Εκπαιδευτικοί στόχοι Να καταστήσει τους εκπαιδευόμενους ικανούς να: αποκτήσουν την κριτική σκέψη ώστε να επιλέγουν τα κατάλληλα δεδομένα. αποκτήσουν τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να μπορούν να σχεδιάσουν και να οργανώσουν Νοσηλευτικά πρωτόκολλα. αποκτήσουν την κριτική ικανότητα ώστε να μπορούν να αξιολογήσουν και να εφαρμόσουν κατευθυντήριες οδηγίες βασισμένες στις ενδείξεις.
Η Σημαντικότητα της Πρακτικής Βασισμένης σε Ενδείξεις (EBP)
Εφαρμογή των ενδείξεων στη νοσηλευτική πρακτική Κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες: «Οι θέσεις που διατυπώνονται μετά από κριτική και συστηματική μελέτη της βιβλιογραφίας, για να βοηθήσουν τους κλινικούς στο χώρο της υγείας, αλλά και τους ασθενείς, στη λήψη αποφάσεων σχετικά με την παροχή κατάλληλης φροντίδας, σε συγκεκριμένες κλινικές καταστάσεις, ανεξάρτητα από το ποιος παρέχει τη φροντίδα» Taylor J. ICCN 2003,20: 45-52
Πρωτόκολλα κλινικής πρακτικής: ΡΙΚΟΣ Ν. «Αποτελούν ορισμένες αρχές των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών, οι οποίες εφαρμόζονται σε επίπεδο τμημάτων ενός νοσοκομείου και μπορεί να διαφέρουν κατά την εφαρμογή τους σε κάθε νοσοκομείο» Institute of Medicine 1992 www.biomed.lib.umn.edu
Κατευθυντήρια οδηγία vs πρωτόκολλο «Το πρωτόκολλο κλινικής πρακτικής υποδεικνύει ενέργειες που πρέπει να εφαρμοστούν, ενώ οι κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες προσφέρουν ευελιξία στους επαγγελματίες υγείας να ασκούν το κλινικό τους έργο βάσει των αναγκών του κάθε ασθενή» Κατσούλας 2010
Βαθμός βεβαιότητας των κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών 1. Ισχυρά συνιστώμενες οδηγίες για εφαρμογή, οι οποίες στηρίζονται άμεσα από σωστά σχεδιασμένες πειραματικές, κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες. 2. Ισχυρά συνιστώμενες οδηγίες για εφαρμογή, οι οποίες στηρίζονται σε σωστά σχεδιασμένες πειραματικές, κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες και θεωρία. 3. Απαιτούμενες οδηγίες από την πολιτεία ή από έγκριτες επιστημονικές ομάδες (κανονισμοί). 4. Προτεινόμενες για εφαρμογή και υποστηριζόμενες από κλινικές και επιδημιολογικές μελέτες. 5. Σαφώς καθορισμένες προτάσεις και κατευθύνσεις, οι οποίες προκύπτουν (α) από σημεία καλής πρακτικής, που αποτελούν σημεία έμφασης για τα οποία δεν υπάρχει και ενδεχομένως ούτε πρόκειται να υπάρξει ερευνητική μαρτυρία παρόλ αυτά, κρίνεται χρήσιμο να αναφερθούν, και (β) από εργαλεία ανασκόπησης και ελέγχου του κόστους. Κατσούλας 2010
Βήματα Εφαρμογής της Πρακτικής Βασισμένης σε Ενδείξεις 1. Επιλογή της ακολουθούμενης πρακτικής 2. Οι ανησυχίες των εμπλεκομένων 3. Εφαρμογή και διατήρηση 4. Έλεγχος και Αξιολόγηση ΡΙΚΟΣ Ν.
1. Επιλογή της ακολουθούμενης πρακτικής Εξειδίκευση ανάλογα με τις τοπικές ανάγκες και τους στόχους Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις (πολιτισμικές) του ασθενή, της οικογένειας, τα πιστεύω και τις αξίες τους Εμπεριέχετε, υποστηρίζετε και αξιολογείτε στην εφαρμογή της από συγκεκριμένο προσωπικό Οικονομική επιβάρυνση στην εφαρμογή της Οικονομική επιβάρυνση στην εκπαίδευση της Επίπεδο επιστημονικότητας
Προαπαιτούμενα ΡΙΚΟΣ Ν. Κοινή αντίληψη της Πρακτικής Βασισμένης σε Ενδείξεις Όλες οι πρακτικές θα πρέπει να είναι βασισμένες στην Τεκμηρίωση Διαρκής αναζήτηση της Τεκμηριωμένης Πρακτικής Διαρκής αναζήτηση της γνώσης Χρησιμοποίηση της Τεκμηριωμένης Πληροφορίας
Επίπεδα Τεκμηρίωσης Αποτελεσματική(Effective) επιτυχή έκβαση για τον ασθενή/οικογένεια, βασισμένη σε ελεγχόμενες μελέτες (τυχαιοποιημένες), με ανεξάρτητες μεταβλητές σε συνήθη Νοσηλευτικά περιβάλλοντα Αποτελεσματική(Efficacious)- επιτυχή έκβαση για τον ασθενή/οικογένεια, βασισμένη σε ελεγχόμενες μελέτες (τυχαιοποιημένες), με ανεξάρτητες μεταβλητές σε ελεγχόμενα περιβάλλοντα Αναποτελεσματική(Not effective)- μηδενικής σημαντικότητας δεδομένα, με αρνητική ή ακόμα και επιβαρυντική επίδραση Ελπιδοφόρα(Promising)- κάποια θετικά ερευνητικά δεδομένα, κλινική αλλά όχι τυχαιοποιημένη μελέτη, επιτυχημένη και/ ή με αποδοχή ειδικών Αναδυόμενη(Emerging )- αναγνωρίσιμες ως ξεχωριστές πρακτικές με υποκειμενική εγκυρότητα ή βασισμένες στην κοινή λογική
Ιστοσελίδες για κατευθυντήριες οδηγίες τεκμηριωμένης πρακτικής Agency for Healthcare Research and Quality: http://www.ahrq.gov National Guideline Clearinghouse: http://www.guideline.gov Cochrane Collaboration: http://cochrane.org Evidence-Based Nursing: http://ebn.bmjjournals.com Joanna Briggs Institute for Evidence-Based Nursing and Midwifery: http://www.joannabriggs.edu.au NHS Centre for Evidence-Based Medicine: http://www.cebm.net Sarah Cole Hirsh Institution for Best Nursing Practices Based on Evidence: http://fpb.cwru.edu/hirshinstitute
Αναζήτηση πρακτικών Αναζήτηση παλαιότερων πρακτικών Ποια είναι η εγκυρότητα των μελετών; 1. Υπάρχει γκρουπ μαρτύρων στη μελέτη? 2. Εφαρμόζεται τυχαία δειγματοληψία? Ποιο είναι το πεδίο της μελέτης; 1. Συνηθισμένο κλινικό πεδίο εφαρμογής? 2. Απλοί ασθενείς και κλινικοί νοσηλευτές? Σχεδιάστηκε από ανεξάρτητους φορείς; Έχει εφαρμοστεί με επιτυχία και σε άλλες δομές υγείας;
Πιστότητα ΡΙΚΟΣ Ν. Υιοθέτηση: η εφαρμογή του προγράμματος έγινε ακλουθώντας πιστά τις αρχές και τις πρακτικές του Πιθανότατα τα αποτελέσματα όσον αφορά την έκβαση είναι τα ίδια που θα αναφέρονται και στην έκθεση της μελέτης Προσαρμογή: χρησιμοποιήθηκαν οι πρακτικές προσαρμοζόμενες όπως αναφέρονταν στο πρόγραμμα Adopt Validate Adapt Evaluate
Λαμβάνουμε υπόψη μας Τον περιορισμό επιλογών της δομής και των Νοσηλευτών Την υποτίμηση των δεξιοτήτων των Νοσηλευτών Την έλλειψη συνάφειας μεταξύ των επιθυμιών των ασθενών και των οικογενειών τους και του σχεδιασμού του θεραπευτικού σχήματος Πολιτισμική ασυμβατότητα
2. Οι ανησυχίες των εμπλεκομένων Βασικές ερωτήσεις; ΡΙΚΟΣ Ν. Η Πρακτική Βασισμένη σε Ενδείξεις περιορίζει τις επιλογές των ασθενών και των οικογενειών τους? Η Πρακτική Βασισμένη σε Ενδείξεις περιορίζει τις επιλογές των Νοσηλευτών? Η Πρακτική Βασισμένη σε Ενδείξεις υποτιμά τις δεξιότητες των νοσηλευτών?
Νοσηλευτικοί προβληματισμοί στην EBP «Μπορεί να είχε επιτυχία σε αυτούς αλλά όχι σε εμάς» «Πως γνωρίζεται ότι αυτό που εφαρμόζουμε μέχρι τώρα δεν είναι επιτυχημένο? ««Το εφαρμόζουμε ήδη» «Είναι πολύ περιγραφικό, σε χειραγωγεί και είναι ανελαστικό» «Αυτό που εμείς παράγουμε είναι τέχνη όχι επιστήμη» «Ανήκει στη σφαίρα της φαντασίας»
Λαμβάνουμε υπόψη μας Τι εμπειρίες έχουμε όσο αφορά τη χρησιμότητα της Πρακτικής Βασισμένης σε Ενδείξεις σε άλλες δομές υγείας που χρησιμοποιήθηκε????? Ήταν επιτυχημένη? ΡΙΚΟΣ Ν.
Λαμβάνουμε υπόψη μας Πρακτικές Βασισμένες σε Ενδείξεις για τους ασθενείς: Να είναι προσανατολισμένες στην οικογένεια και την κοινότητα Να τους εμπλέκουν στις διαδικασίες ως ίσα μέρη Να δημιουργούν ελπίδα Η συμμετοχή να μην πηγάζει από δική τους επιθυμία ή επιμονή αλλά από τους Νοσηλευτές Χρησιμοποίηση δεξιοτήτων τους Ελαστικότητα / Μοναδικότητα
3. Εφαρμογή και διατήρηση Προσωπικό: ποιοι θα είναι οι Νοσηλευτές; πώς θα επιλεγούν; θα είναι δική τους επιλογή; θα έχουν το χρόνο που χρειάζεται να εκπαιδευτούν; θα παρέχονται εκπαιδευτικά μέσα;
Μαθαίνοντας την πρακτική Ποιος θα προσφέρει τη εκπαίδευση και την καθοδήγηση? Πόση εκπαίδευση και καθοδήγηση θα χρειαστεί? Πως θα επιβεβαιωθεί ότι η εκπαίδευση έχει περατωθεί? Πόσα από αυτά που εκπαιδευτήκαν έχουν γίνει πραγματικά κτήμα τους?
Εκπαίδευση και Πιστότητα Όταν κάποιος εκπαιδεύεται μόνος μειώνεται η πιστότητα της εφαρμογής Το επίπεδο εκπαίδευσης ποικίλει: Την ένταση της εκπαίδευσης (2-3 ημέρες) Ταχύρυθμη εκπαίδευση Ημερήσια συνεργασία & εβδομαδιαία επανάληψη Αξιολόγηση της πιστότητας Αξιολόγηση της έκβασης
Διοικητική μέριμνα Ποιος από τους προϊστάμενους/διευθυντές θα συμμετέχει στο σχεδιασμό της εφαρμογής? Ποιος από τους προϊστάμενους/διευθυντές θα έχει την ευθύνη να γίνονται όλα όπως πρέπει? Ποιος από τους προϊστάμενους/διευθυντές θα λαμβάνει τους ελέγχους και τα αποτελέσματα και θα μεριμνά για τυχόν διορθώσεις της πρακτικής? Πως η αυξανόμενη ανάγκη για την πρακτική θα διαχειριστεί? Πως θα διαχειριστεί η κόπωση των Νοσηλευτών?
Επιβλέπων ΡΙΚΟΣ Ν. Ποιος θα είναι υπεύθυνος στο να γίνονται τα προαπαιτούμενα Ποιος θα είναι υπεύθυνος στο να χρησιμοποιείται η πρακτική? Ποιος θα στηρίζει τους Νοσηλευτές στην προσπάθειά τους στο να μάθουν την πρακτική? Πως θα πρέπει να επιλεγούν αυτοί? Θα πρέπει οι ίδιοι να συμμετέχουν στην διαδικασία?
4. Έλεγχος και Αξιολόγηση Προβληματισμοί: ΡΙΚΟΣ Ν. Πως θα γνωρίζουμε ότι η πρακτική που εφαρμόζουμε είναι πιστή με αυτή που σχεδιάστηκε? Πως θα πιστοποιήσουμε ότι είναι επιτυχή?
Προβληματισμοί ΡΙΚΟΣ Ν. Ανεπαρκής εκπαίδευση ή χωρίς επίβλεψη Οι Νοσηλευτές έχουν πολλαπλά καθήκοντα ή αντικρουόμενα καθήκοντα Πολύ μικρή ή καθόλου παρακολούθηση της πιστότητας της πρακτικής Αποτυχία της επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί εφαρμόζοντας την πρακτική
Προβληματισμοί ΡΙΚΟΣ Ν. Ανεπαρκής διαχείριση, συντονισμός των δεδομένων και προαπαιτούμενων που χρειάζεται για να λειτουργήσει η πρακτική Η διοικητική μέριμνα σε κάθε επίπεδο, ή είναι επιβαρυμένη, ή δεν υποστηρίζει την εφαρμογή Οι Νοσηλευτές δεν ενδιαφέρονται ή δεν υποστηρίζουν την εφαρμοζόμενη πρακτική
Λαμβάνουμε υπόψη μας Να επιλεγεί μία πρακτική που είναι απαραίτητη και επιζητείται Μην εξιδανικεύουμε την πρακτική Δημιουργείτε συμμαχίες σε όλα τα επίπεδα Θέστε αρχές για τη συμμετοχή, Προσοχή η συμμετοχή οδηγεί σε αίσθημα ιδιοκτησίας
Προβληματισμοί Αύξηση της ασφάλειας και της υπευθυνότητας (αν δεν δουλέψει τότε τι.;) ΡΙΚΟΣ Ν. Συμμετοχή κατάλληλων Νοσηλευτών μειώνοντας την πιθανότητα εφαρμογής κακής πρακτικής Καθυστερήσεις μεταξύ του επιπέδου της εκπαίδευσης και της εφαρμογής
Λαμβάνουμε υπόψη μας Δημιουργία ενός λογικού χρονοδιαγράμματος εφαρμογής Ορισμός υπευθύνων Εμπλοκή στην διαδικασία των διευθυντών/ προϊσταμένων, διοικητών Η επιλογή των Νοσηλευτών να βασίζεται στα ενδιαφέροντα τους σε σχέση με την πρακτική που θα εφαρμοστεί
Προβληματισμοί ΡΙΚΟΣ Ν. Το σύστημα εφαρμογής συμπεριλαμβάνει προσπάθειες πολλαπλών αναθεωρήσεων και πρωτοβουλίες Πολλές φορές και αντικρουόμενες πρωτοβουλίες Η ανάγκη εφαρμογής της πρακτικής πριν ακόμα είναι έτοιμη Υπάρχει ενδιαφέρον υιοθέτησης της πρακτικής
Λαμβάνουμε υπόψη μας Συγκέντρωση στην εφαρμογή πιστά της πρακτικής και από το εξωτερικό περιβάλλον Στρατηγικός σχεδιασμός για το χτίσιμο ικανοτήτων, εμπιστοσύνης, δυναμικότητας και επιτυχίας Αυξημένο επίπεδο ευαισθησίας στην επίβλεψη των συμμετεχόντων Ανάπτυξη πολύ καλά δομημένων εκπαιδευτικών διαδικασιών και συμβουλευτικών πλάνων
Λαμβάνουμε υπόψη μας Αυξημένο επίπεδο ευαισθησίας για αλλαγές που προκύπτουν και έχουν αντίκτυπο στους χρήστες και στους Νοσηλευτές Καταγραφή των αποτελεσμάτων της εφαρμογής (βοηθούν στην ενδυνάμωση και τη διόρθωση των πρακτικών) Αξιολόγηση νεώτερων και παλαιότερων πρακτικών, κατόπιν διάχυση και συζήτηση των αποτελεσμάτων τους
Αξιολόγηση της έκβασης της EBP Δείκτες αξιολόγησης ΡΙΚΟΣ Ν. 1. Δείκτες έκβασης ποσοτικά αποτελέσματα υγείας 2. Βελτίωση της ποιότητας περίθαλψης 3. Ποσοτική μέτρηση του πώς οι παρεμβάσεις είχαν αντίκτυπο στην ποιότητα ζωής των χρηστών και των οικογενειών τους 4. Δείκτες μέτρησης αποτίμησης των υπηρεσιών υγείας που δέχθηκε ο ασθενής και η οικογένεια του
Αξιολόγηση της έκβασης της EBP Αποδοτικότητα των πρακτικών - Σωστός χρόνος εφαρμογής των παρεμβάσεων, αποτελεσματικά πλάνα διαχείρισης των χρηστών, αποδοτική χρησιμοποίηση των νοσοκομειακών κλινών Περιβαλλοντικές αλλαγές - Αξιολόγηση της εφαρμοζόμενης πολιτικής και των αποτελεσμάτων των πρακτικών, η διαθεσιμότητα υλικοτεχνολογικού εξοπλισμού και ανθρώπινου δυναμικού Επαγγελματικές δεξιότητες - - Δημιουργία προσδοκιών για καλύτερη τεκμηριωμένη πρακτική από τους παρόχους
Αξιολόγηση Κατσούλας 2010 Δομής Διαδικασίας Έκβασης ΡΙΚΟΣ Ν. Κτηριακές εγκαταστάσεις Περιβάλλον Οικονομικές παράμετροι κλπ. Επιθεώρηση κλινικής πρακτικής με σαφή κριτήρια και τυποποιημένα εργαλεία Δείκτες ποιότητας Κατάσταση της υγείας του ασθενή μετά την παροχή περίθαλψης
Αξιολόγηση της Αποτελεσματικότητας ΡΙΚΟΣ Ν. των Κατευθυντήριων Οδηγιών Αξιολόγηση Κατσούλας 2010 Δομής Διαδικασίας Έκβασης Κτηριακές εγκαταστάσεις Περιβάλλον Οικονομικές παράμετροι κλπ. Επιθεώρηση κλινικής πρακτικής με σαφή κριτήρια και τυποποιημένα εργαλεία Δείκτες ποιότητας Κατάσταση της υγείας του ασθενή μετά την παροχή περίθαλψης
Εμπόδια στην εφαρμογή των οδηγιών Οι ερευνητές συχνά επιλέγουν αντικείμενα έρευνας τα οποία δεν ενδιαφέρουν τους κλινικούς νοσηλευτές Χρονοβόρα διαδικασία ανάπτυξης των οδηγιών με αποτέλεσμα την καθυστέρηση της εφαρμογής των επιστημονικών δεδομένων στην πράξη Ασαφή και με ακατάλληλη σειρά μηνύματα των κλινικών οδηγιών Κατσούλας 2010
Τοπικοί Ανασταλτικοί Παράγοντες 1. Σοβαρή υποστελέχωση των υπηρεσιών υγείας 2. Υπερβολικός φόρτος εργασίας και δυσκολίες στην πρόσβαση στις ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων για άμεση αναζήτηση 3. Περιορισμένος αριθμός νοσηλευτών που διαθέτει τις γνώσεις και τις δεξιότητες για να προσεγγίζει κριτικά δημοσιευμένες νοσηλευτικές έρευνες 4. Έλλειψη κεντρικής νοσηλευτικής πολιτικής και απουσία διαμόρφωσης από τη νοσηλευτική διοίκηση κουλτούρας για την παροχή φροντίδας βασισμένης σε ενδείξεις Κατσούλας 2010
Εν κατακλείδι ΡΙΚΟΣ Ν. Ένα διαμορφωμένο EBP περιβάλλον προάγει τη βέλτιστη πρακτική στην παρεχόμενη περίθαλψη με αποτέλεσμα την βελτίωση της υγείας των χρηστών Για να διαμορφωθεί ένα ίδρυμα που παρέχει υπηρεσίες υγείας με κουλτούρα EBP χρειάζεται επιμονή (persistence), υπομονή (patience) και εγκαρτέρηση (perseverance).