ΑΙΓΥΠΤΟΣ Κάτω Αίγυπτος: είναι το βόρειο τμήμα που βρέχεται από την Μεσόγειο. Αποτελεί το εύφορο τμήμα- δέλτα του Νείλου Πρωτεύουσα η Μέμφιδα Άνω Αίγυπτος: είναι το νότιο τμήμα και ορεινό τμήμα υπάρχουν όγκοι βράχων -σπανίζουν τα δάση- έλλειψη ξυλείας πρωτεύουσα η Θήβα Νείλος διαρρέει όλη την Αίγυπτο, το «δώρο του Νείλου» κατά τον Ηρόδοτο Οι όχθες του ήταν γεμάτες από καλάμια, λωτούς και παπύρους, όπου φωλιάζουν πλήθος πουλιών. Οι πλημμύρες Α) επιφέρουν λάσπη που κάνει την γη εύφορη Β) καταστρέφουν τα αυλάκια Αναπτύσσεται η οικονομία Γεωργία: βάση της οικονομίας Αλιεία Κτηνοτροφία Αναπτύσσεται η επιστήμη-θρησκεία Πρακτική γεωμετρία: μέτρηση καλλιεργήσιμων εκτάσεων γης που χάνονταν Αστρονομικές γνώσεις: από την παρακολούθηση των πλημμύρων Θρησκευτική αντίληψη για μεταθανάτια ζωή, ελπίδα σε καλύτερες συνθήκεςταφικά μνημεία, ταρίχευση
Οικογενειακή παραγωγή (μπίρας) Αρχιτεκτονική Μεταλλουργία Ξυλουργία Κεραμοποιία Ναυπηγική Βιοτεχνία Εμπόριο Διοίκηση Άλλοι τομείς της οικονομίας Κοινωνική διαστρωμάτωση Κοινωνική ευελιξία, δηλαδή μεταπηδούν από την μια τάξη στην άλλη Φαραώ: επίγειος θεός, άρα απροσπέλαστος, η θέληση του νόμος η ελπίδα του λαού για επιτυχία των συλλογικών προσπαθειών Ιερείς : καλύπτουν τις ανάγκες ενός θεοκρατικού κράτους Ισχυρή τάξη Ανώτεροι κρατικοί υπάλληλοι: συλλέγουν τους φόρους, ποσοστό από τη συγκομιδή Γραφείς: γνωρίζουν ιερογλυφικά, μια δύσκολη γραφή για τη λειτουργία της κρατικής μηχανής Στρατιωτικοί: διατηρούν και επεκτείνουν την αυτοκρατορία κληρονομικό επάγγελμα ο φαραώ τους παραχωρεί καλλιεργήσιμη γη Ιδιαίτερη κοινωνική ομάδα Ελεύθεροι πολίτες: το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού, γεωργοί ή τεχνίτες Δούλοι : ιδιωτικοί και κρατικοί. Προέρχονταν από πολέμους ή αγοράζονταν από εμπόρους Πολιτική οργάνωση του κράτους Θεοκρατικός χαρακτήρας, δηλαδή ο φαραώ θεοποιείται, ανεξαρτήτως αν έχει και ανθρώπινη υπόσταση. Ισχυρός είναι ο ρόλος του Ιερατείου. Αυτό φαίνεται χαρακτηριστικά και στην περίπτωση του φαραώ Ακενατών Οι παγιωμένες θρησκευτικές αντιλήψεις που διατηρούσε ανέτρεψαν την προσπάθεια του να επιβάλλει τον μονοθεϊσμό.
2.3. Ιστορία της αρχαίας Αιγύπτου Προϊστορία 5 η χιλιετία π,.χ. : οικισμοί νεολιθικού χαρακτήρα 4 η χιλιετία π.χ. : Προδυναστική περίοδος (βασίλεια της Άνω και Κάτω Αιγύπτου). 3 η χιλιετία π.χ : ο Μήνης ενώνει τα δύο βασίλεια σε ένα και αρχίζει η Ιστορία της Αιγύπτου που χωρίζεται σε 3 περιόδους με 31 δυναστείες: Αρχαίο Βασίλειο (3000-2000 π.χ.) : πρωτεύουσα Μέμφιδα Επέκταση κατακτήσεων για απόκτηση μετάλλων: νότια (Νουβία) χρυσός ανατολικά (χερσόνησος Σινά) χαλκός Κατασκευή μεγάλων οικοδομημάτων Κρίση λόγω ενδυνάμωσης περιφερειακής εξουσίας (τοπικοί διοικητές) Μέσο Βασίλειο (2000-1540 π.χ.) : πρωτεύουσα Θήβα Αναδιοργάνωση κράτους από προικισμένους ηγεμόνες εκστρατείες έργα Κατάκτηση από Υξώς Νέο Βασίλειο (1540-1075 π.χ.) : πρωτεύουσα Θήβα Εκδίωξη των Υξώς Εισροή πλούτου στην Αίγυπτο Σημαντικοί φαραώ: 15 ος αι. π.χ. (Τούθμωσις Γ ): επέκταση της Αιγύπτου βόρεια και νότια 14 ος αι. π.χ. (Ακενατών): επιβολή μονοθεϊσμού (θεός Ρα) που απέτυχε 13 ος αι..χ. : Ραμσής Β (Μέγας): οικοδομική άνθηση απεικόνιση ως φαραώπολεμιστής (μάχη Καντές στη Συρία) 12 ος αι. π.χ. : λαοί της θάλασσας 11 ος αι. π.χ. : παρακμή εξουσία των ιερέων Η ξένη κατάκτηση 11 ος αι. π.χ 7 ος αι.π.χ. : παρακμή και ξένη κυριαρχία 7 ος αι.π.χ: Ψαμμήχιτος ανεξαρτητοποίηση από τους Ασσυρίους πρωτεύουσα η Σάιδα στο Δέλτα. εμπόριο με ελληνικές πόλεις μετανάστευση Ελλήνων στην Αίγυπτο 6 ος αι.π.χ.: Νεκώ οι Φοίνικες κάνουν τον περίπλου της Αφρικής Έλληνες μισθοφόροι σε πολέμους Άμασις οι Έλληνες μισθοφόροι εντάσσονται στη βασιλική σωματοφυλακή Περιορίζεται το ελληνικό εμπόριο στη Σάιδα-Μέμφιδα- Ναύκρατι (ο σημαντικότερος σταθμός) υποστηρίζει τους Βαβυλωνίους εναντίον του Πέρση βασιλιά Κύρου Β Ψαμμήχιτος Γ : επί βασιλείας του η Αίγυπτος υποτάσσεται στους Πέρσες 330 π.χ. : ο Μ. Αλέξανδρος απελευθερώνει την Αίγυπτο, ανακηρύσσεται φαραώ και προσφωνείται γιος του Άμμωνα-Δία
2.4 Ο Πολιτισμός Θρησκεία: Πολυθεϊσμός: κυριότεροι θεοί (Ρα, Ίσις. Όσιρις,Ώρος...) Μορφή θεών: κεφάλι ζώου, ανθρώπινο σώμα Αμένοφις Δ ή Ακενατών: αποτυχημένη προσπάθεια να επιβάλλει τον μονοθεϊσμό. Η βασική θρησκευτική αντίληψη ότι η ζωή συνεχίζεται μετά θάνατον, αν το σώμα δεν καταστραφεί οδήγησε Ταρίχευση νεκρών Ταφή με όλα τα απαραίτητα σκεύη για την άλλη ζωή Ανέγερση πολυτελών ταφικών μνημείων για τους φαραώ Πυραμίδες του Χέοπος, Χεφρήνος, Μυκερίνου στην Γκίζα Εξέλιξη της ανατομίας και της ιατρική Η πολυτέλεια οδήγησε στην τυμβωρυχία Διαγνώσεις και θεραπείες - φημισμένοι οι Αιγύπτιοι γιατροί Γραφή: Ιερογλυφικά Επινοήθηκε και χρησιμοποιήθηκε από την 4 η χιλιετία π.χ. Λόγω δυσκολίας χρησιμοποιήθηκε από ειδικευμένους γραφείς. Αποτυπώθηκε σε παπύρους και τοίχους ναών και τάφων. Γράμματα Απέδιδαν τα έργα και τη δράση των φαραώ, αλλά ήταν ελάχιστα τα λογοτεχνικά έργα, εκτός από ποιήματα θρησκευτικού περιεχομένου, λυρικά και λαϊκές διηγήσεις.
Στήλη της Ροζέτας Τρίγλωσση επιγραφή με ιερογλυφικά, απλοποιημένα ιερογλυφικά της Ελληνιστικής περιόδου και ελληνικά στοιχεία. Πήρε το όνομα της από την πόλη, όπου βρέθηκε. Το κείμενο της ήταν ύμνος στον Πτολεμαίο Ε. Aποκρυπτογραφήθηκε το 1822 από τον Chsmpollion. Επιστήμες Αστρονομία Πρακτική Γεωμετρία Αρχιτεκτονική Ανατομία και Ιατρική Αίτια ανάπτυξης Η παρακολούθηση των πλημμυρών του Νείλου Οι ανάγκες μέτρησης της καλλιεργήσιμης έκτασης Η κατασκευή των πυραμίδων Η ταρίχευση των νεκρών Τέχνη Αρχιτεκτονική: επιτεύγματα μνημειακού χαρακτήρα: Πυραμίδες, Ναοί στο Λούξορ και το Καρνάκ Ζωγραφική: παραστάσεις ζωγραφικές ή ανάγλυφες Γλυπτική: μεγάλα ή μικρά αγάλματα, έργα μικροτεχνίας
Ερωτήσεις σωστού λάθους 1. Ο ιστορικός Ηρόδοτος αποκαλεί την Αίγυπτο δώρο του Νείλου. 2. Η βάση της οικονομίας της Αιγύπτου ήταν το εμπόριο. 3. Η οργάνωση της γεωργίας στην Αίγυπτο ήταν κάτω από την επίβλεψη του κράτους. 4. Στην αρχαία Αίγυπτο βασιλικοί υπάλληλοι συγκέντρωναν ένα ποσοστό της γεωργικής παραγωγής για τον φαραώ. 5. Η οικοδόμηση των μεγάλων έργων στην αρχαία Αίγυπτο βασιζόταν μόνο στην εργασία των δούλων. 6. Ο φαραώ έλεγχε στην αρχαία Αίγυπτο τον κύριο όγκο της βιοτεχνίας και του εμπορίου. 7. Τα πρωιμότερα δείγματα οργανωμένης ζωής στην Αίγυπτο είναι οικισμοί νεολιθικού τύπου και χρονολογούνται στα τέλη της 3ης χιλιετίας π.χ. 8. Οι συνεχείς συγκρούσεις μεταξύ φυλών κατά την προϊστορία της Αιγύπτου κατέληξαν στη συνένωση των φυλών αρχικά σε δύο βασίλεια και, τελικά, σε ένα. 9. Η Θήβα ήταν η πρωτεύουσα του Αρχαίου Βασιλείου της Αιγύπτου. 10. Οι μεγάλες πυραμίδες στην Γκίζα κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο του Μέσου Βασιλείου. 11. Στα τέλη της περιόδου του Αρχαίου Βασιλείου της Αιγύπτου σημειώθηκε κρίση στην Αίγυπτο που οφειλόταν στην εξασθένιση της κεντρικής εξουσίας. 12. Η Αίγυπτος την περίοδο του Μέσου Βασιλείου για δύο περίπου αιώνες στο μεγαλύτερο μέρος της είχε κατακτηθεί από τους Υξώς. 13. Οι Αιγύπτιοι γνώρισαν το πολεμικό άρμα από τον λαό των Υξώς. 14. Τον 12ο αι. π.χ. οι λαοί της θάλασσας ανάγκασαν τους Αιγυπτίους να εγκαταλείψουν τις ασιατικές κτήσεις. 15. Η Αίγυπτος το μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από τον 11ο αι. π.χ. μέχρι την κατάκτησή της από τον Μ. Αλέξανδρο ήταν υπό ξένη κατοχή. 16. Ο Μ. Αλέξανδρος ανακηρύχθηκε φαραώ στην Αίγυπτο και προσφωνήθηκε γιος του Αμμωνα-Δία από τους ιερείς του θεού. 17. Τα αρχαία αιγυπτιακά κείμενα λογοτεχνικού περιεχομένου είναι ελάχιστα. Ερωτήσεις 1. Πώς καλύπτονταν οι ανάγκες της διοίκησης στην αρχαία Αίγυπτο; 2. Ποια ήταν η κοινωνική διάρθρωση στην αρχαία Αίγυπτο; 3. Να εξηγήσετε γιατί η πολιτική οργάνωση του Αιγυπτιακού κράτους χαρακτηρίζεται θεοκρατική. 4. Ποιες αντιλήψεις είχαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι για τους θεούς και ποιες για τον θάνατο; 5. Ποιες αντιλήψεις είχαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι για τον θάνατο και σε ποιες επιστημονικές γνώσεις τούς οδήγησαν οι αντιλήψεις αυτές; 6. Γιατί αναπτύχθηκε η αστρονομία και η γεωμετρία στην αρχαία Αίγυπτο; 7. Πώς προβαλλόταν η δύναμη του φαραώ μέσω των έργων της αιγυπτιακής τέχνης; Να αναφέρετε χαρακτηριστικά έργα. 8. Πώς αποκρυπτογραφήθηκαν τα ιερογλυφικά και ποιες πληροφορίες μάς προσέφερε η αποκρυπτογράφησή τους;
Περιηγηθείτε στις ακόλουθες ιστοσελίδες: http://www.namuseum.gr/collections/egypt/index-gr.html (Δείτε τα εκθέματα στο εθνικό αρχαιολογικό μουσείο) http://www.britishmuseum.org/explore/cultures/africa/ancient_egypt.aspx (Μελετήστε τα related objects στο τέλος της ιστοσελίδας, επιλέγοντας τυχαία νούμερα που αντιστοιχούν σε διάφορα εκθέματα) http://egyptian-museum-berlin.com/c53.php (Νεφερτίτη) https://www.youtube.com/watch?v=f_e4ewhma3c (Το μυστήριο των πυραμίδων σε video από την ΕΤ1)