VIDEOφιλοσοφείν: Η τεχνολογία στην υπηρεσία της Φιλοσοφίας Παραδείγματα διδακτικής αξιοποίησης video στο μάθημα των Αρχών Φιλοσοφίας (Β Λυκείου Γενική Παιδεία) 3 ο ΓΕ.Λ. ΠΕΙΡΑΙΑ 27 ΜΑΡΤΙΟΥ 2015 Μαλεγιαννάκη Ειρήνη Ευαγγέλου Σμαράγδα 2 ο ΓΕ.Λ. Κορυδαλλού
ΣΤΟΧΟΙ: Με τις ακόλουθες διδακτικές προτάσεις επιδιώκουμε οι μαθητές/τριες: να αποκτήσουν την αίσθηση του προβληματισμού που αφορά τις λειτουργίες της φιλοσοφίας, να ασκηθούν σε φιλοσοφικά ερωτήματα και να διαμορφώσουν προσωπική στάση απέναντι σε αυτά, να συνειδητοποιήσουν ότι η φιλοσοφία «συναντά» την επιστήμη, τη θρησκεία και την τέχνη και ότι, πέρα από θεωρητική γνώση, αποτελεί και κοινωνική παρέμβαση, πολιτική και ηθική πράξη, να κατανοήσουν ότι τα φιλοσοφικά ερωτήματα μπορεί να φαίνονται υπερχρονικά, επαναπροσδιορίζονται όμως από το διαφορετικό κάθε φορά πολιτιστικό συγκείμενο, να δραστηριοποιηθούν, μέσω των ομαδικών εργασιών, να αναπτύξουν πνεύμα συνεργασίας, ερευνητικής μάθησης και κριτικής αξιοποίησης της σύγχρονης τεχνολογίας.
Διεθνής Τελικός Φιλοσοφίας Αξιοποίηση του βίντεο των Monty Python στα πλαίσια της ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ https://www.youtube.com/watch?v=qs2wwghukrk
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, Ενότητες πρώτη, τέταρτη και πέμπτη 1 η διδακτική ώρα: Monty Python, Διεθνής Τελικός Φιλοσοφίας (διάρκεια 4:08) https://www.youtube.com/watch?v=qs2wwghukrk Συζήτηση για την «αποκωδικοποίηση» της ταινίας: Ποιοι είναι οι Monty Python; Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές εντοπίζονται ανάμεσα στο ποδόσφαιρο και στη φιλοσοφία; (σχεδιασμός, ομαδικότητα, απήχηση) Ποιες ιδιαιτερότητες παρατηρούνται στον συγκεκριμένο ποδοσφαιρικό αγώνα; Ποια ονόματα αναγνωρίζουν στη σύνθεση των ομάδων;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, Ενότητες πρώτη, τέταρτη και πέμπτη 2 η διδακτική ώρα (στο Εργαστήριο της Πληροφορικής): Οι μαθητές χωρίζονται σε τέσσερις ομάδες (Έλληνες, Γερμανοί, Άγγλοι φιλόσοφοι, διαιτητές) και αναλαμβάνουν: α) να συντάξουν ένα σύντομο βιογραφικό των φιλοσόφων της επιλογής τους, β) να αναζητήσουν το θέμα ή τα θέματα που τους απασχόλησαν και γ) να βρουν φράσεις από το έργο των φιλοσόφων αυτών. Σημείωση: Ως εναλλακτική λύση προτείνεται η παραπάνω δραστηριότητα να δοθεί ως εργασία για το σπίτι.
3 η - 4 η διδακτική ώρα: ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1, Ενότητες πρώτη, τέταρτη και πέμπτη Οι ομάδες παρουσιάζουν (ηλεκτρονικώς σε ppt αρχείο ή σε αφίσα) την κοινωνική προέλευση, τις σπουδές και τα φιλοσοφικά ενδιαφέροντα των φιλοσόφων που έχουν επιλέξει. Γίνεται συζήτηση για την ιδιαιτερότητα της φιλοσοφικής σκέψης και τη σχέση της με την κοινωνία και την ιστορία. Τα αποτελέσματα της συζήτησης καταγράφονται στον πίνακα με τη μορφή του «καταιγισμού ιδεών». Με τις φράσεις των φιλοσόφων δημιουργείται μια αφίσα, η οποία θα εμπλουτιστεί στη συνέχεια με συνθήματα σε τοίχους της πόλης. Τίτλος της αφίσας: «Φιλοσοφία: από το παρελθόν στο παρόν ή και αντίστροφα;»
Animated Φιλόσοφοι Αξιοποίηση της σειράς της ΕΤ3 στα πλαίσια του μαθήματος της ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ https://www.youtube.com/playlist?list=plnlogtfcjd rgoyviks6wxdjcksi6fzeeg
ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΙ 12 ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ Αριστοτέλης Πλάτωνας Επίκουρος Σωκράτης Δημόκριτος Εμπεδοκλής Παρμενίδης Ηράκλειτος Πυθαγόρας Πλωτίνος Θωμάς Ακινάτης
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 σχολικού εγχειριδίου, ενότητα 5: Φιλοσοφία και Ιστορία Προβολή του επεισοδίου: Παρμενίδης/ τέλη 6 ου αι. Η πιο πρωτότυπη μορφή της προσωκρατικής φιλοσοφίας. Διερωτώμενος για το «είναι» των όντων θέτει τις βάσεις της Οντολογίας/Μεταφυσικής (το επεισόδιο υπενθυμίζεται στο κεφ. 5). Στην ερώτηση «ποια η βάση όλων των πραγμάτων», ποιο το σταθερό και αναλλοίωτο στοιχείο όλων των πραγμάτων, η απάντησή του είναι ότι: υπάρχουν! Διάκριση πραγματικού φαινομενικού, είναι μη είναι. Η επισήμανσή του ότι οι αισθήσεις παραπλανούν τον συνδέουν γνωσιολογικά με τον ιδεαλισμό (μια πρώτη νύξη για τον Ιδεαλισμό βλ. κεφ. 3). Έμφαση στον άχρονο και ακίνητο χαρακτήρα του πραγματικού «είναι».
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 σχολικού εγχειριδίου, ενότητα 2, 2: Πλατωνικές Ιδέες Προβολή του επεισοδίου: Πλάτων. Αναλυτική παρουσίαση της Θεωρίας των ιδεών: Ο δυϊσμός του Πλάτωνα επηρεάζει τόσο τη θεωρία του για τη δημιουργία εννοιών, όσο και τη γνωσιολογική (βλ. Ορθολογισμός κεφ. 3) και τη μεταφυσική του θεωρία (βλ. δυϊσμός κεφ. 5). Παρουσίαση της πολιτείας του Πλάτωνα: Θα υπενθυμιστεί στο κεφ. 7, αναζήτηση της ιδανικής πολιτείας.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 σχολικού εγχειριδίου, ενότητα 3, 2: Εμπειρισμός Προβολή του επεισοδίου: Αριστοτέλης. Έμφαση στην εμπειριστική προσέγγιση και την επαγωγική πορεία προς την απόκτηση της γνώσης. Λογική απόρροια του πραγματισμού του. Ο μονισμός του Αριστοτέλη επηρεάζει όλη τη σκέψη του: από τη θεωρία του για τις έννοιες (βλ. καθολικές έννοιες κεφ. 2), έως την οντολογία του (η ζωή είναι κίνηση, ο θεός είναι ενέργεια, το κινούν ακίνητο που δημιούργησε την κίνηση). Επισήμανση της ηθικής φιλοσοφίας του Αριστοτέλη (βλ.κεφ. 6): Εφόσον δεν πιστεύει στη μεταθάνατον ύπαρξη, σκοπός είναι η επίτευξη της ευτυχίας εδώ και τώρα και η Μεσότητα τρόπος πραγματοποίησής της.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 σχολικού εγχειριδίου, ενότητα 3, 2: Υλισμός Προβολή του επεισοδίου: Επίκουρος. Υλιστής & Άθεος: Δεν πιστεύει στην ύπαρξη μεταθανάτιας ύπαρξης: πώς αυτό επηρεάζει την αντιμετώπιση του φόβου του θανάτου; Ηδονιστής: επισήμανση της παρεξηγημένης έννοιας της Ηδονής στον Επίκουρο. Σύνδεση και με κεφ. 6, εφόσον η Ηδονή είναι ο στόχος ζωής για το φιλόσοφο. Επισήμανση της αρχής της ισότητας που εφαρμόστηκε στον Κήπο: Πώς κρίνουμε την ηθική του;
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 σχολικού εγχειριδίου, ενότητα 3,1: Ηθική στάση ζωής Προβολή του επεισοδίου: Σωκράτης. Επισήμανση της ηθικής του: Ο άνθρωπος πρέπει να οδηγείται προς την αλήθεια, να πράττει αυτό που είναι σωστό και αληθινό. Η αλήθεια πηγάζει από την ψυχή, το αθάνατο στοιχείο του ανθρώπου (υπενθύμιση του δυϊσμού του Πλάτωνα). Είναι προτιμότερο να αδικείσαι παρά να αδικείς (ηθική επανάσταση έναντι της ηθικής της εκδίκησης που προϋπάρχει στην αρχαϊκή Ελλάδα). Πράττουμε το κακό επειδή δε γνωρίζουμε το καλό: η αρετή είναι διδακτή. Ο σεβασμός του Σωκράτη απέναντι στους νόμους: σύνδεση με το κεφ. 7. Έμπρακτη εφαρμογή της φιλοσοφίας του (υπενθύμιση της φιλοσοφίας ως τέχνης του βίου) με την αποδοχή της ποινής του.
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ευχαριστούμε τον κ. Αμπελά Α. που στο πλαίσιο της Μείζονος Επιμόρφωσης των Εκπαιδευτικών (Ραφήνα 2011) μοιράστηκε μαζί μας την ιδέα του για τη διδακτική αξιοποίηση του ποδοσφαιρικού αγώνα. (https://akisambelas.wordpress.com/author/akisambelas/) Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών μαθημάτων στο Γενικό Λύκειο (Σχολικό έτος: 2009-2010), Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα. Βιρβιδάκης Σ., Καρασμάνης Β., Τουρνα Χ., Αρχές Φιλοσοφίας, Β Τάξη Γενικού Λυκείου, (Βιβλίο καθηγητή), Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα.