ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 ΗΜΟΥ ΒΟΪΟY

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΥ ΒΟΙΟΥ 2014-2019 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ 2014-2019 ΗΜΟΥ ΒΟΪΟY ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015 Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 1

Α/Α ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΥ ΒΟΙΟΥ 2014-2019 ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕΛΙ ΕΣ ΗΜΟΥ ΒΟΙΟΥ Εισαγωγικά 1 ΕΝΟΤΗΤΑ 1 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ 4 Κεφάλαιο 1.1 ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ 4 ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1.1.1. Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της 4 υφιστάµενης κατάστασης της περιοχής του ήµου 1.1.1.1 Βασικά χαρακτηριστικά 4 1.1.1.1 α Κλιµατικά στοιχεία 5 Πίνακας 1.1.1.1 (1) Μετεωρολογικά στοιχεία (1955-1997) 6 1.1.1.2 Χωροταξική οργάνωση ήµου Βοΐου 10 Πίνακας 1.1.1.2. (1) α. Οικιστική διάρθρωση 10 ηµοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων ανά 11 ηµοτική Ενότητα β. Χωροταξικό σχέδιο της Περιφέρειας υτικής 14 Μακεδονίας γ. Γενικό Πολεοδοµικό Σχέδιο ήµου Βοΐου 17 1.1.1.3 Κοινωνικά χαρακτηριστικά 20 α. Πληθυσµός Πίνακας 1.1.1.3 (1) Κατανοµή Πληθυσµού σε οικισµούς (2011) 20 ΣΧΗΜΑ 1 Κατανοµή πληθυσµού ανά ηµοτκή Ενότητα 22 Πίνακας 1.1.1.3 (2) Μέσης ηλικίας πληθυσµού (2011) 22 Πίνακας 1.1.1.3 (3) Στοιχεία πληθυσµού (2011) 23 Πίνακας 1.1.1.3 (4) Μεταβολή Πληθυσµού 1991-2011 23 ΣΧΗΜΑ 1 Εξέλιξη πληθυσµού κατά την χρονική περίοδο 24 1971-2011 ανά ηµοτική Ενότητα β. Εκπαίδευση 25 Πίνακας 1.1.1.3 (5) Επίπεδο εκπαίδευσης πληθυσµού ήµου Βοΐου 25 β1 Σχολικές µονάδες 25 Σχήµα 1 καταµερισµός σχολικών µονάδων κατά Ε 27 Πίνακας γ3 (1) Πίνακες γ3 (2) γ. Ανέσεις νοικοκυριών 28 γ.1 Τηλεπικοινωνίες 29 γ.2 ίκτυα.ε.η. 29 γ.3 Οδικό δίκτυο µεταφορική υποδοµή 30 Χιλιοµετρικές αποστάσεις µεταξύ κέντρων 31 ηµοτικών Ενοτήτων Οδική σύνδεση οικισµών µε την έδρα της κάθε 31 ηµοτικής Ενότητας γ4 ύδρευση 34 Πίνακας γ4 (1) Πηγές και γεωτρήσεις του ήµου Βοΐου 35 γ5 Αποχέτευση 40 γ6 ιαχείριση απορριµµάτων 45 Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 2

Πίνακας γ6 (1) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΥ ΒΟΙΟΥ 2014-2019 Ηµερολόγιο κίνησης απορριµµατοφόρων ανά.ε 46 γ7 Πίνακας έργων δηµοτικής περιόδου 2011-47 2014 για την βελτίωση των υποδοµών δ Κοινωνικές Υποδοµές 49 δ1 Αθλητισµός Πολιτισµός Υγεία Πρόνοια 49 ανά ηµοτική Ενότητα ε Ιστορικά Πολιτιστικά στοιχεία 62 Αρχαιολογική χώροι Βοΐου Πίνακας ε.1 κηρυγµένων αρχαιολογικών χώρων Βοΐου 65 1.1.1.4 Οικονοµικές δραστηριότητες 68 ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.1.4 (1) Απασχόληση κατά τοµέα παραγωγής 69 ΣΧΗΜΑ 1 Απασχόληση κατά τοµέα παραγωγής 69 Πίνακας 1.1.1.4(2) Ενεργού πληθυσµού 70 ΣΧΗΜΑ 2 Ενεργού πληθυσµού 70 Πίνακας 1.1.1.4 (3) Πίνακας 1 Πίνακας 2 Ακαθάριστη αξία ανά τοµέα και ανά 71 Περιφερειακή Ενότητα, 2009 (σε εκατ. ) α. Πρωτογενής τοµέας 72 α 1 ΓΕΩΡΓΙΑ 73 Χωροταξική κατανοµή των γεωργικών εκµεταλλεύσεων κατά κατεύθυνση παραγωγής και Περιφερειακή Ενότητα ιαρθρωτικά χαρακτηριστικά γεωργικών εκµεταλλεύσεων υτικής Μακεδονίας 73 73 Πίνακας 4 Πίνακας 5 Κατανοµή κλάδων αγροτικής παραγωγής ανά 74 ήµο α1.1 Κύριες χρήσεις αγροτικής γης 77 Κατανοµή καλλιεργειών και εκτίµηση 79 ακαθάριστης προσόδου α1.2 Αρδευτικά 80 Πίνακας 6 Συλλογικά αρδευτικά δίκτυα ήµου Βοίου 80 α1.3 Η αµπελοκαλλιέργεια στην περιοχή του 84 Βοΐου ΣΧΗΜΑ 1 Αµπελοκαλλιέργεια στο Βόιο 85 Πίνακας 1 α1.3 (ι) Ιστορικό υπόβαθρο της 85 αµπελοκαλλιέργειας στη Σιάτιστα από το Σύλλογο Αµπελουργών Οινοπαραγωγών Σιάτιστας «ο Άγιος Τρύφων» α1.4 Κάστανα 100 α. 2 ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ 100 Κατανοµή κλάδων κτηνοτροφικής 101 παραγωγής ανά ήµο α2.1 Αιγοπροβατοτροφία 102 α2.2 Βοοτροφία 103 Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 3

α2.3 Γουνοφόρα 103 Πίνακας 2 Επιχειρήσεις Γουνοφόρων Ζώων στο ήµο 104 Βοΐου Απόσπασµα από : Συνεκτικό σχέδιο 104 ολοκληρωµένης ανάπτυξης του κλάδου εκτροφής των γουνοφόρων ζώων στη υτική Μακεδονία» της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας α2.4 µελισσοκοµία 106 Πίνακας 3 Αριθµός µελισσοκυψελών ανά Ε 107 Πίνακας 4 Πίνακας 5 Συµπεράσµατα για τον πρωτογενή τοµέα 107 παραγωγής στο Βόιο β. Ο δευτερογενής τοµέας 108 β1. Γουνοποιία 108 Εθνικό Κέντρο Γούνας 110 β2. Τυποποίηση αγροτικών προϊόντων 112 Μονάδες µεταποίησης γάλατος στο ήµο 112 Βοίου Επιχειρήσεων τυποποίησης αγροτικών προϊόντων ανά κλάδο και.ε β2.1 Οινοποίηση 112 Πίνακας 6 Οινοποιητικές µονάδες στο ήµο Βοίου 113 Συµπεράσµατα για την δευτερογενή παραγωγή στο Βόιο γ. τριτογενής τοµέας 114 Εµπόριο Τουρισµός 114-151 1.1.2 Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της 152 υφιστάµενης κατάστασης του ήµου και των Νοµικών του Προσώπων, ως οργανισµών Εισαγωγικά 152 1.1.2.1 Η εσωτερική λειτουργία του ήµου Βοΐου 152 ΠΙΝΑΚΑΣ 1 Κατανοµή ανθρώπινου δυναµικού 152 ιάγραµµα 1 Οργάνωση όπως προβλέπεται από τον ΟΕΥ 156 1.1.2.2 Ανθρώπινο δυναµικό 157 Πίνακας 2 Μορφωτικό Επίπεδο Υπαλλήλων ήµου 157 Βοΐου ιάγραµµα 2 Μορφωτικό Επίπεδο Υπαλλήλων ήµου 157 Βοΐου 1.1.2.3 ηµοτική περιούσια 158 1.1.2.4 Υφιστάµενα πληροφοριακά συστήµατα και 158 εργαλεία 1.1.2.5 Οικονοµική κατάσταση του ήµου Βοΐου 159 Πίνακας 3 Πίνακας Ισολογισµού έτους 2013 160 Πίνακας 4 Έσοδα Έξοδα 2011-2014 161 114 Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 4

1.1.2.6 Νοµικά Πρόσωπα του ήµου Βοΐου 175 1. Νοµικό Πρόσωπο Κοινωνικής Προστασίας, Αλληλεγγύης, Παιδείας και Πολιτισµού (Ν.Π.. ) 2. ηµοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Βοΐου «Η.Κ.Ε.ΒΟ» 3. ηµοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης Βοΐου ( ΕΥΑΒ) 4 ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ Υ ΑΤΙΝΟΥ ΥΝΑΜΙΚΟΥ ΤΕΧΝΗΤΗΣ ΛΙΜΝΗΣ ΠΡΑΜΟΡΙΤΣΑΣ ιακριτικός Τίτλος:.Υ.ΠΡΑ. Α.Ε 1.1.2.7 S.W.O.T. Ανάλυση των Υπηρεσιών του ήµου Βοΐου Συµπεράσµατα 189 Βιβλιογραφία 191 175 178 182 183 186 Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 5

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΥ ΒΟΪΟΥ 2014-2019 Εισαγωγικά Ο ήµος Βοΐου σύµφωνα µε: 1. Τα άρθρα 62, 63, 76, 86, 266, 267 του Ν.3852/2010 (ΦΕΚ Α /87/07-06-2010). 2. Το άρθρο 18 παρ. 19 εδάφ. (κα ) του Ν. 3870/2010 (Φ.Ε.Κ. Α /138/09-08-2011). 3. Το άρθρο 12 παρ. 6 εδάφ. (ε ) του Ν.4018/2011 (Φ.Ε.Κ. Α /215/30-09-2011). 4. Την Απόφαση ΥΠ.ΕΣ.Α.Η.. Α.Π. 5694/03-02-2011 (Φ.Ε.Κ. Β /382/11-03-2011) η οποία τροποποιεί την µε Α.Π. 18183/02-04-2007 Υπουργική Απόφαση σχετική µε το: «Περιεχόµενο, δοµή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθµού» (Φ.Ε.Κ. Β /534/13-04-2007). 5. Το Προεδρικό ιάταγµα 89/2011 (Φ.Ε.Κ. Α /213/29-09-2011) «Τροποποίηση του υπ αριθµ. 185/2007 (Φ.Ε.Κ.- 221/Α ) Προεδρικού ιατάγµατος «Όργανα και διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α βαθµού». 6. Τις οδηγίες που δόθηκαν µε την Απόφαση ΥΠ.ΕΣ 41179/23.10.2014 µε τίτλο «Περιεχόµενο, δοµή και τρόπος υποβολής των επιχειρησιακών προγραµµάτων των Οργανισµών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (O.T.A.) α βαθµού», έχει προχωρήσει στην εκπόνηση του πενταετούς (5) Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου Βοΐου µέσα στο χρονοδιάγραµµα που ορίζεται από τον Νόµο. Ο Προγραµµατισµός του έργου ο οποίος καταρτίσθηκε από τον ήµαρχο και την Εκτελεστική Επιτροπή ακολουθεί το θεσµικό πλαίσιο που ισχύει ως εξής: Το Τµήµα Προγραµµατισµού, Οργάνωσης & Πληροφορικής του ήµου µας συγκεντρώνει τα απαιτούµενα στοιχεία από τις υπηρεσίες του ήµου, των Νοµικών Προσώπων, καθώς και τις εισηγήσεις των συµβουλίων των ηµοτικών & Τοπικών Κοινοτήτων του δήµου προς την Εκτελεστική Επιτροπή και συντάσσει σχέδιο Στρατηγικού Σχεδιασµού του ήµου το οποίο υποβάλλει στην Εκτελεστική Επιτροπή. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο Στρατηγικού Σχεδιασµού του ήµου στο ηµοτικό Συµβούλιο. Το εγκεκριµένο από το ηµοτικό Συµβούλιο κείµενο Στρατηγικού Σχεδιασµού του ήµου τίθεται προς συζήτηση στη ηµοτική Επιτροπή ιαβούλευσης και παράλληλα δηµοσιοποιείται για διαβούλευση τουλάχιστον επί δύο (2) εβδοµάδες, µε καταχώρηση στην ιστοσελίδα του ήµου καθώς και µε κάθε άλλο πρόσφορο µέσο. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 6

Το Τµήµα Προγραµµατισµού, Οργάνωσης & Πληροφορικής του ήµου µας συγκεντρώνει τις προτάσεις από τη διαβούλευση, συντάσσει σχέδιο Επιχειρησιακού Προγράµµατος και το υποβάλλει στην Εκτελεστική Επιτροπή. Η Εκτελεστική Επιτροπή εισηγείται το σχέδιο Επιχειρησιακού Προγράµµατος του ήµου στο ηµοτικό Συµβούλιο για συζήτηση και ψήφιση, επισυνάπτοντας τις αποφάσεις των ιοικητικών Συµβουλίων των Νοµικών Προσώπων του ήµου. Το εγκεκριµένο από το ηµοτικό Συµβούλιο, Επιχειρησιακό Πρόγραµµα του ήµου µετά από τον έλεγχο νοµιµότητας καταχωρίζεται στην ιστοσελίδα του ήµου και δηµοσιοποιείται µε κάθε άλλο πρόσφορο µέσο. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 7

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 8

ΕΝΟΤΗΤΑ 1: ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΣ Κεφάλαιο 1.1: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ 1.1.1. Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της υφιστάµενης κατάστασης της περιοχής του ήµου 1.1.1.1 Βασικά χαρακτηριστικά Ο ήµος Βοΐου βρίσκεται στο δυτικό τµήµα του νοµού Κοζάνης. Συνορεύει βορειοανατολικά µε το δήµο Πτολεµαΐδας, ανατολικά µε το ήµο Κοζάνης, νότια µε το ήµο Γρεβενών και βορειοδυτικά µε το ήµο Νεστορίου. Ο ήµος Βοΐου είναι ένας από τους τέσσερις δήµους που σχηµατίζουν το νοµό Κοζάνης, ο οποίος συναποτελεί µαζί µε τους νοµούς Καστοριάς Φλώρινας και Γρεβενών, την Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας. Ο ήµος Βοΐου, όπως διαµορφώθηκε µε τον Ν.3852/2010 (ΦΕΚ 87 Τεύχος Α 07-06-2010) «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωµένης ιοίκησης Πρόγραµµα Καλλικράτης», αποτελείται από τις ηµοτικές Ενότητες Σιάτιστας Ασκίου Νεάπολης- Τσοτυλίου -Πενταλόφου. Έδρα του ήµου είναι η πόλη της Σιάτιστας, µε ιστορική έδρα την Νεάπολη. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 9

Ο ήµος Βοϊου εξελίσσεται σε δυναµικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή, κρατώντας παράλληλα και την παραδοσιακή του ταυτότητα. Αποκτά σταδιακά τα χαρακτηριστικά κόµβου µεγάλων οδικών αξόνων, λόγω της διέλευσης της Εγνατίας Οδού και του Κάθετου Άξονα Σιάτιστα Κρυσταλλοπηγή, ενώ έχει κεντροβαρική θέση σε επίπεδο Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας καθώς βρίσκεται σε εγγύτητα µε τους γνωστούς τουριστικούς προορισµούς καθώς και τα διοικητικά κέντρα της περιοχής. Η απόσταση από την έδρα του ήµου για τα πλησιέστερα και πιο σηµαντικά πληθυσµιακά κέντρα όπως η Κοζάνη είναι 28 χλµ (25 λεπτά), η Καστοριά είναι 50 χλµ (35 λεπτά) και τα Γρεβενά είναι 30 χλµ (20 λεπτά) µέσω της Εγνατίας οδού και των κάθετων άξονών της. Παρόλο που οι αποστάσεις από τα µεγάλα αστικά κέντρα δεν είναι µεγάλες η πληθυσµιακή αποδυνάµωση και η αρνητική ηλικιακή διάρθρωση του πληθυσµού είναι πλέον ορατή. Τα κυριότερα προβλήµατα της εποχής µας όπως η οικονοµική κρίση και η αύξηση του δείκτη της ανεργίας σε συνδυασµό µε τα χαµηλά αγροτικά κυρίως εισοδήµατα της περιοχής ωθούν τους νέους του ήµου σε µεγαλύτερα αστικά κέντρα (κυρίως Θεσσαλονίκη) για την ανεύρεση εργασίας µε όλα αυτά να οδηγούν τον τόπο σε ένα χαµηλό επίπεδο ευηµερίας. Ο ήµος έχει έκταση 1.002 Km² και καταλαµβάνει το 10,7 % της συνολικής έκτασης της Π.Ε. Κοζάνης και το 2,8% της συνολικής έκτασης της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας. Είναι περιοχή κατ εξοχήν ορεινή, µε το 75% του εδάφους του να καλύπτεται από ορεινές και ηµιορεινές εκτάσεις. Ο πραγµατικός πληθυσµός του ήµου ανέρχεται σε 18.386 κατοίκους (ΕΛ.ΣΤΑΤ 2011) και αντιστοιχεί περίπου στο 12,5% του πληθυσµού της Π.Ε. Κοζάνης. Η περιοχή που καταλαµβάνει ο ήµος αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση µειονεκτικής αγροτικής περιοχής µε έκδηλα τα συµπτώµατα της πληθυσµιακής συρρίκνωσης, της οικονοµικής υποβάθµισης και της εγκατάλειψης. Εδώ και πολλά χρόνια, παραµένουν υψηλά τα ποσοστά ανεργίας. Στον τοµέα του τουρισµού δεν έχουν αξιοποιηθεί σε µεγάλο βαθµό τα διαθέσιµα της περιοχής (ο φυσικός πλούτος και η πολιτιστική κληρονοµιά). 1.1.1.1 α Κλιµατικά στοιχεία Το κλίµα είναι ο πρωταρχικός φυσικός παράγοντας, που επιδρά στα καλλιεργούµενα φυτά και στον τρόπο εκµετάλλευσής τους, για την αύξηση και τη βελτίωση της γεωργικής παραγωγής. Τα κλιµατολογικά στοιχεία (θερµοκρασία, βροχή, υγρασία, κλπ) επιδρούν στα καλλιεργούµενα φυτά : α) άµεσα γιατί καθορίζουν τη γεωργική κατανοµή τους και ρυθµίζουν τη βλάστηση, την ανάπτυξη και κυρίως την καρποφορία τους και β) έµµεσα γιατί επιδρούν µέσω του εδάφους. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 10

Τα κλιµατολογικά στοιχεία που παρατίθενται στη συνέχεια προέρχονται από τον πλησιέστερο µετεωρολογικό σταθµό που είναι αυτός της ΕΜΥ Κοζάνης και αφορούν παρατηρήσεις 42 ετών, από το 1955 µέχρι και το 1997. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.1.1 (1) : ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟ ΣΤΑΘΜΟ ΚΟΖΑΝΗΣ (1955-1997) Μετεωρολογικά στοιχεία Μήνες Ι Φ Μ Α Μ Ι Ι Α Σ Ο Ν Μέση ετήσια Μέση µηνιαία θερµοκρασία ( o C) Μέση σχετική υγρασία αέρα Μέση µηνιαία βροχόπτωση (mm) 2,30 3,70 6,90 11,60 16,80 21,50 24,10 23,60 19,30 13,50 8,00 3,90 12,93 74,20 70,10 67,50 63,00 62,00 54,80 49,80 50,40 57,00 66,70 74,70 75,70 63,8 36,20 30,20 39,20 43,30 56,70 37,10 38,10 30,00 31,70 52,80 60,30 52,00 507,6 Πηγή : ΕΘΙΑΓΕ / Εδαφολογική µελέτη ήµου Ασκίου Νοµού Κοζάνης (2006) Θερµοκρασία αέρα : Η θερµοκρασία θεωρείται ο σηµαντικότερος από τους παράγοντες που διαµορφώνουν το κλίµα µιας περιοχής. Η γνώση της κατανοµής της θερµοκρασίας συµβάλλει στον καλύτερο υπολογισµό του υδρολογικού ισοζυγίου, δεδοµένου ότι επιδρά στην εξατµισοδιαπνοή. Η µέση ετήσια πορεία της θερµοκρασίας του αέρα παρουσιάζει απλή κύµανση µε ένα µέγιστο τους µήνες Ιούλιο (24,1 o C) και Αύγουστο (23,6 o C) και ένα ελάχιστο το µήνα Ιανουάριο (2,3 o C). Σχετική υγρασία του αέρα : Η ατµόσφαιρα, στο κατώτερο τµήµα της περιέχει πάντοτε ποσότητες νερού είτε µε την αέρια µορφή (υδρατµοί), είτε µε την υγρή (νεφοσταγόνες) αλλά και τη στερεά (χιονοκρύσταλλοι, χαλαζόκοκκοι). Η ποσότητα του νερού, που υπάρχει στην ατµόσφαιρα βρίσκεται σε µια δυναµική ισορροπία µε το νερό που υπάρχει στην επιφάνεια του εδάφους µέσα από τη διαδικασία της εξάτµισης και της κατακρήµνισης. Από τα στοιχεία του παρακάνω πίνακα 5.1 προκύπτει ότι η ετήσια πορεία της σχετικής υγρασίας του αέρα παρουσιάζει απλή κύµανση, αντίθετη της αντίστοιχης θερµοκρασίας του αέρα. Παρουσιάζει ένα ελάχιστο τους µήνες Ιούλιο (49,8%) και Αύγουστο (50,4%), ανέρχεται κανονικά µέχρι το εκέµβριο (75,7%) και Ιανουάριο (74,2%) και µετά ελαττώνεται πάλι κανονικά µέχρι τον Ιούλιο Αύγουστο. Κατανοµή βροχοπτώσεων : Η βροχή είναι το πιο βασικό µετεωρολογικό φαινόµενο και σχηµατίζεται µε τη συµπύκνωση των υδρατµών και υδροσταγονιδίων που υπάρχουν στην ατµόσφαιρα. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 11

Το µέσο ετήσιο ύψος βροχής ανέρχεται σε 507,60 mm. Από άποψη κατανοµής των βροχών, κατά τη διάρκεια του έτους, η περιοχή παρουσιάζει το µεγαλύτερο ύψος βροχής την άνοιξη (139,2 mm) και το φθινόπωρο (144,8 mm - Πίνακας 6). Ο πιο υγρός µήνας είναι ο Νοέµβριος µε ποσοστό ύψους βροχής που φθάνει το 11,8% του συνολικού και ο πιο ξηρός είναι ο Αύγουστος µε ποσοστό 5,9% του συνολικού ύψους βροχής. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.1.1 (2) : ΜΗΝΙΑΙΑ ΚΑΙ ΕΠΟΧΙΚΗ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΚΡΗΜΝΙΣΜΑΤΩΝ (1955-1997) Μηνιαία κατανοµή Μήνας Ποσοστό (%) Μήνας Ποσοστό (%) Ιανουάριος 7,1 Ιούλιος 7,5 Φεβρουάριος 5,9 Αύγουστος 5,9 Μάρτιος 7,7 Σεπτέµβριος 6,2 Απρίλιος 8,5 Οκτώβριος 10,4 Μάιος 11,1 Νοέµβριος 11,8 Ιούνιος 7,3 εκέµβριος 10,2 Εποχική Κατανοµή Εποχή Ύψος Βροχής (mm) Ποσοστό (%) Χειµώνας 118,4 23,3 Άνοιξη 139,2 27,4 Καλοκαίρι 105,2 20,7 Φθινόπωρο 144,8 28,5 Πηγή : ΕΘΙΑΓΕ / Εδαφολογική µελέτη ήµου Ασκίου Νοµού Κοζάνης (2006) Ξηρή περίοδος : Η ξηρή περίοδος έχει ορισθεί σαν ο αριθµός των συνεχών µηνών κατά τους οποίους η µέση µηνιαία βροχόπτωση (mm) είναι µικρότερη ή ίση µε το διπλάσιο της µέσης µηνιαίας θερµοκρασίας ( o C). Εδώ η διάρκεια της ξηρής περιόδου ανέρχεται σε 4 µήνες, από Ιούνιο έως και Σεπτέµβριο, όπως φαίνεται και στο οµβροθερµικό διάγραµµα (Σχήµα 1). Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 12

Μέση µηνιαία θερµοκρασία ( o C) ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΟΥ ΒΟΙΟΥ 2014-2019 30 20 10 0 80 60 40 20 0 Μέσο µηνιαίο ύψος βροχής (mm) Μήνες ΜΕΣΕΣ ΜΗΝ.ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΕΙΣ Χαρακτηρισµός κλίµατος κατά Koppen : Με βάση την κλιµατική κατάταξη Koppen και τα στοιχεία του Πίνακα 5.1, το κλίµα της περιοχής ανήκει στα θερµά εύκρατα υγρά υποτροπικά κλίµατα (Cfa). Χαρακτηρίζεται δηλαδή από µεγάλης διάρκειας και θερµό καλοκαίρι, µε όχι υπερβολικά ψυχρούς χειµώνες και υγρές όλες τις εποχές του έτους. Άνεµος : Ο άνεµος που επικρατεί στην ευρύτερη περιοχή, στη διάρκεια όλων των εποχών του έτους, είναι βόρειας προέλευσης. Ο άνεµος αυτός, γνωστός µε το όνοµα «Καρατζοβίδης», κατεβαίνει από το όρος Βόρα προς νότο µέσω του στενού και της κοιλάδας Μογδενίτσα (Φλόκας, 1992). Η ένταση του ανέµου είναι ασθενής έως µέτρια χωρίς να δηµιουργεί προβλήµατα στις περισσότερες καλλιέργειες. Νέφωση : Η µέτρηση της νέφωσης γίνεται από παρατηρητή µε προσωπική εκτίµηση του ποσοστού του ουρανού που καλύπτονταν από σύννεφα, µε κλίµακα από 0 µέχρι 8. Στο 0 αντιστοιχεί ουρανός χωρίς σύννεφα και στο 8 ουρανός εντελώς καλυµµένος από σύννεφα. Η συχνότητα των ηµερών του έτους από άποψη νέφωσης έχει ως εξής : Οι αίθριες ηµέρες (νέφωση 0,0-1,5) = 95,4 ή 26,1%. Οι µερικώς νεφελώδεις ηµέρες (νέφωση 1,6-6,4) = 195,8 ή 53,6%. Οι νεφοσκεπείς ηµέρες (νέφωση 6,5-8,0) = 74,0 ή 20,3%. Εξατµισοδιαπνοή Ο όρος εξατµισοδιαπνοή αναφέρεται σε δύο φαινόµενα, η µεταβολή των οποίων καθορίζει την απώλεια του νερού από το έδαφος. Τα φαινόµενα αυτά είναι: Η απευθείας εξάτµιση του νερού από το έδαφος. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 13

Η διαπνοή των φυτών. Η ένταση του φαινοµένου της εξατµισοδιαπνοής εξαρτάται: από τα γενοτυπικά χαρακτηριστικά του φυτού, από την τεχνική των αρδεύσεων, από τη συνισταµένη της επίδρασης ορισµένων κλιµατολογικών παραγόντων, όπως είναι η ηλιακή ακτινοβολία, η θερµοκρασία του αέρα, η σχετική υγρασία και η ταχύτητα του ανέµου. Η εξατµισοδιαπνοή διακρίνεται: στην πραγµατική (ΕΤ c ), στην δυναµική, ή αναφοράς, ή βασική εξατµισοδιαπνοή (ΕΤ r ). Η πραγµατική εξατµισοδιαπνοή αντιπροσωπεύει την ποσότητα του νερού που καταναλώνεται µε την διαπνοή και µε την απευθείας από το έδαφος εξάτµιση, κάτω από φυσιολογικές συνθήκες πυκνότητας και ανάπτυξης των φυτών. Αυτή αντιστοιχεί στην ποσότητα του νερού που καταναλώνεται κάτω από άριστες συνθήκες πυκνότητας και ανάπτυξης των φυτών και όταν η διαθέσιµη υγρασία στο έδαφος είναι µεγάλη. Στην περίπτωση αυτή γίνεται δεκτό ότι η ένταση της εξατµισοδιαπνοής είναι ανεξάρτητη του φυτού και εξαρτάται µόνο από την επίδραση των κλιµατικών παραγόντων. Η εκτίµηση της εξατµισοδιαπνοής των καλλιεργειών αποτελεί βασική προϋπόθεση για τον καθορισµό της έκτασης που µπορεί να αρδευτεί από µία δεδοµένη ποσότητα νερού, όπως και για τον υπολογισµό της παροχής και κατ επέκταση των διαστάσεων των κάθε τάξης αγωγών µεταφοράς και εφαρµογής του νερού στα χωράφια. Για την εύρεση της δυναµικής εξατµισοδιαπνοής στην περιοχή χρησιµοποιήθηκε η µέθοδος FAO Penman-Monteith (Γεωργίου και συνεργάτες, 2000) µε δεδοµένα από τον Καπνικό Σταθµό Κοζάνης (1969-2000). Οι τιµές του Καπνικού Σταθµού για τις βασικότερες κλιµατικές παραµέτρους είναι : µέση ετήσια θερµοκρασία 12,96 ο C, µέση σχετική υγρασία 68,09% και µέση ετήσια βροχόπτωση 552,70 mm. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 14

Οι µέσοι όροι της ανά µήνα µέσης ηµερήσιας τιµής της EΤ r δίνονται στον πίνακα 7. ΠΙΝΑΚΑΣ 1.1.1.1 (3) : ΜΕΣΟΙ ΟΡΟΙ ΤΗΣ ΑΝΑ ΜΗΝΑ ΜΕΣΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΑΣ ΤΙΜΗΣ ΤΗΣ ΕΞΑΤΜΙΣΟ ΙΑΠΝΟΗΣ (ΕΤR) ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ, ΠΟΥ ΕΚΤΙΜΗΘΗΚΑΝ ΜΕ ΤΗ ΜΕΘΟ Ο FAO PENMAN-MONTEITH (ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ, 2000) Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάΐος Ιούνιος Ιούλιος Αύγουστος Σεπτέµβριος Οκτώβριος Νοέµβριος εκέµβριος 0,72 1,12 1,75 2,61 3,44 4,68 5,15 4,36 3,26 1,83 1,09 1,74 Για τον υπολογισµό της πραγµατικής εξατµισοδιαπνοής απαιτείται η γνώση του φυτικού συντελεστή, k c, που για τις βασικότερες καλλιέργειες της περιοχής δίνεται στον Πίνακα 8 (Παπαµιχαήλ και Γεωργίου, 2004). 1.1.1.2 Χωροταξική οργάνωση ήµου Βοΐου α. Οικιστική διάρθρωση Χαρακτηριστικό του οικιστικού δικτύου της περιοχής είναι ο µεγάλος αριθµός πολύ µικρών οικισµών, ειδικά στις ηµοτικές Ενότητες Νεάπολης και Τσοτυλίου. Για το οικιστικό απόθεµα της περιοχής σηµειώνουµε την ύπαρξη δυο οικισµών που έχουν επίσηµα χαρακτηρισθεί διατηρητέοι (η Σιάτιστα και ο Πεντάλοφος) ενώ ενδιαφέρον παρουσιάζουν αρκετοί όπως η Εράτυρα, η Χρυσαυγή, ο Αυγερινός, ο Βυθός, το Ροδοχώρι, η Ζώνη, το Πολυκάστανο κλπ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η Σιάτιστα µε πλήθος αρχοντικών σπιτιών. Στο ήµο Βοϊου δεν υπάρχουν ΣΧΟΟΑΠ, ΠΕΡΠΟ ή Γ.Π.Σ πλην της Έγκρισης Γ.Π.Σ. οικισµού Σιάτιστας ( αρ. 3573/461/29-1-1990 ΦΕΚ 143/ /20-3-90) και της Έγκρισης Πολεοδοµικής Μελέτης Επέκτασης Αναθεώρησης της πόλης της Σιάτιστας (ΦΕΚ 1316/ /12-11-1996). Στο αραιοδοµηµένο τµήµα του οικισµού δεν έχει κυρωθεί η πράξη εφαρµογής και ως εκ τούτου είναι αδύνατη η έκδοση οποιασδήποτε οικοδοµικής αδείας. Στο ΦΕΚ 1316/ /12-11-1996 καθορίζονται οι επιτρεπόµενες χρήσεις γης στην εντός ορίων περιοχή της Σιάτιστας ανά οικοδοµικό τετράγωνο καθώς και οι όροι δόµησης του οικισµού ( γενικοί που αφορούν την αρτιότητα, την κάλυψη, τη δόµηση,τα ύψη κ.τ.λ και ειδικοί που αφορούν τη διαµόρφωση των όψεων των κτιρίων και των ακαλύπτων χώρων). Το θεσµικό πλαίσιο δόµησης των οικισµών του ήµου Βοϊου για όλους τους οικισµούς κάτω των 2000 κατοίκων ορίζεται από το Π..24-4-1985 ( ΦΕΚ 181/ / 3-5-1985 ) µε δύο βασικές διαφοροποιήσεις. Η πρώτη αναφέρεται στους αξιόλογους οικισµούς µε ειδικότερους περιορισµούς δόµησης και κατασκευής που προσιδιάζουν στην παραδοσιακή µορφή. Σ αυτή την κατηγορία σύµφωνα µε την µε Α.Π. 257/1987 (ΦΕΚ 1057/ /22-10 1987) Απόφαση Νοµάρχη ανήκουν οι οικισµοί : Αγία Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 15

Σωτήρα, Αυγερινός, Κριµήνι, Βυθός, άφνη, ίλοφος, Κορυφή, Μόρφη, Χρυσαυγή, Ροδοχώρι, Εράτυρα και Βελανιδιά ( αξιόλογοι οικισµοί). Στη δεύτερη κατηγορία είναι οι αδιάφοροι οικισµοί όπου δεν υπάρχουν ειδικοί περιορισµοί αλλά ισχύουν οι περιορισµοί του Π..24-4-1985 ( ΦΕΚ 181/ /3-5-1985 ) µε βάση το οποίο εκδόθηκαν οι µε Α.Π. 243/ 1987 ( ΦΕΚ 1058/ /22-10-1987) και 441/1987 (ΦΕΚ 189/ /11-3-1987) Αποφάσεις Νοµάρχη. Σ αυτή την κατηγορία ανήκουν οι οικισµοί : αφνερό, ρυόβουνο, Καλονέρι, Λουκόµι, Μικρόκαστρο, Παλαιόκαστρο, Πελεκάνος, Σισάνι, Αηδονοχώρι, Ανθοχώρι, Ασπρούλα, Βροντή, αµασκηνιά, Καλιστράτι, Κρυονέρι, Λευκάδι, Λεύκη, Λευκοθέα, Λούβρη, Μεσόλογγο, Μολόχα, Παναρέτη, Παρόχθιο, Πλακίδα, Πλατανιά, Σήµαντρο, Σκαλοχώρι, Στέρνα, Τραπεζίτσα, Φυτόκιο, Χειµερινό, Χορηγός, Νάµατα, Αγίασµα, Άγιος Θεόδωρος, Αλιάκµων, Ανθούσα, Αξιόκαστρο, Απηδέα, Αχλαδέα, Γλυκοκερασιά, Κλήµα, Κοιλάδι, Λικνάδες, Μελιδόνι, Νεάπολη, Πεπονιά, Περιστέρα, Πολύλακο, Πυλωρί, Ρόκαστρο, Σταυροδρόµι, Τσοτύλι, Οµαλή, Άγιοι Ανάργυροι, ιχείµαρος, ραγασιά, Κλεισώρεια, Πολυκάστανο, Τριάδι, Ζώνη και Βουχωρίνα. Ο κυρίαρχος τύπος κατασκευών στους οικισµούς είναι κατά κανόνα µέχρι διώροφο µε υπόγειο, µε επίσης κατά κανόνα ύψη µέχρι και τα 7.50 µ. και κατ εξαίρεση τα 8,50 µ. και µέχρι τριώροφο για τους οριοθετηµένους οικισµούς Νάµατα, Τριάδα, Αυγερινός, Βουχωρίνα, άφνη, Κορυφή, Μόρφη, Πολυκάστανο, Αγία Σωτήρα, Βυθό και ίλοφο σύµφωνα µε την µε Α.Π. 2596/ 2008 ( ΦΕΚ / Τ.Α.Α & Π. Θ/ 23-10-2008) Απόφαση Νοµάρχη, λόγω των µεγάλων κλίσεων του εδάφους. Σε όλους τους οικισµούς επιβάλετε στέγη µε µέγιστο ύψος τα 2.00µ. Πίνακας 1.1.1.2. (1) ηµοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων ανά ηµοτική Ενότητα ηµοτική Ενότητα ηµοτική Κοινότητα Τοπική Κοινότητα Σιάτιστας Μικροκάστρου ΣΙΑΤΙΣΤΑΣ Παλαιοκάστρου Καλονερίου Γαλατινής Ερατύρας ΑΣΚΙΟΥ Ναµάτων Πελεκάνου Σισανίου Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 16

Νεάπολη Αηδονοχωρίου Αλιάκµονος Αξιοκάστρου Ασπρούλας Βελανιδιάς ρυοβούνου Λευκοθέας Μεσολόγγου Μολόχας Πεπονιάς Περιστέρας Πλατανιάς ΝΕΑΠΟΛΗΣ Πολυλάκκου Πυλωρίου Σηµάντρου Σκαλοχωρίου Τραπεζίτσα Χειµερινού Χορηγού ΤΣΟΤΥΛΙΟΥ Τσοτυλίου Αγιάσµατος Αγίων Αναργύρων Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 17

Ανθούσας Ανθοχωρίου Αυγερινού Βουχωρίνας Βροντής αµασκηνιάς άφνης ιχειµάρρου ραγασιάς Ζώνης Κλεισωρείας Κορυφής Κριµηνίου Λικνάδων Λούβρης Λουκοµίου Μόρφης Οµαλής Πλακίδας Πολυκαστάνου Ροδοχωρίου Σταυροδροµίου Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 18

Χρυσαυγής Πενταλόφου ΠΕΝΤΑΛΟΦΟΥ Αγίας Σωτήρας Βυθού ιλόφου β. Χωροταξικό σχέδιο της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας Η σηµερινή χωροταξική πολιτική για την υτική Μακεδονία εµπεριέχεται στο Περιφερειακό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας (ΦΕΚ 1472 Β/09.10.2003: «Έγκριση Περιφερειακού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασµού και Αειφόρου Ανάπτυξης Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας») Η Περιφέρεια της υτικής Μακεδονίας µε έκταση 9.451 km2 ( 7,16 % της χώρας) και πληθυσµό 282.120 κατοίκων (2,61% της χώρας, ΕΣΥΕ 2011) αποτελεί την πύλη εισόδου της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης στα υτικά Βαλκάνια συνορεύοντας στο βορειοδυτικό άκρο της Χώρας µε την Αλβανία και την Π.Γ..Μ. Ο πληθυσµός της Περιφέρειας, ο οποίος συγκεντρώνεται σε ποσοστό σχεδόν 50% στην Περιφερειακή Ενότητα Κοζάνης, µειώθηκε κατά την τελευταία δεκαετία στο σύνολό του µε υψηλότερη τάση να εµφανίζεται στην Περιφερειακή Ενότητα Γρεβενών, όπου εµφανίζονται και οι υψηλότεροι δείκτες γήρανσης. Με την ολοκλήρωση του διευρωπαϊκού και εθνικού οδικού δικτύου, ενισχύεται τόσο η εσωτερική συνοχή της Περιφέρειας, όσο και η διαµόρφωση ενός ενιαίου Βαλκανικού χώρου συνεργασίας και ανάπτυξης που αναδεικνύει την κοµβική θέση της. Κατά συνέπεια, η υτική Μακεδονία µετασχηµατίζεται από ακριτική Περιφέρεια αποκοµµένη µέχρι πρότινος από τους γείτονές της, σε µία περιοχή που ενισχύει συνεχώς τη θέση της επικοινωνιακά, ενεργειακά αλλά και επιχειρηµατικά. Η γεωγραφική θέση της υτικής Μακεδονίας, συνδυαζόµενη µε το γεγονός ότι αποτελεί τη µόνη Περιφέρεια της Ελλάδας χωρίς διέξοδο προς τη θάλασσα, διαµορφώνουν µια χωροταξική ενότητα µε ιδιαίτερα χαρακτηριστικά φυσικά γνωρίσµατα, αναφορικά µε τη συνύπαρξη ορεινών περιοχών και οµαλών εκτάσεων, το ποικιλόµορφο φυσικό περιβάλλον µε την πλούσια πανίδα και χλωρίδα και το µεγαλύτερο στη χώρα δυναµικό επιφανειακών υδάτων. Τα χαρακτηριστικά αυτά συνθέτουν ένα χώρο ο οποίος µε την εφαρµογή του κατάλληλου αναπτυξιακού µοντέλου µπορεί να αναδειχθεί σε ελκυστικό τόπο ανάπτυξης παραγωγικών δραστηριοτήτων και διαβίωσης. Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 19

Κυρίαρχη είναι η θέση του τοµέα της ενέργειας στην περιφερειακή οικονοµία αλλά και η συµβολή του στη συνολική παραγωγή σε εθνικό επίπεδο, καθιστώντας τη υτική Μακεδονία ως το ενεργειακό κέντρο της χώρας, καθώς περίπου το 45% της ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται στον άξονα Κοζάνης Πτολεµαΐδας Αµυνταίου Φλώρινας. Η ευρύτερη περιοχή βρίσκεται σε άµεση εξάρτηση από το µητροπολιτικό κέντρο της Θεσσαλονίκης αναφορικά µε τις υπηρεσίες κυρίως της υγείας, δευτερευόντως της τριτοβάθµιας εκπαίδευσης, καθώς και για το µεγαλύτερο µέρος των οικονοµικών συναλλαγών. Σε σχέση µε την υπόλοιπη χώρα, η βελτίωση της προσβασιµότητας ενισχύει τις επιδράσεις που δέχεται από τα µεγάλα αστικά κέντρα, τα οποία αποτελούν συγχρόνως αποδέκτες των υπηρεσιών και προϊόντων της υτικής Μακεδονίας. Στο πλαίσιο της 4 ης Προγραµµατικής Περιόδου η υτική Μακεδονία ήταν µια από τις 3 Περιφέρειες Στατιστικής Σύγκλισης (Phasing Out) της Ελλάδας µε το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της σε Μονάδες Αγοραστικής ύναµης (ΜΑ ) υψηλότερο του 75% του αντιστοίχου της ΕΕ-25 και µικρότερο του 75% της ΕΕ-15, λαµβάνοντας ως έτος βάσης υπολογισµού το έτος 2003. Κατά τη νέα προγραµµατική περίοδο η υτική Μακεδονία εντάσσεται στις Περιφέρειες Μεταβατικής Στήριξης αφού το κατά κεφαλή ΑΕΠ για την περίοδο 2007 2009 ανέρχεται στο 85,6% του αντιστοίχου της ΕΕ-27. Η κατάταξη όµως αυτή δεν ανταποκρίνεται στη σηµερινή εικόνα της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας δεδοµένου ότι, η πρωτοφανής οικονοµική κρίση που πλήττει τη χώρα µετά το 2009 έχει οδηγήσει σε σηµαντική ύφεση την ελληνική οικονοµία, γεγονός που έχει επηρεάσει αρνητικά και το κατά κεφαλή ΑΕΠ της Περιφέρειας υτικής Μακεδονίας διαµορφώνοντάς το σε ακόµη χαµηλότερα επίπεδα σε σχέση µε τον αντίστοιχο δείκτη σε επίπεδο ΕΕ-27. Οι επιπτώσεις της κρίσης είναι πολύ πιο εµφανείς στον τοµέα της απασχόλησης, καθώς η ανεργία στη υτική Μακεδονία έχει φτάσει κατά το 2 ο τρίµηνο του 2012 στο 30%. Αποδεικνύεται έτσι ότι, η ένταξη της υτικής Μακεδονίας στις phasing out Περιφέρειες, µέσω της µονοδιάστατης προσέγγισης που ερµηνεύει το επίπεδο ευηµερίας µιας περιοχής αποκλειστικά και µόνο µε το παραγόµενο κατά κεφαλή ΑΕΠ, αποδείχθηκε λόγω της κρίσης ότι δεν ανταποκρίνεται στην πλήρη αναπτυξιακή πραγµατικότητα, αφού οι προϋπάρχουσες διαρθρωτικές αδυναµίες της οικονοµίας συνέβαλλαν πολλαπλασιαστικά στην επιδείνωση της κατάστασης. Η Περιφέρεια παράγει το 2,3% του εθνικού ΑΕΠ, που προέρχεται κατά 6,8% από την Γεωργία, κατά 38,5% από την Βιοµηχανία Κατασκευές (στις οποίες συµπεριλαµβάνονται οι τοµείς των µεταλλείων ορυχείων µε 9,8% και της Ενέργειας µε 18,6%) και κατά 54,7% από τις Υπηρεσίες (2008). Ενδοπεριφερειακά το οικονοµικό προφίλ της υτικής Μακεδονίας χαρακτηρίζεται από το υψηλό κατά κεφαλή ΑΕΠ της Π.Ε. Κοζάνης, λόγω της υψηλής συµµετοχής της εξόρυξης και της παραγωγής ενέργειας (όπως και στην Π.Ε. Φλώρινας δευτερευόντως) στο περιφερειακό ΑΕΠ. Στις Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 20

άλλες Π.Ε. υψηλή είναι η συµµετοχή του τοµέα των υπηρεσιών στο παραγόµενο ΑΕΠ των Π.Ε. Γρεβενών και Καστοριάς, ενώ ο πρωτογενής τοµέας έχει χαµηλή συµµετοχή στο παραγόµενο ΑΕΠ όλων των Π.Ε. µε µικρή εξαίρεση την Π.Ε. Φλώρινας. Ειδικότερα, τα βασικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας ανά τοµέα οικονοµικής δραστηριότητας είναι τα εξής: Ο πρωτογενής τοµέας αν και έχει διαχρονικά υποστεί σηµαντική συρρίκνωση έχει την δυνατότητα µέσω της αύξησης της παραγωγής, τυποποίησης και εµπορίας γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων ποιότητας και ιδιαίτερης τοπικής σηµασίας να αυξήσει τη συµµετοχή του στο ΑΕΠ της Περιφέρειας και να συµβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης. Ο δευτερογενής τοµέας χαρακτηρίζεται από την ανάπτυξη ορισµένων ισχυρών µονοδραστηριοτήτων µε γενικότερες χωρικές εξειδικεύσεις της οικονοµικής δραστηριότητας, όπως το κύκλωµα λιγνίτη-ενέργειας (Άξονας Κοζάνη Πτολεµαϊδα Αµύνταιο Φλώρινα) και ο τοµέας της γούνας (Καστοριά Σιάτιστα). Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται µείωση της οικονοµικής δραστηριότητας στους συγκεκριµένους κλάδους, ενώ νέα κατεύθυνση δύναται να αποτελέσει η µεταποίηση ποιοτικών αγροτικών προϊόντων. Το παραγωγικό µοντέλο της Περιφέρειας, που βασιζόταν σε χαµηλής προστιθέµενης αξίας υπηρεσίες πρόκειται να υποστεί σηµαντικές αλλαγές τα επόµενα χρόνια, τόσο στο δηµόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τοµέα. Γενικά, ως προς το παραγωγικό της σύστηµα, η Περιφέρεια υτικής Μακεδονίας αντιµετωπίζει διαρθρωτικές αδυναµίες, µε κύρια χαρακτηριστικά της οικονοµίας της το περιορισµένο εύρος κλαδικής εξειδίκευσης, τη σηµαντική εξάρτηση από συµβατικούς κλάδους, το πολύ µικρό µέγεθος των επιχειρήσεων και την έλλειψη επενδύσεων ιδίως σε Ε&ΤΑ οι οποίες περιορίζονται στο 0,1% του ΑΕΠ της Περιφέρειας. Η εξέλιξη του συνόλου των εγγεγραµµένων επιχειρήσεων κατά την τριετία 2008-2010 σηµείωσε αυξοµειώσεις, αλλά είναι αξιοσηµείωτο ότι µεταξύ 2009-2010, ουσιαστικά κατά την πρώτη διετία της οικονοµικής κρίσης που πλήττει κατά τρόπο δραµατικό τη χώρα, οι διαγραφές των επιχειρήσεων υπερτερούσαν κατά 40% των αντιστοίχων εγγραφών (1.826 διαγραφές έναντι 1.305 εγγραφών). Η Περιφέρεια χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα αξιόλογο φυσικό περιβάλλον µε σηµαντικές δυνατότητες τουριστικής αξιοποίησης. Ωστόσο, υπό το πρίσµα της µειωµένης εγχώριας ζήτησης, Α ΦΑΣΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 21