Βασικά σημεία του σχεδίου νέας ΤΟΤΕΕ για τον Σχεδιασμό και τον Έλεγχο Εγκαταστάσεων Οδοφωτισμού Κωνσταντίνος Α. Μπουρούσης Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Φωτοτεχνίας
Εισαγωγή Στόχος Δημιουργία ενός εργαλείου όλων των συντελεστών (και όχι μόνο των Μηχανικών) που συνεργάζονται για την υλοποίηση ενός έργου οδοφωτισμού Δημιουργία ολοκληρωμένης μεθοδολογίας υλοποίησης έργων οδοφωτισμού. Παροχή συστάσεων σχετικές με το σχεδιασμό και έλεγχο εγκαταστάσεων οδοφωτισμού. Καθορισμός τεχνικών κανόνων για τα κρίσιμα στάδια ενός έργου οδοφωτισμού.
Εισαγωγή Σε ποιους απευθύνεται Μελετητές, Ερευνητές και Συμβούλους Φορείς Δημοσίου Τομέα που υλοποιούν έργα οδοφωτισμού. Χρηματοπιστωτικό Τομέα και Φορείς Χρηματοδότησης εν γένει Επιχειρήσεις του Ιδιωτικού Τομέα που προσφέρουν λύσεις οδοφωτισμού είτε στο πλαίσιο της προμήθειας εξοπλισμού/κατασκευής έργου, είτε στο πλαίσιο της Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ)
Εισαγωγή Τι καλύπτει η παρούσα έκδοση Τεχνικές απαιτήσεις και οδηγίες για την αποτύπωση εγκαταστάσεων για μελέτες φωτισμού για εκτέλεση φωτομετρήσεων για τεχνολογίες συστημάτων ελέγχου εγκαταστάσεων οδοφωτισμού Τι ΔΕΝ καλύπτει η παρούσα έκδοση Καθορισμό περιοχών που πρέπει να φωτιστούν ή όχι Χρηματοδοτικά εργαλεία Ενεργειακά συμβόλαια Νομικά θέματα έργων οδοφωτισμού
Δομή του σχεδίου ΤΟΤΕΕ οδοφωτισμού Απογραφή συστημάτων οδοφωτισμού Σχεδιασμός οδοφωτισμού Τεχνικές απαιτήσεις έργων οδοφωτισμού Έλεγχος και διασφάλιση ποιότητας εγκαταστάσεων οδοφωτισμού Τεχνολογίες και τεχνικές διαχείρισης συστημάτων οδοφωτισμού
Καταγραφή εγκαταστάσεων Πότε είναι αναγκαία Σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις για θέματα διαχείρισης και συντήρησης Σε υφιστάμενες εγκαταστάσεις για έργα αναβάθμισης Σε περιοχές που προβλέπονται νέες εγκαταστάσεις για ορθό σχεδιασμό φωτισμού (περιορισμένα στοιχεία καταγραφής) Ποια στοιχεία καταγράφονται Γεωμετρικά στοιχεία οδών (πλάτη οδών, λωρίδες κυκλοφορίας, κ.λπ) Γεωμετρικά στοιχεία ιστών (ύψη, αποστάσεις, βριαχίονες, κ.λπ) Τεχνικά στοιχεία φωτιστικών (τύπος, λαμπτήρες, κ.λπ) Ηλεκτρικά στοιχεία φωτιστικών (ισχύς, τύπος ballast, κ.λπ) Στοιχεία πινάκων παροχής (αρ. μετρητή, αριθμός φωτιστικών, κυκλώματα κ.λπ)
Αποτύπωση σε GIS Παράδειγμα αποτύπωσης 400W 250W
Αποτύπωση σε GIS Παράδειγμα αποτύπωσης 400W 250W Παρατηρήσεις Μειωμένη ακρίβεια GIS για μελέτη φωτισμού Αναγκαστική χρήση παραδοχών ή νέα αποτύπωση
Σχεδιασμός οδοφωτισμού Δεδομένα καταγραφής και λοιπά λειτουργικά στοιχεία Επιλογή κλάσεων φωτισμού CΕΝ/TR 13201.1:2014 Ονομαστική κλάση φωτισμού Κλάσεις προσαρμοστικού φωτισμού Σε κάθε οδό Σε αντιπροσωπευτικές οδούς Μελέτες φωτισμού ΕΛΟΤ ΕΝ13201.3:2015 (Relux, Dialux, Oxytech, Agi) Καθορισμός ελαχίστων απαιτήσεων ΕΛΟΤ ΕΝ13201.2:2015 Υπολογισμός ενεργειακών δεικτών ΕΛΟΤ ΕΝ13201.5:2015 Κριτήρια οικονομικής αξιολόγησης Πρόσθετες οικονομικές και τεχνικές αναλύσεις
Κλάσεις οδοφωτισμού CEN/TR 13201-1 Road lighting Part1: Guidelines on selection of lighting classes Επιλογή βάσει λειτουργικών χαρακτηριστικών με βάρη Class M1-Μ6 (cd/m 2 ) Motorised traffic Αυτοκινητόδρομοι / οδοί μηχανοκίνητων οχημάτων Class C0-C5 (lx) Conflict areas Περιοχές κινδύνου Class P1-P7 (lx) Pedestrians and low speed areas Πεζόδρομοι και οδοί ήπιας κυκλοφορίας Κριτήριο Επιλογές Περιγραφή Βάρος Ταχύτητα σχεδιασμού ή όριο ταχύτητας Κυκλοφοριακός φόρτος Σύνθεση χρηστών Διαχωρισμός κατευθύνσεων κυκλοφορίας Πυκνότητα κόμβων Σταθμευμένα οχήματα Φωτισμός περιβάλλοντος Δυσκολία οδήγησης Πολύ υψηλή v > 100 km/h 2 Υψηλή 70 < v < 100 km/h 1 Μέση 40 < v < 70 km/h -1 Χαμηλή v <= 40 km/h -2 Υψηλός Μέσος Χαμηλός Αυτοκινητόδρομοι, κατευθύνσεις πολλαπλών λωρίδων > 65 % της μέγιστης 35-65 % της μέγιστης < 35 % της μέγιστης Κατευθύνσεις δύο λωρίδων > 45 % της μέγιστης 15% - 45 % της μέγιστης < 15 % της μέγιστης Μεικτή με μεγάλο ποσοστό μη-μηχανοκίνητων 2 Μεικτή 1 Μόνο μηχανοκίνητα 0 Όχι 1 Ναι 0 Διασταυρώσεις / km Απόσταση μεταξύ ανισόπεδων κόμβων, km Υψηλή > 3 < 3 1 Μέση <= 3 >= 3 0 Παρόντα 1 Απόντα 0 Υψηλός Εμπορικοί οδοί, διαφημιστικές πινακίδες, 1 αθλητικές εγκαταστάσεις, σταθμοί, κ.λπ. Μέσος Συνήθεις καταστάσεις 0 Χαμηλός Επαρχιακές οδοί -1 Πολύ υψηλή 2 Υψηλή 1 Χαμηλή 0 1 0-1 Κριτήριο Επιλογές Περιγραφή Βάρος Ταχύτητα σχεδιασμού ή όριο ταχύτητας Κυκλοφοριακός φόρτος Σύνθεση χρηστών Διαχωρισμός κατευθύνσεων κυκλοφορίας Σταθμευμένα οχήματα Φωτισμός περιβάλλοντος Δυσκολία οδήγησης Πολύ υψηλή v > 100 km/h 3 Υψηλή 70 < v < 100 km/h 2 Μέση 40 < v < 70 km/h 0 Χαμηλή v <= 40 km/h -1 Υψηλός 1 Μέσος 0 Χαμηλός -1 Μεικτή με μεγάλο ποσοστό μη-μηχανοκίνητων 2 Μεικτή 1 Μόνο μηχανοκίνητα 0 Όχι 1 Ναι 0 Παρόντα 1 Απόντα 0 Υψηλός Εμπορικοί οδοί, διαφημιστικές πινακίδες, αθλητικές εγκαταστάσεις, σταθμοί, κ.λπ. 1 Μέσος Συνήθεις καταστάσεις 0 Χαμηλός Επαρχιακές οδοί -1 Πολύ υψηλή 2 Υψηλή 1 Χαμηλή 0 Κριτήριο Επιλογές Περιγραφή Βάρος Ταχύτητα σχεδιασμού ή όριο ταχύτητας Κυκλοφοριακός φόρτος Σύνθεση χρηστών Σταθμευμένα οχήματα Φωτισμός περιβάλλοντος Χαμηλή v <= 40 km/h 1 Πολύ χαμηλή (βάδισμα) Ταχύτητα βαδίσματος 0 Υψηλός 1 Μέσος 0 Χαμηλός -1 Πεζοί, ποδηλάτες και μηχανοκίνητα 2 Πεζοί και μηχανοκίνητα 1 Πεζοί και ποδηλάτες 1 Πεζοί 0 Ποδηλάτες 0 Παρόντα 1 Απόντα 0 Υψηλός Εμπορικοί οδοί, διαφημιστικές πινακίδες, αθλητικές εγκαταστάσεις, σταθμοί, κ.λπ. 1 Μέσος Συνήθεις καταστάσεις 0 Χαμηλός Επαρχιακές οδοί -1
Κριτήριο Επιλογές Περιγραφή Βάρος Ταχύτητα σχεδιασμού ή όριο ταχύτητας Κυκλοφοριακός φόρτος Σύνθεση χρηστών Διαχωρισμός κατευθύνσεων κυκλοφορίας Πυκνότητα κόμβων Σταθμευμένα οχήματα Φωτισμός περιβάλλοντος Δυσκολία οδήγησης Πολύ υψηλή v > 100 km/h 2 Υψηλή 70 < v < 100 km/h 1 Μέση 40 < v < 70 km/h -1 Χαμηλή v <= 40 km/h -2 Υψηλός Μέσος Χαμηλός Αυτοκινητόδρομοι, κατευθύνσεις πολλαπλών λωρίδων > 65 % της μέγιστης 35-65 % της μέγιστης < 35 % της μέγιστης Κατευθύνσεις δύο λωρίδων > 45 % της μέγιστης 15% - 45 % της μέγιστης < 15 % της μέγιστης Μεικτή με μεγάλο ποσοστό μη-μηχανοκίνητων 2 Μεικτή 1 Μόνο μηχανοκίνητα 0 Όχι 1 Ναι 0 Απόσταση μεταξύ Διασταυρώσεις / km ανισόπεδων κόμβων, km Υψηλή > 3 < 3 1 Μέση <= 3 >= 3 0 Παρόντα 1 Απόντα 0 Υψηλός Εμπορικοί οδοί, διαφημιστικές πινακίδες, 1 αθλητικές εγκαταστάσεις, σταθμοί, κ.λπ. Μέσος Συνήθεις καταστάσεις 0 Χαμηλός Επαρχιακές οδοί -1 Πολύ υψηλή 2 Υψηλή 1 Χαμηλή 0 1 0-1 Επιλογή κλάσεων Για την ορθή επιλογή της κλάσης απαιτούνται αναλυτικότερα στοιχεία κυκλοφοριακού φόρτου ανά χρονικά διαστήματα τυπικής ημέρας ή τυπικής εποχικής ημέρας, κ.λπ. CΕΝ/TR 13201.1:2014
Ταχύτητα σχεδιασμού ή όριο ταχύτητας Κυκλοφοριακός φόρτος Χρονικά διαστήματα Κριτήριο Επιλογές Περιγραφή Βάρος Δt 1 Δt 2 Δt 3 Πολύ υψηλή v > 100 km/h 2 2 2 2 Υψηλή 70 < v < 100 km/h 1 Μέση 40 < v < 70 km/h -1 Χαμηλή v <= 40 km/h -2 Αυτοκινητόδρομοι, Κατευθύνσεις δύο κατευθύνσεις λωρίδων πολλαπλών λωρίδων Σύνθεση χρηστών Διαχωρισμός κατευθύνσεων κυκλοφορίας Πυκνότητα κόμβων Σταθμευμένα οχήματα Φωτισμός περιβάλλοντος Δυσκολία οδήγησης Υψηλός > 65 % της μέγιστης > 45 % της μέγιστης 1 1 Μέσος 35-65 % της μέγιστης 15% - 45 % της μέγιστης 0 0 Χαμηλός < 35 % της μέγιστης < 15 % της μέγιστης -1-1 Μεικτή με μεγάλο ποσοστό μη-μηχανοκίνητων 2 Μεικτή 1 Μόνο μηχανοκίνητα 0 0 0 0 Όχι 1 Ναι 0 0 0 0 Απόσταση μεταξύ Διασταυρώσεις / km ανισόπεδων κόμβων, km Υψηλή > 3 < 3 1 1 1 1 Μέση <= 3 >= 3 0 Παρόντα 1 Απόντα 0 0 0 0 Υψηλός Εμπορικοί οδοί, διαφημιστικές πινακίδες, αθλητικές εγκαταστάσεις, σταθμοί, κ.λπ. 1 1 1 Μέσος Συνήθεις καταστάσεις 0 0 Χαμηλός Επαρχιακές οδοί -1 Πολύ υψηλή 2 Υψηλή 1 Χαμηλή 0 0 0 0 Άθροισμα βαρών (VWS) 5 4 2 Επιλογή κλάσεων π.χ. Η μεταβολή του κυκλοφοριακού φόρτου αλλάζει σημαντικά την κλάση φωτισμού Κλάση Λαμπρότητα οδοστρώματος για στεγνό και βρεγμένο οδόστρωμα L av cd/m 2 Δείκτης Θάμβωση Φωτισμός όμορων περιοχών Στεγνό Βρεγμένο Στεγνό Στεγνό U o U l U ow f TI R EI Μ1 2.00 0.40 0.70 0.15 10 0.35 Μ2 1.50 0.40 0.70 0.15 10 0.35 Μ3 1.00 0.40 0.60 0.15 15 0.30 Μ4 0.75 0.40 0.60 0.15 15 0.30 Μ5 0.50 0.35 0.40 0.15 15 0.30 Μ6 0.30 0.35 0.40 0.15 20 0.30
Μελέτες φωτισμού Δωρεάν λογισμικά Relux Desktop (www.relux.com) Dialux (www.dial.de) Litestar (www.oxytech.it) κ.α. Κύρια σημεία προσοχής (για μελετητές και αποδέκτες μελετών) Σωστή παραμετροποίηση και χρήση λογισμικού Υπολογισμός ή χρήση δεδομένου συντελεστή συντήρησης (Maintenance Factor MF) Αναζήτηση βέλτιστης λύσης για κάθε έργο. Υπέρβαση ελαχίστων επιπέδων κλάσης φωτισμού έως 10% (μέση λαμπρότητα ή μέση ένταση φωτισμού) ΟΡΘΑ ΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΑ ΑΡΧΕΙΑ (.ldt,.ies)
Αποφυγή φωτορύπανσης Κλίση < 5 ο όπου είναι τεχνικά εφικτό ULOR = 0 CCT ~ 3000K
Υπολογισμός ενεργειακών δεικτών ΕΛΟΤ ΕΝ13201.5 - Φωτισμός οδών Μέρος 5: Δείκτες ενεργειακής επίδοσης Δείκτης πυκνότητας ισχύος Power Density Indicator Επίδοση του συστήματος φωτισμού στην εκάστοτε περιοχή ενδιαφέροντος (οδόστρωμα, πεζοδρόμια, κ.λπ) φανερώνοντας το ποσό της απορροφούμενης ενέργειας που αξιοποιείται για το σκοπό του οδοφωτισμού Ετήσιος δείκτης ενεργειακής κατανάλωσης Annual Energy Consumption Indicator Επίδοση του συστήματος φωτισμού κατά τη διάρκεια του έτους στην περιοχή ενδιαφέροντος. Το ποσό δηλαδή της καταναλισκόμενης ενέργειας που αξιοποιείται για το σκοπό του οδοφωτισμού. Οι δείκτες μειώνουν την ανάγκη χρήσης των lumen και των lm/w. Αναδεικνύουν την ποιότητα της εγκατάστασης και της μελέτης φωτισμού
Κριτήρια οικονομικής αξιολόγησης Κριτήριο Περίπτωση χρήσης Αναβάθμιση υφιστάμενου Δημιουργία νέου Χρονική μεταβολή αξίας χρήματος Περίοδος Αποπληρωμής Ναι Όχι Αγνοεί Απόδοση Επένδυσης (ROI) Ναι Όχι Αγνοεί Καθαρή Παρούσα Αξία (ΚΠΑ) Ναι Ναι Λαμβάνει Υπόψη Δείκτης Αποδοτικότητας (ΔΑ) Ναι Όχι Λαμβάνει Υπόψη Σταθμισμένο Κόστος Εξοικονομούμενης Ενέργειας (ΣΚΕΕ) Ναι Ναι Λαμβάνει Υπόψη
Τεχνικές απαιτήσεις έργων οδοφωτισμού Απαιτήσεις προτύπων Ελάχιστες προδιαγραφές φωτιστικών σωμάτων Απόδοση φωτιστικού (εφαρμογή για LED) Προστασία Οπτικής μονάδας Προστασία Ηλεκτρικής μονάδας Δείκτης Μηχανικής αντοχής Διάρκεια ζωής λαμπτήρων (ώρες) Συντελεστής ισχύος Δείκτης Ra (εφαρμογή για LED) Θερμοκρασία χρώματος CCT Κλάση μόνωσης Δείκτης ανακλαστικότητας (εφόσον προβλέπεται) Δυνατότητα dimming Γειώσεις, προστασίες, κ.λπ Εκτέλεση εργασιών Πρόβλεψη για εγκαταστάσεις ιδιοκτησίας ΔΕΗ
Εκτέλεση μετρήσεων Μετρήσεις προ της παράδοσης της εγκατάστασης Εκτελούνται κατά το τελικό στάδιο της εγκατάστασης και θέσης σε λειτουργία του συστήματος οδοφωτισμού Μετρήσεις κατά τη διάρκεια ζωής της εγκατάστασης Εκτελούνται ανά τακτά και προκαθορισμένα διαστήματα λειτουργίας του συστήματος οδοφωτισμού για τον έλεγχο της απομοίωσης της εγκατάστασης Μετρήσεις προσαρμοστικού φωτισμού Μετρήσεις που εκτελούνται για τον έλεγχο και τη ρύθμιση εγκαταστάσεων οδοφωτισμού τα οποία σχεδιάζονται για προσαρμοστικό φωτισμό Μετρήσεις για διερεύνηση αποκλίσεων Εκτελούνται σε περιπτώσεις διερεύνησης τυχόν αποκλίσεων των επιτευχθέντων επιπέδων φωτισμού σε σχέση με τις μελέτες φωτισμού ή και τις ισχύουσες προδιαγραφές
Μέτρηση φωτομετρικών μεγεθών Έντασης φωτισμού Κλάσεις C, P Λαμπρότητας cd/m 2 Κλάσεις M
Μέτρηση γεωμετρικών και ηλεκτρικών μεγεθών Γεωμετρικά Πλάτος οδού Πλάτος κάθε λωρίδας κυκλοφορίας και ΛΕΑ Απόσταση ιστών στην περιοχή μέτρησης και εκατέρωθεν αυτής Ύψος κάθε φωτιστικού στην περιοχή μέτρησης και εκατέρωθεν αυτής. Απόσταση κάθε φωτιστικού από την αρχή της πλησιέστερης λωρίδας Κλίση φωτιστικού σώματος σε σχέση με το οδόστρωμα Τύπος κάθε φωτιστικού σώματος. Ηλεκτρικά (σε πίνακα παροχής ή σε >2 φωτιστικά) Τάση παροχής Ρεύμα Ισχύς Συντελεστής ισχύος Αρμονική παραμόρφωση
Συστήματα ελέγχου εγκαταστάσεων οδοφωτισμού
Σας ευχαριστώ Κωνσταντίνος Α. Μπουρούσης Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Φωτοτεχνίας