ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΕ. Υπό της φοιτήτριας: ΣΚΑΡΛΑΤΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗΣ (ΑΜ: 9494) Επιβλέπων Καθηγητής: ΜΑΓΟΥΛΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 2013 1

Ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΕ. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ..10 1.1. ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΑΝΕΙΟΥ...10 1.2. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ..10 1.2.1 ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΛΛΗΛΟΧΡΕΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ..13 1.2.2 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ...14 1.2.3 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ.14 1.2.4 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ..14 1.2.5 ΔΑΝΕΙΑ ΤΑΚΤΗΣ ΛΗΞΕΩΣ...16 1.2.6 ΤΟΚΟΧΡΕΟΛΥΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ.16 1.2.7 ΧΡΕΟΛΥΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ.16 1.2.8 ΔΑΝΕΙΑ ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ..17 1.2.9 ΔΑΝΕΙΑ ΜΙΚΤΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ..17 1.2.10 ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΔΟΣΗΣ..18 1.2.11 ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΞΕΝΟ ΝΟΜΙΣΜΑ 18 1.2.12 ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ.19 1.2.13 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ.19 1.2.13.1 ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ.20 1.2.13.2 ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ.20 1.2.13.3 ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ 20 1.2.13.4 ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΕΚ/ΕΔ 21 1.2.13.5 ΕΙΔΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ..21 2

1.2.14 ΔΑΝΕΙΑ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΚΑΡΤΩΝ..21 1.2.15 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ..22 1.2.16 ΕΟΡΤΟΔΑΝΕΙΑ.23 1.2.17 ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ 23 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ο ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ..25 2.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ..25 2.2 ΑΙΤΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 25 2.2.1 Η ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ Η.Π.Α..26 2.2.3 Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.28 2.2.3.1 ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ 30 2.2.3.2 ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ..31 2.3 ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΣ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ..33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ο ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ... 36 3.1 ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ.36 3.2 ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΔΑΝΕΙΟΥ.37 3.3 ΠΡΟΕΓΚΡΙΣΗ ΔΑΝΕΙΟΥ.39 3.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ 41 3.4.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 41 3.4.1.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ..42 3.4.1.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 43 3.4.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ Η ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ.44 3

3.4.2.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ 44 3.4.2.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ 45 3.4.2.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ.45 3.4.2.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΓΙΩΝ.46 3.4.2.5 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 46 3.4.2.6 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΕΞΟΦΛΗΣΕΩΣ ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΩΝ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΩΝ 47 3.4.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 47 3.4.3.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΜΙΚΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ Η ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ.48 3.4.3.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ Η ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ.49 3.4.3.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ...49 3.4.3.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ 50 3.4.3.5 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΕΩΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ 51 3.4.3.6 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ 52 3.4.3.7 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΔΑΝΕΙΑΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ...52 3.4.3.8 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΔΑΝΕΙΑΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ...53 4

3.4.3.9 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΛΥΨΕΩΣ ΤΟΚΩΝ..54 3.5 TA 5 C ΤΗΣ ΔΑΝΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ - THE 5 C s OF CREDIT 55 3.5.1 ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (CAPACITY)..56 3.5.2 ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ ΔΑΝΕΙΟΔΟΤΗΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (COLLATERAL).56 3.5.3 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (CAPITAL)...57 3.5.4 ΟΡΟΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (CONDITIONS) 58 3.5.5 ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ (CHARACTER) 58 3.6 ΑΞΙΟΛΟΓΙΣΗ ΠΙΣΤΟΛΙΠΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ (CREDIT RANKING) 60 3.7 ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ.61 3.7.1 ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΟΜΑΛΗΣ ΑΠΟΠΛΗΡΩΜΗΣ ΤΟΥ ΔΑΝΕΙΟΥ.62 3.8 ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ.67 3.8.1 ΕΝΟΧΙΚΕΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ.67 3.8.1.1 ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ...69 3.8.1.2 ΕΤΑΙΡΙΚΕΣ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ.70 3.8.1.3 ΕΓΓΥΗΤΙΚΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΕ ΔΙΚΑΙΟΥΧΟ ΤΗΝ ΤΡΑΠΕΖΑ.71 3.8.1.4 ΠΑΡΟΧΗ ΕΓΓΥΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ.71 3.8.1.5 ΥΠΟΣΧΕΤΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ.72 3.8.2 ΕΜΠΡΑΓΜΑΤΕΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΕΙΣ..72 3.8.2.1 ΕΝΕΧΥΡΟ...73 5

3.8.2.2 ΥΠΟΘΗΚΗ 75 3.8.2.3 ΠΡΟΣΗΜΕΙΩΣΗ ΥΠΟΘΗΚΗΣ..78 3.9 Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΠΡΙΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ 79 3.9.1 ΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ...80 3.9.2 ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ.81 3.10 ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 83 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ο ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ....86 4.1 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ..87 4.2 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ..88 4.3 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΓΑΛΛΙΑ 90 4.4 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΠΑΝΙΑ 92 4.5 ΤΟ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑΣ.94 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ο ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ..95 5.1 ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ 95 5.1.1 ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΤΑ ΔΙΕΘΝΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ.96 6

5.1.2 ΔΙΕΘΝΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ 30.97 5.1.3 ΠΕΔΙΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΟΥ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ 30 97 5.1.4 Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ ΣΤΙΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ..98 5.1.5 ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ..99 5.1.6 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΥ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ..100 5.1.7 ΖΗΜΙΕΣ ΑΠΟ ΔΑΝΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΕΣ 102 5.1.7.1 ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΖΗΜΙΩΝ...103 5.1.8 ΓΕΝΙΚΟΙ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟΙ ΚΙΝΔΥΝΟΙ..105 5.1.9 ΔΙΕΘΝΗ ΠΡΟΤΥΠΑ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ 7.106 5.1.9.1 ΟΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΠΧΠ 7 106 5.1.10 ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΣΕ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΡΟΕΡΧΟΜΕΝΟΥΣ ΑΠΟ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΣΑ 107 5.2 ΠΟΤΕ ΕΝΑ ΔΑΝΕΙΟ ΛΕΓΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΙΝΑΙ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ (ΜΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕΝΟ).108 5.2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΣΦΑΛΗΣ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΚΑΙ ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΨΗ.109 5.2.2 ΠΟΙΟΙ ΛΟΓΟΙ ΟΔΗΓΟΥΝ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ...110 5.2.3 ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 110 5.2.4 ΟΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗΣ.. 111 5.3 Η ΕΠΙΡΡΟΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΣΤΟ ΔΕΙΚΤΗ ΤΩΝ ΔΑΝΕΙΩΝ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ 114 5.4 ΤΑ ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΣΗΜΕΡΑ 115 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ. 119 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 121 7

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ελληνικό κράτος και ολόκληρη η Ευρωπαϊκή Ένωση στις αρχές του 21 ου αιώνα περιήλθαν σε μια από τις δυσχερότερες οικονομικές συνθήκες. Το μέλλον της Ελλάδας καθώς και ορισμένων χωρών της Ευρώπης εξαρτάται από τρίτους και η κατάσταση αλλάζει συνεχώς από μέρα σε μέρα. Επικρατεί αβεβαιότητα και ανασφάλεια για το μέλλον σε όλους τους τομείς. Ιδιαίτερα όμως από αυτή την παγκόσμια έλλειψη ρευστότητας επηρεάστηκε ο χρηματοπιστωτικός τομέας και πιο συγκεκριμένα ο τραπεζικός δανεισμός. Με αφορμή την τρέχουσα κατάσταση που επικρατεί ξεκίνησε και η υλοποίηση της παρούσας εργασίας που έχει σαν στόχο να αναλύσει τον τραπεζικό δανεισμό στην Ελλάδα, δηλαδή, ποιά είναι τα δάνεια, πως κινούνται καθώς και να αναδείξει τις αιτίες που προκάλεσαν την κρίση στην χώρα και πως αυτή η ύφεση επηρέασε τον τραπεζικό δανεισμό του ελληνικού κράτους, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Επιπλέον, γίνεται εκτενής αναφορά στο πως ήταν ο τραπεζικός δανεισμός πριν την περίοδο της κρίσης και πως είναι σήμερα λόγω της οικονομικής δυσχέρειας. Αναλυτικότερα, στον πρώτο κεφάλαιο γίνεται εκτενής αναφορά στον όρο δανεισμός και δάνειο καθώς και ποιά είναι τα είδη των δάνειων στην Ελλάδα. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναφέρεται στην οικονομική κρίση. Από πού ξεκίνησε και ποιοί ήταν οι λόγοι που ξέσπασε αυτή η ύφεση. Πως έφτασε στην Ελλάδα, και ποιά ήταν τα αίτια που επηρέασαν τόσο πολύ την χώρα μας, επίσης γίνεται μια σύντομη αναφορά στο πως επηρεάστηκε ο ελληνικός τραπεζικός δανεισμός από την οικονομική κρίση. Στο τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται αναλυτικά στα δάνεια στη Ελλάδα, στους τρόπους χορήγησης τους, στις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν οι δανειολήπτες, στον τρόπο με τον αξιολογούνται οι επιχειρήσεις προκειμένου να δανειοδοτηθούν, στις εξασφαλίσεις που απαιτούν οι τράπεζες προκειμένου να χορηγήσουν ένα δάνειο, στους τρόπους παρακολούθησης της πορείας της αποπληρωμής του δανείου και τέλος αναφέρεται στο πως είναι σήμερα τα δάνεια στην Ελλάδα. 8

Το τέταρτο κεφάλαιο, αναδεικνύει το τραπεζικό σύστημα των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ταυτόχρονα όμως και την πορεία των δανείων πριν την κρίση και πως είναι η πορεία του δανεισμού μετά από αυτή. Τέλος, στο πέμπτο κεφάλαιο, αναφέρεται στα διεθνή λογιστικά πρότυπα και στα δάνεια σε καθυστέρηση. Επισημαίνουμε, τον ρολό των διεθνών λογιστικών προτύπων, το πως διαμορφώνεται μέσα από αυτά οι λειτουργιές των τραπεζικών ιδρυμάτων, πως μπορούμε σύμφωνα με αυτά να αντιμετωπίσουμε τους τραπεζικούς κινδύνους από την καθυστέρηση και μη εξυπηρέτηση των δανείων και πως επηρεάζουν τα διεθνή λογιστικά πρότυπα τον δείκτη καθυστέρησης των δανείων. Αναφορά, επίσης, γίνεται στο πότε λέμε ένα δάνειο ότι είναι σε καθυστέρηση, ποιοί είναι οι λόγοι που τα δάνεια έρχονται σε καθυστέρηση και ποιά είναι η εικόνα των δανείων σε καθυστέρηση σήμερα. Ακολουθούν τα συμπεράσματα από τα οποία προκύπτουν τα αποτέλεσμα της έρευνας αυτής. 9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΤΡΑΠΕΖΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ 1.1 ΟΡΙΣΜΟΣ ΔΑΝΕΙΟΥ Το δάνειο είναι ένα είδος χρέους. Με τη σύμβαση του δανείου δημιουργείται μια καθαρά προσωπική ενοχική σχέση μεταξύ του δανειστή και του οφειλέτη. Όπως όλα τα έγγραφα χρεών, έτσι και το δάνειο συνεπάγεται την επαναδιανομή των οικονομικών περιουσιακών στοιχείων στο πέρασμα του χρόνου, μεταξύ αυτών των δύο. 1 Σε ένα δάνειο, ο οφειλέτης αρχικά λαμβάνει ή δανείζεται ένα ποσό χρημάτων, το οποίο λέγεται τοκοφόρο κεφάλαιο, από τον δανειστή και είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει ή να εξοφλήσει ένα ίσο χρηματικό ποσό στον δανειστή σε κάποιο χρονικό διάστημα. Χαρακτηριστικά, το χρηματικό ποσό επιστρέφεται σε σταθερές δόσεις, ή μερικές εξοφλήσεις, σε ετήσια πρόσοδο, κάθε δόση είναι ισόποση. Το δάνειο γενικότερα εξασφαλίζεται με ένα κόστος, τον τόκο πάνω στο χρέος, ο οποίος παρέχει ένα κίνητρο για τον δανειστή να κρατάει την προσοχή του στο δάνειο. Σε ένα νόμιμο δάνειο, κάθε μια από αυτές τις υποχρεώσεις και τις απαγορεύσεις επιβάλλονται με ένα συμβόλαιο, το οποίο μπορεί επίσης να τοποθετήσει τον δανειζόμενο κάτω από πρόσθετες απαγορεύσεις γνωστές ως συμβόλαιο/διαθήκη δανείου. 2 1.2 ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ ΔΑΝΕΙΩΝ Τα δάνεια ή αλλιώς οι απαιτήσεις της τράπεζας από τους πελάτες της, διακρίνονται σε πολλές κατηγορίες: κάποια αφορούν μόνο ιδιώτες 1 www.daneia.info 2 http://vermilion.wordpress.com/ 10

(νοικοκυριά), κάποια μόνο επιχειρηματίες και σε ορισμένες κατηγορίες κάποια απευθύνονται και στους δύο. Οι κυριότερες κατηγορίες είναι οι εξής: 3 Ανάλογα με τον δανειολήπτη τα δάνεια χωρίζονται σε: Δάνεια σε ιδιώτες Επιχειρηματικά δάνεια Ανάλογα με τον τρόπο αποπληρωμής είναι τα: Τοκοχρεωλυτικά δάνεια, δηλαδή η αποπληρωμή γίνεται σε τακτά διαστήματα με σταθερές δόσεις Χρεολυτικά δάνεια, η αποπληρωμή του γίνεται με σταθερές δόσεις σε τακτά διάστημα άλλα των τόκων σε διαφορετικά διαστήματα Δάνεια τακτής λήξης, μετά την πάροδο της διάρκειας του δανείου, επιστρέφεται όλο το πόσο στην τράπεζα Ανάλογα με τη χρονική διάρκεια: Βραχυπρόθεσμα δάνεια Μεσοπρόθεσμα δάνεια Μακροπρόθεσμα δάνεια Ανάλογα με τη υποχρέωση καταβολής τόκου για το δάνειο: Έντοκα δάνεια, εκτός από το κεφάλαιο, ο δανειζόμενος καταβάλει και τόκο Άτοκα δάνεια, καταβάλλεται μόνο το κεφάλαιο, ο δανειζόμενος δεν υποχρεούται να καταβάλει τόκο Ανάλογα με το επιτόκιο του δανείου διακρίνονται σε: 4 3 www.vermilion.wordpress.com 11

Δάνεια σταθερού επιτοκίου, το επιτόκιο παραμένει αμετάβλητο για όλη τη διάρκεια του δανείου Δάνεια κυμαινομένου επιτοκίου, το επιτόκιο μεταβάλλεται κατά την διάρκεια του δανείου Δάνεια μικτού επιτοκίου, ένα μέρος της διάρκεια του δανείου είναι σταθερό και στο άλλο μέρος είναι κυμαινόμενο Ανάλογα με το σκοπό χορήγησης του δανείου χωρίζονται σε: Καταναλωτικά δάνεια Στεγαστικά δάνεια Επενδυτικά δάνεια Δάνεια για κεφάλαιο κίνησης Ανάλογα με τον κλάδο που ανήκει η επιχείρηση του δανειολήπτη: Δάνεια για εμπορικές επιχειρήσεις Δάνεια για μεταποιητικές επιχειρήσεις Δάνεια για επιχειρήσεις παροχής υπηρεσιών Δάνεια για την ενεργεία Δάνεια για την ναυτιλία Δάνεια για τους αγρότες Ανάλογα με το τραπεζικό προϊόν του δανείου Σύμβαση δανείου Ανοικτός αλληλόχρεος λογαριασμός Όριο υπερανάληψης, η τράπεζα εγκρίνει στο πελάτη ένα ανώτατο όριο πίστωσης, το οποίο το χρησιμοποιεί όποτε επιθυμεί και μπορεί να κάνει είτε τμηματικές είτε εφάπαξ αναλήψεις. Ομολογιακό δάνειο 4 http://vermilion.wordpress.com/ 12

Ανάλογα με το νόμισμα χορήγησης του δανείου χωρίζονται με: Δάνεια σε ευρώ Δάνεια σε ξένο νόμισμα Τέλος, ανάλογα με τις ανάγκες του δανειζόμενου, είτε αυτός είναι ιδιώτης, είτε επιχειρηματίας, οι τράπεζες πολλές φορές συνδυάζουν τις παραπάνω κατηγορίες δανείων προκείμενου να προσαρμόσουν το δάνειο στις ανάγκες του δανειστή. 5 Η ανάλυση των δανείων ακολουθεί παρακάτω. 1.2.1 ΑΝΟΙΧΤΟΣ ΑΛΛΗΛΟΧΡΕΟΣ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΣ Ως ανοιχτός (αλληλόχρεος) λογαριασμός ορίζεται η σύμβαση με βάση την οποία δύο πρόσωπα, από τα οποία το ένα τουλάχιστον είναι έμπορος, έχουν μεταξύ τους μια σειρά συναλλαγών, συμφωνούν οι επιμέρους απαιτήσεις και υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις εκατέρωθεν συναλλαγές να χάνουν την ατομικότητά τους και εκείνο που θα αποτελεί την τελική απαίτηση του ενός και την υποχρέωση του άλλου, θα είναι το κατάλοιπο που θα προκύψει ύστερα από την εκκαθάριση του λογαριασμού, σε τακτά χρονικά διαστήματα. Από τον ορισμό αυτό προκύπτει ότι τα εννοιολογικά στοιχεία του αλληλόχρεου λογαριασμού είναι: Η δυνατότητα ύπαρξης συναλλαγών μεταξύ των συμβαλλόμενων μερών. Η ύπαρξη σύμβασης που προβλέπει ότι κάθε απαίτηση και υποχρέωση θα καταχωρείται σε έναν λογαριασμό στα λογιστικά βιβλία των συμβαλλόμενων (αλληλόχρεος λογαριασμός). Το ποσό που προκύπτει από το περιοδικό κλείσιμο αποτελεί το ποσό απαίτησης ή υποχρέωσης και όχι καθένα κονδύλιο ξεχωριστά. 6 5 http://vermilion.wordpress.com/ 6 www.loan24.gr 13

1.2.2 ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ Η βασική διαφορά των διαφόρων μορφών δανειακών συμβάσεων έγκειται στο διαφορετικό χρονικό διάστημα μέχρι την εκπλήρωσή τους ή στον τρόπο χρήσεώς τους. Τα βραχυπρόθεσμα δάνεια χρησιμοποιούνται από τις επιχειρήσεις για να καλύψουν καθημερινές συναλλαγές, όπως για παράδειγμα για αγορά στοιχείων του ενεργητικού (εμπορεύματα - αποθέματα) και έχουν διάρκεια έως και 1 έτος. Παράδειγμα βραχυπρόθεσμων δανείων αποτελούν τα δάνεια για κεφάλαιο κίνησης (working capital) (συνήθως δημιουργούνται ανοιχτοί αλληλόχρεοι λογαριασμοί). 7 1.2.3 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ Τα μεσοπρόθεσμα δάνεια είναι τα δάνεια αυτά τα οποία έχουν διάρκεια από 1 έως και 3 έτη και χορηγούνται συνήθως για κάλυψη κεφαλαίου κίνησης μονιμότερου χαρακτήρα και σε ελάχιστες περιπτώσεις για επενδυτικούς σκοπούς όπως πάγιες εγκαταστάσεις και πάγιο εξοπλισμό. 8 1.2.4 ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΔΑΝΕΙΑ Τα μακροπρόθεσμα δάνεια είναι μακράς διάρκειας, δηλαδή έχουν διάρκεια από 3 χρόνια και πάνω, χρησιμοποιούνται για αγορά στοιχείων ενεργητικού που απαιτούν μεγάλες δαπάνες κεφαλαίου, οι οποίες γίνονται σταδιακά, προκύπτοντας από τις εισπράξεις που παράγονται από το περιουσιακό στοιχείο που χρηματοδοτήθηκε (δάνεια τακτής λήξεως). 9 7 www.loan24.gr 8 http://vermilion.wordpress.com/ 9 http://vermilion.wordpress.com/ 14

1.2.5 ΔΑΝΕΙΑ ΤΑΚΤΗΣ ΛΗΞΕΩΣ Η σύμβαση των δανείων τακτής λήξεως δεν προϋποθέτει την ύπαρξη συναλλαγών μεταξύ τράπεζας και πελάτη. Δεν υπάρχει εδώ η δυναμική σχέση μεταξύ των μερών, η συνεχής μεταβολή του υπολοίπου και θέμα εκκαθάρισης των συναλλαγών. Στο δάνειο έχουμε από πλευράς τράπεζας άμεση και καθαρή μεταφορά πίστωσης στον πελάτη, με υποχρέωση του πελάτη να επιστρέψει το ποσό του δανείου έντοκα και στον χρόνο που έχει συμφωνηθεί. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες αποπληρωμής αυτών των δανείων: 10 1.2.6 ΤΟΚΟΧΡΕΟΛΥΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Είναι η συντριπτική πλειοψηφία των δανείων που δίνουν οι ελληνικές τράπεζες. Σε αυτά υπολογίζεται το σύνολο του τόκου για όλη η διάρκεια του δανείου και μαζί με το κεφάλαιο μοιράζονται σε ισόποσες, σταθερές δόσεις. Αυτό που αλλάζει είναι η αναλογία τόκου-κεφαλαίου μέσα στη δόση, καθώς οι πρώτες δόσεις έχουν κατά μεγάλο ποσοστό τόκο και λιγότερο κεφάλαιο. Με άλλα λόγια, αν σε ένα τέτοιο δάνειο 20 χρόνων έχουμε πληρώσει δόσεις 10 χρόνια ΔΕΝ έχουμε ξεπληρώσει το μισό δάνειο, αλλά αρκετά λιγότερο, το οποίο και είναι το βασικό του μειονέκτημα. Το μόνο του πλεονέκτημα είναι ότι η δόση είναι σταθερή από την αρχή μέχρι το τέλος και ξέρουμε πόσα θα πληρώνουμε. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων δανείων είναι τα στεγαστικά και τα καταναλωτικά δάνεια. 11 1.2.7 ΧΡΕΟΛΥΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Στα χρεολυτικά δάνεια, η εξόφληση του κεφαλαίου γίνεται με δόσεις τακτής λήξης σε προκαθορισμένες περιόδους π.χ. ανά τρίμηνο. Στη λήξη του τριμήνου γίνεται εκτοκισμός του συνολικού ανεξόφλητου κεφαλαίου ακριβώς 10 http://vermilion.wordpress.com/ 11 http://vermilion.wordpress.com/ 15

όπως και στα δάνεια ανοικτού τρεχούμενου λογαριασμού, και το σύνολο των τόκων της περιόδου και της δόσης του κεφαλαίου είναι το ποσό της συνολικής δόσης του τριμήνου. Αυτός ο τύπος δανείου είναι διαδεδομένος στο εξωτερικό, αλλά για κάποιο λόγο όχι εδώ. Ίσως γιατί δεν είναι ιδιαίτερα κερδοφόρος. Σε αυτό το δάνειο οι δόσεις έχουν ίσα ποσά με το κεφάλαιο και τόκους που μικραίνουν σταδιακά. Δηλαδή σε αυτό ξεκινάμε με μεγαλύτερη δόση (έως και 40% σε σχέση με το άλλο), αλλά ξεπληρώνουμε πιο γρήγορα το κεφάλαιο. Σε δάνειο 20 ετών, μετά από δόσεις 10 χρόνων έχουμε όντως ξεπληρώσει το μισό κεφάλαιο. Αυτό μεταφράζεται στο ότι μετά το τέλος του δανείου, εάν συγκρίνουμε το ποσό που πληρώθηκε συνολικά σε ένα χρεολυτικό και σε ένα τοκοχρεωλυτικό, θα υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά. Το βασικό του μειονέκτημα είναι ότι ξεκινάει με μεγάλη δόση, πράγμα που το κάνει δυσπρόσιτο στον περισσότερο κόσμο για έγκριση, εκτός αν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα. 12 1.2.7 ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Όπως λέει και η λέξη το επιτόκιο δεν αλλάζει για μία προσυμφωνημένη περίοδο, άρα δεν αλλάζει και η δόση. Το πλεονέκτημα είναι ότι μπορεί να γίνει πιο εύκολα ο προγραμματισμός. Το μειονέκτημα είναι ότι εάν γίνει κάτι και πέσουν τα επιτόκια δεν θα μπορεί κάποιος να το εκμεταλλευτεί και η δόση δε θα μικρύνει. Τα επιτόκια των σταθερών δανείων μεγαλώνουν όσο μεγαλώνει η διάρκεια του δανείου. Σε περίπτωση αποπληρωμής το σταθερό δάνειο έχει κάποια ποινή σε όλες τις τράπεζες, η οποία όμως είναι διαφορετική κάθε φορά. 13 12 http://vermilion.wordpress.com/ 13 http://vermilion.wordpress.com/ 16

1.2.8 ΔΑΝΕΙΑ ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Σε αυτά τα δάνεια το επιτόκιο υπολογίζεται με βάση κάποιο επιτόκιο αναφοράς, όπως είναι το Euribor μηνός, τριμήνου ή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Σε αυτό το βασικό επιτόκιο προστίθεται το κέρδος της τράπεζας το οποίο λέγεται spread. Το spread κυμαίνεται από 0,6% έως και 1,8% ανάλογα με τα στοιχεία του δανειολήπτη. Όταν υπογράφεται σύμβαση δανείου συμφωνείται το spread και δεν αλλάζει για τη διάρκεια του δανείου. Τα επιτόκια βάσης δεν είναι ίδια και έχει μεγάλη σημασία ποιο χρησιμοποιεί η τράπεζα. Συνοπτικά, είναι Euribor1Μ > Euribor3M > ΕΚΤ και η διαφορά ΕΚΤ με Ε1Μ είναι κάπου 0,5%. Μπορεί να μη φαίνεται πολύ, αλλά στα 200.000 το χρόνο είναι 1000 ευρώ διαφορά. Το μειονέκτημά του είναι μαζί και πλεονέκτημα: όταν αλλάζουν τα επιτόκια αλλάζει και η δόση. Σε περίπτωση πτώσης, όμως, υπάρχει κέρδος. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι στο κυμαινόμενο επιτόκιο η αποπληρωμή μπορεί να γίνει οποτεδήποτε χωρίς ποινή. Γενικά, στα κυμαινόμενα επιτόκια των τραπεζών το επιτόκιο της ΕΚΤ είναι είδος προς εξαφάνιση, καθώς όλο και περισσότερες τράπεζες καταργούν τα δάνεια με επιτόκιο ΕΚΤ και τα γυρνάνε σε Euribor. Ο λόγος είναι ότι εσωτερικά οι τράπεζες δανείζονται σε Euribor, οπότε βγαίνουν χαμένες από αυτήν την διαφορά. 14 1.2.9 ΔΑΝΕΙΑ ΜΙΚΤΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Πρόκειται για δάνεια όπου το επιτόκιο για ένα μέρος της συνολικής διάρκειας του δανείου είναι σταθερό και για την υπόλοιπη διάρκεια του δανείου είναι κυμαινόμενο, ανάλογα με τα διαμορφωμένα επιτόκια τη στιγμής της αλλαγής του επιτοκίου. 14 www.daneia.info 17

1.2.10 ΔΑΝΕΙΑ ΣΤΑΘΕΡΗΣ ΔΟΣΗΣ Αυτό το κυμαινόμενο δάνειο εγγυάται πως ότι και να γίνει, η δόση δε θα μεγαλώσει. Έτσι, σε άνοδο των επιτοκίων, είτε μεγαλώνει η διάρκεια του δανείου, είτε μικραίνει το ποσοστό της δόσης του κεφαλαίου παραμένει σταθερό. Οι τράπεζες μπορούν να δώσουν δάνεια κυμαινόμενα εξαρχής, σταθερά για πολλά χρόνια ή μικτά (δηλαδή να ξεκινάνε με σταθερή περίοδο κάποια χρόνια και να γυρνάνε σε κυμαινόμενα). Σχεδόν καμία τράπεζα δε δίνει σταθερό δάνειο για πάνω από 20 χρόνια. Κατά τη διάρκεια του δανείου μπορεί κάποιος να γυρίσει από κυμαινόμενο σε σταθερό οποιαδήποτε στιγμή. Το αντίθετο, όμως, δεν είναι δυνατόν, ή αν είναι, έχει ποινή. 15 1.2.11 ΔΑΝΕΙΑ ΣΕ ΞΕΝΟ ΝΟΜΙΣΜΑ Σε αυτό το δάνειο η αγορά ίσου ποσού δανείου σε κάποιο ξένο νόμισμα (π.χ. δολάριο, ελβετικό φράγκο) ξεπληρώνεται με το υπόλοιπο του δανείου να υπολογίζεται πλέον σε αυτό το ξένο νόμισμα, δηλαδή, αντί να υπάρχει 100 ευρώ χρέος, υπάρχει π.χ. 160 δολάρια χρέος. Η αποπληρωμή του δανείου εξαρτάται πάντα από την τρέχουσα ισοτιμία του ευρώ απέναντι στο νόμισμα της κάθε επιλογής. Προφανώς, ένα τέτοιο δάνειο επιλέγεται όταν γνωρίζουμε ότι στα επόμενα Χ χρόνια αυτό το νόμισμα θα υποτιμηθεί έναντι του ευρώ. Δηλαδή με τα ίδια ευρώ θα παίρνουμε περισσότερα από το ξένο νόμισμα. Το πλεονέκτημά του είναι προφανές, εάν με κάποιον τρόπο ο δανειστής είναι σίγουρος ότι οι ισοτιμίες θα εξελιχθούν υπέρ του. Το μειονέκτημά του είναι ότι σε μία κρίση της ευρωπαϊκής οικονομίας και υποτίμησης του ευρώ μπορεί να βρεθεί κάποιος να χρωστάει πολλά περισσότερα από όσα στην αρχή. Άλλο κακό είναι ότι κατά τις μετατροπές από ευρώ στο νόμισμα, η τράπεζα εφαρμόζει διαφορετικές ισοτιμίες, βγάζοντας κέρδος εις βάρος των πελατών. 15 www.daneia.info 18

Τέλος, δεν μπορεί να δοθεί τέτοιο δάνειο για πάνω από το 80% της αξίας του ακινήτου. Γενικά, αν προκύψουν οι συγκυρίες, μπορεί κάποιος να κερδίσει πάρα πολλά, αλλά θα πρέπει να έχει χρήματα στην άκρη για να περάσει το όριο του 80% και, κυρίως, να παίρνει συμβουλές από κάποιον που γνωρίζει πολύ καλά τις συνθήκες που επικρατούν στη διεθνή οικονομική κατάσταση έτσι ώστε να βγαίνει κερδισμένος από τη διεθνή ισοτιμία και όχι το αντίθετο. 16 1.2.12 ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Είναι το καταναλωτικό δάνειο το οποίο χορηγείται για αγορά καινούργιου ή μεταχειρισμένου αγαθού από έμπορο. Το δάνειο για την αγορά γίνεται συνήθως από τράπεζες με τις οποίες έχει συνεργασία ο έμπορος με γρήγορες διαδικασίες και χωρίς να παραστεί ο πελάτης στην τράπεζα. Τα δάνεια αυτά χορηγούνται με χαμηλότερο επιτόκιο από τα απλά καταναλωτικά γιατί η κυριότητα του προϊόντος παραμένει στην τράπεζα μέχρι την εξόφληση του δανείου. Τέτοιο δάνειο μπορούν να πάρουν όλα τα φυσικά πρόσωπα (μισθωτοί ή ελεύθεροι επαγγελματίες) που υποβάλουν φορολογική δήλωση και θέλουν να προβούν σε αγορές από εμπορικά καταστήματα. Ο χρόνος αποπληρωμής του δανείου ορίζετε συνήθως από 1 έως 6 χρόνια. Το ύψος του δανείου ανέρχεται στο 100% της συνολικής αξίας αγοράς των προϊόντων χωρίς να υπερβαίνει το ποσό των 50.000 Το επιτόκιο ξεκινάει από 8,50% σταθερό για όλη τη διάρκεια του αποπληρωμής και φτάνει έως και 11,50%.Κυμαινόμενο από 8,75% έως και 12,50%. 17 1.2.13 ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Τα στεγαστικά δάνεια απευθύνονται σε όλα τα φυσικά πρόσωπα διευκολύνοντας με έντοκη δανειοδότηση την κάλυψη εξόδων κάλυψης στεγαστικών αναγκών ή την απόκτηση κατοικίας (κύριας ή εξοχικής). 16 http://vermilion.wordpress.com/ 17 http://vermilion.wordpress.com/ 19

Ειδικότερα υπάρχει η δυνατότητα δανειοδότησης της αγοράς έτοιμης κατοικίας, της αγοράς οικοπέδου όπου θα ανεγερθεί η κατοικία, της ανέγερσης της κατοικίας, της επισκευής / βελτίωσης / επέκτασης υφιστάμενης κατοικίας, της αποπεράτωσης ή συμπλήρωσης οικοδομής κτλ. Οι διασφαλίσεις που ζητά η τράπεζα για τη χορήγηση του δανείου είναι ανάλογες του ύψους του δανείου (π.χ. ύπαρξη εγγυητή, ασφάλιση ακινήτου, υποθήκευση ακινήτου). Ο καθημερινός ανταγωνισμός των τραπεζών στο χώρο των στεγαστικών δανείων, έχει οδηγήσει στη δημιουργία νέων προϊόντων ικανών να καλύψουν μια σειρά από διαφορετικές ανάγκες. Θα μπορούσε κανείς να τα ομαδοποιήσει στις παρακάτω γενικές κατηγορίες μην ξεχνώντας όμως και όλες τις εξαιρέσεις που υπάρχουν σε κάθε προϊόν ξεχωριστά. 18 1.2.13.1 ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΑΡΧΙΚΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Πρόκειται για δάνεια με τουλάχιστον 2 περιόδους όπου για ένα αρχικό διάστημα (συνήθως ενός έως τρία χρόνια) το επιτόκιο του δανείου είναι σταθερό και πολύ χαμηλό λειτουργώντας εν πολλοίς και ως "κράχτης" για τα συγκεκριμένα προϊόντα. Στη συνέχεια το δάνειο μετατρέπεται σε κυμαινόμενου επιτοκίου μέχρι την αποπληρωμή του. 1.2.13.2 ΣΤΑΘΕΡΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Πρόκειται για δάνεια με σταθερό επιτόκιο καθ' όλη τη διάρκειά τους. Το επιτόκιό τους είναι συνήθως 3-4 μονάδες υψηλότερο από τα αντίστοιχα κυμαινόμενου επιτοκίου. 19 1.2.13.3 ΚΥΜΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΕΠΙΤΟΚΙΟΥ Πρόκειται για δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο καθ' όλη τη διάρκειά τους. Το επιτόκιό τους είναι συνήθως συνδεδεμένο με κάποιο επιτόκιο αναφοράς (πχ Παρεμβατικό επιτόκιο Ευρωπαϊκής Τράπεζας: 4%) πλέον ενός περιθωρίου κέρδους που ορίζει η τράπεζα. Σε πολλές περιπτώσεις το περιθώριο αυτό 18 http://vermilion.wordpress.com/ 19 http://vermilion.wordpress.com/ 20

(spread) είναι γνωστό από την αρχή και σταθερό καθ' όλη τη διάρκεια του δανείου, ενώ υπάρχουν και περιπτώσεις όπου το περιθώριο αλλάζει. 20 1.2.13.4 ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΕΚ/ΕΔ Αφορούν συγκεκριμένες κατηγορίες δανειοληπτών. Τα δάνεια είναι 15ετή, με κυμαινόμενο επιτόκιο, και ο ΟΕΚ με ή χωρίς το Ελληνικό Δημόσιο, επιδοτεί κάποιο ποσοστό των τόκων για ορισμένο διάστημα. Ανάλογα την κατηγορία του δανειολήπτη υπολογίζεται το μέγιστο ποσό δανείου που επιδοτείται, το ποσοστό της επιδότησης, και η δυνατότητα συμπληρωματικής επιδότησης από το Ελληνικό Δημόσιο. 21 1.2.13.5 ΕΙΔΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Αφορούν δανειολήπτες ειδικών κατηγοριών (πυροπαθείς, πλημμυροπαθείς, παλιννοστούντες, δικαιούχους Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων. Για αυτές τις κατηγορίες δανείων ισχύουν κατά περίπτωση διάφορες διευκολύνσεις 22. 1.2.14 ΔΑΝΕΙΑ ΠΙΣΤΩΤΙΚΩΝ ΚΑΡΤΩΝ Η μορφή του λεγόμενου "πλαστικού χρήματος", σύγχρονου και διαδεδομένου τρόπου συναλλαγών, που παρέχει τη δυνατότητα αγοράς αγαθών ή υπηρεσιών χωρίς άμεση εκταμίευση μετρητών για πληρωμή της αξίας τους. Οι πιστωτικές κάρτες εκδίδονται κυρίως από πιστωτικά ιδρύματα (π.χ. τράπεζες) και μεταξύ άλλων η χρήση τους παρέχει και τα ακόλουθα πλεονεκτήματα: α) ευκολία στις συναλλαγές σε όσες περιπτώσεις ο κάτοχος της κάρτας δεν έχει ή δεν θέλει να έχει μαζί του μετρητά β) ασφάλεια στις συναλλαγές, γιατί ο κάτοχος της κάρτας δεν χρειάζεται να έχει μαζί του μετρητά διακινδυνεύοντας έτσι να τα χάσει γ) εξασφάλιση περιόδου χάριτος 20 http://vermilion.wordpress.com/ 21 www.daneia.info 22 www.loan24.gr 21

αρκετών ημερών (π.χ. 25 ή 40 ημέρες) χωρίς τόκο από την ημερομηνία έκδοσης του λογαριασμού έως την ημερομηνία πληρωμής δ) (λειτουργώντας ως κάρτες ηλεκτρονικών συναλλαγών) παροχή της δυνατότητας στους κατόχους τους να διενεργούν τραπεζικές πράξεις μέσω των Αυτόματων Ταμειολογιστικών Μηχανών (ΑΤΜ), όπως αναλήψεις, καταθέσεις, μεταφορά ποσών από λογαριασμό σε λογαριασμό κ.ά. Τα τελευταία χρόνια η ευρεία διάδοση των πιστωτικών καρτών και ο τραπεζικός ανταγωνισμός έχουν οδηγήσει σε μια συνεχή επέκταση των παρεχόμενων υπηρεσιών, διευρύνοντας έτσι την κλασική λειτουργία της κάρτας ως μέσου πληρωμών. 23 Έτσι, προστέθηκαν ασφαλιστικές καλύψεις (ταξιδιωτική ασφάλιση, ιατρική και νομική βοήθεια), καταρτίστηκαν ειδικά προγράμματα συνεργασίας τραπεζών με επιχειρήσεις, ώστε να παρέχονται εκπτώσεις για την αγορά αγαθών ή υπηρεσιών, και τελευταία άρχισαν να εφαρμόζονται προγράμματα σύνδεσης πιστωτικών καρτών με οργανισμούς, σωματεία, λέσχες, φιλανθρωπικές ή οικολογικές οργανώσεις κ.ά. Η προσπάθεια αυτή εμπλουτισμού των πιστωτικών καρτών με στοιχεία που δεν σχετίζονται άμεσα με την κύρια λειτουργία τους αποσκοπεί κυρίως στη διεύρυνση της πελατείας του τραπεζικού φορέα, στην εξυπηρέτηση και ικανοποίηση του πελάτη και στην προβολή του συνεργαζόμενου φορέα (π.χ. ποδοσφαιρικό ή φιλανθρωπικό σωματείο). 24 1.2.15 ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ ΔΑΝΕΙΑ Είναι το δάνειο που χορηγεί η τράπεζα στους πελάτες με σκοπό να προσφέρει κάλυψη όλων των επιχειρηματικών τους αναγκών που αφορούν την επαγγελματική τους στέγη: αγορά οικοπέδου, αποπεράτωση επιχειρηματικής στέγης, αγορά έτοιμης ή υπό ανέγερση επιχειρηματικής στέγης, ανακαίνιση επιχειρηματικής στέγης (βελτιώσεις - προσθήκες επισκευές). Δικαιούχοι είναι οι ατομικές επιχειρήσεις, οι ομόρρυθμες εταιρίες, οι ετερόρρυθμες εταιρίες, οι ανώνυμες εταιρίες και οι εταιρίες περιορισμένης ευθύνης. Το δάνειο μπορεί να έχει διάρκεια έως και 20 έτη και το ποσό 23 http://vermilion.wordpress.com/ 24 http://www.moneyonline.gr/site 22

χρηματοδότησης ξεκινάει από 30.000 ευρώ και φτάνει τις 600.000 ευρώ. Η αποπληρωμή του δανείου γίνεται μέσω μηνιαίων τοκοχρεωλυτικών δόσεων. 25 1.2.16 ΕΟΡΤΟΔΑΝΕΙΑ Αρκετές τράπεζες στην περίοδο εορτών προσφέρουν επιτόκια χαμηλότερα των υπόλοιπων καταναλωτικών δανείων αλλά και προγράμματα μεταφοράς υπολοίπου με ευνοϊκούς όρους. Κύριο χαρακτηριστικό των εορτοδανείων είναι ότι «στοχεύουν» κυρίως στα νοικοκυριά που επιθυμούν να αποπληρώσουν δάνεια του παρελθόντος. Όπως αναφέρουν στελέχη της αγοράς, οι δανειολήπτες προτιμούν τις χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές προσφορές των τραπεζών όχι τόσο για την κάλυψη των εποχικών τους αναγκών ή για διακοπές αλλά για την εξόφληση παλαιότερων οφειλών σε δάνεια και κάρτες. Τα νοικοκυριά σπεύδουν να εκμεταλλευτούν τα χαμηλά επιτόκια για τα εορτοδάνεια, τα οποία κυμαίνονται από 3,95% έως και 8,5%, τη στιγμή που το μέσο επιτόκιο των υπόλοιπων καταναλωτικών δανείων δεν πέφτει κάτω από το 10%. 26 1.2.17 ΠΡΑΣΙΝΑ ΔΑΝΕΙΑ Το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (Υ.Π.Ε.Κ.Α.), με την συγχρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτει τις βάσεις σε ένα νέος είδος οικονομικών κινήτρων (δανείων) προκειμένου να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες να πραγματοποιήσουν αλλαγές στις ήδη υπάρχουσες κατοικίες τους, μετατρέποντας τες σε κατοικίες φιλικές προς το περιβάλλον μέσω των ονομαζόμενων πράσινων δανείων. Με αυτόν τον τρόπο οι πολίτες αναβαθμίζουν ενεργειακά τις κατοικίες τους, εξοικονομούν χρήματα και 25 http://www.moneyonline.gr/site 26 http://www.tovima.gr 23

ενέργεια, συμβάλλουν στην προστασία του περιβάλλοντος και το σημαντικότερο εξασφαλίζουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. 27 Για όλους αυτούς τους παραπάνω λόγους τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα παρέχουν μια σειρά από ποικίλα πράσινα προγράμματα. Το πρόγραμμα «Εξοικονόμηση κατ οίκον» πρόκειται για πολίτες οι οποίοι θέλουν να προβούν σε ενεργειακή αναβάθμιση και εξοικονόμηση ενέργειας στο σπίτι τους. Το πρόγραμμα πράσινα στεγαστικά δάνεια, περιλαμβάνει τα φωτοβολταϊκά συστήματα, πράσινη κατοικία και πράσινες επισκευές. Είναι προγράμματα που απευθύνονται σε πολίτες και αφορούν μόνο την δική τους κατοικία.(τοποθέτηση ενεργειακού τζακιού, ενεργειακών κουφωμάτων, φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγη ή ταράτσα). Το πρόγραμμα πράσινο καταναλωτικό δάνειο που απευθύνεται σε ιδιώτες και αφορά σε πράσινες επισκευές(αναβάθμιση ενέργειας σε κατοικίες), φωτοβολταϊκά συστήματα (τοποθέτηση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε στέγες- ταράτσες χωράφια), πράσινες αγορές οικοσκευές (αγορά συσκευών χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης ή αγορά ενός πράσινου τρόπου μετακίνησης) και βιολογικά προϊόντα αγροτών ( καλλιέργεια βιολογικών προϊόντων). 28 27 www.piraeusbank.gr 28 www.piraeusbank.gr 24