Ιαν-16 Φεβ-16 Μαρ-16 Απρ-16 Μαϊ-16 Ιουν-16 Ιουλ-16 Αυγ-16 Σεπ-16 Οκτ-16 Νοε-16 Δεκ-16 Ιαν-17 Φεβ-17 Μαρ-17 Απρ-17 Μαϊ-17 Ιουν-17 Ιουλ-17 Αυγ-17 Εβδομαδιαίο Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Παρασκευή 1 Σεπτεμβρίου 17 Ελληνική Οικονομία Η σταδιακή αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην Eλληνική οικονομία μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολογήσεως γίνεται ολοένα πιο εμφανής, όπως αντανακλάται τόσο στον δείκτη οικονομικού κλίματος όσο και στην εξέλιξη των καταθέσεων επιχειρήσεων και νοικοκυριών στο σύνολο του τραπεζικού συστήματος (Γράφημα 1). δισ. 4, 3,, 1,, -1, -, Γράφημα 1. Μηνιαίες Ροές Καταθέσεων Ιδιωτικού Τομέα, σε δισ. 1 98 96 94 9 9 88 86 84 Η αποκλιμάκωση της έκτακτης χρηματοδότησης (ELA) άρχισε να γίνεται ορατή από το δεύτερο εξάμηνο του 16. Η συνολική χρηματοδότηση των Ελληνικών τραπεζών από το Ευρωσύστημα ανήλθε τον Ιούλιο του 17 σε 5,4 δισ., από 8,9 δισ. πέρυσι τον Ιούλιο και 16,6 δισ. τον Ιούλιο του 15. 16 14 1 1 8 6 4 Γράφημα. Η Χρηματοδότηση των Ελληνικών Τράπεζων από το Ευρωσύστημα, (σε δισ.) I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII IX XI I III V VII 1 13 14 15 16 17 Επιχειρήσεις Νοικοκυρία Σύνολο Ιδιωτικού Τομέα Δείκτης Οικονομικού Κλίματος, δεξ. αξ. Πηγές: ΤτΕ, Ε. Επιτροπή Ειδικότερα, ο δείκτης οικονομικού κλίματος (ESI) στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, βελτιώθηκε για τρίτο συνεχή μήνα, και διαμορφώθηκε στις 99, μονάδες τον Αύγουστο του 17, από 98, μονάδες τον Ιούλιο και 94 μονάδες τον Ιούνιο. Αντιστοίχως η βελτίωση της εμπιστοσύνης αποτυπώθηκε τους τελευταίους μήνες και στην εξέλιξη των μηνιαίων ροών των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος. Συγκεκριμένα, το άθροισμα των θετικών μηνιαίων ροών 1 από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 17 ανήλθε σε,7 δισ., εκ των οποίων τα 1,7 δισ. προέρχονται από τις καταθέσεις των νοικοκυριών. Τέλος, το υπόλοιπο των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα στο τέλος Ιουλίου 17 διαμορφώθηκε σε 11,3 δισ. από 118,9 δισ. στο τέλος Απριλίου και 1,8 δισ. τον Ιούλιο του 15, όταν επεβλήθησαν οι κεφαλαιακοί περιορισμοί. Επιπλέον, η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην οικονομία και το τραπεζικό σύστημα συνδέεται και με τη μείωση της εξαρτήσεως των ελληνικών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων από τον μηχανισμό του Ευρωσυστήματος για έκτακτη ρευστότητα. Όπως παρατηρείται στο Γράφημα, από τις αρχές του 17 είναι εμφανής η μείωση της εξάρτησης του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από τον μηχανισμό έκτακτης χρηματοδότησης (Emergency Liquidity Assistance-ELA), φθάνοντας τον Ιούλιο στα 34,6 δισ.. Ο θετικός αντίκτυπος επί του οικονομικού κλίματος από την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολογήσεως αντικατοπτρίζεται σε επίσης σημαντικό βαθμό στη μετατόπιση της καμπύλης αποδόσεων των κρατικών ομολόγων σε χαμηλότερο επίπεδο, (Γράφημα 3), καθώς και στην ελαφρά αναβάθμιση από τους διεθνείς οίκους αξιολογήσεως (Γράφημα 4). 9 8 7 6 5 4 3 1 Πηγή : ΤτΕ Χρηματοδότηση μέσω ΕΚΤ Χρηματοδότηση Μέσω ΕLA Γράφημα 3. Καμπύλη Αποδόσεων Ελληνικών Κρατικών Ομολόγων Πηγή: Bloomberg Y 1Y 15Y Y 3.1.16 3.8.17 Οι ανωτέρω εξελίξεις σε συνδυασμό με την τόνωση των συνθηκών ρευστότητας που προκύπτει από τη σταδιακή εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου προς τον ιδιωτικό τομέα δύναται να οδηγήσει σε σημαντική ενίσχυση της εγχώριας οικονομικής δραστηριότητας παράλληλα με τις ισχυρές επιδόσεις του τουρισμού. Η προσέλκυση, ωστόσο, μεγάλων άμεσων ξένων επενδύσεων προϋποθέτει την ταχεία - εντός του φθινοπώρου - ολοκλήρωση της τρίτης αξιολογήσεως ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η δυναμική που επετεύχθη όσον αφορά τις επιχειρηματικές προσδοκίες μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης αξιολογήσεως. 1 Οι ροές προκύπτουν από τις μεταβολές των υπολοίπων διορθωμένες για τις συναλλαγματικές διαφορές και τις αναταξινομήσεις.
Παράλληλα, η ουσιαστική επιτάχυνση των διαρθρωτικών αλλαγών και των ιδιωτικοποιήσεων δύναται να διαμορφώσουν ένα σκηνικό αναβαθμίσεως της χώρας ως ασφαλούς επενδυτικού προορισμού που προσφέρει σημαντικές ευκαιρίες. Καταλυτικής σημασίας στη δημιουργία αυτού του περιβάλλοντος είναι η έναρξη ουσιαστικών συζητήσεων, μετά τις γερμανικές εκλογές και την ολοκλήρωση της τρίτης αξιολογήσεως, σχετικά με την εξειδίκευση των μεσοπρόθεσμων μέτρων για την ελάφρυνση του χρέους που θα εφαρμοστούν με το πέρας του προγράμματος καθώς και την εκλογίκευση των στόχων για τα πρωτογενή πλεονάσματα. 1 1 8 6 4 Ιαν-14 Ιουλ-14 Ιαν-15 Ιουλ-15 Ιαν-16 Ιουλ-16 Ιαν-17 Ιουλ-17 Πηγή: Bloomberg Δείκτες Προσδοκιών και Οικονομικού Κλίματος: Ο δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα, με βάση τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αυξήθηκε στις 99, μονάδες τον Αύγουστο του 17, από 98, μονάδες τον Ιούλιο του 17 και 93, μονάδες τον Αύγουστο του 16. Σημειώνεται ότι, στην Ευρωζώνη ο δείκτης οικονομικού κλίματος επίσης βελτιώθηκε στις 111,9 μονάδες (Ιούλιος 17: 111,3 μονάδες) (Γράφημα 5). Γράφημα 5. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος (ESI) στην Ελλάδα και την Ευρωζώνη 11 1 9 8 Γράφημα 4. Αξιολόγηση της Πιστοληπτικής Ικανότητας της Ελλάδας με βάση την Βαθμολογία των Οίκων Αξιολόγησης Βαθμολογική Κλίμακα: 1-4 (1: Default, 4: AAA,Aaa) Moody's S&P Fitch Ευρωζώνη 7 11 1 13 14 15 16 17 Πηγή: E. Eπιτροπή Ελλάδα Από την ανάλυση των προσδοκιών ανά τομέα, προκύπτει ότι οι επιχειρηματικές προσδοκίες στις υπηρεσίες ενισχύθηκαν σημαντικά καθώς αναμένεται μια πολύ καλή χρονιά για τον τουρισμό, ενώ βελτιώθηκε και η καταναλωτική εμπιστοσύνη, αν και παραμένει σε χαμηλό επίπεδο. Αναλυτικότερα, Ο δείκτης προσδοκιών στις υπηρεσίες βελτιώθηκε σημαντικά στις,9 μονάδες τον Αύγουστο του 17, από 17,4 μονάδες τον Ιούλιο και -4, μονάδες τον Αύγουστο του 16. Η βελτίωση των προσδοκιών στις υπηρεσίες προήλθε από την άνοδο της δραστηριότητας του τομέα των υπηρεσιών τους προηγούμενους τρείς μήνες, από την ενίσχυση των προσδοκιών για την ζήτηση στον τομέα τους επόμενους τρείς μήνες αλλά και από τις προσδοκίες για αύξηση της απασχόλησης. Επιπροσθέτως, όσον αφορά στους καταναλωτές, ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης βελτιώθηκε επίσης στις -57 μονάδες τον Αύγουστο του 17, από -61,5 τον Ιούλιο του 17 και -7,1 τον Αύγουστο του 16. Σημειώνεται ότι το μακροχρόνιο μέσο επίπεδο του δείκτη στην Ελλάδα διαμορφώνεται στις -4,7 μονάδες. Επισημαίνεται επίσης, η άμβλυνση της απαισιοδοξίας των καταναλωτών για την οικονομική τους κατάσταση τους προσεχείς 1 μήνες, αλλά και την οικονομική κατάσταση της χώρας. Τέλος, ο δείκτης που αντανακλά τη δυνατότητα των νοικοκυριών για αποταμίευση τους επόμενους 1 μήνες, αν και βελτιώθηκε οριακά τον Αύγουστο του 17, παραμένει σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο (-8,5 μονάδες). Αντίθετα, ο δείκτης προσδοκιών στο λιανικό εμπόριο επιδεινώθηκε στις -3,6 μονάδες τον Αύγουστο του 17, από -1,3 μονάδες τον Ιούλιο του 17. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στην αρνητική εξέλιξη των πωλήσεων των επιχειρηματιών του κλάδου τους τρείς προηγούμενους μήνες, ενώ αντίθετα οι προσδοκίες για τις πωλήσεις τους τρείς επόμενους μήνες βελτιώθηκαν (Αύγουστος 17: 13,3, Ιούλιος 17: 1,3). Επίσης, μείωση κατέγραψε ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στις Κατασκευές στις -49, μονάδες τον Αύγουστο του 17, από -39,7 μονάδες τον Ιούλιο, ωστόσο ο δείκτης αυτός είναι ιδιαίτερα ευμετάβλητος. Τέλος, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία μειώθηκε στις -3,7 μονάδες τον Αύγουστο του 17, από -,7 μονάδες τον Ιούλιο, αν και παραμένει σε αρκετά υψηλό επίπεδο σε σχέση με τον Αύγουστο του 16 (-5,1). Πρωτογενές Πλεόνασμα το επτάμηνο 17: Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών, τους επτά πρώτους μήνες του 17 το πρωτογενές πλεόνασμα του κρατικού προϋπολογισμού (χωρίς την επίπτωση του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών και εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης) ανήλθε στα 3, δισ. και διαμορφώθηκε σε υψηλότερο επίπεδο τόσο έναντι του στόχου για το επτάμηνο που έχει τεθεί με βάση το Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα Δημοσιονομικής Στρατηγικής 18-1 (,1 δισ.), όσο και έναντι
Καθαρά Έσοδα Τακτικού Προϋπολογισμού Πρωτογενείς Δαπάνες Τακτικού Προϋπολογισμού Έσοδα ΠΔΕ Δαπάνες ΠΔΕ του αντίστοιχου διαστήματος του 16, ήτοι,7 δισ. Γράφημα 6. Πορεία Εσόδων και Πρωτογενών Δαπανών Κρατικού Προϋπολογισμού (Ιανουάριος-Ιούλιος κάθε έτους) σε δισ. 3 5 15 1 5 3,3 6, 3, 4,3, 4,8 1,, πρωτογενές ισοζύγιο κρατικού προϋπολογισμού, 1,1 6, 6,3 3,7 3, έσοδα δαπάνες έσοδα δαπάνες έσοδα δαπάνες έσοδα δαπάνες 14 15 16 17 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Η βελτίωση στο πρωτογενές ισοζύγιο σε ετήσια βάση στο πρώτο επτάμηνο του 17 προήλθε, όπως φαίνεται στο Γράφημα 6 από (ι) τις μειωμένες πρωτογενείς δαπάνες κατά,5 δισ., (ιι) τις μειωμένες δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (,59 δισ.) και (ιιι) τα αυξημένα καθαρά έσοδα του τακτικού προϋπολογισμού κατά, δισ. Ωστόσο, τα έσοδα αυτής της κατηγορίας διαμορφώθηκαν χαμηλότερα έναντι του στόχου που είχε τεθεί για το επτάμηνο του 17 κατά,7 δισ. Ειδικά, όσον αφορά στην εξέλιξη των καθαρών εσόδων του τακτικού προϋπολογισμού επισημαίνονται τα εξής: (ι) τα έσοδα από άμεσους φόρους διαμορφώθηκαν χαμηλότερα έναντι του τεθέντα στόχου στο διάστημα Ιανουαρίου-Ιουλίου 17 (κατά 37 εκατ.), ενώ ήταν μειωμένα και σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 16 κατά 654 εκατ. (-7,3%), λόγω κυρίως των μειωμένων εσόδων από τον φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων. (ιι) τα έσοδα από έμμεσους φόρους, που αποτελούσαν και το 54% των τακτικών εσόδων, στο πρώτο επτάμηνο του 17 ανήλθαν σε 14,8 δισ. και διαμορφώθηκαν σε υψηλότερο επίπεδο τόσο έναντι της αντίστοιχης περιόδου του περασμένου έτους όσο και του τεθέντα στόχου. Από τις επιμέρους κατηγορίες των έμμεσων φόρων: α) τα έσοδα από φόρους επί των συναλλαγών (κυρίως έσοδα από ΦΠΑ) ήταν αυξημένα τόσο σε σχέση με το επτάμηνο του 17 όσο και σε σχέση με τον τεθέντα στόχο για αυτήν την περίοδο (+ 14 εκατ.). β) Η εισπραξιμότητα των έμμεσων φόρων βελτιώθηκε καθώς τα έσοδα από τους έμμεσους φόρους παρελθόντων οικονομικών ετών ήταν αυξημένα κατά 156 εκατ. σε σχέση με πέρυσι και 16 εκατ. σε σχέση με τον στόχο. γ) Τα έσοδα από τους φόρους στην κατανάλωση μειώθηκαν κατά 174 εκατ. σε σχέση με την ίδια περίοδο του 16 και υπολείπονται του στόχου κατά 1,7 1,1 σε δισ. 4 3,5 3,5 1,5 1,5 93 εκατ., εξέλιξη που οφείλεται κυρίως στην μείωση των εσόδων από τους λοιπούς ειδικούς φόρους κατανάλωσης (καπνού, κλπ). Όσον αφορά στις δαπάνες σημειώνεται ότι συνεχίζει η μείωση των πρωτογενών δαπανών του τακτικού προϋπολογισμού, αλλά και η μείωση των δαπανών δημοσίων επενδύσεων τόσο έναντι του τεθέντος στόχου για το επτάμηνο του 17 όσο και σε σχέση με το αντίστοιχο διάστημα του 16. Τέλος, το πρωτογενές πλεόνασμα συμπεριλαμβανομένης της επίπτωσης του προγράμματος εξόφλησης υποχρεώσεων παρελθόντων ετών και εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης ανήλθε την περίοδο Ιανουαρίου Ιουλίου 17 σε 1,9 δισ., έναντι 1,6 δισ. την αντίστοιχη περίοδο του 16. Τραπεζική Χρηματοδότηση του Ιδιωτικού Τομέα: Τον Ιούλιο του 17, η χρηματοδότηση προς τον ιδιωτικό τομέα συνέχισε να παρουσιάζει αρνητικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής κατά -1,%, σε ετήσια βάση αλλά οριακά μικρότερο από τον Ιούνιο του 17 που παρουσίασε μείωση της τάξεως του 1,3%. To υπόλοιπο των χορηγήσεων στο τέλος Ιουλίου διαμορφώθηκε σε 189, δισ. και συνοδεύθηκε από αρνητική μηνιαία καθαρή ροή 3 ύψους 435 εκατ. Ως προς την διάρθρωση τους, το 48% αφορά σε επιχειρηματικά δάνεια, το 3% σε στεγαστικά, το 13% σε καταναλωτικά και λοιπά και το 7% σε δάνεια προς ελεύθερους επαγγελματίες (συμπ. αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις). (Γράφημα 7). Γράφημα 7. Υπόλοιπα Χρηματοδότησης προς τον Ιδιωτικό Τομέα, Ιούνιος 17, (σε δισ. και % διάρθρωση) Πηγή: ΤτΕλλάδος Καταναλωτικά και Λοιπά 5,3 13% Στεγαστικά 59,8 3% Ελεύθεροι Επαγγελματίες 13,1 7% Επιχειρηματικά 91, 48% Ειδικότερα, το υπόλοιπο των δανείων προς τις επιχειρήσεις παρέμεινε σχεδόν το ίδιο (-,1%) τον Ιούλιο του 17, σε σχέση με τον Ιούλιο του 16, ενώ οι πιστώσεις προς τις μη-χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις μειώθηκαν κατά,5%, σε ετήσια βάση, Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων/εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. Από το Δεκέμβριο του 16, δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της γενικής κυβέρνησης. 3 Μηνιαία καθαρή ροή ορίζεται ως η διαφορά του ύψους των χορηγήσεων νέων δανείων εντός του μηνός και των αντίστοιχων χρεολυσίων που κατέβαλαν οι δανειολήπτες στις τράπεζες. 3
Μαρ-14 Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Ιουλ-17 από μείωση κατά,% τον Ιούνιο. Ωστόσο, αύξηση σημείωσαν τον Ιούλιο, σε ετήσια βάση, οι πιστώσεις σε επιχειρήσεις κλάδων, όπως το Εμπόριο, ο Τουρισμός, η Ναυτιλία, η Ενέργεια, οι Αποθηκεύσεις & Μεταφορές (πλην Ναυτιλίας), η Διαχείριση της Ακίνητης Περιουσίας και οι ασφαλιστικές επιχειρήσεις (Πίνακα 1). Αντίθετα αρνητικός παραμένει ο ρυθμός μεταβολής των χορηγήσεων σε κλάδους όπως η Γεωργία, η Βιομηχανία και οι Κατασκευές. Σχετικά με την εξέλιξη των δανείων προς τα νοικοκυριά, ο αρνητικός ετήσιος ρυθμός μεταβολής των πιστώσεων, τον Ιούλιο παρέμεινε σχεδόν στο ίδιο επίπεδο σε σχέση τον Ιούνιο και τον Μάιο του 17 και διαμορφώθηκε σε,4%. Οριακές μεταβολές στον ετήσιο ρυθμό μείωσης παρουσίασαν και οι επιμέρους κατηγορίες πιστώσεων προς τα νοικοκυριά. Συγκεκριμένα, ο ρυθμός μείωσης των στεγαστικών δανείων τον Ιούλιο διαμορφώθηκε σε 3,1% από 3,% τον Ιούνιο και από 3,1% τον Μάιο 17, ενώ ο αρνητικός ρυθμός μεταβολής των καταναλωτικών δανείων διαμορφώθηκε σε,5% τον Ιούλιο από,7% τον Ιούνιο. (Υπόλοιπα (**) (***) σε δισ. ευρώ) Μάιος 17 Ιούν. 17 Ιούl. 17 Σύνολο 93, 9,1 91, (%) 1μηνη μεταβολή,4% -,3% -,1% I. Μη- Χρηματοπιστωτικές Επιχ. 86,4 85,5 84,,4% -,% -,5% Γεωργία 1,3 1, 1, -3,6% -5,6% -4,6% Βιομηχανία 19,3 18,8 18,5-3,1% -4,7% -4,6% Εμπόριο 18,6 18,6 18,4,4%,1% 1,% Τουρισμός 7,6 7,6 7,5,5% 1,7% 1,3% Ναυτιλία 8,7 8,7 8,4-1,%,7%,6% Κατασκευές 9,6 9,5 9,3 -,6% -3,% -,3% Ενέργεια- Ύδρευση 5,1 4,9 4,8 9,% 6,8% 3,1% Αποθηκεύσεις και Μεταφορές 1,4 1,4 1,3 47,5% 4,6% 39,1% Διαχείρηση Ακίνητης Περιουσίας 4,8 4,8 4,7 5,3% 3,5% 3,% ΙΙ. Ασφαλιστικές Επιχ. και Λοιπά 6,8 6,6 7, 1,% -1,1% 4,7% Πηγή: ΤτΕ Πίνακας 1. Χρηματοδότηση (*) Επιχειρήσεων ανα Κλάδο Δραστηριότητας (*) Στα υπόλοιπα περιλαμβάνονται τα δάνεια και οι τοποθετήσεις σε εταιρικά ομόλογα, ανεξάρτητα από το αν έχουν τιτλοποιηθεί. (**) Οι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και μεταβιβάσεις δανείων/εταιρικών ομολόγων, οι διαγραφές, καθώς και οι συναλλαγματικές διαφορές. (***) Από το Δεκέμβριο του 16, δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. Τέλος, ο ρυθμός μείωσης των πιστώσεων προς τους ελεύθερους επαγγελματίες, αγρότες και ατομικές επιχειρήσεις επιβραδύνθηκε περαιτέρω τον Ιούλιο σε -,%, σε ετήσια βάση, από,4% τον Ιούνιο,,5% τον Μάιο και 1,1% τον Απρίλιο του 17, ενώ το υπόλοιπο διαμορφώθηκε σε 13,1 δισ. Τραπεζικές Καταθέσεις Ιδιωτικού Τομέα: Το υπόλοιπο των ιδιωτικών καταθέσεων στο τέλος Ιουλίου 17 διαμορφώθηκε σε 11, δισ. και παρουσίασε θετική μηνιαία καθαρή ροή για τρίτο συνεχή μήνα, ύψους 97 εκατ. καταγράφοντας σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, θετικό ετήσιο ρυθμό μεταβολής της τάξεως του 4,3% 4, από 3,4% τον Ιούνιο και τον Μάιο του 17 (Γράφημα 8). 17. 16. 15. 14. 13. 1. 11. Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος Γράφημα 8. Καταθέσεις Ιδιωτικού Τομέα ( εκατ.) Επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων 11.45 Η αύξηση των καταθέσεων τον Ιούλιο, σε ετήσια βάση, οφείλεται τόσο στην αύξηση των καταθέσεων των νοικοκυριών κατά,1% (που αποτελούν το 8,4% των καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα και ανήλθαν σε 99,8 εκατ.) όσο και των επιχειρήσεων κατά 15,3% (Πίνακας ). ΜΑΙ.17 ΙΟΥΝ.17 ΙΟΥΛ.17 (υπόλοιπα και καθαρές ροές σε εκατ. *) Σύνολο 119.415 1.41 11.45 % Ετήσια Μεταβολή 3,4% 3,4% 4,3% Μηνιαία Καθαρή Ροή 638 19 97 Νοικοκυριά 98.8 99.518 99.848 % Ετήσια Μεταβολή 1,5% 1,9%,1% Μηνιαία Καθαρή Ροή -14 771 415 Καταθέσεις όψεως 9.897 1.333 1.97 Ταμιευτηρίου 49.7 49.43 49.94 Προθεσμίας 39.85 39.78 4.56 Επιχειρήσεις.595.93 1.397 % Ετήσια Μεταβολή 1,9% 1,7% 15,3% Μηνιαία Καθαρή Ροή 85 3 51 Καταθέσεις όψεως 15.176 15.948 16.116 Προθεσμίας 5.7 4.81 5.134 Ρέπος 147 145 147 Πηγή: ΤτΕ Πίνακας. Καταθέσεις και Ρέπος Ιδιωτικού Τομέα (*) Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και οι συναλλαγματικές διαφορές. Τέλος, το σύνολο των καταθέσεων εσωτερικού στο τραπεζικό σύστημα που περιλαμβάνει, εκτός των καταθέσεων των νοικοκυριών και επιχειρήσεων, και τις καταθέσεις της γενικής κυβέρνησης ανήλθε τον 4 Οι καθαρές ροές και οι ετήσιοι ρυθμοί μεταβολής υπολογίζονται αφού ληφθούν υπόψη οι αναταξινομήσεις και οι συναλλαγματικές διαφορές. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, από το Δεκέμβριο του 16, στα στοιχεία των καταθέσεων δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης. 4
Ιούνιο του 17 σε 131,7 δισ. σημειώνοντας αύξηση κατά 4,%, σε ετήσια βάση. Το διεθνές επενδυτικό ενδιαφέρον ήταν στραμμένο την περασμένη εβδομάδα, στο ετήσιο συνέδριο, που διοργανώνει η Ομοσπονδιακή Κεντρική Τράπεζα της Πολιτείας του Κάνσας των ΗΠΑ, στο Τζάκσον Χολ, ανελλιπώς από το 1978. H νομισματική πολιτική δεν βρέθηκε στο προσκήνιο, μολονότι το συνέδριο παραδοσιακά, εστιάζει σε θέματα νομισματικής πολιτικής. Στην παρούσα οικονομική συγκυρία οι κεντρικοί τραπεζίτες φαίνεται πως δεν επιθυμούσαν να επικοινωνήσουν τις σκέψεις τους για τη νομισματική πολιτική που θα ακολουθήσουν στο προσεχές μέλλον. Εντούτοις, δεν απουσίασαν και οι σκέψεις εκείνες που θέλουν τους κεντρικούς τραπεζίτες να πράττουν ότι είναι δυνατόν, αλλά οι διαρθρωτικές αδυναμίες να μην τους επιτρέπουν να επηρεάσουν τους αναπτυξιακούς ρυθμούς. Η πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τραπέζης (Fed) των ΗΠΑ, υπερασπιζόμενη των παρεμβάσεων της κεντρικής τραπέζης, επεσήμανε το ενδεχόμενο να απαιτηθούν ορισμένες κανονιστικές προσαρμογές στον χρηματοοικονομικό χώρο, ενώ ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ), ζήτησε να παραμείνει αυστηρό το ρυθμιστικό πλαίσιο του τραπεζικού τομέα, καθώς επιτρέπει στις οικονομίες να αντέξουν μία μακρά περίοδο χαμηλών επιτοκίων χωρίς σημαντικά παράπλευρα αποτελέσματα στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Οι επικεφαλής των κεντρικών τραπεζών προειδοποίησαν για τους κινδύνους της απορρύθμισης του χρηματοπιστωτικού τομέα και έκρουσαν τον κώδωνα του κινδύνου για τον προστατευτισμό, τάση που έχει καταστεί ορατή μετά την απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου στο δημοψήφισμα της 3ης Ιουνίου του 16, να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η στροφή προς τον προστατευτισμό, θέτει σε σοβαρό κίνδυνο την ενίσχυση της παραγωγικότητας και κατά συνέπεια την ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας, εν μέσω σημαντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι ανεπτυγμένες οικονομίες (πχ γήρανση των κοινωνιών). Όπως χαρακτηριστικά σχολίασε ο πρόεδρος της ΕΚΤ, η ανάγκη διαφύλαξης του ελεύθερου εμπορίου είναι ζωτικής σημασίας, προκειμένου η παγκόσμια οικονομία να ενισχύσει τη δυναμικότητά της. Η απειλή ενάντια στο ελεύθερο εμπόριο απαιτεί την υιοθέτηση πολιτικών τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο και σε πολυμερές επίπεδο. Στο διήμερο συνέδριο των κεντρικών τραπεζιτών, ο επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) εμφανίσθηκε αισιόδοξος για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς όπως χαρακτηριστικά ανέφερε η ανάπτυξη πραγματοποιείται σε ευρεία βάση, κάτι που απουσίαζε την περασμένη δεκαετία. Ωστόσο όπως επεσήμανε, υπάρχουν κίνδυνοι κυρίως σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, Η πρόβλεψη του ΔΝΤ για ρυθμό ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας 3,5% το 17, επιβεβαιώνεται και στις προσωρινές εκτιμήσεις του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ). Ειδικότερα, το πραγματικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) στις χώρες του διεθνούς οργανισμού επιταχύνθηκε σε τριμηνιαία βάση στο,7% το δεύτερο τρίμηνο του 17, έναντι,5% που ήταν το προηγούμενο τρίμηνο (Γράφημα 9). Γράφημα 9. Τριμηνιαία μεταβολή ΑΕΠ % 1, 1,,8,6,4,, ΟΟΣΑ Ευρωζώνη 7 Κύριες χώρες Πηγή:ΟΟΣΑ Α ΤΡΙΜ.17 Γαλλία Γερμανία Ιταλία Ιαπωνία Ηνωμένο Βασίλειο Μεταξύ των σημαντικότερων επτά οικονομιών (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ), ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ, στο δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, επιταχύνθηκε ταχύτερα στην Ιαπωνία (σε 1,% έναντι,4% το προηγούμενο τρίμηνο) και στις ΗΠΑ (,6% έναντι,3%), ενώ οριακή ήταν η αύξηση στο Ηνωμένο Βασίλειο (σε,3% έναντι,%). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ευρωζώνη η ανάπτυξη σημείωσε οριακή αύξηση κατά,6% από,5% το προηγούμενο τρίμηνο. Ειδικότερα, σταθερή ήταν η ανάπτυξη στη Γαλλία και την Ιταλία (,5% και,4% αντίστοιχα), ενώ οριακή επιβράδυνση κατέγραψε στη Γερμανία (,6% έναντι,7% το προηγούμενο τρίμηνο). Σε ετήσια βάση, η αύξηση του ΑΕΠ στις χώρες του ΟΟΣΑ επιταχύνθηκε στο,4% το δεύτερο τρίμηνο του 17, έναντι,1% το προηγούμενο τρίμηνο. Μεταξύ των σημαντικότερων επτά οικονομιών, η Γερμανία, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες σημείωσαν τον υψηλότερο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης (,1%), ενώ η Ιταλία σημείωσε τη χαμηλότερη ανάπτυξη (1,5%). ΗΠΑ Β ΤΡΙΜ.17 ΑΕΠ Το Bureau of Economic Analysis αναθεώρησε προς τα πάνω την πρώτη εκτίμησή του για την αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 17, ΗΠΑ 5
Μαϊ-14 Ιουλ-14 Σεπ-14 Νοε-14 Ιαν-15 Μαρ-15 Μαϊ-15 Ιουλ-15 Σεπ-15 Νοε-15 Ιαν-16 Μαρ-16 Μαϊ-16 Ιουλ-16 Σεπ-16 Νοε-16 Ιαν-17 Μαρ-17 Μαϊ-17 Ιουλ-17 από,6% σε 3,% σε ετήσια βάση (πρώτο τρίμηνο 17: 1,%). Πιο συγκεκριμένα, αναθεωρήθηκε σημαντικά: α) Ο ρυθμός αύξησης των ιδιωτικών επενδύσεων, από,% σε 3,6%, οι οποίες συμβάλουν στην αύξηση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο του 17 (,6 εκατοστιαίες μονάδες). Ειδικότερα για τις επενδύσεις σε εξοπλισμό, αυξήθηκαν κατά 8,8% σε ετήσια βάση στο δεύτερο τρίμηνο, υπερβαίνοντας την πρώτη εκτίμηση για αύξηση κατά 7,8%. Πρόκειται για την υψηλότερη αύξηση των τελευταίων δύο ετών, η οποία αναμένεται να διατηρηθεί καθώς διαφαίνεται αυξητική τάση των επιχειρηματικών κερδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι, τα επιχειρηματικά κέρδη (προσαρμοσμένα ως προς την αξία των αποθεμάτων και τις αποσβέσεις) αυξήθηκαν κατά 7% σε ετήσια βάση στο δεύτερο τρίμηνο του 17. Η αύξηση των επενδύσεων σε εξοπλισμό, σε συνδυασμό με τα αυξημένα επιχειρηματικά κέρδη, αναμένεται να στηρίξουν τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την αύξηση της παραγωγικότητας. β) Ο ρυθμός αύξησης της ιδιωτικής κατανάλωσης, από,8% σε 3,3%. Η ιδιωτική κατανάλωση συνιστά περί το 7% του ΑΕΠ και στο δεύτερο τρίμηνο του 17 συνέβαλε κατά,8 εκατοστιαίες μονάδες στην αύξησή του. Επιπροσθέτως, η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να διατηρήσει τη δυναμική της, στηριζόμενη στην ενίσχυση του πραγματικού εισοδήματος των νοικοκυριών και τον αποδοχών από εργασία. Αναλυτικότερα, στο δεύτερο τρίμηνο 17, ο ρυθμός αύξησης του πραγματικού διαθεσίμου εισοδήματος των νοικοκυριών αυξήθηκε στο 3,% σε ετήσια βάση (πρώτο τρίμηνο 17:,9%) και ο ρυθμός αύξησης των αποδοχών από εργασία διαμορφώθηκε στο,9% (πρώτο τρίμηνο 17: 3,3%). Σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης του Πανεπιστημίου Michigan (Aύγουστος), η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να αυξηθεί κατά,4% το 17. Αντιθέτως, αναθεωρήθηκε προς τα κάτω: α) ο ρυθμός μεταβολής της δημόσιας κατανάλωσης (από,7% σε -,3%), β) ο ρυθμός αύξησης των εξαγωγών και των εισαγωγών, διατηρώντας σχεδόν αμετάβλητη τη συμβολή των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο (, εκατοστιαίες μονάδες), έναντι του πρώτου τριμήνου (, εκατοστιαίες μονάδες). Τέλος, στο δεύτερο τρίμηνο 17, το ποσοστό αποταμίευσης στο σύνολο του διαθεσίμου εισοδήματος μειώθηκε στο 3,7% (πρώτο τρίμηνο 17: 3,9%). Σύμφωνα με τις πρόσφατες εκτιμήσεις του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (World Economic Outlook, Ιούλιος 17), ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ αναμένεται να αυξηθεί στο,1% το 17 και το 18, έναντι 1,8% το 16. Ο αντίστοιχος ρυθμός στη ΖτΕ, εκτιμάται στο 1,9% το 17 1,7% το 18, έναντι το 1,8% 16. Γράφημα 1. Ετήσιος ρυθμός μεταβολής ΑΕΠ και συνιστωσών του (%, σταθερές τιμές) 1% 1% 8% 6% 4% % % -% -4% -6% -8% ΑΕΠ σε πραγματικούς όρους: 3,% (δεξιός άξονας ->) Ιδιωτική Κατανάλωση: 3,3% Δημόσια Κατανάλωση: -,3% Επενδύσεις: 3,6% Εξαγωγές: 3,7% Εισαγωγές: 1,6% Q '15 Q3 '15 Q4 15 Q1 16 Q '16 Q3 '16 Q4 16 Q1 17 Q '17 Πηγή: Bureau of Economic Analysis Ζώνη του Ευρώ (ΖτΕ) Πιστωτική επέκταση Η νομισματική βάση (Μ1) στη ΖτΕ, τον Ιούλιο, διευρύνθηκε κατά 9,1% σε ετήσια βάση (Ιούνιος: 9,7%), ενώ η προσφορά χρήματος (M3) αυξήθηκε κατά 4,5%, σε ετήσια βάση, έναντι 5,% τον Ιούνιο. Επιπροσθέτως, ο ρυθμός αύξησης της συνολικής χρηματοδότησης προς τον ιδιωτικό τομέα επιβραδύνθηκε στο 3,% σε ετήσια βάση, έναντι 3,1% τον Ιούνιο. Τον Ιούλιο, ο ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων παρέμεινε σταθερός, στο 1,3%, ενώ ενισχύθηκε η καταναλωτική πίστη προς τα νοικοκυριά, από 5,9% τον Ιούνιο σε 6,6% τον Ιούλιο, σε ετήσια βάση. Όπως φαίνεται στο Γράφημα 11, από τον Ιούνιο του 14, όταν η ΕΚΤ επέβαλε αρνητικό επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων, η χρηματοδότηση προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά ακολουθεί ανοδική τάση, αποτέλεσμα της σημαντικής αποκλιμάκωσης του κόστους δανεισμού τους. Ωστόσο, ο μέσος ρυθμός αύξησης των δανείων προς τις επιχειρήσεις είναι χαμηλότερος από τον αντίστοιχο προς τα νοικοκυριά (καταναλωτική και στεγαστική πίστη). Είναι χαρακτηριστικό ότι, ο μέσος ρυθμός αύξησης των επιχειρηματικών δανείων το τελευταίο δωδεκάμηνο διαμορφώθηκε στο 1,5%, ενώ των στεγαστικών δανείων ήταν στο,7% και των καταναλωτικών ανήλθε στο 4,6%. Γράφημα 11. Πιστωτική επέκταση (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) Επιχειρηματικά Δάνεια: 1,% Καταναλ. Πίστη: 6,6% 7,% 5,% 3,% 1,% -1,% -3,% Πηγή: ΕΚΤ Δείκτης οικονομικού κλίματος (ΕSI) Ο δείκτης οικονομικού κλίματος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ESI), τον Αύγουστο, αυξήθηκε στις 4,% 3,%,% 1,%,% -1,% -,% -3,% Στεγαστικά Δάνεια: 3,1% Σύνολο Ιδιωτ. Τομέα: 3,% 6,6% 3,1% 3,% 1,% 6
Αυγ-7 Αυγ-8 Αυγ-9 Αυγ-1 Αυγ-11 Αυγ-1 Αυγ-13 Αυγ-14 Αυγ-15 Αυγ-16 Αυγ-17 Ιαν-1991 Ιαν-1993 Ιαν-1995 Ιαν-1997 Ιαν-1999 Ιαν-1 Ιαν-3 Ιαν-5 Ιαν-7 Ιαν-9 Ιαν-11 Ιαν-13 Ιαν-15 Ιαν-17 111,9 μονάδες, έναντι 111,3 μονάδων τον Ιούλιο (βλ. Πίνακα 3), διαμορφούμενος στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων δέκα ετών (βλ. Γράφημα 1). Η αύξηση του δείκτη προήλθε από την αύξηση των επιμέρους δεικτών για τη βιομηχανία, τον κλάδο των υπηρεσιών και την καταναλωτική εμπιστοσύνη. Αντιθέτως, αποδυναμώθηκαν οι επιχειρηματικές προσδοκίες για τον κλάδο του λιανικού εμπορίου και των κατασκευών. Σε επίπεδο κράτους-μέλους, τον Αύγουστο καταγράφηκε σημαντική άνοδος του δείκτη οικονομικού κλίματος στις μεγαλύτερες οικονομίες της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας εκτός της Γερμανίας. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην ενίσχυση του Ευρώ από την αρχή του έτους (περί το 15% έναντι του Δολαρίου ΗΠΑ), εξέλιξη η οποία προβληματίζει την ΕΚΤ (πρακτικά συνεδρίασης 8 ης Ιουνίου) και ενδεχομένως να κάμψει τις εξαγωγές της Γερμανίας, όπως επισημάνθηκε και από την Καγκελάριο (9.8.17). Πίνακας 3. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος σε επιλεγμένα κράτη-μέλη της ΖτΕ 17 διαφορά από τον προηγ. μήνα* Αύγουστος Ιούλιος Ιούνιος Μάιος Απρίλιος Μάρτιος ΖτΕ,6 111,9 111,3 111,1 19,3 19,7 18, Γερμανία -,6 111,9 11,5 111,9 19,5 111, 19, Γαλλία 1,7 11,6 18,9 19,5 17,6 16, 15,1 Ιταλία 3,6 19,1 15,5 16,1 16,1 17, 15,6 Ισπανία 1,4 19,3 17,9 18,9 18,4 17,9 16,9 Ολλανδία -,9 19, 19,9 19,8 17,9 11,1 18,7 Πορτογαλία -, 11, 114, 11,4 113,8 111,6 11,9 Ελλάδα,8 99, 98, 94, 93, 94,9 93,4 * Με κόκκινο σημειώνεται η μείωση του δείκτη. Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή 115 15 95 85 75 65 Γράφημα 1. Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στη ΖτΕ Μάρτιος 15: Έναρξη προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE) της ΕΚΤ 116, μονάδων τον Ιούνιο, παραμένοντας σε υψηλό επίπεδο (βλ. Γράφημα 13). Η μείωση του δείκτη οφείλεται στη μείωση του επιμέρους δείκτη για την τρέχουσα οικονομική συγκυρία. Αντιθέτως, αυξήθηκε ο επιμέρους δείκτης για την πορεία της οικονομίας κατά τους επόμενους έξι μήνες. Η αυξημένη αισιοδοξία ανάμεσα στους επιχειρηματίες συνάδει με τα πραγματικά μεγέθη της οικονομίας, καθώς το 16, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε με τον υψηλότερο ρυθμό των τελευταίων πέντε ετών, κατά 1,8% σε ετήσια βάση, στηριζόμενο κυρίως στην εγχώρια ζήτηση. Στο δεύτερο τρίμηνο 17, το πραγματικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά,6% σε τριμηνιαία βάση, ενώ, σύμφωνα με τη Bundesbank (Ιούνιος 17), το 17 η οικονομία θα διατηρήσει τον ρυθμό μεγέθυνσής της, περί το 1,9%. 1 115 11 15 1 95 9 85 8 Πηγή: Ιfo Γράφημα 13. Δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo Αύγουστος: 115,9 Δείκτης καταναλωτικών προσδοκιών GfK Ο δείκτης οικονομικών προσδοκιών των νοικοκυριών για το προσεχές δωδεκάμηνο, μετά από πέντε συνεχείς αυξήσεις, μειώθηκε στις 3,4 μονάδες τον Αύγουστο, από τις 44,6 μονάδες τον Ιούλιο. Τον Αύγουστο του 16 διαμορφωνόταν μόλις στις 8,6 μονάδες, γεγονός που δείχνει ότι, παρά τη μείωση του δείκτη, τα νοικοκυριά παραμένουν αισιόδοξα για την πορεία της οικονομίας της Γερμανίας. Η αισιοδοξία των νοικοκυριών αντανακλάται στην αύξηση των επιμέρους δεικτών για τα εισοδήματά τους, την ροπή προς κατανάλωση και τις καταναλωτικές προσδοκίες. Πηγή: Ευρωπαϊκή Εμπορικό Ισοζύγιο Σύμφωνα με τα εποχικά διορθωμένα στοιχεία της Eurostat, τον Ιούνιο, το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου αυξήθηκε στα,3 δισ. από 19, δισ. το Μάϊο, και είναι οριακά αυξημένο σε σχέση με τον Ιούνιο του 16 (κατά,4δισ. ή 1,4%). Γερμανία Δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo Ο δείκτης οικονομικού κλίματος Ifo, τον Ιούλιο, μειώθηκε ανεπαίσθητα, στις 115,9 μονάδες, έναντι Πληθωρισμός Ιαπωνία Ο πληθωρισμός, τον Ιούλιο, παρέμεινε για τέταρτο συνεχή μήνα στο,4% σε ετήσια βάση (βλ. Γράφημα 14). Παρά την επεκτατική νομισματική πολιτική της Τράπεζας της Ιαπωνίας επί τρία και πλέον έτη (από τον Απρίλιο του 14), και την επιστράτευση μη συμβατικών μέτρων νομισματικής πολιτικής, όπως η αγορά περιουσιακών στοιχείων από τις αγορές, ο πληθωρισμός εξακολουθεί να απέχει σημαντικά από τον μεσοπρόθεσμο στόχο της (%). Ο δομικός πληθωρισμός (ΔΤΚ εξαιρουμένων των τιμών των τροφίμων και της ενέργειας), ο οποίος είναι 7
Αριθμός συμβολαίων Ιουλ-1 Δεκ-1 Μαϊ-13 Οκτ-13 Μαρ-14 Αυγ-14 Ιαν-15 Ιουν-15 Νοε-15 Απρ-16 Σεπ-16 Φεβ-17 Ιουλ-17 απαλλαγμένος από τα ευμετάβλητα στοιχεία του ΔΤΚ, τον Ιούλιο αυξήθηκε στο,1%, έναντι % τον Ιούνιο. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Τράπεζας της Ιαπωνίας (.7.17), ο ΔΤΚ αναμένεται να διαμορφωθεί χαμηλότερα του στόχου κατά τα επόμενα δύο έτη, στο 1,1% το 17 και 1,5% το 18 (βλ. Πίνακα 4). 4 3 1-1 ΔΤΚ Πηγή: Bloomberg Γράφημα 14. ΔΤΚ μεσοπρ. στόχος Τράπ. της Ιαπωνίας Πίνακας 4. Προβλέψεις για το ΑΕΠ και τον ΔΤΚ (ετήσια % μεταβολή) 17 18 19 πραγματικό ΑΕΠ 1,8 1,4,7 ΔΤΚ 1,1 1,5,3 Πηγή: Τράπεζα της Ιαπωνίας (Ιούλιος 17) Ισοτιμίες Σύμφωνα με τα στοιχεία του Χρηματιστηρίου του Σικάγου, οι συνολικές καθαρές τοποθετήσεις (αγορές μείον πωλήσεις) για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) στο ευρώ (Γράφημα 15) την εβδομάδα που 1 8 4 Γράφημα 15. Specs θέσεις εναντίον (short) του ευρώ -4-8 -1 Ευρώ: Το ευρώ εμφανίζεται ενισχυμένο σε εβδομαδιαία βάση έναντι του δολαρίου-ηπα, κινούμενο υψηλότερα κατά 15,4% από το χαμηλό των τελευταίων 14 ετών ($1,34) που κατέγραψε στις 3 Ιανουαρίου 17. Η ισοτιμία ευρώ-δολαρίου το πρωί της 8ης Αυγούστου στην Ευρώπη διαμορφωνόταν περί τα 1,193 USD/EUR με αποτέλεσμα το ευρώ να σημειώνει από την αρχή του έτους κέρδη 13,5%, έναντι του δολαρίου. Το ευρώ σημείωσε σημαντική άνοδο το πρωί της Τρίτης, επιτυγχάνοντας έναντι του δολαρίου υψηλό,5 ετών ($1,69), διατηρώντας τα κέρδη που είχε επιτύχει την περασμένη εβδομάδα. Η απουσία σχολίων από τον επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Mario Draghi στο συνέδριο του Jackson Hole στο Wyoming των ΗΠΑ, σχετικά με την πρόσφατη ενίσχυση του ευρώ και η επικέντρωση της ομιλίας του σε θέματα όπως το παγκόσμιο εμπόριο, έδωσε την εντύπωση στους επενδυτές ότι η ΕΚΤ δεν ανησυχεί για την άνοδο του. Το ευρώ αναμένεται να παραμείνει σταθερό, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα, με το ενδιαφέρον των επενδυτών να εστιάζεται στην συνεδρίαση της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της ΕΚΤ -η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 7 Σεπτεμβρίου- και ειδικότερα στο κατά πόσο η ΕΚΤ θα ανακοινώσει σχέδια περιορισμού του προγράμματος ποσοτική χαλάρωσης. Στην εξασθένιση του δολαρίου, συμβάλει το ενδεχόμενο να υπάρξουν αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία των ΗΠΑ, εξαιτίας της τροπικής θύελλας Harvey, που έπληξε την Πολιτεία του Τέξας. Ελβετικό Φράγκο: Το ευρώ, εμφανίζεται ενισχυμένο έναντι του φράγκου στην αρχή της εβδομάδας, κινούμενο στην περιοχή των 1,137 φράγκων. Σημειώνεται ότι το ευρώ ενισχύεται έναντι του φράγκου από την αρχή του έτους κατά 6,1%. Βάσει των δημοσιευθέντων νομισματικών στοιχείων της ΤτΕλβετίας (SNB), την προηγούμενη εβδομάδα, εκτιμάται ότι δεν υπήρξε παρέμβασή της στην αγορά συναλλάγματος για αποτροπή ενίσχυσης του φράγκου, καθώς το ποσό των μετρητών που οι εμπορικές τράπεζες της Ελβετίας είχαν καταθέσει στην SNB, ανήλθε οριακά στα 579,75 δισ. φράγκα για την εβδομάδα που έληξε στις 5 Αυγούστου, έναντι 579,49 δισ. φράγκα που ήταν την εβδομάδα μέχρι και 18 Αυγούστου. -16 - -4-8 Πηγή: CFTC,IMM, Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Alpha Bank έληξε στις Αυγούστου αυξήθηκαν κατά 8.79 συμβόλαια, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές θέσεις να διαμορφωθούν στα 87.976 συμβόλαια από 79.67 που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα. Σημειώνεται ότι πρόκειται για τη δεύτερη εβδομαδιαία μείωση που καταγράφεται από τις 8 Αυγούστου. Στερλίνα: Μικτή η εικόνα της στερλίνας σε εβδομαδιαία βάση, καθώς στις 8 Αυγούστου κατέγραφε κέρδη έναντι του δολαρίου-ηπα (1,898 USD/GBP) και απώλειες έναντι του ευρώ (,951 GBP/EUR). Σωρευτικά η στερλίνα καταγράφει απώλειες 8,6% έναντι του ευρώ από την αρχή του έτους και κέρδη 4,6% σε σχέση με το δολάριο. Σημειώνεται ότι από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος της 3 ης Ιουνίου 16, η στερλίνα έχει διολισθήσει κατά 1,9% έναντι του δολαρίου και κατά,7% έναντι του ευρώ. 8
Μάρτιος 15 Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος 16 Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος Ιανουάριος 17 Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέμβριος Οκτώβριος Νοέμβριος Δεκέμβριος 17 Η στερλίνα διαπραγματεύεται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 1 μηνών έναντι του ευρώ, καθώς η πολιτική αβεβαιότητα επιβαρύνει το κλίμα στην αγορά και εγείρει ερωτηματικά για τις προοπτικές των επιχειρήσεων του Ηνωμένου Βασιλείου. Αρνητικά, επηρεάζει την στερλίνα η απουσία ισχυρών πληθωριστικών πιέσεων, καθώς η αγορά τιμολογεί την αύξηση του βασικού επιτοκίου της ΒοΕ στη συνεδρίαση της 14ης Δεκεμβρίου κατά,5% με πιθανότητα 5,8% όταν στις 31 Ιουλίου η πιθανότητα ήταν 38,%. Σε επίπεδο ανάληψης επενδυτικού κινδύνου, η συμπεριφορά των επενδυτών όπως αποτυπώνεται στο ασφάλιστρο κινδύνου (CDS-credit default swaps) πενταετούς διάρκειας, υποδεικνύει μια επιφυλακτική στάση, καθώς στις 8 Αυγούστου ανήλθε στα,3 bps έναντι 19,8 bps που ήταν στις 1 Αυγούστου. Αγορές ομολόγων Η πορεία του προγράμματος QE της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τραπέζης (ΕΚΤ) Οι αγορές κρατικών ομολόγων από την ΕΚΤ (Γράφημα 16) την εβδομάδα μέχρι τις 5 Αυγούστου στο πλαίσιο εφαρμογής του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης (QE), ανήλθαν στα 1.698,1 δισ. με αποτέλεσμα ο μέσος εβδομαδιαίος όρος από την έναρξη του προγράμματος να υπολογίζεται στα 13, δισ. Παράλληλα, στην ίδια περίοδο, η ΕΚΤ προχώρησε σε αγορές καλυμμένων ομολόγων, αξίας 1.141 εκατ. και σε πωλήσεις Asset-backed securities αξίας 449 εκατ. Επίσης, η ΕΚΤ πραγματοποίησε την περασμένη εβδομάδα αγορές εταιρικών και ασφαλιστικών ομολογιακών τίτλων αξίας 94 εκατ. ενώ από τις 8 Ιουνίου 16 έχει συνολικά αγοράσει 16, δισ. 7 6 5 4 3 1 Γράφημα 16. Πρόγραμμα αγοράς κρατικών ομολόγων ΕΚΤ δισ. Εφαρμογή προγράμματος: 19 εβδομάδες 8 Ανώτατο όριο αγορών μήνα Πηγή: Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα, Διεύθυνση Oικονομικών Μελετών-Alpha Bank Ανώτατο όριο αγορών μήνα Στην Ελληνική αγορά ομολόγων, το εύρος τιμών (αγορά) του 1ετούς ομολόγου λήξης 4 Φεβρ. 7 διαμορφωνόταν το πρωί της 8ης Αυγούστου μεταξύ 87,1-87,5 ήτοι απόδοση 5,54%-5,59%. Σημειώνεται ότι στις 18 Ιουλίου 17 το 1ετές ομόλογο της Ελληνικής Δημοκρατίας κατέγραψε χαμηλό αποδόσεως 5,5% και στις 8.7.15 υψηλό αποδόσεως 19,7%. Η διαφορά απόδοσης μεταξύ του Ελληνικού 1ετούς και Γερμανικού ομολόγου (spread) υποχώρησε στις 5 μονάδες βάσης. Παράλληλα, η απόδοση του 1ετούς Γερμανικού ομολόγου, ως σημείο αναφοράς του κόστους δανεισμού της Ζώνης του Ευρώ, υποχώρησε στο,38% (Γράφημα 17). Το 1ετές ομόλογο της Πορτογαλίας στις 8 Αυγούστου κατέγραφε απόδοση,89%, της Ισπανίας 1,49% και της Ιταλίας,9%. Η διαφορά απόδοσης του 1ετούς Πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του Γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση στις 51 μ.β. και του 1ετούς Ιταλικού ομολόγου στις 171 μ.β. (Πίνακας 5). Στις ΗΠΑ, η απόδοση του 1-ετούς ομολόγου διαμορφωνόταν στο,18% στις 8 Αυγούστου 17. Γερμανία Ολλανδία Γαλλία Πορτογαλία Ιταλία Ισπανία Ελλάδα Γράφημα 17. Αποδόσεις 1ετών ομολόγων,41,38,54,53,7,71,1,9 1,4 1,49,73,89 1 3 4 5 6 Πίνακας 5. Διαφορά αποδόσεων 1ετών ομολόγων της ΖτΕ με το αντίστοιχο 1ετές της Γερμανίας Κύπρος 1-Αυγ-17 5,63 5,58 8-Αυγ-17 8-Αυγ-17 1-Αυγ-17 Διαφορά μβ* Ελλάδα 5 5 - Ισπανία 111 11 1 Ιταλία 171 16 11 Πορτογαλία 51 3 18 Γαλλία 33 9 4 Ολλανδία 14 13 1 Πηγή: Reuters *μβ=μονάδες βάσης Τουριστικές εισπράξεις Οι τουριστικές εισπράξεις αυξήθηκαν κατά 15,3%, σε ετήσια βάση, τον Ιούνιο και ανήλθαν σε 347, εκατ. από 31, εκατ. τον Ιούνιο του 16 (Γράφημα 18). Επίσης αυξημένες ήταν τον Ιούνιο οι αφίξεις τουριστών κατά 14,4%, σε ετήσια βάση και ανήλθαν σε 47.45 άτομα από 413.114 άτομα τον Ιούνιο του 16. Παράλληλα, αύξηση σημείωσαν τόσο οι εισπράξεις ανά ημέρα στα 79, τον Ιούνιο από 78,34 τον Ιούνιο του 16, όσο και οι εισπράξεις ανά άτομο στα 734,89 από 78,53 τον Ιούνιο του 16. 9
45 4 35 3 5 15 1 5 31, Γράφημα 18. Τουριστικές εισπράξεις (εκατ. ευρώ) 4, 39, 337,1 66, 83,8 Προϋπολογισμός Ο προϋπολογισμός παρουσίασε πλεόνασμα 15, εκατ. (1,1% του ΑΕΠ) στο διάστημα Ιανουαρίου- Ιουλίου, έναντι ελλείμματος 91, εκατ. (-,6% του ΑΕΠ) στο αντίστοιχο διάστημα του 16, καθώς τα έσοδα αυξήθηκαν με πολύ μεγαλύτερο ρυθμό συγκριτικά με τις δαπάνες. Αναλυτικότερα, τα έσοδα του προϋπολογισμού ήταν υψηλότερα κατά 1,4%, λόγω της αύξησης των έμμεσων φόρων (κυρίως των εσόδων από τον ΦΠΑ), των άμεσων φόρων, των μη φορολογικών εσόδων και των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 3,%, κυρίως λόγω των υψηλότερων εξόδων για τόκους, αλλά και των υψηλότερων μισθών. 5,9 35,4 46,6 86,1 189,6 91,5 347, Ιουν-16 Αυγ-16 Οκτ-16 Δεκ-16 Φεβ-17 Απρ-17 Ιουν-17 Πηγή: Στατιστική Αρχή Κύπρου Ρουμανία Προϋπολογισμός Στο πρώτο επτάμηνο του 17, το έλλειμμα του προϋπολογισμού σχεδόν τριπλασιάσθηκε και ανήλθε σε RON 5,1 δισ. (,63% του ΑΕΠ) από RON 1,74 δισ. (,3% του ΑΕΠ) στο πρώτο επτάμηνο του 16, λόγω της εντονότερης αύξησης των δαπανών συγκριτικά με αυτή των εσόδων. Αναλυτικότερα, τα έσοδα του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 9,%, σε ετήσια βάση. Υψηλότερα ήταν τα έσοδα από τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης (+16,4%), τον φόρο εισοδήματος (+1,8%) και τον φόρο κεφαλαίου (+15,%). Αντιθέτως, μειωμένα ήταν τα έσοδα από τον ΦΠΑ κατά 4,6%, λόγω των μειώσεων του βασικού συντελεστή ΦΠΑ, τον Ιανουάριο του 16 και τον Φεβρουάριο του 17. Παράλληλα, οι δαπάνες του προϋπολογισμού αυξήθηκαν κατά 11,4%, σε ετήσια βάση. Άνοδο παρουσίασαν οι δαπάνες προσωπικού (+,3%), κυρίως λόγω της αύξησης των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων στους τομείς της υγείας και της εκπαίδευσης, καθώς και οι δαπάνες κοινωνικής πρόνοιας (+1,7%), κυρίως λόγω των αυξήσεων της κατώτατης σύνταξης, την 1 Ιανουαρίου 17 και την 1 Ιουλίου 17. 1
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ (ετήσιες εκατοστιαίες μεταβολές) Ετήσια στοιχεία 1 11 1 13 14 15 16 ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές) -5,5-9,1-7,3-3,,4 -,, Ιδιωτική Κατανάλωση -6,5-9,9-7,9 -,6,4 -, 1,4 Δημόσια Κατανάλωση -4, -7, -7, -6,4-1,4, -,1 Ακαθάριστες Επενδύσεις Παγίου Κεφαλαίου -19,3 -,7-3,4-8,4-4,6 -,,1 Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 4,4,8 1,1 1,5 7,8 3,4 -, Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών -3,4-8, -9,4 -,4 7,6,3 -,4 Γενικός Δκτ Τιμών Καταναλωτή 4,7 3,3 1,5 -,9-1,3-1,7 -,8 Ανεργία (%) 1,7 17,9 4,4 7,5 6,5 5,1 3,6 Χρηματοδότηση Ιδιωτικού Τομέα, -3,1-4, -3,9-3,1 -, -1,5 Πρωτογενές Ισοζύγιο της Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) (1) -5,7-3,3-1, 1,7,,5 3,9 Χρέος Γενικής Κυβέρνησης (% ΑΕΠ) 146, 17,1 159,6 177,4 179,7 177,4 179, Ισοζύγιο Τρεχ. Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -11,4-1, -3,8 -, -1,6,1 -,6 (1) Με βάση τον ορισμό του οικονομικού π ρογράμματος π ροσαρμογής της Ελλάδας 15 16 16 17 Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Τελευταία διαθέσιμη έτος έτος Q1 Q Q3 Q4 περίοδος Οικονομική Δραστηριότητα Όγκος Λιανικού Εμπορίου (εκτός καυσίμων και λιπαντικών) -,5,4 -, -,4 3,7,3, (Ιαν. Μάιος) Νέες εγγραφές Επιβατηγών Αυτοκινήτων 13,8 1,7 -,3 19,5 16,8 4, 18,7 (Ιαν.- Ιούλ.) Ιδιωτική Οικοδομική Δραστηριότητα (όγκος σε χιλ. μ 3 ) -, -6,9-11,9-3,9 38,4-9,5 3,8 (Ιαν.-Μάιος) Βιομηχανική Παραγωγή: Μεταποίηση 1,8 4, 1,1 7,3 5,1,3 4, (Ιαν.-Ιούν.) Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών ΡΜΙ στη μεταποίηση 45,4 49, 49,1 49,5 49,4 48,7 5,5 (Ιούλ.) Δείκτης Οικονομικού Κλίματος 89,7 91,8 9,6 9,3 9,1 94,1 99, (Αύγ.) Δείκτης Επιχειρηματικών Προσδοκιών στη Βιομηχανία 81,9 91, 9,7 91,9 91,1 91, 91,6 (Ιούλ.) Δείκτης Εμπιστοσύνης Καταναλωτών -51, -68, -68, -71, -68, -65, -57, (Αύγ.) Πιστωτική Επέκταση (τέλος περιόδου) Ιδιωτικός Τομέας -, -1,4 -,1 -, -1,6-1,5-1, (Ιούλ.) Επιχειρήσεις -,9,1-1,4-1, -,5,1 -,1 (Ιούλ.) - Βιομηχανία,4-1,5 -,3, -,7-1,5-4,6 (Ιούλ.) - Κατασκευές -,9 -,7 1,,8 -,5 -,7 -,3 (Ιούλ.) - Τουρισμός,6,3,9,4,3,3 1,3 (Ιούλ.) Νοικοκυριά -3,1 -,8-3, -3, -,8 -,8 -,4 (Ιούλ.) - Καταναλωτικά Δάνεια -,3 -,8-1,7-1,5 -,7 -,8 -,5 (Ιούλ.) - Στεγαστικά Δάνεια -3,5-3,5-3,4-3,4-3,4-3,5-3,1 (Ιούλ.) Τιμές Δείκτης Τιμών Καταναλωτή -1,7 -,8 -,9 -,9-1, -,4 1, (Ιούλιος) Δομικός Πληθωρισμός -,5 -,1,,3 -,3 -,7,4 (Ιούνιος) Δείκτης Τιμών Διαμερισμάτων -5,1 -,4-4,4 -,5-1,5-1, -1,8 (Α τρίμηνο) ΑΕΠ σε σταθερές τιμές -,, -,8 -,4,1-1,,4 (Α' τρίμηνο) Ιδιωτική Κατανάλωση -, 1,4 -,7 -,7 6,1 1,1 1,7 (Α' τρίμηνο) Δημόσια Κατανάλωση, -,1-3,5-1,5-1,3 -, 1, (Α' τρίμηνο) Επενδύσεις -,,1-1,1 17,8 1,6-13,8 11, (Α' τρίμηνο) Εξαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών 3,4 -, -1,4-9,9 1,8 4,9 4,8 (Α' τρίμηνο) Εισαγωγές Αγαθών & Υπηρεσιών,3 -,4-1,1 -,1 13,8 3,3 1,9 (Α' τρίμηνο) Ισοζύγιο Πληρωμών (σε δις ) Εξαγωγές Αγαθών 4,8 4,5 5,5 6,1 6,3 6,6 13,8 (Ιαν.-Iουν.) Εισαγωγές Αγαθών 4, 41,1 9,7 1, 1,1 11,1,9 (Ιαν.-Ιούν.) Εμπορικό Ισοζύγιο -17, -16,6-4, -4,1-3,8-4,5-9, (Ιαν.-Ιούν.) Ισοζύγιο Τρεχ/σών Συναλλαγών, -1,1 -,4 -,4 4, -,3 -,8 (Ιαν.-Ιούν.) Πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος, ΕΛΣΤΑΤ, ΙΟΒΕ Το παρόν δελτίο έχει αποκλειστικά ενημερωτικό χαρακτήρα. Οι πληροφορίες που περιέχει προέρχονται από πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες αλλά δεν έχουν επαληθευτεί από την Alpha Bank. Το παρόν δεν αποτελεί συμβουλή ή σύσταση ούτε προτροπή για την διενέργεια οποιασδήποτε συναλλαγής. Επίσης δεν συνιστά έρευνα στον τομέα των επενδύσεων κατά την έννοια της ισχύουσας νομοθεσίας και ως εκ τούτου δεν έχει συνταχθεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου για τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Η Alpha Bank δεν υποχρεούται να επικαιροποιεί ή να αναθεωρεί το δελτίο αυτό ούτε να προβαίνει σε ανακοινώσεις ή ειδοποιήσεις σε περίπτωση που οποιοδήποτε στοιχείο, γνώμη, πρόβλεψη ή εκτίμηση που περιέχεται σε αυτό μεταβληθεί ή διαπιστωθεί εκ των υστέρων ως ανακριβής. Η Alpha Bank και οι θυγατρικές της, καθώς επίσης τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, τα στελέχη και οι υπάλληλοι αυτών δεν παρέχουν καμία διαβεβαίωση ούτε εγγυώνται την ακρίβεια, την πληρότητα και την ορθότητα των πληροφοριών που περιέχονται και των απόψεων που διατυπώνονται στο παρόν ή την καταλληλότητά τους για συγκεκριμένη χρήση και δεν φέρουν καμία ευθύνη για οποιανδήποτε άμεση ή έμμεση ζημία θα μπορούσε τυχόν να προκύψει σε σχέση με οποιανδήποτε χρήση του παρόντος και των πληροφοριών που περιέχει εν όλω ή εν μέρει. Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή αναδημοσίευση αυτού του δελτίου ή τμήματος του πρέπει υποχρεωτικά να αναφέρει την Alpha Bank ως πηγή προελεύσεώς του.