ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΟΥΓΙΟΥΡΑΣ ΜΑΡΙΑ ΝΤΟΥΛΑ

ΕΘΝΙΚΟΝ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΝ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΓΕΩΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΓΕΩΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΓΕΩΦΥΣΙΚΗΣ-ΓΕΩΘΕΡΜΙΑΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΜΠΟΥΓΙΟΥΡΑΣ ΜΑΡΙΑ ΝΤΟΥΛΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ : ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΟΥΣΚΟΥΝΑ ΘΕΜΑ : «ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΚΡΟΣΕΙΣΜΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1900-1950» ΑΘΗΝΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η διπλωματική αυτή εργασία δημιουργήθηκε με σκοπό την συγκέντρωση, την επεξεργασία και την ανάλυση των σεισμικών δεδομένων κατά το διάστημα 1900-1950, έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η εκτίμηση των μακροσεισμικών αποτελεσμάτων στον Ελλαδικό χώρο. Πιο συγκεκριμένα, δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην μακροσεισμική έρευνα των περιοχών του Ιονίου πελάγους, της Ηπείρου και της Δυτικής Πελοποννήσου κατά την 1 η Ιουλίου 1927. Καταβλήθηκε κάθε προσπάθεια ώστε η εργασία αυτή, που συνοδεύεται από επαρκή εικονογράφηση, να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες σεισμολογικές απαιτήσεις των καιρών μας. Στα πρώτα κεφάλαια δίνεται μια πρώτη εικόνα της σεισμικότητας του Ελλαδικού χώρου, εξετάζονται οι βασικές αρχές της Επιστήμης της Σεισμολογίας και γίνεται αναφορά στα ιστορικά στοιχεία της περιόδου 1900-1950. Στα επόμενα κεφάλαια γίνεται εκτενέστερη ανάλυση των σεισμών της 1 ης Ιουλίου 1927. Στην προσπάθεια αυτή, είναι αναγκαίο να ευχαριστήσουμε αρχικά την υπεύθυνη καθηγήτρια της διπλωματικής αυτής εργασίας κ. Βασιλική Κουσκουνά για την πολύτιμη βοήθειά της, αλλά και για την συνεργασία που είχαμε μαζί της όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Κατόπιν, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον υποψήφιο διδάκτορα σεισμολογίας κ. Νικόλαο Σακελλαρίου ο οποίος με υπομονή και ιδιαίτερο ενδιαφέρον βοήθησε για την αρτιότερη παρουσίαση της διπλωματικής μας εργασίας. Τέλος, ευχαριστούμε θερμά τους γονείς μας για την ηθική και οικονομική υποστήριξη που μας παρείχαν όλο αυτό το χρονικό διάστημα. Στους γονείς μας με απεριόριστη εκτίμηση και σεβασμό

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ 2. ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΓΕΝΕΣΗΣ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ 3. ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΕΙΣΜΩΝ - ΟΡΙΣΜΟΙ 4. Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1900-1950 5. ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1900-1950 6. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΚΡΟΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ 7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΣΕΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΛΛΑΔΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Με τον όρο σεισμικότητα μιας περιοχής εννοούμε μια ποσότητα η οποία είναι τόσο μεγαλύτερη όσο μεγαλύτερα είναι τα μεγέθη των σεισμών που γίνονται στην περιοχή αυτή και όσο μεγαλύτερη είναι η συχνότητα των σεισμών κάθε μεγέθους. Αντί για το μέγεθος μπορεί να χρησιμοποιηθούν άλλες ποσότητες, όπως είναι η σεισμική ροπή κτλ. Ο καθορισμός της σεισμικότητας διακρίνεται σε ποιοτικό και ποσοτικό. Ποιοτική αντίληψη της γεωγραφικής κατανομής της σεισμικότητας σε μια περιοχή μπορούμε να αποκτήσουμε με χάρτες που παριστάνουν την κατανομή των επικέντρων των σεισμών. Ποσοτική αντίληψη μπορούμε να αποκτήσουμε με την επινόηση της έννοιας του μεγέθους των σεισμών και μεθόδων υπολογισμού του. Η Ελλάδα, σε σύγκριση με άλλες χώρες του κόσμου, κατέχει την έκτη θέση όσον αφορά τη σεισμικότητα. Έχει μικρότερη σεισμικότητα μόνο από την Ιαπωνία, Νέες Εβρίδες, Περού, Νησιά Σολομώντα και τη Χιλή. Η μεγάλη σεισμικότητα της Ελλάδας οφείλεται στα ιδιαίτερα γεωλογικά χαρακτηριστικά της, τα οποία έχουν διαμορφωθεί από τις κινήσεις των τεκτονικών πλακών στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Εικόνα 1: Kατανομή των επικέντρων των μεγάλων σεισμών στην Ελλάδα

Το ελληνικό τόξο ξεκινώντας από την Κεφαλλονιά, διασχίζει το νότιο Ιόνιο ανατολικά της Πελοποννήσου και περνώντας νότια της Κρήτης καταλήγει στη Ρόδο. Εδώ τα Ρίχτερ χτυπoύν με μεγέθη που φθάνουν ακόμη και τους 7,5 βαθμούς. Είναι το όριο επαφής και σύγκλισης της αφρικανικής με την Ευρασιατική, λιθοσφαιρική πλάκα, που η πρώτη βυθίζεται με ταχύτητα περίπου 4,5 εκατοστών τον χρόνο κάτω από τη δεύτερη, και είναι αυτή η τιτάνια «μάχη» των πλακών στο Νότιο Αιγαίο η κύρια αιτία εκδήλωσης των περισσότερων σεισμών στην Ελλάδα. Εικόνα 2: Ελληνικό τόξο Η μεγαλύτερη σεισμική δραστηριότητα παρουσιάζεται στο δυτικό τμήμα του Ελληνικού Τόξου και κυρίως στον θαλάσσιο χώρο νοτίως της Καλαμάτας και μεταξύ Λευκάδας - Πρέβεζας. Στο δυτικότερο άκρο του Ελληνικού Τόξου, εντοπίζεται και το σεισμικό «τρίγωνο του διαβόλου», ένας χώρος με ιδιαίτερα τεκτονικά χαρακτηριστικά που τον κατατάσσουν στην πρώτη θέση της λίστας των περιοχών υψηλότερης σεισμικότητας στο Αιγαίο και στην Ευρώπη. Κατά μήκος των ακτών της Δυτικής Ελλάδας από την Κέρκυρα ως τη Δυτική Κρήτη, η σεισμική δραστηριότητα μπορεί να διακριθεί γενικά σε τρεις περιοχές.

Η πρώτη περιοχή βρίσκεται βορείως της Λευκάδας και η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται σε συμπιεστικές δυνάμεις περίπου ανατολικής - δυτικής διεύθυνσης (κάθετες στη διεύθυνση των ακτών της Δυτικής Ελλάδας). Η δεύτερη περιοχή βρίσκεται νοτίως της Κεφαλονιάς και αποτελεί το δυτικό τμήμα του Ελληνικού Τόξου. Η σεισμική δραστηριότητα εκεί οφείλεται στη σύγκλιση μεταξύ της αφρικανικής πλάκας και του Αιγαίου και της κατάδυσης της πρώτης κάτω από τη δεύτερη. Αποτέλεσμα της κατάδυσης αυτής είναι και η εκδήλωση σεισμικής δραστηριότητας ενδιαμέσου βάθους (εστιακά βάθη σεισμών μεγαλύτερα των 60 χιλιομέτρων) κάτω από την Πελοπόννησο και ανατολικά αυτής περίπου ως τον χώρο των Κυκλάδων. Η τρίτη περιοχή βρίσκεται μεταξύ των δύο προηγούμενων, στον ευρύτερο χώρο της Κεφαλλονιάς, από τη Ζάκυνθο ως τη Λευκάδα. Η σεισμική δραστηριότητα εδώ εκδηλώνεται κυρίως κατά μήκος ενός ρήγματος, το οποίο έχει διεύθυνση βορειοανατολική - νοτιοδυτική. Με άλλα λόγια, η σεισμική δραστηριότητα στον χώρο αυτό εκδηλώνεται επειδή έχουμε μια οριζόντια κίνηση του χώρου νοτίως του ρήγματος προς τα νοτιοδυτικά (προς τη Μεσόγειο) και του χώρου βορείως του ρήγματος προς τα βορειοανατολικά (προς την Πίνδο). Η συνολική σχετική κίνηση κοντά στο ρήγμα αυτό είναι της τάξεως των 25 χιλιοστών ανά έτος. Εικόνα 3: Σεισμική δραστηριότητα λόγω κίνησης λιθοσφαιρικών πλακών Χαρακτηριστικό της σεισμικής δραστηριότητας στη Δυτική Ελλάδα που οφείλεται στις τεκτονικές ιδιότητες της περιοχής, είναι ο μεγάλος αριθμός μικρών και ενδιαμέσου μεγέθους σεισμών αλλά και η μεγαλύτερη συχνότητα γένεσης ισχυρών, καταστρεπτικών

σεισμών. Έτσι παρά το γεγονός ότι στον χώρο αυτό τα μεγέθη των μεγαλύτερων σεισμών είναι λίγο μικρότερα από ό,τι σε άλλες περιοχές του ελληνικού χώρου, ο σεισμικός κίνδυνος είναι σαφώς μεγαλύτερος εξαιτίας της συχνότητας γένεσης σεισμών ικανών να προκαλέσουν καταστροφές. Μετά από γένεση του ισχυρού σεισμού στην Τουρκία είναι γεγονός ότι επηρεάστηκε η σεισμικότητα όλου του ελληνικού χώρου. Σε διάφορες περιοχές μάλιστα, συμπεριλαμβανομένης και της Δυτικής Ελλάδας, εκδηλώθηκε σεισμική δραστηριότητα αμέσως μετά την άφιξη των σεισμικών κυμάτων από την Τουρκία. Τέτοιες μεταβολές έχουν παρατηρηθεί αρκετές στο παρελθόν με βάση τόσο τις ενόργανες μετρήσεις όσο και τα ιστορικά δεδομένα. Έχει επίσης παρατηρηθεί ότι η σεισμική δραστηριότητα δεν εκδηλώνεται χρονικά πάντα με τον ίδιο τρόπο, αλλά διακρίνονται περίοδοι ύφεσης και έξαρσής της. Οι παρατηρήσεις αυτές αλλά και τα συμπεράσματα μελετών που αφορούν στη μεσοπρόθεσμη πρόγνωση σεισμών με τη χρήση σύγχρονων μεθοδολογιών μπορούν να δώσουν σημαντικά στοιχεία και να συμβάλουν αποτελεσματικά στη μείωση του σεισμικού κινδύνου. Η Τουρκία κινείται δυτικά προς το Αιγαίο με ταχύτητα 25 χιλιοστά τον χρόνο κατά μήκος του ρήγματος της Βόρειας Ανατολίας. Το Αιγαίο ακολουθεί την κίνηση αυτή και κινείται με την ίδια ταχύτητα σε σχέση με την Ευρώπη κατά μήκος της τάφρου του Βορείου Αιγαίου προς τα δυτικά. Ταυτόχρονα όμως το Αιγαίο, λόγω εσωτερικής παραμόρφωσης, επεκτείνεται προς τα νότια (με μια ταχύτητα η οποία φθάνει περίπου τα 10 χιλιοστά ανά έτος). Με τον τρόπο αυτό, ο ρυθμός ολίσθησης στο νότιο τμήμα του φθάνει ως τα 35 χιλιοστά το έτος, περίπου, με διεύθυνση βορειοανατολικά - νοτιοδυτικά. Επειδή και η Αφρική κινείται προς τα βόρεια (με ταχύτητα 10 χιλιοστά ανά έτος), ο ρυθμός σύγκλισης μεταξύ της αφρικανικής λιθοσφαιρικής πλάκας με εκείνης του Αιγαίου είναι της τάξεως των 45 χιλιοστών το έτος, με αποτέλεσμα τη διαρκή επέκταση του Αιγαίου. Εικόνα 4: Ρήγμα Βόρειας Ανατολίας

Εικόνα 5: Κίνηση Αφρικανικής πλάκας Επιπλέον δυτικά του ελληνικού χώρου (στην περιοχή βόρεια της Κεφαλλονιάς), η Απούλια μικροπλάκα (Βόρειο Ιόνιο - Αδριατική) εκτελεί μια αριστερόστροφη κίνηση και το ανατολικό της όριο συγκρούεται με την Πίνδο. Όλες αυτές οι παραπάνω κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών που σε γενικές γραμμές θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν και την κύρια αιτία της σεισμικής δραστηριότητας που εκδηλώνεται στον ελληνικό χώρο, «συναντώνται» στην περιοχή της Κεφαλλονιάς, γεγονός που έχει σαν αποτέλεσμα στον χώρο αυτό να παρουσιάζεται και η μεγαλύτερη σεισμικότητα της ευρύτερης περιοχής του Αιγαίου, ολόκληρης της Ελλάδας και κατ' επέκταση της Ευρώπης. Θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι προβλέψεις και προγνώσεις δυστυχώς όχι μόνον στην χώρα μας αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο δεν είναι δυνατόν να γίνουν. Πρόγνωση σεισμού σημαίνει γνώση του χώρου γένεσης, του χρόνου γένεσης και του μεγέθους συγκεκριμένου σεισμού πριν από την γένεσή του. Την πρόγνωση των σεισμών την διακρίνουμε σε μακράς διάρκειας πρόγνωση, όταν ο χρόνος γένεσης του σεισμού προσδιορίζεται με ακρίβεια της τάξης των ετών, σε βραχείας διάρκειας πρόγνωση όταν ο χρόνος γένεσης προσδιορίζεται με ακρίβεια της τάξης των μηνών ή εβδομάδων και σε άμεση πρόγνωση όταν ο χρόνος γένεσης προσδιορίζεται με ακρίβεια της τάξης των ημερών ή ωρών. Πρόσφατες γεωφυσικές έρευνες έδειξαν ότι η πρόγνωση των σεισμών αποτελεί σήμερα ρεαλιστικό στόχο για την επιστήμη.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΣ ΓΕΝΕΣΗΣ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ Οι σεισμοί αποτελούν ένα από τα διάφορα γεωδυναμικά φαινόμενα τα οποία έχουν κοινά αίτια γένεσης. Τα φαινόμενα αυτά είναι η ηφαιστειακή δράση, τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά τεκτονικής προέλευσης ( οροσειρές, ηπειρωτικές και ωκεάνιες λεκάνες, ωκεάνιες τάφροι κτλ. ), παραμορφώσεις και διαρρήξεις του φλοιού της γης, γεωθερμικές εκδηλώσεις ( θερμές πηγές, γεωθερμικά πεδία ), κτλ. Πολλά από τα γεωδυναμικά φαινόμενα που παρατηρούνται σήμερα είναι αποτέλεσμα παλαιότερων γεωλογικών διαδικασιών και δεν σχετίζονται άμεσα με τη σημερινή σεισμική δράση. Η σημερινή σεισμική δράση σε μια περιοχή και τα άλλα γεωδυναμικά φαινόμενα που άμεσα σχετίζονται με αυτήν είναι αποτέλεσμα σχετικά πρόσφατης γεωλογικής διαδικασίας η οποία ονομάζεται συνήθως ενεργός τεκτονική της περιοχής αυτής. Η ηλικία της διαδικασίας αυτής είναι σχετικά μικρή ( 10 εκατομμύρια χρόνια ) σε σχέση με την ηλικία της γης ( 4,6 δις χρόνια ) αλλά και σε σχέση με την ηλικία σχηματισμού του πρώτου ηπειρωτικού φλοιού της γης ( 3,8 δις χρόνια ). Τα αίτια των γεωδυναμικών φαινομένων, συνεπώς και της σεισμικής δράσης, βρίσκονται στο εσωτερικό της γης και ειδικά μέσα στο φλοιό, του οποίου το πάχος είναι περίπου 35 km κάτω από τις ηπείρους και 7 km κάτω από τους ωκεανούς, και κάτω από το φλοιό στον πάνω μανδύα της γης ο οποίος βρίσκεται σε παχύρευστη κατάσταση. Η ένταση και η μορφή της ενεργού τεκτονικής δεν είναι ίδια σε όλες τις περιοχές της γης. Υπάρχουν περιοχές όπου η ένταση της τεκτονικής δράσης σήμερα είναι ισχυρή και άλλες όπου η δράση αυτή είναι σήμερα ασθενής αλλά μπορεί στο γεωλογικό παρελθόν να ήταν έντονη. Τα σπουδαιότερα γεωδυναμικά φαινόμενα που παρατηρούνται στην επιφάνεια της γης και είναι αποτέλεσμα της ενεργού τεκτονικής συμβαίνουν πάνω σε ορισμένες ζώνες της επιφάνειας της γης οι οποίες κατατάσσονται χωρικά σε δύο συστήματα ζωνών διάρρηξης, στο ηπειρωτικό σύστημα διάρρηξης και στο σύστημα των μεσοωκεάνιων ράχεων. Εικόνα 6: Τα δύο συστήματα ζωνών διάρρηξης του φλοιού της γης. Οι συνεχείς παχιές γραμμές παριστάνουν το ηπειρωτικό σύστημα διάρρηξης και οι πριονωτές το σύστημα των μεσοωκεάνιων ράχεων.

Από την εικόνα 6 φαίνεται ότι ο Ελληνικός χώρος βρίσκεται στην Ευρασιατική Μελανησιακή ζώνη του ηπειρωτικού συστήματος διάρρηξης και το Ελληνικό τόξο ( Ιόνια Κρήτη Ρόδος ) αποτελεί ένα από τα νησιωτικά τόξα του συστήματος. Αυτός είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο η ενεργός τεκτονική ( σεισμική δράση ) στη χώρα μας είναι έντονη. Αποτέλεσμα της σχετικής κίνησης και σύγκρουσης των λιθοσφαιρικών πλακών είναι η αργή παραμόρφωση των πετρωμάτων τους, κατά κύριο λόγο κοντά στις επιφάνειες επαφής των πλακών. Για τον λόγο αυτό, μέσα στα πετρώματα που βρίσκονται κοντά στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών συγκεντρώνονται μεγάλα ποσά δυναμικής ενέργειας ( ενέργεια παραμόρφωσης των πετρωμάτων ) και αναπτύσσονται μεγάλες τάσεις. Οι τάσεις αυτές συνεχώς αυξάνουν αλλά όταν γίνουν αρκετά μεγάλες σε ένα σημείο, ώστε να μπορούν να υπερνικήσουν την αντοχή του πετρώματος στο σημείο αυτό, το πέτρωμα σπάει και δημιουργείται έτσι ένα σεισμικό ρήγμα, δηλαδή, μια επιφάνεια που χωρίζει το πέτρωμα σε δυο μέρη. Κατά το σπάσιμο των πετρωμάτων της λιθόσφαιρας, οι δύο πλευρές του ρήγματος ολισθαίνουν η μία πάνω στην άλλη κατά αντίθετες κατευθύνσεις μέχρι να αποκτήσουν νέες θέσεις ισορροπίας. Επειδή οι επιφάνειες των ρηγμάτων δεν είναι ομαλές, αναπτύσσονται έντονες δυνάμεις τριβής και αντίστασης οι οποίες αναγκάζουν τα υλικά σημεία των πλευρών του ρήγματος να ταλαντώνονται. Δηλαδή, η δυναμική ενέργεια παραμόρφωσης των πετρωμάτων στην περιοχή γύρω από το ρήγμα μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια ταλάντωσης των υλικών σημείων των επιφανειών του ρήγματος. Οι ταλαντώσεις αυτές μεταδίδονται στα γειτονικά σημεία, αυτά τις μεταδίδουν στα γειτονικά τους κ.ο.κ. Έχουμε, έτσι, διάδοση των ταλαντώσεων αυτών μέσα στη γη. Οι διαδιδόμενες αυτές ταλαντώσεις λέγονται σεισμικά κύματα. Τα κύματα αυτά φτάνουν στην επιφάνεια της γης και αποτελούν τον σεισμό.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑ ΣΕΙΣΜΩΝ - ΟΡΙΣΜΟΙ Τα σεισμικά αποτελέσματα μιας περιοχής, είναι ανάλογα των ιδιοτήτων των κατασκευών της συγκεκριμένης περιοχής και της σεισμικής δραστηριότητάς της. Για την αποτελεσματικότερη κατανόηση της διπλωματικής είναι σημαντικό να αναπτυχθούν οι παρακάτω ορισμοί: Ένταση σεισμού (Ι) : Ορίζεται ως η έκταση των καταστροφών που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια ενός σεισμού, και μετριέται με βάση την τροποποιημένη κλίμακα Mercalli, η οποία κυμαίνεται από το 0 έως το 12. Η ένταση καθορίζεται από τις επιπτώσεις της δόνησης στους ανθρώπους, στα κτίρια, στις γεωλογικές δομές κ.α. Μέγιστη Ένταση (Ιο) : Αποτελεί μέτρο των συνεπειών ενός σεισμού στην πλειόσειστη περιοχή, διότι η εκτίμηση της έντασης αυτής πραγματοποιείται με βάση τις επιπτώσεις του σεισμού κυρίως στα κτίρια της περιοχής αυτής. Μέγεθος σεισμού (Μ) : Το μέγεθος του σεισμού φανερώνει το πόσο μεγάλος είναι ένας σεισμός, υπολογισμένο με βάση την κλίμακα Richter. Η κλίμακα Richter είναι λογαριθμική, που σημαίνει ότι ένας σεισμός με μέγεθος 5 είναι 10 φορές περισσότερο καταστροφικός από ότι ένας σεισμός με μέγεθος 4. Σεισμική ροπή (Μw) : Η σεισμική ροπή είναι μια ποσότητα που έχει σαφέστερη φυσική σημασία από το μέγεθος και παρουσιάζει το πλεονέκτημα ότι δεν υφίσταται κορεσμό για τους μεγάλους σεισμούς, διότι ο υπολογισμός της βασίζεται στα φασματικά πλάτη μεγάλων περιόδων τα οποία είναι ανεξάρτητα της περιόδου. Εστία σεισμού : Η πηγή ενός σεισμού κατανέμεται γύρω από ένα σημείο από το οποίο φαίνεται να ξεκινούν τα σεισμικά κύματα. Αυτό το σημείο ονομάζεται εστία και συνήθως αποτελεί το σημείο από το οποίο ξεκίνησε η διάρρηξη στο ρήγμα. Επίκεντρο : Η προβολή της εστίας στην επιφάνεια της γης. Εικόνα 7: Σχηματική απεικόνιση εστίας-επικέντρου

Σεισμικός κίνδυνος (R) : Ορίζεται ως ο αναμενόμενος βαθμός σεισμικής βλάβης τον οποίο πρόκειται να υποστεί μια περιοχή, εξαιτίας ενός επερχόμενου σεισμού, συμπεριλαμβανομένων των υλικών και οικονομικών συνεπειών, καθώς και των τραυματισμών και των απωλειών σε ανθρώπινες ζωές. Εξαρτάται από τις αναμενόμενες σεισμικές κινήσεις στα θεμέλια της κατασκευής (σεισμική επικινδυνότητα) και από τον τρόπο απόκρισης της κατασκευής στις αναμενόμενες σεισμικές κινήσεις (τρωτότητα) και φαίνεται στην ακόλουθη σχέση : R = H * V. Από την παραπάνω σχέση προκύπτει ότι για να ελαττωθεί ο σεισμικός κίνδυνος R, θα πρέπει να ελαττωθεί η σεισμική επικινδυνότητα, H, ή η τρωτότητα,v. Σεισμική επικινδυνότητα (Η) : Σεισμική επικινδυνότητα σε μια θέση, είναι μια ποσότητα, Η, της οποίας μέτρο αποτελεί η αναμενόμενη ένταση της σεισμικής κίνησης στη θέση αυτή. Η ένταση αυτή μπορεί να μετρηθεί με την αναμενόμενη εδαφική επιτάχυνση ή την εδαφική ταχύτητα ή την εδαφική μετάθεση της σεισμικής κίνησης ή με την αναμενόμενη μακροσεισμική ένταση. Τρωτότητα (V) : Ονομάζεται ο αναμενόμενος τρόπος απόκρισης μιας τεχνικής κατασκευής στις σεισμικές κινήσεις. Η τρωτότητα της κατασκευής εξαρτάται από την ποιότητα των υλικών της κατασκευής, από την ιδιοπερίοδό της, τον παράγοντα απόσβεσης, την πλαστικότητα, κλπ. Σεισμική ακολουθία : Λέγεται το σύνολο των σεισμών που γεννιούνται σε ένα περιορισμένο χώρο της λιθόσφαιρας κατά τη διάρκεια ενός περιορισμένου χρονικού διαστήματος κατά το οποίο η συχνότητα γένεσης των σεισμών αυτών είναι σημαντικά αυξημένη σε σχέση με τη συνηθισμένη συχνότητα των σεισμών στο χώρο αυτό. Μέτρηση σεισμών : Τόσο για πρακτικούς όσο και για θεωρητικούς λόγους υπάρχει ανάγκη να μπορούμε να μετράμε τη σεισμική ενέργεια που απελευθερώνεται στην εστία ενός σεισμού και τα μακροσεισμικά αποτελέσματα των σεισμών ( στα κτίρια, στο έδαφος, στους ανθρώπους, κτλ ). Η παραδοσιακή ποσότητα που χρησιμοποιείται για την μέτρηση της ενέργειας ενός σεισμού είναι το μέγεθος του σεισμού, ενώ η ποσότητα που χρησιμοποιείται για την εκτίμηση των μακροσεισμικών αποτελεσμάτων του λέγεται ένταση του σεισμού.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1900-1950 Εικόνα 8: Χάρτης της Ελλάδας που δείχνει την ένταξη της κάθε περιοχής στον Ελλαδικό χώρο Η Ελλάδα αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητο κράτος το Φεβρουάριο του 1830 με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου. Το 1832 χαράσσονται τα πρώτα σύνορα του νεοσύστατου κράτους τα οποία περιλαμβάνουν τα εδάφη που βρίσκονταν νότια της γραμμής που ενώνει τον Αμβρακικό κόλπο με τον Παγασητικό κόλπο (συνοριακή γραμμή Αμβρακικού- Παγασητικού), την Εύβοια, τις Σποράδες και τις Κυκλάδες. Με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου

στις 25 Ιανουαρίου το 1864 εντάσσονται τα Ιόνια νησιά στο Ελληνικό κράτος. Η Ελλάδα προσαρτά τη Θεσσαλία πλην της Ελασσόνας και την περιοχή της Άρτας, με τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης 20 Ιουνίου 1881. Το 1913 με τη Συνθήκη Βουκουρεστίου που υπογράφηκε στις 28 Ιουλίου του ιδίου έτους, τα σύνορα Ελλάδας-Βουλγαρίας ορίζονται στη γραμμή Μπέλες-εκβολές Νέστου (προσάρτηση Ανατολικής Μακεδονίας) και η Κρήτη ενσωματώνεται στο ελληνικό κράτος. Στη συνέχεια, το 1914 στην Ελλάδα προσαρτώνται τα νησιά του Αιγαίου εκτός από την Ίμβρο και την Τένεδο. Το 1920 με τη Συνθήκη των Σεβρών (28 Ιουλίου 1920), παραχωρείται στην Ελλάδα η Δυτική Θράκη, η Ανατολική Θράκη έως την Τσατάλτζα, η Ίμβρος, η Τένεδος και η περιοχή της Σμύρνης. Το 1923 με τη Συνθήκη της Λωζάννης η Ανατολική Θράκη έως την Τσατάλτζα, η Ίμβρος, η Τένεδος και η περιοχή της Σμύρνης επιστρέφουν στην κατοχή των Τούρκων. Το τελευταίο κομμάτι που προσαρτήθηκε στην Ελλάδα ήταν τα Δωδεκάνησα το 1947 το οποίο έφερε την Ελλάδα στην σημερινή της μορφή. Στην παρούσα διπλωματική εργασία θα γίνει συλλογή και επεξεργασία σεισμικών δεδομένων περιοχών του ελλαδικού χώρου από το 1900 έως το 1950. Η Ελλάδα την περίοδο μελέτης δεν είχε τη σημερινή της έκταση, όπως αναλύθηκε παραπάνω.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΣΥΛΛΟΓΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΒΑΣΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ 1900-1950 Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η συλλογή σεισμολογικών δεδομένων, κατά την περίοδο 1900-1950, για τη δημιουργία μιας βάσης μακροσεισμικών δεδομένων σε έγγραφο excel με επαρκή δεδομένα για κάθε σεισμό, ώστε μετά από την επεξεργασία τους να γίνει εκτίμηση μακροσεισμικών εντάσεων με σύγχρονες μεθόδους. Η αρχή της αναζήτησης των δεδομένων έγινε με την ανεύρεση όλων των ηλεκτρονικών αρχείων των εφημερίδων που εκδίδονταν την χρονική περίοδο των 50 αυτών ετών. Τα αποτελέσματα που βρέθηκαν ήταν αρκετά ικανοποιητικά και χρήσιμα. Οι ιστοσελίδες που χρησίμευσαν στην έρευνα των σεισμικών δεδομένων είναι οι εξής: www.nlg.gr www.kathimerini.gr www.tanea.gr www.tovima.gr Η πρώτη επίσκεψη έγινε στην ιστοσελίδα www.nlg.gr όπου βρέθηκαν πέντε διαφορετικές εφημερίδες με ημερομηνία έκδοσης από το 1900 μέχρι το 1950, που είναι και η χρονική περίοδος της έρευνας. Αυτές είναι: Η Μακεδονία με ημερομηνία έκδοσης από το 1911 μέχρι το 1981 Ο Ριζοσπάστης με ημερομηνία έκδοσης από το 1917 μέχρι το 1983 Το Σκριπ με ημερομηνία έκδοσης από το 1893 μέχρι το 1963 Το Εμπρός με ημερομηνία έκδοσης από το 1896 μέχρι το 1969 Η Ελευθερία με ημερομηνία έκδοσης από το 1944 μέχρι το 1967 Μεταβαίνοντας στην αναζήτηση περιεχομένων, γινόταν η επιλογή κάθε εφημερίδας από τις παραπάνω πέντε. Στη συνέχεια, προσδιοριζόταν η περίοδος της έρευνας (1900-1950) και αναγραφόταν η λέξη κλειδί που συμπεριλάμβανε τις λέξεις: σεισμός, σεισμοί, σεισμικό, σεισμική, σεισμικές, σεισμικότητα, σεισμικαί, δόνηση, δονήσεις, δόνησις, εγκέλαδος ώστε να ξεκινήσει η αναζήτηση των άρθρων που περιείχαν τις παραπάνω λέξεις. Το αποτέλεσμα ήταν κάθε φορά διαφορετικό, με την έννοια ότι τα άρθρα που εντοπίζονταν από την αναζήτηση ήταν άλλες φορές μόνο πέντε ή έξι και άλλες πάνω από τρεις χιλιάδες. Με τον τρόπο αυτό, επομένως, καταγράφηκαν όλα τα άρθρα από την συγκεκριμένη ιστοσελίδα.

Η δεύτερη επίσκεψη έγινε στην ιστοσελίδα www.kathimerini.gr. Η εφημερίδα που ελέγχθηκε με τις ίδιες λέξεις κλειδιά, όπως και οι προηγούμενες πέντε, είναι η Καθημερινή που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1919 και συνεχίζει να εκδίδεται μέχρι σήμερα. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, αφού προσδιορίστηκε η περίοδος της έρευνας (1900-1950) και συμπεριλήφθηκαν όλες οι λέξεις κλειδιά, αναζητήθηκαν όλα τα άρθρα που ήταν χρήσιμα για την καταγραφή των απαραίτητων σεισμολογικών δεδομένων. Η τρίτη επίσκεψη έγινε στην ιστοσελίδα www.tanea.gr και η τέταρτη και τελευταία στην ιστοσελίδα www.tovima.gr. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο αναζητήθηκαν τα άρθρα της περιόδου 1900-1950 που περιείχαν τις παραπάνω λέξεις κλειδιά. Χρειάστηκε ιδιαίτερη προσοχή σε όλη την παραπάνω διαδικασία διότι δεν έπρεπε να γίνει καταγραφή κάποιου άρθρου μίας εφημερίδας πάνω από δύο φορές. Εικόνα 9: Παράδειγμα άρθρου από την εφημερίδα Μακεδονία

Εικόνα 10: Παράδειγμα άρθρου από την εφημερίδα Εμπρός Η τελική κίνηση ήταν να καταγραφούν όλα τα αρχεία και από τις οκτώ πλέον εφημερίδες σε ένα excel στο οποίο δημιουργήθηκαν στήλες με το όνομα της εφημερίδας, την ημερομηνία του φύλλου, τον αριθμό του φύλλου, την σελίδα του άρθρου, τον τίτλο του άρθρου, τον συγγραφέα, την λέξη κλειδί, τον κατάλογο σεισμών του Παπαζάχου και τον τόπο. Πιο αναλυτικά, στην πρώτη στήλη καταγράφηκε το όνομα της εκάστοτε εφημερίδας, στην δεύτερη στήλη η ημερομηνία έκδοσης του φύλλου της εφημερίδας, στην τρίτη στήλη ο αριθμός του φύλλου που αντιστοιχεί στην συγκεκριμένη ημέρα, στην τέταρτη στήλη ο

αριθμός της σελίδας που δημοσιεύτηκε το άρθρο, στην πέμπτη στήλη ο τίτλος του άρθρου που περιείχε σεισμολογικά δεδομένα, στην έκτη στήλη ο συγγραφέας του αντίστοιχου άρθρου, όπου αυτό ήταν εφικτό, στην έβδομη στήλη η λέξη κλειδί, στην όγδοη στήλη η λέξη PAP03 εάν ο σεισμός υπήρχε καταγεγραμμένος στον σεισμικό κατάλογο του 2003 του Παπαζάχου και τέλος στην ένατη στήλη ο τόπος στον οποίο εκδηλώθηκε η σεισμική δόνηση του άρθρου. Με την ολοκλήρωση της καταγραφής των δεδομένων στο excel, δόθηκε βάση στην συλλογή των σεισμών στην περιοχή της Πελοποννήσου και πιο συγκεκριμένα στο δυτικό και νότιο τμήμα της. Οι σεισμοί αυτοί αποθηκεύτηκαν σε νέο αρχείο excel και τελικά επιλέχθηκε ένας από αυτούς. Είναι ο σεισμός της 1ης Ιουλίου 1927 ο οποίος αναλύεται εκτενέστερα μέχρι το τέλος της εργασίας.

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΗΜΕΡΟΜΗ-ΝΙΑ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΟΥ ΦΥΛΛΟΥ ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ ΤΙΤΛΟΣ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ ΛΕΞΗ ΚΛΕΙΔΙ ΤΟΠΟΣ TO BHMA 5/7/1945 47 1 TO BHMA 26/1/1946 217 2 ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΕΙΣΜΟΣ ΜΑΔΡΙΤΗ ΙΣΧΥΡΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΒΕΤΙΑΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΛΒΕΤΙΑ TO BHMA 3/4/1946 275 1 ΤΕΡΑΣΤΙΟΙ ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΣΥΓΚΛΟΝΙΖΟΥΝ ΤΑΣ ΑΚΤΑΣ ΤΗΣ ΑΛΑΣΚΑΣ ΣΕΙΣΜΟΙ ΑΛΑΣΚΑ TO BHMA 25/6/1946 345 1 TO BHMA 5/7/1945 47 1 ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 3/4/1946 486 2 ΣΥΝΤΟΜΑ ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΣΥΝΤΟΜΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΣΕΙΣΜΟΣ ΜΑΔΡΙΤΗ ΑΙ ΠΡΩΤΟΦΑΝΕΙΣ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΑΚΤΑΣ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 4/4/1946 487 1 Ο ΥΠΟΒΡΥΧΙΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ ΣΕΙΣΜΟΣ Β.ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 22/12/1946 706 1 ΤΡΟΜΕΡΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ EIΣ ΤΗΝ ΙΑΠΩΝΙΑΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΙΑΠΩΝΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 11/2/1947 747 3 ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΔΟΝΗΣΙΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΝΔ ΑΘΗΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ 15/4/1947 800 2 ΕΜΠΡΟΣ 3/1/1900 1138 3 ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΔΟΝΗΣΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΛΗΜΝΟΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΛΗΜΝΟΣ ΚΑΤΑΣΤΡΕΠΤΙΚΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΥΚΑΣΟΣ ΕΜΠΡΟΣ 10/5/1900 1265 3 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ ΣΕΙΣΜΟΙ ΠΑΤΡΑ ΕΜΠΡΟΣ 23/5/1900 1278 2 ΠΟΙΚΙΛΑ ΝΕΑ ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΣΠΑΡΤΗ- ΚΑΛΑΜΑΤΑ ΕΜΠΡΟΣ 10/9/1900 1388 2 ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΝ ΛΑΡΙΣΗ ΔΟΝΗΣΙΣ ΛΑΡΙΣΣΑ ΕΜΠΡΟΣ 18/9/1900 1396 2 ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΝ ΖΑΚΥΝΘΩ ΣΕΙΣΜΟΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 1/10/1919 2 ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΔΟΝΗΣΙΣ ΔΟΝΗΣΙΣ ΑΘΗΝΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 15/10/1919 2 ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 17/10/1919 2 ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΛΕΥΚΟΥ ΑΡΤΟΥ ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΚΥΚΛΑΔΑΣ ΣΕΙΣΜΟΙ ΚΥΚΛΑΔΕΣ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 5/8/1921 4 ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΑ ΣΚΟΠΙΑ ΣΕΙΣΜΟΙ ΣΚΟΠΙΑ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 2/9/1921 6 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 14/1/1912 160 3 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 14/1/1912 161 3 ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 15/1/1912 162 3 ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑΣ ΣΕΙΣΜΟΙ ΑΜΦΙΛΟΧΙΑ ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΝ ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΝ ΚΑΙ ΚΕΦΑΛΛΗΝΙΑΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΕΦΑΛΛΟΝΙΑ ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΗΣ Δ.ΕΛΛΑΔΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ Δ.ΕΛΛΑΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 17/1/1912 163 2 ΝΕΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΔΟΝΗΣΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ-ΗΛΕΙΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 17/1/1912 163 1 ΑΙ ΔΟΝΗΣΕΙΣ ΔΟΝΗΣΙΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 17/12/1918 509 1 ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΠΑΤΡΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 26/5/1925 4 ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΝ ΙΑΠΩΝΙΑ ΣΕΙΣΜΟΣ ΙΑΠΩΝΙΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 2/7/1925 2841 4 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΑΜΕΡΙΚΗΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΑΜΕΡΙΚΗ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 3/7/1925 2842 4 ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 29/10/1926 69 4 ΣΚΡΙΠ 6/1/1900 1573 2 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΡΜΕΝΙΑΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΑΡΜΕΝΙΑ Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΥΚΑΣΟΥ ΣΕΙΣΜΟΣ ΚΑΥΚΑΣΟΣ ΣΚΡΙΠ 2/3/1900 1628 2 Ο ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΔΕΙΑ ΣΚΡΙΠ 10/5/1900 1696 3 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΝ ΠΑΤΡΑΙΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΠΑΤΡΑ ΣΚΡΙΠ 12/5/1900 1698 3 ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΠΑΡΤΗΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΠΑΡΤΗ ΣΚΡΙΠ 9/1/1901 1938 2 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΝ ΤΡΙΠΟΛΕΙ ΣΕΙΣΜΟΣ ΤΡΙΠΟΛΗ ΤΑ ΝΕΑ 12/9/1945 2 Ο ΧΘΕΣΙΝΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΣΕΙΣΜΟΣ ΖΑΚΥΝΘΟΣ ΤΑ ΝΕΑ 26/1/1946 214 1 ΤΑ ΝΕΑ 2/4/1946 269 2 ΤΑ ΝΕΑ 3/4/1946 270 2 ΣΕΙΣΜΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑΝ ΚΑΙ ΕΛΒΕΤΙΑΝ ΣΕΙΣΜΟΣ ΙΤΑΛΙΑ ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ΣΕΙΣΜΙΚΗ ΔΟΝΗΣΙΣ ΕΣΗΜΕΙΩΘΗ ΕΙΣ ΝΗΣΟΥΣ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ ΕΙΣ ΧΙΛΙΑΔΑΣ ΑΝΕΡΧΟΝΤΑΙ ΟΙ ΑΣΤΕΓΟΙ ΤΩΝ ΧΘΕΣΙΝΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΤΟΥ ΕΙΡΗΝΙΚΟΥ ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΙΡΗΝΙΚΟΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΜΑΚΡΟΣΕΙΣΜΙΚΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ Ύστερα από την συλλογή των σεισμικών δεδομένων, πραγματοποιήθηκε η επεξεργασία τους με σκοπό την εκτίμηση, κατά προσέγγιση, της μακροσεισμικής έντασης. Σε αυτό το σημείο η βοήθεια των Ελληνικών σεισμολογικών δελτίων του ΓΙΕΑΑ, του πίνακα τρωτότητας και της 12βάθμιας μακροσεισμικής κλίμακας ήταν πολύ χρήσιμη. Εικόνα 11

Εικόνα 12

Εικόνα 13

ΟΙ ΣΕΙΣΜΟΙ ΤΗΣ 1 ΗΣ ΙΟΥΛΙΟΥ 1927 Αρχικά, συγκεντρώθηκαν όλα τα άρθρα των εφημερίδων, τα οποία αναφέρονται σε σεισμικές δονήσεις κατά την ημερομηνία αυτή. Τα δεδομένα αυτά συμπληρώθηκαν με τις εντάσεις (στην κλίμακα Rossi-Forel) και τα αποτελέσματα που έδωσε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Κατόπιν, ομαδοποιήθηκαν όλα τα δεδομένα με σκοπό να εξαχθούν συμπεράσματα για το επίκεντρο, την ένταση της σεισμικής δόνησης, το μέγεθος των καταστροφών και τέλος τις πληγείσες περιοχές. Οι δύο παρακάτω εφημερίδες αναφέρονται στα εξής αποτελέσματα: Εικόνα 14: Παράδειγμα άρθρου αναφερόμενο στον σεισμό της 1 ης Ιουλίου 1927: εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, 2/7/1927

Εικόνα 15: Παράδειγμα άρθρου αναφερόμενο στον σεισμό της 1 ης Ιουλίου 1927: Εφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, 2/7/1927 Από τα στοιχεία που δίνουν οι παραπάνω εφημερίδες, προκύπτουν τα εξής: 1. Σύμφωνα με το Αστεροσκοπείο Αθηνών, στις 1:30πμ σημειώθηκε ισχυρή σεισμική δόνηση με επίκεντρο δυτικά της νήσου Λευκάδας. 2. Στη Λευκάδα ο σεισμός ήταν ισχυρός, στην Άρτα ασθενής και στον Αστακό λίγο ισχυρός. 3. Στις 10:19:27 σημειώθηκε πολύ ισχυρή δόνηση, αισθητή από πολλούς στην Αθήνα. 4. Στην Πρέβεζα σημειώθηκε σφοδρότατος σεισμός διάρκειας τουλάχιστον 10 στη 1 παρά 10 με κατεύθυνση από βορρά προς νότο. Οι ζημιές στην Πρέβεζα ήταν μικρές χωρίς να έχουν εξακριβωθεί, ενώ οι κάτοικοι έντρομοι βγήκαν στην ύπαιθρο. Δεν υπήρξαν θύματα. Ακολούθησε και δεύτερη σεισμική δόνηση ασθενέστερη ενώ μέχρι το πρωί έγιναν άλλες 4 σεισμικές δονήσεις εκ των οποίων η μία ήταν λίαν ισχυρή μικρής διάρκειας. Στην πόλη της Πρέβεζας τα περισσότερα σπίτια υπέστησαν ρωγμές ενώ οι τοίχοι της οικίας του δημάρχου κατέρρευσαν. 5. Στον οικισμό Μύτικα κατέπεσαν οικίες. 6. Στην Άρτα σημειώθηκε στη 1 και 13 σφοδρή σεισμική δόνηση και ακολούθησαν ασθενέστεροι μετασεισμοί μικρής διάρκειας.

7. Σημειώθηκε ισχυρή σεισμική δόνηση στις 1.30 με επίκεντρο δυτικά της Λευκάδας (310 χλμ από την Αθήνα). 8. Στο Οίτυλο της Μάνης στο χωριό Κελεφά 30 οικίες υπέστησαν ρωγμές και κάποιες κατέρρευσαν χωρίς να υπάρξουν θύματα. 9. Ηράκλειο Κρήτης: ισχυρός 10. Μεγαλόπολη: μετρίως ισχυρός 11. Μήλος, Θήρα, Λεωνίδιο: ολίγον ισχυρός. 12. Σέριφος, Σπάρτη, Μολάοι, Πύργος, Πάτρα, Θήβα, Δομβραίνα, Αγρίνιο: ασθενής 13. Άρτα, Ζάκυνθος, Χαλκίδα, Μεσσολόγγι: ασθενέστατος Σχετικά με τον αριθμό των κατοίκων της Κελεφάς και σύμφωνα με τα στοιχεία των απογραφών, ο αριθμός των κατοίκων της το 1927 εκτιμάται από το παρακάτω διάγραμμα σε 342, που αντιστοιχούν σε 65-70 οικίες. Εικόνα 16: Διάγραμμα αριθμού κατοίκων σε συνάρτηση με το χρόνο

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Τα παραπάνω στοιχεία των εφημερίδων συμπληρώθηκαν από τα μακροσεισμικά στοιχεία των σεισμολογικών δελτίων του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Με όλα τα παραπάνω έγινε εκτίμηση της έντασης του σεισμού στην εκάστοτε περιοχή που επηρέασε και καταγράφηκε ο αντίστοιχος αριθμός από την μακροσεισμική κλίμακα έντασης, όπως φαίνεται παρακάτω. Στην πρώτη στήλη αναγράφεται η χρονολογία εκδήλωσης του σεισμού, στην δεύτερη και στην τρίτη ο μήνας και η ημέρα αντίστοιχα, στην τέταρτη, στην πέμπτη και στην έκτη η ώρα, τα λεπτά και τα δευτερόλεπτα, στην έβδομη και όγδοη το γεωγραφικό μήκος και γεωγραφικό πλάτος, στην ένατη το εστιακό βάθος, στη δέκατη το επιφανειακό μέγεθοςκαι τέλος στην ενδέκατη την ένταση του σεισμού του σεισμού.. Σύμφωνα με αυτά, οι σεισμοί που περιγράφουν οι εφημερίδες είναι δύο. Ο πρώτος έγινε στις 30/6/1927 23:00 (GMT) και είναι αυτός που περιγράφουν οι εφημερίδες με τοπική ώρα 01:30πμ στις 1/7/1927 δυτικά της Λευκάδας. Οι παράμετροι του σεισμού αυτού, σύμφωνα με τον κατάλογο των Makropoulos et al. (2012) είναι οι εξής: YEAR MONTH DAY HOUR MIN SEC LAT LON D Ms Mw 1927 6 30 22 59 49.6 39.33 20.81 2 5.7 5.6 Τα μακροσεισμικά δεδομένα του ΕΑΑ για το σεισμό αυτό προέρχονται από 11 τόπους, και σε συνδυασμό με τα στοιχεία των εφημερίδων είναι τα εξής: YR MO DA HR MIN LOCALITY I EMS 1927 jun 30 23 0 Preveza 6-7 1927 jun 30 Mytica 7 1927 jun 30 23 0 Leucade 4-5 1927 jun 30 23 0 Astacos 4 1927 jun 30 23 0 Janina 3-4 1927 jun 30 23 0 Zante 3 1927 jun 30 23 0 Missolonghi 3-4 1927 jun 30 23 0 Argostoli 2-3 1927 jun 30 23 0 Arta 3-4 1927 jun 30 23 0 Agrinion 4-5 1927 jun 30 23 0 Corfou 2

Η κατανομή των εντάσεων του σεισμού αυτού παρουσιάζεται στον εξής χάρτη: Εικόνα 17: Κατανομή εντάσεων του σεισμού της Άρτας στις 30/6/1927

Ο δεύτερος έγινε στη 1/7/1927 8:00 (GMT) και είναι αυτός που περιγράφουν οι εφημερίδες με τοπική ώρα 10:19:27 πμ στις 1/7/1927 και έγινε αισθητός από πολλούς στην Αθήνα. Το επίκεντρό του σύμφωνα με τις συντεταγμένες των περιοχών που επηρέασε και δείχνει ο παρακάτω χάρτης, είναι στην περιοχή της Μάνης. Οι παράμετροι του σεισμού αυτού, σύμφωνα με τον κατάλογο Makropoulos et al. (2012) είναι οι εξής: YEAR MONTH DAY HOUR MIN SEC LAT LON D Ms Mw 1927 7 1 8 19 01.0 36.72 22.85 45 6.5 6.3 Η κατανομή των εντάσεων του σεισμού αυτού παρουσιάζεται στον εξής χάρτη: Εικόνα 18: Κατανομή εντάσεων του σεισμού της Μάνης στις 1/7/1927

Τα μακροσεισμικά δεδομένα του ΕΑΑ για το σεισμό αυτό προέρχονται από 65 τόπους, και σε συνδιασμό με τα στοιχεία των εφημερίδων είναι τα εξής:

Ακολουθούν χάρτες με τις ισόσειστες καμπύλες που δείχνουν τις περιοχές που επηρεάστηκαν από τους σεισμούς της 1/7/1927. Εικόνα 19: Ισόσειστες του σεισμού της Μάνης στις 1/7/1927 από τον άτλαντα Παπαζάχου κ.ά. 1982 Εικόνα 20: Ισόσειστες του σεισμού της Μάνης στις 1/7/1927 από τον άτλαντα Shebalin et. al. 1974

Από τους παραπάνω χάρτες προκύπτει συμφωνία μεταξύ του χάρτη που κατασκευάστηκε στην παρούσα εργασία (εικόνα 18) με τους χάρτες που έχουν δημοσιευθεί στους άτλαντες ισοσείστων (εικόνες 19 και 20). Στην παρούσα εργασία προστέθηκε ένας σημαντικός αριθμός μακροσεισμικών δεδομένων και παρατηρήσεων.

7. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ www.kathimerini.gr www.tanea.gr www.tovima.gr www.nlg.gr Οι σεισμοί της Ελλάδας, Β. Παπαζάχος Κ. Παπαζάχου, Θεσσαλονίκη 2003, Εκδόσεις Ζήτη, 286 σελ. Κουσκουνά Β. - Καπαγιαννίδη Α. 2010. Ευρωπαϊκή Μακροσεισμική Κλίμακα 1998. Πανεπιστήμιο Αθηνών, 101 σελ. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμοι ΙΒ, ΙΓ, ΙΔ. Εκδοτική Αθηνών Α.Ε. National Observatory of Athenes. Seismological Institute Bulletin 1927. Παπαζάχος Β.Κ., Καρακαϊσης Γ.Φ., Χατζηδημητρίου Π.Μ., Εισαγωγή στη Σεισμολογία. Εκδόσεις Ζήτη, Θεσσαλονίκη 2005. Παπανικολάου Δ.Ι., Σίδερης Χρ.Ι., Γεωλογία η Επιστήμη της Γης. Εκδόσεις Πατάκη. Τσελέντης Α., Σύγχρονη Σεισμολογία. Αθήνα 1997, Εκδόσεις Παπασωτηρίου.