Η Τεχνολογική Διαλειτουργική Πλατφόρµα του έργου ATHENA Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, Εργαστήριο Συστηµάτων Εικόνας, Βίντεο και Πολυµέσων Βασίλης Τζουβάρας, Νάσος Δροσόπουλος, Arne Stabenau, Κώστας Παρδάλης, Άννα Χρηστάκη και Στέφανος Κόλλιας Αθήνα, 9 Απριλίου 2009
Ευρωπαϊκή Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Οι στόχοι της Europeana ήταν 2M αντικείµενα το 2008 και 6M αντικείµενα το 2010. Ο πρώτος στόχος επιτεύχθηκε (~5Μ αντικείµενα διαθέσιµα). <3% το Ελληνικό περιεχόµενο. Το ~80% του περιεχοµένου είναι από χώρες που έχουν Εθνικά Portal (Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία και Γερµανία).
Συγκοµιδή Μεταδεδοµένων Η πρώτη φάση συγκοµιδής των µεταδεδοµένων ολοκληρώθηκε τον Δεκέµβριο του 2008. Για τη διασφάλιση της διαλειτουργικότητας δηµιουργήθηκε το Europeana Semantic Elements (ESE) σχήµα. Το ESE ουσιαστικά είναι ένα application profile του Dublin Core. Κάθε φορέας που επιθυµούσε να διαθέσει µεταδεδοµένα έπρεπε να τα αντιστοιχίσει πρώτα στο ESE και να υποδείξει τον τρόπο συγκοµιδής τους (OAI- PMH, email).
Συµπεράσµατα 1ης Φάσης Τα συµπεράσµατα από την 1η φάση είναι τα ακόλουθα: Η ποιότητα των µεταδεδοµένων είναι πολύ χαµηλή. Επιπλέον δουλεία από το Europeana office χρειάστηκε για να βελτιωθεί η ποιότητα και να κανονικοποιηθούν τα µεταδεδοµένα. Δεν υπάρχει τρόπος διόρθωσης ή/και εµπλουτισµού των µεταδεδοµένων. Δεν υπάρχουν εργαλεία αντιστοίχισης και ελέγχου εκδόσεων. Δεν υπάρχουν πολυγλωσσικά εργαλεία και θησαυροί. Το µοντέλο της Europeana είναι βιβλιοθηκο-κεντρικό. Εκτός από τις χώρες που έχουν Εθνικά portal οι υπόλοιποι φορείς θα κάνουν διαθέσιµο το υλικό τους ΜΟΝΟ µέσω έργων όπως το ATHENA (διασφάλιση ποιότητας).
Το Έργο ATHENA O στόχος του ATHENA είναι να διαθέσει στη Europeana µεταδεδοµένα από Μουσεία, Αρχεία και οργανισµούς που έχουν πολιτιστικό περιεχόµενο. Το ATHENA θα κάνει δυνατή τη διάθεση των µεταδεδοµένων στην τρέχουσα και τη µελλοντική δοµή της Europeana. Η προτεινόµενη µεθοδολογία είναι πλήρως εναρµονισµένη µε τις απαιτήσεις της Europeana για την διασφάλιση της ποιότητας των µεταδεδοµένων.
Τεχνολογικοί Στόχοι Το ATHENA έχει ως αποστολή: Να συλλέξει µεταδεδοµένα από τους συµµετέχοντες πολιτιστικούς οργανισµούς. Να αναπτύξει αυτόµατα εργαλεία για τον έλεγχο της ποιότητας των µεταδεδοµένων. Έλεγχος εκδόσεων (versioning control), Αναζήτηση και παρουσίαση, Ανάλυση, στατιστικά.
Τεχνολογικοί Στόχοι Να δηµιουργήσει αντιστοιχίσεις µεταξύ των σχηµάτων µεταδεδοµένων των φορέων και του κεντρικού σχήµατος του ΑΤΗΕΝΑ. Να κανονικοποιήσει τα µεταδεδοµένα µε τη χρήση καθιερωµένων θησαυρών. Να κάνει δυνατό τον εµπλουτισµό των µεταδεδοµένων. Να εξάγει τα µεταδεδοµένα στη Europeana.
Αρχιτεκτονική
Υπηρεσίες
Εισαγωγή των Μεταδεδοµένων Τρόποι συγκοµιδής των µεταδεδοµένων: OAI-PMH, HTTP upload/download, FTP upload/download. Μορφή δεδοµένων: XML ή Excel (προκαθορισµένο σχήµα). Τρόποι upload: ολικό (complete), µερικό (Partial). Δυνατότητα διαχείρισης (διαγραφή) των uploads.
Έλεγχος Εκδόσεων, Συσχέτιση, Εµπλουτισµός Συγκρίνει νέα µε παλιά uploads. Αλλαγές και εµπλουτισµός προηγούµενων εκδόσεων θα µεταφέρονται στις νέες εκδόσεις. Χειροκίνητη αντιστοίχιση των µεταδεδοµένων στο ATHENA. Η υπηρεσία αυτή θα επιτρέπει αντιστοίχιση των µεταδεδοµένων στο µοντέλο δεδοµένων του ATHENA. Οι αντιστοιχίσεις θα µπορούν να αλλάξουν όποτε οι φορείς επιθυµούν (αλλαγές του σχήµατος µεταδεδοµένων). Το µοντέλο µεταδεδοµένων του ATHENA θα βασιστεί στο νέο µοντέλο της Europeana (Surrogate object modeling). Αυτό το µοντέλο δεν θα βασίζεται αποκλειστικά στο DC αλλά και σε πρότυπα που αναπαριστούν καλύτερα το περιεχόµενο των Μουσείων (Cidoc-crm). Τα ελεγχόµενα πεδία θα κανονικοποιούνται αυτόµατατα µε τη χρήση καθιερωµένων θησαυρών (ηµεροµηνίες, γεωγραφικές τοποθεσίες, γλώσσα κλπ.). Θα δίνεται η δυνατότητα εµπλουτισµού των µεταδεδοµένων µε πολυγλωσσική πληροφορία και πληροφορία από εθνικούς θησαυρούς. Ο εµπλουτισµός θα γίνεται στο επιπεδο ενός ή πολλών αντικειµένων.
Xρονοδιάγραµµα Το ATHENA ξεκίνησε τον Δεκέµβριο του 2008 και έχει διάρκεια 30 µήνες. Έχουν οριστεί τρεις φάσεις διάθεσης µεταδοδµένων, Μ12, Μ24 και Μ30 Τα παρακάτω ορόσηµα έχουν οριστεί για την πρώτη φάση διάθεσης των µεταδεδοµένων. Ο1 - Ιούνιος 2009 - πρώτη έκδοση του συστήµατος που θα περιλαµβάνει το σύστηµα εισαγωγής των µεταδεδοµένων. Ο2 - Σεπτέµβριος 2009 - δεύτερη έκδοση που θα περιλαµβάνει την υπηρεσία αντιστοίχισης και παρουσίασης των µεταδεδοµένων. Ο3 - Δεκέµβριος 2009 - Τρίτη έκδοση που θα περιλαµβάνει το σύστηµα εµπλουτισµού και διάθεσης των µεταδεδοµένων στη Europeana. 30 Απριλίου - Ερωτηµατολόγια.
ATHENA Core Group Το ΕΜΠ θα συντονίσει µία οµάδα φορέων από τον Ελληνικό χώρο η οποία θα συµµετάσχει στην ανάπτυξη, την αξιολόγηση και την πιλοτική λειτουργία του µοντέλου δεδοµένων και των εργαλείων του ATHENA. Μέλη αυτής της βασικής οµάδας (core group) θα αποτελέσουν φορείς που θα ακολουθήσουν το χρονοδιάγραµµα του ATHENA για τη διάθεση του υλικού τους (συµπλήρωση του ερωτηµατολογίου, διάθεση µέρους των µεταδεδοµένων εντός του 2009). Στο πλαίσιο αυτό θα διοργανωθούν τρεις συναντήσεις (Ιούνιο, Σεπτέµβριο, Δεκέµβριο) για να ελεγχθούν οι τρεις εκδόσεις του συστήµατος αντίστοιχα. Τα µέλη θα µπορούν να προτείνουν αλλαγές και προσθήκες ανάλογα µε τις ανάγκες των οργανισµών που εκπροσωπούν.
ATHENA & EUROPEANA Europeana v1.0 ορόσηµα: Rhine (Ιούλιος 2009) - Πρώτη έκδοση που θα συµπεριλαµβάνει το νέο semantic model και το Europeana sand-box. Danube (Ιούλιος 2011) - Δεύτερη και τελική έκδοση που θα περιλαµβάνει το ολοκληρωµένο σύστηµα. Τα ορόσηµα του ATHENA είναι πλήρως εναρµονισµένα µε της Europeana. Οι υπηρεσίες και το µοντέλο δεδοµένων του ATHENA θα είναι απολύτως συµβατά µε αυτά της Europeana.
ATHENA Στον Ελληνικό Χώρο Για τον ελληνικό χώρο, το ATHENA, λόγω της συµµετοχής του Υπουργείου Πολιτισµού και του ΕΜΠ, αποτελεί ένα σηµαντικό εργαλείο για τη ενίσχυση των πρωτοβουλιών για την Ελληνική ψηφιακή πολιτιστική κληρονοµιά Οι φορείς έχουν τη δυνατότητα να χαράξουν και να υιοθετήσουν µία κοινή στρατηγική για τη συγκέντρωση και διάθεση του υλικού τους, εκµεταλλευόµενοι εργαλεία και διαδικασίες που αναπτύσσονται και υποστηρίζονται από τη Europeana Φορείς ήδη δραστήριοι στο χώρο έχουν την ευκαιρία να ενσωµατώσουν σύγχρονες κοινές ευρωπαϊκές πρακτικές αλλά και να συνεισφέρουν στη διαµόρφωσή τους. Το ΕΜΠ θα σχηµατίσει µία οµάδα φορέων (core group) που θα συνεισφέρουν από τα πρώτα βήµατα, συµβάλλοντας στον καθορισµό των προδιαγραφών, την πιλοτική λειτουργία και την αξιολόγηση της διαδικασίας συγκέντρωσης µεταδεδοµένων. Επίσης, Το ΕΜΠ σε συνεργασία µε το ΥΠΠΟ και τη ΔΕΑΜ θα παρέχει στην οµάδα των φορέων τεχνική βοηθεία καθώς και βοήθεια στη εισαγωγή, συσχέτιση και εµπλουτισµό των µεταδεδοµένων. Παρουσιάζεται τέλος η ευκαιρία διαµόρφωσης µίας εθνικής πρωτοβουλίας ώστε, να σχεδιαστούν και να υιοθετηθούν οι στρατηγικές εκείνες που θα επιτρέψουν τη συγκέντρωση υλικού από τους Ελληνικούς φορείς και τη διάθεση/προβολή του µέσω ενός εθνικού συσσωρευτή και ενός αντίστοιχου εθνικού ιστοτόπου.
www.athenaeurope.org www.europeana.eu www.image.ntua.gr