Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Π Ρ Ο Ϊ Σ Τ Ο Ρ Ι Α

Transcript

1 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Π Ρ Ο Ϊ Σ Τ Ο Ρ Ι Α Ο Ελλαδικός χώρος, με τη μεγάλη γεωμορφολογική ποικιλία που διαθέτει, φιλοξένησε από νωρίς τη ζωή. Οι πρώτοι άνθρωποι που εγκαταστάθηκαν στο χώρο αυτό χρησιμοποίησαν ως πρώτο τρόπο οργάνωσης το λίθο. Ενώ τελείωσε η νεολιθική εποχή ( π.χ.) άρχισε η εμφάνιση των πρώτων μόνιμων οικισμών (Σέσκλο και Διμήνι- Θεσσαλία), καθώς οι τροφοσυλλέκτες νομάδες μεταμορφώθηκαν σε αγρότες και κτηνοτρόφους. Μετά το 3000 π.χ. τη θέση του λίθου πήρε ο χαλκός. Η εποχή αυτή ( π.χ.) ονομάζεται Εποχή του Χαλκού. Οι πολιτισμοί αυτής της εποχής είναι οι ακόλουθοι: α) του βορειοανατολικού Αιγαίου, β) ο Κυκλαδικός, γ) ο Μινωικός, δ) ο Ελλαδικός (αργότερα Μυκηναϊκός). Δείτε το βίντεο: Τι γνωρίζετε για το μυκηναϊκό πολιτισμό; Από το π.χ. γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στον κυρίως ελλαδικό ηπειρωτικό χώρο ένας λαμπρός πολιτισμός ο οποίος ονομάστηκε μυκηναϊκός απότο σπουδαιότερο κέντρο τις Μυκήνες. Φορείς αυτού του πολιτισμού ήταν διάφορα ελληνικά φύλα (Ίωνες, Αργείοι, Αχαιοί κ.λπ.). Εγκαταστάθηκαν στην ηπειρωτική Ελλάδα και δέχτηκαν επιρροές κυρίως από τη μινωική Κρήτη. Κέντρα του μυκηναϊκού πολιτισμού αναδείχτηκαν οι Μυκήνες, η Τίρυνθα, το Άργος, η Πύλος, ο Μαραθώνας, η Αθήνα κ.λπ., φτάνοντας ως την Ιωλκό στη Θεσσαλία. Εγκαταστάσεις Μυκηναϊκές υπάρχουν στην Κύπρο στην Α. Μεσόγειο. Ποιες είναι οι πηγές της γνώσης μας για το Μυκηναϊκό πολιτισμό; α) Τα Ομηρικά Έπη: Μας δίνουν τις πρώτες πληροφορίες για αυτόν τον ξεχασμένο κόσμο. β) Οι αρχαιολογικές έρευνες: Ξεκίνησαν από ένα πλούσιο έμπορο, τον Ερρίκο Σλήμαν, που πίστεψε στα ομηρικά έπη. Το 1876 πραγματοποίησε τις πρώτες αναφορές στις Μυκήνες. γ) Το 1952 αποκρυπτογραφήθηκε η Γραμμική Β. Βρέθηκαν πολλές τέτοιες πινακίδες

2 στην Πύλο, στη Θήβα και αλλού. Ήταν γραφή συλλαβική και ελληνική. Αναφέρεται σε μια πρώιμη Ελληνική γλώσσα. Περιεχόμενο των πινακίδων είναι τα περιουσιακά στοιχεία των αρχόντων της εποχής ενώ αναφέρονται και ονόματα Θεών και ανθρώπων γνωστά από τον Όμηρο. Ο μυκηναϊκός πολιτισμός αποτελεί την ελληνική πρωτο-ιστορία, αν και ανήκει εν μέρει στην ελληνική προϊστορία. Τι γνωρίζετε για την οικονομικοκοινωνική και πολιτική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου; α) Οι Μυκηναίοι ασχολήθηκαν από νωρίς με το εμπόριο, ιδιαίτερα μετά το 1500 π.χ. Απέκτησαν στόλο και διέτρεχαν το Αιγαίο. Η ευμάρεια των Μυκηναίων φαίνεται από τα μέγαρα που βρίσκονταν μέσα σε οχυρωμένες ακροπόλεις. Τα μέγαρα αποτελούσαν το κέντρο της οικονομικής δραστηριότητας. Κύρια ασχολία ήταν η γεωργία και η κτηνοτροφία. Υπήρχαν ειδικευμένοι τεχνίτες ενώ πολλοί ήταν οι έμποροι και οι ναυτικοί. Σημαντική θέση κατείχαν οι ιερείς και οι στρατιωτικοί. Στην κορυφή της κοινωνικής πυραμίδας βρισκόταν ο ηγεμόνας. Κατείχε την πολιτική, στρατιωτική, δικαστική και θρησκευτική εξουσία, χωρίς όμως να υπάρχει η θεοκρατία της αρχαίας Αιγύπτου. Ξέρουμε πως υπήρχαν και δούλοι. β) Ενιαίο μυκηναϊκό κράτος, παρά τα κοινά χαρακτηριστικά, δεν υπήρξε. Ίσως υπήρξε με τη μορφή μιας ομοσπονδίας όπου κυριαρχούσαν οι Μυκήνες. Από τις πινακίδες μαθαίνουμε ότι ανώτατος άρχοντας ήταν ο άνακτας (wa-naka). Αμέσως πιο κάτω υπήρχε μια στρατιωτική αριστοκρατία, η οποία διοικούσε τις περιφέρειες. Αναφέρονται με διάφορα ονόματα: επαίτες (e-qe-ta), τελεστές (te-reta). Στις πινακίδες αναφέρεται και ο τίτλος βασιλεύς (qa-si-re-u), που σήμαινε τον αρχηγό οποιασδήποτε ομάδας, και όχι τον ανώτατο διοικητικό άρχοντα. Τι γνωρίζεται για την εξάπλωση των Μυκηναίων; Σπουδαίοι έμποροι οι Μυκηναίοι, από τα τέλη του 15ου αιώνα π.χ. εκτόπισαν τους Κρήτες από το Αιγαίο και κυριάρχησαν στην Κρήτη. Ίδρυσαν εμπορικούς σταθμούς στο Αιγαίο και αργότερα (13ος αι. π.χ.) πέρα από αυτό (Κύπρος, Φοινίκη, Αίγυπτος, Παλαιστίνη). Από τις χετιτικές πηγές μαθαίνουμε ότι ο βασιλιάς των Χετταίων θεωρεί αδερφό του τον άρχοντα των Αχιγιάβα. Σε άλλη πινακίδα ο βασιλιάς των Χετταίων παραπονιέται, καθώς οι Αχιγιάβα κάνουν επιδρομές στη χώρα του. Σε αιγυπτιακές επιγραφές αναφέρονται οι Αχαϊβάσα ως μέρος των λαών της θάλασσας που εισέβαλαν στην Αίγυπτο. Στη δύση βρέθηκαν μυκηναϊκά προϊόντα στην Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία και αλλού. Η τρωική εκστρατεία ερμηνεύεται ως προσπάθεια επέκτασης του μυκηναϊκού εμπορίου προς τον Εύξεινο Πόντο. Σύμφωνα με την παράδοση ο Τρωικός Πόλεμος έγινε το 1184 π.χ. Μάλλον έγινε όμως τον 13ο αιώνα, όταν οι Μυκηναίοι, βρίσκονταν στον κολοφώνα της δύναμής τους. Καθώς δεν υπάρχουν ίχνη μυκηναϊκών εγκαταστάσεων στην Τροία, φαίνεται ότι οι Μυκηναίοι δεν κατοίκησαν την περιοχή, ίσως εξαιτίας της έλλειψης ασφάλειας. Τι γνωρίζετε για την παρακμή των Μυκηναίων; Από τις αρχές του 12ου αιώνα π.χ. το μυκηναϊκό εμπόριο άρχισε να παρακμάζει. Η εισβολή των λαών της θάλασσας κατέστρεψαν το κράτος των Χετταίων ενώ έφεραν σημαντικά πλήγματα στην Κύπρο, στην Αίγυπτο και γενικότερα στην Α. Μεσόγειο. Οι περιοχές αυτές ήταν ζωτικές για το μυκηναϊκό εμπόριο. Η μυκηναϊκή οικονομία αποδυναμώθηκε σημαντικά και ο μυκηναϊκός κόσμος υπέστη ανεπανόρθωτες καταστροφές. Ίσως υπήρξαν και εμφύλιες συγκρούσεις. Ποια χαρακτηριστικά ήταν κοινά στο μυκηναϊκό κόσμο; Κοινά χαρακτηριστικά του μυκηναϊκού κόσμου ήταν τα ακόλουθα:α) Η κοινή γλώσσα:

3 πρόκειται για την αρχαιότερη μορφή της ελληνικής γλώσσας, όπως μαρτυρούν οι επιγραφές της γραμμικής Β. β) Οι κοινές θρησκευτικές δοξασίες: εμφανίζονται οι πρώτες λατρείες και θεοί που αργότερα ενσωματώθηκαν στο Δωδεκάθεο. γ) Η ομοιομορφία στις πτυχές του υλικού βίου: παρατηρούμε την ύπαρξη ομοιομορφίας στην τέχνη, στον πολεμικό εξοπλισμό, στην ενδυμασία σε όλη την έκταση του μυκηναϊκού κόσμου. Τι γνωρίζετε για τη μυκηναϊκή Τέχνη; Η μυκηναϊκή τέχνη είναι αυστηρά συγκροτημένη, καθώς οι καλλιτέχνες βρίσκονταν σε άμεση εξάρτηση από τα ανάκτορα. Χαρακτηριστικά δείγματα της μυκηναϊκής αρχιτεκτονικής ήταν: α) Οι οχυρωμένες ακροπόλεις με τα ανάκτορα. Βασικό κτίριο των ανακτόρων ήταν το μέγαρο. Ήταν ορθογώνιο και αποτελούνταν από τρία μέρη: από μια μεγάλη αυλή, από τον προθάλαμο (πρόδρομος), και από τον χώρο, όπου κυριαρχούσε η εστία. Στα δεξιά του κυρίως χώρου βρισκόταν μάλλον ο θρόνος, ενώ γύρω από το μέγαρο υπήρχαν πολλά διαμερίσματα. β) Οι θολωτοί τάφοι. Αποτελούνταν από ένα κυψελωτό θάλαμο. Η είσοδος ήταν μεγάλη, ενώ πάνω υπήρχε ένα τριγωνικό υπέρθυρο. Στην είσοδο του τάφου κατέληγε ένας μακρύς στενόμακρος διάδρομος, οι πλευρές του οποίου ήταν κτιστές. Μετά την ταφή, όλο αυτό το συγκρότημα καλυπτόταν από χώμα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο Θησαυρός του Αιρέως στις Μυκήνες. Οι τοιχογραφίες των ανακτόρων και οι παραστάσεις των αγγείων υποδεικνύουν την ανάπτυξη της ζωγραφικής. Αν και αρχικά υπάρχουν μινωϊκές φυσιολατρικές επιδράσεις, αργότερα οι σκηνές που συνηθίζονταν ήταν οι τελετουργικές, οι πολεμικές και σκηνές κυνηγιού. Τον 12ο αι. π.χ. τα ερωτικά και ζωικά θέματα υποβιβάστηκαν σε διακοσμητικά σχέδια. Επιλέξετε το σωστό: Ο Μυκηναϊκός πολιτισμός αναπτύχθηκε από το... α π.χ. β π.χ. γ π.χ. Μυκηναϊκό κέντρο ήταν και... α. η Τίρυνθα β. οι Αιγές γ. η Κέρκυρα Το 1952 αποκρυπτογραφήθηκε η... α. Γραμμική Α β. Γραμμική Β γ. η σφηνοειδής γραφή Στην κορυφή της μυκηναϊκής κοινωνίας βρίσκονταν: α. οι ηγεμόνες β. οι ιερείς γ. οι στρατιωτικοί Το μυκηναϊκό εμπόριο άρχιζε να παρακμάζει από... α. τις αρχές του 11ου αιώνα π.χ. β. τις αρχές του 13 αι. π.χ. γ. τις αρχές του 12ου αι. π.χ. Η μυκηναϊκή τέχνη είναι... α. χαλαρά συγκροτημένη β. θεατρικού χαρακτήρα γ. αυστηρά συγκροτημένη

4 Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις είναι σωστές; 1. Μυκηναϊκές εγκαταστάσεις υπάρχουν και στην Κύπρο. 2. Οι πρώτες ανασκαφές στις Μυκήνες έγιναν το Η Γραμμική Β είναι προελληνική γραφή. 4. Κέντρο των δραστηριοτήτων των Μυκηναίων ήταν οι ναοί. 5. Ενιαίο μυκηναϊκό κράτος δεν υπήρξε. 6. Από τα τέλη του 15ου αι. π.χ. οι Μυκηναίοι εκτόπισαν τους Μινωίτες. 7. Σε χετιτικές επιγραφές οι Αχαιοί ονομάζεται «Κέφτι». 8. Η τρωική εκστρατεία φαίνεται πως έγινε για λόγους αντιζηλίας και φθόνου. 9. Την εποχή αυτή εξαφανίζεται το Ολυμπιακό Δωδεκάθεο. 10. Βασικό κτίριο των ανακτόρων ήταν το Μέγαρο. 11. Γύρω από το Μέγαρο δεν υπήρχαν διαμερίσματα. 12. Οι θολωτοί τάφοι είχαν μικρή είσοδο. 13. Ο «θησαυρός του Ατρέως» βρίσκεται στο Άργος. 14. Οι Μυκηναίοι είχαν αναπτύξει τη ζωγραφική. 15. Κυριαρχούν στη ζωγραφική οι ειρηνικές σκηνές. Αντιστοιχίστε τις προτάσεις της ομάδας Α με αυτές της ομάδας Β. A Β 1. Οι Μυκηναίοι εξαπλώθηκαν α. τον αρχηγό οποιασδήποτε ομάδας 2. Σημαντική θέση κατείχαν οι β. πόλη στην Τροία. 3. Ο τίτλος του βασιλιά σήμαινε γ. στην ανατολική Μεσόγειο 4. Οι Μυκηναίοι δεν ίδρυσαν δ. στον προθάλαμο, στην αυλή και στο μεγάλο χώρο όπου βρισκόταν η εστία. 5. Το Μέγαρο χωρίζεται σε τρία μέρη: ε. ιερείς και οι στρατιωτικοί. Ο "κρατήρας των πολεμιστών", αγγείο μυκηναϊκών χρόνων από τις Μυκήνες Σχεδιαστική αναπαράσταση της αίθουσας του θρόνου του ανακτόρου της Πύλου Ανακαλύψτε μυκηναϊκά κέντρα στο χάρτη: cb298aefc2e4f6eb7 Δείτε περισσότερες πληροφορίες και εικόνες: και δουλέψτε τις ασκήσεις στην τελευταία ενότητα: ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ

5 Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός Στόχοι: 1. Να προσδιορίζουν οι μαθητές χρονικά την εποχή στην οποία ανήκει ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός και να εντοπίζουν στο χάρτη τα σπουδαιότερα κέντρα του. 2. Να αξιολογήσουν οι μαθητές την προσφορά του Ερίκου Σλήμαν στην αρχαιολογική έρευνα. 3. Να κατανοήσουν οι μαθητές την κοινωνική και πολιτική οργάνωση του μυκηναϊκού κόσμου, καθώς και το ρόλο που έπαιξε το εμπόριο στην ανάπτυξη αυτού του πολιτισμού. 4. Να γνωρίζουν οι μαθητές τα κοινά χαρακτηριστικά του Μυκηναϊκού Πολιτισμού.