Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ 2014 2015 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ 2014 2015 ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Η Κύπρος βρίσκεται σε μια οικονομική ύφεση από τα μέσα του 2011 μετά τις αναταράξεις στον τραπεζικό και χρηματοπιστωτικό τομέα που οδήγησε σε μείωση των επενδύσεων και της κατανάλωσης. Από τον Μάρτιο του 2013, η Κύπρος ξεκίνησε μια οικονομική προσαρμογή που συμφωνήθηκε και προγραμματίστηκε με την τρόικα (ΔΝΤ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα), που έχει ως στόχο να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη, να καθορίσει τις δημοσιονομικές ανισορροπίες και να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας. Το πρόγραμμα καλύπτει την περίοδο 2013-2016 προβλέποντας μια ύφεση κατά τη διάρκεια του 2013-2014 και σταδιακή ανάκαμψη το 2015-2016 και μετά. Η οικονομική βοήθεια που παρέχεται στην Κύπρος υπόκειται σε τριμηνιαίες αξιολογήσεις και βασίζεται στην εφαρμογή του μνημονίου συμφωνίας στις Συγκεκριμένες Προϋποθέσεις Οικονομικής Πολιτικής («το Μνημόνιο»). Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εκδόθηκε από την Τρόικα όσον αφορά την τρίτη επανεξέταση που συνέβη τον Φεβρουάριο του 2014, η επίδραση των μέτρων προσαρμογής στην κυπριακή οικονομία είναι πολύ καλύτερη από ό, τι αναμενόταν. Η Κύπρος έχει επίσης επιστρέψει στις διεθνείς αγορές μετά από 3 χρόνια αποκλεισμού. Κανείς δεν περίμενε την κυβέρνηση να ανακτήσει την πρόσβαση τόσο σύντομα μετά την υπογραφή του μνημονίου και το κούρεμα. Ήταν η ταχύτερη επιστροφή στις αγορές από τις χώρες που βρίσκονται σε πρόγραμμα βοήθειας. Η αποφασιστική εφαρμογή του μνημονίου, οι θετικές τριμηνιαίες αξιολογήσεις από την τρόικα και οι καλύτεροι από το προβλεπόμενο δείκτες των δημόσιων οικονομικών, συνέβαλαν όλα σε μια επιτυχημένη 750.000.000 έκδοση ομολόγων. Αυτός ήταν ο λόγος που η κυβέρνηση ανέβασε το μέγεθος της έκδοσης του ομολογιακού δανείου της από το 500.000.000 που είχε αρχικά ανακοινωθεί, σε 750.000.000. Επίσης, σημαντικό ήταν ότι το επιτόκιο ήταν κάτω από το 5%, καταλήγοντας τελικά στο 4,75%. Αυτό μπορεί να εξακολουθεί να θεωρείται υψηλό σε σχέση με τις αποδόσεις των ομολόγων άλλων χωρών, και τα χαμηλά επιτόκια τραπεζών σε όλη την ευρωζώνη, αλλά για μια χώρα που βρίσκεται σε ένα πρόγραμμα βοήθειας, ήταν ένα θετικό βήμα για την αποκατάσταση της οικονομίας και μια ένδειξη ότι η κατάσταση ανακτά μέρος της αξιοπιστίας που είχε χάσει. Υπάρχουν ακόμα πολλές προκλήσεις, μεταξύ των οποίων το υψηλό επίπεδο των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την ανάγκη μιας βιώσιμης δημοσιονομικής μεταρρύθμισης, και παράλληλα, στη βελτίωση των ταμειακών ροών της οικονομίας. Πρόσφατα, ανακαλύφθηκε ότι η Κύπρος διαθέτει σημαντικά αποθέματα φυσικού αερίου εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής της Ζώνης. Η πρώτη άδεια εξερεύνησης χορηγήθηκε στην Noble

Energy International Limited της οποίας η αρχική γεώτρηση έδειξε μια εκτίμηση του μικτού των πόρων περιοχή να διαθέτει 5 έως 8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Στο πλαίσιο του δεύτερου γύρου αδειοδότησης, η Κυπριακή κυβέρνηση υπέγραψε συμφωνίες με την ιταλο-κορεατική κοινοπραξία ENI / KOGAS για εξερευνήσεις υδρογονανθράκων σε τρεις ενότητες και με τη γαλλική TOTAL για άλλα δύο μπλοκ. Το μεγάλο φυσικό περιβάλλον, οι παραλίες και τα βουνά, η εξαιρετικά ανεπτυγμένη υποδομή, η αναπτυσσόμενη τουριστική αγορά, ο καιρός, και το χαμηλό φόρολογικό πλαίσιο ακίνητης περιουσίας, κάνουν την Κύπρο ιδανικό μέρος για επενδύσεις σε ακίνητα. Προστέθηκε σε αυτό, και το όφελος της απόκτησης της κυπριακής υπηκοότητας, ως αποτέλεσμα τέτοιων ή παρόμοιων επενδύσεων. ΚΤΗΜΑΤΑΓΟΡΑ Σε γενικές γραμμές, η γη ήταν ανέκαθεν ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή του κυπριακού πληθυσμού. Η γη είχε πάντα μια ιδιαίτερη σημασία, ιδίως μετά την αυξανόμενη ανάπτυξη της Κύπρου με την βιομηχανοποίηση, και την αστικοποίηση της ζωής στο νησί. Ο Κύπριος είναι ευαίσθητος με τη γη του, όπως ήταν πάντα ένα μέτρο του πλούτου και της εξουσίας στην κοινωνική ζωή του νησιού. Η Κυπριακή αγορά ακινήτων ιστορικά βρίσκεται στα μεγάλα αστικά κέντρα της Λευκωσίας, της Λεμεσού και της Λάρνακας καθοδηγούμενη κυρίως από την τοπική ζήτηση και στις παραθαλάσσιες περιοχές της Πάφου και της Αμμοχώστου, οδηγούμενες κυρίως από την εξωτερική ζήτηση. Παραδοσιακά, ο κυπριακός πληθυσμός προτιμά να αγοράζει ακίνητα, κυρίως για ιδιωτική χρήση (ιδιωτικές κατοικίες, κληρονομιά στα παιδιά του ή για χρήση της επιχείρησης του), αλλά και για επενδυτικούς σκοπούς, με ετήσιο εισόδημα από εκμίσθωση ακινήτου, ή σε μια ετήσια αύξηση της αξίας του ακινήτου (ανατίμηση του κεφαλαίου) του, με στόχο το κέρδος από την πώλησή του. Ο Κύπριος επενδυτής προτιμά να αγοράζει περισσότερα από ένα κομμάτι γης. Μια δευτερεύουσα κατοικία ή ένα διαμέρισμα κοντά στη θάλασσα ή στα βουνά ως ένα θέρετρο διακοπών, φαίνεται να είναι επίσης μια δημοφιλής επένδυση για τους Κυπρίους. Σήμερα, η αγορά ακινήτων της Κύπρου κυριαρχείται από τον οικιστικό τομέα, με τη γεωγραφία και ιστορικούς λόγους του νησιού να υπαγορεύουν εν μέρει τη δυναμική των διαφόρων επιμέρους αγορών. Η Λευκωσία, η πρωτεύουσα, κυριαρχείται από κρατικές υπηρεσίες και τα κεντρικά γραφεία των περισσότερων τραπεζών. Η Λεμεσός, το κύριο εμπορικό λιμάνι, έχει ένα μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της από το εξωτερικό και των εταιριών που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ναυτιλίας, των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών κλπ. Η Λάρνακα και η Πάφος, τα δύο αεροδρόμια του νησιού, με τις δύο πόλεις να έχουν ένα σημαντικό ποσοστό των κατοίκων από το εξωτερικό και εξοχικές κατοικίες. Η Πάφος ήταν η περιοχή της προτίμησης για πολλούς Βρετανούς που επιλέγουν να συνταξιοδοτηθούν στην Κύπρο (34% του πληθυσμού της Πάφου είναι από το εξωτερικό). Η Αμμόχωστος έχει ένα μικρό τοπικό πληθυσμό και μια σημαντική διακύμανση

κατοίκων, όπως πολλοί Κύπριοι έχουν εξοχικές κατοικίες στην περιοχή (32% των οικιστικών μονάδων στην περιοχή χρησιμοποιούνται ως δεύτερες κατοικίες / διακοπές). Η αγορά ακινήτων γνώρισε σημαντική ανάπτυξη, από την άποψη της ζήτησης, των τιμών και της προσφοράς, κατά τη διάρκεια του 2004-2008. Αυτό οφειλόταν εν μέρει στην εξωτερική ζήτηση για εξοχικές κατοικίες και για επενδύσεις, αλλά και με την αύξηση της δανειοδότησης προς την πραγματική περιουσία από τις περισσότερες τοπικές τράπεζες (δανεισμός των νοικοκυριών προς ακίνητα αυξήθηκε κατά 211% 2006-2009). Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική αύξηση της κατασκευαστικής δραστηριότητας, η αύξηση των τιμών των κατοικιών και της γης και μια μετατόπιση της ζήτησης της αγοράς προς αυτή που κυριαρχείται από ξένους υπηκόους (ξένους αγοραστές 2005-2007 αντιπροσώπευαν περίπου το 40-45% του όγκου συναλλαγών). Το 2008 η ζήτηση από το εξωτερικό υποχώρησε, εν μέρει ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Ο συνδυασμός της μείωσης της ζήτησης από το εξωτερικό και τη σημαντική ποσότητα του αποθέματος σε στάδιο ανάπτυξης, οδήγησε σε μείωση των τιμών των ακινήτων, ιδίως μετά το 2009. Ο τελευταίος παράγοντας είχε αρνητικές αλυσιδωτές επιπτώσεις σε μια σειρά κατασκευών που αφορούν εταιρείες και σε μια σειρά από τράπεζες που τους έχουν χρηματοδοτήσει (τόσο τους developers όσο και τους αγοραστές του τελικού προϊόντος). Η κατάσταση έχει περιπλακεί ακόμη περισσότερο από τα προβλήματα στην έκδοση των τίτλων ιδιοκτησίας. Κατά τη διάρκεια του τρίτου τριμήνου του 2014, η Κυπριακή οικονομία έδειξε κάποια σημάδια σταθερότητας, με την απόδοση της οικονομίας να είναι καλύτερη από ό, τι αναμενόταν κατά το τέλος του 2013. Η ανεργία παρέμεινε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, σταθεροποιήθηκε σε περίπου 17-18%, περαιτέρω μειώσεις καταγράφηκαν σε μισθούς και διεργασίες είναι σε εξέλιξη σχετικά με τις ιδιωτικοποιήσεις των ημικρατικών επιχειρήσεων, το αναθεωρημένο φόρο ακίνητης περιουσίας και το νομοσχέδιο εκποιήσεων. Λαμβάνοντας υπόψη τις επικρατούσες οικονομικές συνθήκες και την αναταραχή στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου, υπήρξε έλλειψη των συναλλαγών κατά τη διάρκεια του 3ου τριμήνου 2014. Η αύξηση της ανεργίας και οι προοπτικές της τοπικής οικονομίας διατήρησε την έλλειψη ενδιαφέροντος. Επιπλέον, οι ενδιαφερόμενοι δεν ήταν σε θέση να έχουν πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση ή τις καταθέσεις τους. ΔΕΙΚΤΗΣ ΤΙΜΩΝ ΑΚΙΝΗΤΩΝ Ο Δείκτης Τιμών Ακινήτων έχει καταγράψει πτώση σε όλες σχεδόν τις πόλεις και τις κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων, με σημαντική πτώση να καταγράφεται στη Λευκωσία. Η Λευκωσία αισθάνεται σαφώς τις επιπτώσεις των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση και ο τραπεζικός τομέας (οι δύο τομείς που κυριαρχούν στην τοπική αγορά εργασίας). Στην Κύπρο, οι τιμές των κατοικιών (σπίτια και διαμερίσματα) το 2 ο τρίμηνο του 2014, μειώθηκαν σε σύγκριση με το 1ο τρίμηνο του 2014 (κατά 1% και 1,1% αντίστοιχα), με τις μεγαλύτερες μειώσεις να είναι στην Πάφο (2.1% για τα σπίτια και 2,8% για τα διαμερίσματα). Οι τιμές των καταστημάτων μειώθηκαν

κατά ένα μέσο όρο του 3,0%, ενώ εκείνες των γραφείων και των αποθηκών μειώθηκαν κατά 12,2% και 2,6% αντίστοιχα. Σε σύγκριση με το 2ο τρίμηνο του 2013, οι τιμές μειώθηκαν κατά 7,8% για τα διαμερίσματα, 3.9% για τα σπίτια, 10.4% για τα καταστήματα, 8.3% για τα γραφεία, και 8.3% για τις αποθήκες. ΜΙΣΘΩΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ Στην Κύπρο, σε τριμηνιαία βάση, οι τιμές ενοικίασης μειώθηκαν κατά 1,3% για τα διαμερίσματα, 0.3% για τα σπίτια, 4,3% για τις μονάδες λιανικής πώλησης, 4,5% για τις αποθήκες και 1.0% για τα γραφεία. Σε σύγκριση με το 2ο τρίμηνο του 2013, τα ενοίκια μειώθηκαν κατά 7,6% για τα διαμερίσματα, 7,9% για τα σπίτια, 16.6% για τα καταστήματα, 11.6% για τις αποθήκες και 8.2% για τα γραφεία. Η πλειοψηφία των κατηγοριών περιουσιακών στοιχείων και γεωγραφικές περιοχές εξακολουθούν να πλήττονται. ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ Στο τέλος του Q2 2014 οι μέσες μικτές αποδόσεις διαμορφώθηκαν σε 3,9% για τα διαμερίσματα, 1.9% για τα σπίτια, 5.3% για τα καταστήματα, 4.3% για τις αποθήκες και 4.4% για τα γραφεία. Η παράλληλη μείωση των τιμών του κεφαλαίου και των ενοικίων είναι η διατήρηση της απόδοσης των επενδύσεων σε πολύ χαμηλά επίπεδα (σε σύγκριση με τις αποδόσεις στο εξωτερικό). Αυτό δείχνει ότι υπάρχει ακόμα περιθώριο για ανατιμολόγηση των τιμών. ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ Από έτος σε έτος ο όγκος των συναλλαγών μειώθηκε κατά περίπου 6%. Οι συναλλαγές στη Λευκωσία μειώθηκαν κατά 2% και στην Πάφο κατά 34%, αλλά αυξήθηκαν στη Λεμεσό, Λάρνακα και Αμμόχωστο από 19%, 10% και 20% αντίστοιχα. Το 1ο τρίμηνο του 2014, συμβάσεις πώλησης είχαν κατατεθεί για 948 ακίνητα, εκ των οποίων 181 στη Λευκωσία (19%), 275 στη Λεμεσό (29%), 173 στη Λάρνακα (18%), 60 στην Αμμόχωστο (6%), και 259 στη Πάφο (27%). Το 1ο τρίμηνο του 2014, οι πωλήσεις σε κατοίκους του εξωτερικού αποτελείται περίπου σε 28% (268 ακίνητα) του συνολικού όγκου συναλλαγών. Αυτό αντιπροσωπεύει από έτος σε έτος αύξηση περίπου 7%. Η Αμμόχωστος είχε την υψηλότερη εξάρτηση από ξένους αγοραστές, με τις πωλήσεις σε αλλοδαπούς να αντιπροσωπεύουν περίπου το 72% του συνόλου των συναλλαγών στην περιοχή. Αυτό ακολουθείται από την Πάφο στο 34%, τη Λάρνακα στο 27%, τη Λεμεσό στο 24% και τη Λευκωσία στο 13%. Από την άποψη της ζήτησης από το εξωτερικό, όλες οι επαρχίες, με την εξαίρεση της Πάφου, όπου οι συναλλαγές με ξένους μειώθηκαν κατά 33% από έτος σε έτος, παρουσίασαν αυξήσεις - Λευκωσία 9%, Λεμεσός 18%, Λάρνακα 48%, και η Αμμόχωστος 33%. Η τοπική ζήτηση, η οποία περιλαμβάνει περίπου 72% (680 ακίνητα) του όγκου συναλλαγών, μειώθηκε κατά 11% από έτος σε έτος. Οι συναλλαγές με τους ντόπιους μειώθηκαν κατά 58% στην Αμμόχωστο, κατά 34% στην Πάφο και κατά 4% στη Λευκωσία και αυξήθηκαν κατά 19% στη Λεμεσό και κατά 1% στη Λάρνακα.

ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ Η πτώση στον αριθμό των οικοδομικών αδειών υποδηλώνει ότι η κατασκευαστική δραστηριότητα θα παραμείνει σε πτωτική τάση βραχυπρόθεσμα. Κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2013, οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν κατά 29% σε m2 και 28% όσον αφορά την αξία σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του 2012. Η μείωση των οικοδομικών αδειών είναι πιο εμφανής σε μη οικιστικά κτίρια (μείωση της τάξης του 38 % σε m2) και μεγάλα έργα (μείωση 72% σε αριθμό). Μεγάλα έργα περιλαμβάνουν και εκείνα με επιφάνεια άνω των 900m2. Τα οικιστικά κτίρια αντιπροσωπεύουν το 80% του συνολικού m2 για τις οικοδομικές άδειες που χορηγήθηκαν κατά τους πρώτους δέκα μήνες του 2013. Εν τω μεταξύ, ο αριθμός των οικιστικών μονάδων για τις οποίες οικοδομικές άδειες χορηγήθηκαν, μειώθηκε κατά 28%, ενώ η αξία τους μειώθηκε κατά 26%. Η μείωση των οικοδομικών αδειών αποδεικνύεται σε όλες τις πόλεις στην Κύπρο. Η μεγαλύτερη μείωση καταγράφεται στη Λευκωσία (μείωση κατά 37% σε m2 άδεια και αξία), ακολουθούμενη από τη Λάρνακα (29% σε m2) και Αμμοχώστο (33% σε όρους αξίας). Αυτό υποδηλώνει την περαιτέρω μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας σε όλη τη Κύπρο. ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ Ο τομέας των κατασκευών εξακολουθεί να παρουσιάζει σταθερή μείωση. Ο Δείκτης Παραγωγής στις Κατασκευές δείχνει μια πτώση 22,4 της κατασκευαστικής δραστηριότητας από το 3ο τρίμηνο του 2012 έως το ίδιο τρίμηνο του 2013. Η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας τροφοδοτείται από την έλλειψη ρευστότητας και της κεφαλαιακής ανεπάρκειας, τους περιορισμούς, τα αυστηρά κριτήρια δανειοδότησης, καθώς και την υψηλή ανεργία που οδηγούν σε χαμηλή εμπιστοσύνη των καταναλωτών/αγοραστών. Συγκεκριμένα, οι πωλήσεις στην εγχώρια αγορά μειώθηκαν κατά 31,2% από έτος σε έτος. Κατά την ημερμηνία 03/2014 οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στην Κύπρο ήταν 52.772 με τα άτομα που σχετίζονται με την κατασκευή να αποτελεί περίπου το 13% των ατόμων χωρίς εργασία. Λαμβάνοντας υπόψη τη συνολική κατάσταση της οικονομίας και της αγοράς ακινήτων, αυτό δεν αποτελεί έκπληξη, και μπορεί να θεωρηθεί θετική ένδειξη ότι με τα λιγότερα ακίνητα που κατασκευάζονται, ο σχετικός όγκος δεν θα προσθέσει στην υπερπροσφορά των αποθεμάτων σε ορισμένες περιοχές. Το κόστος των οικοδομικών υλικών αυξήθηκε από το 2006 και μετά. Από το 2011-2012, ο δείκτης τιμών παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητος, μια τάση η οποία αναμένεται επίσης να είναι εμφανής μέχρι και το 2014. Ο παρακάτω πίνακας δείχνει το μέσο κόστος ανά τετραγωνικό μέτρο των νέων κατασκευών που ολοκληρώθηκε στον ιδιωτικό τομέα.

Κόστος Νέας Κατασκευής στον Ιδιωτικό Τομέα ( /m 2 ) Έτος Μέσο Κόστος * Πολυτελείς Κατοικίες Διαμερίσματα Γραφεία (Grade A) Καταστήματα Αποθήκες 2008 808 1.500 800-1.100 850-1.100 700-900 200-400 2009 842 840 830-1.120 870-1.150 750-950 250 450 2010 869 1.400-2.000 850-1.150 900-1.200 780-1.000 300-500 2011 899 1.450-2.050 850-1.150 950-1.200 800-1.050 350-550 2012 929 1.500-2.100 900-1.200 950-1.250 850-1.150 330-520 2013 935 1.500-2.100 900-1.200 950-1.250 850-1.100 300-500 2014 Ν/Α 1.450-1.900 850-1.150 900-1.200 800-1.050 300-500 Πηγή: CySTAT / ΔΑΝΟΣ/BNPPRE ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ / ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, το ποσοστό της μείωσης των τιμών των κατοικιών μειώθηκε κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014. Ο δείκτης των τιμών των κατοικιών (οικίες και διαμερίσματα) κατέγραψαν τριμηνιαία μείωση της τάξης του 2,0% κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014, που είναι η μικρότερη πτώση από το Μάρτη του 2013. Οι τιμές των κατοικιών σημείωσαν χαμηλότερο ποσοστό μείωσης για όλες τις περιοχές σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Η ίδια τάση παρατηρήθηκε για τις τιμές των διαμερισμάτων, με την εξαίρεση της Αμμοχώστου και της Πάφου. Παρά την αρνητική τάση των τιμών των κατοικιών, ωστόσο, άλλοι σημαντικοί δείκτες, όπως είναι οι συμβάσεις πωλήσεων, εμφανίζουν θετικά σημάδια των μελλοντικών εξελίξεων στον τομέα των ακινήτων. Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014 ο δείκτης τιμών κατοικιών καταγράφει την μικρότερη τριμηνιαία μείωση (2,0%) από τα πέντε τελευταία τρίμηνα. Οι τιμές διαμερισμάτων και οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν κατά 2,1% και 1,8%, σε σύγκριση με 2,6% και 2,7%, αντίστοιχα, κατά το προηγούμενο τρίμηνο.

Σε περιφερειακό επίπεδο, η μεγαλύτερη τριμηνιαία πτώση των τιμών των διαμερισμάτων καταγράφηκε στην Αμμόχωστο (4,5%), ενώ η Λευκωσία είχε τη μικρότερη μείωση (1,4%). Στις επαρχίες Λεμεσού και Λάρνακας, οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 2,1% και 3,0%, αντίστοιχα. Στην περιοχή της Πάφου οι τιμές των διαμερισμάτων μειώθηκαν κατά 2,8%. Όσον αφορά τις τιμές κατοικιών, η μεγαλύτερη τριμηνιαία πτώση καταγράφηκε στη Λευκωσία (2,1%), ενώ η μικρότερη μείωση παρατηρήθηκε στην Πάφο (0,1%). Στις συνοικίες της Λεμεσού, Λάρνακας και Αμμοχώστου, οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν κατά 1,8%, 1,9% και 1,3%, αντίστοιχα, σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Με βάση από έτος σε έτος, ο δείκτης τιμών των κατοικιών μειώθηκε κατά 9,1% το δεύτερο τρίμηνο σε σύγκριση με μείωση 9,7% το προηγούμενο τρίμηνο. Οι τιμές των κατοικιών μειώθηκαν κατά 9,1% και των διαμερισμάτων κατά 8,9%, αντίστοιχα. Κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014, οι μεγαλύτερες ετήσιες μειώσεις στις τιμές των κατοικιών έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Αμμοχώστου (11,2%) και στις τιμές των διαμερισμάτων στην περιοχή της Λάρνακας (13,1%). Οι μικρότερες ετήσιες μειώσεις για τις τιμές των διαμερισμάτων έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Αμμοχώστου (6,4%) και για τις τιμές των κατοικιών στην περιοχή της Πάφου (8,2%). Οι τιμές των διαμερισμάτων στις περιοχές της Λευκωσίας, της Λεμεσού και της Πάφου μειώθηκαν κατά 8,5%, 9,2% και 6,9%, αντίστοιχα. Οι τιμές των κατοικιών στις επαρχίες Λευκωσίας, Λεμεσού και Λάρνακας μειώθηκαν κατά 8,7%, 8,5% και 9,5%, αντίστοιχα. Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2014 ο ρυθμός μείωσης επιβραδύνθηκε για τις τιμές των κατοικιών σε όλες τις επαρχίες και για τις τιμές των διαμερισμάτων σε όλες τις επαρχίες, εκτός από την Αμμόχωστο και τη Πάφο. Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσίευσε το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, ο συνολικός αριθμός των συμβάσεων πώλησης (για Κύπριους και ξένους αγοραστές), σημείωσε ετήσια αύξηση της τάξης του 65,1% για το δεύτερο τρίμηνο του 2014, σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2013. Μια αύξηση της τάξης του 80,6% σημειώθηκε στον αριθμό των πωλήσεων σε Κύπριους αγοραστές, ενώ οι πωλήσεις σε ξένους αγοραστές σημείωσαν αύξηση της τάξης του 33,2%. Όλες οι περιοχές σημείωσαν ετήσια αύξηση, με τη Λευκωσία να έχει την υψηλότερη αύξηση 130% σε σύγκριση με το δεύτερο τρίμηνο του 2013. Στην περιοχή της Αμμοχώστου, αν και ο συνολικός αριθμός των συμβάσεων πώλησης σημείωσε ετήσια αύξηση της τάξης του 64,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2013, ο αριθμός των πωλήσεων σε αλλοδαπούς κατέγραψε μείωση της τάξης του 31%. Παρά το γεγονός ότι οι προοπτικές στον τομέα των κατασκευών εξακολουθούν να είναι αρνητικές, υπάρχει μια γεύση αποκατάστασης, σύμφωνα με τα στοιχεία και πληροφορίες της αγοράς. Κατά τη διάρκεια του δεύτερου τριμήνου του 2014, ο δείκτης της πρόθεσης ενός Κύπριου να χτίσει ή να αγοράσει ένα σπίτι μέσα στους επόμενους 12 μήνες καταγράφεται κατά μέσο όρο σε -90,2 με - 92,2 το προηγούμενο τρίμηνο. Ο δείκτης των προσδοκιών των τιμών των ακινήτων στον κλάδο

των κατασκευών καταγράφει κατά μέσο όρο σημαντικά μικρότερο αριθμό με αρνητικό πρόσημο (- 28,6) σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (-37,6). Ο δείκτης των προσδοκιών για την απασχόληση στον τομέα των κατασκευών καταγράφει επίσης σημαντικά λιγότερο αρνητικά επίπεδα (κατά μέσο όρο σε σύγκριση με -11,2-19,1 από το προηγούμενο τρίμηνο). Εν κατακλείδι, με τη δραστηριότητα και τις τιμές στα κύρια εμπορικά κέντρα της Λευκωσίας και της Λεμεσού να αντιμετωπίζουν σημαντικές μειώσεις, η ανατιμολόγηση σε αυτές τις αγορές, ειδικά στη Λευκωσία, αναμένεται να επιταχυνθεί τους επόμενους μήνες, κυρίως ως αποτέλεσμα της αύξησης της ανεργίας και η μείωση των μισθών του δημόσιου τομέα και των τραπεζικών υπαλλήλων. Οι άλλες πόλεις θα συνεχίσουν να βιώνουν χαμηλά επίπεδα ζήτησης, δεδομένου ότι εξαρτώνται από τις αγορές του εξωτερικού. ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ Εντός της αγοράς εμπορικών ακινήτων της Λευκωσίας η προσφορά έχει ξεπεράσει την τρέχουσα ζήτηση. Οι τιμές των εμπορικών ακινήτων έπεσαν σε όλες τις πόλεις κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2014. Παραδοσιακά οι χώροι γραφείων στην Κύπρο βρίσκονται στα κοινού τύπου πολυώροφα κτίρια. Τα τελευταία χρόνια φαίνεται ότι υπάρχει ζήτηση για γραφεία βαθμού Α με όλες τις σύγχρονες απαιτήσεις και προδιαγραφές. Αυτό το είδος του χώρου γραφείων θέτει τον πήχη λίγο υψηλότερα για τις τιμές πώλησης, αλλά και για τα ενοίκια. Στην ευρύτερη περιοχή της Λευκωσίας, οι αποδόσεις επενδύσεων για καταστήματα και γραφεία κυμαίνονται μεταξύ 6,5% και 9%. Η μείωση των πελατών και τα υψηλά ενοίκια έχουν προκαλέσει ιδιοκτήτες καταστημάτων να κλείσουν και να κινηθούν εκτός κεντρικών οδικών αρτηριών. Η λιανική αγορά υποφέρει λόγω του κορεσμού και τη χαμηλή κατανάλωση. ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΑΓΟΡΑΠΩΛΗΣΙΕΣ Η γη στην οποία το έργο του Κίμωνα Φοινικούδων στη Λάρνακα πρόκειται να κατασκευαστεί μαζί με τις σχετικές Πολεοδομικές άδειες του, έχει πωληθεί από την οικογένεια Λευκαρίτη σε μια ομάδα Ρώσων επενδυτών τον Ιούνιο του 2014. Η τιμή της συναλλαγής ήταν 24εκ. Το έργο θα συνδυάσει ξενοδοχείο, καταστήματα και διαμερίσματα και εκτιμάται ότι η αξία του θα ανέρχεται στα 100 εκ. περίπου, όταν ολοκληρωθεί. Κτίριο γραφείων που αναπτύχθηκε από τη Cyfield και βρίσκεται στη Λεωφόρο Λεμεσού στην πρωτεύουσα της Κύπρου, πωλήθηκε για 3.700.000,00 σε ένα Βελγικό επενδυτικό ταμείο. Με βάση τις πληροφορίες, η καλυπτόμενη επιφάνεια του κτιρίου είναι 1.170m2 και η αξία του ανά m2 ανέρχεται σε 3.160. Η ημερομηνία της συναλλαγής, όπως αναφέρεται στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ήταν η 21η Φεβρουαρίου, 2014.

Το ίδιο Βελγικό επενδυτικό ταμείο αγόρασε το κτίριο γραφείων δίπλα στο παραπάνω για 7.410.000,00. Χτίστηκε επίσης από τον ίδιο developer (Cyfield). Με βάση τις πληροφορίες, η καλυπτόμενη επιφάνεια του κτιρίου είναι 2.297m2 και η αξία του ανά m2 ανέρχεται σε 3.225. Η ημερομηνία της συναλλαγής, όπως αναφέρεται στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ήταν η 21η Φεβρουαρίου, 2014. Κτίριο γραφείων "City Link" που βρίσκεται στην Λεωφόρο Αρμενίας, στην πρωτεύουσα της Κύπρου, αγοράστηκε για 5.100.000,00 από την πρεσβεία του Κουβέιτ. Με βάση τις πληροφορίες, η καλυπτόμενη επιφάνεια του κτιρίου είναι 1.060m2 και η αξία του ανά m2 ανέρχεται σε 4.810. Η συναλλαγή έγινε την 21, Φεβρουαρίου 2014. Ένα τριώροφο κτίριο γραφείων το οποίο βρίσκεται στην Λεωφόρο Ανδρέα Αβρααμίδη στην πρωτεύουσα της Κύπρου, πωλήθηκε για 3.500.000,00. Με βάση τις πληροφορίες, η καλυπτόμενη επιφάνεια του κτιρίου είναι 1.000m2 και η αξία του ανά m2 ανέρχεται στις 3.500. Η ημερομηνία της συναλλαγής, όπως αναφέρεται στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ήταν την 12 Νοέμβρη 2013. Κτίριο γραφείων που βρίσκεται στην Λεωφόρο Λεμεσού στην πρωτεύουσα της Κύπρου, πωλήθηκε για 4.000.000,00. Με βάση τις πληροφορίες, το κτίριο πωλήθηκε ως «cold shell» και η τιμή του ανά m2 ανέρχεται σε 2.650. Η ημερομηνία της συναλλαγής, όπως αναφέρεται στο Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας ήταν στις 7 Φεβρουαρίου του 2014. Η PWC έχει πουλήσει τα κτίρια γραφείων της στη Λευκωσία και στη Λεμεσό με τη μορφή της πώλησης και επαναμίσθωσης. Συγκεκριμένα, το "Julia House" στη Λευκωσία πουλήθηκε για 10.200.000,00 την 11η Φεβρουαρίου 2014 και το "City House" στη Λεμεσό πωλήθηκε για 10.900.000,00 την 13 Μάρτη 2014. Η διάρκεια της μίσθωσης είναι για 10 χρόνια με απόδοση 6%. Η ξενοδοχειακή βιομηχανία έχει δει μια σημαντική προσοχή τον τελευταίο καιρό, με τις Ρωσικές εταιρείες να επενδύουν σε 3 κύρια ξενοδοχειακά συγκροτήματα του νησιού. Το Αλέξανδρος ο Μέγας στην Πάφο, που ανήκει στην εταιρεία Kanika Hotels, έχει πρόσφατα πωληθεί στη Ρωσική εταιρεία επενδυτών Ruby Coast Properties Ltd. Το ξενοδοχείο θα συνεχίσει να λειτουργεί από την εταιρεία Kanika μέσω μακροχρόνιας σύμβασης μίσθωσης. Σύμφωνα με δημοσιεύματα των ΜΜΕ, η κατασκευαστική εταιρεία Chapo πούλησε ένα εμπορικό 2.500m2 οικόπεδο στη Λεμεσό για 4,8 εκατ σε Λιβανέζους επενδυτές. Άλλες πρόσφατες σημαντικές συμφωνίες συμπεριλαμβάνουν τους ομίλους ΛΕΠΤΟΣ, TOFARCO, ΣΙΑΚΟΛΑΣ και ΑΘΗΑΙΝΙΤΗΣ. Μεταγκαταστάσεις Γραφείων έγιναν από τις εταιρείες CNP, FXTM, PWC, Wargaming, EY και FBME σε νέα πολυτελή γραφεία. Η προτιθέμενη μετεγκατάσταση οργανισμών όπως του

Υπουργείου Υγείας και του ΚΟΤ καθώς και η επέκταση της Αστυνομίας δημιουργούν μια δυναμική στην αγορά γραφείων. Μεγάλα έργα αναπτύξεις όπως η Μαρίνα και το κτήριο γραφείων ΟΒΑΛ στη Λεμεσό, η νέα Πρεσβεία του Ομάν απέναντι από το Μελκονιάν στη Λευκωσία, η ανάπτυξη τις αλυσίδας PIZZA HUT, η εγκατάσταση στη Λάρνακα των εταιρειών Halliburton και Schlumberger, τα επερχόμενα καζίνο και το ενδιαφέρον επενδυτικών ταμείων για ακίνητα εισοδήματος στη Κύπρο, σηματοδοτούν θετικές προοπτικές. ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με αρνητικό πρόσημο έκλεισε ο Νοέμβριος σε σχέση με τα πωλητήρια έγγραφα που κατατέθηκαν στα κτηματολογικά γραφεία. Ο αριθμός παγκύπρια έφτασε τα 370 σε σύγκριση με 394 τον αντίστοιχο μήνα του 2013 ο οποίος ήταν και ο καλύτερος της περσινής χρονιάς με αποτέλεσμα να καταγραφεί μείωση 6%. Ο τελευταίος μήνας του 2014 που κινήθηκε χειρότερα από τον αντίστοιχο περσινό ήταν ο Φεβρουάριος όταν και σημειώθηκε μείωση 12%. Πάντως, η χρονιά θα κλείσει με σημαντικό θετικό πρόσημο αφού με τα στοιχεία ενός μήνα να απομένουν, τα 4073 πωλητήρια που υποβλήθηκαν είναι κατά 20% περισσότερα από πέρσι. Στην πρωτεύουσα ο Νοέμβριος ήταν από τους καλύτερους μήνες αφού κατατέθηκαν 73 πωλητήρια 11 περισσότερα από τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Για το εντεκάμηνο, η άνοδος ανήλθε σε 11% με συνολικά 695 πωλητήρια. Η Λεμεσός κινήθηκε σε αρνητικό πρόσημο για πρώτη φορά από τον Γενάρη αφού κατατέθηκαν μόλις 103 πωλητήρια που αντιστοιχούν σε ετήσια μείωση 21%. Ο Νοέμβριος ήταν από τους καλύτερους μήνες στην επαρχία Λάρνακας αφού κατατέθηκαν 82 πωλητήρια έγγραφα που αντιστοιχούν σε αύξηση 74% σε σχέση με τον Νοέμβριο του 2013. Σε σχέση με το εντεκάμηνο η αύξηση φτάνει το 31% με 727 πωλητήρια έγγραφα. Η επαρχία Αμμοχώστου κινήθηκε στα γνωστά επίπεδα με μόλις 20 πωλητήρια να κατατίθενται σε σύγκριση με 19 τον Νοέμβριο του 2013. Τους πρώτους έντεκα μήνες του 2013 η αύξηση φτάνει το 33% αφού κατατέθηκαν 283 πωλητήρια. Ο περσινός Νοέμβριος ήταν ο καλύτερος μήνας για την επαρχία Πάφου και αυτό είχε τον αντίκτυπο του στο φετινό αφού αν και κατατέθηκαν 92 πωλητήρια καταγράφηκε μείωση 32%. Ως αποτέλεσμα, το εντεκάμηνο είναι στα ίδια επίπεδα με πέρσι αφού τα 1078 πωλητήρια αντιστοιχούν σε αύξηση 1%. Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) μειώθηκε στο 5,3%, σε αντίθεση με την προβλεπόμενη 8,7%. Το γεγονός αυτό συγκαλύπτει την άνιση κατανομή των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης.

Η ανεργία αναμένεται να περιοριστεί ως αποτέλεσμα των σχεδίων / προγραμμάτων παροχής κινήτρων της κυβέρνησης για τις εταιρείες να απασχολούν προσωπικό και την αύξηση του επιπέδου της μερικής απασχόλησης. Η προσφορά ακινήτων αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά, κυρίως λόγω των επικείμενων κατασχέσεων, αλλά και λόγω της πρόσφατα σημαντικής, σε μέγεθος γης εντός των Περιοχών των Βρετανικών Βάσεων που δόθηκαν στους ιδιοκτήτες τους για αξιοποίηση. Η ζήτηση θα συρρικνωθεί περαιτέρω λόγω της μείωσης της τοπικής αγοραστικής δύναμης. Λόγω της αυξανόμενης απόστασης μεταξύ προσφοράς και ζήτησης, αναμένεται ότι η ανάκαμψη το 2015 θα είναι συγκρατημένη. Ο όγκος των συναλλαγών αναμένεται να παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, ενώ οι κάνουλες χρηματοδότησης θα παραμείνουν κλειστές. Αυτό θα έχει ως συνέπεια την περαιτέρω μείωση των τιμών των ακινήτων και ιδίως των τιμών της γης. Η έλλειψη των συναλλαγών και, συνεπώς, η αβεβαιότητα όσον αφορά τις τάσεις της αγοράς θα προκαλέσει μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ των ζητούμενων τιμών, την αποτίμηση τους και τις συναλλαγές που τελικά θα πραγματοποιηθούν. Πάνος Δανός FRICS, VRV, C.Env. Διευθύνων Σύμβουλος, ΔΑΝΟΣ / BNPPRE Έλενα Βασιλείου B.Sc. (Hons) Εκτιμήτρια www.danos.com.cy ΔΑΝΟΣ / BNPPRE Διεθνείς Σύμβουλοι & Εκτιμητές Ακινήτων

Πίνακες Τιμών Ακινήτων 2014 ΟΙΚΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΕΣΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ( /m 2 ) ΤΟΥ 2014 Πόλη Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Αμμόχωστος Διαμερίσματα Πρώτες / Ανεξάρτητες Κατοικίες Δευτερεύουσες Κατοικίες Οικιστικά Οικόπεδα Χωράφια Θέα στη Θάλασσα - 4.000-8.000 2.000-5.000 2.500-3.500 3.000-6.000 1.750-2.300 2.000-3.000 1.400-1.900 1.700-2.200 1.700-2.800 1.300-1.800 1.000-1.700 1.100-1.500 900 1.300 800-1.300 Θέα στη Θάλασσα - 5.000-9.500 2.500-4.500 3.500-4.000 4.000 6.500 2.500-3.500 3.000-4.000 1.800-2.900 2.500 3.200 2.000 3.000 1.400-2.200 1.500-2.500 1.000-1.500 1.300 1.800 1.100 1.800 Θέα στη Θάλασσα - 4.000-7.500 1.700-3.000 2.500-3.500 3.000 5.000-1.200-1.800 1.000-1.500 1.200-2.000 1.000 1.700 Τουριστικά - 2.000-3.000 600-900 700 1.000 600 1.000 450-800 600-1.000 300-600 300-500 300 500 250 450 300-600 160-300 150 300 100-200 Τουριστικά - 1.000 1.500 350 550 350 550 300 500 250 450 300 450 150 300 150 300 150 250 100-180 100-200 40-100 50-120 40 100 Περιγραφή Ακινήτων: Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate Διαμερίσματα: Ανεξάρτητες Κατοικίες: Δευτερεύουσες Κατοικίες: Οικιστικά Οικόπεδα: Χωράφια: Νέα ή σχετικά νέα (2-5 χρονών), Μέτριας / καλής ποιότητας Νέα ή σχετικά νέα (2-5 χρονών), Μέτριας / καλής ποιότητας Αναπτύξεις οι οποίες στοχεύουν αγοραστές δεύτερης κατοικίας (παραθεριστικές κατοικίες). Νέα ή σχετικά νέα (2-5 χρονών) και μέτριας / καλής ποιότητας κατασκευής. Ένα οικιστικό οικόπεδο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα τελικό προϊόν ενός τμήματος διαχωρισμού. Για ένα ακίνητο για να καταχωρηθεί ως ένα οικιστικό οικόπεδο πρέπει να προσφέρει όλες τις απαραίτητες παροχές (ρεύμα, νερό, οδικό δίκτυο / πεζοδρόμια). Ως εκ τούτου, ένα οικόπεδο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε στιγμή, σύμφωνα με τις διατάξεις (πυκνότητα κτίριο / κάλυψη κλπ) που καθορίζονται από τη ζώνη σχεδιασμού που εμπίπτει. Οικιστικά οικόπεδα στη Κύπρο είναι κατά μέσο όρο περίπου 550m2. Οικόπεδο στη φυσική του κατάσταση χωρίς ανθρωπογενείς βελτιώσεις, όπως η εκκαθάριση, το σκάψιμο, η διαλογή, ο καθαρισμός κ.ά. Τα χωράφια μπορούν να χωριστούν σε οικόπεδα εκτός εάν

εμπίπτουν στον τομέα της γεωργικής ζώνης. Ωστόσο, όλα τα χωράφια μπορούν να αναπτυχθούν εφ' όσον πληρούν ορισμένα κριτήρια (π.χ. οδική πρόσβαση, ύδρευση κ.λπ.). ΟΙΚΙΣΤΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΕΣΕΣ ΜΗΝΙΑΙΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ( /m 2 ) ΤΟΥ 2014 Πόλη Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Αμμόχωστος - 10 16 7-10 7 11 7 12 Θέα στη Θάλασσα Διαμερίσματα 5 8 6 9 4 6 4 6 5 6 4 6 4 7 3 5 3 5 3 5 Θέα στη Θάλασσα - 10 18 8 12 8 12 8 14 Πρώτες Κατοικίες Δευτερεύουσες Κατοικίες 6 10 6 10 5 7 4 6 5 6 5 7 4 7 3 5 3 6 3 5 Θέα στη Θάλασσα - 8-15 6 10 7-12 8-13 - 3,5-6 3-5 3 6 3 5 Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΕΣΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ( /m 2 ) ΤΟΥ 2014 Πόλη Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Αμμόχωστος Καταστήματα Γραφεία Οικιστικά Οικόπεδα Χωράφια Πρώτης Κατηγορίας 3.000-5.000 3.500 5.000 2.000-3.500 1.800 2.500 1.700 1.900 1.500-3.000 1.500 2.500 1.200 2.000 1.000 1.500 1.000 1.200 2.500-4.000 3.000 5.000 2.000 3.000 1.500 1.800 1.800 2.000 1.000-2.000 1.500-2.500 900 1.500 1.000 1.400 1200 1300 1.500-2.800 1.500 2.500 700 1.200 600 800 600 900 700 1.000 750 1.000 450-650 450 550 300-500 700 1.200 700 1.100 300 500 280 400 300 500 300-450 350 450 200-250 200 250 150 200 Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate

ΓΡΑΦΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΜΕΣΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ( /m 2 ) ΤΟΥ 2014 Πόλη Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Αμμόχωστος Καταστήματα Γραφεία Πρώτης Κατηγορίας 15-25 15-25 12 20 12-20 10 20 6-12 8-12 5 10 5 10 5 10 10-15 12-20 8-12 7 12 6 11 5-10 5-12 4 8 3-7 3 7 Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate Περιγραφή Ακινήτων: Λιανικής Πώλησης: Γραφείο: Οικιστικό Οικόπεδο: Χωράφια: Πρώτης Κατηγορίας: Κύριοι εμπορικοί δρόμοι (high-street) δρόμοι: περιορισμένη κυκλοφορία και ροή των πεζών Πρώτης Κατηγορίας: Υψηλότερη ποιότητα με πιο σύγχρονες ανέσεις και εγκαταστάσεις, νέες ή σχετικά νέες (2-5 ετών) Δευτερεύουσας: Μεσαία ποιότητα άνω των 5 ετών Ένα οικιστικό οικόπεδο μπορεί να θεωρηθεί ως ένα τελικό προϊόν ενός τμήματος διαχωρισμού. Για ένα ακίνητο για να καταχωρηθεί ως ένα οικιστικό οικόπεδο πρέπει να προσφέρει όλες τις απαραίτητες παροχές (ρεύμα, νερό, οδικό δίκτυο / πεζοδρόμια). Ως εκ τούτου, ένα οικόπεδο μπορεί να αναπτυχθεί σε οποιαδήποτε στιγμή, σύμφωνα με τις διατάξεις (πυκνότητα κτίριο / κάλυψη κλπ) που καθορίζεται από τη ζώνη σχεδιασμού που εμπίπτει. Οικιστικά οικόπεδα στη Κύπρο είναι κατά μέσο όρο περίπου 550m2. Οικόπεδο στη φυσική του κατάσταση χωρίς ανθρωπογενείς βελτιώσεις, όπως η εκκαθάριση, το σκάψιμο, η διαλογή, ο καθαρισμός κ.ά. Τα χωράφια μπορούν να χωριστούν σε οικόπεδα, εάν εμπίπτουν στον τομέα της γεωργικής ζώνης. Ωστόσο, όλα τα χωράφια μπορούν να αναπτυχθούν εφ 'όσον πληρούν ορισμένα κριτήρια (π.χ. οδική πρόσβαση, ύδρευση κ.λπ.). ΑΓΡΟΤΕΜΑΧΙΑ ΜΕΣΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ( /m 2 ) ΤΟΥ 2014 Πόλη Λευκωσία Λεμεσός Λάρνακα Πάφος Αμμόχωστος Πρόσβαση Δρόμου 5-18 5-15 5-15 10-25 6-20 Κοντά σε Δρόμο 3-10 3-10 3-10 5 15 5-15 Περίκλειστα / Χωρίς προοπτική 1,5-3 1,5-4 1-3 1-3 1,5 4 Πηγή: Δανός, σε συνεργασία με την BNP Paribas Real Estate

ΚΑΙ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΒΥΘΙΣΤΗΚΕ!