Δξκελεπηηθό εκηλάξην Μ. Αλαγλσζηάθεο: Αλαιύζεηο θεηκέλσλ εξκελεπηηθέο πξνζεγγίζεηο. Η. Βηνγξαθηθό εκείσκα

Δξκελεπηηθό εκηλάξην 20-10-09 Μ. Αλαγλσζηάθεο: Αλαιύζεηο θεηκέλσλ εξκελεπηηθέο πξνζεγγίζεηο Η. Βηνγξαθηθό εκείσκα Ο Μαλώιεο Αλαγλσζηάθεο γελλήζεθε ζηε Θεζζαινλίθε. πνύδαζε Ηαηξηθή ζην Αξηζηνηέιεην Παλεπηζηήκην θαη κεηεθπαηδεύηεθε ζηελ Αθηηλνινγία ζηε Βηέλλε. Δξγάζηεθε σο γηαηξόο ζηε Θεζζαινλίθε θαη από ηα ηέιε ηνπ 1978 σο ην ζάλαην ηνπ έδεζε θαη εξγάζηεθε ζηελ Αζήλα. Πνιηηηθά ζηξαηεπκέλνο από λεαξή ειηθία ζην ρώξν ηεο αλαλεσηηθήο αξηζηεξάο, ππήξμε αξρηζπληάθηεο ηνπ θνηηεηηθνύ πεξηνδηθνύ Ξεθίλεκα (1944), πήξε κέξνο ζηελ Δζληθή Αληίζηαζε θαη θαηά ηε δηάξθεηα ηνπ Δκθπιίνπ θαηαδηθάζηεθε από ην ζηξαηνδηθείν ζε ζάλαην γηα ηελ παξάλνκε πνιηηηθή ηνπ δξάζε (1949). Σν 1945 πξαγκαηνπνίεζε ηελ πξώηε επίζεκε εκθάληζε ηνπ ζην ρώξν ησλ γξακκάησλ κε ηελ πνηεηηθή ζπιινγή Εποτές. Αθνινύζεζαλ νη Εποτές2 (εθδόζεθαλ ην 1948, θαηά ηε δηάξθεηα πξνθπιάθηζεο ηνπ πνηεηή), οι Εποτές3 (1951), ε Σσνέτεια, ε ζπγθεληξσηηθή έθδνζε Τα ποιήμαηα 1941-1956 (1956), ε Σσνέτεια2 θαη ε Σσνέτεια3 (1962 - ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηελ έθδνζε ηνπ 1956). ηε ζπλέρεηα ν Αλαγλσζηάθεο ζηώπεζε πνηεηηθά σο ην 1970, νπόηε δεκνζίεπζε πνηήκαηά ηνπ κε ηνλ γεληθό ηίηιν Ο ζηότος ζην ζπιινγηθό ηόκν 18 Κείμενα. Από ην 1959 σο ην 1961 ππήξμε δηεπζπληήο ηνπ πεξηνδηθνύ Κριηική, κέζα από ηηο ζηήιεο ηνπ νπνίνπ πξόβαιε ηα ζύγρξνλα ηνπ επξσπατθά ινγνηερληθά ξεύκαηα. πλεξγάζηεθε κε ηελ εθεκεξίδα Ασγή θαη ηα πεξηνδηθά Ελεύθερα Γράμμαηα, Φιλολογικά Φρονικά, Νέα Ελληνικά, Διάλογος, Επιθεώρηζη Τέτνης, Εποτές, Ο Αιώνας μας, Θούριος, όπνπ έγξαςε δνθίκηα, κειέηεο θαη θξηηηθέο βηβιίσλ. Ο Μαλώιεο Αλαγλσζηάθεο ηνπνζεηείηαη ζηελ πξώηε κεηαπνιεκηθή γεληά ηεο λενειιεληθήο πνίεζεο, γεληά πνπ ζεκαδεύηεθε από ηνλ ραξαθηεξηζκό ποίηση της ήττας, θαζώο πνιινί δεκηνπξγνί ηεο δηέγξαςαλ ηελ πνξεία από ηελ αηζηόδνμε πίζηε ζην θνκκνπληζηηθό όξακα ζηελ απαηζηνδνμία πνπ πξνέθπςε από ηε δηάςεπζε ησλ πξνζδνθηώλ ηνπο. Δηδηθόηεξα ε γξαθή ηνπ Αλαγλσζηάθε ραξαθηεξίδεηαη από ηε ζηαδηαθή αλαδίπισζε ηνπ πνηεηή ζ έλαλ πξνζσπηθό ηνπ θόζκν - ζηα πιαίζηα ηνπ νπνίνπ επηρεηξείηαη ε δηαθύιαμε ησλ αλζξσπηζηηθώλ ζπλαηζζεκάησλ θαη αμηώλ πνπ ράλνληαη ζην ζύγρξνλν θόζκν - αλαδίπισζε ε νπνία εθθξάδεηαη θπξίσο κέζσ ηεο θαη επίθαζηλ ζπλαηζζεκαηηθήο απόζηαζεο ηνπ δεκηνπξγνύ από ηα ζέκαηα πνπ ηνλ απαζρνινύλ θαη ηεο ζπρλά επηγξακκαηηθήο δηαηύπσζεο. πρλή είλαη επίζεο ζην έξγν ηνπ ε παξνπζία ηεο κλήκεο, ησλ αλαθνξώλ ζηελ παηδηθή ειηθία θαη ηνπο θίινπο, ηεο ηαύηηζεο πνίεζεο θαη δσήο, θίινη. Έξγα ηνπ Μαλώιε Αλαγλσζηάθε κεινπνηήζεθαλ από ηνλ Μίθε Θενδσξάθε θαη άιινπο έιιελεο ζπλζέηεο θαη κεηαθξάζηεθαλ ζε μέλεο γιώζζεο. Δξγνγξαθία Η.Πνίεζε Δπνρέο (Με δύν ζρέδηα ηνπ Σάθε Αιεμαλδξίδε). Θεζζαινλίθε, 1945. Δπνρέο2. 1948. Δπνρέο3. 1951. Ζ ζπλέρεηα. 1954. Ζ ζπλέρεηα2. Ζ ζπλέρεηα3. 1962. Ο ζηόρνο. 1970. Σν πεξηζώξην 68-69. Αζήλα, Πιεηάο,1979. Τ.Γ. Αζήλα, 1983 (έθδνζε εκπνξίνπ, θαλνληθή έθδνζε 1992). ΗΗ.Γνθίκηα - Μειέηεο - Άξζξα Πεδά

Τπέξ θαη θαηά, η. Α -Β. 1965. Αληηδνγκαηηθά. Αζήλα, Πιεηάο, 1978. Σα ζπκπιεξσκαηηθά - εκεηώζεηο θξηηηθήο. Αζήλα, ηηγκή, 1985. Ο πνηεηήο Μαλνύζνο Φάζζεο -Ζ δσή θαη ην έξγν ηνπ - Μηα πξώηε απόπεηξα θξηηηθήο πξνζέγγηζεο. Αζήλα, ηηγκή, 1987. Ζ ρακειή θσλή -Σα ιπξηθά κηαο πεξαζκέλεο επνρήο ζηνπο παιηνύο ξπζκνύο - Μηα πξνζσπηθή αλζνινγία ηνπ Μαλώιε Αλαγλσζηάθε. Αζήλα, Νεθέιε, 1990. ΗΗΗ. Μεηαθξάζεηο F.G.Lorca, Γύν Ωδέο - Ωδή ζηνλ Salvador Dali -Ωδή ζηνλ Walt Whitman Απόδνζε Κιείηνο Κύξνπ - Μαλώιεο Αλαγλσζηάθεο. Θεζζαινλίθε, 1948. ΗV. πγθεληξσηηθέο εθδόζεηο Σα πνηήκαηα (1941-1956). Αζήλα, 1956. Πνηήκαηα 1941-1971. Θεζζαινλίθε, 1971. ΗΗ. Θεζζαινλίθε, κέξεο ηνπ 1969 κ.υ. Τὸ ποίημα ἀνήκει στὴ συλλογὴ Ὁ Στόχος (1970). Πρωτοδημοσιεύτηκε στὰ Δεκαοχτὼ Κείμενα, ποὺ ἡ ἔκδοσή τους ἀποτέλεσε τὴν πρώτη πράξη ὁμαδικῆς δημόσιας ἀντίστασης τῶν πνευματικῶν ἀνθρώπων κατὰ τῆς δικτατορίας. Εἶναι ποίημα πολιτικό, ὅπως ἐξάλλου καὶ πολλὰ ἄλλα ποιήματα τοῦ Ἀναγνωστάκη, καὶ ἀπηχεῖ τὴν πολιτικὴ καὶ κοινωνικὴ κατάσταση ἀπὸ τὴ μετακατοχικὴ περίοδο καὶ τὴ στρατιωτικὴ δικτατορία. Στὴν ὁδὸ Αἰγύπτου -πρώτη πάροδος δεξιά! Τώρα ὑψώνεται τὸ μέγαρο τῆς Τράπεζας Συναλλαγῶν Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως. Καὶ τὰ παιδάκια δὲν μποροῦνε πιὰ νὰ παίξουνε ἀπὸ τὰ τόσα τροχοφόρα ποὺ περνοῦνε. Ἄλλωστε τὰ παιδιὰ μεγάλωσαν, ὁ καιρὸς ἐκεῖνος πέρασε ποὺ ξέρατε Τώρα πιὰ δὲ γελοῦν, δὲν ψιθυρίζουν μυστικά, δὲν ἐμπιστεύονται, Ὅσα ἐπιζήσαν, ἐννοεῖται, γιατὶ ᾔρθανε βαριὲς ἀρρώστιες ἀπὸ τότε Πλημμύρες, καταποντισμοί, σεισμοί, θωρακισμένοι στρατιῶτες, Θυμοῦνται τὰ λόγια τοῦ πατέρα: ἐσὺ θὰ γνωρίσεις καλύτερες μέρες Δὲν ἔχει σημασία τελικὰ ἂν δὲν τὶς γνώρισαν, λένε τὸ μάθημα οἱ ἴδιοι στὰ παιδιά τους Ἐλπίζοντας πάντοτε πὼς κάποτε θὰ σταματήσει ἡ ἁλυσίδα Ἴσως στὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν τους ἣ στὰ παιδιὰ τῶν παιδιῶν τῶν παιδιῶν τους. Πρὸς τὸ παρόν, στὸν παλιὸ δρόμο ποὺ λέγαμε, ὑψώνεται ἡ Τράπεζα Συναλλαγῶν - ἐγὼ συναλλάσσομαι, ἐσὺ συναλλάσσεσαι, αὐτὸς συναλλάσσεται- Τουριστικὰ γραφεῖα καὶ πρακτορεῖα μεταναστεύσεως -ἐμεῖς μεταναστεύουμε, ἐσεῖς μεταναστεύετε, αὐτοὶ μεταναστεύουν- Ὅπου καὶ νὰ ταξιδέψω ἡ Ἑλλάδα μὲ πληγώνει, ἔλεγε κι ὁ Ποιητὴς Ἡ Ἑλλάδα μὲ τὰ ὡραῖα νησιά, τὰ ὡραῖα γραφεῖα, τὶς ὡραῖες ἐκκλησιὲς Ἡ Ἑλλὰς τῶν Ἑλλήνων. Πνξεία: ΟΛΟ-ΜΔΡΖ-ΟΛΟ Α) Αλάγλσζε

Αξρηθή εληύπσζε θαη ζθέςε - Γηακαξηπξία πνπ εθθξάδεηαη κέζα από κηα θαιά θξπκκέλε εηξσλεία. Λέμεηο Γηεπθξηλήζεηο Β) Απνθξππηνγξάθεζε ησλ ζεκαηλόλησλ αλίρλεπζε ηνπ ςπρνινγηθνύ θιίκαηνο «βήκα πξνο βήκα» πνπ δειώλεηαη κε ηελ αλάινγε πνηεηηθή ιέμε παξάιιειε θαηά κέξε δνθηκή πξνζέγγηζεο Σν βίσκα θαη ε ιέμε ( βησκαηηθό γξακκαηηθό επίπεδν) Σν πνηεηηθό κόξθσκα νινθιεξώλεηαη ζε ηξία επίπεδα (ελόηεηεο) 1. Σηην οδό Αιγύπηοσ..ποσ περνούνε 2. Άλλφζηε ηα παιδιά..ηφν παιδιών ηοσς 3. Προς ηο παρόν..ηφν Ελλήνφν Α. Δπίπεδν: Οη πξνζδηνξηζκνί ηνπ ηόπνπ (ζηελ νδό Αηγύπηνπ) θαη (ηώξα) ζπλδένληαη κε ην ξήκα συώνεηαι πνπ δειώλεη θάηη κεγάιν θαη επηβιεηηθό ε εληύπσζε επηηείλεηαη κε ηελ παξνπζία ηεο ιέμεο μέγαρο κηα έθθξαζε πνπ αλαθέξεηαη ζην εμαηξεηηθήο ζεκαζίαο θηήξην γηα ην νπνίν γίλεηαη ιόγνο θαη ην νπνίν δελ έρεη λα θάλεη παξά κε κηα ηξάπεδα ζπλαιιαγώλ. Ο ξόινο ησλ θεθαιαίσλ Σ θαη παξαπέκπεη ζε κηα εηξσληθή δηάζεζε πξνθεηκέλνπ λα εθθξαζζεί ε πηθξία πνπ πεξηθιείνπλ νη επεμεγεκαηηθνί όξνη «ηνπξηζηηθά γξαθεία» «πξαθηνξεία κεηαλαζηώλ». Ζ αληίζεζε κεηαμύ νηθνλνκηθώλ παηρληδηώλ θαη ηνπ παηρληδηνύ ησλ παηδηώλ. Β. Δπίπεδν: Ζ θπξηαξρία ηεο έλλνηαο παηδηά ζε ζρέζε κε ηε δεηλή πξαγκαηηθόηεηα ηεο δηθηαηνξίαο. Σα κηθξάκεγάια θαηά ηνλ πνηεηή ζε αληίζεζε κε ηνπο ππνινίπνπο. «Άιισζηε» ζύλδεζε κε ηα πξνεγνύκελα θαη νκαιή αθεγεκαηηθή ζπλέρεηα. «Ο θαηξόο εθείλνο πέξαζε πνπ μέξαηε», λνζηαιγία θαη ηαπηόρξνλα θαη ηαπηόρξνλα κεηάβαζε από θάηη θπζηθό ζε θάηη αθύζηθν. «Σα παηδηά κεγάισζαλ» θαηαξγήζεθε ε παηδηθή ειηθία γηαηί πιένλ θάπνηα παηδηά «ηώξα πηα δελ γεινύλ», «δελ εκπηζηεύνληαη» δελ ιεηηνπξγνύλ σο παηδηά. Σν «άιινηε» θαη ην «ηώξα» ε ζθνηεηλή πξαγκαηηθόηεηα ηη άιιαμε ηη κεζνιάβεζε, όζνη επέδεζαλ αιινηξηώζεθαλ, αλ όρη ειπίδνπλ παξαπέκπνπλ ζην κέιινλ «ζε θαιιίηεξεο κέξεο». Σν όλεηξν, ε δηάςεπζε εθθξάδεηαη κε ην δίζηηρν, «ίζσο ηα παηδηά ησλ παηδηώλ ηνπο ή..», κηα αηέιεησηε αιπζίδα αλαβνιώλ. Σν δεύηεξν επίπεδν παξά ηε θαηλνκεληθή ηνπ ζύλδεζε κε ην πξνεγνύκελν κέξνο ηνπ πνηήκαηνο απνηειεί κηα εύζηνρε πνηεηηθή παξέθβαζε κε ηελ νπνία ν πνηεηήο πεξλά ηελ ηδέα ηεο ζπλέρεηαο ηνπ αλεθπιήξσηνπ αη παξάιιεια πξνζδηνξίδεη ηελ θαηάζηαζε σο έρεη ην 1969 κε θύξην ραξαθηεξηζηηθό ηεο ηε βία. Γ. Δπίπεδν: «Πξνο ην παξόλ», πεδνινγηθό ζηνηρείν πνπ εληζρύεη ηε θπζηθόηεηα ηεο αθήγεζεο ε νπνία ζπλερίδεηαη εθεί πνπ ηελ είρε αθήζεη «ζηνλ παιηό δξόκν πνπ ιέγακε..». Ο ηξόπνο πνπ ν πνηεηήο αλνίγεη ην ηξίην επίπεδν ηνπ πνηεηηθνύ κνξθώκαηνο ζα κπνξνύζε λα ζεσξεζεί επηηπρήο. Δπηρξσκαηίδεη κε κηα θπζηθόηεηα ηα όζα δηαπηζηώζεθαλ ζην δεύηεξν επίπεδν κηα θαη όια απηά δελ αθνξνύλ νπζηαζηηθά ζηελ παξνύζα θαηάζηαζε αθνύ απηή πξνβιεκαηίδεη κόλνλ θάπνηνπο πνπ δελ δνπλ ζην ηώξα, ε πιεηνςεθία ελδηαθέξεηαη αθξηβώο γηα ηελ Σξάπεδα πλαιιαγώλ. Γηα ιίγν ίζσο λα ελνρινύλ θάπνηνπο, όινη σζηόζν όπσο θαίλεηαη θαη από ηελ θαζνιηθόηεηα πνπ εθθξάδνπλ ηα ξήκαηα «ζπλαιιάζζνκαη, κεηαλαζηεύσ» ζηα ζπγθεθξηκέλα πξόζσπα ηνπο (α εληθό θαη β πιεζπληηθό πξόζσπν) κε ηνλ ίδην ηνλ πνηεηή αλάκεζα ηνπο, ζπκπεξηθέξνληαη θαηά ηνλ ίδην ηξόπν. Σν πνηεηηθό εύξεκα ηνπ ζρεκαηηζκνύ ησλ ηξηώλ πξνζώπσλ ηνπ ξήκαηνο «ζπλαιιάζζνκαη» ζηνλ εληθό θαη ηνπ ξήκαηνο «κεηαλαζηεύσ» ζηνλ πιεζπληηθό εθθξάδνπλ ηελ πίζηε θαη ηελ πεπνίζεζε ηνπ πνηεηή γηα ηελ επηκνλή ηνπ αλζξώπνπ ηεο επνρήο ηνπ κόλν ζηελ απόθηεζε ηνπ ρξήκαηνο θαη ζηελ έθπησζε θάζε αμίαο παξόηη βξηζθόκαζηε ζε κηα πεξίνδν δηθηαηνξίαο. Ζ πηθξία ηνπ πνηεηή

κέζα από ηελ επαλάιεςε ησλ δπν απηώλ ξεκάησλ δείρλεη ηελ κεραληζηηθή πξνζπάζεηα εθκάζεζεο ηεο γξακκαηηθήο από κέξνπο ησλ παηδηώλ θαη παξαπέκπεη ζηνπο δπν βαζηθνύο άμνλεο ηεο νηθνλνκίαο ηνπ θξάηνπο. Ζ πηθξία ηνπ πνηεηή νινθιεξώλεηαη κε ηε αλαθνξά ζην γλσζηό ζηίρν ηνπ εθέξε («όπνπ θαη λα ηαμηδέςσ ε Διιάδα κε πιεγώλεη») πνπ κέζα από ηε πνιπζεκία ηνπ πεξηέρεη ηε δηαρξνλία ηεο θπιεηηθήο πίθξαο θαη είλαη αλάινγε κε ζεθεξηθέο εκπεηξίεο αθνύ ε ρξνλνινγηθή ππνζεκείσζε «θαινθαίξη 1936» ζην πνίεκα «κε ηνλ ηξόπν ηνπ Γ..» καο ζπλδέεη κε κηα άιιε δηθηαηνξία ζηελ Διιάδα. Ζ ιέμε «Διιάδα» επαλέξρεηαη ζηελ αξρή ηνπ επόκελνπ ζηίρνπ γηα λα ζπλερηζηεί ε έλλνηα κε πιεγώλεη αιιά θαη λα δηθαηνινγεζεί ην πεξηερόκελν ηνπ ελ ιόγσ ξήκαηνο κε ηα όζα ραξαθηεξηζηηθά απνδίδνληαη ζηε ζπλέρεηα ζηνλ όξν Διιάδα. Με ην λα γεληθεύεηαη επίζεο ν επηζεηηθόο πξνζδηνξηζκόο «σξαίνο» ζηνηρείν θαζαξά δηαθεκηζηηθήο θακπάληαο θαηαθέξλεη ν πνηεηήο κε ζαξθαζηηθό ηξόπν λα παξνπζηάζεη ηελ έθπησζε θαη ηζνπέδσζε ησλ ηεξώλ θαη νζίσλ ζην βσκό ηεο νηθνλνκηθήο επηβίσζεο ηνπ θαζεζηώηνο. ηελ πξαγκαηηθόηεηα ν πνηεηήο πιεγώλεηαη γηαηί δεη ζε έλα θιίκα κε ειιεληθό. Ζ αίζζεζε απηή νινθιεξώλεηαη κε ηνλ ηειεπηαίν ζηίρν: «Ζ Διιάο ησλ Διιήλσλ», γηα ησλ πνηεηή πνησλ Διιήλσλ; Ο ηειεπηαίνο ζηίρνο πξέπεη λα ηδσζεί ζε ζπλάθεηα κε ην 1969 π.ρ. ηνπ ηίηινπ νπόηε έρνπκε ηελ αξρή θαη ην ηέινο ηνπ πνηήκαηνο ζηελ ππεξεζία πνπ εμέθξαζε ην αληίζηνηρν ζύλζεκα ηεο δηθηαηνξίαο, πξόθεηηαη γηα έλα θύθιν πνηεηηθό εύξεκα όπνπ ζεκαίλνληα θαη ζεκαηλόκελα εμππεξεηνύλ ην ζπγθεθξηκέλν επίζεο ζύλζεκα. Ζ ππνθξηζία ζε όιν ηεο ην κεγαιείν. Γ) Σειηθή απνηίκεζε- έθθξαζε Ο πνηεηηθόο ιόγνο ηνπ Αλαγλσζηάθε ιεηηνπξγεί θνηλσληθά νξκώκελνο ν πνηεηήο από ηα πξνζσπηθά ηνπ βηώκαηα ζθηαγξαθεί ηελ θνηλσληθή παζνγέλεηα ηεο επνρήο ηνπ ηελ νπνία θαη θαηαγγέιιεη κέζσ ηεο εηξσληθήο ζαξθαζηηθήο πνηεηηθήο καξηπξίαο. ΗΗΗ. Δλδεηθηηθή Βηβιηνγξαθία Αξάγεο Γ.: «Με ην Βιέκκα πξνο ην γεγνλόο», Εεηήκαηα ινγνηερληθήο θξηηηθήο, ζ.7-14. Γηάλλελα, 1980. Αξγπξίνπ Α.: «ηνραζκνί επάλσ ζηηο αθεηεξίεο ηνπ πνηεηηθνύ έξγνπ ηνπ Αλαγλσζηάθε», Ζ ιέμε11, 1/1982, ζ.4-11. Αξγπξίνπ Α.: «Μαλώιεο Αλαγλσζηάθεο», Ζ ειιεληθή πνίεζε Ζ πξώηε κεηαπνιεκηθή γεληά, ζ.208-210. Αζήλα, νθόιεο, 1982. Βαγελάο Ν.: «Ξαλαδηαβάδνληαο ηνλ Αλαγλσζηάθε», Ζ εηξσληθή γιώζζα Κξηηηθέο κειέηεο γηα ηε λενειιεληθή γξακκαηεία, ζ.125-132. Αζήλα, ηηγκή, 1994. Βαγελάο Ν.: Γηα ηνλ Αλαγλσζηάθε, Κξηηηθά θείκελα(επηκέιεηα). Λεπθσζία, Αηγαίνλ, 1996. Βαξίθαο Β.: «Μηα πνηεηηθή ζπιινγή. Μ.Αλαγλσζηάθε: πλέρεηα 3», πγγξαθείο θαη θείκελαα 1961-1965, ζ.107-109. Αζήλα, Δξκήο, 1975 (πξώηε δεκνζίεπζε ζηελ εθεκεξίδα Σν Βήκα, 14/10/1962). Βνύιγαξεο Κ.: «Από ηνλ Καξπσηάθε ζηνλ Αλαγλσζηάθε», Κ.Γ.Καξπσηάθεο Φύιια πνξείαο, ζ.56-65. Αζήλα, Γαβξηειίδεο, 1998. Γηαινπξάθεο Μ.: «Αλαγλσζηάθεο Μαλόιεο», Μεγάιε Δγθπθινπαίδεηα ηεο Νενειιεληθήο Λνγνηερλίαο2. Αζήλα, Υάξε Πάηζε, ρ.ρ. Εήξαο Α.: «Αλαγλσζηάθεο Μαλόιεο», Παγθόζκην Βηνγξαθηθό Λεμηθό1. Αζήλα, Δθδνηηθή Αζελώλ, 1983. Θέκειεο Γ.: «Μ. Αλαγλσζηάθεο», Ζ λεώηεξε πνίεζή καο, ζ.269-280. Αζήλα, Φέμεο, 1963. Καςσκέλνο Δ.Γ.: «Ηδενινγία θαη πνηεηηθή ζηελ πξώηε κεηαπνιεκηθή γεληά Αλαγλσζηάθεο - Αιεμάλδξνπ Καηζαξόο», εηζήγεζε ζην πκπόζην Πξώηε Μεηαπνιεκηθή Γεληά Αλαγλσζηάθεο - Αιεμάλδξνπ - Καηζαξόο (Πνίεζε - Πεδνγξαθία - Κξηηηθή). Παλεπηζηήκην Ησαλλίλσλ, ηνκέαο Νενειιεληθήο Φηινινγίαο, 7-9-/9/1990. Κνθόιεο Ξ.Α.: Γώδεθα πνηεηέο, Θεζζαινλίθε 1930-1960. Θεζζαινλίθε, Δγλαηία, 1979. Κνύξηνβηθ Γ.: «Μαλόιεο Αλαγλσζηάθεο», Έιιελεο κεηαπνιεκηθνί ζπγγξαθείο Έλαο νδεγόο,

ζ.25-26. Αζήλα, Παηάθεο, 1995. Μαξσλίηεο Γ.Ν.: Πνηεηηθή θαη πνιηηηθή εζηθή Πξώηε κεηαπνιεκηθή γεληά Αιεμάλδξνπ - Αλαγλσζηάθεο - Παηξίθηνο. Αζήλα, Κέδξνο, 1976. Μαξσλίηεο Γ.Ν., «Πνίεζε θαη ηζηνξία Μ.Αλαγλσζηάθεο: Θεζζαινλίθε, κέξεο ηνπ 1969 κ.υ.», Δληεπθηήξην6, 4/1989, ζ.5-14. Μελδξάθνο Σ.: «Μαλόιεο Αλαγλσζηάθεο: Ο απνινγεηήο κηαο γεληάο», Δπίθαηξα, 2/10/1980 (ηώξα θαη ζηνλ ηόκν Μηθξέο δνθηκέο Κξηηηθά ζεκεηώκαηα & άξζξα, ζ. 24-26. Αζήλα, νθόιεο, 1990). Μπαθόιαο Ν.: «Ο ρξόλνο ζηνλ Μαλώιε Αλαγλσζηάθε», Δληεπθηήξην6, 4/1989, ζ.15-24 (ηώξα θαη ζηνλ ηόκν Μηθξέο δνθηκέο Κξηηηθά ζεκεηώκαηα & άξζξα, ζ.24-26. Αζήλα, νθόιεο, 1990). Μπεθαηώξνο.: Μαλώιεο Αλαγλσζηάθεο Ζ επνρή θαη ην πξόζσπν. Αζήλα, Μπνπθνπκάλεο, 1974. αββίδεο Γ.Π., «Μέζα, κα ζαλ θαη έμσ απ ηε δσή», Σν Βήκα, 21/1/1991 (ηώξα θαη ζηνλ ηόκν Φύιια Φηεξά, ζ.176-179. Αζήλα, Ίθαξνο, 1995). «ε Β πξόζσπν: Μηα ζπλνκηιία ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε κε ηνλ Αληώλε Φσζηηέξε θαη ηνλ Θαλάζε Νηάξρν», Ζ ιέμε11, 1/1982, ζ.54-59. ηεξηάδεο Β.: «Πνηεηηθή θαη πνιηηηθή ζύκπξαμε» (Κξηηηθή γηα ην Σα πνηήκαηα (1941-1971), Γηαβάδσ11, 3-4/1978, ζ.67-68. Σδνύκα Α.: Ο Υξόλνο Ο Λόγνο Ζ πνηεηηθή δνθηκαζία ηνπ Μαλώιε Αλαγλσζηάθε κηα νπηηθή. Αζήλα, Νεθέιε, 1982. Σζαθληάο.: Κξηηηθή γηα ηε ζπιινγή Πεξηζώξην 68-69, Καζεκεξηλή, 3/1/1980. Υαηδεβαζηιείνπ Β.: «Ζ ρακειή θσλή, Σα ιπξηθά κηαο πεξαζκέλεο επνρήο ζηνπο παιηνύο ξπζκνύο. Μηα πξνζσπηθή αλζνινγία ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε», Ζ ιέμε102, 3-4/1991, ζ.333-335. Orsina Vincenzo, Ο ζηόρνο θαη ε ζησπή Δηζαγσγή ζηελ πνίεζε ηνπ Μ.Αλαγλσζηάθε. Αζήλα, Νεθέιε, 1995. Αθηεξώκαηα πεξηνδηθώλ Διί-ηξνρνο7 (Πάηξα), Φζηλόπσξν 1995, ζ.7-86. πκπιεξσκαηηθά θείκελα Ο Μαλόιεο Αλαγλσζηάθεο κε ηνλ θαθό ηεο θξηηηθήο ΑΗΜΗΛΗΟ ΥΟΤΡΜΟΤΕΗΟ [...] Γπν ιηγνζέιηδεο ζπιινγέο είλαη νη «Εποτές». Ο ιπξηζκόο ηνπο έρεη κηα ηδηόηππε γεύζε πνπ πνιύ ζπγγελεύεη κε ηε ιπξηθή δηάζεζε ηνπ πεδνύ ηξαγνπδηνύ. Καη ηελ εληύπσζε ηνύηε ηε βνεζά ν πνιπζύιιαβνο ζηίρνο, πνπ είλαη θάπνηε ηόζν ιίγν ζηίρνο όζν ιίγν είλαη θαη πξόδα. Έιιεηςε θάζε δηάζεζεο ζηηρνπξγηθήο ελνξρεζηξώζεσο θαη εγθαηάιεηςε ζηελ θύκαλζε ηνπ λνήκαηνο ή κάιινλ ζηελ θύκαλζε ηνπ αηζζήκαηνο θαη ηεο πηλειηάο πνπ δε ιέεη λα ζηακαηήζεη παξά αθνύ γξάςεη ην κήθνο ηεο. Κακηά απαζρόιεζε ηερληθήο θη όκσο απηό ην αηεκέιεην γνεηεύεη. ηελ πξώηε ζπιινγή ν πνηεηήο ζθέθηεηαη ζπρλά πσο γξάθεη ζηίρνπο, όζν θη αλ καθξαίλνπλ θάπνηε ζε θξάζεηο πνπ εμαληινύλ ην πεξηερόκελν ηεο εηθόλαο ή ηνπ λνήκαηόο ησλ. ηε δεύηεξε ζπιινγή ε πξόδα θαη ν ζηίρνο κπιέθνληαη ζε βαζκό πνπ ε πξόδα ελαιιάζζεηαη θάπνηε καδί ηνπ θαη ζηακαηά κόλνλ όηαλ ε αλάγθε ηνπ ηξαγνπδηνύ επηβάιιεηαη αθαηακάρεηε. Μα ζάκπσο γηα λα πάξεη αλάζα ν πνηεηήο αξρηλάεη πάιη ην βάδηζκα πξνηνύ δνθηκάζεη ην ηάλπζκα ηεο θηεξνύγαο. Κπξίαξρα κνηίβα ζηελ πνίεζε ηνπ θ. Μαλόιε Αλαγλσζηάθε είλαη ε αλώλπκε δσή ησλ ιηκαληώλ θαη ε απόρξσζε ηεο κνλαμηάο ηνπ αλζξώπνπ. Ζ κλήκε ζσξεύεηαη θαη ηεκαρίδεηαη ζ εληππώζεηο, ζε ζηηγκηόηππα λνζηαιγηώλ, θαη πόηε θπιάεη κε ηελ ήξεκε θαη κνλόρξσκε ξνή ηνπ αζπλείδεηνπ ρξόλνπ, πόηε ζθηξηάεη θαη πςώλεηαη θαηαθόξπθε γηα λ αγγίζεη ηελ θνξπθαία ζηηγκή ηεο ζύκεζεο πνπ θαίεη ζαλ ζίδεξν ππξσκέλν. 1952

ΑΛΔΞΑΝΓΡΟ ΑΡΓΤΡΗΟΤ Από ηε λεαληθή αθηινθέξδεηα ησλ Δπνρώλ 1 κέρξη ηελ επώδπλε ινγηθή ηεο πλέρεηαο έρεη κεζνιαβήζεη έλα δηάζηεκα δέθα ρξόλσλ, θάηη πην νπζηαζηηθό: νη κέξεο πνπ καο ιεειάηεζαλ. Ση απόζηαζε, αιήζεηα, ρσξίδεη ηα δύν αθξαία απηά ζεκεία ηεο πνηεηηθήο επίδνζεο ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε. Σα εθεβηθά ηνπ όλεηξα θαηέθαγαλ ηελ ςπρή ηνπ, από ηελ αίγιε ηνπο δελ έκεηλε παξά ε πηθξή ηνπο γεύζε. Ζ δσή ζθόξπηζε ηνπο κύζνπο πνπ καο πξνεηνίκαδαλ έλα άιιν κέιινλ, έθαςε θαη ηα ηειεπηαία ξάθε ησλ ειπίδσλ. Σα είδσια ζπληξίβνληαη θαζεκεξηλά. Οη ηδέεο απνζύξνληαη ζηηο βηβιηνζήθεο πνπ ηηο εγέλλεζαλ - ηηο αληηθαηέζηεζε ε ζπλαιιαγή. Πώο όκσο λα απνζύξνπκε θαη ό, ηη ηηο εμέζξεςε; Θα ήηαλ ζα λα πξνδίλακε ηνλ εαπηό καο. [...] Δίλαη αιήζεηα πεξίεξγν πόζνη δξόκνη νδεγνύλ ζε κηα πίζηε, από πόζεο αηηίεο θαηαιήγνπκε ζηηο ίδηεο παξαδνρέο. Από ηελ αξρή, ε πίζηε ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε έπαζρε. Πνηέ δελ ππήξμε ν ζξίακβνο - ήηαλ ε κνηξαία πξάμε, ε θνξά ηεο ηζηνξίαο. Γίςα δηθαηνζύλεο ειάρηζηα. Καζόινπ απαίηεζε εζηθή. Μάιινλ κηα αλάγθε γηα ηε ζσηεξία ηεο ςπρήο ζηελ πην γήηλε ζεκαζία ηεο - κηα αίζζεζε ηεο δηαθεύγνπζαο δσήο, πνπ αζθπθηηνύζε πνιηνξθεκέλε. Ο πνηεηήο θηαζκέλνο ζην ρείινο ηεο αβύζζνπ δεηνύζε έλα ηθξίσκα γηα λα αλαξξηρεζεί. Ήηαλ ν παληθόο κπξνζηά ζηελ θαηαηγίδα πνπ θαηέθζαλε γηα λα θαιύςεη ηα πάληα. Ζ αγσλία ηνπ αγλώζηνπ. Ο θόβνο. ηαλ ηα θαζεκεξηλά θαη ηα νιέζξηα θαηέηξσγαλ ηηο ζάξθεο ηνπ. 1956 ΜΑΝΟΛΖ ΛΑΜΠΡΗΓΖ Σα πνηήκαηα (1941-1956) ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε είλαη έλα από ηα πην αληηπξνζσπεπηηθά θαη πην ζπαξαρηηθά ληνθνπκέληα κηαο από ηηο πην απάλζξσπεο επνρέο ηεο ηζηνξίαο. Δίλαη ην απζεληηθό ρξνληθό ηεο ςπρηθήο θαη πλεπκαηηθήο ηξαγσδίαο, ηεο πην εθιεθηήο, ηεο πην επαίζζεηεο θαη πην ζπλεηδεηήο κεξίδαο ηεο γεληάο εθείλεο, πνπ ε εθεβεία ηεο θαη ε πξόσξε άλδξσζε ηεο ζπκπίπηεη κε ην δεύηεξν παγθόζκην πόιεκν. ηηο 3 «Δπνρέο», ηηο «Παξελζέζεηο» θαη ηηο 2 «πλέρεηεο» βεκαηίδνκε πάλσ ζηα πην δνθεξά κνλνπάηηα ηνπ ηξαγηθνύ. Γελ είλαη κνλάρα ζπαξαγκόο θαξδηάο. Δίλαη θαη ζιίςε πλεύκαηνο. [...] Θα ξσηνύζε ίζσο θαλείο: Δίλαη πνίεζε όια ηνύηα ή πςειή πνιηηηθή; Ζ δηαζηνιή είλαη ρσξίο λόεκα. Κάζε ζηάζε ηεο αλζξώπηλεο ζπλείδεζεο απέλαληη ζηα ζεκειηώδε ζέκαηα ηνπ πλεύκαηνο, θάζε αληίδξαζε πλεπκαηηθή θαη ζπλαηζζεκαηηθή ζηα ζπληαξαθηηθά γεγνλόηα ηεο θνηλσληθήο δσήο ησλ αλζξώπσλ, ζε ηειεπηαία αλάιπζε, αλάγνληαη ζε κηα πνιηηηθή ζέζε. Γηα «πνιηηηθέο ηδέεο» εμνξίδνπλ ηνπο αλζξώπνπο, ηνπο θπιαθίδνπλ, βαζαλίδνπλ ην θνξκί ηνπο θαη ηε ζπλείδεζή ηνπο, πεξλνύλ ηα ηαλθο από πάλσ ηνπο, ηνπο ηζαθίδνπλ ηα θόθαια, ηα θεθάιηα, ηα λεύξα, ηνπο ζπξώρλνπλ σο ηελ παξαθξνζύλε ή ηελ απηνρεηξία ή ηνλ έζραηνλ απηνεμεπηειηζκό. Με πνην δηθαίσκα, μεθηλώληαο από πνηεο «αξρέο» δε ζα ζπγρσξνύζε θαλείο ζ έλαλ άλζξσπν λα κπάζεη κέζα ζηελ πνίεζε ηνπ ην ζπαξαγκέλν ηνύην θνκκάηη ηεο δσήο ηνπ; Γελ είλαη ππνθξηζία, αζέβεηα πξνο ηνλ αλζξώπηλν πόλν, όηαλ αξληόκαζηε έλα πνίεκα, ιέγνληαο όηη είλαη «πνιηηηθή»; Δθείλν πνπ βαξαίλεη ζηελ αηζζεηηθή θξίζε, είλαη λ απνθξπζηαιιώλνληαη όια ηνύηα ζ αηζζεηηθέο κνξθέο. ηελ πνίεζε ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε ππάξρεη απηό ην ηδηαίηεξν ξίγνο πνπ ραξαθηεξίδεη ηελ πνίεζε. Ο βεκαηηζκόο ηεο είλαη ζην ξπζκό ησλ παξαιεξεκάησλ, κέζα ζην θιίκα πςεινύ ππξεηνύ. Σα ζηνηρεία ηεο νδπλεξήο επαηζζεζίαο, ηεο πίθξαο, ηνπ ζαξθαζκνύ, ηεο ηξπθεξόηεηαο θαη ηεο ηξαρύηεηαο, ηεο απνθαξδίσζεο θαη ηεο πίζηεο θαη ηνπ νλείξνπ, ζπκπιέθνληαη ζπαζκσδηθά θη αλαθαησκέλα. Τπάξρεη θάηη ην αθαηάζηαην θαη αηεκέιεην. Γηαβάδνληαο, θνληά ζηηο εμαίζηεο πνηεηηθέο απνρξώζεηο ζεκεηώλεηο θαη ηηο αδπλακίεο, κα είλαη ηόζε ε εζσηεξηθή έληαζε ηνπ ηξαγηθνύ ηόλνπ, πνπ ηηο πξνζπεξλάο, γηα λα θηάζεηο σο ην ηέινο. 1956 ΚΩΣΑ ΚΟΤΛΟΤΦΑΚΟ Τπάξρεη ζηα πνηήκαηα έλαο νιόηεια κεηαπνιεκηθόο Καξπσηαθηζκόο (κηιώ γηα ην θαηλόκελν θη όρη γηα νπνηαδήπνηε επίδξαζε απ ηνλ Καξπσηάθε) θαζνξηζκέλνο από θαηλνύξηεο, αιινηώηηθεο ζπλζήθεο, βαζύηεξνο, πιαηύηεξνο θαη πεξηζζόηεξν απειπηζκέλνο, γη απηό θαη δελ νδεγεί ζηελ απηνθηνλία. Μηα πξάμε θη απηή θαη μεκπεξδέςακε. Έλαο Καξπσηαθηζκόο πνπ πνξεύεηαη κνηξαία, ζ έλαλ γιηζηεξό θαηήθνξν, ώζπνπ θηάλεη πην πέξα θη απ ην κεδέλ, σο ηελ -αζθαιώο αζέιεηε θη

αζπλείδεηε αιιά, αληηθεηκεληθά, όρη ιηγόηεξν απνηειεζκαηηθή- ππνζηήξημε εθείλνπ αθξηβώο, ελάληηα ζην νπνίν εμεγείξεηαη θαη ην νπνίν δελ παύεη λα κηζεί. Έλαο Καξπσηάθεο πνπ δεκηνπξγεί άλζε ζπάληαο νκνξθηάο, όπσο ηα πνηήκαηα «Δείπνος» θαη «θάθη», θη αιινίκνλν ζε θείλνλ πνπ γνεηεπκέλνο από ην άγξην θάιινο ηεο πέξα από ηα όξηα ηξαγηθόηεηαο θη απειπηζίαο, ζα ηα πάξεη ζηελ θάκαξά ηνπ λα θνηκεζεί καδί ηνπο. Ίζσο δε ζα κπνξέζεη λα μαλαμππλήζεη πηα. Απηνύ ηνπ Καξπσηαθηζκνύ ην πξόζσπν απεηθνλίδνληαο ν Αλαγλσζηάθεο μερώξηζε απ ηνπο νκόδπγνπο ηνπ, πνπ ηνπο ηζάθηζε ε ίδηα κνίξα. 1957 ΝΣΗΝΟ ΥΡΗΣΗΑΝΟΠΟΤΛΟ Δθείλν πνπ έθεξε ζηελ πνίεζε καο ν Αλαγλσζηάθεο είλαη ε ρακειόθσλε θνπβέληα κε ηνλ εμνκνινγεηηθό ραξαθηήξα. ρη πηα ιπξηθέο θνξδέιεο θαη ηξαγνύδηα αιιά θάηη από ηε ζέξκε ηεο πξνθνξηθήο νκηιίαο, έλαο ιόγνο γπκλόο, κηα θνπβέληα αλζξώπηλε- όρη πηα πεηάγκαηα ηεο θαληαζίαο εθθξαζκέλα κε ηηο πην απίζαλεο θαη αιιεπάιιειεο εηθόλεο αιιά κηα έθθξαζε ηεο εκπεηξίαο πνπ καο θαίεη, ηνπ θαεκνύ πνπ καο ηξώεη, ηεο ιαρηάξαο πνπ καο παηδεύεη. Μηα κεηαηόπηζε από ην ζπκβνιηζκό ζην ξεαιηζκό, από ηε ιπξηθή ζηε δξακαηηθή δηάζεζε θαη από ηε θαληαζία ζηελ εκπεηξία ζα βαζηθό θύηηαξν ηεο πνηεηηθήο παξόξκεζεο λα ηη απνηειεί θπξίσο ηελ αδηθαίσηε αθόκα πξνζθνξά ηεο κεηαπνιεκηθήο γεληάο. Ο Αλαγλσζηάθεο πνπ είρε αξρίζεη λα γξάθεη από δεθάμη ρξνλώ θαη είρε δηαβάζεη πνιύ γαιιηθή πνίεζε, Λόξθα θαη Μαγηαθόθζθη, είλαη ν πξώηνο ζρεδόλ πνπ άλνημε, κε πνιιή επηηπρία, ην λέν δξόκν. 1962 ΒΑΟ ΒΑΡΗΚΑ Γελ καο είλαη άγλσζηα ηα θείκελα, πνπ ζπγθεληξώλεη ζην λέν ηνπ βηβιίν «Υπέρ και καηά» ν θ. Μαλόιεο Αλαγλσζηάθεο. Γεκνζηεπκέλα θαηά θαηξνύο ηελ ηειεπηαία νθηαεηία είραλ απνζπάζεη ηελ πξνζνρή, κεξηθά απ απηά ηνπιάρηζην, γηα ηνλ πξνβιεκαηηζκό ηνπο θαη πεξηζζόηεξν γηα ηελ ηόικε ηνπ ζπγγξαθέα λα αζθήζεη κηα «εκ ηφν ένδον» θξηηηθή θαη λα πξνβάιιεη πξνζσπηθέο απόςεηο ζε κηα πεξηνρή, πνπ ηελ επνρή εθείλε ηνπιάρηζην, θάζε απνκάθξπλζε απ ην επίζεκν «δόγμα», όπσο παλνκνηόηππηα επαλαιακβαλόηαλ, ινγαξηαδόηαλ, ζην ηδενινγηθό ζηξαηόπεδν ζην νπνίν ήζειε λα αλήθεη ν ζπγγξαθέαο, δειαδή ηελ Άθξα αξηζηεξά, αλεπίηξεπηε «αίρεζη» θαη πξνδνζία. Από ηόηε βέβαηα ηα πξάγκαηα άιιαμαλ ή, έζησ, θαίλεηαη λα έρνπλ αιιάμεη. Ζ πεξίπησζε ηνπ θ. Αλαγλσζηάθε, κνλαδηθή ζρεδόλ ηόηε, εκθαλίδεηαη ηώξα, ζεσξεηηθά ηνπιάρηζην, σο ν θαλόλαο. 1966 ΓΗΑΝΝΖ ΓΑΛΛΑ Αθνύγεηαη θαη ζ απηόλ ε πεξηπέηεηα ησλ ηδενινγηθώλ αγώλσλ κηαο 30εηίαο ζηε ρώξα καο. Καη κνιαηαύηα δελ γίλεηαη λα εληαρζεί ζηελ παξάηαμε κάρεο ησλ αληηζηαζηαθώλ πνηεηώλ. Γελ αληηζέηεη ηηο επνρέο γηα λα πκλήζεη ή λ αλαζεσξήζεη κε ηνπο θξαζηηθνύο κεραληζκνύο κηαο ζηξαηεπκέλεο θνηλήο (Λεηβαδίηεο, Παηξίθηνο)- νύηε θαλ λα δηκεησπηζζεί (Αιεμάλδξνπ) ή όπσο άιινη -νξζόδνμα ή αλνξζόδνμα- λα παιηλσδήζεη (Γνύθαξεο, Καηζαξόο). απηόλ πξνεγήζεθε θαη επηκέλεη πάληα ε πεξηπέηεηα ελόο αηόκνπ πνπ θξίλεηαη νξηζηηθά εθεί πνπ ελειηθηώζεθε, ζηε δηαιεθηηθή ηνπ κε ηα νκαδηθά πξνβιήκαηα. Δμ απηνύ θαη ε πνίεζε ηνπ έρεη ηε ζεκαζία ελόο κνλαδηθνύ ληνθνπκέληνπ-ηνπ ρξνληθνύ ελόο πξνζώπνπ θαη κηαο γεληάο κέζα ζηηο αιιεπάιιειεο «Δπνρέο» θαη ζηηο «πλέρεηέο ηνπο», πνπ ππαηλίζζνληαη νη ηίηινη ησλ ζπιινγώλ ηνπ. ηελ δηαηύπσζε καο δίλεη ηε δπλαηόηεηα ελόο κέηξνπ αληνρήο ησλ θνηλώλ πιηθώλ, ζηελ εθηίκεζε, ηελ εππάζεηα ελόο δπγνύ αθξηβείαο. ε κηα επνρή πνπ άιινη εθθξάδνληαη κε εθζέηεο, απηόο δελ απνκαθξύλεηαη από ηε βάζε ηνπ. Ο Αλαγλσζηάθεο παξαιαβαίλεη ηελ ύπαξμε εθεί αθξηβώο πνπ ηελ άθεζε ε επνρή ηνπ Καξπσηάθε (θαη δελ ηε ζπλέρηζε, κε ηελ ππεθθπγή ησλ κπζηθώλ ή θνζκνπνιηηηθώλ αλαγσγώλ, κόλνο ίζσο αξκόδηνο ν εθέξεο). Κνηλόο παξνλνκαζηήο ηεο είλαη ν κέζνο δείθηεο ηεο ηζηνξηθήο ζηηγκήο, ν κηθξναζηόο, ζαλ ςπρνινγηθή θαη εζηθή έλλνηα- κε ηελ πξνβιεκαηηθή, ηελ θαιιηέξγεηα θαη η αδηέμνδά ηνπ. Καη δελ παξαρσξήζεθε όηαλ ε ηδενινγία ππέβαιε ηε καδηθή ηάμε ησλ ζπλεηδήζεσλ θαηά ην ζηπι ελόο εληαίνπ ιατθηζκνύ. 1972 ΓΖΜΖΣΡΖ ΜΑΡΩΝΗΣΖ

Οη «Εποτές», ζρεδόλ ζην ζύλνιν ηνπο, ζπληζηνύλ ηνλ πνηεηηθά πξαγκαηνπνηεκέλν αληίινγν ηνπ Αλαγλσζηάθε πξνο αληίπαιεο πνιηηηθέο ζπλζήθεο, πνπ ηείλνπλ ζπζηεκαηηθά λα αθπξώζνπλ ηηο βαξηέο εκπεηξίεο ηεο δεθαεηίαο 1940-1950. Οη «Σσνέτειες», ζρεδόλ ζην ζύλνιν ηνπο, αληηζηέθνληαη ζηελ εμαγνξά απηώλ ησλ εκπεηξηώλ από ηα ελαιιαζζόκελα επηηειεία ηεο αξηζηεξάο θαηά ηε δεθαεηία 1950-1960. ηνλ θύθιν ησλ «Εποτών» ε ζύγθξνπζε ηνπ πνηεηή είλαη θπξίσο ζύγθξνπζε κε ηνλ αληίπαιν πνιηηηθό πεξίγπξν. ηηο «Σσνέτειες» ε ζύγθξνπζε απηή κεηαθέξεηαη ζην εζσηεξηθό ηεο θαηαξρήλ ζύκκαρεο κεηαπνιεκηθήο αξηζηεξάο. Οη «Εποτές» παξαθνινπζνύληαη από ηελ θνκκαηηθή ζύκπξαμε ηνπ πνηεηή. Οη «Σσνέτειες» θνριηώλνληαη ζην ηέικα κηαο αλαγθαζηηθήο αξγίαο πνπ επηβάιιεη ζηνλ Αλαγλσζηάθε ην επίζεκν θόκκα. Ο επηινγηθόο εμάιινπ «Σηότος», ζπλζεκέλνο ζηα πξώηα ρξόληα ηεο δηθηαηνξίαο, επαλαθέξεη ηνλ Αλαγλσζηάθε ζηελ ηξνρηά ηεο πνιηηηθήο ζύκπξαμεο, θάησ από θνξπθαίεο ζπλζήθεο. Σα δεθαηξία πνηήκαηα απηήο ηεο ζπιινγήο ζπάδνπλ όςηκα ηνλ θνκκαηηθό θινηό θαη επηρεηξνύλ κηα κνξθή αγσληζηηθήο εμόδνπ, όπνπ ζπληεξείηαη σζηόζν νιόθιεξε ε πηθξή πείξα ηνπ δεύηεξνπ θπξίσο παξαγσγηθνύ θύθινπ θαη κεηαθξάδεηαη ζε έζραηε δηδαρή. 1976 ΓΗΩΡΓΟ ΜΑΡΚΟΠΟΤΛΟ Ο δξόκνο ηνλ νπνίν ζα πξέπεη λα αθνινπζήζεη θαλείο, πξνθεηκέλνπ λα πξνζεγγίζεη ην πνηεηηθό έξγν ηνπ Μαλόιε Αλαγλσζηάθε, αλαγθαζηηθά θαζνξίδεηαη από δύν δσηηθέο αθεηεξίεο. Πξώηνλ, από ηελ πξνζσπηθή ηνπ πνξεία κέζα ζην θνηλσληθό, αιιά θαη ζην πλεπκαηηθό γίγλεζζαη ηεο ρώξαο καο (πνηεηηθόο, δνθηκηαθόο ιόγνο, ινηπέο πλεπκαηηθέο δξαζηεξηόηεηεο), θαη Γεύηεξνλ, από ηελ παξξεζία ηνπ λα εθθξάδεη ηηο απόςεηο ηνπ, είηε απηέο αθνξνύλ ηε ινγνηερληθή αηζζεηηθή, είηε ηα πνιηηηθά καο πξάγκαηα, κηα πνπ ζε απηόλ, πεξηζζόηεξν ίζσο από ηνπο άιινπο έμη πνηεηέο πνπ εδώ αληηκεησπίδνπκε, όια απηά ηα ζηνηρεία, είλαη άξξεθηα δεκέλα κεηαμύ ηνπο θαη δηαξθώο αιιεινεμαξηώκελα, από ηε ζηηγκή ηεο εκθάληζεο ηνπ ζηα γξάκκαηα, κέρξη θαη ζήκεξα. 1979 ΑΛΔΞΖ ΕΖΡΑ Αζθαιώο, ε ακεραλία πνπ είρε δεκηνπξγεζεί ζηνπο αλαγλώζηεο ηεο πνίεζεο ηνπ Μ. Αλαγλσζηάθε, δεθαηξία ρξόληα πξηλ, κε ηελ έθδνζε ηνπ Περιθφρίοσ 68-69, δελ κεηώζεθε κε ηε δεκνζίεπζε ηνπ πξόζθαηνπ (1992) ΥΓ. ηνπ. Αληίζεηα, απ όζν ππνινγίδσ πξέπεη λα απμήζεθε. Γηαηί ε κεηάβαζε από ηε κηα ζπιινγή ζηελ άιιε δελ αλαινγεί απιώο θαη κόλν ζην κεγαιύηεξν ή κηθξόηεξν όγθν ηεο πνηεηηθήο ύιεο~ αλαινγεί, θη απηό δελ μέξσ αλ πξνζέρζεθε όζν ρξεηάδεηαη, ζε κηα δηαθνξνπνίεζε ηεο ζηάζεο πνπ έρεη ν πνηεηήο απέλαληη ζε ό, ηη ζπκβαηηθά νλνκάδνπκε πνηεηηθή πξάμε θαη απέλαληη ζε ό, ηη ζεσξνύκε γεληθόηεξα σο πνίεκα. Καη αλ ιάβνπκε ππ όςε καο ηελ αδηαθηινλίθεηε θαη καθξόβηα πνιηηηθή θαη εζηθή ζηάζε ηνπ Αλαγλσζηάθε, ε νπνία νινθιεξώλεη θαηά θάπνην ηξόπν ηνλ θύθιν ηεο δξαζηηθήο ζρέζεο ηεο κε ην έξγν ηνπ ζηα πνηήκαηα ηνπ Σηότοσ (1970), ζα ζεσξνύζακε ηνπιάρηζηνλ δηθαηνινγεκέλε ηελ έθθξαζε απηήο ηεο ακεραλίαο. Ο ηξόπνο πνπ δηαβάζηεθε ε πνίεζε ηνπ Μ. Αλαγλσζηάθε από ην αλαγλσζηηθό ηεο θνηλό θαη ν ηξόπνο είζπξαμεο ηεο από ηελ θξηηηθή, σο ηα ηέιε πεξίπνπ ηεο δεθαεηίαο ηνπ 70, είλαη δύν ηεκλόκελνη κνλόδξνκνη πνπ θαζόξηδαλ, ζε ζεκαληηθό βαζκό, από ηελ ίδηα ηε θύζε ηνπο ηα όξηα ηεο αλάγλσζεο., ηη ήηαλ λα εηπσζεί εηπώζεθε, ό, ηη ήηαλ λα γξαθεί γξάθηεθε... 1993 ΝΑΟ ΒΑΓΔΝΑ Θα ήζεια λα θάλσ ηελ πξόηαζε γηα κηα λέα αλάγλσζε ηεο πνίεζεο ηνπ Αλαγλσζηάθε: λα δηαβάζνπκε ηνπο ζηίρνπο ηνπ απηνύο θαζεαπηνύο απαιείθνληαο από ηνλ λνπ καο, όζν απηό είλαη δπλαηόλ, ηα γεγνλόηα ηνπ πνιηηηθνύ ηνπ βίνπ θαη ηηο απόςεηο ηεο θξηηηθήο γηα ην πνηεηηθό ηνπ έξγν, θαη λα ζπγθξίλνπκε ηελ εξκελεία καο από ηελ αλάγλσζε απηή κε ηελ έσο ζήκεξα εξκελεία ηεο. Σν απνηέιεζκα απηήο ηεο ζύγθξηζεο πηζηεύσ όηη ζα επηβεβαηώζεη ηα όζα είπα παξαπάλσ. Γηαηί ζήκεξα κπνξνύκε λα δνύκε θαζαξόηεξα όηη ην πεξηερόκελν απηήο ηεο πνίεζεο νξίδεηαη από δύν βαζηθά ζπλαηζζήκαηα, από ηα νπνία ην πξώην είλαη άζρεην κε ην πεξηερόκελν ηεο πνιηηηθήο πνίεζεο, ελώ ην δεύηεξν δελ ζπλδέεηαη κε απηήλ κε πξώηνπ βαζκνύ ζρέζε: από ην ζπλαίζζεκα κηαο ρακέλεο αζσόηεηαο, πνπ είλαη απνηέιεζκα ηεο κεηάβαζεο, ή -θαιύηεξα- ηεο πηώζεο, από έλαλ

εδεκηθό παηδηθό ρξόλν ζ έλαλ ρξόλν δηάηξεην θαη βαζαληζηηθό- θαη από ηελ επηζπκία ηεο αλεύξεζεο ηνπ αιεζηλνύ πξνζώπνπ ηνπ αλζξώπνπ, ην νπνίν έρεη επηθαιπθζεί από ηηο αλάγθεο ηεο πξνζαξκνγήο ζηελ εθπεπησθπία πξαγκαηηθόηεηα. Δίλαη θπξίσο απηό ην δεύηεξν ζπλαίζζεκα (ην εκθαληδόκελν επδηάθξηην γηα πξώηε θνξά ζηελ ελόηεηα πνηεκάησλ ηελ ηηηινθνξνύκελε Παρενθέζεις ), πνπ θαζνξίδεη ηε δηαπινθή ηνπ αθεγεηή ηεο πνίεζεο ηνπ Αλαγλσζηάθε κε ηελ θνηλσληθή θαη πνιηηηθή πξαγκαηηθόηεηα- δηαπινθή πνπ είλαη απνηέιεζκα θαη όρη αηηία ηεο πηώζεο, ε νπνία γηα ηνλ Αλαγλσζηάθε απνηειεί εγγελέο ραξαθηεξηζηηθό ηεο αλζξώπηλεο θαηάζηαζεο. 1994 Δξκελεπηηθό εκηλάξην 04-11-09 Μ. Αλαγλσζηάθεο: Αλαιύζεηο θεηκέλσλ εξκελεπηηθέο πξνζεγγίζεηο Πνηήκαηα πνπ καο δηάβαζε έλα βξάδπ ν ινρίαο Otto V.. ε δπν ιεθηά ζ αθνπζηεί ην παξάγγεικα «Δκπξόο» Γελ πξέπεη λα ζθεθηεί θαλέλαο ηίπνη άιιν

Δκπξόο ε ζεκαία καο θη εκείο εθ όπινπ ιόγρε από πίζσ Απόςε ζα ρηππήζεηο θαη ζα ρηππεζείο Θα ηξαβήμεηο κπξνζηά ηξαγνπδώληαο ξπζκηθά εκβαηήξηα Θα ηξαβήμεηο κπξνζηά πνπ καληεύνληαη ρηιηάδεο αλήζπρα κάηηα Δθεί πνπ ρηιηάδεο ρέξηα ζθίγγνληαη γύξσ από κη άιιε ζεκαία Έηνηκα λα ρηππήζνπλ θαη λα ρηππεζνύλ. έλα ιεθηό πξέπεη πηα λα καο δώζνπλ ην ζύλζεκα Μηα ιεμνύια κηθξή κεο ζηε λύρηα, πνπ ζε ιίγν εμαίζηα ζα ιάκςεη. (Κη εγώ πνπ ρσ κηα ςπρή παηδηθή θαη δεηιή Πνπ δε ζέιεη ηίπνηα άιιν λα μέξεη απ ηελ αγάπε Κη εγώ πνιεκώ ηόζα ρξόληα ρσξίο, Θε κνπ, λα κάζσ γηαηί Καη δε βιέπσ κπξνζηά ηόζα ρξόληα παξά κόλν ην δίδπκν αδειθό κνπ.) «Δπνρέο» 2. Πνηήκαηα πνπ καο δηάβαζε έλα βξάδπ ν ινρίαο Otto V.. Δξκελεπηηθή πξνζέγγηζε - Πνξεία: ΟΛΟ-ΜΔΡΖ-ΟΛΟ ηνηρεία γύξσ από ηελ ηαπηόηεηα ηνπ πνηήκαηνο: Σν πνίεκα αλήθεη ζηε ζπιινγή «Δπνρέο». Σα πνηήκαηα απηήο ηεο ζπιινγήο, πνπ δεκνζηεύηεθε ην 1945, γξάθηεθαλ ζηε δηάξθεηα ηεο Καηνρήο (1941-1944). Α) Αλάγλσζε

Σίηινο ηνπ πνηήκαηνο: Δδώ κηιάεη έλαο Γεξκαλόο.. ινρίαο. Αξρηθή εληύπσζε θαη ζθέςε - ην πνίεκα εθθξάδεηαη κηα πνιηηηθή δηακαξηπξία αιιά θαη κηα βαζεηά απειπηζία από κέξνπο ηνπ πνηεηή, πνπ αγγίδεη ηα όξηα ηεο ηξαγηθόηεηαο. Λέμεηο Γηεπθξηλήζεηο Β) Απνθξππηνγξάθεζε ησλ ζεκαηλόλησλ αλίρλεπζε ηνπ ςπρνινγηθνύ θιίκαηνο «βήκα πξνο βήκα», πνπ δειώλεηαη κε ηελ αλάινγε πνηεηηθή ιέμε παξάιιειε θαηά κέξε δνθηκή πξνζέγγηζεο Σν βίσκα θαη ε ιέμε ( βησκαηηθό γξακκαηηθό επίπεδν) Σν πνηεηηθό κόξθσκα νινθιεξώλεηαη ζε δπν επίπεδα -ελόηεηεο, ηα νπνία δηαρσξίδνληαη κε ζαθή εζσηεξηθά αιιά θαη εμσηεξηθά ζηνηρεία (παξελζέζεηο) ζηελ πεξίπησζε ηνπ δεύηεξνπ επηπέδνπ. 1. «ε δύν..ιάκςεη» (ζηηρ. 1-10) 2. «(Κη εγώ..αδειθό κνπ)» (ζηηρ. 11-14) Α. Δπίπεδν: ην επίπεδν απηό έρνπκε δπν εηθόλεο ( 1 ε εηθόλα : ε δύν ρηππεζείο / 2 ε εηθόλα: έλα ιάκςεη), πνπ ππαηλίζζνληαη παξόκνηα πεξηζηαηηθά, ηα εμσηεξηθά ηνπο ραξαθηεξηζηηθά ( ρώξνο: δύν αληίπαια ζηξαηόπεδα, ε πξώηε γξακκή, νη δηαθνξεηηθέο ζεκαίεο, ζα ηξαβήμεηο- νη όκνηεο θηλήζεηο) ηαπηίδνληαη, έζησ θη αλ αλαθέξνληαη ζε αλζξώπηλεο αληηδξάζεηο δηακεηξηθά αληίζεηεο. Ο ρξόλνο, αδπζώπεηα πεξηνξηζκέλνο, δίλεηαη ζαλ πιαίζην θαζνξηζηηθό ηεο όιεο θηλεηηθόηεηαο, πνπ ππαγνξεύεη γηα ηνπο δπν αληηπάινπο ε αληίζηξνθε κέηξεζε πξνο ην ηέινο. «Γύν ιεθηά» αξρηθά θαη κεηά «έλα ιεθηό», πξηλ ηε κεγάιε αλακέηξεζε, κέζα ζ απηά ηα πεξηζώξηα ν ινρίαο Otto V θαη καδί ηνπ θαη ν πνηεηήο αξρίδεη λα ζπλνκηιεί κε ηνλ εαπηό ηνπ ζε έλα βαζύηεξν εζώηεξν επίπεδν ζθεπηόκελνο ηε βία, πνπ επίθεηηαη. Έλα παξάγγεικα, κηα δηαηαγή από έλα απξόζσπν θέληξν ζα απαηηήζεη ηελ πνξεία πξνο ηα «εκπξόο» πξνο ην πνπζελά ή θαιιίηεξα πξνο ηα «πίζσ» όισλ εθείλσλ, πνπ ζα ην αθνύζνπλ θαη νη νπνίνη σο πξόζσπα «κε πξόζσπα» ζα πξέπεη λα ππαθνύζνπλ. Υσξίο «θαλέλαο» λα ζθεθηεί «ηίπνηε» άιιν θάησ από κηα ζεκαία νηθεία, -«εκείο» νη πνιινί- ζα πξέπεη λα ρηππήζνπλ θαη λα ρηππεζνύλ αλειέεηα απνπνηνύκελνη ηελ αλζξώπηλε ηδηόηεηα ηνπο, γξαλάδηα όινη ηνπο ζηελ παξάινγε κεραλή ηνπ πνιέκνπ. Οη ιέμεηο «θαλείο» θαη «ηίπνηα» θαζώο θαη επαλάιεςε ηνπ «εκπξόο» δείρλεη ηελ επηηαθηηθόηεηα ηνπ εγρεηξήκαηνο, κηα αδηόξαηε πνπ δελ ηνικά λα εθθξαζζεί αλνηρηά εηξσλεία από κέξνπο ηνπ πνηεηή, κηα θαη ην γεγνλόο ζην νπνίν αλαθέξεηαη μεθεύγεη από ηα όξηα ηεο θαη πεξλάεη ζηελ πεξηνρή ηνπ θπληζκνύ θαη ηεο απνζηνκσηηθήο απνξίαο, εθεί όπνπ θπξηαξρεί ε απόιπηε σκόηεηα. Με κηα ιηηή πεξηγξαθή ρσξίο πεξηηηνινγίεο θαη θνληά ζηελ νπζία ησλ πξαγκάησλ δίλεηαη ε δξακαηηθόηεηα, πνπ πεξηέρεη ε ρξνληθή ζηηγκή, ζηελ νπνία γίλεηαη αλαθνξά. ηε δεύηεξε εηθόλα ηνπ πξώηνπ επηπέδνπ ζπλερίδεηαη ε αθήγεζε κε ηελ ίδηα κέρξη εδώ ζηξαηησηηθή νξνινγία, ε αηκόζθαηξα απόιπηα πνιεκηθή -«ζα ηξαβήμεηο», «εκβαηήξηα», μαλά «ζα ηξαβήμεηο»- κπξνζηά ζηνλ επηθείκελν ζάλαην. Γπκλνί από θάζε ζπλαίζζεκα ηπθινί θαη αλίθαλνη ζα έιεγε θαλείο νη άλζξσπνη, γηα ηελ όπνηα αιιαγή ησλ όζσλ ζα επαθνινπζήζνπλ. Σα δπν αληίπαια ζηξαηόπεδα θάησ από ηε ζθηά ηεο ίδηαο κνίξαο κε ζύλζεκα «ν ζάλαηνο ζνπ ε δσή κνπ». Ο πόιεκνο απ-αλζξσπίδεη ηνλ άλζξσπν, ηνλ κεηαηξέπεη ζε ζεξίν, ν θώδηθαο ιεηηνπξγίαο ηνπ απέρεη πνιύ από ηνπο θαλόλεο ηεο εζηθήο, πνπ όινη απνδερόκαζηε θαη πνπ επηβεβαηώλνπλ ηηο αμίεο ηεο δσήο θαη ηελ αλσηεξόηεηα ηνπ αλζξώπνπ. Σα πξόζσπα ησλ ξεκάησλ ελαιιάζζνληαη, θάπνπ ζπγρένληαη, πεξλάκε από ην «εζύ» ζην «εκείο» θάηη πνπ δείρλεη, πσο πέξα από ηα εμσηεξηθά ραξαθηεξηζηηθά ησλ δπν εηθόλσλ, πνπ δίλνληαη γηα ηα δπν αληίπαια ζηξαηόπεδα θαη ηα νπνία δελ δηαθέξνπλ ζε ηίπνηα κεηαμύ ηνπο, ηα όζα ζα ζπκβνύλ, ζα αθνξνύλ ην ίδην θαη ηνπο δπν αληηπάινπο. Ζ θίλεζε πνπ ππάξρεη ζηελ πξώηε ελόηεηα θνξπθώλεηαη κε ηα ρηιηάδεο αλήζπρα κάηηα, κε ηα ρηιηάδεο ρέξηα, πνπ ζθίγγνληαη γύξσ από ζεκαίεο, ζύκβνια πνπ ράλνπλ ην πεξηερόκελν ζε αμίεο, πνπ ηνπο απνδίδνπκε ζε πεξηόδνπο εηξήλεο. ια ζα μεθαζαξίζνπλ πνιύ

ζύληνκα, κε κηα «ιεμνύια» θαη ηόηε ε λύρηα ζα ιάκςεη «εμαίζηα». Ζ εηθόλα έρεη θάηη ην παξάινγν θαη ην ηξνκαθηηθό, θάηη από ηε κπξνπδηά ηνπ πνιέκνπ, πνπ παξαπέκπεη ζηελ εζσηεξηθή ηαξαρή θαη ζηνλ ηξόπν κε ηνλ νπνίν βηώλεη ν ινρίαο Otto V ηε ζπκκεηνρή ηνπ ζηνλ πόιεκν. Β. Δπίπεδν: ην πξώην επίπεδν έρνπκε έλαλ δηάινγν ηνπ ινρία κε ηνπο ηύπνπο ηεο ζηξαηησηηθήο νξνινγίαο θαη κε αθνξκή ηελ αδπζώπεηε πξαγκαηηθόηεηα, πνπ δηακνξθώλεηαη γύξσ ηνπ ζαλ ζπκκεηέρνλ πξόζσπν, κηα θαη σο ζηξαηηώηεο αληηπαξαηίζεηαη κ απηή. Πξόθεηηαη γηα κηα εθηίκεζε ηεο όιεο θαηάζηαζεο κέζα από ηα πξαγκαηηθά δεδνκέλα εμσηεξηθά ζηνηρεία-, ε νπνία αθήλεη λα δηαθαλεί σζηόζν ην κέγεζνο ηνπ δξάκαηνο ηνπ απινύ αλζξώπνπ, πνπ ππνρξεώλεηαη λα ππνζηεί ηνλ πόιεκν. Δίλαη κηα πεξίπησζε ςεπδνδηαιόγνπ, νπζηαζηηθά, κηα θαη δελ νξίδνληαη κε αθξίβεηα νη ζπδεηεηέο. Πεξηζζόηεξν γίλεηαη, ζα έιεγε θαλείο, κηα πξνζπάζεηα γηα λα ζηεζεί ην πιάλν, πνπ ζα νδεγήζεη ζηελ δξακαηηθή εμνκνιόγεζε, πνπ βιέπνπκε λα γίλεηαη ζην δεύηεξν επίπεδν, ε νπνία θαη μεθαζαξίδεη κε ηε κνξθή πηα ελόο «εζσηεξηθνύ κνλνιόγνπ» ηηο πξνζέζεηο ηνπ ινρία θαη ηνπ ζπγγξαθέα θαη επέθηαζε. «Κη εγώ», ζπγθεθξηκέλα πηα, ζαλ κηα πξνζσπηθόηεηα, πνπ δελ έρεη αθόκε εμνλησζεί, εμνκνινγείηαη ν ζηξαηηώηεο ην δξάκα ηνπ κεηαθέξνληαο ην κήλπκα ηνπ πνηεηή. Ο ίδηνο απέλαληη ζηνλ θόζκν ηνπ, ζηελ ςπρή ηνπ, κηα ςπρή παηδηθή πνπ είλαη θνβηζκέλε, πιαζκέλε γηα ηελ αγάπε. Γηαηί άξαγε πνιεκά; Μηα εξώηεζε πνπ απεπζύλεη ζηελ ίδηα ηε ζεόηεηα, αλαδεηώληαο κηα απάληεζε από θάπνπ αιινύ θαη όρη πιένλ από ηνπο αλζξώπνπο, νη νπνίνη έρνπλ δηαςεύζεη ηα όλεηξα ηνπ. Ζ θσλή ηεο ζπλείδεζεο πέξα από ηε θσλή ηνπ θαζήθνληνο, έηζη όπσο απηό νξίδεηαη από ηνπο αλζξώπηλνπο θαλόλεο. Πξόθεηηαη γηα κηα ζπαξαθηηθή θξαπγή ζηα όξηα ηεο απόιπηεο ηξαγηθόηεηαο, κπξνζηά ζε κηα θαηάζηαζε αθαηαλόεηε γηα ηα κέηξα ηνπ απινύ αλζξώπνπ. ε παξέλζεζε νη ζθέςεηο ηνπ ινρία δειώλνπλ ηελ εζσηεξηθή ηνπ αγσλία, ηελ άξλεζε ηνπ λα ζθνηώζεη ην δίδπκν ηνπ αδειθό ην άιιν ηνπ κηζό. Ο πόιεκνο απηόο θαη θαλέλαο πόιεκνο δελ έρεη λόεκα, κέζα από κηα θιηκαθνύκελε έληαζε ν ινρίαο αλάγεηαη ζε ηξαγηθό απόιπηα πξόζσπν. Γ) Σειηθή απνηίκεζε- έθθξαζε Ο πνηεηηθόο ιόγνο ηνπ Αλαγλσζηάθε ζην παξόλ πνηεηηθό κόξθσκα, έληνλα αληηπνιεκηθόο, ρακειόθσλνο θαη εμνκνινγεηηθόο κέζα από πξνζσπηθέο εκπεηξίεο κεηαθέξεη ηελ δηάςεπζε ησλ ειπίδσλ κηαο γεληάο, πνπ ζπζηάζηεθε ζην βσκό ελόο απερζνύο θαη θαηαζηξνθηθνύ πνιέκνπ. Πνιηηηθή δηακαξηπξία βγαικέλε κέζα από ηελ απειπηζία, ηνλ ηξόκν θαη ην θόβν ηνπ απινύ αλζξώπνπ, ηνπ απινύ αλώλπκνπ ζηξαηηώηε. ην πνίεκα θπξηαξρεί, αθόκε θαη όηαλ ζε θάπνηα ζεκεία πάεη λα δηαθαλεί θάπνηα εηξσλεία, ε ζνβαξόηεηα θαη ε ηξαγηθόηεηα, πνπ εκπλέεη ην γεγνλόο ηνπ αλππεξάζπηζηνπ αλζξώπνπ θαη δε ηνπ ζηξαηηώηε ζε πεξίνδν πνιέκνπ.