Ετσι θα γίνει η ανοικοδόµηση

Ετσι θα γίνει η ανοικοδόµηση «Μετά την καταστροφή έρχεται η οικονοµική άνθηση» υποστηρίζουν παράγοντες περιοχών οι οποίες επλήγησαν παλαιότερα από τον σεισµό. Ο δρόµος όµως προς την ανάκαµψη των 30 δήµων της Αττικής που χτυπήθηκαν από τα φονικά Ρίχτερ είναι γεµάτος εµπόδια, µε µεγαλύτερο το θέµα της στέγασης των σεισµοπαθών και της οικοδόµησης των κατεστραµµένων περιοχών. Το ζήτηµα αυτό σχεδόν µονοπώλησε το ενδιαφέρον στο Υπουργικό Συµβούλιο της περασµένης Παρασκευής, καθώς οι προεκλογικοί σχεδιασµοί της κυβέρνησης δεν περιλαµβάνουν... καταυλισµούς σεισµοπαθών. Οι προτάσεις σχετικά µε τη µέθοδο που θα επιλεγεί για την οικοδόµηση των περιοχών που επλήγησαν από τον σεισµό, τους χώρους που θα χτιστούν και τον συντελεστή δόµησης που θα εφαρµοσθεί και ουσιαστικά διαίρεσαν τα µέλη του Υπουργικού Συµβουλίου είναι οι ακόλουθες: Το κράτος υπογράφει συµβάσεις µε κατασκευαστικές εταιρείες και κατασκευάζει µε ταχύτατους ρυθµούς κατοικίες. Τα σπίτια αυτά θα έχουν συγκεκριµένες προδιαγραφές, ενιαία αισθητική αλλά δεν θα είναι εργατικές κατοικίες. Οι υποστηρικτές της λύσης αυτής ανέφεραν ως παράδειγµα τα σπίτια που χτίστηκαν στην Κοζάνη και στα Γρεβενά. Το πλεονέκτηµά της είναι ο σύντοµος χρόνος ανοικοδόµησης και το µειονέκτηµα ότι η αισθητική των σπιτιών αυτών πιθανότατα θα έρθει σε αντίθεση µε αυτή των κατοίκων των περιοχών όπου θα χτισθούν, ασχέτως αν αυτοί έµεναν προηγουµένως σε χειρότερες κατασκευές. Επιπλέον σε ορισµένους από τους δήµους που υπέστησαν µεγάλες καταστροφές από τον σεισµό υπάρχει µεγάλος πληθυσµός αθιγγάνων, οι οποίοι δεν έµεναν ποτέ σε σπίτια. Η άλλη λύση, η οποία υποστηρίχθηκε κυρίως από τον υπουργό ΠΕΧΩ Ε κ. Κ. Λαλιώτη, δίνει τη δυνατότητα στους κατοίκους των περιοχών να επιλέξουν ανάµεσα σε 10 µοντέλα σπιτιών που θα τους διαθέσει το υπουργείο. Με τη µέθοδο αυτή η κάθε οικογένεια θα διαλέξει ένα σπίτι που θα ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες και στις επιθυµίες της, θα διευκολυνθεί η χωροταξική ανασυγκρότηση των δήµων που επλήγησαν, σε αρκετούς από τους οποίους επικρατούσε οικοδοµικό χάος, και δεν θα διαρραγεί η κοινωνική συνοχή. Ανάλογη µέριµνα θα ληφθεί και για τις βιοτεχνίες και βιοµηχανίες των περιοχών αυτών. Οσοι από τους κατοίκους επιλέξουν ένα τα 10 προτεινόµενα µοντέλα θα «γλιτώσουν» περί το 1 εκατ. δραχµές από τον σχεδιασµό του σπιτιού τους. Ετσι και οι σεισµοπαθείς θα βοηθηθούν και η κυβέρνηση απαντά ουσιαστικά στην πρόταση της αντιπολίτευσης να καλύψει το κράτος όχι το 1/3 αλλά το 1/2 του κόστους κατασκευής των σπιτιών, αφού µε τη µέθοδο επιλογής συγκεκριµένου µοντέλου κατοικίας η συµµετοχή του κράτους αγγίζει το 40%. Το άλλο «αγκάθι» που πρέπει να αντιµετωπίσει η κυβέρνηση είναι η απαγόρευση οικοδόµησης από τώρα και στο εξής σε ορισµένες περιοχές που το έδαφός τους δεν είναι σταθερό και ασφαλές. Η απόφαση να µην οικοδοµηθούν οι περιοχές αυτές ουσιαστικά ελήφθη χθες στο Υπουργικό Συµβούλιο, δεν έχουν όµως προσδιορισθεί ακόµη ποιες θα είναι. Οσοι κατοικούσαν εκεί θα πρέπει να µετακινηθούν σε άλλες περιοχές τις οποίες θα υποδείξει η κυβέρνηση. Μάλιστα είναι πιθανό να διατεθούν για τον σκοπό αυτό και ιδιωτικές εκτάσεις που θα ενοικιασθούν ή θα επιταχθούν. Η δυνατότητα αυτή παρέχεται µεν από τον νόµο αλλά πρέπει να πεισθούν οι ιδιοκτήτες να µην προσφύγουν στα δικαστήρια, γιατί τότε υπάρχει κίνδυνος να µείνουν όλα στον αέρα. Το κόστος για την αντιµετώπιση των ζηµιών από τον σεισµό σύµφωνα µε τις επίσηµες εκτιµήσεις

θα φθάσει τα 200 δισ. δραχµές. Κυβερνητικοί παράγοντες πάντως στις µεταξύ τους συζητήσεις δεν κρύβουν την ανησυχία τους ότι το ποσό αυτό θα ξεπεράσει τα 350 δισ. δραχµές. Προς το παρόν η κυβέρνηση προσπαθεί να αντιµετωπίσει το οξύ θέµα της στέγασης µε σκηνές που στήνονται σε καταυλισµούς ή δίνονται σε ιδιώτες (ως το βράδυ της Παρασκευής είχαν µοιρασθεί 13.500 σκηνές), µε ενοικιαζόµενα δωµάτια σε ξενοδοχεία και µε διαµόρφωση κλειστών αθλητικών χώρων λύσεις όχι ιδιαίτερα δηµοφιλείς στους σεισµοπαθείς. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τις 2.000 κλίνες σε ξενοδοχεία της Αττικής έχουν καταληφθεί µόνο οι 130. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A08 Κωδικός άρθρου: B12695A082

11 ερωτήσεις - απαντήσεις Οσα πρέπει να γνωρίζετε για τους σεισµούς ΣΤ. ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΗΣ 1 Μπορεί να προβλεφθεί ένας σεισµός; Οχι. Οπωσδήποτε όχι. Αν ήταν δυνατόν να προβλεφθεί, όπως λ.χ. µια θύελλα, µια καταιγίδα, µια µεγάλη χιονόπτωση κλπ., δεν θα υπήρχε πρόβληµα. Την τάδε του µηνός, τη δείνα ώρα θα ήµασταν σε µια πλατεία, σ' ένα πάρκο, αφού προηγουµένως θα είχαµε κατεβάσει από τα ράφια τα βιβλία µας, τα πιατικά και τα µπουκάλια µας, θα είχαµε στερεώσει το πιάνο µας και την τηλεόραση να µην κυλήσουν και συµπαρασύρουν τα πάντα µε τον σεισµό. Οπως δηλαδή παίρνουµε την οµπρέλα µας ή φοράµε και κασκόλ για µια καταιγίδα ή τη βαρυχειµωνιά. 2 Τότε, πώς βγαίνουν µερικοί και λένε «έρχεται µεγάλος σεισµός» κτλ.; Μεγαλόστοµες αοριστολογίες. Το µόνο που προβλέπουµε είναι ότι υπάρχει πιθανότητα να γίνει σεισµός. Ούτε όµως ξέρουµε πότε θα γίνει ούτε πόσο ισχυρός θα είναι. Και αν προβλέπουµε κάτι, είναι γιατί έχουµε ορισµένα δεδοµένα (προγενέστεροι γειτονικοί σεισµοί, ηφαιστειακή δραστηριότητα στην περιοχή κτλ.), τα οποία, στη βάση των πιθανοτήτων, µας επιτρέπουν να κάνουµε την υπόθεση ότι «πρέπει να αναµένεται κάποτε σεισµός». Πού, πότε θα γίνει; Αγνωστο. 3 Και ποια είναι αυτά τα στοιχεία; Υπάρχουν αρκετά, αλλά κυρίως είναι η µελέτη του υπεδάφους της ευρύτερης περιοχής και η σεισµολογική ιστορία της. Οταν στη Χοκάιτο της Ιαπωνίας δεν έχει περάσει χρόνος, από το 1912, που να µη σηµειωθεί σεισµός 4,5 Ρίχτερ και άνω, µπορούµε να προβλέψουµε ότι και το 2000 θα γίνει εκεί κάποιος σεισµός παραπλήσιας εντάσεως. Οταν στη γειτονική Νότια Τουρκία (Αδανα) γίνεται σεισµός 6,2 Ρίχτερ, µπορούµε να προβλέψουµε ότι και στην περιοχή των ωδεκανήσων θα σηµειωθεί σεισµός. Το Σεισµολογικό Κέντρο της Ουψάλας µετά τον προπέρσινο µεγάλο σεισµό στην Αρµενία είχε προβλέψει «σεισµό µεγάλου µεγέθους» στην Τουρκία. Και όταν αυτός έγινε πριν από τρεις εβδοµάδες οι περισσότεροι επιστήµονες που ασχολούνται µε σεισµούς πρόβλεψαν σεισµό και στην Ελλάδα, κάτι σαν «ηχώ» του τουρκικού. Ούτε όµως την ένταση ούτε την ηµεροµηνία καθόρισαν. 4 Ωστε να περιµένουµε και άλλο σεισµό στην Αθήνα; Βεβαίως. Ανέκαθεν όµως περιµένουµε στην Αθήνα και στην περιοχή της σεισµό. Το πότε θα γίνει και πόσο δυνατός θα είναι δεν γνωρίζουµε. Ας µην ξεχνούµε πως η Αθήνα, όλη η Ελλάδα µάλλον, είναι σεισµογενής

µε διαβαθµίσεις, πολύ «επιρρεπής» στους σεισµούς η αιγαιοπελαγίτικη περιοχή και ο Κορινθιακός, λιγότερο η Κρήτη και η Ηπειρος. Η Ελλάδα «κάθεται» πάνω σε σαφώς σεισµογόνο ζώνη. Αλλωστε, τα νησιά του Αιγαίου δεν είναι τα «αποµεινάρια» κάποιας εδαφικής µετακίνησης που προκάλεσαν ηφαίστεια και σεισµοί; 5 ικαιολογούνται τόσα θύµατα και τόσες καταστροφές από τον σεισµό της Τρίτης; Ναι, αναλογικώς τα θύµατα είναι και λιγότερα από ό,τι σε τέτοιας εντάσεως σεισµούς του Κόµπε της Ιαπωνίας και του Σαν Φρανσίσκο. Σύµφωνα µε τον «πίνακα σεισµικής προοπτικής» του Γεωλογικού Ινστιτούτου της Ουψάλας, έναν µάλλον αυθαίρετο πίνακα, οι σεισµοί της τάξεως «5,6 ως 5,8 Ρίχτερ» σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές µπορεί να έχουν θύµατα δύο άτοµα ανά χίλιους κατοίκους εν καιρώ ηµέρας και ως τα διπλάσια τη νύχτα. Αν δεχθούµε ότι στην περιοχή που ήταν το επίκεντρο του σεισµού κατοικούν 350.000 άτοµα, οι νεκροί θα µπορούσαν να φθάσουν τους 700 την ηµέρα και ως 1.400 τη νύχτα ακριβώς ό,τι συνέβη στο Κόµπε. Σε ό,τι αφορά τις καταστροφές, η απάντηση είναι αρνητική. εν έπρεπε να είχαµε τόσο µεγάλες καταστροφές. Σε σεισµούς διάρκειας µόλις 10 δευτερολέπτων και 5,8 Ρίχτερ ο δείκτης είναι µικρός το ένα στα 7.200 τετρ. µέτρα οικοδοµηµένου χώρου «επιτρέπεται» να καταρρεύσει, εφόσον φυσικά είναι στέρεες κατασκευές. Στον σεισµό της Τρίτης οι καταστροφές φαίνεται ότι είναι πολύ µεγαλύτερες. εν γνωρίζουµε όµως ακόµη τον συνολικό όγκο τους. 6 Γιατί λοιπόν έπεσαν τόσα κτίσµατα στα περίχωρα της Αθήνας; ιότι ως κτίσµατα δεν πληρούσαν τα λεγόµενα αντισεισµικά πρότυπα. Πιο συγκεκριµένα: τα περισσότερα κτίσµατα που κατέρρευσαν ήταν κτισµένα σε προσχωσιγενή εδάφη (µπαζωµένα χαντάκια, ρέµατα κ.ά., ολισθηρά χώµατα κλπ.). εύτερον, τα υλικά που χρησιµοποιήθηκαν µπορεί να µην ήταν εκείνα που έπρεπε σε ποιότητα (νωθευµένα τσιµέντα, «κλεψιµαίικες» αναλογίες, αµφίβολης αντοχής σιδηρός σκελετός κτλ.) και σε ποσότητα. Τρίτον, αυθαιρεσίες στην κατασκευή συνήθως του ιδιοκτήτη που πάντοτε έχει τρόπο να επιβάλλει την (κερδοσκοπική) άποψή του στον επιβλέποντα µηχανικό ή εργολάβο. Τέταρτον, στο ότι τα περισσότερα κτίρια που έπεσαν ήταν αυθαίρετα. ηλαδή ουδεµία υπεύθυνη υπηρεσία έκανε έλεγχο στα σχέδια αν υπήρχαν σχέδια. 7 Θα είµαστε εποµένως πάντοτε υποψήφια θύµατα του Εγκέλαδου; εν υπάρχει κανείς να µας προστατεύσει; Και βέβαια υπάρχει. Η νοµοθεσία της αντισεισµικής προστασίας. Μάλιστα η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα στην Ευρώπη που έχει τη σχετική νοµοθεσία. Από το 1927, επί υπουργίας ίγκα, µετά τους τραγικούς σεισµούς της Κορίνθου. Εκτοτε και κατά καιρούς η νοµοθεσία εκσυγχρονίζεται, µε βασικό νόµο της δεκαετίας του '50, µετά τους καταστροφικούς σεισµούς της Επτανήσου. Η σχετική νοµοθεσία προνοεί και καθορίζει πού κτίζεις, πώς κτίζεις, µε τι κτίζεις κτλ. Φυσικά, είναι δεσµευτική. Και δεν τηρείται µε πρώτους να την παραβιάζουν τους ιδιοκτήτες (ακόµη και µετά την κατασκευή του κτιρίου, αφαιρώντας (!) ως και δοκούς στηρίξεως). Μελέτη του ΕΜΠ του τέλους της περασµένης δεκαετίας υποστηρίζει ότι µόλις το 35% των κτιρίων της µείζονος Αθήνας είναι κτισµένο µε τις προδιαγραφές του νόµου και ένα άλλο 25%-30% τις πληροί µόνο κατά ένα κυµαινόµενο, µικρότερο, ποσοστό. Αλλά, όπως και σε αρκετά άλλα πράγµατα, ο νόµος αγνοείται ή, τις περισσότερες φορές, παραγράφεται. 8 Υπάρχει προστασία από σεισµούς (κάτι που ζητεί απάντηση αφού τα µισά σπίτια, γραφεία κτλ. της Αθήνας είναι λίγο πολύ σεισµοεπιρρεπή); Ας µη γελιόµαστε. εν υπάρχει προστασία. Το να κρυφτείς κάτω από ένα τραπέζι, κάτω από ένα κούφωµα (γερής) πόρτας είτε µέσα σε κάποιο άλλο κοίλωµα του σπιτιού ή του γραφείου µπορεί να σου δώσει λίγο αέρα για να αναπνέεις αν καταπλακωθείς από το κτίριο που έπεσε αυτό όµως δεν σηµαίνει ότι σε σώζει. Ας έχουµε υπόψη και κάτι άλλο. Ο χειρότερος εχθρός σε ένα σεισµό είναι ο πανικός. Πανικόβλητοι άνθρωποι, συνήθως ήρεµοι και κάποιας ηλικίας, πηδούν από µπαλκόνια και παράθυρα ακόµη και τρίτου πατώµατος και, βεβαίως, σκοτώνονται. 9 Εχει σχέση ο σεισµός της Τρίτης µε τον σεισµό της Τουρκίας;

εν συµφωνούν οι σεισµολόγοι οι περισσότεροι απαντούν θετικά, αλλά το Γεωδυναµικό Κέντρο του Λος Αντζελες (το οποίο διαφωνεί µε το Ινστιτούτο του Κολοράντο) υποστηρίζει ότι ο «αντίλαλος» του σεισµού στην Τουρκία θα εκδηλωθεί προς την κατεύθυνση του Καυκάσου, έστω και αν το γεωλογικό ρήγµα του Αιγαίου είναι πλησιέστερα. Βρετανός σεισµολόγος, συµφωνώντας κατά βάση µε το Κέντρο του Λος Αντζελες, πιστεύει ότι ο σεισµός της Τρίτης είναι συνέχεια σειράς σεισµικών δονήσεων που άρχισαν στα µέσα Μαΐου από τον Κορινθιακό και συνεχίστηκαν στο Αιγαίο και ανήκουν στην ίδια δυναµική της πρόσφατης ηφαιστειακής δραστηριότητας του Βεζουβίου. Τι σηµασία όµως έχει αν σχετίζεται ή δεν σχετίζεται ο σεισµός της Τρίτης µε τον σεισµό της Τουρκίας; Καταστροφές και θύµατα έτσι ή αλλιώς υπάρχουν. 10 Μία ακόµη ερώτηση: Γιατί δεν λειτουργούσαν τα «κινητά» την Τρίτη, ακριβώς όταν ο κόσµος τα χρειαζόταν περισσότερο από ποτέ; Η εξήγηση είναι µάλλον απλή. Το δίκτυο της κάθε εταιρείας µπορεί να εξυπηρετεί ορισµένες χιλιάδες κλήσεις το λεπτό. Προφανώς οι κλήσεις που έγιναν εκείνη την ηµέρα ασφαλώς (και δικαιολογηµένα) περισσότερες από τον συνήθη αριθµό ήταν πολύ περισσότερες από όσες είχε προσχεδιαστεί να αντέχει το δίκτυο. Το οποίο κάποια στιγµή «εκορέσθη». Αν τα «κινητά» του ΟΤΕ λειτουργούσαν ήταν γιατί οι κλήσεις στο δίκτυο του ΟΤΕ ήταν µέσα στις «διαστάσεις» του δικτύου. 11 Και µια τελευταία ερώτηση: Κινδυνεύει η πορεία της χώρας προς την ΟΝΕ; Οχι, βέβαια. Το δήλωσε και ο Πρωθυπουργός άλλωστε. Και ήταν σε αυτό κατηγορηµατικός. Αν η πορεία µας στην ΟΝΕ κινδύνευε από µια θεοµηνία που µολονότι δραµατική η προχθεσινή δεν ήταν, ευτυχώς, διαστάσεων όπως των προηγούµενων σεισµών στην Ελλάδα, τότε δεν θα υπήρχε η παραµικρή ελπίδα για την είσοδό µας στην ΟΝΕ. Θα µπορούσε να πει κανείς το αντίθετο, αν ήταν πολύ κυνικός. Οτι ο σεισµός της Τρίτης θα δώσει ώθηση σε αναπτυξιακή δραστηριότητα. Τόσες εκατοντάδες κτίρια πρέπει να κατασκευαστούν νέες θέσεις εργασίας, νέες επιδόσεις στην παραγωγή δοµικών υλικών κλπ. Ουδέν κακόν αµιγές καλού! Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A09 Κωδικός άρθρου: B12695A091

Η δικαστική έρευνα προχωρεί ανάµεσα στις συµπληγάδες της συγκάλυψης και της διαφθοράς Τι αποκαλύπτουν οι εισαγγελείς ιαπιστωµένες παρανοµίες στα εργοστάσια που κατέρρευσαν ΙΩΑΝΝΑ ΜΑΝ ΡΟΥ Θα χρειαζόταν το Ολυµπιακό Στάδιο για να γίνει η δίκη τους. Μια δίκη µαµούθ που θα διεκδικούσε µε βεβαιότητα µια θέση στο βιβλίο Γκίνες. Μια δίκη για δεκάδες θύµατα, εκατοντάδες τραυµατισµένους και χιλιάδες υλικές ζηµιές. Μια δίκη µε τόσους κατηγορούµενους, που ενδεχοµένως να ξεπερνούσαν και τους χίλιους! Το εφιαλτικό σενάριο ενός απέραντου εδωλίου είναι ωστόσο πραγµατικά φανταστικό. Η παραγραφή άλλωστε των αδικηµάτων για τους υπευθύνους φρόντισε να απαλλάξει τους εισαγγελείς από τέτοια διλήµµατα. Οι έγνοιες τους έτσι κι αλλιώς δεν είναι πώς θα χωριστεί η δίκη για τους εκατοντάδες υπαιτίους. Είναι άλλα σηµαντικά, σύνθετα και δυσεπίλυτα. Αλλά, ας είναι. Η δουλειά τους είναι να ψάξουν και να βρουν. Να εντοπίσουν εκείνους που φταίνε. Εκείνους που έκαναν ή δεν έκαναν όσα θα έπρεπε για να είναι τα κτίρια ασφαλή. Για να µη σωριάζονται µε τα πρώτα κτυπήµατα των Ρίχτερ και να µη µεταβάλλονται σε τάφους δεκάδων αθώων συµπολιτών µας. Η δικαστική έρευνα, που άρχισε προτού ακόµη τα σωστικά συνεργεία ολοκληρώσουν το έργο τους, επιχειρεί να δώσει απαντήσεις σε πολλά και κρίσιµα ερωτήµατα. Να ξεδιαλύνει αν υπάρχουν υπεύθυνοι για τα δεκάδες θύµατα και να εντοπίσει ποιοι είναι αυτοί. Αν κάποιοι και γιατί έφταιξαν για τα κτίρια που έπεσαν. Και να αποδώσει τις ευθύνες. Εργο δύσκολο, χωρίς αµφιβολία. Εργο που σκοντάφτει όχι µόνο στα ερείπια που πρέπει να «µιλήσουν» και να αποκαλύψουν το µυστικό της καταστροφής. Σκοντάφτει στην εγκληµατική πρακτική αρµοδίων και µη να προσπαθούν να κρύψουν. Να αφανίσουν ό,τι µπορεί να αποκαλύψει τις παραλείψεις και να συντελέσει στη στοιχειοθέτηση της ενοχής. Σκοντάφτουν στον νόµο που απαλλάσσει δυστυχώς τους υπαιτίους για τα κτίρια που έπεσαν και κτίστηκαν πριν από το 1995 (τότε ο νόµος άλλαξε και πρόβλεψε από τότε και στο εξής το απαράγραπτο

σχεδόν των σχετικών αδικηµάτων). Οι εισαγγελείς, πέντε συνολικά έµπειροι και ικανότατοι, επιχειρούν να βρουν µια λύση, να αναζητήσουν διέξοδο στο νοµικό αδιέξοδο της παραγραφής, γιατί πιστεύουν αυτό που κάθε εχέφρων πολίτης φρονεί. Πως για το έγκληµα υπάρχει τιµωρία. Η ατιµωρησία είναι η παρέκκλιση. Με την πεποίθηση πως τελικά κάτι ουσιαστικό θα καταφέρουν έχουν ριχτεί στη µάχη της αναζήτησης των ευθυνών και έχουν στραφεί παντού γυρεύοντας πληροφορίες και στοιχεία. * Πειστήρια ενοχής Το κλιµάκιο των εισαγγελέων που εισέβαλε από την πρώτη κιόλας ηµέρα της έρευνας σε πολεοδοµίες και γραφεία για να βρει τα πειστήρια της ενοχής, αντιµετώπισε (και αυτό είναι δυστυχώς γεγονός) την τακτική της σιωπής και της συγκάλυψης των παρανόµων. Σε πολεοδοµικά γραφεία, όπως εκείνο της Ανατολικής Αττικής, ο εισαγγελέας αναγκάστηκε να ψάχνει ο ίδιος µέσα σε τόνους χαρτιά στο υπόγειο του κτιρίου για να βρει τους φακέλους των οικοδοµών που κατέρρευσαν ως χάρτινοι πύργοι. Οι γυµνοί φάκελοι είχαν µόνο την άδεια, δίχως άλλα έγγραφα, ανάγκασαν τους εισαγγελικούς λειτουργούς να επισύρουν την απειλή των διώξεων κατά των παρανοµούντων («θα παταχθούν ως φαινόµενα άκρατης σήψης και διαφθοράς συµπεριφορές αυτού του είδους» δήλωνε προς «Το Βήµα» εισαγγελική πηγή) και να στραφούν προς άλλες κρατικές υπηρεσίες για να κάνουν τη δουλειά τους. Η µαφία των σεισµών, που γεννήθηκε µέσα από τα ερείπια και η δράση της αποκαλύφθηκε άµα τη εµφανίσει της από «Το Βήµα», φαίνεται πως δεν στάθηκε ικανή να ανακόψει τη δικαστική έρευνα. Οι εισαγγελικοί λειτουργοί εκπόνησαν σχέδιο και το έθεσαν σε εφαρµογή για την ταχύτατη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων. * Απευθύνθηκαν στο υπουργείο Βιοµηχανίας για τους φακέλους των κτιρίων όπου στεγάζονταν τα εργοστάσια που κατέρρευσαν (Ρικοµέξ, Φουρλής, Φαράν). * Παρήγγειλαν πραγµατογνωµοσύνη για τα δοµικά υλικά (για τις οικοδοµές όπου υπήρξαν θανάσιµοι τραυµατισµοί) στο Τεχνικό Επιµελητήριο. * Ζήτησαν και εξασφάλισαν τεχνική υποστήριξη από το ΥΠΕΧΩ Ε. Επιτροπές ειδικών εµπειρογνωµόνων θα ελέγχουν τα κτίρια (η προτεραιότητα των ελέγχων έχει καθοριστεί) και θα υποβάλλουν πόρισµα για τη στατικότητα του κτιρίου, τις συνθήκες κατασκευής, τα πιθανά αίτια της κατάρρευσης καθώς και κάθε άλλη χρήσιµη για την έρευνα πληροφορία σχετικά µε την οικοδοµή, τη νοµιµότητα ή την παρανοµία της. Σύµφωνα µε τις πρώτες πληροφορίες από το υλικό που έχουν στα χέρια τους οι εισαγγελικοί προκύπτουν: * Εγκληµατικές πράξεις και παραλείψεις για το κτίριο της Ρικοµέξ. Εντοπίστηκαν παράνοµες προσθήκες στο κτίριο, εντελώς αυθαίρετες, µετά το 1994. Οι προσθήκες αυτές µάλιστα έγιναν πάνω σε µπαζωµένο ρέµα. Σαν να µην έφθαναν αυτά, στο εργοστάσιο είχε ξεσπάσει φωτιά και είχε και αυτή µε τη σειρά της κλονίσει τη στατικότητά του. * Παραλείψεις προέκυψαν ήδη και για το εργοστάσιο της Φαράν, µε αυθαίρετες κατασκευές και προσθήκες στο αρχικό κτίριο του 1964. Και να σκεφθεί κανείς πως η έρευνα ακόµη δεν άρχισε καλά καλά. Και ασφαλώς δεν περιορίζεται µονάχα στα άψυχα χαρτιά, µονάχα στα στοιχεία των φακέλων που σιγά σιγά συγκεντρώνονται. Είναι αξιοσηµείωτο ότι τους φακέλους έχει ζητήσει από την πρώτη κιόλας ηµέρα από τους νοµάρχες ο

υπουργός ΠΕΧΩ Ε, για να τους προωθήσει στους εισαγγελείς. Εκείνοι µε τη σειρά τους απευθύνονται στους εισαγγελείς για να πάρουν τους φακέλους! * Οι καταθέσεις των µαρτύρων Αλλα ας γυρίσουµε στην έρευνα που κινείται και σε ένα άλλο (πλην των φακέλων) επίπεδο, εξαιρετικά σηµαντικό: τις καταθέσεις των µαρτύρων. εκάδες είναι οι επιζώντες, συγγενείς των θυµάτων που καταφθάνουν στους εισαγγελείς και καταθέτουν γεγονότα και στοιχεία τα οποία συνθέτουν το παζλ της ενοχής. Οι µαρτυρίες τους πολλές φορές είναι πιο σηµαντικές και από τα έγγραφα, καθώς, όπως δήλωνε προς «Το Βήµα» εισαγγελική πηγή, «οι άνθρωποι αυτοί ξέρουν από πρώτο χέρι πώς ήταν τα κτίρια που έπεσαν. Πότε και ποιοι είχαν κάνει αυθαίρετες µετατροπές. Πότε και ποιοι είχαν µεταβάλει τον αρχικό σχεδιασµό τους. Ποιοι τα είχαν κτίσει και τι άλλο είχε συµβεί πρόσφατα ή παλιότερα σε αυτά. Ξέρουν, µε δυο λόγια, το παρελθόν τους και την ιστορία τους». Και το πλέον ουσιώδες. Οι άνθρωποι θέλουν να µιλήσουν. Θέλουν να φανεί η αλήθεια. Να βρουν το δίκιο τους και τη δικαίωσή τους. Ο σκόπελος της παραγραφής Ενώ το κλιµάκιο της εισαγγελικής αρχής µε την καθοδήγηση του προϊσταµένου της Εισαγγελίας Πρωτοδικών κ. Γ. Κολιοκώστα προσπαθεί απεγνωσµένα να φωτίσει τα ερείπια, να βρει την αλήθεια και να δώσει απάντηση στο τις πταίει, η παραγραφή των αδικηµάτων για τους υπαίτιους υψώνεται σαν ένα τεράστιο τείχος σιωπής. Σαν ένα τεράστιο πέπλο συγκάλυψης και ατιµωρησίας. Το νοµοθετικό µας πλαίσιο, όπως ισχύει σήµερα, δυστυχώς έχει απαλλάξει τους υπαιτίους για όσες παρανοµίες προκύψουν για τα κτίρια που έπεσαν και κτίστηκαν πριν από το 1995. Ουδείς µε βάση τη νοµοθεσία µας µπορεί να δικαστεί και να καταδικαστεί για τις παράνοµες πράξεις του και τις έκνοµες παραλείψεις τους που µπορεί να συντέλεσαν στην κατάρρευση των χάρτινων κτιρίων, παρασύροντας στον θάνατο αθώους πολίτες. Η ατιµωρησία, όπως βεβαιώνουν οι εισαγγελείς που έχουν στα χέρια τους την έρευνα αλλά και έγκριτοι νοµικοί και δικαστικοί, είναι δεδοµένη για τα κτίρια που κτίστηκαν πριν από το 1995, οπότε ο νόµος άλλαξε και άλλα προέβλεψε. Μετά τις αποκαλύψεις που έφερε στη δηµοσιότητα «Το Βήµα» για την επελθούσα παραγραφή και τους προβληµατισµούς των δικαστικών αρχών, το θέµα απασχόλησε και τον Πρωθυπουργό, ο οποίος έδωσε εντολή στον υπουργό ικαιοσύνης να εξεύρει λύση. Λύση άλλωστε αναζητούν και οι εισαγγελείς. Λύση νοµική (φόρµουλα να ξεπεράσουν το τείχος της ατιµωρησίας) και λύσεις ουσιαστικές, δηλαδή να βρουν πράξεις και παραλείψεις µετά το 1995 για να στοχειοθετήσουν ευθύνες και ενοχές και να οδηγήσουν τους υπευθύνους στο εδώλιο για τα κτίρια-παγίδες. Για τον λόγο αυτό ρίχνουν το βάρος της έρευνας στην αναζήτηση στοιχείων για µετατροπές και προσθήκες πρόσφατες (ώστε το αδίκηµα να µην έχει παραγραφεί) στα κτίρια εκείνα που κατέρρευσαν, τραυµατίζοντας θανάσιµα δεκάδες αρκεί βεβαίως να αποδειχθεί πως οι µετατροπές και οι αυθαιρεσίες συνετέλεσαν στην κατάρρευση. Βέβαια για όσα κτίρια έπεσαν και είχαν κτιστεί µετά το 1995, όταν ο νόµος άλλαξε (µετά τους σεισµούς στο Αίγιο και την ατιµωρησία των υπευθύνων για τα θύµατα), θέµα παραγραφής δεν υφίσταται. Οι διατάξεις αυτού του νόµου που ισχύουν από τότε και στο µέλλον σχεδόν καθιερώνουν το απαράγραπτο των σχετικών αδικηµάτων. Πάντως εισαγγελικές πηγές εξέφραζαν αισιοδοξία ότι η παραγραφή για ορισµένους να υπερπηδηθεί και το εδώλιο θα είναι το επόµενο βήµα για τους ενόχους. Ο εντοπισµός τους άλλωστε είναι εφικτός, όπως δήλωνε προς «Το Βήµα» εισαγγελική πηγή, αλλά «η απόδοση ευθυνών είναι σχεδόν αδύνατη».

Ωστόσο απόψεις και νοµικές φόρµουλες που διατυπώθηκαν από πολλούς (και από τον υπουργό της ικαιοσύνης) ότι παραγραφή δεν έχει επέλθει για τους υπευθύνους αντιµετωπίζονται από τις δικαστικές αρχές ως «θέσεις που απηχούν τις προθέσεις τους και όχι τη νοµική µας πραγµατικότητα». Για το θέµα αυτό όµως θα έχουµε εξελίξεις. Πάντως και µε τωρινή νοµοθετική µεταβολή, λύση δεν διαφαίνεται, όπως δήλωναν δικαστικές πηγές, γιατί οι νόµοι και µάλιστα οι ποινικοί ποτέ δεν έχουν αναδροµική ισχύ. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A10 Κωδικός άρθρου: B12695A101

Η αλήθεια για τον σεισµό Τι είπαν οι επιστήµονες στον Πρωθυπουργό. Η χώρα εισέρχεται σε πενταετή περίοδο σεισµικής έξαρσης. Το σχέδιο δράσης και τα προβλήµατα Ι. Κ. ΠΡΕΤΕΝΤΕΡΗΣ Ο πρωθυπουργός κ. Κ. Σηµίτης υποδέχθηκε χθες τους πολιτικούς αρχηγούς µε ένα χαρτί στο χέρι. Είχε ζητήσει από την «επιστηµονική οµάδα» που έχει συγκροτηθεί για τα θέµατα των σεισµών (και στην οποία µετέχουν οι κορυφαίοι σεισµολόγοι και όλα τα συναφή ερευνητικά κέντρα) να του διατυπώσουν µια επίσηµη και έγκυρη επιστηµονική άποψη ώστε να στηρίξει την ενηµέρωση της κυρίας Αλέκας Παπαρήγα, του κ. Ν. Κωνσταντόπουλου και του κ.. Τσοβόλα σε υπεύθυνα στοιχεία. Ο κ. Κ. Καραµανλής θα τον επισκεφθεί τη ευτέρα. Συνοπτικά η άποψη της «επιστηµονικής οµάδας» που διαβιβάστηκε στον Πρωθυπουργό είναι ότι η µετασεισµική κατάσταση εξελίσσεται οµαλά, επιβεβαιώνονται οι αρχικές εκτιµήσεις ότι η δόνηση της περασµένης Τρίτης ήταν ο κύριος σεισµός, ότι δεν υπάρχουν αυτήν τη στιγµή στοιχεία που να τεκµηριώνουν την πρόβλεψη ενός νέου µεγάλου σεισµού σε κάποιο συγκεκριµένο σηµείο αλλά ότι η χώρα έχει µπει σε µια περίοδο σεισµικής δραστηριότητας, µάλλον πενταετούς διάρκειας. Τα συµπεράσµατα δεν είναι δύσκολο να εξαχθούν. Οι πολίτες πρέπει να συνηθίσουν να ζουν µε αυτήν τη σεισµική δραστηριότητα. Η κυβέρνηση πρέπει να βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση ετοιµότητας. Και η κοινωνία πρέπει να προσαρµοστεί συνολικά σε αυτήν τη νέα πραγµατικότητα. Ηδη η κατάσταση που έχει δηµιουργηθεί από τον σεισµό της περασµένης Τρίτης αποδεικνύεται όλο και πιο σοβαρή. Αυτήν τη στιγµή ουδείς µπορεί να αποτιµήσει µε ακρίβεια το εύρος των ζηµιών και το µέγεθος του προβλήµατος. Είναι αυτονόητο, για παράδειγµα, ότι ουδείς µπορεί να γνωρίζει τον ακριβή αριθµό των αστέγων προτού ολοκληρωθούν όλοι οι έλεγχοι των σπιτιών. Οι αρχικές εκτιµήσεις, πάντως, έχουν αναθεωρηθεί πλήρως και, δυστυχώς, προς τα πάνω. Αρµόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες εξέφραζαν χθες την πρόβλεψη (και τον φόβο...) ότι ο τελικός αριθµός των αστέγων θα υπερβεί τις 100.000 και ότι τα ολικώς ή µερικώς κατεστραµµένα σπίτια θα προσεγγίσουν τις 35.000. Τα προς έλεγχο σπίτια προσεγγίζουν τις 80.000: αριθµός πολύ µεγάλος, που εξηγεί και την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των ελέγχων. Σχεδόν κάθε ηµέρα η έκταση της καταστροφής αποκαλύπτεται µεγαλύτερη. Στο υπουργείο ηµόσιας ιοίκησης (το οποίο έχει τον κύριο συντονισµό της περίθαλψης των

σεισµοπλήκτων) υπήρχε η άποψη ότι θα πρέπει να επιταχθούν οι πολιτικοί µηχανικοί, ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες του ελέγχου. Το ΥΠΕΧΩ Ε όµως, το οποίο είναι αρµόδιο για τον έλεγχο, προτίµησε να στηριχθεί στους µηχανικούς του ηµοσίου µε τη λογική ότι, ακόµη και αν καθυστερήσει λίγο, ο έλεγχος θα είναι τελικώς πιο έγκυρος από το αν ανατεθεί «στον µηχανικό της γειτονιάς». Η κυβερνητική προσπάθεια περίθαλψης των σεισµοπλήκτων (την ετοιµότητα, την επάρκεια και την αποτελεσµατικότητα της οποίας ουδείς µπορεί να αµφισβητήσει...) προσκρούει σε δύο κυρίως εµπόδια: * Στην ανεπάρκεια ορισµένων δήµων και νοµαρχιών, οι οποίες είναι οι ενδιάµεσοι µεταξύ κυβερνήσεως και σεισµοπλήκτων. * Στις συµπεριφορές των ίδιων των σεισµοπλήκτων που δυσκολεύουν την αποτελεσµατική και γρήγορη περίθαλψή τους. Το θέµα των αντίσκηνων είναι χαρακτηριστικό. Ο αριθµός που έχει διατεθεί θεωρείται υπερεπαρκής ενώ υπάρχουν και άλλα αντίσκηνα διαθέσιµα. Η κυβέρνηση έχει διαθέσει ως τώρα 14.000 αντίσκηνα ενώ µερικές χιλιάδες ακόµη έχουν διατεθεί από τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό και από ιδιωτικούς φορείς απευθείας στους δήµους. Το πρόβληµα της στέγασης των σεισµοπλήκτων όµως δεν αντιµετωπίζεται πάντα αποτελεσµατικά για τρεις λόγους: * Πρώτον, επειδή σε µια πρώτη φάση ορισµένοι δήµοι µοίραζαν αντίσκηνα ανεξέλεγκτα και, κατά προτίµηση, σε «ηµετέρους». * εύτερον, επειδή οι σεισµόπληκτοι δεν δέχονται εύκολα να µετακινηθούν στους οργανωµένους καταυλισµούς όπου έχουν δηµιουργηθεί προϋποθέσεις υγιεινής, ιατρικής περίθαλψης, σίτισης κλπ., ακόµη και παιδικοί σταθµοί. Προτιµούν να µην αποµακρύνονται από το σπίτι τους ή από τη γειτονιά τους και θέλουν να στήσουν µόνοι τους ένα αντίσκηνο εκεί που προτιµούν. Είναι χαρακτηριστικό ότι ελάχιστη χρήση έχει γίνει ως τώρα της ευχέρειας που παρέχει η κυβέρνηση στους σεισµόπληκτους για στέγαση σε ξενοδοχεία ή κρουαζιερόπλοια ή κλειστά γυµναστήρια. Από χθες καταβάλλεται ιδιαίτερη προσπάθεια να πειστούν οι οικογένειες των σεισµοπλήκτων να στείλουν τουλάχιστον στους οργανωµένους καταυλισµούς τους ηλικιωµένους και τα παιδιά. * Τρίτον, επειδή η τοπική αυτοδιοίκηση δεν είχε κάνει καµία σχετική προεργασία, όπως είχε υποχρέωση από το σχέδιο «Ξενοκράτης». Θα έπρεπε κανονικά να είχε ήδη προεπιλέξει τους πιθανούς χώρους εγκατάστασης πρόχειρων καταυλισµών, τους οποίους θα είχε ήδη εφοδιάσει µε τα στοιχειώδη (τρεχούµενο νερό, τουαλέτες, παροχή ηλεκτρικού κλπ.). Αντί αυτής της απαραίτητης προεργασίας επικράτησε η προχειρότητα του τύπου «πού να στήσουµε τις σκηνές; Να τις στήσουµε στο γήπεδο!». Ηδη, για παράδειγµα, η κυβέρνηση αναγκάζεται να εφοδιάζει τους καταυλισµούς µε µεγάλο αριθµό χηµικών τουαλετών από αυτόν που είχε αρχικά προβλεφθεί. Αυτή η κατά τόπους ανεπάρκεια της τοπικής αυτοδιοίκησης (η οποία προφανώς δεν βαρύνει άλλους, ικανούς και αποτελεσµατικούς δηµάρχους...) καλύπτεται ευθέως από τον κρατικό µηχανισµό. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Γενικός Γραµµατέας του υπουργείου ηµόσιας ιοίκησης κ. Π. Βασιλείου αναγκάστηκε να εγκατασταθεί προσωπικά στο Μενίδι, επικεφαλής κλιµακίου, όπου πήρε τα πράγµατα στα χέρια του. Κυβερνητικά κλιµάκια εγκαταστάθηκαν και σε άλλους δήµους της περιοχής, εκεί όπου έγινε εµφανές ότι η δηµοτική αρχή δεν µπορεί να ανταποκριθεί στις περιστάσεις. Καθυστερήσεις εκδηλώθηκαν, κυρίως, στον τοµέα της φύλαξης των κατεστραµµένων περιοχών. Παρατηρήθηκαν ορισµένες περιπτώσεις πλιάτσικου αλλά από την Παρασκευή η αστυνόµευση, µε τη συνδροµή και του Στρατού, έχει αυξηθεί σηµαντικά και οι καταγγελίες µειώθηκαν. Ακόµη περισσότερο ανέτοιµη να αντιµετωπίσει την καταστροφή εµφανίστηκε η νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση, µε χαρακτηριστικότερη την περίπτωση του «υπερνοµάρχη» κ. Θ. Κατριβάνου. Η συνεισφορά του στην αντιµετώπιση του προβλήµατος εξαντλείται προς το παρόν στην τελετουργική προσυπογραφή επιταγών

του βοηθήµατος (το οποίο προσφέρει η κυβέρνηση!), την επίδοση του οποίου έχει αναλάβει προσωπικά ο κ. Κατριβάνος. Προς το παρόν πάντως η κυβέρνηση δεν εξετάζει το ενδεχόµενο ανάκτησης αρµοδιοτήτων που είχαν εκχωρηθεί στη νοµαρχιακή αυτοδιοίκηση και αυτή αποδεικνύεται ανίκανη να τις ασκήσει. Η αρχική σκέψη διατυπώθηκε από τον υφυπουργό Πρόνοιας κ. Θ. Κοτσώνη ο άνθρωπος προφανώς αγανάκτησε από την ανικανότητα και την ανοργανωσιά των νοµαρχιών. Στην πράξη, απλώς, η κυβέρνηση ασκεί ντε φάκτο τις αρµοδιότητες που χρειάζονται για να αντιµετωπιστούν τα προβλήµατα, χωρίς να πολυσκοτίζεται σε ποιον ανήκουν. Το 52% των κτιρίων που ελέγχθηκαν στην περιφέρεια της Αττικής η οποία επλήγη από τον σεισµό δεν µπορούν να κατοικηθούν. Σε 26.444 ανήλθαν οι αυτοψίες που πραγµατοποίησαν τα 300 συνεργεία του ΥΠΕΧΩ Ε στις 8, 9 και 10 Σεπτεµβρίου σε κτίρια των περιοχών που επλήγησαν από τον πρόσφατο καταστρεπτικό σεισµό. Σύµφωνα µε τα αποτελέσµατα των ελέγχων, 12.768 κτίρια (ποσοστό 48%) χαρακτηρίζονται κατοικήσιµα, 10.336 (ποσοστό 39%) επισκευάσιµα και µη κατοικήσιµα, ενώ 3.340 (13%) χαρακτηρίστηκαν κατεδαφιστέα. Πάνω από 100.000 οι άστεγοι Τα σοβαρότερα προβλήµατα είναι αυτά που έρχονται. Κυρίως το πρόβληµα της µόνιµης στέγασης 100.000 ανθρώπων. Η κυβέρνηση ελπίζει ότι θα το αντιµετωπίσει είτε µε πιο ανθεκτικές κατασκευές (το ΥΠΕΧΩ Ε θα εγκαταστήσει σε πρώτη φάση 600 κοντέινερ) που είχαν χρησιµοποιηθεί και στην περίπτωση των Γρεβενών, είτε µε τα µέτρα επιδότησης του ενοικίου ή της συγκατοίκησης. Το πρόβληµα είναι ότι όλα αυτά προϋποθέτουν µετακινήσεις των σεισµοπλήκτων, οι οποίοι, προς το παρόν, δεν δείχνουν καµία τέτοια διάθεση. Ο Πρωθυπουργός πάντως έθεσε στο Υπουργικό Συµβούλι.ο το όριο του Ιανουαρίου για τη µονιµότερη στέγαση όλων των σεισµοπλήκτων. Θα είναι πραγµατικά εντυπωσιακό αν η κυβέρνηση κατορθώσει να «απορροφήσει» τις συνέπειες του σεισµού µέσα σε τρεισήµισι µήνες. Είναι όµως σχεδόν υποχρεωµένη. Μετά έρχεται προεκλογική περίοδος και οι εκλογές µάλλον θα αποδειχθούν ο πιστότερος σύµµαχος των θυµάτων του Εγκέλαδου. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A04 Κωδικός άρθρου: B12695A041

Τα ρήγµατα στην κυβέρνηση Ο Πρωθυπουργός απαιτεί από τους υπουργούς λιγότερες έριδες και περισσότερη, συντονισµένη δουλειά. Υποχρεωτική η εφαρµογή των εντολών του Ν. ΜΑΡΑΚΗΣ Οι σεισµοί είχαν µια µάλλον απροσδόκητη πολιτική συνέπεια: έπεισαν τον πρωθυπουργό κ. Κ. Σηµίτη να υιοθετήσει ένα πιο στιβαρό στυλ διεύθυνσης της κυβέρνησης και να τονίσει τον υποχρεωτικό χαρακτήρα των οδηγιών του. Ο πρώτος µάρτυς της νέας κατάστασης ήταν ο υπουργός ικαιοσύνης κ. Ευ. Γιαννόπουλος, ο οποίος την επαύριον του σεισµού έλαβε την επείγουσα εντολή να προωθήσει αµέσως τη δικαστική διερεύνηση των αιτιών των καταρρεύσεων των κτιρίων. Ο επόµενος που δέχθηκε σχετικές εντολές είναι ο κ. Μ. Παπαϊωάννου, ο οποίος εξετάζει τώρα όλο το πρόγραµµα του Οργανισµού Εργατικής Κατοικίας ώστε να διαπιστωθεί αν τα σπίτια που είναι έτοιµα µπορούν να χρησιµοποιηθούν για τους σεισµόπληκτους. Ο ίδιος τόνος φαίνεται όµως να επεκτείνεται και σε άλλους υπουργούς και να αγκαλιάζει πολύ περισσότερα θέµατα. Ο κ. Σηµίτης αντελήφθη αµέσως την ιδιαίτερη πολιτική σηµασία που έχουν οι σεισµοί και οι συνέπειές τους και προσδοκούσε ότι µια ανάλογη διορατικότητα θα επιδείξει και το σύνολο των υπουργών του. Πολύ γρήγορα όµως αντιλήφθηκε ότι οι προσδοκίες του δεν ήταν απολύτως δικαιολογηµένες. Τις πρώτες δυσάρεστες σκέψεις πιθανότατα τις έκανε όταν το ίδιο το βράδυ του σεισµού βρέθηκε να επισκέπτεται, µετά από επιµονή της κυρίας Βάσως Παπανδρέου, ένα σκοτεινό ποδοσφαιρικό γήπεδο στην περιοχή του Μενιδίου όπου βρίσκονταν µερικές δεκάδες φοβισµένοι (και εξαγριωµένοι) άνθρωποι. Η µοναδική σκοπιµότητα της επίσκεψης ήταν η κάλυψή της από τα τηλεοπτικά κανάλια... Ο κ. Σηµίτης, ο οποίος είχε πολλά και σοβαρά πράγµατα να κάνει, ξαφνικά διαπίστωσε ότι βρισκόταν στο επίκεντρο µιας διαδικασίας που πολύ λίγο είχε να κάνει µε την αντιµετώπιση των σεισµών και περισσότερο µε δηµόσιες σχέσεις και άσκηση τηλεοπτικής πολιτικής. Ο Πρωθυπουργός δεν έκρυψε τη δυσαρέσκειά του. Ταυτόχρονα διαπίστωνε για άλλη µία φορά ότι η νευρικότητα είχε καταλάβει αρκετούς υπουργούς λόγω του ανταγωνισµού τους για το ποιος θα γίνει ο κεντρικός «ήρωας» των καναλιών. Στο πενθήµερο αυτό ο Πρωθυπουργός κατέγραψε µε ενόχληση αρκετά ακόµη γεγονότα που έφθειραν την εικόνα της κυβέρνησης. Ακόµη και η επί πολλές ώρες αδυναµία των κκ. Κ. Λαλιώτη και Ευ. Βενιζέλου (δύο υπουργών µε αυξηµένο πολιτικό βάρος και κύρος) να συντονιστούν για τον τρόπο διαχείρισης των πληροφοριών που έδιναν οι σεισµολόγοι προς την κυβέρνηση και η εµµονή του καθενός σε έναν προδιαγεγραµµένο τρόπο σκέψης άφησε πολύ προβληµατισµένο τον κ. Σηµίτη.

Το πιο εµφανές πρόβληµα ήταν αυτό που πρόκυψε όταν η κυβέρνηση κλήθηκε να αποφασίσει τι θα κάνει µε τις προσφορές διαφόρων χωρών για την αποστολή σωστικών συνεργείων τα οποία θα συµµετείχαν στις έρευνες για εγκλωβισµένους. Οι προσφορές αυτές έχουν καταστεί πλέον καθιερωµένη (και πολύτιµη) διεθνής πρακτική, η οποία δεν ενέχει καµιά άµεση ή έµµεση µοµφή εναντίον της χώρας που έχει υποστεί τη φυσική ή άλλη καταστροφή. Στην περίπτωση της Ελλάδας υπήρχαν µάλιστα προσφορές µε ιδιαίτερα αυξηµένη πολιτική σηµασία, από την Τουρκία, το Ισραήλ και τη Βουλγαρία. Ο πρωθυπουργός κ. Σηµίτης και ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου χωρίς κανέναν ενδοιασµό εξέφρασαν τη συµφωνία τους. Αρνητική αντίδραση εν τούτοις είχε η κυρία Παπανδρέου, η οποία φάνηκε να θεωρεί τις προσφορές ιδιαίτερα ενοχλητικό γεγονός, µε αποτέλεσµα να µην εγκρίνεται η άφιξη των σωστικών συνεργείων και να παρατείνεται η εκκρεµότητα. Στις επαφές της µάλιστα µε τον Πρωθυπουργό και συναδέλφους της εξέφρασε την άποψη ότι δεν υπάρχει ανάγκη εξωτερικής βοήθειας και η αποδοχή των προτάσεων για σωστικά συνεργεία θα έπληττε την εικόνα της κυβέρνησης. Οι ενδοκυβερνητικές περιπλοκές καθυστέρησαν για πολλές ώρες την αποδοχή της πρότασης του Ισραήλ και της Βουλγαρίας ενώ προκάλεσαν µια οξεία αντιπαράθεση ανάµεσα στα υπουργεία Εξωτερικών και Εσωτερικών. Την κατάσταση βοήθησε σε µεγάλο βαθµό ο υπουργός αναπληρωτής κ. Γ. Κρανιδιώτης, ο οποίος κατόρθωσε να βρει µερικές πρακτικές λύσεις ώστε τελικά να έλθουν στην Ελλάδα όλα τα συνεργεία. Η αγωνία της επόµενης ηµέρας Ο πρωθυπουργός κ. Κ. Σηµίτης εκτιµά ότι η διαχείριση του προβλήµατος των σεισµών και των επιπτώσεών τους θα είναι η «λυδία λίθος» που θα καθορίσει τις πολιτικές εξελίξεις το επόµενο διάστηµα, ακόµη και τις εκλογές που θα γίνουν του χρόνου. Το µήνυµα αυτό προσπαθεί επίµονα να µεταφέρει προς όλους τους υπουργούς του. Η οµιλία του στο Υπουργικό Συµβούλιο της περασµένης Πέµπτης είχε µάλιστα στον πυρήνα της τη θέση ότι η κυβέρνηση θα κριθεί τελικά ανάλογα µε την αποτελεσµατικότητα που θα επιδείξει σε αυτό το κρίσιµο θέµα. Ο Πρωθυπουργός εκτιµά ότι στο διάστηµα του τελευταίου εξαµήνου είχε επιτύχει την ανάκαµψη του πολιτικού κλίµατος και η κυβερνητική δραστηριότητα είχε αποφέρει την εµπέδωση µιας εικόνας σταθερής προόδου, αξιοποίησης των δυνατοτήτων και δυναµικής ανάπτυξης. Τώρα, µε τους σεισµούς, διαπιστώνει την αναζωογόνηση ενός κλίµατος ανασφάλειας και αβεβαιότητας για το µέλλον. Το κλίµα αυτό, το οποίο δεν θίγει µόνο την κυβέρνηση αλλά και όλες τις κοινωνικές λειτουργίες, ο κ. Σηµίτης θέλει να το αντιµετωπίσει όσο το δυνατόν ταχύτερα. Το µέτρο του προβληµατισµού του Πρωθυπουργού είχε φανεί βέβαια νωρίτερα. Στη σύσκεψη της κεντρικής επιτελικής οµάδας του µε τη συµµετοχή των κκ. Κ. Λαλιώτη,. Ρέππα, Ν. Θέµελη, Γ. Πανταγιά και Π. Ευθυµίου εξετάστηκε αναλυτικά η κατάσταση που διαµορφώνεται και εκτιµήθηκαν τόσο οι πραγµατικές παράµετροι του προβλήµατος των σεισµών όσο και οι επικοινωνιακές και πολιτικές επιπτώσεις τους. Η οµάδα αυτή την περασµένη Τετάρτη το πρωί κατέληξε και στη θέση ότι θα πρέπει να πραγµατοποιηθούν συναντήσεις µε τον αρχηγό της αξιωµατικής αντιπολίτευσης κ. Κ. Καραµανλή και τους αρχηγούς των άλλων κοµµάτων του Κοινοβουλίου ώστε να διαµορφωθεί µια κοινή αντίληψη σε όλα τα θέµατα που έχουν ανακύψει. Ο Πρωθυπουργός ζήτησε από τους συνεργάτες του να επεξεργαστούν µάλιστα µια φόρµουλα για τους κανόνες που θα διέπουν αυτές τις ενηµερώσεις ώστε η αξιοποίηση των πληροφοριών που θα δοθούν στην αντιπολίτευση να γίνει κατά τον καλύτερο τρόπο. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A06 Κωδικός άρθρου: B12695A061

Η επιστολή Σηµίτη προς Πρόντι Επιστολή µε αίτηµα βοήθειας από την Ευρωπαϊκή Ενωση έστειλε ο πρωθυπουργός κ. Κ. Σηµίτης την περασµένη Παρασκευή προς τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κ. Ροµάνο Πρόντι και τον προεδρεύοντα κ. Μανουέλ Μαρέν και η οποία επιδόθηκε χθες Σάββατο αναµένεται να επιδοθεί αύριο. Το κεντρικό αίτηµα της ελληνικής κυβέρνησης είναι να αξιοποιήσει τα κονδύλια των διαρθρωτικών ταµείων του τρέχοντος και του επόµενου έτους για την αποκατάσταση των ζηµιών και του πληθυσµού που επλήγη από τον σεισµό. Το αίτηµα αυτό υπερβαίνει το υφιστάµενο νοµικό και λειτουργικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δεν προβλέπει τη χρηµατοδότηση από τα διαρθρωτικά ταµεία τέτοιων δράσεων των χωρών-µελών. Ο Πρωθυπουργός ζητάει λοιπόν από την Επιτροπή την ανάληψη της αναγκαίας νοµικής-νοµοµοθετικής πρωτοβουλίας ώστε να δοθεί η πρακτική δυνατότητα στην Ελλάδα να αξιοποιήσει αυτά τα κονδύλια. Ο πρωθυπουργός κ. Σηµίτης στην επιστολή του επισηµαίνει ότι η πρωτεύουσα της Ελλάδας «χτυπήθηκε στις 7 Σεπτεµβρίου από έναν ισχυρό σεισµό, ο οποίος προκάλεσε περισσότερους από 94 θανάτους και 1.800 τραυµατίες», και τονίζει ότι οι υλικές ζηµιές ήταν πολύ εκτεταµένες µε αποτέλεσµα περίπου 20.000 οικογένειες να µείνουν άστεγες. Ο Πρωθυπουργός εκτιµά ότι η αντιµετώπιση των συνεπειών του σεισµού «θα απαιτήσει τη διάθεση από την κυβέρνηση σηµαντικών δηµόσιων κονδυλίων, τα οποία προς το παρόν υπολογίζεται να υπερβούν τα 200 δισ. δρχ». Η περιγραφή ολοκληρώνεται µε την επισήµανση «ότι είναι ατυχία το γεγονός ότι η καταστρεπτική δόνηση χτύπησε µε ιδιαίτερη δριµύτητα τις δυτικές και βορειοδυτικές συνοικίες στις οποίες διαµένουν πληθυσµιακές οµάδες χαµηλών εισοδηµάτων, προσθέτοντας έτσι ένα τραγικό στοιχείο στην ήδη µειονεκτική κατάστασή τους». Ο κ. Σηµίτης υπογραµµίζει ότι στο πλαίσιο της κοινοτικής αλληλεγγύης η Ελλάδα απευθύνεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση ζητώντας την οικονοµική υποστήριξή της. Ο Πρωθυπουργός διευκρινίζει ότι αντιλαµβάνεται ότι «τα κονδύλια τα οποία µπορούν να είναι αµέσως διαθέσιµα στο πλαίσιο των δηµοσιονοµικών προοπτικών της ΕΕ είναι περιορισµένα και θα µπορούσαν να προσφέρουν οριακή µόνο υποστήριξη». Προτείνει λοιπόν «να καλυφθεί ένα σηµαντικό µέρος των απαιτήσεων σε δηµόσια χρηµατοδότηση, κάνοντας χρήση των κονδυλίων που έχουν ήδη δεσµευτεί για την Ελλάδα από τα διαρθρωτικά ταµεία της ΕΕ τόσο για την τρέχουσα περίοδο των προγραµµάτων όσο και για την ερχόµενη». Ο κ. Σηµίτης προτείνει προς τον κ. Πρόντι «να αναλάβει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή όλες τις κατάλληλες πρωτοβουλίες και δράσεις, περιλαµβανοµένων και των νοµικών διαδικασιών, ώστε να καταστήσει δυνατή την επέκταση της επιλεξιµότητας για τα διαρθρωτικά ταµεία µε την προοπτική να επιτραπεί η χρηµατοδότηση όλων των αναγκαίων επιχειρήσεων ανοικοδόµησης και αποκατάστασης και επιστροφής του πληγέντος πληθυσµού στο υπόδειγµα της κανονικής ζωής του µε την αξιοποίηση πόρων από τα διαρθρωτικά ταµεία». Το επιχείρηµα που χρησιµοποιεί ο έλληνας πρωθυπουργός είναι ότι «η κυβέρνηση καταβάλλει µεγάλες προσπάθειες για να ενισχύσει την οικονοµία µας και να εξασφαλίσει τη σύγκλιση µε την Ευρωπαϊκή Ενωση». Εκφράζει µάλιστα την πεποίθηση ότι το αίτηµά του «θα γίνει δεκτό µε την κατανόηση που του αξίζει, ιδιαίτερα από την άποψη ότι η Ελλάδα είναι µια χώρα εκτεθειµένη στους κινδύνους της σεισµικής δραστηριότητας σε µια διεθνή κλίµακα και µε δεδοµένο ότι το αίτηµα αυτό δεν επιβάλλει πρόσθετη οικονοµική επιβάρυνση στον προϋπολογισµό της Ενωσης». Το θέµα της υποβολής αιτήµατος βοήθειας προς την ΕΕ έγινε αντικείµενο εντατικών διαβουλεύσεων την προηγούµενη εβδοµάδα τόσο στο Μέγαρο Μαξίµου όσο και στο υπουργείο Εξωτερικών, ενώ εκφράστηκαν και οι γνώµες άλλων υπουργών. Ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου και ο υπουργός

αναπληρωτής κ. Γ. Κρανιδιώτης που αναζήτησαν µια αξιόπιστη διαδικαστική φόρµουλα κατέληξαν πρώτοι στο συµπέρασµα ότι η Αθήνα δεν είχε άλλο δρόµο από την προσφυγή στο πολιτικό κριτήριο των κυβερνήσεων των εταίρων και στην υποβολή µιας πρότασης που αποκλίνει µεν από το υπάρχον νοµικό καθεστώς αλλά δεν επιβαρύνει οικονοµικά την Ευρωπαϊκή Ενωση. Την ίδια κατεύθυνση υπέδειξε στην Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ενωση, µαζί µε την επισήµανση ότι από τα τρέχοντα προγράµµατα η Ελλάδα δεν έχει απορροφήσει το 20% των κονδυλίων, οπότε µπορεί να υπάρξει άµεση εισροή χρηµάτων. Η ιδέα αυτή φάνηκε στον πρωθυπουργό κ. Σηµίτη η πιο αξιόπιστη. Εξετάστηκε ακόµη στην πρωθυπουργική οµάδα επιτελικού σχεδιασµού (Κ. Λαλιώτης,. Ρέππας, Ν. Θέµελης, Γ. Πανταγιάς, Π. Ευθυµίου) όπου συνάντησε ευρεία υποστήριξη και προωθήθηκε ταχύτατα προς το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας. Ο έλληνας µόνιµος αντιπρόσωπος στην ΕΕ, πρέσβης κ. Λουκάς Τσίλας, έθεσε το θέµα στην Επιτροπή Μονίµων Αντιπροσώπων όπου προετοιµαζόταν το Συµβούλιο Γενικών Υποθέσεων που συνέρχεται αύριο. Οι µόνιµοι αντιπρόσωποι συµφώνησαν σε ένα σχέδιο δήλωσης, το οποίο αναµένεται να επικυρωθεί αύριο από τους υπουργούς και περιλαµβάνει τη θετική εκτίµηση του Συµβουλίου για την απόφαση της Επιτροπής να βρίσκεται σε επαφή µε την ελληνική κυβέρνηση για το θέµα της βοήθειας. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A06 Κωδικός άρθρου: B12695A062

"Οχι εκλογές µε καταυλισµούς" Πού στοχεύουν πολιτικά τα µέτρα της κυβέρνησης για τους σεισµοπαθείς. Η φιλοσοφία της ανοικοδόµησης και οι εντολές Σηµίτη. ΝΙΚΟΛΑΚΟΠΟΥΛΟΣ «Κύριε πρόεδρε, πιστεύω ότι το ύψος του επιδόµατος συγκατοίκησης θα πρέπει να είναι 40.000 δρχ.» είπε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονοµικών κ. Ν. Χριστοδουλάκης, ο οποίος λόγω θέσεως ουδόλως φηµίζεται για την απλοχεριά του, απευθυνόµενος στον πρωθυπουργό κ. Κώστα Σηµίτη στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συµβουλίου της περασµένης Παρασκευής, στο οποίο συζητήθηκαν οι συνέπειες του πρόσφατου σεισµού. «Οχι, νοµίζω ότι δεν θα πρέπει να είναι 40.000 δρχ. αλλά 80.000 δρχ., όσο δηλαδή και το επίδοµα ενοικίου, έτσι ώστε να λειτουργήσει ως κίνητρο» ήταν η απάντηση του κ. Σηµίτη. Η επιµονή του Πρωθυπουργού στις 80.000 δρχ., όπως και η άποψη που εξέφρασε ότι το επίδοµα συγκατοίκησης θα πρέπει να λειτουργήσει ως κίνητρο για τους σεισµόπληκτους, δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως τυχαίο γεγονός. Οπως δεν µπορεί να είναι τυχαία και η «σύσταση» που απηύθυνε ο κ. Σηµίτης προς τον υπουργό ΥΠΕΧΩ Ε κ. Κ. Λαλιώτη, σε µία αποστροφή του λόγου του, ότι η εκταµίευση των σεισµοδανείων δεν θα πρέπει να ξεκινήσει µετά από δύο µήνες, αλλά σε έναν µήνα από την ηµέρα της εκδήλωσης του σεισµού. Η αγωνία του Πρωθυπουργού, όπως άφησε να διαφανεί ανοίγοντας τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συµβουλίου, είναι τι µέλλει γενέσθαι την «επόµενη ηµέρα» του σεισµού. Και αυτό γιατί ο κίνδυνος, όπως κατέστησε σαφές ο κ. Σηµίτης, ο σεισµός να εξανεµίσει τα θετικά αποτελέσµατα των πρόσφατων παροχών της κυβέρνησης προς τα οικονοµικά ασθενέστερα στρώµατα του πληθυσµού, παραµένει υπαρκτός. Το δεδοµένο αυτό, που δεν θα πρέπει να είναι άσχετο και µε τους προεκλογικούς σχεδιασµούς του κυβερνώντος κόµµατος που αναµένεται να αρχίσουν να καθίστανται εµφανείς στις αρχές του νέου έτους, είχε ως πρώτο επακόλουθο την αλλαγή της «φιλοσοφίας» της κυβέρνησης στην αντιµετώπιση των συνεπειών του σεισµού. Ηδη το έναυσµα για κάτι τέτοιο παρ' ότι καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο εγχείρηµα λόγω των πολύµορφων και πολυποίκιλων πιέσεων που, όπως είναι φυσικό, αναφύονται µετά από κάθε καταστροφή εδόθη από τον υπουργό Αιγαίου κ. Στ. Μπένο, ο οποίος θεωρείται ότι διαθέτει αρκετή πείρα στην αντιµετώπιση παρόµοιων φαινοµένων λόγω του καταστρεπτκού σεισµού της Καλαµάτας. Ο κ. Μπένος, λοιπόν, µιλώντας στο Υπουργικό Συµβούλιο, ζήτησε µια διαφορετική αντιµετώπιση των συνεπειών του Εγκέλαδου από εκείνη της Καλαµάτας και του Αιγίου. Η στιχοµυθία του περί αυτού µε την υπουργό Εσωτερικών, ηµόσιας ιοίκησης και Αποκέντρωσης κυρία Βάσω Παπανδρέου είναι άκρως αποκαλυπτική: «Παίρνουν τις σκηνές στα σπίτια τους» είπε κάποια στιγµή η κυρία Παπανδρέου, η οποία από κοινού µε τον υπουργό ΥΠΕΧΩ Ε κ. Κ. Λαλιώτη παρουσίασαν αναλυτικά τις ενέργειες στις οποίες έχει

προβεί ως σήµερα η κυβέρνηση για την καταγραφή των ζηµιών. «Μακάρι...» ήταν η απάντηση του υπουργού Αιγαίου, υπονοώντας προφανώς ότι θα πρέπει να αποτελεί θετική εξέλιξη το γεγονός ότι οι σεισµοπαθείς δεν εγκαταλείπουν µε ευχάριστα αισθήµατα τα σπίτια τους προκειµένου να µεταβούν στους καταυλισµούς. Τι σηµαίνει όµως η νέα «φιλοσοφία» αντιµετώπισης των συνεπειών του σεισµού, όπως αυτή αποκρυσταλλώθηκε στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συµβουλίου; Ή, πιο σωστά, ποια θα είναι τα µέτρα που προτίθεται να λάβει η κυβέρνηση ώστε να µην εµφανίζουν την «επόµενη ηµέρα» οι περιοχές που επλήγησαν από τον Εγκέλαδο την εικόνα της Καλαµάτας στην οποία 14 χρόνια µετά τον σεισµό εξακολουθούν να υπάρχουν λυόµενα ή του Αιγίου όπου θα λυόµενα είναι ακόµη και σήµερα σε πλήρη άνθηση; Κατ' αρχήν κατέστη εµφανές ότι θα καταβληθεί προσπάθεια η δηµιουργία καταυλισµών λυοµένων να περιοριστεί στο ελάχιστο δυνατό. «Εχουν δίκιο αυτοί που λένε ότι θα πρέπει να µηδενίσουµε αν δεν µπορούµε να εξαφανίσουµε τους καταυλισµούς λυοµένων» εκµυστηρεύθηκε προς «Το Βήµα» υψηλόβαθµο στέλεχος της κυβέρνησης. Και αυτό για δύο κυρίως λόγους: Ο πρώτος είναι ότι είναι σχεδόν βέβαιον ότι τα λυόµενα ακόµη και αν εγκαταλειφθούν από τους σεισµόπληκτους θα καταληφθούν από αλλοδαπούς ή τους αθίγγανους, η παρουσία των οποίων είναι ιδιαίτερα έντονη στις περιοχές που επλήγησαν από τον σεισµό. Ο δεύτερος είναι ότι το κόστος των εναλλακτικών µορφών στέγασης των σεισµοπλήκτων είναι κατά πολύ µικρότερο από τη δηµιουργία καταυλισµών λυοµένων. Κάθε λυόµενο, λέει η µπακάλικη λογική, κοστίζει περίπου 3 εκατ. δρχ., ενώ η επιδότηση συγκατοίκησης ή ενοικίου για έξι ως οκτώ µήνες, που υπολογίζεται ότι θα χρειαστεί να επανακατασκευαστεί η πλειονότητα των σπιτιών, δεν θα υπερβεί τις 650.000 δρχ. εύτερον, η αναζήτηση εναλλακτικών µορφών στέγασης των σεισµοπλήκτων κρίνεται ότι ευνοείται και από ένα ακόµη γεγονός: ο σεισµός της περασµένης Τρίτης προκάλεσε ζηµιές στο ήµισυ περίπου των σπιτιών τα οποία έχουν χαρακτηριστεί είτε ακατάλληλα είτε ότι χρίζουν επισκευών, σε αντίθεση µε τους σεισµούς. Κάτι τέτοιο παρέχει τη δυνατότητα οι άστεγοι να διοχετευθούν σε σπίτια συγγενών τους, κάνοντας χρήση του ειδικού επιδόµατος ενοικίου. Τρίτον, η ιδέα που ρίχτηκε είναι η προσωρινή στέγαση των αστέγων που δεν θα επιλέξουν το ενοίκιο ή τη συγκατοίκηση, να γίνει σε τροχόσπιτα. «Τα λυόµενα δεν θα πρέπει να ξεχνάµε ότι αποτελούν ελληνική πρωτοτυπία» λέει κυβερνητικό στέλεχος το οποίο δεν αρνείται, συν τις άλλοις, ότι γύρω από αυτή την υπόθεση στο παρελθόν ασκήθηκαν µεγάλες πιέσεις για την εξυπηρέτηση ισχυρών οικονοµικών συµφερόντων. «εν θα πρέπει να µας διαφεύγει ότι η πίτα παραµένει τεράστια» καταλήγει. Τέταρτον, κανένα κυβερνητικό στέλεχος δεν θα πρέπει να έχει αυταπάτες ότι καταυλισµοί λυοµένων δεν θα δηµιουργηθούν έστω και αν ο αριθµός τους θα είναι περιορισµένος. Η πρόταση που διετυπώθη στη συνεδρίαση του Υπουργικού Συµβουλίου της περασµένης Παρασκευής είναι οι καταυλισµοί αυτοί να δηµιουργηθούν σε περιοχές που βρίσκονται εντός σχεδίου πόλεως και όχι σε αποµακρυσµένες περιοχές. Γι' αυτό τον σκοπό κάλλιστα µπορούν να χρησιµοποιηθούν ακόµη και ιδιωτικές εκτάσεις που θα µισθωθούν ή ακόµη και να επιταχθούν δυνατότητα που παρέχει η ισχύουσα νοµοθεσία. Τα επιχειρήµατα των υποστηρικτών αυτής της άποψης είναι ότι, πρώτον, µε αυτόν τον τρόπο καθίσταται εύκολη σχετικά η κατάργησή τους στο µέλλον, όταν δεν θα εξυπηρετούν πλέον τις ανάγκες των σεισµοπαθών και, δεύτερον, θα υπάρχει η δυνατότητα µελλοντικής αξιοποίησης των έργων υποδοµής που, ειρήσθω εν παρόδω, καλύπτουν περίπου το 50% του κόστους κατασκευής των καταυλισµών. Πώς θα µεθοδευθούν όλα αυτά στην πράξη; ύσκολο να εκτιµηθεί. Κοινή πάντως είναι η εκτίµηση των µελών του Υπουργικού Συµβουλίου ότι η εικόνα για το κυβερνών κόµµα θα είναι εξαιρετικά δυσµενής αν στις αρχές του επόµενου έτους, οπότε υπάρχει το ενδεχόµενο προσφυγής στις κάλπες, υπάρχουν καταυλισµοί λυοµένων στην Αττική. Το ΒΗΜΑ, 12/09/1999, Σελ.: A08 Κωδικός άρθρου: B12695A081

Γιατί ανησυχούµε και τι περιµένουµε Ο κ. Γ. Σταυρακάκης, διευθυντής του Γεωδυναµικού Ινστιτούτου Αθηνών, µιλάει στο «Βήµα» µε ανοιχτά χαρτιά ΑΜΑΛΙΑ ΒΕΒΕΛΑΚΗ Ηταν (και µάλλον θα συνεχίσει να είναι) ο µεγάλος πρωταγωνιστής στα τηλεοπτικά παράθυρα των ηµερών µετά τον φονικό σεισµό των 5,9 Ρίχτερ της περασµένης Τρίτης. Η Ελλάδα κρεµόταν από τα χείλη του κάθε φορά που παρουσιαζόταν στο «γυαλί» για να ανακοινώσει την εξέλιξη του φυσικού φαινοµένου. Ο κ. Γιώργος Σταυρακάκης, διευθυντής του Γεωδυναµικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, απαντά στις ερωτήσεις του «Βήµατος» µε ανοιχτά χαρτιά. Από ποιο ρήγµα προήλθαν τα Ρίχτερ που συγκλόνισαν το Λεκανοπέδιο; Πότε θα αρχίσει να βρυχάται η γη κάτω από την τάφρο του Βόρειου Αιγαίου; Είναι τελικά ο Εγκέλαδος «µόνιµος κάτοικος» της χώρας µας; Κύριε Σταυρακάκη, την τελευταία εβδοµάδα σχεδόν όλοι οι επιστήµονες σεισµολόγοι- γεωλόγοι όταν µιλούν µας λένε εµµέσως πλην σαφώς ότι θα πρέπει να ετοιµαζόµαστε για έναν µεγαλύτερο σεισµό. Υπάρχει κάτι που περιµένουµε; «Πάντοτε στην Ελλάδα θα πρέπει να είµαστε προετοιµασµένοι για έναν µεγάλο σεισµό. Εχω πραγµατικά κουράσει τον κόσµο να λέω ότι η Ελλάδα είναι µια χώρα υψηλής σεισµικής δράσης, υψηλής σεισµικότητας. Αυτό σηµαίνει ότι και αυτή τη στιγµή που µιλάµε η πιθανότητα να γίνει ένας µεγάλος σεισµός είναι δεδοµένη κάτι που µπορεί να εξακριβώσει κανείς πολύ εύκολα αν δει τη σεισµική ιστορία της χώρας µας που δείχνει ότι σχεδόν σε όλες τις περιοχές έχουν συµβεί κάποτε ισχυρές σεισµικές δονήσεις. Εποµένως δεν είναι τίποτε καινούργιο αυτό. Το να λέει όµως κανείς γενικά "εκφράζω φόβους ότι" είναι επιστηµονικός λαϊκισµός από τη στιγµή που δεν το αποδεικνύει. Στην επιστήµη υπάρχει η γενική αρχή "έχω δεδοµένα, τα επεξεργάζοµαι µε µια µεθοδολογία και καταλήγω σε ένα αποτέλεσµα". Να σταµατήσουµε εποµένως να βοµβαρδίζουµε τον κόσµο λέγοντας "ότι φοβούµαι ότι θα γίνει ένας ισχυρός σεισµός" αφού κάποια στιγµή κάπου θα συµβεί». Τα γεγονότα των τελευταίων ηµερών µε τους συνεχείς ισχυρούς σεισµούς σε διαφορετικά γεωγραφικά σηµεία της Ελλάδας µας δείχνουν ότι αυτή η στιγµή µπορεί να είναι πολύ κοντά; «Ακούστε, σχεδόν κάθε ηµέρα του χρόνου οι σεισµογράφοι µας καταγράφουν κατά µέσο όρο 10 ως 15 σεισµούς. Εφόσον αυτοί δεν γίνονται αισθητοί από τον κόσµο, δεν ανακοινώνονται. Αν λοιπόν κάναµε αυτή

τη σκέψη, ειλικρινά σας λέω, θα είχαµε τρελαθεί. Αυτή τη στιγµή που µιλάµε, επειδή έχει δυστυχώς προηγηθεί ο καταστρεπτικός σεισµός των Αθηνών, όπου και αν γίνει σεισµός ο κόσµος είναι ευαισθητοποιηµένος και νοµίζει ότι το ένα γεγονός προκάλεσε το άλλο. Αν κάποιος βρισκόταν εδώ και παρακολουθούσε τις εξελίξεις θα µπορούσε να παρατηρήσει πολύ εύκολα ότι τα επίπεδα της σεισµικής δράσης στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας δεν έχουν αλλάξει ακόµη. Αυτό βέβαια δεν αποκλείεται να συµβεί από τη µια στιγµή στην άλλη. Αλλά από τη στιγµή που δεν µπορούµε να απαντήσουµε µε ακρίβεια στα τρία επίµαχα ερωτήµατα: πού, πότε, πόσο µεγάλος µπορεί να είναι ένας σεισµός, οτιδήποτε άλλο και να πούµε νοµίζω ότι κάνουµε λαϊκίστικη επιστήµη». Αν είχατε κάποιες σαφείς προειδοποιήσεις θα µας το ανακοινώνατε; «Κατ' αρχάς να είστε σίγουροι ότι ακόµη και αν υπήρχε δυνατότητα να γνώριζα όλες τις παραπάνω παραµέτρους δεν θα το ανακοίνωνα σε εσάς (και εννοώ στα µέσα ενηµέρωσης) ποτέ. Υπάρχει διαδικασία και ξέρω ποιες "πόρτες" της πολιτείας θα χτυπήσω για να πω: "Αυτές τις ενδείξεις έχω, αυτά τα αποτελέσµατα έχω πάρει, κάντε κάτι"». Την περασµένη Πέµπτη ο σουηδός ερευνητής του Πανεπιστηµίου της Ουψάλας κ. Ρόναλντ Αρβιντσον είπε ότι η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονται επάνω «σε µια χυλωµένη κατακερµατισµένη περιοχή». Την ίδια ώρα ο βρετανός ειδικός ανέφερε ότι η γη της χώρας µας «θρυµµατίζεται σαν ένα κοµµάτι γυαλί». Τι ακριβώς συµβαίνει κάτω από τα πόδια µας; «Πολύ λυπάµαι για τους χαρακτηρισµούς αυτούς των δύο συναδέλφων και ειδικά για τη χρονική στιγµή που γίνονται και για τον τρόπο που διοχετεύονται. είχνει ανευθυνότητα. Γιατί; εν µας λένε κάτι καινούργιο. Εσείς, ως µη ειδικός, αν δείτε έναν σεισµοτεκτονικό χάρτη της Ελλάδας και παρατηρήσετε τις γραµµές που σηµειώνονται επάνω θα τροµάξετε. Εµείς µε αυτά ζούµε, αυτή είναι η δουλειά µας και µε αυτά ασχολούµαστε όλη την ηµέρα. Να βγω όµως και να πω ότι στην Ελλάδα υπάρχουν 200 ή 300 ρήγµατα, αυτά υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν και δυστυχώς το λέω µε έµφαση ανακαλύπτουµε και καινούργια. Βλέπουµε από τον σεισµό της Αθήνας ότι δεν γνωρίζουµε ακόµη µε ακρίβεια ποιο ρήγµα έδωσε αυτό τον σεισµό. Χρειαζόµαστε πρόσθετα στοιχεία, χρειαζόµαστε έρευνα για να είµαστε απόλυτα σίγουροι». Αµέσως έπειτα από τον φονικό σεισµό στην Τουρκία είχατε δηλώσει ότι θα επηρεασθεί από τη σεισµική αυτή δραστηριότητα και η τάφρος του Βόρειου Αιγαίου. Τι µπορεί να συµβεί εκεί; «Είχα διατυπώσει από την αρχή την άποψη ότι πράγµατι ο καταστρεπτικός σεισµός της Τουρκίας επειδή ήταν πολύ ισχυρός ήταν σχεδόν βέβαιο ότι θα επηρεάσει την περιοχή της τάφρου του Βόρειου Αιγαίου χωρίς αυτό να σηµαίνει απαραίτητα ότι θα παρουσιαστούν και αντίστοιχα σεισµικά µεγέθη. Βλέπουµε τώρα µια δραστηριότητα στο βορειοδυτικό τµήµα του Αιγαίου µε µέγιστο βαθµό προς το παρόν τουλάχιστον 5,2 Ρίχτερ. Θέλω να προσθέσω όµως ότι ακόµη και µεγαλύτερος σεισµός να συµβεί µας σώζει η γεωγραφική αυτή θέση. Το γεγονός ότι δηλαδή τα επίκεντρα συνήθως εντοπίζονται στον υποθαλάσσιο χώρο. Εποµένως ως γεωδυναµικό φαινόµενο, το υποστηρίζω ακόµη, δεν έχει τελειώσει. Το γεγονός ότι παρατηρήσαµε αυτή τη µικροσεισµική δραστηριότητα δεν σηµαίνει ότι τελείωσε και η επίδραση του σεισµού από την Τουρκία. Νοµίζω ότι υπάρχει η πιθανότητα να επηρεαστεί και το υπόλοιπο κοµµάτι της τάφρου του Βόρειου Αιγαίου και γι' αυτό ακριβώς τον λόγο παρακολουθούµε τις εξελίξεις µε ό,τι µέσα διαθέτουµε. Η επίδραση όµως αυτή µπορεί να εκδηλωθεί έπειτα από πέντε χρόνια ή 10 ή ακόµη και 30. Βλέπετε δηλαδή πάλι µπορούµε να απαντήσουµε στην ουσία στο µισό ερώτηµα δηλαδή στο πού αλλά δεν µπορούµε να απαντήσουµε στο πότε». Εχει γίνει γνωστό ότι έχουµε µπει σε µια δεκαετία επανάληψης ισχυρών σεισµικών γεγονότων ήδη από τις αρχές του '99. Υπάρχουν κάποιες περιοχές που γνωρίζουµε ότι έχουν συσσωρεύσει περισσότερη ενέργεια από κάποιες άλλες; «Η περίοδος επανάληψης ισχυρών σεισµικών γεγονότων προκύπτει από στατιστική ανάλυση. Πιστέψτε µε θα ήµασταν πραγµατικά πολύ ευτυχείς αν υπήρχε τρόπος να µετρήσουµε τον ρυθµό τάσεων που συσσωρεύονται σε µια περιοχή και ταυτόχρονα να ξέρουµε την αντοχή των πετρωµάτων, έτσι ώστε να µπορούµε να υπολογίσουµε πότε θα γίνει ο σεισµός. υστυχώς αυτό είναι αδύνατον να συµβεί. Είναι η µοναδική ερώτηση που απαντώ µε τον πιο κατηγορηµατικό τρόπο. ηλαδή δεν µπορεί να γίνει πείραµα, να παρατηρήσουµε σε µικρή κλίµακα πότε το ρήγµα σπάζει. Εποµένως δεν µπορούµε αυτή τη στιγµή να απαντήσουµε στο ερώτηµα σε ποιες περιοχές έχουν συγκεντρωθεί υψηλές τάσεις για να πούµε ότι δεν