασκευάστηκε κατά την κλασική περίοδο για να προστατεύει την κατάντη πεδιάδα από πληµµύρες κα φερτά. ιατηρείται σε άριστη κατάσταση µέχρι σήµερα. ιαχρονικό πρόβληµα Φράγµα Αλυζίας Ο υπερχειλιστής έχει διαµορφωθεί στο βράχο και το ασύµµετρο σχήµα του οφείλεται στη διάβρωση Ο υπερχειλιστής σε λειτουργία 9

ιαχρονικό πρόβληµα Φράγµα Αλυζίας Λεκάνη απορροής Φυσικό πλαίσιο Υετόγραµµακαιπληµµυρογράφηµα t K t Λ t Μ t Ν Ένταση βροχόπτωσης S Έλλειµµα Ενεργός βροχή Χρόνος συρροής Α 5 Α 6 Α 4 6Τ 5Τ Α 3 Α 2 4Τ Α 1 3Τ 2Τ Τ Παροχή, Q Α Β t a t L t L Γ Κ t c t b lnq Άµεση απορροή Βασική απορροή t B t Γ t t a : Χρόνος ανόδου t c : Χρόνος συγκέντρωσης tb : Χρόνος βάσης t L, t L : Χρόνοι υστέρησης ΒΓ: Κλάδος ανόδου Γ : Κλάδος καθόδου Γ: Αιχµή πληµµύρας Ε Χρόνος, t 1

Φυσικό πλαίσιο Τα τρία κύρια µεγέθη της πληµµύρας είναι: ηπαροχήαιχµής και η αντίστοιχη στάθµηστουδατόρευµα οπληµµυρικός όγκος η χρονική διάρκεια Παροχή, Q m 3 /s Παροχή αιχµής Πληµµυρικός όγκος ιάρκεια Χρόνος, t hr Τα µεγέθη των πληµµυρών συνδέονται µε τα χαρακτηριστικά: της βροχόπτωσης (συνολικό ύψος, ένταση, διάρκεια) της λεκάνης απορροής (έκταση, συντελεστής απορροής, χρόνος συρροής) των υδατορευµάτων (διατοµή, κλίση, τραχύτητα, κατάντη στάθµες) Φυσικό πλαίσιο Παράγοντες που επιδρούν στα χαρακτηριστικά των πληµµυρών Έκταση λεκάνης απορροής: Α km2 Συντελεστής απορροής: c Στάθµηποταµού H (m)=f(q) Ε Q (m 3 /s)=ε*v=ε*k*(ε/π) 2/3 *J 1/2 Συνολικό ύψος βροχής: h (mm) Ένταση βροχής για χρόνο συρροής: i c (mm/hr) Όγκος απορροής V (hm3): h*a/1 Παροχή αιχµής Q (m3/s)=.278*c* i c *A v: µέση ταχύτητα νερού κ: συντελεστής τραχύτητας Ε: εµβαδόν βρεχόµενης διατοµής Π: µήκος βρεχόµενης περιµέτρου J: κλίση κατά µήκος του ποταµού 11

Φυσικό πλαίσιο Χαρακτηριστικά ποταµού Μέτρηση πεδίου ταχυτήτων (29/1/23) Στάθµη: 2.55 m Εµβαδόν: 27.81m 2 Βρεχόµενη περίµετρος: 16.27 m Υδραυλική ακτίνα: 1.79 m Μετρηµένη παροχή: 61.59 m 3 /s Συντελεστής τραχύτητας: n=.171 ή K=59 Ισόχρονες καµπύλες Φυσικό πλαίσιο Μηχανισµός απορροής Καµπύλες χρόνου - επιφάνειας απορροής Χρόνος συρροής Τ c 6Τ Α 6 5Τ Α 5 4Τ Α 4 3Τ Α 3 2Τ Α 2 Τ Α 1 5 Έκταση σε χρόνο Τ (km 2 / Τ) 8 6 4 2 Τ 2 Τ 3 Τ 4 Τ 5 Τ 6 Τ Τc Χρόνος Q n =i n Α 1 +ι n-1 Α 2 + + i 1 Α n Πληµµυρογράφηµα Έκταση (km 2 ) 4 3 2 1 Τ 2 Τ 3 Τ 4 Τ 5 Τ 6 Τ Τc Χρόνος Ένταση βροχής (mm/ Τ) Υετογράφηµα 2 15 i2 i3 1 i1 i4 5 i6 i5 i7 Τ 2 Τ 3 Τ 4 Τ 5 Τ 6 Τ Τc Χρόνος 4 ΑΠΟΡΡΟΗ (hm 3 )/ Τ 3 2 1 Τ 2 Τ 3 Τ 4 Τ 5 Τ 6 Τ Τc Τc+ Τ Τc+3 Τ Τc+4 Τ Τc+5 Τ Τc+6 Τ Χρόνος 12

Φυσικό πλαίσιο Η πληµµύρα σε υδατόρευµα προκαλείται από υψηλή τιµή της παροχής η οποία ξεπερνά τα φυσικά ή τεχνητά πρανή µε αποτέλεσµα την κατάκλυση των γειτονικών εκτάσεων µενερό. Ηποσοτικήεκτίµηση της πληµµύρας γίνεται µεβάση: την παροχή αιχµής τον πληµµυρικό όγκο το ύψος του νερού το εµβαδόν των εκτάσεων που κατακλύζονται Οι αιτίες ανεπαρκούς διοχέτευσης νερού από το ποτάµιο σύστηµαείναι: µικρή υγρή διατοµήτουποταµού µικρή κλίση του πυθµένα µεγάλη τραχύτητα του ποταµού εξαιτίας εµποδίων και φερτών υλικών µικρό ύψος νερού στα πληµµυρικά πεδία και κατά συνέπεια µεγάλη βρεχόµενη περίµετρος µε αποτέλεσµατιςµικρές ταχύτητες ροής υψηλές στάθµες κατάντη (στάθµη κύριου υδατορεύµατος, στάθµη θάλασσας) Φυσικό πλαίσιο Επίδρασή του συντελεστή απορροής και της έντασης βροχής στα χαρακτηριστικά πληµµύρας ΕΝΤΑΣΗ ΒΡΟΧΗΣ (mm/hr) 1 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ,5 ΙΑΡΚΕΙΑ ΒΡΟΧΗΣ (hr) 5 ΙΑΡΚΕΙΑ ΒΡΟΧΗΣ (hr) 5 ΕΚΤΑΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ (km 2 ) 1 ΕΚΤΑΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ (km2) 1 ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΡΡΟΗΣ (hr) 5 ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΡΡΟΗΣ (hr) 5 3 Συντελεστές απορροής:.5,.7,.9 Πληµµυρικοί όγκοι: 2.5, 3.5, 4.5 hm 3 3 Εντάσεις βροχής: 5, 1, 2 mm/hr Πληµµυρικοί όγκοι: 1, 2, 4 hm 3 Παροχή (m 3 /s) 2 1 Παροχή (m 3 /s) 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 Χρόνος (hr) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 Χρόνος (hr) 13

Φυσικό πλαίσιο Επίδρασή του χρόνου συρροής και της διάρκειας βροχής στα χαρακτηριστικά πληµµύρας ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΕΝΤΑΣΗ ΒΡΟΧΗΣ (mm/hr) ΙΑΡΚΕΙΑ ΒΡΟΧΗΣ (hr) ΕΚΤΑΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ (km2),5 1 4 1 ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΕΝΤΑΣΗ ΒΡΟΧΗΣ (mm/hr) ΕΚΤΑΣΗ ΛΕΚΑΝΗΣ (km 2 ) ΧΡΟΝΟΣ ΣΥΡΡΟΗΣ (hr),5 1 1 5 Χρόνοι συρροής: 3, 4, 5 hr Πληµµυρικοί όγκοι: 2. hm 3 ιάρκεια βροχής: 3, 5, 7 hr Πληµµυρικοί όγκοι: 2.5, 3.5, 4.5 hm 3 3 3 Παροχή (m 3 /s) 2 1 Παροχή (m 3 /s) 2 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 Χρόνος (hr) 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 Χρόνος (hr) Φυσικό πλαίσιο Επίδρασή του χρόνου συρροής στα χαρακτηριστικά πληµµύρας Μικρή κλίση Μεγάλος χρόνος συρροής Μέτρια κλίση Μέτριος χρόνος συρροής Μεγάλη κλίση Μικρός χρόνος συρροής Η Η Η Χρόνος συρροής Χρόνος συρροής Χρόνος συρροής Βροχή Βροχή Βροχή V V V 14

Φυσικό πλαίσιο Επίδρασή του χρόνου συρροής στα χαρακτηριστικά πληµµύρας Έκταση: 2 km 2 Χρόνος συρροής: 3hr Συντελεστές απορροής:.5 Ένταση βροχής 1 mm/hr 15 ιάρκεια βροχής 3h Πληµµυρικός όγκος.3 hm 3 15 ιάρκεια βροχής 8 h Πληµµυρικός όγκος.8 hm 3 1 1 5 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 15 Πληµµυρικός όγκος 1.5 hm 3 Πληµµυρικός όγκος 4. hm 3 15 1 1 5 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 Έκταση: 1 km 2 Χρόνος συρροής: 8hr 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 12 13 14 15 16 ΕΠΙ ΡΑΣΗ ΕΝΤΑΣΗΣ ΒΡΟΧΗΣ ΣΤΙΣ ΠΛΗΜΜΥΡΕΣ Στη λεκάνη ανάντη του Α και στις υπολοκάνες (Β, Γκαι εφαρµόζονται 5 διαφορετικά υετογράµµατα 1λεπτης βροχόπτωσης συνολικής διάρκειας 4hrκαι συνολικού ύψους 48 mm. Η βροχόπτωση κατανέµεται οµοιόµορφα στο χώρο Οι λεκάνες είναι χωρισµένες σε ίσες ζώνες απορροής κάθε µία από τις οποίες εκφορτίζεται σε 1 min Ο συντελεστής απορροής των λεκανών είναι 1 Στη περιοχή ισχύουν όµβριες καµπύλες της µορφής i = 26*T,11 /d.64 Γ Λεκάνη A B Έκταση (km 2 ) 24 6 Χρόνος συρροής (hr) 4 1 Όγκος απορροής για 48 mm (m 3 *1 3 ) 1152 288 B Γ 2.33 (2 min) 96 1.17 (1 min) 48 ΥΠΟΜΝΗΜΑ I Ένταση βροχής (mm/hr) Τ Περίοδος επαναφοράς (έτη) Ηt c Ύψος βροχής σε t c (mm) Ιt c Ένταση βροχής σε t c (mm/hr) Q Παροχή αιχµής (m 3 /s) Q t=n Παροχή αιχµής για Τ=n (m 3 /s) Νίκος Μαµάσης, 29 A 15

8 6 Λεκάνη Ηt c : 2 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 3.3 m 3 /s 48 36 24 12 Τετράωρη βροχόπτωση Μέγιστη ένταση 12 mm/hr Λεκάνη Β Ηt c : 12 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 2 m 3 /s 4 2 Q T=5 : 27 m 3 /s 8 6 Q T=5 : 52 m 3 /s 4 1 7 13 19 25 Γ 2 8 B 1 7 13 19 25 31 6 4 2 Q T=5 : 35 m 3 /s Λεκάνη Α Ηt c : 2 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 3.3 m 3 /s Q T=5 : 85 m 3 /s 1 7 13 19 25 Λεκάνη Γ Ηt c : 4 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 6.7 m 3 /s 8 6 4 Q T=3 : 8 m 3 /s 2 Νίκος Μαµάσης, 29 A 1 7 13 19 25 31 37 43 49 8 6 Λεκάνη Ηt c : 48 mm Ιt c : 288 mm/hr Q: 8 m 3 /s Q T=131 : 8 m 3 /s 48 36 24 12 1λεπτη βροχόπτωση Μέγιστη ένταση 288 mm/hr Λεκάνη Β Ηt c : 48 mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 8 m 3 /s 4 2 Q T=5 : 27 m 3 /s 8 6 Q T=5 : 52 m 3 /s 1 7 13 19 25 Γ 4 2 8 B 1 7 13 19 25 31 6 4 2 Q T=5 : 35 m 3 /s Λεκάνη Α Ηt c : 48 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 8 m 3 /s Q T=5 : 85 m 3 /s 1 7 13 19 25 Λεκάνη Γ Ηt c : 48 mm Ιt c : 144 mm/hr Q: 8 m 3 /s 8 6 4 2 Q T=3 : 8 m 3 /s Νίκος Μαµάσης, 29 A 1 7 13 19 25 31 37 43 49 16

8 6 Λεκάνη Ηt c : 24 mm Ιt c : 144 mm/hr Q: 4 m 3 /s 48 36 24 12 2λεπτη βροχόπτωση Μέγιστη ένταση 144 mm/hr Λεκάνη Β Ηt c : 48 mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 8 m 3 /s 4 2 Q T=5 : 27 m 3 /s 8 6 Q T=5 : 52 m 3 /s 1 7 13 19 25 Γ 4 2 8 6 4 2 Q T=126 : 8 m 3 /s Q T=5 : 35 m 3 /s 1 7 13 19 25 Λεκάνη Γ Ηt c : 48 mm Ιt c : 144 mm/hr Q: 8 m 3 /s B 8 6 4 2 1 7 13 19 25 31 Λεκάνη Α Ηt c : 48 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 8 m 3 /s Q T=5 : 85 m 3 /s Νίκος Μαµάσης, 29 A 1 7 13 19 25 31 37 43 49 8 6 Λεκάνη Ηt c : 8mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 13.3 m 3 /s 48 36 24 12 Ωριαία βροχόπτωση Μέγιστη ένταση 48 mm/hr Λεκάνη Β Ηt c : 48 mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 8 m 3 /s 4 2 Q T=5 : 27 m 3 /s 1 7 13 19 25 Γ 8 6 4 2 Q T=31 : 8 m 3 /s Q T=5 : 52 m 3 /s 8 B 1 7 13 19 25 31 6 4 2 Q T=5 : 35 m 3 /s 1 7 13 19 25 Λεκάνη Γ Ηt c : 16 mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 26.7 m 3 /s 8 6 4 2 Λεκάνη Α Ηt c : 48 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 8 m 3 /s Q T=5 : 85 m 3 /s Νίκος Μαµάσης, 29 A 1 7 13 19 25 31 37 43 49 17

8 6 Λεκάνη Ηt c : 4mm Ιt c : 24 mm/hr Q: 6.7 m 3 /s 48 36 24 12 ίωρη βροχόπτωση Μέγιστη ένταση 24 mm/hr Λεκάνη Β Ηt c : 24 mm Ιt c : 24 mm/hr Q: 4 m 3 /s 4 2 Q T=5 : 27 m 3 /s 8 6 Q T=5 : 52 m 3 /s 1 7 13 19 25 Γ 4 2 1 7 13 19 25 31 8 B 6 4 2 Q T=5 : 35 m 3 /s Λεκάνη Α Ηt c : 48 mm Ιt c : 12 mm/hr Q: 8 m 3 /s Q T=5 : 85 m 3 /s 1 7 13 19 25 8 Λεκάνη Γ Ηt c : 16 mm Ιt c : 48 mm/hr Q: 13.3 m 3 /s 6 4 2 Νίκος Μαµάσης, 29 A 1 7 13 19 25 31 37 43 49 ΜΕΓΙΣΤΟ ΥΨΟΣ ΒΡΟΧΗΣ (mm) 1 1 1 1 1 1 Μέγιστο ωριαίο Mongolia 3/7/1975 41 mm Μέγιστο λεπτού Gouadeloupe 26/11/197 38 mm Φυσικό πλαίσιο Μέγιστα παρατηρηµένα ύψη βροχής Μέγιστo µηνιαίο Cherrapunji, India 1-31/7/1861 93 mm Μέγιστο ηµερήσιο Reunion 6-7/1/1966 1825 mm Μέγιστo ετήσιο Cherrapunji, India 8/186-7/1861 26461 mm 1 1 1 1 1 1 1 1 ΧΡΟΝΟΣ (min) 18

Φυσικό πλαίσιο Μέγιστα παρατηρηµένα ύψη βροχής ΛΕΠΤΑ ΩΡΕΣ mm ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 1 38 Barot, Guadeloupe 26 Nov 197 5 64 Haynes Camp, CA USA 2 Feb 1976 8 126 Fussen, Bavaria 25 May 192 15 198 Plumb Point, Jamaica 12 May 1916 2 26 Curtea-de-Arges, Romania 7 Jul 1889 42 1 35 Holt, USA 22 Jun 1947 6 1 41 Shangdi, Nei Monggol, China 3 Jul 1975 72 1 44 Gapj, Gansu, China 12 Aug 1985 12 2 489 Yujiawanzi, Inner Mongolia, China 19 Jul 1975 13 2 483 Rockport, USA 18 Jul 1889 15 3 55 Bainaobao, Hebei, China 25 Jun 1932 165 3 559 D'Hanis, USA 31 May 1935 18 3 6 Duan Jiazhuang, Hebei, China 28 Jun 1973 27 5 782 Smethport, USA 18 Jul 1942 36 6 84 Muduocaidang, China 1 Aug 1977 54 9 187 Belouve, La Réunion 28 Feb 1964 6 1 14 Muduocaidang, China 1 Aug 1977 18 18 1589 Foc Foc, La Réunion 7-8 Jan 1966 111 19 1689 Belouve, La Réunion 28-89 Feb 1964 12 2 1697 Foc Foc, La Réunion 7-8 Jan 1966 132 22 178 Foc Foc, La Réunion 7-8 Jan 1966 144 24 1825 Foc Foc, La Réunion 7-8 Jan 1966 Φυσικό πλαίσιο Μέγιστα παρατηρηµένα ύψη βροχής ΛΕΠΤΑ ΩΡΕΣ mm ΠΕΡΙΟΧΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ 288 48 2467 Aurere, La Réunion 7-9 Apr 1958 432 72 313 Aurere, La Réunion 6-9 Apr 1958 576 96 3721 Cherrapunji, India 12-15 Sep 1974 72 12 431 Commerson, La Réunion 23-27 Jan 198 864 144 4653 Commerson, La Réunion 22-27 Jan 198 18 168 53 Commerson, La Réunion 21-27 Jan 198 1152 192 5286 Commerson, La Réunion 2-27 Jan 198 1296 216 5692 Commerson, La Réunion 19-27 Jan 198 144 24 628 Commerson, La Réunion 18-27 Jan 198 1584 264 6299 Commerson, La Réunion 17-27 Jan 198 1728 288 641 Commerson, La Réunion 16-27 Jan 198 216 36 6433 Commerson, La Réunion 14-28 Jan 198 4464 744 93 Cherrapunji, India 1-31 Jul 1861 8784 1464 12767 Cherrapunji, India Jun-Jul 1861 13176 2196 16369 Cherrapunji, India May-Jul 1861 17568 2928 18738 Cherrapunji, India Apr-Jul 1861 2196 366 2412 Cherrapunji, India Apr-Aug 1861 26352 4392 22454 Cherrapunji, India Apr-Sep 1861 48312 852 2299 Cherrapunji, India Jan-Nov 1861 5256 876 26461 Cherrapunji, India Aug 186 - Jul 1861 1512 1752 4768 Cherrapunji, India 186-1861 19

t c hr A km 2 L km H m t c min L m S t c hr L ft H ft Φυσικό πλαίσιο Εµπειρικές σχέσεις χρόνου συρροής Giandotti t c =4*A 1/2 +1.5*L/.8* Η.5 χρόνος συγκέντρωσης έκταση της λεκάνης το µήκος του κυρίου υδατορεύµατος ηδιαφοράτουµέσου υψοµέτρου λεκάνης από το υψόµετρο στην έξοδο Kirpich t c =.1947*L.77 *S -.385 χρόνος συγκέντρωσης το µέγιστο µήκος διαδροµής του νερού στη λεκάνη ηκλίσηανάµεσα στο υψηλότερο σηµείο της λεκάνης και την έξοδο Soil Conservation Service SCS t c =L 1.15 /77*Η.38 χρόνος συγκέντρωσης το µήκοςτουκυρίουυδατορεύµατος ηυψοµετρική διαφορά µεταξύ του πλέον αποµεµακρυσµένου σηµείου της λεκάνης και της εξόδου Πιθανοτικό πλαίσιο Ανάλυση διακινδύνευσης Στάθµη πληµµύρας 1 ετών Στάθµη πληµµύρας Συνήθης στάθµη Η πιθανότητα R να πραγµατοποιηθεί µέσα σε n έτη τιµή που αντιστοιχεί σε περίοδο επαναφοράς Τ Πιθανότητα µη υπέρβασης σε ένα έτος: Πιθανότητα µη υπέρβασης σε n έτη: Πιθανότητα υπέρβασης σε n έτη ( ιακινδύνευση): F=1-F 1 =(1-1/Τ) (1-1/Τ) n R=1-(1-1/Τ) n Παράδειγµα Τ=1 έτη n=1 έτη R=1-(1-1/1) 1 =.65=65% 2

Πιθανοτικό πλαίσιο Όµβριες καµπύλες Μεµονωµένες καµπύλες για συγκεκριµένη περίοδο επαναφοράς h = a * t i = a * t b b 1 ln h = ln a + b*ln t ln i = ln a + ( b 1)*ln t Ενιαίες καµπύλες για κάθε περίοδο επαναφοράς h = a b c * ( t + d ) * T ln h = ln a + c * ln T + b * ln( t + d ) i = a b * ( ) 1 c t + d * T ln i = ln a + c * ln T b 1 * ln( t + d ) Το πληµµυρικό επεισόδιο της 21-22/1/1994 εκάλεπτη βροχόπτωση στις 21-22/1/1994 στο ΑΤΜΣ Ζωγράφου 2 Μέγιστη ωριαία βροχόπτωση 19:3-2:3: 67.7 mm εκάλεπτη 1 min βροχόπτωση rainfall (mm) (mm) 15 1 5 21/1/1994 1 1: 21/1/1994 16: 21/1/1994 19:3 21/1/1994 22: 22/1/1994 4: Μέγιστο δεκάλεπτο: 17.5 mm Μέγιστο 2λεπτό: 29.9 mm Μέγιστο δίωρο: 82.3 mm 21

1 Το πληµµυρικό επεισόδιο της 21-22/1/1994 Ανάλυση συχνότητας του επεισοδίου 21-22/1/1994 T=5 ΕΤΗ Μέγιστη Maximum έντασης intensity (mm/hr) 1 1 max 1 min 17.5 mm max 2 min 29.9 mm max 3 min 36.3 mm max 1 h 67.7 mm max 2 h 82.3 mm max 3 h 93.7 mm max 6 h 1. mm max 12 h 162.1 mm T=5 ΕΤΗ max 24 h 167.1 mm T=1 ΕΤΗ 1 1 1 1 ιάρκεια βροχής (hr) Rainfall duration (hr) Ηκόκκινηγραµµή ενώνει τις µέγιστες εντάσεις βροχής που παρατηρήθηκαν µέσα στο επεισόδιο για διάφορες διάρκειες (1 min, 2 min, 3 min, 1h, 2h, 6h, 12 h and 24 h). Ακόµη παρατίθενται οι όµβριες καµπύλες της Αθήνας για περιόδους επαναφοράς 1, 5 και 5 έτη. Πιθανοτικό πλαίσιο Ανάλυση συχνότητας των καταιγίδων 11/1993, 1/1994 και 1/1997 στο σταθµό Ελληνικό 1 1 Επεισόδιο 21/1/1994 1 Επεισόδιο 2/11/1993 T = 5 Επεισόδιο 13/1/1997 T = 1 T = 2 1.1 1. 1. 1. ιάρκεια βροχής (hr) 22

Επιπτώσεις Ευρώπη Μεταξύ του 1998 και του 22, η Ευρώπη επλήγη από περισσότερες από 1 µεγάλες ζηµιογόνες πληµµύρες, συµπεριλαµβανοµένων των καταστρεπτικών πληµµυρών των ποταµών ούναβη και Έλβα το 22. Από το 1998, οι πληµµύρες έχουν προκαλέσει περίπου 7 θανάτους, τον εκτοπισµόσχεδόν µισού εκατοµµυρίου ατόµων και τουλάχιστον 25 GEuro σε ασφαλισµένες οικονοµικές απώλειες. Πάνω από 1 εκατοµµύρια άτοµα ζουν σε περιοχές εκτεθειµένες στον κίνδυνο µεγάλων πληµµυρών κατά µήκος του Ρήνου, και οι δυνητικές ζηµίες από πληµµύρες ανέρχονται σε 165 GEuro. Οι παραθαλάσσιες περιοχές διατρέχουν επίσης τον κίνδυνο να κατακλυστούν. Ησυνολικήαξίατωνοικονοµικών αγαθών που βρίσκονται εντός 5 µέτρωναπότιςευρωπαϊκέςακτές, συµπεριλαµβανοµένων των παραλίων, γεωργικών γαιών και βιοµηχανικών εγκαταστάσεων, εκτιµάται σήµερα σε 5 έως 1 GEuro. Οι πληµµύρες µπορεί να έχουν σοβαρές περιβαλλοντικές επιπτώσεις όπως όταν: (α) κατακλύζονται εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυµάτων (β) πλήττονται εργοστάσια στα οποία υπάρχουν µεγάλες ποσότητες τοξικών χηµικών προϊόντων και (γ) καταστρέφονται υγρότοποι και µειώνεται η βιοποικιλότητα. Επιπτώσεις Ελλάδα Απώλειες σε ανθρώπινες ζωές τα τελευταία 12 χρόνια Ηµεροµηνία Περιοχή Νεκροί Ηµεροµηνία Περιοχή Νεκροί 1/1887 Αθήνα 1 11/1979 Θεσσαλονίκη 4 11/1896 Αθήνα 21 11/1979 Πελοπόννησος 1 11/1896 Πειραιάς 4 1/198 Αθήνα 1 11/1924 Καλαµάτα 15 11/1985 Λάρισα 2 11/1925 Αθήνα 8 1/1989 Αθήνα 7 1/193 Αθήνα 2 8/199 Εύβοια 5 1/1933 Αθήνα 1 1/199 Πελοπόννησος 1 1/1933 Πειραιάς 2 1/1991 Αθήνα 1 11/1934 Πειραιάς 6 11/1992 Καβάλα 4 11/1936 Πειραιάς 2 1/1994 Ρόδος 4 1/1938 Αθήνα 1 11/1994 Αθήνα 9 11/1961 Αθήνα 4 12/21 Πάτρα 2 11/1977 Αθήνα 21 2/23 Πρέβεζα 2 11/1977 Πειραιάς 17 Σύνολο: 22 Σύνολο Αθήνας-Πειραιά: 18 23

Επιπτώσεις Ίχνη πληµµύρας στο Porz Restaurant της Κολωνίας Ίχνη πληµµύρας Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR Επιπτώσεις Ίχνη πληµµύρας σε κτήριο της Κολωνίας Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR 24

Επιπτώσεις Το πληµµυρικό επεισόδιο της 21-22/1/1994 Συνολικό ύψος βροχής (mm) από 21/1/1994 6 UTC to 22/1/1994 6 UTC που καταγράφηκε σε βροχοµετρικούς σταθµούς 12 84 1 1 1 General description of meteorological situation 113 8 6 24 149 23 6 73 11 58 84 27 22 59 45 79 33 28 14 32 4 24 Πηγή: K. Lagouvardos, V. Kotroni, S. Dobricic, S. Nickovic, and G. Kallos. The storm of October 21-22, 1994, over Greece: Observations and model results, Journal of Geophysical Research, Vol 11, No D21, p. 26217-26226, 1996 Επιπτώσεις Το πληµµυρικό επεισόδιο της 21-22/1/1994 Χρονική εξέλιξη ωριαίας βροχόπτωσης σε σταθµούς της Αττικής Hourly rainfall depth (mm) 5 4 3 2 1 4 3 2 1 21/1/1994 22/1/1994 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) Hourly rainfall depth (mm) 5 21/1/1994 22/1/1994 Zografou Spata Nea Filadelfia 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) Hourly rainfall depth (mm) Hourly rainfall depth (mm) 5 4 3 2 1 5 4 21/1/1994 22/1/1994 3 2 1 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) 21/1/1994 22/1/1994 Spata Marathonas 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) Hourly rainfall depth (mm) 21/1/1994 22/1/1994 5 4 3 2 1 Elliniko 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) Hourly rainfall depth (mm) 21/1/1994 22/1/1994 5 4 3 2 1 Markopoulo 8 1 12 14 16 18 2 22 24 2 4 6 8 1 12 Time (hr) 25

2 νεκροί στη Λειβαδιά Παρασύρθηκε το αµάξι τους 1 νεκρός σε πληµµυρισµένο σπίτι στο Λουτράκι Επιπτώσεις Το πληµµυρικό επεισόδιο της 21-22/1/1994 3 νεκροί κοντά στον Κηφισό Παρασύρθηκε το αµάξι τους 2 νεκροί σε πληµµυρισµένο υπόγειο στη Νέα Ιωνία ΟΙσθµός της Κορίνθου έκλεισε από βράχους και λάσπη 1 νεκρός στου Παπάγου Παρασύρθηκε από το νερό 1 νεκρός στη θάλασσα 1 νεκρός στη θάλασσα Ο Κηφισός υπερχείλισε µε αποτέλεσµαεκτεταµένες πληµµύρες σε Ταύρο, Μοσχάτο και Φάληρο εκάδες σπίτια και καταστήµατα πληµµύρισαν εκάδες δρόµοι έκλεισαν Αυτοκίνητα παρασύρθηκαν ύο κτήρια έγειραν και εκκενώθηκαν Επιπτώσεις Το πληµµυρικό επεισόδιο της 6/11/1961 26

Επιπτώσεις Το πληµµυρικό επεισόδιο της 2/11/1977 Μέτρα αντιµετώπισης πληµµυρών Κατασκευαστικά αντιπληµµυρικοί ταµιευτήρες στα ανάντη της λεκάνης αναχώµατα και προστατευτικοί τοίχοι λεκάνες κατάκλυσης δίπλα στο ποτάµι καιστιςχαµηλές περιοχές δίκτυα οµβρίων εκτροπές ποταµών παράκτια προστασία αύξηση της παροχετευτικότητας των ποταµών µε καθαρισµό, εκβάθυνση και διάνοιξη των διατοµών εισαγωγή πρόσθετων διαδροµών παράλληλα µετοποτάµι υπερχειλιστές σε ταµιευτήρες Τα κατασκευαστικά µέτρα έχουν ως κύριους στόχους την αποθήκευση του νερού και την αύξηση της ικανότητας µεταφοράς του. εδοµένου ότι οι κατασκευές είναι τρωτές στις πληµµύρες (αφού έχουν σχεδιαστεί για κάποια πιθανότητα) θα πρέπει να συνοδεύονται και από άλλα µη κατασκευαστικά µέτρα. 27

Μέτρα αντιµετώπισης πληµµυρών Μη κατασκευαστικά µέτρα διατήρηση και επέκταση των δασών στις ορεινές περιοχές της λεκάνης διατήρηση των υγροτόπων και των πληµµυρικών πεδίων από ανθρώπινες επεµβάσεις και χρήσεις ώστε οι φυσικές ζώνες πληµµυρών να καθυστερούν τη ροή προσαρµογή των χρήσεων των πληµµυρικών πεδίων στη πιθανότητα καταστροφής και χωροθέτηση των σηµαντικών εγκαταστάσεων σε ακίνδυνες περιοχές διατήρηση των µαιάνδρων των ποταµών και των φυσικών συνδέσεων τους µε τις πληµµυρικές περιοχές έλεγχος και συντήρηση των αποχετευτικών συστηµάτων στις αστικές περιοχές χρήση ιστορικών πληροφοριών, ανάπτυξη συστηµάτων πρόγνωσης καταιγίδων και µοντέλων βροχής-απορροής συστήµατα ειδοποίησης του κοινού µηχανισµός διαρκούς ενηµέρωσης του κοινού και αναίρεση της εσφαλµένης αντίληψης για απόλυτη προστασία οργάνωση φορέων για πρόληψη και αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών Ατοµικά µέτρα για την µείωση του κινδύνου των κατοικιών ανύψωση κατασκευής στεγανοποίηση κατασκευών κατασκευή τοίχου ή αναχώµατος γύρω από την κατοικία διευκόλυνση µελλοντικών εκκενώσεων ασφάλεια για πληµµύρα Μέτρα αντιµετώπισης πληµµυρών Φιλοσοφία Adaptation or Mitigation (Προσαρµογήήαντιµετώπιση) Επιπλέοντα σπίτια στην Ολλανδία Κατασκευή προστατευτικών τοίχων 28

Προσαρµογή των χρήσεων Μέτρα αντιµετώπισης πληµµυρών Φιλοσοφία Οικίες κατάντη φράγµατος Georgia, USA Θραύση φράγµατος στην Ινδονησία (6 νεκροί) Κατασκευαστικά µέτρα Κατασκευή προστατευτικών τοιχίων Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR 29

Κατασκευαστικά µέτρα Κατασκευή προστατευτικών τοίχων Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR Κατασκευαστικά µέτρα Κατασκευή αναχωµάτων ποταµού Τα αναχώµατα κατασκευάζονται αφού ληφθεί υπόψη η κατάσταση του υπεδάφους και η ποιότητα του χώµατος που χρησιµοποιείται Ακόµη απαιτείται κατάλληλη συµπύκνωση του υλικού, ενίσχυση των όψεων. Η αστοχία των αναχωµάτων οφείλεται σε: υπερπήδηση κακή συντήρηση διάβρωση ή υποσκαφή από µεγάλη πληµµύρα Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR 3

Κατασκευαστικά µέτρα Θυροφράγµατα για πληµµυρικά νερά Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR Παροχή, Q m 3 /s Όγκος υπερχείλισης V=Q*t m 3 Κατασκευαστικά µέτρα Λεκάνες κατάκλυσης Όγκος κατάκλυσης Vm 3 Α Λεκάνη κατάκλυσης, Α m 2 Ύψος νερού H=V/Α m h Χρόνος, t hr Τεχνητό σπάσιµο αναχωµάτων Ανάντη υδρογράφηµα Λεκάνη κατάκλυσης Κατάντη υδρογράφηµα Περιοχές για προστασία 31

Μη κατασκευαστικά µέτρα Προστασία του αποχετευτικού δικτύου Αποχέτευση ακαθάρτων Αποχέτευση οµβρίων Σύστηµα αποφυγής αντεπιστροφής Πηγή: Early Warning Systems in the Framework of the Cologne Flood Protection Scheme, Stadtentwasserungs-betriebe Koln, AoR Μη κατασκευαστικά µέτρα ιαχείριση πληµµύρας στην Κολωνία Λήψη προγνώσεων βροχόπτωσης από την µετεωρολογική υπηρεσία Λήψη σταθµών από τηλεµετρικό δίκτυο σταθµηµέτρων κατά µήκος του ποταµού Χρήση µοντέλου βροχής-απορροής για πρόβλεψη της στάθµης τις επόµενες 36 ώρες Προσδιορισµός των κατάλληλων µέτρων για την κάθε στάθµή Στάθµη (m) 3. 4.5 7.5 8. 7. 9.5 1. 11. 12. Ενέργειες Αναµενόµενη στάθµη (καµία ενέργεια) Ενεργοποιείται το Κέντρο αντιπληµµυρικής προστασίας και ειδοποιούνται ορισµένες τοπικές αρχές Τοποθέτηση κινητών προστατευτικών τοίχων σε ορισµένες περιοχές Τίθεται σε επιφυλακή το Κέντρο αντιπληµµυρικής προστασίας και ειδοποιούνται όλες οι τοπικές αρχές Προετοιµάζονται κλίνες σε νοσοκοµεία Τοποθέτηση κινητών προστατευτικών τοίχων σε όλες τις περιοχές Το ιστορικό κέντρο της πόλης πληµµυρίζει Εκκίνηση εκκένωσης 1 κάτοικοι αποµακρύνονται 32

Μη κατασκευαστικά µέτρα Παρακολούθηση φαινοµένου µε χρήση ΣΓΠ Πληροφορίες για το ύψος ροής κατά τη διάρκεια του επεισοδίου Οπτικοποίηση των µέτρων και των αποτελεσµάτων τους Κάθε κάτοικος µπορεί να δει το ύψος του νερού στη περιοχή του Μη κατασκευαστικά µέτρα Προσδιοριστική πρόγνωση 33

Μη κατασκευαστικά µέτρα Ευαισθητοποίηση κοινού Αποστολή ενηµερωτικών φυλλαδίων κάθε χρόνο πριν την περίοδο των πληµµυρών στα νοικοκυριά που βρίσκονται σε πληµµυρικές ζώνες ιοργάνωση εκθέσεων για τις πληµµύρες ιοργάνωση επισκέψεων σε περιοχές που πλήττονται από τις πληµµύρες 6 άξονες της διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας 1. Πρόληψη: Η εφαρµογή µη κατασκευαστικών µέτρων και η προώθηση ήπιων παρεµβάσεων τοπικής και ευρύτερης κλίµακας, που αφορούν στα φυσιογραφικά χαρακτηριστικά της λεκάνης απορροής, στο δοµηµένο περιβάλλον και τις χρήσεις γης, µε στόχο την τροποποίηση της δίαιτας της πληµµυρικής απορροής και την ελαχιστοποίηση των δυνητικών επιπτώσεων της πληµµύρας. Παραδείγµατα: παρεµβάσεις για την αύξηση της δυνατότητας κατακράτησης του εδάφους (π.χ. αναδάσωση), απαγόρευση δόµησης στην πληµµυρική κοίτη, «πράσινα» µέτρα για τη διαχείριση των οµβρίων υδάτων 2. Προστασία: Η κατασκευή αντιπληµµυρικών έργων µε σκοπό την αποθήκευση, ανάσχεση, εκτροπή ή παραλαβή των πληµµυρικών παροχών, ο υδρολογικός σχεδιασµός τωνοποίωνγίνεταιγιασυγκεκριµένη περίοδο επαναφοράς, η οποία εξαρτάται από τη σκοπιµότητα του έργου και το ζητούµενο επίπεδο διακινδύνευσης. Παραδείγµατα: ταµιευτήρες και λεκάνες εκτόνωσης (αποθήκευση), έργα ορεινής υδρονοµίας (ανάσχεση), έργα διευθέτησης υδατορευµάτων (εκτροπή), αναχώµατα και αγωγοί οµβρίων (παραλαβή) 3. Ετοιµότητα: Η προετοιµασία µιας οργανωτικής δοµής για τη συντονισµένη αντιµετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης, που θα υποστηρίζεται από επιχειρησιακά σχέδια διαχείρισης του πληµµυρικού κινδύνου, συστήµατα έγκαιρης προειδοποίησης και προγνωστικά εργαλεία, µετεωρολογικά και υδρολογικά. 34

6 άξονες της διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας 4. Μετρίαση: Η ανάληψη δράσεων έναντι µιας επερχόµενης πληµµύρας, σε πραγµατικό χρόνο, οι οποίες στοχεύουν τόσο στη µείωση των πληµµυρικών παροχών, µε κατάλληλη διαχείριση των ανάντη υδραυλικών έργων, όσο και στον περιορισµό τωναναµενόµενων επιπτώσεων, µε σκοπό την προφύλαξη της ανθρώπινης ζωής και περιουσίας. Παραδείγµατα: ανάσχεση πληµµυρών σε ταµιευτήρες, θραύση αναχωµάτων, εκτροπές σε αποστραγγιστικά δίκτυα, εκκένωση ευάλωτων περιοχών, τοποθέτηση τεχνητών αναχωµάτων 5. Αντιµετώπιση: Η δραστηριοποίηση του κρατικού µηχανισµού κατά τη διάρκεια και αµέσως µετά την παρέλευση της πληµµύρας, µε σκοπό την περίθαλψη του πληθυσµού και την ικανοποίηση των επειγουσών αναγκών του. Παραδείγµατα: διάσωση-αποµάκρυνση πληθυσµού, σίτιση και στέγαση πληθυσµού, µεταφορά σε νοσοκοµεία, άντληση υδάτων, αποµάκρυνση φερτών, διαχείριση κυκλοφορίας 6. Αποκατάσταση: Η ανασυγκρότηση των υποδοµών που υπέστησαν βλάβες από µια πληµµύρα και η επαναξιολόγηση των υφιστάµενων µέτρων πρόληψης και προστασίας, µε στόχο την αποφυγή παρόµοιων επιπτώσεων στο µέλλον. Ατµόσφαιρα Βροχόπτωση Χωροχρονική ένταση Περιβάλλον Λεκάνη απορροής Συντελεστής απορροής Χρόνος συγκέντρωσης Στραγγιστικό σύστηµα Παροχετευτική ικανότητα Κοινωνία Πληµµυρικό πεδίο Ένταση - αξία δραστηριοτήτων Πρόληψη ιατήρησηεπέκταση δασών ιατήρηση υγροτόπων - πληµµυρικών πεδίων Πρόληψη Οριοθέτηση ιατήρηση µαιάνδρων Πρόληψη Προσαρµογή χρήσεων πληµµυρικών πεδίων στη πιθανότητα πληµµύρας Χωροθέτηση σηµαντικών εγκαταστάσεων Ετοιµότητα Συντήρηση µετρητικών υποδοµών Ανάπτυξη µοντέλων βροχής-απορροής Προστασία Αντιπληµµυρικοί ταµιευτήρες Λεκάνες κατάκλυσης Εκτροπές ποταµών Προστασία Αναχώµατα ίκτυα οµβρίων Έργα διευθέτησης Προστασία Ανύψωση κατασκευών Ατοµικά µέτρα προστασίας Ετοιµότητα Ανάπτυξη µοντέλων βροχήςαπορροής Συντήρηση µετρητικών υποδοµών Μετρίαση Ανάσχεση πληµµυρών σε ταµιευτήρες Εκτροπές σε αποστραγγιστικά δίκτυα Ετοιµότητα Μετρίαση Καθαρισµός, Θραύση αναχωµάτων εκβάθυνση ποταµών Τοποθέτηση κινητών Συντήρηση στοιχείων αποχετευτικών συστηµάτων Μετρίαση Εκκένωση ευάλωτων περιοχών Ετοιµότητα Συστήµατα ειδοποίησης κοινού Μηχανισµός διαρκούς ενηµέρωσης κοινού Αναίρεση αντίληψης για απόλυτη προστασία Οργάνωση φορέων για πρόληψη-αντιµετώπιση φυσικών καταστροφών Αποκατάσταση Επανασχεδιασµός έργων και δράσεων ιαχειριστικά σχέδια Αντιµετώπιση ιάσωση-αποµάκρυνση πληθυσµού Σίτιση και στέγαση πληθυσµού Μεταφορά σε νοσοκοµεία Άντληση υδάτων, Αποµάκρυνση φερτών, ιαχείριση κυκλοφορίας 35

Οδηγίες προφύλαξης ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΛΗΜΜΥΡΑ Εάν κατοικείτε σε περιοχή που κατά το παρελθόν είχε προβλήµατα από πληµµύρες: Βεβαιωθείτε ότι τα φρεάτια έξω απότοσπίτισαςδενείναιφραγµένα. Βεβαιωθείτε ότι οι υδρορροές των σπιτιών λειτουργούν κανονικά. Περιοριστείτε στις αναγκαίες µετακινήσεις. Αποφύγετε την εργασία και την παραµονή σε υπόγειους χώρους, εάν αυτό δεν είναι απαραίτητο. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΠΛΗΜΜΥΡΑΣ Εγκαταλείψτε υπόγειους χώρους και µετακινηθείτε σε ασφαλές υψηλό σηµείο. Μη διασχίζετε χειµάρρους πεζός/ή ήµε τοαυτοκίνητοσας. Εγκαταλείψτε το αυτοκίνητό σας αν ακινητοποιήθηκε και ενδέχεται να παρασυρθεί ή να πληµµυρίσει. Μείνετε µακριά από ηλεκτροφόρα καλώδια. Μηνπλησιάζετεσεπεριοχές, όπου έχουν σηµειωθεί κατολισθήσεις. ΠΗΓΗ: Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας-http://www.gscp.gr/ggpp/ Οδηγίες προφύλαξης ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΠΛΗΜΜΥΡΙΣΕΙ Μείνετε µακριά από περιοχές που έχουν πληµµυρίσει ή είναι επικίνδυνες να πληµµυρίσουν ξανά στις επόµενες ώρες. Η πληµµύρα ενδέχεται να έχει µεταβάλει τα χαρακτηριστικά γνώριµων περιοχών και τα νερά να έχουν παρασύρει µέρη του δρόµου, των πεζοδροµίων κλπ. Εγκυµονούν κίνδυνοι από σπασµένα οδοστρώµατα, περιοχές µε επικίνδυνη κλίση, λασπορροές κλπ. Τα νερά ενδέχεται να είναι µολυσµένα αν έχουν παρασύρει µαζί τους απορρίµµατα, νεκρά ζώα και διάφορα αντικείµενα. Προσέχετε ώστε η παρουσία σας να µην εµποδίζει τα συνεργεία διάσωσης. Μην πλησιάζετε σε περιοχές όπου έχουν σηµειωθεί κατολισθήσεις και πτώσεις βράχων. Ελέγξτε αν το σπίτι ή ο χώρος εργασίας σας κινδυνεύει από πιθανή πτώση βράχων. Αν πρέπει οπωσδήποτε να βαδίσετε ή να οδηγήσετε σε περιοχές που έχουν πληµµυρίσει: Προσπαθήστεναβρείτεσταθερόέδαφος. Αποφύγετε νερά που ρέουν. Αν βρεθείτε µπροστά σε δρόµο που έχει πληµµυρίσει σταµατήστε και αλλάξτε κατεύθυνση. Αποφύγετε τα λιµνάζοντα νερά που µπορεί να γίνουν αγωγοί ηλεκτρικού ρεύµατος, στην περίπτωση που υπάρχουν υπόγεια καλώδια ηλεκτρικού ρεύµατος ή διαρροές από εγκαταστάσεις. Ακολουθείστε τις οδηγίες των αρµόδιων αρχών. ΠΗΓΗ: Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας-http://www.gscp.gr/ggpp/ 36

Οδηγίες προφύλαξης ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΖΗΜΙΩΝ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ Η ΣΤΟ ΧΩΡΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Αν η περιοχή που διαµένετε είχε εκκενωθεί, µην επιστρέψετε, προτού οι αρχές ενηµερώσουν ότι είναι ασφαλές. Πριν αρχίσετε τις διαδικασίες αποκατάστασης του χώρου σας: Κλείστε την τροφοδοσία ηλεκτρικού ρεύµατος, ακόµα και αν στην περιοχή σας έχει διακοπεί το ρεύµα. Κλείστε την παροχή νερού, καθώς το δίκτυο µπορείναέχειυποστείβλάβες. Για να εξετάσετε ένα κτίριο που έχει πληµµυρίσει, δείξτε ιδιαίτερη προσοχή: Φορέστε κλειστά παπούτσια, ώστε να αποφύγετε τραυµατισµούς στα πόδια από αντικείµενα ή ανωµαλίες στο έδαφος, που κρύβονται από τα νερά. Εξετάστε τοίχους, πόρτες, σκάλες και παράθυρα. Εξετάστε τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύµατος, νερού, αποχέτευσης. ΠΗΓΗ: Γενική Γραµµατεία Πολιτικής Προστασίας-http://www.gscp.gr/ggpp/ Οδηγία 27/6 Άρθρο 1 Σκοπός της παρούσας οδηγίας είναι η θέσπιση πλαισίου για την αξιολόγηση και τη διαχείριση των κινδύνων πληµµύρας, µε στόχο τη µείωση των αρνητικών συνεπειών στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονοµιά και τις οικονοµικές δραστηριότητες που συνδέονται µετιςπληµµύρες στην Κοινότητα. Άρθρο 2 «πληµµύρα»: η προσωρινή κάλυψη από νερό εδάφους το οποίο, υπό φυσιολογικές συνθήκες, δεν καλύπτεται από νερό. Αυτό περιλαµβάνει πληµµύρες από ποτάµια, ορεινούς χείµαρρους, εφήµερα ρεύµατα της Μεσογείου και πληµµύρες από τη θάλασσα σε παράκτιες περιοχές, δύναται δε να εξαιρεί πληµµύρες από συστήµατα αποχέτευσης «κίνδυνος πληµµύρας»: ο συνδυασµός της πιθανότητας να λάβει χώρα πληµµύρα και των δυνητικών αρνητικών συνεπειών για την ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονοµιά και τις οικονοµικές δραστηριότητες, που συνδέονται µ αυτή την πληµµύρα. 37

Οδηγία 27/6 Άρθρο 4 Για κάθε περιοχή λεκάνης απορροής ποταµού ή τµήµα διεθνούς περιοχής λεκάνης απορροής ποταµού που βρίσκεται στην επικράτειά τους, τα κράτη µέλη διεξάγουν προκαταρκτική αξιολόγηση κινδύνων πληµµύρας Στην αξιολόγηση περιλαµβάνονται τουλάχιστον τα εξής: χάρτες της περιοχής της λεκάνης απορροής του ποταµού στην κατάλληλη κλίµακα, οι οποίοι περιλαµβάνουν τα όρια των λεκανών και των υπολεκανών απορροής ποταµών, και εφόσον υπάρχουν, παράκτιων ζωνών, οι οποίοι περιγράφουν τα τοπογραφικά χαρακτηριστικά και τη χρήση γης περιγραφή των πληµµυρών οι οποίες σηµειώθηκαν κατά το παρελθόν και είχαν σηµαντικές αρνητικές επιπτώσεις στις ανθρώπινες ζωές, στις οικονοµικές δραστηριότητες και στο περιβάλλον, όταν υπάρχει ακόµη πιθανότητα παρόµοιων µελλοντικών συµβάντων, συµπεριλαµβανοµένων της έκτασης της πληµµύρας, των οδών αποστράγγισης και της αξιολόγησης των αρνητικών επιπτώσεων που προκάλεσαν περιγραφή των σηµαντικών πληµµυρών οι οποίες σηµειώθηκαν κατά το παρελθόν, εκ των οποίων θα µπορούσαν, ενδεχοµένως, να προβλεφθούν οι σηµαντικές αρνητικές συνέπειες παρόµοιων φαινοµένων στο µέλλον, στην ανθρώπινη υγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονοµιά την οικονοµική δραστηριότητα, Οδηγία 27/6 Άρθρο 4 αξιολόγηση των δυνητικών αρνητικών συνεπειών των µελλοντικών πληµµυρών λαµβανοµένων υπόψη στο µέτρο του δυνατού ζητηµάτων όπως η τοπογραφία, ηθέσητωνυδατορευµάτωνκαιταγενικάυδρολογικάκαιγεωµορφολογικά χαρακτηριστικά τους, συµπεριλαµβανοµένων των πληµµυρικών περιοχών ως φυσικών επιφανειών κατακράτησης, ηαποτελεσµατικότητα των υφισταµένων τεχνητών υποδοµών προστασίας από τις πληµµύρες, ηθέσητωνκατοικηµένων περιοχών και των περιοχών οικονοµικής δραστηριότητας οι µακροπρόθεσµες εξελίξεις, συµπεριλαµβανοµένων των επιδράσεων της αλλαγής του κλίµατος στη συχνότητα επέλευσης των συµβάντων πληµµύρας. 38

Οδηγία 27/6 Άρθρο 7 Τα κράτη µέλη, µε βάση τους χάρτες του άρθρου 6, καταρτίζουν συντονισµένα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας σε επίπεδο περιοχής λεκάνης απορροής ποταµού Τα κράτη µέλη θέτουν κατάλληλους στόχους για τη διαχείριση των κινδύνων πληµµύρας για τιςπεριοχέςεστιάζονταςστηµείωση των δυνητικών αρνητικών συνεπειών που οι πληµµύρες έχουνγιατηνανθρώπινηυγεία, το περιβάλλον, την πολιτιστική κληρονοµιά και την οικονοµική δραστηριότητα, και, εάν κρίνεται σκόπιµο, σε µη διαρθρωτικές πρωτοβουλίες ή/και στη µείωση των πιθανοτήτων πληµµύρας. Τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας λαµβάνουν υπόψη συναφείς πτυχές, όπως το κόστος και τα οφέλη, την έκταση της πληµµύρας και τις οδούς και περιοχές αποστράγγισης των πληµµυρών µε δυνατότητα συγκράτησης των πληµµυρών, όπως οι φυσικές πληµµυρικές περιοχές, τους περιβαλλοντικούς στόχους του άρθρου 4 της οδηγίας 2/6/ΕΚ, τη διαχείριση του εδάφους και των υδάτων, τον χωροταξικό σχεδιασµό, τη χρήση της γης, τη διαφύλαξη της φύσης, τη ναυσιπλοΐα και τις λιµενικές υποδοµές. Οδηγία 27/6 Άρθρο 7 Το σχέδιο διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας καλύπτει όλες τις πτυχές της διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας εστιαζόµενο στην πρόληψη, την προστασία και την ετοιµότητα, συµπεριλαµβανοµένων των προβλέψεων πληµµυρών και των συστηµάτων έγκαιρης προειδοποίησης και λαµβανοµένων υπόψη των χαρακτηριστικών της συγκεκριµένης λεκάνης ή υπολεκάνης απορροής του ποταµού. Τα σχέδια διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας µπορούν επίσης να περιλαµβάνουν την προώθηση βιώσιµων πρακτικών χρήσης γης, βελτίωση της συγκράτησης υδάτων καθώς και την ελεγχόµενη κατάκλυση ορισµένων περιοχών σε περίπτωση πληµµύρας. Υπότοπρίσµα της αρχής της αλληλεγγύης, οι κίνδυνοι πληµµύρας που θεσπίζει ένα κράτος µέλος δεν περιλαµβάνουν µέτρα τα οποία, λόγω της έκτασης και του αντικτύπου τους, αυξάνουν σηµαντικά τους κινδύνους πληµµύρας, ανάντη ή κατάντη, σε άλλες χώρες στην ίδια λεκάνη ή υπολεκάνη απορροής ποταµού, εκτός εάν έχει γίνει συντονισµός των µέτρων αυτών και έχει βρεθεί συµφωνηµένη λύση µεταξύ των ενδιαφερόµενων κρατών µελών 39

Άξονες της διαχείρισης των κινδύνων πληµµύρας σύµφωνα µε την Οδηγία 27/6 Πρόληψη Αποφυγή δόµησης σπιτιών και βιοµηχανικών κτηρίων σε περιοχές υποκείµενες σε πληµµύρες Προσαρµογή αναπτυξιακών σχεδίων στην πληµµυρική διακινδύνευση Προώθηση κατάλληλων πρακτικών στη χρήση γης, τη γεωργία και τη δασοπονία Προστασία Κατασκευαστικά µέτρα Μη κατασκευαστικά µέτρα για τη µείωση της πιθανότητας πληµµυρών και των συνεπειών τους Ετοιµότητα ενηµέρωση του πληθυσµού για την πληµµυρική διακινδύνευση και τις απαιτούµενες ενέργειες σε περίπτωση πληµµύρας Σχέδια έκτακτης ανάγκης Επανόρθωση Κύριες απαιτήσεις για τους χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας και διακινδύνευσης Σενάρια Πληµµύρες χαµηλής πιθανότητας ή σενάρια ακραίων φαινοµένων Πληµµύρες µέσης πιθανότητας (περίοδος επαναφοράς 1 χρόνια) Πληµµύρες υψηλής πιθανότητας, ανάλογα µε την περίπτωση Κύρια υδραυλικά ζητούµενα (χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας) Η έκτασητηςπληµµύρας Τοβάθοςήηστάθµηνερού Η ταχύτητα ροής Στοιχεία συνεπειών της πληµµύρας (χάρτες πληµµυρικής διακινδύνευσης) Αριθµός κατοίκων που ενδέχεται να πληγούν Τύπος οικονοµικής δραστηριότητας στην περιοχή Εγκαταστάσεις που ενδέχεται να προκαλέσουν ρύπανση και προστατευόµενες περιοχές που ενδέχεται να πληγούν Άλλες πληροφορίες, π.χ. στερεοπαροχές και πηγές ρύπανσης 4

Χάρτες πληµµυρικής επικινδυνότητας Πηγή: Θεουλάκης Κ. ηµιουργία χαρτών κινδύνου πληµµύρας και χαρτών διακινδύνευσης πληµµύρας, µεβάσητην οδηγία 27/6 τηςευρωπαϊκήςένωσηςγιαταύδατα, ιπλωµατική εργασία, 21 Χάρτες πληµµυρικής διακινδύνευσης Πηγή: Θεουλάκης Κ. ηµιουργία χαρτών κινδύνου πληµµύρας και χαρτών διακινδύνευσης πληµµύρας, µεβάσητην οδηγία 27/6 τηςευρωπαϊκήςένωσηςγιαταύδατα, ιπλωµατική εργασία, 21 41

Στοιχεία των σχεδίων διαχείρισης της πληµµυρικής διακινδύνευσης 1. Στόχοι και προτεραιότητες 2. Ανάλυση κόστους - οφέλους 3. Σχέσεις µε τη διαχείριση εδάφους και νερού, τον χωροταξικό σχεδιασµό, τη χρήση της γης, την προστασία της φύσης, τη ναυσιπλοΐα και τις λιµενικές υποδοµές 4. Εστίαση στην πρόληψη, την προστασία και την ετοιµότητα έµφαση στα συστήµατα πρόβλεψης πληµµυρών και έγκαιρης προειδοποίησης 5. Προώθηση βιώσιµων πρακτικών χρήσης γης, βελτίωση της συγκράτησης νερού και ελεγχόµενη κατάκλυση ορισµένων περιοχών σε περίπτωση πληµµύρας Issue Entry into force Transposition Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της Οδηγίας 27/6 Reporting format Preliminary Flood Risk Assessment Administrative arrangements to be in place and to be notified to the Commission Cut-off date transitional measure (availability of existing tools) Preliminary flood risk assessment Public participation process starts (publication of mechanism and timetable for consultation) Flood hazard and risk maps Flood risk management plans 2 nd Preliminary Flood Risk Assessment, specific requirement on climate change. Commission's first implementation report due. 2 nd Flood hazard and risk maps End of 1 st flood risk management cycle. 2 nd Flood Risk Management Plans, specific requirement on climate change. 3 rd Water Framework Directive River Basin Management Plans. Deadline 27 29 29 21 21 211 212 * 213 ** 215 *** 218 219 221 Article 18 17 11 3 13 4 & 5 9.3 & 1 6 7 14.1 & 4 14.2 14.3 & 4 * coordination with article 14 (WFD) requirements ** date of 1st review of pressure and impact analysis under the WFD *** date of 1st review of WFD river basin management plans 42