5.1. Σχέδιο µαθήµατος 2ης τηλεδιάσκεψης Ο ΥΣΣΕΑΣ 2008 Ερευνητικό εκπαιδευτικό πρόγραµµα εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης σε ηµοτικά Σχολεία της Ελλάδος 25ο ηµοτικό Σχολείο Αθήνας 1ο ηµοτικό Σχολείο Ναυπλίου ΦΟΡΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ (1) (συµπληρώνεται από τους ασκάλους) Α) Γενικά Στοιχεία άσκαλοι(ες): Θαλάσση Ελένη Καραγκιόζογλου έσποινα Κοντογιάννης Μιχάλης Λάριος Νίκος Μελέτης ηµήτρης Πασιά Αναστασία 2. Τόπος, χρόνος, αριθµός µαθητών πιλοτικού προγράµµατος Σχολείο Ηµεροµηνία ιδακτική Ώρα Τάξη/Τµήµα Αριθµός Μαθητών 25ο.Σ Αθήνας 17/3/2008 1η, 2η ΣΤ 1 24 1ο.Σ Ναυπλίου 17/3/2008 1η, 2η ΣΤ 1 24 Β) Περιγραφή Μαθήµατος
1. Τίτλος Μαθήµατος: «Οικοσυστήµατα και άνθρωπος» (βιβλίο «ΦΥΣΙΚΑ ΗΜΟΤΙΚΟΥ-ΕΡΕΥΝΩ ΚΙ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΩ» Στ τάξη σελ.78-79 Ο.Ε..Β) 2. Εκπαιδευτικό Λογισµικό Χρησιµοποιούµενες ιευθύνσεις Internet: --- 3. Ένταξη µαθήµατος στο αναλυτικό πρόγραµµα: Τάξη: ΣΤ Γνωστικό αντικείµενο: Φυσική-Οικολογία ιδακτική Ενότητα: Οικοσυστήµατα ιδακτικοί στόχοι: Να διακρίνουν οι µαθητές τους τα στοιχεία και τους παράγοντες που αποτελούν ένα οικοσύστηµα. Να συσχετίσουν οι µαθητές τις επιδράσεις του ανθρώπου µε τις διαταραχές στα οικοσυστήµατα. Να αναφέρουν οι µαθητές ορισµένα αποτελέσµατα της επίδρασης του ανθρώπου στα οικοσυστήµατα. Να κατανοήσουν οι µαθητές ότι ο πλανήτης µας είναι κι αυτός ένα οικοσύστηµα. Να συνειδητοποιήσουν ότι αυτό το οικοσύστηµα είναι πλέον πολύ ευαίσθητο κι εύθραυστο κι ότι κινδυνεύει. Να αναγνωρίσουν την ανθρώπινη ευθύνη και να εντοπίσουν την αντιφατικότητα των δυτικών κοινωνιών που ενώ µε ενέργειες τους οδηγούν τον πλανήτη στο θάνατό του ψηφίζουν νόµους και συντάγµατα για να τον προστατεύουν. Μεθοδολογία ιδακτικής προσέγγισης: Η προσέγγιση της ενότητας θα γίνει µέσω τηλεδιδασκαλίας. Οι δάσκαλοι και των δύο σχολείων πριν από την έναρξη της 2ης Τ έχουν µοιράσει τεστ διερεύνησης γνώσεων στους µαθητές και των δύο σχολείων. (βλέπε «ιερευνητική εργασία».doc). Αρχικά ο δάσκαλος του 25ου.Σ Αθήνας παρουσιάζει την ενότητα «οικοσυστήµατα και άνθρωπος». Ο δάσκαλος του 1ου.Σ Ναυπλίου επισηµαίνει τα σηµεία που πρέπει να εστιάσουν οι µαθητές και σχεδιάζει τις ερωτήσεις. Η διδακτική µεθοδολογία που θα ακολουθηθεί είναι η εξής: παρουσίαση του θέµατος από το δάσκαλο του 25ου.Σ Αθήνας. Γενική αναφορά στα οικοσυστήµατα του πλανήτη µε έµφαση στην αρνητική επίδραση του ανθρώπου στο πλανητικό οικοσύστηµα. διερευνητική συνεργατική µέθοδος διδασκαλίας για τον εντοπισµό των κύριων προβληµάτων που παρουσιάζει η ενότητα και διερεύνηση και γενίκευσή τους συνεργασία προκειµένου να απαντήσουν στα φύλλα εργασίας. Αναµενόµενα αποτελέσµατα: Ανάπτυξη της ικανότητας της γενίκευσης (από το οικοσύστηµα του δάσους στο οικοσύστηµα του πλανήτη), του προβληµατισµού ( οι
συνέπειες της καταστροφής των οικοσυστηµάτων), της αλληλεπίδρασης παραγόντων (ο άνθρωπος καταστρέφει αρχικά το περιβάλλον το περιβάλλον πλέον καταστρέφει τον άνθρωπο) και της εµβάθυνσης του προβλήµατος (επιπτώσεις κοινωνικές, πολιτικές) Χρονοδιάγραµµα υλοποίησης της Τ. : 60λεπτά οµή µαθήµατος: - ιερεύνηση των πιθανών γνώσεων των µαθητών -Αφόρµηση (εισαγωγή στο θέµα) µέσω εικόνων, PowerPoint και παραδειγµάτων -Παρουσίαση από το δάσκαλο της ενότητας και εντοπισµός από πλευράς των µαθητών των κύριων προβληµάτων όπου εστιάζει η διδακτική ενότητα -Αρχικές αντιδράσεις των µαθητών-συζήτηση-προβληµατισµός. -Ερωτήσεις κατανόησης για βαθύτερη εµπέδωση της ενότητας. Α ΕΝΟΤΗΤΑ Αρχικά ο δάσκαλος του 25ου.Σ Αθήνας εισάγει τους µαθητές στην έννοια οικοσύστηµα εξηγώντας τον όρο και δίνοντας παραδείγµατα. Στη συνέχεια γίνεται στους µαθητές παρουσίαση PowerPoint µε θέµα την καταστροφή ενός δάσουςοικοσυστήµατος (βλέπε «Η Πάρνηθα καίγεται».pps) και δίνεται η δυνατότητα στους µαθητές να σηµειώσουν τις παρατηρήσεις (10 λεπτά). Ακολουθεί η παρουσίαση της ενότητας. Μέσα από επιπρόσθετο εποπτικό υλικό (βλέπε συνοδευτικό αρχείο τραγούδι «Στα καµένα».doc αλλά και αρχείο ήχου) ο δάσκαλος του 25ου.Σ Αθήνας προκαλεί συζήτηση σχετικά µε την επίδραση του ανθρώπου στο οικοσύστηµα και µε τις κατάλληλες ερωτήσεις τους συντονίζει ως προς το θέµα. Ενδεικτικές ερωτήσεις: -Τι είναι εθνικός δρυµός; -Τι θα γίνει αν κόβονται ή καίγονται ανεξέλεγκτα τα δέντρα; -Ευθύνονται πάντα οι άνθρωποι για τις πυρκαγιές; -Φαντάσου ότι είσαι το ελάφι της παρουσίασης.τι θα ζητούσες από τον άνθρωπο που θα σε πλησίαζε; -Ποιες οι συνέπειες από την καταστροφή ενός δάσους; -Ένα δάσος είναι ένα ολοκληρωµένο οικοσύστηµα; -Τι επίδραση έχει ο άνθρωπος στο οικοσύστηµα; -Γιατί ο πλανήτης µας είναι ένα ευαίσθητο οικοσύστηµα; -Πώς ερµηνεύεις το στίχο από το τραγούδι που ακούσατε: «έρχονται φλόγες απ τα δάση και µια φωτιά να µας δικάσει µέσα στο πύρινό της χνώτο από τον έσχατο στον πρώτο»; -Τι εννοεί ο στιχουργός του τραγουδιού που ακούσατε µε το στίχο: «µε τα παιδάκια µας στον ώµο για να µας δείχνουνε το δρόµο για να µας δείχνουνε τον δρόµο»; Οι λέξεις-κλειδιά που προκύπτουν από τις απαντήσεις-διάλογο των παιδιών καταγράφονται στον πίνακα (γραπτός καταιγισµός ιδεών).οι µαθητές καταγράφουν συνοπτικά στα βιβλία τους. Η διαδικασία διαρκεί 20 λεπτά. Β ΕΝΟΤΗΤΑ
Ο δάσκαλος του 1ου.Σ Ναυπλίου έχει επισηµάνει τα κύρια σηµεία της διδασκαλίας του σχολείου της Αθήνας στον πίνακα και προκαλεί συζήτηση στην τάξη µε εστίαση στα περιβαλλοντικά προβλήµατα, µέσω παρουσίασης εικόνων κ.λ.π.(βλέπε συνοδευτικά αρχεία «Ρύπανση».doc, «Τρύπα όζοντος-φαινόµενο Θερµοκηπίου».doc και «Μορφές ενέργειας».doc) Με γραπτό και προφορικό καταιγισµό ιδεών από πλευράς µαθητών, τα περιβαλλοντικά προβλήµατα καταγράφονται στον πίνακα. Ενδεικτικά αναφέρονται ερωτήσεις: -Τι προβλήµατα δηµιουργούν οι εξατµίσεις των αυτοκινήτων; -Από τι προέρχεται ο καπνός στα φουγάρα; Τι επιπτώσεις έχει στο περιβάλλον; -Υπάρχει ρύπανση στο νερό; -Γιατί ένα σηµείο της θάλασσας έχει πιο σκούρο χρώµα; -Πώς βρέθηκε νεκρό το ψάρι; Τι το σκότωσε; -Τι περίεργο διακρίνεται στο νεογνό κοτόπουλο; -Τα φυτοφάρµακα και οι ανοικτές χωµατερές ρυπαίνουν το περιβάλλον και πώς; -Τι θα γίνει αν λιώσουν οι πάγοι στους πόλους; -Τι διαφορές παρατηρείς στην ποσότητα των πάγων από το 1979 έως το 2003; -Η µεταβολή στη θερµοκρασίας της επιφάνειας της γης τα τελευταία 140 χρόνια και στο Β.Πόλο τα τελευταία 1000 χρόνια είναι σηµαντική. Πού νοµίζετε ότι οφείλεται; -Γιατί υπάρχει τα τελευταία χρόνια άνοδος της µέσης θερµοκρασίας στη γη; -Εκτός από τον ήλιο, που είναι φυσική πηγή ενέργειας, ποιες άλλες πηγές ενέργειας γνωρίζετε; Από τις απαντήσεις προκύπτουν λέξεις-κλειδιά και καταγράφονται στον πίνακα, ενώ οι µαθητές σηµειώνουν στα σηµειωµατάρια τους. Η διαδικασία διαρκεί 20 λεπτά. Με βάση τα όσα έχουν καταγραφεί στον πίνακα των δύο σχολείων τα περιβαλλοντικά προβλήµατα κατηγοριοποιούνται σε 4 µεγάλες κατηγορίες: Αυτά που αφορούν τα δάση (πράσινη κιµωλία) Αυτά που αφορούν τη ρύπανση (µπλε κιµωλία) Αυτά που αφορούν το κλίµα (κίτρινη κιµωλία) Αυτά που έχουν αναφορά στην ενέργεια και τους φυσικούς πόρους (µωβ κιµωλία) Αντίστοιχα οι µαθητές θα αναλάβουν να εργαστούν σε οµάδες για να επεξεργαστούν περαιτέρω τους επιµέρους θεµατικούς άξονες. Ο χωρισµός όµως των οµάδων και ο τρόπος σύνθεσής τους πραγµατοποιείται στην 3η Τ.. Στο τέλος ακούγεται το τραγούδι «ο εφιάλτης της Περσεφόνης» (βλέπε αρχείο ήχου «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης».mp3) και µοιράζονται τα φύλλα εργασίας 1 και 2 προκειµένου να συµπληρωθούν από τους µαθητές και των δύο σχολείων. Οι µαθητές συµπληρώνουν τα φύλλα εργασίας εργαζόµενοι σε οµάδες. Το φύλλο εργασίας 1 συµπληρώνεται από τους µαθητές του σχολείου της Αθήνας (βλέπε φύλλο εργασίας «Κρυπτόλεξο».doc). Το φύλλο εργασίας 2 συµπληρώνεται από τους µαθητές του σχολείου του Ναυπλίου (βλέπε φύλλο εργασίας «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης».doc). Η διαδικασία αυτή διαρκεί 10 λεπτά. Αξιολόγηση: Γνωστικός τοµέας: -οι µαθητές αξιολογούνται µε βάση τις σηµειώσεις που κράτησαν και την ανταπόκρισή τους στη συζήτηση-διάλογο
Λειτουργικότητα τάξεων-οµάδων : -η λειτουργικότητα των τάξεων-οµάδων αξιολογείται σύµφωνα µε την αποτελεσµατικότητα της συνεργατικής και συµµετοχικής συµπεριφοράς των µαθητών. ραστηριότητες Μαθητών: -Παρατηρούν εικόνες, κάνουν σχόλια, κρατούν σηµειώσεις. -Εντοπίζουν προβλήµατα µέσα από τις πληροφορίες που τους παρέχονται από το βιβλίο του µαθητή, την παρουσίαση PowerPoint, από τις εικόνες κ.λ.π. -Απαντούν σε ερωτήµατα που υποβάλλονται από το δάσκαλο για τους σκοπούς της συζήτησης. -Συνεργάζονται σε οµάδες προκειµένου να κατηγοριοποιήσουν τα προβλήµατα και να απαντήσουν στα ερωτήµατα, όπως και στα φύλλα εργασίας που µοιράζονται στο τέλος της Τ.. -Συζητούν διαλογικά-ανακοινώνουν συµπεράσµατα. -Συνοψίζουν τα κεντρικά σηµεία της συζήτησης. Γ) Παράρτηµα (επισυναπτόµενο υλικό: σηµειώσεις του δασκάλου εργασίες µαθητών, κ.λπ.) Αθήνα «ιερευνητική εργασία».doc παρουσίαση PowerPoint «Η Πάρνηθα καίγεται».pps τραγούδι «Στα καµένα».mp3 αρχείο ήχου. τραγούδι «Στα καµένα».doc 1ο φύλλο εργασίας «Κρυπτόλεξο». doc Ναύπλιο «ιερευνητική εργασία».doc Ρύπανση.doc Τρύπα όζοντος-φαινόµενο Θερµοκηπίου.doc Μορφές ενέργειας.doc τραγούδι «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης».mp3 αρχείο ήχου 2ο φύλλο εργασίας «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης».doc