ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΣΕ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΟΥΣ ΛΙΜΕΝΕΣ ΓΙΑ ΥΠΟΔΟΧΗ ΣΚΑΦΩΝ ΑΝΑΨΥΧΗΣ Γ. Παπαχαραλάμπους, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. (*) Κ. Αντωνόπουλος, Πρόεδρος Λ.Τ. Σκύρου Ε. Πεταλάς, Πολιτικός Μηχανικός, Δ.Λ.Τ. Κω Θ. Χαραμαράς, Πρόεδρος Δ.Λ.Τ. Πύλου Κ. Ι. Μουτζούρης, Καθηγητής Ε.Μ.Π., Διευθυντής Ε.Λ.Ε., Πρόεδρος Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων (*) (*) Εργαστήριο Λιμενικών Έργων (Ε.Λ.Ε.), Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο (Ε.Μ.Π.) Ηρώων Πολυτεχνείου 5, 15780 Ζωγράφου, Αθήνα, e-mail: lhw@central.ntua.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σε τμήματα υφιστάμενων λιμένων σε όλη την ελληνική επικράτεια μπορούν να γίνουν τεχνικές διαμορφώσεις με μικρό κόστος για την υποδοχή και εξυπηρέτηση σκαφών αναψυχής. Η δημιουργία ζωνών για σκάφη αναψυχής εντός λιμένων που σήμερα υποχρησιμοποιούνται μπορεί να οδηγήσει στην επιδιωκόμενη λειτουργία ενός εκτεταμένου και πυκνού εθνικού δικτύου εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής. Τα πρώτα παραδείγματα της εν λόγω αξιοποίησης υπάρχουν ήδη στον ελλαδικό χώρο, παρότι μεγαλύτερη έμφαση μέχρι σήμερα έχει δοθεί στην κατασκευή νέων λιμένων αμιγώς για σκάφη αναψυχής. Η παρούσα εισήγηση έχει ως αντικείμενο τη διερεύνηση και την παρουσίαση μέσω χαρακτηριστικών παραδειγμάτων του θέματος του εμπλουτισμού λιμένων για τον συγκεκριμένο στόχο. Σκοπεύει στην προώθηση της πρακτικής αυτής ως της πλέον οικονομικής, περιβαλλοντικά φιλικής και ρεαλιστικής για τα ελληνικά δεδομένα, στο πλαίσιο των ουσιαστικών προσπαθειών που πρέπει να γίνουν σήμερα για την ανάπτυξη ενός συστήματος εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής στην χώρα. 209
ADAPTATION OF GREEK PORTS TO ACCOMMODATE LEISURE BOATS G. Papacharalampous, Civil Engineer N.T.U.A. (*) Κ. Antonopoulos, President of the Port Authority (Fund) of Skyros E. Petalas, Civil Engineer, Municipal Port Authority (Fund) of Kos Τ. Haramaras, President of the Municipal Port Authority (Fund) of Pylos C. Ι. Moutzouris, Professor N.T.U.A., Director of the L.H.W., President of Regulatory Authority for Ports (*) (*) Laboratory of Harbour Works (L.H.W.), National Technical University of Athens (N.T.U.A.) 5 Iroon Polytechniou str., 15780 Zografou, Athens Greece, e-mail: lhw@central.ntua.gr ABSTRACT It is possible to adapt ports in Greece at a low cost to make them suitable or to improve their suitability to accommodate leisure boats. The formation of zones for leisure boats in Greek ports that are underused today will lead to an extended and compact network which serves leisure boats nationally. The first examples of this kind of adaptation already exist in Greece today, although the policy was to build new marinas. The present paper presents research and specific examples of ports that have been and will be modernised for the purpose of serving leisure boats. We would like to promote this method as the most economic, environmentally friendly and realistic for Greece, in the framework of the very real efforts that have to be made today in the development of a system which serves leisure boats. 210
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Ελλάδα είναι αναμφισβήτητα ιδανικός τόπος για την ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού, σημαντική συνιστώσα του οποίου είναι οι περιηγήσεις με σκάφη αναψυχής (για συντομία: σ.α.). Η συγκεκριμένη αναπτυξιακή προοπτική προϋποθέτει την συγκρότηση και την λειτουργία, με βάση τις ιδιαιτερότητες της χώρας, ενός Εθνικού ΣΥστήματος Λιμενικών Εγκαταστάσεων Σκαφών Αναψυχής - Ε.ΣΥ.Λ.Ε.Σ.Α. Διακριτά τμήματα υφιστάμενων λιμένων που σήμερα υποχρησιμοποιούνται δύναται να ενταχθούν στο Ε.ΣΥ.Λ.Ε.Σ.Α. μετά από κατάλληλη προσαρμογή της υποδομής και ανωδομής τους. Το Εργαστήριο Λιμενικών Έργων (για συντομία: Ε.Λ.Ε.) έχει προτείνει περίπου 220 υφιστάμενους ελληνικούς λιμένες επιβατικούς, εμπορικούς, αλιευτικούς κ.ά. για τον σκοπό αυτό (Ε.Λ.Ε., 2001). Στο Σχήμα 1 φαίνεται η κατανομή τους. Σχήμα 1. Υφιστάμενοι λιμένες προταθέντες από το Ε.Λ.Ε. για υποδοχή σκαφών αναψυχής Figure 1. Greek ports prοposed by the Laboratory of Harbour Works, N.T.U.A. to be equiped for leisure boats 211
Yποχρησιμοποιούμενα κρηπιδώματά τους θα μπορούσαν να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης για τις τοπικές οικονομίες, φέρνοντας, με μικρό κόστος επένδυσης και χωρίς πρόσθετη περιβαλλοντική αλλοίωση, νέους επισκέπτες και καταναλωτές στην καρδιά του οικιστικού ιστού. Σε επίπεδο χώρας, η Ελλάδα είναι δυνατό να αποκτήσει ένα εκτεταμένο και πυκνό δίκτυο εξυπηρέτησης σ.α., αξιοποιώντας στον δέοντα βαθμό υπάρχουσα λιμενική υποδομή της. Η τελευταία έχει κοστίσει υπέρογκα ποσά, μεγάλο μέρος των οποίων δεν θα αποσβετεί ποτέ. Αρκετές Ζώνες Σκαφών Αναψυχής εντός Υφιστάμενων Λιμενικών Εγκαταστάσεων - ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε. υπάρχουν ήδη στην χώρα μας (βλ. Εικόνα 1), αν και μεγαλύτερη έμφαση μέχρι στιγμής έχει δοθεί κατά κοινή ομολογία στην κατασκευή νέων λιμένων αμιγώς για σκάφη αναψυχής. 1 2 3 4 5 Εικόνα 1. Ελληνικοί λιμένες μικτής χρήσης που σήμερα υποδέχονται σκάφη αναψυχής. 1. Λιμένας Μανδρακίου Κω, 2. Λιμένας Λιναριάς Σκύρου, 3. Λιμένας Λαυρίου, 4. Ενετικός λιμένας Χανίων Κρήτης, 5. Ενετικός λιμένας Ηρακλείου Κρήτης Picture 1. Greek ports that serve leisure boats today 1. Port of Mandraki, Kos, 2. Port of Linaria, Skyros, 3. Port of Lavrio, 4. Venetian port of Chania, Crete, 5. Venetian port of Heraklion, Crete Προσπάθεια καταβάλλεται σήμερα για εφαρμογή της εν λόγω πρακτικής σε 5 λιμένες υπό την αιγίδα της Ρυθμιστικής Αρχής Λιμένων (Ρ.Α.Λ.). 212
2. ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε. Η επιλογή των απαραίτητων παρεμβάσεων εξαρτάται τόσο από την σχεδιαζόμενη δυναμικότητα ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης σ.α., όσο και από την υφιστάμενη κατάσταση των προς προσαρμογή λιμενικών εγκαταστάσεων. Γίνεται καταρχήν γύρω από τέσσερις άξονες: την ασφάλεια, την λειτουργικότητα, την οικονομικότητα και ενίσχυση της τοπικής και εθνικής οικονομίας και την εναρμόνιση με το περιβάλλον και προστασία του. Όσον αφορά τον βασικό εξοπλισμό, κατάλληλα εξαρτήματα ανωδομής και δίκτυα παροχής υπηρεσιών τοποθετούνται κατά μήκος των κρηπιδωμάτων της διαμορφούμενης ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε. Στις περιπτώσεις δε που το μέγεθος της λιμενολεκάνης και η κυματική διαταραχή εντός της το επιτρέπουν, συνιστάται η τοποθέτηση και συναρμολόγηση συστημάτων προκατασκευασμένων πλωτών προβλητών και γεφυρών πρόσβασης σε αυτούς. Οι προκατασκευασμένοι προβλήτες είναι εφοδιασμένοι με δέστρες ή κρίκους πρόσδεσης σκαφών, ενώ κατά μήκος της περιμέτρου τους τοποθετούνται προσκρουστήρες. Κάτω από το κατάστρωμα και κατά μήκος των προβλητών εγκαθίστανται δίκτυα εξυπηρέτησης. Για την πλήρη αξιοποίηση λιμενολεκανών, όταν οι θέσεις πρόσδεσης σε κρηπιδώματα και προβλήτες δεν επαρκούν και οι διαστάσεις της λεκάνης το επιτρέπουν, είναι δυνατή η τοποθέτηση και συστημάτων πρόσδεσης τουριστικών σκαφών (ρεμέτζα). Άλλη κατηγορία βασικών παρεμβάσεων για να καταστεί ένας λιμένας λειτουργικός για τον εν λόγω σκοπό αφορά την χερσαία ζώνη του. Απαραίτητοι χώροι για την εξυπηρέτηση σ.α. είναι το γραφείο υποδοχής και οι χώροι υγιεινής (ντους και WC). Εάν υπάρχουν διαθέσιμα κτίρια σε άμεση επαφή με την λιμενολεκάνη των σ.α., διαμορφώνονται κατάλληλα για να στεγάσουν τις συγκεκριμένες λειτουργίες. Στην αντίθετη περίπτωση ενδείκνυται η κατασκευή νέων για τον σκοπό αυτό. Άλλες συνιστώμενες παρεμβάσεις στην χερσαία ζώνη σχετίζονται με τον επαρκή φωτισμό του λιμένα, με παρεχόμενες διευκολύνσεις προς τους χρήστες (χώροι στάθμευσης αυτοκινήτων, πλυντήρια, Wifi, ATM, κλπ) και με μέριμνες όπως η πρόληψη και αντιμετώπιση φαινομένων ρύπανσης, η πυρασφάλεια, η παροχή πρώτων βοηθειών και η προσβασιμότητα των χώρων του λιμένα σε ΑΜΕΑ. Τέλος, η δημιουργία ενός σταθμού ανεφοδιαμού καυσίμων δίνει σε έναν λιμένα σημαντικό πλεονέκτημα όσον αφορά την εξυπηρέτηση των σ.α. Ο συγκεκριμένος μπορεί να εγκατασταθεί επί των κρηπιδωμάτων του λιμένα ή επί πλωτής διάταξης. 1 2 Εικόνα 2. 1. Πίλλαρ (παροχή ρεύματος), 2. Δέστρα Picture 2. 1. Pillar (power supply), 2. Cleat 213
1 2 3 4 5 6 7 8 Εικόνα 3. 1. Προσκρουστήρες, 2. Πίλλαρ (παροχή νερού), 3. Υπέργειες δεξαμενές πετρελεοειδών καταλοίπων, 4. Παραλαβή λυμάτων, 5. Στύλος φωτισμού, 6. Χώροι υγιεινής, 7. Πλωτοί Προβλήτες, 8. Ράμπα ανέλκυσης - καθέλκυσης σκαφών Picture 3. 1. Dock fenders, 2. Pillar (water supply), 3. Ground waste oil storage tanks, 4. Sewage sludge receipt 5. Lighting, 6. Sanitary facilities, 7. Floating pontoons, 8. Boat ramp 214
Στον Πίνακα 1 συγκεντρώνονται ενδεικτικά στοιχεία για το κόστος του σχετικού εξοπλισμού. Είδος Ενδεικτικό Κόστος Τοποθέτηση Δέστρες 20-100 / τεμ ανά 3 m Προσκρουστήρες 80 / τρέχον m - Πίλλαρ Πλωτοί προβλήτες Συστήματα αγκύρωσης τουριστικών σκαφών Σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων Δεξαμενές παραλαβής πετρελαιοειδών καταλοίπων Σύστημα παραλαβής λυμάτων Πυροσβεστικοί κρουνοί Στύλοι φωτισμού 800-3.000 / τεμ (σύνηθες: 1.700 / τεμ) τοποθέτηση + 30 % επί του ανωτέρω κόστους, εφόσον υπάρχουν ήδη εγκατεστημένα δίκτυα 2.500-3.500 / τρέχον m (αγορά και εγκατάσταση) ανά 10 m 400 / σκάφος σε θέσεις με βάθος μέχρι 4-5 m 60.000-70.000 (επί των κρηπιδωμάτων) 30.000 / τεμ (υπέργεια, έως 2 m 3 ) κόστος σύνδεσης με τοπικό δίκτυο 2.000 / τεμ τοποθέτηση + 30 % επί του ανωτέρω κόστους 2.000 / 50 m (ιστοί φωτισμού) - - - - ανά 40 m - Πίνακας 1. Ενδεικτικά στοιχεία κόστους εξοπλισμού για εξυπηρέτηση σ.α. Table 1. Cost of equipment for yacht ports Η ένταξη πολλών ελληνικών λιμένων στο Ε.ΣΥ.Λ.Ε.Σ.Α. απαιτεί ορισμένες μόνο από τις ήδη παρατεθείσες παρεμβάσεις, οι οποίες είναι στην πλειονότητά τους οικονομικά προσιτές. Βεβαίως, υπάρχουν και λιμένες στους οποίους ενδεχομένως να απαιτηθούν πρόσθετα κατασκευαστικά έργα ή έργα επισκευής - συντήρησης, προκειμένου να επέλθει η άρση των σημερινών τους προβλημάτων ή / και να είναι δυνατή η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων τους. Έργα υποδομής, όπως αναδιαμόρφωση και αναβάθμιση εξωτερικών και εσωτερικών λιμενικών έργων, δύναται να υλοποιηθούν με στόχο την εξασφάλιση του εξαιρετικά ήπιου 215
κυματικού κλίματος που απαιτείται για την πρόσδεση και την παραμονή σ.α. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι το συστηνόμενο ως οριακά αποδεκτό χαρακτηριστικό ύψος κύματος Ηs σε θέσεις πρόσδεσης μικρών σ.α. είναι 0.15 m, ενώ σε θέσεις παραβολής επιβατικών πλοίων 0.70 m (Thoresen, 2006). Η διενέργεια τέτοιων παρεμβάσεων μπορεί να είναι ιδιαίτερα ελκυστική στις περιπτώσεις λιμένων που διαθέτουν μεγάλες μη προστατευμένες από τους συνήθεις κυματισμούς της περιοχής ζώνες, με αποτέλεσμα την περιοριμένη χρήση των κρηπιδωμάτων των τελευταίων ή και την σταδιακή εγκατάλειψή τους. Πρόσθετα έργα για την πλήρη αξιοποίηση πλεονεκτικών όσον αφορά την χερσαία ζώνη τους λιμένων είναι η κατασκευή ή επισκευή ράμπας ανέλκυσης - καθέλκυσης σκαφών και την (ανα)διαμόρφωση χερσαίων χώρων για εναπόθεση και παροχή υπηρεσιών συντήρησης στα σ.α. Στις απαιτούμενες παρεμβάσεις ενδέχεται να συμπεριλαμβάνονται και εργασίες εκβάθυνσης λιμενολεκάνης ή / και διαύλου προσέγγισης. Σκόπιμο, τέλος, είναι να εξεταστεί η ανάγκη κατασκευής ανοιγμάτων για την επαρκή ανανέωση των υδάτων του λιμένα και την αποφυγή της συσσώρευσης φερτών υλικών στο εσωτερικό του. 3. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΛΛΑΔΙΚΟ ΧΩΡΟ Εξετάστηκαν 3 αντιπροσωπευτικά παραδείγματα από τον ελλαδικό χώρο: ο λιμένας της Λιναριάς Σκύρου, ο λιμένας της Κω και ο λιμένας της Πύλου. Άρτια λειτουργούσες ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε. έχουν ήδη διαμορφωθεί στους δύο πρώτους, ενώ για τον τρίτο προβλέπεται σύντομα η υλοποίηση παρεμβάσεων προς την συγκεκριμένη κατεύθυνση. 3.1. Ο ΛΙΜΕΝΑΣ ΛΙΝΑΡΙΑΣ ΣΚΥΡΟΥ Έργα συνολικής αναβάθμισης του λιμένα Λιναριάς Σκύρου έχουν σήμερα εκτελεστεί και αναμένεται να συμπληρωθούν με στόχο την μέγιστη αξιοποίηση του διατιθέμενου χώρου για την παροχή όσο το δυνατόν περισσότερων υπηρεσιών προς όλες τις κατηγορίες χρηστών του λιμένα. Ο λιμένας διαθέτει ζώνη εξυπηρέτησης σ.α. (βλ. Σχήμα 2) δυναμικότητας 12 θέσεων, η οποία έχει θεσμοθετηθεί ως τουριστικό καταφύγιο. Τα κρηπιδώματα της ζώνης αυτής έχουν συνολικό μήκος 105 m. Η κατασκευή έγινε κατά την περίοδο 2008-2010, οπότε διαπλατύνθηκε το εν λόγω τμήμα του λιμένα προς τη θάλασσα. Έργα υλοποιήθηκαν την ίδια περίοδο και στο βόρειο τμήμα του λιμένα. Ειδικότερα, ανακατασκευάστηκε ράμπα σημερινού πλάτους 35 m και προστέθηκαν κρηπιδώματα εκατέρωθεν αυτής, μήκους 15 m το καθένα, τα οποία προορίζονται για λοιπές χρήσεις, πέραν της εξυπηρέτησης σ.α. Μέχρι το 2010 είχε επίσης ολοκληρωθεί ο εκσυγχρονισμός του λιμένα, όσον αφορά τον εξοπλισμό και τους χερσαίους χώρους του. Το συνολικό κόστος των έργων ανήλθε στα 1.300.000. 216
Λιμένας Λιναριάς Σχήμα 2. Ζώνη σκαφών αναψυχής λιμένα Λιναριάς Σκύρου Figure 2. Zone for leisure boats within the port of Linaria, Skyros Σύντομα αναμένεται η κατασκευή σταθμού ανεφοδιασμού καυσίμων. Η συνεχώς αυξανόμενη ροή σ.α. στον λιμένα δημιουργεί την ανάγκη διερεύνησης εναλλακτικών λύσεων για την εξασφάλιση χώρου, ώστε να είναι δυνατή η εξυπηρέτηση περισσότερων σκαφών. Για να επιτευχθεί αυτό είναι απαραίτητη η κατασκευή ράμπας φορτοεκφόρτωσης Ε/Γ Ο/Γ πλοίων στο νότιο τμήμα του λιμένα (εκτιμώμενο κόστος 800.000 ) για να καταστεί δυνατή η αποδέσμευση κρηπιδωμάτων συνολικού μήκους 75 m στα δυτικά του σημερινού τουριστικού καταφυγίου και η αξιοποίησή τους για την εξυπηρέτηση 20 επιπρόσθετων ιστιοπλοϊκών σ.α. Σημειώνεται ότι κατά την περίοδο των εργασιών ανάπλασης τα κρηπιδώματα αυτά υποβαθμίστηκαν υψομετρικά σε απόσταση πλάτους 4 μέτρων από τη θάλασσα και στο σύνολο του μήκους τους, ώστε να αξιοποιηθούν μελλοντικά για τον εν λόγω σκοπό. 3.2. Ο ΛΙΜΕΝΑΣ ΚΩ Ζώνη σ.α. δυναμικότητας 47 θέσεων έχει διαμορφωθεί στο ανατολικό τμήμα του παραδοσιακού λιμένα της Κω στο Μανδράκι (βλ. Σχήμα 3). 217
Η συγκεκριμένη ζώνη περιλαμβάνει 250 m κρηπιδωμάτων. Αυτά είναι τμήμα προβλήτα, συνολικού μήκους περίπου 300 m και πλάτους 4,5 m, παράλληλου στα παραλιακά κρηπιδώματα, σε απόσταση 4 m από αυτά κατά μέσο όρο. Ο εν λόγω προβλήτας κατασκευάστηκε πάνω σε πασσάλους το 1991-1992 με κόστος 1.100.000 (περίπου 3.500 / m). Το 2013 έγινε αλλαγή 20 πίλλαρ, η οποία κόστισε 65.000. Το κόστος παροχής νερού και ρεύματος στα σ.α. ανέρχεται σε 15.000 ετησίως, ενώ η υποστήριξη της λειτουργίας της ζώνης, όσον αφορά το προσωπικό αποκλειστικής απασχόλησης, παρέχεται εκτός σαιζόν από 1 άτομο και σε σαιζόν από 2 άτομα το πρωί και 1 το απόγευμα. Η εν λόγω ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε. έχει θεσμοθετηθεί ως τουριστικό καταφύγιο, γεγονός που επιτρέπει εκτιμώμενη απόδοση στο Δ.Λ.Τ. Κω περίπου 2.000-3.000 ανά θέση ελλιμενισμού. Η εξυπηρέτηση των επισκεπτών γίνεται στο κτίριο επιβατών του λιμένα Κω, ενώ οι ανάγκες ανέλκυσης - καθέλκυσης και ανεφοδιασμού σε καύσιμα των σ.α. καλύπτονται επίσης στον λιμένα. Πρόσδεση σ.α. γίνεται και σε λοιπές θέσεις του λιμένα, εφόσον οι κυματικές συνθήκες δεν υπερβαίνουν τα επιτρεπόμενα όρια. Λιμένας Κω Σχήμα 3. Ζώνη σκαφών αναψυχής στο Μανδράκι Κω Figure 3. Zone for leisure boats within the port of Mandraki, Kos 218
3.3. Ο ΛΙΜΕΝΑΣ ΠΥΛΟΥ Ο λιμένας της Πύλου είναι χαρακτηριστική περίπτωση υποχρησιμοποιούμενου λιμένα με πολλές αναπτυξιακές δυνατότητες και προοπτικές. Μελέτες εκσυγχρονισμού του για την υποδοχή σ.α. έχουν ολοκληρωθεί και αναμένεται να υλοποιηθούν σύντομα. Τα προς διαμόρφωση κρηπιδώματα παρουσιάζονται στο Σχήμα 4. Με την υλοποίηση του έργου θα καταστεί δυνατή η αξιοποίηση κρηπιδωμάτων 75 m (νοτιότερο τμήμα) για πρόσδεση σ.α. σε υπήνεμες συνθήκες, δεδομένης της επαρκούς προστασίας του θαλάσσιου χώρου έμπροσθεν αυτών από τους βορειοδυτικούς κυματισμούς. Στις συγκεκριμένες θέσεις υπάρχει, επίσης, επάρκεια βαθών (5-6 m) και δεν απαιτούνται εργασίες βυθοκόρησης. Όσον αφορά το βορειότερο τμήμα (115 m), αυτό προβλέπεται να αξιοποιηθεί παρέχοντας φιλοξενία στα μεγαλύτερα σκάφη, καθώς και ολιγόωρη παραμονή και υπηρεσίες ανεφοδιασμού σε σ.α. που προσεγγίζουν τον λιμένα αποκλειστικά για τον συγκεκριμένο λόγο. Λιμένας Πύλου Μαρίνα Πύλου Σχήμα 4. Τμήματα του λιμένα της Πύλου που προβλέπεται να διαμορφωθούν για την υποδοχή σκαφών αναψυχής Figure 4. Zones to be formed within the port of Pylos to accommodate leisure boats 219
Οι προβλεπόμενες παρεμβάσεις περιλαμβάνουν την σύνδεση των εν λόγω τμημάτων του λιμένα με τα δημοτικά δίκτυα υδροδότησης και ηλεκτροδότησης και την εγκατάσταση πίλλαρ για την παροχή νερού και ρεύματος στα σ.α. Το κόστος του συγκεκριμένου έργου αναμένεται να μην ξεπεράσει τα 20.000. Σε επόμενη φάση, θα τοποθετηθούν ρεμέτζα, ώστε να είναι δυνατή η πρυμνοδέτηση περισσότερων σ.α. στην υπήνεμη ζώνη της λιμενολεκάνης. Παράλληλα, μελέτες έχουν εκπονηθεί για λοιπά τμήματα του λιμένα, τα οποία χρήζουν εργασιών επισκευής και συντήρησης (αποκατάσταση υποσκαφών κρηπιδοτοίχων). Ο προϋπολογισμός των εν λόγω εργασιών ανέρχεται στα 120.000. Τέλος, αξίζει να αναφερθεί η γειτνίαση του λιμένα με την μαρίνα της Πύλου (χωρητικότητας 190 σκαφών), η οποία δεν έχει ολοκληρωθεί με αποτέλεσμα μέχρι στιγμής να δύναται να εξασφαλίσει σε σκάφη μόνο την ασφαλή τους πρόσδεση. Διαγωνισμός για την παραχώρηση της συγκεκριμένης και τμήματος του λιμένα βρίσκεται σε εξέλιξη από το ΤΑΙΠΕΔ. 4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το υφιστάμενο δίκτυο λιμενικών υποδομών της χώρας δύναται διαμορφούμενο να υποστηρίξει την λειτουργία ενός εκτεταμένου εθνικού συστήματος εξυπηρέτησης σ.α. με τον πλέον οικονομικό και προσαρμοσμένο στις ελληνικές ιδιομορφίες τρόπο. Όσο πιο μαζική η αξιοποίηση των δυνατοτήτων που αναμφίβολα έχει το υπάρχον λιμενικό μας δίκτυο, τόσο μεγαλύτερο θα είναι και το όφελος για την εθνική οικονομία, με την ιδιαίτερη σημασία που λαμβάνει η συγκεκριμένη προοπτική σε μία περίοδο κρίσιμη, όπως η σημερινή. 5. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Εκφράζονται ευχαιριστίες στον κ. Ν. Ασλανίδη, Πολιτικό Μηχανικό, για την χορήγηση εξειδικευμένων στοιχείων. 6. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αναστασάκη Ε. Ν. και Μουτζούρης Κ. Ι., 2010. ΖΩνες Σκαφών Αναψυχής εντός Υφιστάμενων Λιμενικών Εγκαταστάσεων - ΖΩ.Σ.Α.Υ.Λ.Ε., 5 ο Πανελλήνιο Συνέδριο Λιμενικών Έργων, Αθήνα. Εργαστήριο Λιμενικών Έργων Ε.Μ.Π., 2001. 1 η Πρόταση για Συμπλήρωση Μελέτης Εθνικού Συστήματος Λιμένων Αναψυχής, Αθήνα. Anastasaki Ε. Ν. and Moutzouris C. I., 2012. A new strategy for yacht ports in Greece under austerity programmes, Int. J. Ocean Systems Management, Vol. 1, Nos. 3/4, pp. 420-435. Thoresen C. A., 2006. Port Designer s Handbook: Recommendations and Guidelines, Thomas Telford Publishing, London, US Coast Guard (USCG). 220