Eνεργειακή συν-αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων και βιοµάζας HΜΕΡΙ Α ΙΕΝΕ Αθήνα, 25 Nοεµβρίου 2010 Ι. Μπούκης & Γ. Κουφοδήµος 1

Περιεχόµενα Το πρόβληµα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων και το ισχύον θεσµικό πλαίσιο όσον αφορά την ενεργειακή τους αξιοποίηση H κατάσταση, οι τάσεις και οι προοπτικές διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Ελλάδα Στατιστικά στοιχεία Οι ανεξέλεγκτες επιπτώσεις των ΧΑ Α και µέτρα αποτροπής της διάθεσης των ΑΣΑ σε ΧΥΤΑ Ορισµός των δευτερογενών καυσίµων, προτυποποίησή και δυναµικό παραγωγής τους Η τεχνολογία Μηχανικής Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΤ) Αστικών Στερεών Απορριµµάτων (ΑΣΑ) της εταιρείας HERHOF και η αξιοποίηση των παραγόµενων δευτερογενών καυσίµων (Trockenstabilat ) Πρακτικές εφαρµογές στη βιοµηχανία για την ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίµων (SRF, RDF) και βιοµάζας Πιλοτικά και επιδεικτικά έργα Η/Π µε αεριοποίηση δευτερογενών καυσίµων (SRF) και βιοµάζας Εµπόδια για την αύξηση της διείσδυσης της βιοενέργειας και προτάσεις για την άρση τους - Παραδείγµατα έργων συν-αξιοποίησης δευτερογενών καυσίµων και βιοµάζας Η καύση των σύµµεικτων ΑΣΑ και σύγκρισή της µε την ενεργειακή συναξιοποίηση δευτερογενών καυσίµων και βιοµάζας Συµπεράσµατα 2

To θεσµικό πλαίσιο διαχείρισης αποβλήτων 3

ιαχείριση στερεών αποβλήτων και ενεργειακή αξιοποίηση του βιογενούς κλάσµατος Θεσµικό πλαίσιο και δυνατότητες Iεραρχία διαχείρισης αποβλήτων: 1. αποφυγή παραγωγής αποβλήτων και επαναχρησιµοποίηση (Prevention incl. reuse) 2. προετοιµασία για επαναχρησιµοποίηση 3. ανακύκλωση υλικών (Material recycling) µε «επιθετικούς στόχους»: µέχρι το 2020 ανάκτηση 50% κ.β. τουλάχιστον του χαρτιού, των µετάλλων, των πλαστικών και του γυαλιού 4. ανάκτηση ενέργειας (εδώ περιλαµβάνονται η αποτέφρωση και άλλες θερµικές µέθοδοι όπως η αεριοποίηση και η πυρόλυση, και µάλιστα µε ορισµένα ελάχιστα κριτήρια απόδοσης, π.χ. 65% συνολικός βαθµός ενεργειακής απόδοσης για τις νέες µονάδες) 5. τελική διάθεση (οτιδήποτε δεν χαρακτηρίζεται ανάκτηση). Επιπλέον, στην Οδηγία 2001/77/EK αναφέρεται ότι «... η καύση µη διαχωρισµένων δηµοτικών αποβλήτων δεν θα πρέπει να προωθείται από ένα µελλοντικό σύστηµα υποστήριξης των ανανεώσιµων πηγών ενέργειας, στην περίπτωση που µια τέτοια προώθηση θα υπέσκαπτε την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων...». Τέλος, στη νέα Οδηγία 2009/28/ΕΚ για τις ΑΠΕ, τονίζεται ότι τα Κράτη-Μέλη πρέπει να λάβουν υπόψη τις ανταγωνιστικές χρήσεις της βιοµάζας (τροφικές ανάγκες, χαρτοπολτός, κλπ.) και ότι είναι αναγκαίο να κινητοποιηθούν νέες πηγές βιοµάζας - µέσω νέων συστηµάτων δασοπονίας αλλά και µέσω της (αξιοποίησης) του βιοαποικοδοµήσιµου κλάσµατος των βιοµηχανικών και αστικών αποβλήτων. Η Ευρωπαϊκή επιτροπή (DG TREN) έχει ήδη αρχίσει να συµπεριλαµβάνει στον τοµέα της συγχρηµατοδότησης έργων ενεργειακής αξιοποίησης βιοµάζας και έργα συναξιοποίησης βιοµάζας και στερεών ανακτηθέντων καυσίµων (SRF, βλ. στη συνέχεια). 4

Η παραγωγή των ΑΣΑ στην ΕΕ-27 παραµένει ένα διαχρονικό πρόβληµα που βαίνει συνεχώς διογκούµενο Η παραγωγή των ΑΣΑ στην ΕΕ-27 βαίνει συνεχώς αυξανόµενη καθώς, παρά τη µείωση του ποσοστού των Βιοαποικοδοµήσιµων Αστικών Απορριµµάτων (ΒΑΑ-BMW) που οδεύει προς ΧΥΤΑ, παραµένουν τεράστιες ποσότητες ΑΣΑ που απαιτούν εναλλακτική διαχείριση (ανακύκλωση και ενεργειακή αξιοποίηση των δευτερογενών καυσίµων) (Πηγή: European Environment Agency) 5

Το πρόβληµα συµµόρφωσης της Ελλάδας µε τις Κοινοτικές Οδηγίες 31/1999/ΕΚ (ΑΣΑ) και 64/1994/ΕΚ (υλικά συσκευασίας) kg MSW/capita 600 500 400 300 200 100 Η παραγωγή των ΑΣΑ στην Ελλάδα αυξάνει µε ταχύτερο ρυθµό σε σχέση µε εκείνη στην ΕΕ 0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 EU15+EFTA NMS12 Total EU27 Greece ιαχρονική παραγωγή ΑΣΑ (kg/κάτοικο/έτος) στην ΕΕ και στην Ελλάδα 6

Συµµόρφωση διαφόρων χωρών της ΕΕ µε τις επιταγές της Οδηγίας 31/1999/ΕΚ 160 140 120 100 80 60 40 20 Η υστέρηση της Ελλάδας στη διαχείριση των ΑΣΑ (ελαχιστοποίηση διάθεσης των ΒΑΑ σε ΧΥΤΑ) είναι πολύ υψηλή 7 % of BMW landfilled in 2003 compared to generation in 1995 0 Greece United Kingdom Ireland Slovenia Portugal Spain Czech Republic Hungary Italy Finland France Germany Austria Netherlands Sweden Belgium Denmark EU-15 Target 2006 Target 2009 Target 2016 Βιοαποικοδοµήσιµα Αστικά Απορρίµµατα (ΒΑΑ-BMW) που οδηγήθηκαν στο ΧΥΤΑ (2003) σε σχέση µε τους ενδιάµεσους στόχους της Οδηγίας 31/1999/ΕΚ (Πηγή: European Environment Agency)

Τι επιβάλλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ΕΕ) 1. Κλείσιµο και Aνάπλαση ΧΑ Α 3. Ανακύκλωση Yλικών Συσκευασίας 2. Βιολογική Eπεξεργασία των ΑΣΑ 1. Το κλείσιµο των ΧΑ Α 2. Τον περιορισµό του βιοαποικοδοµήσιµου κλάσµατος των ΑΣΑ που οδηγούνται σε ταφή 3. Την ανάκτηση και ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας και συναφών προϊόντων 8

ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ («ΧΑ Α») ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΖΗΜΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (1/4) Συχνές πυρκαγιές εκλύουν διοξίνες & άλλες βλαβερές ουσίες & θέτουν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές, δάση και περιουσίες 9

ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ («ΧΑ Α») ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΖΗΜΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (2/4) Παραγωγή ιδιαίτερα βεβαρηµένων υγρών αποβλήτων (στραγγίσµατα), τα οποία ρυπαίνουν τον υδροφόρο ορίζοντα και µειώνουν τα αποθέµατα πόσιµου νερού Τα στραγγίσµατα είναι 60 φορές πιο ρυπογόνα από τα αστικά λύµατα 10

ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ («ΧΑ Α») ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΖΗΜΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (3/4) Έκλυση βιοαερίου που ρυπαίνει την ατµόσφαιρα - το περιεχόµενο µεθάνιο (CH 4 ) είναι 21-23 φορές πιο ενεργό από το διοξείδιο του άνθρακα (CO 2 ) Για κάθε MW εγκατεστηµένης ηλεκτρικής ισχύς προερχόµενο από βιοαέριο εξοικονοµούνται περίπου 40.000 CO 2 /έτος 11

ΟΙ ΧΩΡΟΙ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗΣ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ («ΧΑ Α») ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΑΝΕΞΕΛΕΓΚΤΗ ΖΗΜΙΑ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ (4/4) Απόρριψη επικίνδυνων, τοξικών, µολυσµατικών αποβλήτων Υποβάθµιση περιοχής και µακροχρόνια µείωση της αξίας της γης 12

ΟΙ «ΧΑ Α», ΗΛΑ Η ΟΙ ΠΑΡΑΝΟΜΕΣ ΧΩΜΑΤΕΡΕΣ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΛΕΙΣΟΥΝ ΟΡΙΣΤΙΚΑ Έως 31/12/2010 όσοι ΦΟ ΣΑ δεν έχουν νόµιµο τρόπο διαχείρισης των απορριµµάτων τους πρέπει να συνάψουν συµβάσεις µε φορείς διαχείρισης απορριµµάτων (εγχώριους ή ξένους) προκειµένου να διαθέσουν τα ΑΣΑ αρµοδιότητάς τους για τα επόµενα 2-5 έτη Οι συµβάσεις αυτές θα έχουν τρία σκέλη: 1. Τη συµπίεση και µεταφόρτωση ή δεµατοποίηση 2. Την ασφαλή µεταφορά 3. Τη διάθεση σε αδειοδοτηµένη νόµιµη εγκατάσταση (ΧΥΤΑ ή Εργοστάσιο Επεξεργασίας) Το κόστος µιας τέτοιας ενδιάµεσης διαχείρισης είναι σηµαντικό, όµως δεν συγκρίνεται µε το όφελος που προκύπτει από την προστασία του περιβάλλοντος και της δηµόσιας υγείας Το κόστος αυτό εάν το επωµισθούν οι τοπικές κοινωνίες θα αποτελέσει κίνητρο για την εξεύρεση λύσης στην περιοχή τους 13

ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΙ ΧΥΤΑ ΕΝ ΕΙΝΑΙ Η ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΛΥΣΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ (ΑΣΑ) Πλεονεκτήµατα Επεξεργασία στραγγισµάτων, παραγωγή νερού άρδευσης των ΧΥΤΑ Προστασία υπόγειων νερών στεγάνωση Έλεγχος αερίων ρύπων αξιοποίηση βιοαερίου Έλεγχος εισερχοµένων απορριµµάτων Μελλοντική αποκατάσταση τοπίου Μειονεκτήµατα Το κόστος της γης αποµειώνεται Κοινωνικές αντιδράσεις Η υποβάθµιση της αξίας της γης στην ευρύτερη περιοχή Το κόστος αποκατάστασης του τοπίου Το κόστος της µεταφροντίδας (δηλαδή την διαχείριση των υγρών, αερίων ρύπων κλπ) που απαιτείται για 15 τουλάχιστον έτη µετά την πλήρωση Καµία ανάκτηση υλικών 14

Πρόταση «Ολοκληρωµένης θερµικής αξιοποίησης» ελαστικών και άλλων αποβλήτων στη υτική (West) Αττική 15

Ολοκληρωµένο σχέδιο διαχείρισης απορριµµάτων στην Αττική Μία οικολογική προσέγγιση (1/2) ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΜΕΛΕΤΗΣ (ΟΕΑ-GREENPEACE-SOS ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ-WWF) ΑΣΑ στο ΧΥΤΑ Φυλής 6.300 τόνοι ΑΣΑ/ηµέρα (µελέτη) 2.299.500 τόνοι ΑΣΑ/έτος CAPEX Greenpeace 120.000.000 (µελέτη) Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 52,19 /τόνο ΑΣΑ Τυπικό ισοζύγιο µάζας 28,70% ανακυκλώσιµα υλικά/συσκευασίες ή 659.957 τόνοι/έτος 18,70% χαρτί ή 430.007 τόνοι/έτος 35,65% κοµποστοποιήσιµα υλικά/οργανικά ή 819.772 τόνοι/έτος 3,90% ηλεκτρικές-ηλεκτρονικές συσκευές ή 89.681 τόνοι/έτος 13,05% αδρανή (προς ΧΥΤΥ) ή 89.681 τόνοι/έτος ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΠΙ ΜΕΡΟΥΣ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΤΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ 1. Κέντρα Ανακύκλωσης (Κεν-ΑΝΑ) 4. Μέσου κόστους µονάδες κοµποστοποίησης (Μεσ-ΚΟΜΠ) Κέντρα ανακύκλωσης 25 (στοιχεία µελέτης) Προς κοµποστοποίηση 759.772 τόνοι/έτος υναµικότητα Κεν-ΑΝΑ 4.000 τόνοι/έτος "Μεσαίες" µονάδες κοµποστοποίησης 3 Συνολική ποσότητα ΑΣΑ 100.000 τόνοι/έτος Συνολική ποσότητα οργανικών 250.000 τόνοι οργανικά/έτος CAPEX Κεν-ΑΝΑ 1.000.000.µονάδα ανακύκλωσης υναµικότητα Μεσ-ΚΟΜΠ 83.333 τόνοι/έτος Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 250 /τόνο ΑΣΑ CAPEX Μεσ-ΚΟΜΠ 36.000.000 Συνολικό CAPEX Κεν-ΑΝΑ 25.000.000 Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 144 /τόνο οργανικών 2. Οικιακή κοµπστοποίηση (οικ-κομπ) 5. Μικρού κόστους µονάδες κοµποστοποίησης (Μικ-ΚΟΜΠ) Οικιακή κοµποστοποίηση 55.000 τόνοι οργανικών/έτος Προς κοµποστοποίηση 509.772 τόνοι/έτος Εξυπηρετούµενα νοικοκυριά 176.000 νοικοκυριά "Μικρές" µονάδες κοµποστοποίησης 10 Ειδική ποσότητα οργανικών 3,2 τόνοι οργανικών/νοικοκυριό/έτος Μέση δυναµικότητα Μικ-ΚΟΜΠ 20.000 τόνοι/έτος υναµικότητα κάδων 8,77 kg οργανικών/ηµέρα Συνολική ποσότητα οργανικών 200.000 τόνοι οργανικά/έτος Συνολικό κόστος προγράµµατος 10.000.000 CAPEX Μεσ-ΚΟΜΠ 20.000.000 Eιδικό κεφαλαιουχικό κόστος 181,82 /τόνο οργανικού Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 100 /τόνο οργανικών 3. Χαµηλού κόστους κοµποστοποίηση (Χαµ-ΚΟΜΠ) 6. Λειτουργία του ΕΜΑΚ Προς κοµποστοποίηση 764.772 τόνοι/έτος Οργανικό που αποµένει (calc.) 309.772 τόνοι οργανικά/έτος Κόστος κλαδοτεµαχιστών 1.000.000 Οργανικό που αποµένει (µελέτη) 220.000 τόνοι οργανικά/έτος ιαχειρίσιµες ποσότητες 5.000 τόνοι/έτος Non-accountable organics 89.772 τόνοι οργανικά/έτος Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 200 /τόνο Παραγόµενο RDF 20.000 τόνοι RDF/έτος Κόστος "µικρών" κάδων 7.000.000 Αδρανή υπολείµµατα ΕΜΑΚ 20.000 τόνοι αδρανή/έτος Ποσότητα "µικρών" κάδων 90.000 Ειδικό κεφαλαιουχικό κόστος 77,78 /"µικρό" κάδο Οργανικά προς κοµποστοποίηση (2-5) 510.000 τόνοι οργανικού/έτος Συνολικό κόστος προγράµµατος 8.000.000 Απόδοση προγράµµατος κοµποστοποίησης 41,18% min max 7. ιάθεση υπολειµµάτων Υπάρχοντα ΣΕ /Κ ΑΥ 454.000 720.000 από µονάδες κοµποστοποίησης & Κ ΑΥ 300.000 τόνοι αδρανή/έτος Μελλοντικά ΣΕ /Κ ΑΥ 340.000 510.000 διάθεση RDF-EMAK 20.000 τόνοι RDF/έτος Σύνολο 794.000 1.230.000 Αδρανή υπολείµµατα ΕΜΑΚ 20.000 τόνοι αδρανή/έτος Τελικά υπολείµµατα 340.000 τόνοι/έτος 16

Ολοκληρωµένο σχέδιο διαχείρισης απορριµµάτων στην Αττική Μία οικολογική προσέγγιση (2/2) CAPEX Προγράµµατος τόνοι/έτος /τόνο Κέντρα Ανακύκλωσης (Κεν-ΑΝΑ) 25.000.000 100.000 250,00 Οικιακή Κοµποστοποίηση (Οικ-ΚΟΜΠ) 10.000.000 55.000 181,82 Χαµηλή Κοµποστοποίηση (Χαµ-ΚΟΜΠ) 8.000.000 5.000 200,00 Μεσαία Κοµποστοποίηση (Μεσ-ΚΟΜΠ) 36.000.000 250.000 144,00 Μικρή κοµποστοποίηση (Μικ-ΚΟΜΠ) 20.000.000 200.000 100,00 Καµπάνια 20.000.000 Σύνολο-1 119.000.000 610.000 195,08 Υπαρχοντα Κ ΑΥ 454.000 (λειτουργούν µε µέγιστη δυναµικότητα) ΕΜΑΚ 220.000 Σύνολο-2 1.284.000 Εισερχόµενα προς διαχείριση 2.299.500 ιαχειριστικό έλλειµα -1.015.500 Θέµατα προς διερεύνηση (ενδεικτικά) Χωροθετήσεις Χωροθέτηση µονάδων??? 1 Κέντρα Ανακύκλωσης (Κεν-ΑΝΑ) 25 Κόστος αγοράς/εκµίσθωσης γής??? 2 Οικιακή Κοµποστοποίηση (Οικ-ΚΟΜΠ) 0 Μελέτες/αδειοδοτήσεις??? 3 Χαµηλή Κοµποστοποίηση (Χαµ-ΚΟΜΠ) 0 Ίδια κεφάλαια??? 4 Μεσαία Κοµποστοποίηση (Μεσ-ΚΟΜΠ) 3 Λειτουργικό κόστος??? 5 Μικρή κοµποστοποίηση (Μικ-ΚΟΜΠ) 10 Εφικτότητα χρηµατοδότησης??? Σύνολο 38 Φορέας υλοποίησης??? Κατασκευή υποδοµών??? Φορέας λειτουργίας??? Κόστος logistics??? Περιβαλλοντικό αποτύπωµα??? 17

Η «ΨΑΛΙ Α» ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΛEIΣΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΩΘΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΣΑ (1/2) /τόνο ΑΣΑ * Χωρίς ειδικό τέλος & ΦΠΑ ΤΙΜΗ ΕΙΣΟ ΟΥ ΧΥΤΑ ΣΕ ΧΩΡΕΣ Ε.Ε* ΤΙΜΗ ΕΙΣΟ ΟΥ ΣΕ ΧΥΤΑ ΕΛΛΑ Α* Γερµανία Αθήνα 88 99 40 60 Ιταλία Θεσσαλονίκη 88 99 27 35 Βέλγιο Κοζάνη 65 70 32 35 Φιλανδία Ρόδος 27 43 50 71-80 32-39 Πηγή : Ευρωπαϊκή Υπηρεσίας Περιβάλλοντος (2009); Waste Management Benchmarking Study Forfas (2006) ήµοι Ιδιώτες 18

Η «ΨΑΛΙ Α» ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΛEIΣΕΙ ΓΙΑ ΝΑ ΩΘΗΣΕΙ ΤΟΥΣ ΦΟΡΕΙΣ ΣΤΗ ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΥΠΟ ΟΜΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΑΣΑ (2/2) /τόνο (τιµές 2005) ΤΙΜΗ* ΕΙΣΟ ΟΥ ΧΥΤΑ + ΦΟΡΟΣ ΧΥΤΑ 130 110 101 85 95 75 50 65 45 35 51 30 45 45 45 Ολλανδία Φιλανδία ανία Αυστρία ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΜΕΤΡΑ Γερµανία : Απαγόρευση εισόδου σε ΧΥΤΑ για Φόρος ΧΥΤΑ Τιµή Εισόδου απόβλητα περιεκτικότητας >3% κ.β. σε οργανικά (ηµεροµηνία εφαρµογής από τον Ιούνιο 2005) Γερµανία, Βέλγιο : ιαχωρισµός στην πηγή Ιταλία : Υψηλές τιµές ηλεκτρικής ενέργειας από ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίµων Πηγή : Ευρωπαϊκή Περιβαλλοντική Αρχή (2009); Waste Management Benchmarking Study Forfas (2006) 19

ευτερογενή στερεά καύσιµα Ορισµοί και προτυποποίηση Με τον όρο RDF (Refuse Derived Fuels) νοούνται όλα τα ανακτηθέντα, από µηχανική επεξεργασία των αστικών ή βιοµηχανικών αποβλήτων, δευτερογενή καύσιµα. Για το χαρακτηρισµό των ως άνω ως «Στερεών Ανακτηθέντων Καυσίµων»-SRF (Solid Recovered Fuels), πρέπει να πληρούνται οι προϋποθέσεις του προτύπου CEN/TC 343. Η κατηγοριοποίηση των SRF λαµβάνει υπόψη οικονοµικές (KΘ ), τεχνικές (% κ.β. Cl) και περιβαλλοντικές παραµέτρους (% κ.β. Hg), όπως στον παρακάτω πίνακα. Classification property NCV Chlorine (Cl) Mercury (Hg) Classes Unit 1 2 3 4 5 No class Statistical measure (Mean) [MJ/kg ar] > 25 > 20 > 15 > 10 > 3 - Examination 3 10 19 25 2 1 *) Statistical measure (Mean) [% dm] < 0,2 < 0,6 < 1,0 < 1,5 < 3,0 - Examination 4 18 29 10 2 1 **) Statistical measure (Median) Statistical measure (80 th percentile) < 0,02 < 0,03 < 0,08 < 0,15 < 0,50 < 0,04 < 0,06 < 0,16 < 0,30 < 1,00 Examination 19 11 15 8 6 *) = SRF made from sewage sludge [mg/mj ar] **) = SRF made from municipal solid waste and sewage sludge Η κατηγοριοποίηση του SRF χαρακτηρίζει, σε µεγάλο βαθµό, τις ιδιότητες του καυσίµου διευκολύνοντας την αποδοχή του και την ανάπτυξη βιώσιµων εµπορικών εφαρµογών. Η προτυποποίηση του SRF αποτελεί ένα σηµαντικό κίνητρο για τις µονάδες µηχανικής ανακύκλωσης και µηχανικής-βιολογικής επεξεργασίας-μβτ (βελτίωση προϊόντος). 20

Στοιχεία για το δυναµικό παραγωγής RDF/SRF στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) Σύµφωνα µε τα στοιχεία του Κοινοτικού Προγράµµατος Quo Vadis, περίπου 219 µονάδες παραγωγής RDF/SRF παρήγαν ~5 εκατ. τόνους (2005) σε 13 χώρες της ΕΕ- 15. Οι εκτιµήσεις αυτές κρίνονται, πάντως, πολύ κατώτερες (~ 25%) της πραγµατικής παραγωγής. Ενδεικτικά, ο ERFO εκτιµά ότι το δυναµικό του SRF (για την ΕΕ-15, 2005) είναι της τάξεως των 27-37 εκατ. τόνοι σε ετήσια βάση. Μόνο στη Γερµανία, επίσηµες στατιστικές αναφέρουν ~66 µονάδες ΜΒΤ µε δυναµικότητα ~7,1 εκατ. τόνων/έτος (µετά ανακύκλωση στην πηγή-ασπ) ενώ σε ~72 µονάδες καύσης, δυναµικότητας 17,9 εκατ. τόνων/έτος, αξιοποιείται το ενεργειακό περιεχόµενο είτε απευθείας των ΑΣΑ (µετά ΑσΠ) είτε του SRF (των µονάδων ΜΒΤ). H DEFRA έχει αναλάβει πολλές έρευνες αγοράς στο ΗΒ και έχει προτείνει ελάχιστες προδιαγραφές για το SRF, λαµβάνοντας υπόψη την απαίτηση των βιοµηχανικών χρηστών (τσιµεντοβιοµηχανίες, µονάδες συµπαραγωγής, κεντρικές ανθρακικές µονάδες, κλπ.) να χρησιµοποιήσουν ένα προτυποποιηµένο καύσιµο αντί για µη διαχωρισµένα απορρίµµατα. Στα πλαίσια αυτά εκτιµάται ότι το δυναµικό παραγωγής RDF/SRF στο ΗΒ ανέρχεται σε ~1,1-1,5 εκατ. τόνους σε ετήσια βάση. Πηγές: Department for the Environment, Food and Rural Affairs (DEFRA), Defra explores market for refuse-derived fuel (www.retsrecycle.com), Feb-2009 European Recovered Fuel Organisation (ERFO), SRF: achieving environmental and energy-related goals markets, June 2006 Federal Ministry for the Environment, Nature Conservation and Nuclear Safety (BMU), Municipal Solid Waste Management in 2006 Flamme, S. and Balhar, M., An holistic Approach towards quality management and classification-european database on SRF production, Project Quo Vadis 21

ιαχείριση ΑΣΑ - H τεχνολογία Μηχανικής- Βιολογικής επεξεργασίας (ΜΒΤ) της Herhof 22

Τα σηµαντικότερα πλεονεκτήµατα της τεχνολογίας ΜΒΤ της HERHOF Κλειστή διαδικασία, σε ελεγχόµενο περιβάλλον χωρίς οσµές Παραγωγή καθαρών, ανακυκλώσιµων υλικών και δευτερογενούς καυσίµου (Stabilat) Μη-παραγωγή compost (δυσκολία στην τελική του διάθεση) Απουσία υγρών εκροών και αερίων ρύπων Χώρος µηχανικής ανακύκλωσης των ξηρών ΑΣΑ Κλειστό κουτί βιολογικής ξήρανσης των ΑΣΑ ίκτυο προσαγωγής αέρα και αποµάκρυνσης των VOCs Το σύστηµα LARA για τη διαχείριση των VOCs 23

Μονάδα Μηχανικής-Βιολογικής Επεξεργασίας (MBT) ανακύκλωσης των ΑΣΑ και παραγωγής SRF (Osnabrück - Γερµανία) Η µονάδα ΜΒΤ της HRO στο Osnabrück-Γερµανία δυναµικότητας 100.000 τόνων/έτος 24

Μονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κοµποστοποίησης των ΑΣΑ (Λάρνακα - Κύπρος) υναµικότητα µονάδας: 160.000 tn/έτος σύµµεικτα αστικά απόβλητα (ΑΣΑ) 16.000 tn/έτος οργανικά απόβλητα και πράσινα υπολείµµατα 20.000 tn/έτος (από το πρόγραµµα διαλογής στην πηγή) Προϋπολογισµός έργου: ~ 55 εκατ. 25

Μονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης Εµπορο-βιοµηχανικών Στερεών Αποβλήτων (ΒΕΑΣ) και παραγωγή SRF ΕΠ.ΑΝ.Α. Α.Ε. Η µονάδα της ΕΠ.ΑΝ.Α. Α.Ε. λειτουργεί από τις αρχές του 2009 στην ΟΕ Α του. Φυλής H µονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης έχει ετήσια δυναµικότητα 100.000 τόνων ηµοτικών Αποβλήτων («µπλε κάδος») και εµποροβιοµηχανικών αποβλήτων (ΒΕΑΣ) και ενσωµατώνει την «τελευταία λέξη» στις τεχνολογίες διαχωρισµού (οπτικοί διαχωρισµοί, ελαχιστοποίηση ενεργειακής κατανάλωσης, κλπ.) Η µονάδα συµβάλλει σηµαντικά στην επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης και στην ενδυνάµωση της αγοράς δευτερογενών προϊόντων (επαναχρησιµοποίηση υλικών) 26

Μορφή του Trockenstabilat (soft pellets) 27

Σύγκριση ΑΣΑ και άλλων καυσίµων µε το Trockenstabilat Σύγκριση ΚΘ των ΑΣΑ και του Stabilat 18.000 16.000 15.000-18.000 kj / kg 14.000 12.000 10.000 8.000 ~ 9.500 ~ 12.000 6.000 4.000 2.000 0 ΑΣΑ 40% Υγρασία Σύγκριση ΚΘ του Stabilat και άλλων καυσίµων Μετά τη βιολογική ξήρανση Stabilat µετά το διαχωρισµό ανακυκλώσιµων Καύσιµο Θερµογόνος δύναµη Θερµογόνος δύναµη [kj/kg] [Btu/lbs] Λιγνίτης 8,000 16,000 3,600 7,200 Ξύλο 10,500 16,500 4,500 7,100 Χαρτί 13,500 5,800 Stabilat 16,000 18,000 6,900 7,800 28

Aυτόνοµη ενεργειακή αξιοποίηση RDF/SRF (1/5 ) H µονάδα συµπαραγωγής RDF/SRF στο Industriepark Ηöchst Η µονάδα υλοποιείται στο Industriepark Ηöchst και θα αξιοποιεί 675.000 τόνους RDF/SRF σε ετήσια βάση, παράγoντας ~70 MWe (~250 kg ατµού/h). H µονάδα συµπαραγωγής αξιοποιεί την τεχνολογία ρευστοποιηµένης κλίνης µε εσωτερική ανακυκλοφορία (ICFB) της εταιρείας EBARΑ. O προϋπολογισµός του έργου εκτιµάται σε ~300 Μ και οι θέσεις εργασίας σε 40. 29

Aυτόνοµη ενεργειακή αξιοποίηση SRF & βιοµάζας (2/5) Μονάδα συµπαραγωγής µε καύση βιοµάζας/srf στη StoraEnso Η µονάδα της χαρτοβιοµηχανίας StoraEnso στο Antijalankoski (Φινλανδία) αξιοποιεί µίγµα βιοµάζας SRF (40 60). H καύση επιτυγχάνεται σε ρευστοποιηµένη κλίνη (BFB) µε εξαιρετικές συνθήκες ατµού (500 ο C, 80 bar), περιβαλλοντικές επιδόσεις και διαθεσιµότητα (>90%). H µονάδα αξιοποιεί ενεργειακά 135.000 τόνους SRF και 90.000 τόνους βιοµάζα σε ετήσια βάση. 30

Mικτή καύση SRF σε λιγνιτικές µονάδες στη Γερµανία (3/5) Εκτεταµένες δοκιµές µικτής καύσης SRF σε λιγνιτικές µονάδες έχουν γίνει στις µονάδες της RWE στο Berrenrath (CFB)-65.000 τόνοι/έτος και στο Weisweiler (PC)-100.000 τόνοι/έτος, στα πλαίσια του προγράµµατος RECOFUEL (στοιχεία από ΕΜΠ). Από οικονοµικής πλευράς, η αντικατάσταση λιγνίτη µε SRF αναµένεται να έχει θετικά αποτελέσµατα (από αυξηµένα τέλη διάθεσης και µείωση εκποµπών CO 2 ). Από τεχνικής πλευράς, το αυξηµένο % Cl στα αέρια εισόδου στο λέβητα δεν αναµένεται να δηµιουργήσει προβλήµατα εφόσον η περιεκτικότητα του SRF δεν υπερβαίνει το 6% του καυσίµου του λιγνιτικού σταθµού (σε ενεργειακή βάση). Από περιβαλλοντικής πλευράς δεν διαπιστώθηκαν µεταβολές στις εκποµπές των αερίων ρυπαντών ενώ η τέφρα πληροί τις προδιαγραφές για ασφαλή διάθεση. Το µόνο που απαιτείται είναι η αναβάθµιση των συστηµάτων αποθήκευσης του SRF και της τροφοδοσίας του στην εστία καύσης. 31

Σύζευξη αεριοποίησης SRF µε ανθρακική µονάδα Η/Π στη Φινλανδία (4/5) Η αεριοποίηση δευτερογενών καυσίµων είναι µία παραλλαγή θερµικής αξιοποίησης SRF. To παραγόµενο καύσιµο αέριο καθαρίζεται και, στη συνέχεια, αξιοποιείται σε παρακείµενη ανθρακική µονάδα Η/Π. Η µονάδα επίδειξης της Foster Wheeler στο Lahti (Φινλανδία) είναι σε λειτουργία από το 1998 και έχει τη δυνατότητα αξιοποίησης ~20 τόνων SRF/h (διαθεσιµότητα >90%). Η σύζευξη αυτή (αεριοποίηση-ανθρακική Η/Π µονάδα) επιτυγχάνει ηλεκτρική απόδοση ~36% έναντι ~25% µίας συµβατικής µονάδας καύσης ΑΣΑ. Σύγκριση της ενεργειακής απόδοσης συζευγµένης µονάδας αεριοποίησης µε µονάδα Η/Π µε άνθρακα και συµβατικής µονάδας καύσης ΑΣΑ (για είσοδο καυσίµου 160 MWth) 32

Ενεργειακή αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων, SRF και βιοµάζας στην τσιµεντοβιοµηχανία (5/5) Οι ποσότητες οργανικών αποβλήτων και βιοµάζας (~63:37) που χρησιµοποιούνται στην τσιµεντοβιοµηχανία τετραπλασιάστηκαν µέσα σε 15 έτη (1990-2005), από 3 σε 12 εκατ. τόνους/έτος (στοιχεία CSI, CEMBUREAU) µε την EE να απορροφά το µεγαλύτερο µέρος αυτής της αύξησης. Το 50% του θερµικού φορτίου της Γερµανικής τσιµεντοβιοµηχανίας µόνο καλύπτεται από οργανικά απόβλητα και βιοµάζα. Περίπου 2 εκατ. τόνοι SRF απορ- ροφώνται στην τσιµεντοβιοµηχανία στη Γερµανία ετήσια. Στην Ελλάδα, το µεγαλύτερο πρόβληµα για την ανάπτυξη παρό- µοιων εφαρµογών συνιστά η έλλειψη προτυποποίησης, η απουσία µακροπρόθεσµων συµβολαίων, το θεσµικό πλαίσιο και οι τοπικές αντιδράσεις (δοκιµές έχουν υλοποιηθεί τόσο στην ΑΓΕΤ όσο και στην ΤΙΤΑΝ). Μίγµα καυσίµων στη Γερµανική τσιµεντοβιοµηχανία (Neovis, 2008) 33

Αξιοποίηση εναλλακτικών καυσίµων στην Ελλάδα από την ΑΕ Τσιµέντων ΤΙΤΑΝ Χρησιµοποιηµένα ελαστικά οχηµάτων Ολόκληρα ελαστικά ΚΘ : 28,90 MJ/kg 27% βιοµάζα Ιλύς διυλιστηρίων/πριονίδι ΚΘ : 14,67 MJ/kg 40% βιοµάζα υγρασία< 10% Ξηρή Ιλύς Βιολογικών Καθαρισµών Προέλευση: Κέντρο Επεξεργασίας Λυµάτων Ψυτάλλειας (ΚΕΛΨ) ΚΘ : 12,57-13,83 MJ/kg 100% βιοµάζα υγρασία< 5% 34

Υποκατάσταση συµβατικών ορυκτών καυσίµων από εναλλακτικά από την Α.Ε. Alternative Τσιµέντων fuels in Titan-Greece ΤΙΤΑΝ στην Ελλάδα 4,50% 4,00% 3,50% 3,00% 2,50% 2,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% Titan-Greece\Thermal substitution Rate (%) Αξιοποίηση στο 2009: ~30.000 τόνοι αποβλήτων Εξοικονόµηση ~30.000τόνοι CO 2 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 8% στο εργοστάσιο Καµαρίου Biomass % Alt.Fossil Fuels % 35 35

Ενεργειακή αξιοποίηση βιοµάζας στην ΑΓΕΤ Ηρακλής Το εργοστάσιο Βόλου της ΑΓΕΤ Ηρακλής ξεκίνησε να χρησιµοποιεί βιοµάζα ως εναλλακτικό καύσιµο το 2007. Το 2009 η κατανάλωση ήταν 12.000 τόνοι. Η βιοµάζα είναι καύσιµο ουδέτερο ως προς την εκποµπή CΟ 2. Η βιοµάζα προέρχεται από τα υπόλοιπα καλλιεργηµένων εκτάσεων, µετά την συλλογή του καρπού. Προηγούµενα η πρακτική καθαρισµού των εκτάσεων ήταν η καύση επιτόπου. Προέλευση:καλλιέργεια άχυρου (10%), τοµάτας (5%), καλαµποκιού (35%), και βαµβακιού (50%) στην ευρύτερη περιοχή του Βόλου. Θερµογόνος δύναµη βιοµάζας 13,83 MJ/kg. 36

Αεριοποίηση SRF (Stabilat) σε επιδεικτική κλίµακα (µονάδα της HRO στο Osnabrück) Το αντικείµενο του έργου POLYSTABILAT είναι η υλοποίηση µίας επιδεικτικής (~ 750 kg/h) µονάδας H/Π µε αεριοποίηση του παραγόµενου Stabilat από τη µονάδα ΜΒΤ της HRO/ΗΛΕΚΤΩΡ στο Osnabrück. Τα αποτελέσµατα του έργου θα καταδείξουν τη βιωσιµότητα της σύζευξης µονάδων ανακύκλωσης των ΑΣΑ µέσω της τεχνολογίας ΜΒΤ και της ενεργειακής αξιοποίησής του παραγόµενου SRF (δηλ. µονάδες της τάξης των 50.000 τόνων SRF/έτος). Το έργο υλοποιείται στα πλαίσια του 7 ου ΠΠ της Ε.Ε., µε προϋπολογισµό ~ 6,8 Μ. Συµµετέχουν επίσης ΕΑΘΕ / ΕΜΠ, Free University of Brussels, University of Stuttgart 37

Αεριοποίηση SRF (Stabilat) Βασική αρχή 38

Αεριοποίηση Stabilat (προοπτικό) 39

Μονάδα αεριοποίησης Stabilat στο Osnabrück (750 kg/h) ιάγραµµα ροής 40

Αναερόβια επεξεργασία οργανικών αποβλήτων 41

Εµπόδια για την αύξηση της διείσδυσης της βιοενέργειας και προτάσεις για την άρση τους Η τιµή πώλησης ( /kwh) ήταν µέχρι πρόσφατα πολύ χαµηλή. Η κατάσταση βελτιώθηκε σηµαντικά µε το Νόµο 3851/2010 για τη βιοµάζα ενώ για το SRF το τοπίο παραµένει θολό. Πρόβληµα ασφάλειας στην προµήθεια καυσίµου ο συνδυασµός SRF/λοιπών οργανικών αποβλήτων & αγροτικής βιοµάζας διασπείρει και περιορίζει τον κίνδυνο µονοψωνίων. Επιπλέον, η προτυποποίηση των (από πιστοποιηµένους φορείς) δευτερογενών καυσίµων και των αξιοποιούµενων οργανικών αποβλήτων στις µονάδες ενεργειακής αξιοποίησης, ως προς την πιστοποίηση του βαθµού ανανεωσιµότητας (biogenic fraction) των αξιοποιούµενων οργανικών καυσίµων, αποτελεί ένα κρίσιµο παράγοντα οικονοµικότητας. Οι απαραίτητες συνέργειες δεν έχουν ακόµα αναπτυχθεί η σύζευξη όµως: περιβαλλοντικών λύσεων (ολοκληρωµένα συστήµατα ανακύκλωσης των ΑΣΑ και άλλων οργανικών αποβλήτων, π.χ. ΣΕ ή οργανικών αποβλήτων από ΒΙ.ΠΕ.) ενεργειακών πλεονεκτηµάτων (µονάδες βάσεως και συµπαραγωγής µε ΑΠΕ δρουν ενισχυτικά και για τους αιολικούς και Φ/Β σταθµούς), και ωφελειών για τους αγρότες (αύξηση % αγροτικής βιοµάζας στις µονάδες αξιοποίησης) δηµιουργεί ένα ευρύ δίκτυο εµπλεκοµένων που ενισχύει την κοινωνική και οικοvοµική συνοχή. εν επιτυγχάνονται οικονοµίες κλίµακας Τα οικονοµικά οφέλη µπορούν να βελτιωθούν µέσω: του προκύπτοντος περιβαλλοντικού οφέλους (από τη διαχείριση των ΑΣΑ) της αύξησης του λειτουργικού αποτελέσµατος (αύξηση του βαθµού απόδοσης µέσω προηγµένων τεχνολογιών/αεριοποίησης και εφαρµογών συµπαραγωγής) για τη βιοµάζα, και της τοπικής συµµετοχής (συµπαραγωγή, σύζευξη µε συµπληρωµατικές αγροτικές δραστηριότητες) και άλλες ενέργειες που είναι δυνατό να καταστήσουν βιώσιµες ακόµα και µικρές/µεσαίες επενδύσεις (15.000 50.000 τόνους/έτος). Πρόβληµα µε την περιβαλλοντική αδειοδότηση λόγω της γενικότερης αντίδρασης των δηµόσιων υπηρεσιών σε όλα τα επίπεδα προώθησης των ΑΠΕ αλλά και, ειδικότερα, µε τη βιοµάζα λόγω της άγνοιας των εµλεκόµενων υπηρεσιών (µιρός αριθµός αδειών) και µίας ανεξήγητης εχθρότητας. 42

H ολοκληρωµένη µονάδα διαχείρισης ΑΣΑ και βιοµάζας στην Ηµαθία («µικρή» µονάδα) EFFLUENTS INPUT ORGANIC STREAMS PRODUCTS Municipal Solid Wastes (MSW) Energy crops Separately collected organic wastes (dry) Organic wastes & sludges (wet) Cleaned air Inerts VOC treatment MSW Recycling Plant (MSWRP) Compost Plant Anaerobic Digestion Plant (ADP) Treated effluents SRF Condensate Treatment Maturation metals (Fe, Al) Integrated Gasification System dried biomass Biomass Dryer G electiricty Ash Flue Gas Cleaning compost Water Heat Recovery Steam Generator Flue gases G electiricty Integrated Facility MSW and Organic Wastes Treatment Facility Gasification Facility 43

Στοιχεία του έργου GAS BIOREF Αντικείµενο του έργου είναι η υλοποίηση µονάδας συµπαραγωγής µε αεριοποίηση µίγµατος SRF και βιοµάζας. Το SRF (Stabilat) θα προκύπτει από µονάδα Μηχανικής- Βιολογικής Επεξεργασίας (ΜΒΕ) των Αστικών Στερών Απορριµµάτων (ΑΣΑ) του Ν. Ηµαθίας και η βιοµάζα από ενεργειακές καλλιέργειες. Η δυναµικότητα της µονάδος αεριοποίησης θα ανέρχεται στους ~ 3,25 τόνοι εισερχόµενης ύλης/h. Η µονάδα αεριοποίησης σε σύζευξη µε τη µονάδα ΜΒΕ προσφέρει ένα πλήρες ολοκληρωµένο και µε θετικό ενεργειακό ισοζύγιο σύστηµα διαχείρισης των ΑΣΑ, πλήρως συµβατό µε τις αυστηρότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις της ΕΕ. Ταυτόχρονα, επιδεικνύει και τη δυνατότητα συν-διαχείρισης τοπικά παραγόµενης αγροτικής βιοµάζας. Εταίρος Προϋπολογισµός Επιδότηση EE Αντικείµενο Ηλέκτωρ A.E. 12.211.385 6.592.657 ΕΣ Α Ηµαθίας 181.584 166.734 MWH S.A. 1.975.500 1.168.500 LNEG 314.804 252.374 ΚΑΠΕ 243.750 159.500 Σύνολο 14.927.023 8.339.765 Συντονισµός, χεδιασµός, κατασκευή και λειτουργία ιοικητική τοπική υποστήριξη, προβολή αποτελεσµάτων, διοργάνωση δραστηριοτήτων προώθησης Σχεδιασµός διεργασίας και εξοπλισµού, υποστήριξη κατά τη λειτουργία Ανάλυση διεργασίας και αξιολόγηση αποτελεσµάτων και απόδοσης ιαχείριση ενεργειακών καλλιεργειών και καυσίµων βιοµάζας 44

Ενεργειακή αξιοποίηση δευτερογενών καυσίµων και βιοµάζας: H περίπτωση της ΕΝΕΡΜΕΛ Α.Ε. («µεσαία» µονάδα) Ενεργειακή αξιοποίηση του RDF/SRF από µονάδες µηχανικής ανακύκλωσης/μβτ Συν-αξιοποίηση και άλλων οργανικών καυσίµων (π.χ. παραπροϊόντα από ΒΙ.ΠΕ., ξ. ιλύς από ΜΕAΛ, βιοµάζα, κλπ.) Συµµόρφωση µε τις επιταγές της Κοινοτικής Νοµοθεσίας Ελεγχόµενες και συνολικά χαµηλότερες εκποµπές αερίων ρυπαντών από τη µαζική καύση των ΑΣΑ υνατότητα συµπαραγωγής και ανάπτυξης συνεργειών µε άλλες περιβαλλοντικές δραστηριότητες (π.χ. µε ολοκληρωµένα συστήµατα ανακύκλωσης των ΑΣΑ) 45

Βασικά µεγέθη της µονάδας συµπαραγωγής της ΕΝΕΡΜΕΛ Α.Ε. Αξιοποίηση ~ 155.000 τόνων SRF/RDF, άλλων οργανικών καυσίµων και αγροτικής βιοµάζας σε ετήσια βάση Συνολικός βαθµός απόδοσης >65% (συµπαραγωγή) Ισχύς ~ 22 MW e και ~20 MW th ιαθεσιµότητα ~90% Εκποµπές αερίων ρυπαντών σε συµµόρφωση µε την Οδηγία 76/2000 (WID) Επαναχρησιµοποίηση του ~85% των παραγόµενων στερεών αποβλήτων (ως δοµικά υλικά) Απουσία υγρών αποβλήτων 28.000 YΠ kg/h Αποµάστευση 1 (υψηλή ενθαλπία) Αποµάστευση 2 (χαµηλή ενθαλπία) ΧΠ Εναλλάκτες 89.208 kg/h Συµπύκνωση 4.000 kg/h 10 bara 43.000 kg/h 3 bara (2η χαρτοµηχανή) Άλλες ενεργειακές καταναλώσεις (Χ-1) ΕΣΜΗΕ ~ Αερόψυκτος συµπυκνωτής 18.541 kwe 19.722 kg/h RDF/SRF 14.208 kg/h 24.000 kg/h 3 bara 74.554 kg/h Επιστροφή συµπυκνωµάτων Άλλες ενεργειακές καταναλώσεις (Χ-1) ιασκορπιστές εν θερµώ 4.000 kg/h 3 bara Θερµικές καταναλώσεις στη ΜΕΛ Α.Ε. 446,04 kg/h Στρατσώνα Λέβητας 446,04 kg/h Make-up Η 2 Ο 46

Καύση σύµµεικτων ΑΣΑ H καύση των σύµµεικτων ΑΣΑ έχει πολύ χαµηλή ιεράρχηση τόσο στη νέα Οδηγία-Πλαίσιο για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων όσο και στη νέα Οδηγία για τις ΑΠΕ. Επιπλέον, η ανάκτηση ενέργειας δεν µπορεί να χαρακτηρισθεί ως ανάκτηση παρά µόνο σε περίπτωση επίτευξης υψηλού ενεργειακού βαθµού απόδοσης (>65%). Η δέσµευση των απαιτούµενων ποσοτήτων σύµµεικτων ΑΣΑ για τη λειτουργία µεγάλων µονάδων καύσης θα αποτελέσει τροχοπέδη στην εφαρµογή συστηµάτων ανακύκλωσης καθώς και στην ανάπτυξη νέων θερµικών µεθόδων µικρότερης κλίµακας αλλά υψηλότερης απόδοσης (αεριοποίηση σε ΜΕΚ ή αεριοστρόβιλο και αεριοποίηση πλάσµατος, µικτή καύση, αεριοποίηση SRF/RDF σε υπάρχοντες λιγνιτικούς σταθµούς). Η αξιοποίηση των σύµµεικτων (µη-διαχωρισµένων) ΑΣΑ σε µεγάλες µονάδες καύσης αντίκειται στην αρχή της εγγύτητας και θα οδηγήσει σε προβλήµατα χωροθέτησής τους. Η ενέργεια από µονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των µη διαχωρισµένων ΑΣΑ µόνο µερικά µπορεί να χαρακτηρισθεί «ενέργεια από ΑΠΕ» (χαµηλό βιογενές κλάσµα), µε αποτέλεσµα να απαιτούνται υψηλές τιµές διάθεσης για τα εισερχόµενα απόβλητα. Όχι µόνο οι απόλυτες (mg/nm 3 ) αλλά και οι συνολικές εκποµπές ρυπαντών (τόνοι/έτος) πρέπει να αποτελούν κριτήριο για την τελική επιλογή τόσο του µεγέθους των µονάδων όσο και των κατάλληλων θερµικών µεθόδων αξιοποίησης των στερεών αποβλήτων. Η καύση σύµµεικτων ΑΣΑ αποτελεί δέσµευση για µακρύ χρονικό διάστηµα καθώς οι µονάδες αυτές πρέπει να λειτουργούν υπό πλήρες φορτίο λόγω των υψηλών σταθερών λειτουργικών τους εξόδων. 47

Ενεργειακή συν-αξιοποίηση SRF και βιοµάζας Η ενεργειακή αξιοποίηση (καύση, µικτή καύση ή αεριοποίηση) αποτελεί µία άριστη λύση για το σύνολο των οργανικών ενδιάµεσων ρευµάτων (SRF. RDF) που προκύπτουν ως παραπροϊόντα ολοκληρωµένων διαχειριστικών επιλογών που προηγούνται στην ιεραρχία διαχείρισης των ΑΣΑ, όπως η επαναχρησιµοποίηση και η ανακύκλωση. Μικρές (<10 ΜWe) ή µεσαίες (<20-40 ΜWe) µονάδες µπορούν να διαθέτουν ευκολότερα µέρος της θερµικής τους ενέργειας και να επιτυγχάνουν συνέργειες µε άλλες βιοµηχανίες σε οργανωµένες ΒΙ.ΠΕ. ή ΒΙΟ.ΠΑ. Η θερµική αξιοποίηση του SRF µπορεί να συνδυασθεί µε την συν-αξιοποίηση και άλλων οργανικών καυσίµων/αποβλήτων, υψηλού βιογενούς κλάσµατος, όπως η ξ. ιλύς (από ΜΕΑΛ), τα βιοµηχανικά παραπροϊόντα και, κυρίως, η αγροτική βιοµάζα που µπορεί έτσι να βρει µία αξιόπιστη διέξοδο ως συµπληρωµατικό καύσιµο σε υπάρχουσες βιοµηχανικές µονάδες µικρού ή µεσαίου µεγέθους (µειώνοντας και τον κίνδυνο προµήθειας καυσίµου για τους επενδυτές). εδοµένα από διαδικασίες διαβούλευσης τόσο µε ΜΚΟ όσο και µε άλλες περιβαλλοντικές οργανώσεις, καταδεικνύουν ότι αποδοχή για την εγκατάσταση µονάδων θερµικής επεξεργασίας θα ήταν δυνατή µόνο σε περιοχές που έχουν ήδη εγκατασταθεί και λειτουργούν αποδοτικά συστήµατα αποφυγής δηµιουργίας ΑΣΑ και συστηµάτων ανακύκλωσης (είτε µε ΑσΠ είτε µε µονάδες ανακύκλωσης και ΜΒΤ). Στο πλαίσιο αυτό, προτυποποιηµένα-πιστοποιηµένα δευτερογενή καύσιµα µε υψηλή ΚΘ (εποµένως χαµηλής υγρασίας), χαµηλό επίπεδο χλωρίου και άλλων ρυπαντών σε συνδυασµό και µε βιοµάζα είναι δυνατόν να τύχουν ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής. 48

Συµπεράσµατα Ι Η Οδηγία 31/1999/ΕΚ, το νέο πλαίσιο διαχείρισης απορριµµάτων και η νέα Οδηγία 28/2009/ΕΚ για τις ΑΠΕ συντελούν στη σταδιακή µείωση των ΧΥΤΑ, στην αύξηση της ανακύκλωσης των ΑΣΑ και στην παραγωγή δευτερογενών οργανικών καυσίµων (RDF, SRF, Trockenstabilat, κλπ.), που ήδη αξιοποιούνται ενεργειακά σε διάφορες εφαρµογές (τσιµεντοβιοµηχανία, κεντρικές µονάδες συµπαραγωγής, µεγάλους θερµικούς σταθµούς-µικτή καύση, κλπ.). Οι µονάδες ενεργειακής αξιοποίησης των δευτερογενών καυσίµων αποτελούν το συµπληρωµατικό, τελικό µέτρο ενός ολοκληρωµένου σχεδιασµού διαχείρισης των ΑΣΑ αλλά και άλλων σχεδίων διαχείρισης στερεών, οργανικών αποβλήτων (π.χ. ΒΕΑΣ, «µπλε κάδος», κλπ). Η συν-αξιοποίηση τοπικά παραγόµενων αποβλήτων ρευµάτων υψηλού βιογενούς κλάσµατος, (π.χ. ξ. ιλύος από µονάδες ΜΕΑΛ, στερεών βιοµηχανικών υποπροϊόντων-βεασ) και αγροτικής βιοµάζας αυξάνουν την κοινωνική αποδοχή, τονώνουν το γεωργικό τοµέα και συµβάλλουν στη βιωσιµότητα υλοποίησης παρόµοιων έργων (ασφάλεια προµήθειας καυσίµου). Η ανάπτυξη εφαρµογών συµπαραγωγής είναι αναγκαία για την επιτυχή υλοποίηση αποκεντρωµένων µονάδων ενεργειακής αξιοποίησης δευτερογενών καυσίµων και βιοµάζας µικρού ή µεσαίου µεγέθους. 49

Συµπεράσµατα ΙΙ H καύση των σύµµεικτων ΑΣΑ βρίσκεται χαµηλά στην ιεραρχία των µεθόδων διαχείρισης, έχει χαµηλή περιβαλλοντική αποδοχή και συνιστά σηµαντική δέσµευση λόγω µεγέθους. Η εφαρµογή προηγµένων τεχνολογιών ανακύκλωσης (π.χ. η Μηχανική Βιολογική Επεξεργασία -MBT) αποτελεί µία βιώσιµη διέξοδο στη διαχείριση των ΑΣΑ, καθώς τηρούνται οι προτεραιότητες της νέας Οδηγίας και παράγονται προτυποποιηµένα δευτερογενή καύσιµα (SRF) που µπορούν να αξιοποιηθούν άµεσα σε υπάρχουσες ή µελλοντικές ενεργειακές εφαρµογές. Η ανάπτυξη συνεργειών (στον περιβαλλοντικό, ενεργειακό & γεωργικό τοµέα) είναι απαραίτητη για την ευρύτερη οικονοµική και κοινωνική στήριξη των επενδύσεων. Εφαρµόζονται ήδη στοχευµένες δράσεις R&D για την περαιτέρω βελτίωση τόσο της τεχνολογίας ΜΒΤ (βελτίωση ποιότητας των ανακυκλώσιµων και του SRF) όσο και προηγµένων µεθόδων (αεριοποίηση) θερµικής συν-αξιοποίησης των δευτερογενών καυσίµων (SRF/RDF) µε άλλα οργανικά απόβλητα και, κυρίως, αγροτική βιοµάζα. Η ενεργειακή αξιοποίηση οργανικών αποβλήτων µε θερµικές µεθόδους είναι εφικτή στην περίπτωση συν-αξιοποίησης του SRF, άλλων καυσίµων υψηλού βιογενούς κλάσµατος και βιοµάζας και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο ολοκληρωµένων συστηµάτων διαχείρισης των ΑΣΑ, σε συµµόρφωση µε την Κοινοτική Νοµοθεσία και τις ειδικές τοπικές συνθήκες 50

ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ! 51