ΤΕΧΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΣΕΡΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ JOOMLA ΣΤΟ Ε-COMMERCE ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ: ΜΑΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΠΑΣΤΕΦΑΝΟΥ ΧΡΗΣΤΟΣ-ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΤΣΕΛΕΚΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: Δρ. ΚΥΔΡΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΣΕΡΡΕΣ 2009 1
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ Mπορούμε να το σκεφτούμε σαν έναν "ιστό" που καλύπτει όλο τον πλανήτη και λειτουργεί σαν μια "υπηρεσία" μεταφοράς εγγράφων, δεδομένων αρχείων μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή- μια παγκόσμια "ηλεκτρονική λεωφόρος". Μην σας ξενίζει ο όρος λέξη "δίκτυο". Χρησιμοποιείτε πολλά "δίκτυα" στην καθημερινή σας ζωή : το τηλεφωνικό δίκτυο, το δίκτυο της καλωδιακής σας τηλεόρασης, το ηλεκτρικό δίκτυο του κτιρίου σας. Το καθημερινό όμως δίκτυο το οποίο μοιάζει περισσότερο με το Internet είναι... ο δρόμος. Έχετε μια διεύθυνση σ' αυτόν τον δρόμο. Και αυτός, και οι άλλοι δρόμοι στη γειτονιά σας ή στην πόλη σας, συνδέονται και τελικά οδηγούν σ' ένα μεγαλύτερο δρόμο ή σε λεωφόρο. Αυτή η λεωφόρος διατρέχει άλλες γειτονιές. Και αυτές οι λεωφόροι τελικά οδηγούν σε μεγαλύτερες λεωφόρους οι οποίες με τη σειρά τους οδηγούν σε πύλες: αεροδρόμια και λιμάνια τα οποία συνδέουν μεταξύ τους, χώρες και ηπείρους. Σκεφτείτε την κάθε γειτονιά ή πόλη σαν ένα δίκτυο από δρόμους. Εάν γνωρίζετε την διεύθυνση που θέλετε, μπορείτε να βρείτε έναν δρόμο που οδηγεί σε ένα άλλο κτίριο στον κόσμο. Σκεφτείτε, έπειτα, το σύνολο των δικτύων σαν ένα "δίκτυο των δικτύων". Αυτό είναι το Internet. Το Διαδίκτυο είναι ένα προϊόν του Ψυχρού Πολέμου. Ο πρόδρομος του σημερινού εμπορικού Internet δημιουργήθηκε στη δεκαετία του '60 και αρχικά λειτουργούσε ως ένα στρατιωτικό πρόγραμμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Οι Αμερικανοί ήθελαν να δημιουργήσουν ένα σύστημα επικοινωνίας το οποίο δε θα μπορούσαν να πλήξουν οι Σοβιετικοί. Η Rand Corporation επινόησε το σχέδιο της αποκέντρωσης δικτύου. Σε σχέση με το παλιό επικοινωνιακό σύστημα, οι επικοινωνιακές γραμμές διασταυρώνονταν και τα μηνύματα κατευθύνονταν- από σημείο σε σημείο σε πολλές κατευθύνσεις. Εάν μέρος του "δικτύου" καταστρέφονταν, το "Δίκτυο" (που αρχικά ονομαζόταν ARPANET) μπορεί να κατευθύνει τα μηνύματα σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Το Internet διευρυνόταν σταδιακά ώστε να υπηρετεί μη στρατιωτική έρευνα, και τελικά κατέληξε να χρησιμοποιείται για εμπορική χρήση. Το Web, ο παγκόσμιος ιστός, είναι λοιπόν ένα τεράστιο δίκτυο μεταφοράς ενός απίστευτου όγκου αρχείων, κειμένων, δεδομένων, 2
φωτογραφιών κτλ. Απλά φανταστείτε την εποχή όπου ο μοναδικός τρόπος αποστολής δεδομένων ήταν το ταχυδρομείο και ύστερα το φαξ. Όπως και σε ότι αφορά τη σύλληψη του Internet, η ιδιωτική επιχείρηση δεν έπαιξε μεγάλο ρόλο στη φάση της δημιουργίας του παγκόσμιου ιστού. Η ανάπτυξη του Web προήλθε μετά από έρευνα και ξεκίνησε το 1980 στο CERN ( European Particle Physics Laboratory) από τον Tim Berners-Lee. Μονάχα μερικοί UNIX browsers (προγράμματα πλοήγησης) υπήρχαν όταν ο Marc Andreessen από το NCSA ( National Center for Supercomputing Applications at the University of Illinois at Urbana- Champagne) δημιούργησε ένα εύκολο στη χρήση browser για τα Χ- Windows, κι έπειτα για τα Microsoft Windows το 1993. Ο Andreessen εγκατέλειψε την NCSA και ξεκίνησε τη δική του εταιρεία browser, την Netscape Communications. Η εμπορευματοποίηση του Web ξεκίνησε το 1994, όταν υπήρχαν μόνο 1500 sites παγκοσμίως. Η ανάπτυξη ήταν κάτι παραπάνω από ραγδαία. Αρκεί να σκεφθεί κανείς ότι πήρε στην τηλεόραση 50 χρόνια για να φτάσει να έχει 50 εκατομμύρια χρήστες. Το Internet χρειάστηκε μονάχα 5. Αν και δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τον αριθμό των χρηστών παγκοσμίως σύμφωνα με υπολογισμούς, αυτοί ξεπέρασαν τα 580 εκατομμύρια το 2002. Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως το Διαδίκτυο χρησιμοποιεί περίπου το 12% του πληθυσμού. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΝΤΕΡΝΕΤ Η λύση ήρθε από τον Paul Baran, ερευνητή της εταιρίας Rand, ο οποίος σχεδίασε ένα δίκτυο επικοινωνίας υπολογιστών χωρίς κεντρικό άξονα, κεντρικούς διακόπτες, ούτε καν κεντρική διεύθυνση. Το δίκτυο στηριζόταν στην υπόθεση ότι οι συνδέσεις του δικτύου μεταξύ των πόλεων είναι εντελώς αναξιόπιστες. Οι ιδέες του Baran οδήγησαν το 1969 στη δημιουργία του πειραματικού δικτύου ARPAnet, από τα αρχικά της υπηρεσίας ARPA, Advanced Research Projects Agency (που αργότερα ονομάσθηκε DARPA, Defence Advanced Projects Agency), του αμερικανικού Πενταγώνου. Μετά την έναρξη λειτουργίας του δικτύου, και άλλα πειραματικά δίκτυα συνδέθηκαν με το ARPAnet χρησιμοποιώντας την τεχνολογία των 3
δικτυώσεων της DARPA. Τα περισσότερα από αυτά είχαν σχέση με στρατιωτική έρευνα, ενώ συχνά συνδέονταν και πανεπιστήμια. Οι ερευνητές αυτοί, ενώ βρίσκονταν σε απομακρυσμένα κέντρα υπολογιστών, μπορούσαν μέσα από το δίκτυο να μοιράζονται μεταξύ τους προγράμματα, βάσεις δεδομένων αλλά και σκληρούς δίσκους υπολογιστών. Το 1971 είχαν ήδη συνδεθεί 23 κόμβοι (hosts), ενώ το 1980 έγιναν 200, με παράλληλη δημιουργία των πρώτων διεθνών συνδέσεων. Στις αρχές του 1980 το ARPAnet χωρίστηκε σε δύο τμήματα, τα οποία ωστόσο επικοινωνούσαν μεταξύ τους. Το πρώτο ήταν αποκλειστικά αφιερωμένο σε στρατιωτικές εφαρμογές και ονομαζόταν MILNET. Το άλλο τμήμα, που περιλάμβανε όλες τις υπόλοιπες χρήσεις, αρχικά ονομάστηκε DARPA Internet, για να επικρατήσει με την πάροδο του χρόνου η σύντομη ονομασία "δίκτυο του Internet". Η διασύνδεση των υπολογιστών άρχισε να γίνεται ιδιαίτερα δημοφιλής στα τέλη της δεκαετίας του '70 και στις αρχές της δεκαετίας του '80, οπότε και δημιουργήθηκαν τρία μεγάλα δίκτυα: το ΒΙΤΝΕΤ (Because It's Time Network), το CSNET(Computer Science Network) και το NSFnet (National Science Foundation Network). Το τελευταίο, εγκαθιστώντας μία γραμμή των 56 Kbps, έγινε ο κυριότερος κορμός (backbone) του Διαδικτύου. Από το 1983 άρχισε να χρησιμοποιείται το πρωτόκολλο TCP/IP (Transmission Control Protocol/Internet Protocol), που αναπτύχθηκε στη δεκαετία του '70 από την DARPA. Από τις αρχές όμως της δεκαετίας του '80, ο Διεθνής Οργανισμός Προτύπων ISO 70 (International Standards Organization) ανέπτυξε περιορισμένης χρήσης πρωτόκολλα Ανοιχτής Διασύνδεσης Συστημάτων OSI (Open Systems Interconnection). Παράλληλα, η ανάπτυξη του λειτουργικού συστήματος UNIX διευκόλυνε την επέκταση των διασυνδέσεων μέσω του UUCP (UNIX-to- UNIX Copy Program.) Το 1985, το National Science Foundation (NSF) δημιουργεί ένα δικό του γρήγορο δίκτυο, το NSFnet, χρησιμοποιώντας το TCP/IP, προκειμένου να συνδέσει πέντε κέντρα υπερυπολογιστών μεταξύ τους και με την υπόλοιπη επιστημονική κοινότητα. Στα τέλη της δεκαετίας, όλο και περισσότερες χώρες συνδέονται στο NSFnet. Χιλιάδες πανεπιστήμια και οργανισμοί δημιουργούν τα δικά τους δίκτυα, τα οποία κατόπιν συνδέουν στο παγκόσμιο δίκτυο, το οποίο αρχίζει να γίνεται γνωστό ως Internet και να εξαπλώνεται ραγδαία σε ολόκληρο τον κόσμο. 4
ΑΠΟ ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΣΤΟ WORLD WIDE WEB Μια σημαντική ανάπτυξη ήταν η εισαγωγή το 1984 των DNS (Domain Name Servers). Μέχρι τότε ο κάθε host υπολογιστής είχε εκχωρημένο ένα όνομα και υπήρχε μια μοναδική λίστα ονομάτων και διευθύνσεων την οποία μπορούσε εύκολα να συμβουλευθεί ο καθένας. Το νέο σύστημα εισήγαγε μερικά επιθέματα στις διευθύνσεις internet των ΗΠΑ, όπως edu (educational), com. (commercial), gov (governmental) εκτός από την org. (international organization) και μια σειρά από κωδικούς κρατών. Αυτό συνετέλεσε ώστε τα ονόματα των host υπολογιστών να είναι πιο ευκολομνημόνευτα. Μια δεύτερη ανάπτυξη ήταν η απόφαση εθνικών κυβερνήσεων να ενθαρρύνουν τη χρήση του internet στην ανώτατη εκπαίδευση, ανεξάρτητα σχολής. Το 1984 η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε τη δημιουργία του JANET (Joint Academic Network) για την εξυπηρέτηση των βρετανικών πανεπιστημίων αλλά ακόμα πιο σημαντική ήταν η απόφαση, το επόμενο έτος, του US National Science Foundation να καθιερώσει το NSFNet για τον ίδιο σκοπό που η χρήση των πρωτοκόλλων TCP/IP ήταν υποχρεωτική για όλους τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα. Τελικά, το NSFNet συμφώνησε να παρέχει τη ραχοκοκαλιά (backbone) για την υπηρεσία του Internet στις ΗΠΑ και παρείχε πέντε υπερυπολογιστές για την εξυπηρέτηση της αναμενόμενης κυκλοφορίας (traffic). Οι πρώτοι υπολογιστές παρείχαν μια χωρητικότητα δικτύου των 56.000 bytes ανά δευτερόλεπτο αλλά η χωρητικότητα αναβαθμίσθηκε το 1988 στα 1.544.000.000 bytes ανά δευτερόλεπτο. 5
Η επίδραση της δημιουργίας του NSFNet ήταν δραματική. Αρχικά έσπασε τη συμφόρηση της χωρητικότητας του συστήματος και κατά δεύτερο ενθάρρυνε την εκτόξευση στη χρήση του Internet. Χρειάσθηκε μια δεκαετία ώστε ο αριθμός των hosts υπολογιστών που είναι συνδεδεμένοι στο Δίκτυο» να φθάσουν στους χίλιους. Μέχρι το 1986 ο αριθμός των hosts είχε φθάσει τις 5.000 και έναν χρόνο αργότερα ο αριθμός είχε σκαρφαλώσει στους 28.000 hosts. Αν και είχε ξεκινήσει η εμπορική εκμετάλλευση του δικτύου, η επέκταση του Internet συνεχίσθηκε καθοδηγούμενη από την κυβέρνηση και τις ακαδημαϊκές κοινότητες. Γινόταν επίσης όλο και πιο διεθνές. Μέχρι το 1989 ο αριθμός των hosts ξεπέρασε τις 100.000 για πρώτη φορά και έφθασε τις 300.000 έναν χρόνο αργότερα. Το τέλος της δεκαετίας του 1980 και το ξεκίνημα της δεκαετίας του 1990 αποδείχθηκε βολικό για πολλούς λόγους : Το 1990 το ARPANET (το οποίο είχε απεμπλακεί από τις στρατιωτικές έρευνές του το 1983) υπήρξε ένα θύμα της ίδιας του της επιτυχίας. Το δίκτυο είχε συρρικνωθεί σε μια αχνή σκιά του προηγούμενου εαυτού του. Το 1990, η πρώτη μηχανή αναζήτησης (search-engine) στο Internet για την εύρεση και την ανάκτηση αρχείων υπολογιστών, το Archie, αναπτύχθηκε στο Πανεπιστήμιο McGill, στο Montreal. Το 1991, το NSF απομάκρυνε την απαγόρευσή του για ιδιωτική πρόσβαση στους backbone υπολογιστές του. Η ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΚΑΙ ΤΟ WWW Πολλοί χρησιμοποιούν τους όρους Internet και World Wide Web εναλλάξ, αλλά στην πραγματικότητα οι δύο όροι δεν είναι συνώνυμοι. Το Internet και το Web είναι ξεχωριστά αλλά συσχετισμένα πράγματα. Το Internet είναι ένα τεράστιο δίκτυο από δίκτυα, μια δικτυακή υποδομή (networking infrastructure). Συνδέει εκατομμύρια υπολογιστών μαζί σ όλον τον κόσμο, δημιουργώντας ένα δίκτυο στο οποίο ο κάθε υπολογιστής μπορεί να επικοινωνήσει μ έναν οποιοδήποτε άλλον υπολογιστή για όσο χρόνο είναι και οι δύο συνδεδεμένοι στο Internet. Οι πληροφορίες μεταδίδονται μέσω του Internet μέσω μιας ποικιλίας από γλώσσες που είναι γνωστές σαν πρωτόκολλα (protocols). 6
Το World Wide Web, ή απλά Web, είναι ένας τρόπος πρόσβασης σε πληροφορίες μέσω του Internet. Είναι ένα μοντέλο διαμοιρασμού πληροφοριών που είναι κτισμένο στην κορυφή του Internet. Το Web χρησιμοποιεί το πρωτόκολλο HTTP, που είναι μια μόνο από τις γλώσσες που ομιλούνται στο Internet, για τη μεταφορά δεδομένων. Οι υπηρεσίες του Web, οι οποίες χρησιμοποιούν το HTTP για να επιτρέψουν στις εφαρμογές να επικοινωνούν ώστε να ανταλλάσσουν επιχειρηματικές πληροφορίες, χρησιμοποιούν το Web για να μοιράζονται πληροφορίες. Το Web χρησιμοποιεί επίσης και τους φυλλομετρητές (browsers), όπως είναι ο Internet Explorer ή Netscape, για να έχει πρόσβαση σε έγγραφα του Web που αποκαλούνται ιστοσελίδες (Web pages), οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους με υπερσυνδέσμους (hyperlinks). Τα έγγραφα του Web (Web documents) περιέχουν επίσης γραφικά, ήχους, κείμενο και video. Το Web αποτελεί έναν μόνο από τους τρόπους που οι πληροφορίες μπορούν να διασπαρούν στο Internet. Το Internet, όχι το Web, χρησιμοποιείται επίσης για την ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail), η οποία βασίζεται στο πρωτόκολλο SMTP, στις ομάδες ειδήσεων (news groups) του Usenet, στο instant messaging και στο πρωτόκολλο FTP. Έτσι το Web αποτελεί απλά ένα κομμάτι του Internet, αν και ένα μεγάλο κομμάτι, αλλά οι δύο όροι δεν είναι συνώνυμοι και δεν θα πρέπει να συγχέονται. Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ WORLD WIDE WEB Το World Wide Wed (Παγκόσμιος Ιστός) προτάθηκε από τον Tim Berners-Lee στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο για Πρακτική Φυσική (European Laboratory for Practical Physics CERN) στη Γενεύη της Ελβετίας το 1989. Το 1993 ήταν το έτος του Mosaic, του πρώτου γραφικού φυλλομετρητή (Web browser). Ο Mosaic αναπτύχθηκε στο National Center for Supercomputing Applications (NCSA) και στο Πανεπιστήμιο του Illinois. Η πρώτη διανομή του Mosaic στο Internet προκάλεσε το τεράστιο ενδιαφέρον του κόσμου για το World Wide Web. Το 1994, ο Marc Andreessen, ένας από τους δημιουργούς του Mosaic, άφησε το NCSA, ίδρυσε μαζί με άλλους την Netscape Communications Corp. και παρουσίασε στο κοινό τον Netscape Navigator, έναν γραφικό Web browser, τον Οκτώβριο του 1994. Ο δωρεάν διανεμόμενος Netscape Navigator για τα λειτουργικά συστήματα UNIX, Windows και Macintosh OS προκάλεσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον του κοινού για το Internet και το Web. Σημάδεψε το ξεκίνημα της επιχειρησιακής εποχής του Internet. Το 1995, η Microsoft εισήλθε στην αγορά των Web browsers, 7
παρουσιάζοντας την παραλλαγή (version) 1.0 του Internet Explorer. Από τότε και στο εξής, ξεκίνησε ο πόλεμος των Web browsers, ο πυρετός του χρυσού για το Internet, η εποχή του ηλεκτρονικού εμπορίου (ecommerce) TIM BERNERS-LEE : Ο ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΟΥ WEB Το World Wide Web δημιουργήθηκε το 1991, χάρις στον ερευνητή Tim Berners-Lee και άλλους στο Ευρωπαϊκό Εργαστήριο Σωματιδιακής Φυσικής (European Laboratory for Particle Physics), που είναι επίσης γνωστό σαν Conseil Europenne pour la Recherche Nuclaire (CERN). Η ομάδα του CERN δημιούργησε το πρωτόκολλο που βασίζεται στο υπερκείμενο (hypertext) το οποίο κάνει δυνατή τη σύνδεση του περιεχομένου στο Web με τους υπερσυνδέσμους (hyperlinks). Ο Berners- Lee διευθύνει τώρα το World Wide Web Consortium (W3C), που είναι μια ομάδα από εκπροσώπους της βιομηχανίας και των πανεπιστημίων και η οποία εποπτεύει τα standards της τεχνολογίας του Web. Νωρίτερα, το Internet ήταν περιορισμένο σε μη εμπορικές χρήσεις επειδή το δίκτυο στήριξης (backbone) παρεχόταν κυρίως από το National Science Foundation, τη NASA (National Aeronautics and Space Administration) και το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, με χρηματοδότηση από την κυβέρνηση. Αλλά καθώς τα ανεξάρτητα δίκτυα άρχισαν να φυτρώνουν, οι χρήστες μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στα εμπορικά Web sites χωρίς να χρησιμοποιούν το χρηματοδοτούμενο από την κυβέρνηση δίκτυο. Μέχρι το τέλος του 1992, ο πρώτος εμπορικός παροχέας υπηρεσιών online (commercial online service provider), ο Delphi, προσέφερε πλήρη πρόσβαση στο Internet στους συνδρομητές του και ακολούθησαν και πολλοί άλλοι παροχείς (providers). Τον Ιούνιο του 1993, το Web είχε μόλις 130 sites, αλλά έναν χρόνο αργότερα, ο αριθμός είχε φθάσει σχεδόν στις 3.000 και τον Απρίλιο του 1998, υπήρχαν περισσότερα από 2,2 εκατομμύρια sites στο Web. ΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ 8
1.400.000 Εξέλιξη ευρυζωνικών γραμμών 1.245.974 1.200.000 1.125.257 1.000.000 904.256 1.017.475 800.000 623.155 761.079 600.000 400.000 297.090 369.653 488.179 160.113 200.000 224.697 0 Δεκ-05 Μαρ-06 Ιουν-06 Σεπ-06 Δεκ-06 Μαρ-07 Ιουν-07 Σεπ-07 Δεκ-07 Μαρ-08 Ιουν-08 Κατόπιν μιας μακράς περιόδου αδράνειας καθώς δεν επενδύθηκαν ποσά σε υποδομές, ώστε το ιντερνετ στην Ελλάδα, να ακολουθήσει την πορεία των ανεπτυγμένων χωρών της Ευρώπης. Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι ο οργανισμός τηλεπικοινωνιών Ελλάδος, ο μοναδικός για πολλά χρόνια πάροχος τηλεφώνου ήρθε δεύτερος στην παροχή υπηρεσιών διαδικτύου καθότι μια ιδιωτική εταιρεία, η "Ελληνική Εταιρία Τηλεπικοινωνιών και Τηλεματικών Εφαρμογών Forthnet Α.Ε." αποτελεί την πρώτη εταιρεία που έφερε το ιντερνετ στην Ελλάδα. Από εκεί κι έπειτα η πορεία στη χωρα μας είχε μια σταθερή πορεία χωρίς μεγάλη διείσδυση τόσο στο ιντερνετ όσο και στο γρήγορο ιντερνετ κατ επέκταση. Από το 2004 και έπειτα με την απόκτηση μεριδίου αγοράς από τους ιδιωτικούς παροχεις ISPs οδηγηθήκαμε τόσο σε μείωση τιμών όσο και σε αύξηση παρεχόμενων υπηρεσιών. Έτσι εισήλθαμε στην εποχή της ευρυζονικότητας. Ευρυζωνικότητα και ευρυζωνικές συνδέσεις 9
Ο όρος "ευρυζωνικός" πρωτοεμφανίστηκε σε ερευνητικά εργαστήρια τηλεπικοινωνιών και χαρακτήριζε τηλεπικοινωνιακές γραμμές υψηλής ταχύτητας (γραμμές ευρείας ζώνης - σε αναλογία θα μπορούσαμε να σκεφτούμε ότι ένας "ευρύς" δρόμος επιτρέπει στα αυτοκίνητα να αναπτύξουν μεγαλύτερες ταχύτητες). Λέμε ότι μία τηλεπικοινωνιακή σύνδεση είναι ευρυζωνική εάν διακρίνεται από τα παρακάτω δύο χαρακτηριστικά: α) Προσφέρει αδιάλειπτη πρόσβαση στο Ίντερνετ β) Έχει υψηλό ρυθμό μετάδοσης δεδομένων προς το χρήστη ώστε ο χρήστης να έχει πρόσβαση σε διαδραστικές υπηρεσίες πλούσιου περιεχομένου (φωνή, εικόνα και δεδομένα) Η Ευρυζωνικότητα σήμερα αναφέρεται στην ποιοτική διαδικτυακή εμπειρία του καταναλωτή που βασίζεται σε γραμμές μετάδοσης υψηλής ταχύτητας που προσφέρουν γρήγορη και αδιάλειπτη πρόσβασή στο Internet. Αδιάλειπτη πρόσβαση Η ευρυζωνική σύνδεση ενός Η/Υ με το διαδίκτυο παραμένει διαρκώς "ενεργή" ανεξάρτητα με το αν ο χρήστης τη χρησιμοποιεί ή όχι χωρίς κανένα επιπρόσθετο κόστος κατά τη διάρκεια της σύνδεσης. Το γεγονός αυτό αποτελεί σημαντική διαφοροποίηση από τις συνδέσεις Dialup και ISDN που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη ενότητα και συμβάλλει σημαντικά στην ευκολία σύνδεσης με το Διαδίκτυο. Πιο συγκεκριμένα στην περίπτωση των συνδέσεων Dialup και ISDN, κάθε φορά που ο χρήστης θέλει να συνδεθεί στο Διαδίκτυο πρέπει να περάσει από μια διαδικασία σύνδεσης η οποία μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 1 λεπτό. Κατόπιν υπάγεται σε χρονοχρέωση που σημαίνει ότι χρεώνεται με κάποιο ποσό ανάλογα με το χρόνο στον οποίο είναι συνδεδεμένος. Όταν τέλος ο χρήστης δε χρειάζεται τη σύνδεση, πρέπει να την τερματίσει ο ίδιο ώστε να διακοπεί η χρέωσή του και να απελευθερώσει τη γραμμή του τηλεφώνου. Η σύνδεση μέσω Dialup και ISDN επομένως επιβάλλοντας την ανάγκη ενεργοποίησης και απενεργοποίησης της σύνδεσης δυσχεραίνει σημαντικά την άμεση χρήση και διαθεσιμότητα του Διαδικτύου για την ανάκτηση πληροφορίας. Η ευρυζωνική σύνδεση απελευθερώνει το χρήστη από τη διαδικασία ενεργοποίησης/απενεργοποίησης. Ο Η/Υ βρίσκεται συνεχώς συνδεδεμένος στο διαδίκτυο και ο χρόνος σύνδεσης δεν επηρεάζει το 10
κόστος. Έτσι η άμεση χρήση του διαδικτύου για την ανάκτηση έστω και της πιο μικρής πληροφορίας γίνεται απλή και γρήγορη. Για παράδειγμα σε περίπτωση που ο χρήσης επιθυμεί να βρει το τηλέφωνο κάποιου το οποίο δε γνωρίζει μπορεί να το αναζητήσει στον τηλεφωνικό κατάλογο, διαδικασία που απαιτεί γύρω στα 2 λεπτά. Αναζητώντας το στο Διαδίκτυο με σύνδεση Dialup ή ISDN θα χρειαστεί περίπου τον ίδιο χρόνο αφού πρέπει να περάσει από τη διαδικασία ενεργοποίησης της σύνδεσης, αναζήτησης του τηλεφώνου σε κάποιο δικτυακό τόπο και απενεργοποίησης της σύνδεσης. Επιπρόσθετα, θα χρεωθεί και με το κόστος κλήσης. Στην περίπτωση της ευρυζωνικής σύνδεσης το μόνο που απαιτείται είναι η αναζήτηση του τηλεφώνου σε κάποιο δικτυακό τόπο χωρίς άλλες διαδικασίες και χωρίς καμία επιπλέον χρέωση, διαδικασία που δεν απαιτεί παραπάνω από 20 δευερόλεπτα. Ευρυζωνική ταχύτητα Η ταχύτητα της ευρυζωνικής σύνδεσης συνήθως ορίζεται από δύο αριθμούς. Ο πρώτος αναφέρεται στην ταχύτητα λήψης πληροφορίας (ρυθμός καθόδου- μεταφράζεται στο χρόνο που χρειάζεται για να λάβω κείμενο, εικόνα, ήχο από το διαδίκτυο) και ο δεύτερος στην ταχύτητα αποστολής αυτής (ρυθμός ανόδου- μεταφράζεται στο χρόνο που χρειάζεται για να στείλω ένα κείμενο, εικόνα, ήχο σε κάποιον άλλο υπολογιστή στο διαδίκτυο). Για παράδειγμα ευρυζωνική σύνδεση 768Kbps/128Kbps σημαίνει ότι η πληροφορία λαμβάνεται με ρυθμό 768kbs ή 96Kbyte/sec ενώ στέλνεται με ρυθμό 128kbs ή 16Kbyte/sec. Έτσι για το παράδειγμα προηγούμενης ενότητας για τη λήψη του μουσικού κομματιού απαιτείται κατά προσέγγιση χρόνος 33 δευτερολέπτων ενώ για την αποστολή του απαιτείται χρόνος 47 δευτερολέπτων. Για ευρυζωνικές συνδέσεις μεγαλύτερης ταχύτητας ο χρόνος αυτός μειώνεται ακόμα παραπάνω. Η Ευρυζωνική σύνδεση θα πρέπει να εξασφαλίζει σύμφωνα με τα υπάρχοντα πρότυπα ταχύτητες λήψης δεδομένων όχι χαμηλότερες από 144Kbps ή 18ΚΒyte/Sec (Ευρωπαϊκή επιτροπή-communications Committee, COCOM). Η ταχύτητα αυτή είναι ήδη σημαντικά υψηλότερη από τις ταχύτητες της παραδοσιακής πρόσβασης dial-up (56 Kbps για απλή τηλεφωνική γραμμή ή 128 Kbps για γραμμή ISDN). Πολλοί ωστόσο ειδικοί επιχειρηματολογούν ότι τα όρια αυτά και πάλι είναι εξαιρετικά χαμηλά, καθώς δεν επαρκούν για να υποστηρίξουν επαρκώς υπηρεσίες όπως τηλεφωνία, video ή τηλεόραση υψηλής ευκρίνειας μέσω Ίντερνετ κλπ. Αυτός είναι ο λόγος που στις περισσότερες ανεπτυγμένες αγορές τα πιο δημοφιλή πακέτα υπηρεσιών ευρυζωνικής πρόσβασης στο 11
Ίντερνετ έχουν ρυθμό μετάδοσης καθόδου 1 Mbps=1024Kbps ή και παραπάνω (δηλαδή 20 φορές ταχύτερα από την πρόσβαση dial-up μέσω απλής τηλεφωνικής γραμμής), ενώ συχνά συναντούμε προσιτά πακέτα με ρυθμούς μετάδοσης που φτάνουν τα 10 ή και 20 Mbps. Στην Ελλάδα, μετά την πρόσφατη αναβάθμιση από τον ΟΤΕ, τα "βασικά" πακέτα ευρυζωνικής πρόσβασης έχουν ρυθμό μετάδοσης καθόδου 768 Kbps. Ήδη ωστόσο ορισμένοι πάροχοι προωθούν πακέτα με ρυθμούς μετάδοσης που φτάνουν ή και ξεπερνούν τα 4 Mbps. Για τον καταναλωτή το θέμα της ταχύτητας συνδέεται στενά με το πώς χρησιμοποιεί το Ίντερνετ. Περισσότερες πληροφορίες για την ταχύτητα που θα πρέπει να έχει η σύνδεση σας, ανάλογα με το πώς θέλετε να χρησιμοποιήσετε το Ίντερνετ παρέχονται στην ενότητα " Με συμφέρει η ευρυζωνική πρόσβαση;". Ευρυζωνική ποιότητα Ο υψηλός ρυθμός μετάδοσης της πληροφορίας ανοίγει νέους ορίζοντες στην επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου. Η ευρυζωνική σύνδεση επιτρέπει την αποστολή εικόνας video και ήχου σε πραγματικό χρόνο. Λέμε ότι μια οποιαδήποτε μετάδοση συμβαίνει σε πραγματικό χρόνο (Real-Time Broadcast) όταν για παράδειγμα μια λήψη Video ή μια συνέντευξη αποστέλλεται στο διαδίκτυο τη στιγμή που λαμβάνεται. Ο όρος αποτελεί το αντίστοιχο της "ζωντανής" μετάδοσης στη τηλεόρασηραδιόφωνο. Η δυνατότητα αυτή επιτρέπει την επικοινωνία χρηστών σε πραγματικό χρόνο (όπως στο τηλέφωνο) χωρίς επιπρόσθετο κόστος με ταυτόχρονη μάλιστα αποστολή "ζωντανής" εικόνας των συνομιλητών. Επιτρέπει επίσης την προβολή μέσω αυτής "ζωντανών" τηλεοπτικών προγραμμάτων και εκπομπών. Στις δυνατότητες αυτές προστίθεται και η πέραν της ικανοποιητικής ταχύτητα για αποστολή ή λήψη εικόνας, κειμένου ή ήχου. Η ευρυζωνική σύνδεση μπορεί να εξασφαλίσει την ποιότητα της διαδικτυακής επικοινωνίας-εμπειρίας του καταναλωτή λόγω των υψηλών ταχυτήτων διασύνδεσης που επιτρέπει. Η ΠΟΡΕΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Ραγδαία εξακολουθεί να είναι η ανάπτυξη της Αδεσμοποίητης Πρόσβασης στον Τοπικό Βρόχο (ΑΠΤΒ) στην Ελλάδα κατά το Γ τρίμηνο 2008, αποτελώντας τον κύριο οδηγό της ευρυζωνικής ανάπτυξης, ενώ συνεχίζεται και η πορεία σύγκλισης της χώρας με τις ευρυζωνικά προηγμένα κράτη της Ευρώπης. Οι γραμμές ΑΠΤΒ, 12
σημείωσαν νέα άνοδο, ξεπερνώντας τις 545.000 γραμμές στα τέλη Σεπτεμβρίου του 2008 και τις 610.000 γραμμές στο τέλος Νοεμβρίου 2008 παρουσιάζοντας αύξηση 123%, σε σχέση με τις αρχές του έτους. Σημειώνεται ότι η πλειοψηφία των γραμμών αυτών χρησιμοποιήθηκε για την παροχή υπηρεσιών ευρυζωνικής πρόσβασης στο Διαδίκτυο ενώ στο τέλος Σεπτεμβρίου 2008 περισσότερες από το 1/3 των ευρυζωνικών γραμμών παρεχόταν μέσω ΑΠΤΒ. Ωστόσο, παράλληλα με την αύξηση αυτή, παρατηρείται σημαντική μείωση των γραμμών ΑΡΥΣ (χονδρικής), γεγονός που υποδηλώνει την τάση των εναλλακτικών παρόχων να μεταφέρουν τη συνδρομητική τους βάσης από Χονδρική Ευρυζωνική Πρόσβαση σε Αδεσμοποίητη Πρόσβαση στον Τοπικό Βρόχο και λιγότερο να προσελκύσουν καινούριους συνδρομητές τοπικού βρόχου. Ο αριθμός των ευρυζωνικών συνδέσεων στο τέλος του Σεπτεμβρίου έφτασε τις 1.311.221 (διείσδυση 11,7% στον πληθυσμό), έναντι 1.245.974 (διείσδυση 11,2%) τον Ιούνιο του 2008, παρουσιάζοντας αύξηση 5,23% κατά τη διάρκεια του τριμήνου. Η αύξηση των ευρυζωνικών γραμμών το Γ τριμήνου 2008 (63,815 γραμμές) είναι ιδιαίτερα χαμηλή (σχεδόν η μισή), συγκρινόμενη με την αντίστοιχη αύξηση τόσο κατά το Γ τρίμηνο 2007 όσο και κατά το Β τρίμηνο 2008 (αντίστοιχα 143.177 και 123.214 γραμμές). Σύμφωνα ωστόσο με στοιχεία που συγκεντρώνει η ΕΕΤΤ, η ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας παρουσιάζει ισχυρή ανάκαμψη κατά το Δ τρίμηνο 2008, καθώς ο αριθμός των ευρυζωνικών γραμμών εκτιμάται ότι ανήλθε στο τέλος Νοεμβρίου 2008 σε 1.430.000 γραμμές (διείσδυση 12,7%). Σύμφωνα με την Έκθεση της CoCom για την πορεία της ευρυζωνικότητας στην Ευρώπη στις 30/6/2008, η Ελλάδα συνεχίζει την πορεία σύγκλισης καθώς το διάστημα 30/6/2007 30/6/2008 είχε την 6η υψηλότερη αύξηση της ευρυζωνικής διείσδυσης και σημαντικά υψηλότερη από την Ευρωπαϊκό μέσο όρο (4,3 γραμμές ανά 100 κατοίκους έναντι 3,5 γραμμές ανά 100 κατοίκους στην Ε.Ε.). Ως αποτέλεσμα αυτού, η Ελλάδα βελτίωσε κατά μία τη θέση της στην κατάταξη των κρατών μελών της Ε.Ε αναφορικά με την ευρυζωνική διείσδυση και σήμερα βρίσκεται στην 23η θέση (έναντι 24ης στο τέλος του 2007 και 27ης στο τέλος του 2006). Περαιτέρω, όσον αφορά στις ευρυζωνικές ταχύτητες σημειώνεται ότι το σύνολο των ευρυζωνικών γραμμών (99,9%) αντιστοιχεί σε ταχύτητες (download) από 1Mbps και πάνω. Το αντίστοιχο ποσοστό το Δεκέμβριο 2007 ήταν 60,7%. Σημαντική αύξηση παρουσιάζουν και οι γραμμές άνω 13
των 10 Mbps που έχουν φτάσει το 32,4% των ευρυζωνικών γραμμών, έναντι 16% το Δεκέμβριο 2007 και 27,1% τον Ιούνιο του 2008. Ειδικότερα σε ότι αφορά τη μέση ταχύτητα των γραμμών ΑΡΥΣ (χονδρικής και λιανικής), παρατηρούμε ότι σημείωσε νέα αύξηση φθάνοντας σε υπερδιπλάσια τιμή σε σχέση με αυτή του Σεπτεμβρίου 2007. Το γεγονός αυτό υποδηλώνει την αυξανόμενη μεταστροφή των καταναλωτών σε προϊόντα υψηλών ταχυτήτων. Το κόστος είναι αυτό που εδώ και χρόνια δυσκόλευε τους καταναλωτές στο να στραφούν σε γρήγορες συνδέσεις. Αυτό εξαλείφθηκε εν μέρει χωρις να σημαίνει ότι έχουν φτάσει στα επίπεδα άλλων προηγμένων χωρών της Ε.Ε και αυτό φαίνεται και στον παρακάτω πίνακα. 120 Μεταβολή μέσου κόστους πακέτων ευρυζωνικής πρόσβασης ανά κατηγορία ταχυτήτων Ιαν. 2006 - Ιαν. 2008 106,60 100 80 Ευρ ώ 60 43,20 60,90 40 20 16,50 17,60 19,68 0 Πακέτα χαμηλής ταχύτητας Πακέτα μεσαίας ταχύτητας Πακέτα υψηλής ταχύτητας Τιμές Ιανουαρίου 2006 Τιμές Ιουλίου 2008 Χαμηλή ταχύτητα: 386 Kbps 712 Kbps 1 Mbps Μέση ταχύτητα : 512 Kbps 1 Mbps 2 Mbps Υψηλή ταχύτητα: 1 Mbps 2 Mbps 4 Mbps 14
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Είναι γενική η παραδοχή ότι η τεχνολογία αποτελεί το μέλλον της ανάπτυξης στη χώρα μας. Όλοι συμφωνούν ότι ένας υπολογιστής χωρίς πρόσβαση στο Διαδίκτυο προσφέρει περιορισμένες δυνατότητες στο χρήστη του. Αντίθετα, η χρήση του Internet πολλαπλασιάζει τη δυνατότητα του χρήστη για ενημέρωση, εργασία, επικοινωνία και ψυχαγωγία, ικανοποιώντας τόσο αυτούς που το χρησιμοποιούν για πρακτικούς λόγους, όσο και εκείνους που το αντιμετωπίζουν ως μέσο διασκέδασης. Εκείνο όμως, στο οποίο δεν μπορεί να επιχειρηματολογήσει κάποιος είναι το κόστος σύνδεσης στο Internet. Παρά τις προσπάθειες που γίνονται κατά καιρούς, καθώς και τις κυβερνητικές εξαγγελίες για φτηνό Internet, το κόστος παραμένει σε υψηλά επίπεδα (αρνητικό το ισοζύγιο στο value for money), προδιαθέτοντας αρνητικά τους μελλοντικούς χρήστες και δυσκολεύοντας τους ήδη υπάρχοντες. Ασφαλώς, ορισμένες από τις ενέργειες που επιβάλλεται να πραγματωθούν άμεσα για την ενίσχυση του Intenet είναι η μείωση του κόστους πρόσβασης στο Internet, η υψηλή ταχύτητα σύνδεσης, η καθιέρωση των ευρυζωνικών υπηρεσιών, η γενικότερη βελτίωση των υποδομών στην Ελλάδα, καθώς και η αναβάθμιση της μορφής, των δυνατοτήτων και του περιεχομένου των ελληνικών ιστοσελίδων. Αντικειμενικά, το Internet αποτελεί μία αστείρευτη πηγή γνώσης, ένα ολοκληρωμένο μέσο ψυχαγωγίας και έναν μοναδικό τρόπος άμεσης ή έμμεσης επικοινωνίας. Πάνω από όλα όμως, θεωρείται ως ένα βασικό αγαθό-εργαλείο για το σύγχρονο άνθρωπο, αλλά και ως ένα αναγκαίο εφόδιο για τον άνθρωπο του μέλλοντος. Όλα αυτά, τη στιγμή που το Internet βρίσκεται σε διαρκή φάση εξέλιξης και ανάπτυξης, γεγονός που σημαίνει ότι υπάρχουν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητες αξιοποίησής του, οι οποίες απλά δεν έχουν ακόμα ανακαλυφθεί! 15
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ (ELECTRONIC COMMERCE) Εισαγωγή Στη σημερινή εποχή το ηλεκτρονικό εμπόριο (e-commerce) είναι ένα από τα ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα θέματα όχι μόνο στους επιχειρηματικούς κύκλους αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία. Επιτρέπει τους ανθρώπους να ανταλλάσουν αγαθά και υπηρεσίες άμεσα και χωρίς κανέναν περιορισμό λόγω χρόνου η απόστασης. Οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας η της νύχτας μπορεί ένας χρήστης του διαδικτύου να επισκεφτεί ένα ηλεκτρονικό κατάστημα και να αγοράσει οτιδήποτε θελήσει. Παρόλα αυτά ο δρόμος για την δημιουργία και συντήρηση ενός ηλεκτρονικού καταστήματος μπορεί να είναι δύσκολος και σύνθετος εάν αγνοήσουμε τις βασικές αρχές και τους κανόνες που βρίσκονται πίσω από το ηλεκτρονικό εμπόριο. 16
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Τι είναι το Ηλεκτρονικό εμπόριο; Υπάρχουν αρκετοί γενικοί όροι για την περιγραφή του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce) αλλά στην ουσία ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η δυνατότητα των καταναλωτών και των εμπορικών καταστημάτων να διεξάγουν εμπορικές συναλλαγές μέσω του διαδικτύου (internet). Αυτές οι συναλλαγές είναι πολύπλευρες καθώς δίνουν τη δυνατότητα για : Ηλεκτρονική διανομή πληροφοριών μέσω ενός Δικτυακού τόπου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (e-mail), news groups και chat rooms. Αυτοματοποιημένες εμπορικές συναλλαγές. Μηχανισμούς πρόσβασης πραγματικού χρόνου για την αγορά και πώληση αγαθών και υπηρεσιών. Ορίζοντάς το απλά θα μπορούσαμε να πούμε ότι : Ηλεκτρονικό εμπόριο είναι η επικοινωνία και η σύναψη εμπορικών συναλλαγών μεταξύ επιχειρήσεων ή μεταξύ επιχειρήσεων και των πελατών τους με τη χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Το πρόβλημα μ αυτόν τον ορισμό είναι ότι δεν περικλείει τη φιλοσοφία του ηλεκτρονικού εμπορίου, η οποία είναι ο επανακαθορισμός του τρόπου με τον οποίο γίνονται οι εμπορικές συναλλαγές και η οποία έχει ως στόχο την αμοιβαία ωφέλεια των επιχειρήσεων και των πελατών τους. Έχοντας ορίσει το ηλεκτρονικό εμπόριο ας δούμε τη διαφορά του με το ηλεκτρονικό επιχειρείν. Το μεν ηλεκτρονικό εμπόριο περικλείει την έννοια της συναλλαγής χρημάτων και αγαθών μεταξύ δύο ή περισσοτέρων μερών. Η δε έννοια του ηλεκτρονικού επιχειρείν είναι ευρύτερη γιατί περιέχει και άλλες έννοιες και δραστηριότητες όπως την ανταλλαγή πληροφοριών και ιδεών ενδο-εταιρικά ή με συνεργάτες της εταιρείας, την εύρεση προσωπικού, την προσέλκυση επενδυτών τη βελτιστοποίηση διαδικασιών, κ.α. 17
Τέλος ας κλείσουμε το κομμάτι των ορισμών με τη διαφορά μεταξύ «ολικού» και «μερικού» ηλεκτρονικού εμπορίου. Το ηλεκτρονικό εμπόριο μπορεί να περιγραφεί με τρεις παραμέτρους: το προϊόν, τη διαδικασία παραγγελιοδοσίας / παραγγελιοληψίας και εκτέλεσης και τα συμβαλλόμενα μέρη. Όταν το προϊόν είναι ηλεκτρονικής μορφής π.χ. λογισμικό η διαδικασία γίνετε ηλεκτρονικά χωρίς παρεμβολή ανθρώπινου παράγοντα και τα συμβαλλόμενα μέρη που αποφασίζουν για την αγοραπωλησία είναι επίσης προγράμματα και ονομάζονται έξυπνοι πράκτορες (intelligent agents), τότε έχουμε ολικό ή καθαρό ηλεκτρονικό εμπόριο. Όταν το προϊόν δεν έχει ηλεκτρονική μορφή ή υπάρχει ανθρώπινη παρεμβολή τότε μιλάμε για μερικό ή όχι 100% ηλεκτρονικό εμπόριο. Τι δεν είναι το ηλεκτρονικό εμπόριο; Το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν είναι μια νέα τεχνολογία αλλά χρησιμοποιεί τεχνολογίες δικτύων και λογισμικού. Το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν είναι απλώς η χρήση ηλεκτρονικών μέσων για την επίτευξη επικοινωνίας και εμπορικών συναλλαγών. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να διακρίνουμε σε κατηγορίες τις συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου. Ένας τρόπος είναι να εξετάσουμε τη φύση αυτών που συμμετέχουν σε μια συναλλαγή ηλεκτρονικού εμπορίου. Οι τρεις σημαντικές κατηγορίες ηλεκτρονικού εμπορίου είναι: Ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (businessto-consumer,b2c), ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων (businessto-business,b2b) και ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ καταναλωτών (consumer-to-consumer,c2c). Το ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών (B2C) περιλαμβάνει την λιανική πώληση προϊόντων και υπηρεσιών σε μεμονωμένους αγοραστές. Η Barnes&Noble.com η οποία πουλάει βιβλία, λογισμικό και μουσική σε ιδιώτες καταναλωτές είναι παράδειγμα ηλεκτρονικού εμπορίου B2C. Το ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ επιχειρήσεων (B2B) περιλαμβάνει την πώληση αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ επιχειρήσεων. Η τοποθεσία Ιστού της Milacron Inc. για την πώληση μηχανημάτων Βάσεις καλουπιών και 18
συναφή εργαλεία αναλώσιμα και υπηρεσίες σε εταιρείες που ασχολούνται με την επεξεργασία πλαστικών είναι παράδειγμα ηλεκτρονικού εμπορίου Β2Β. Το ηλεκτρονικό εμπόριο μεταξύ καταναλωτών (C2C) περιλαμβάνει την πώληση αγαθών από καταναλωτές απευθείας σε καταναλωτές. Για παράδειγμα το e-bay η γιγαντιαία τοποθεσία Ιστού για δημοπρασίες, επιτρέπει σε ιδιώτες να πωλούν τα αγαθά τους σε άλλους καταναλωτές με δημοπρασία κατά την οποία το εμπόρευμα κατακυρώνεται στον πλειοδότη. Διαφορές μεταξύ Β2C και B2B : (B2C) Οι πληροφορίες των πελατών αποθηκεύονται μόνο στους servers των εμπορικών καταστημάτων. Ειδικά συστήματα λογισμικού είναι λιγότερο απαραίτητα στη διαδικασία αναζήτησης νέων προϊόντων. Οι ακριβείς ημερομηνίες παραλαβής είναι λιγότερο σημαντικές. Παραγγελίες χωρίς επίσημα συμβόλαια είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ικανοποιητικά. Η διαδικασία αγοράς δεν χρειάζεται συντονισμένες προσπάθειες. Οι αγορές γίνονται τις περισσότερες φορές με χρήση πιστωτικών καρτών. Δεν υπάρχουν πολλοί ενδιάμεσοι φορείς. ( B2B) Οι πληροφορίες των πελατών αποθηκεύονται επιπλέον και στους servers των ίδιων. Τα ηλεκτρονικά συστήματα των πελατών είναι απαραίτητο να επικοινωνούν απευθείας με το λογιστικό τμήμα αποστολής και λήψης παραγγελιών. Η χρήση συστημάτων σύγκρισης τιμών (Comparison Pricing Systems) κρίνεται απολύτως απαραίτητη. Οι ακριβείς ημερομηνίες παραλαβής είναι πολύ σημαντικές και πρέπει να διευκρινίζονται κατά τη διαδικασία παραγγελίας. 19
Επίσημα συμβόλαια με τη χρήση ηλεκτρονικών έγγραφων που εμπεριέχουν συγκεκριμένους όρους, προϋποθέσεις και συμφωνίες κρίνεται απαραίτητη. Η διαδικασία αγοράς απαιτεί τη συνδυασμένη προσπάθεια πολλών ατόμων και συστημάτων. Χρήση σύνθετων μορφών ηλεκτρονικής πληρωμής (π.χ. cheques,eft, συναλλαγματικές διαδικασίες). Ύπαρξη πολλών ενδιάμεσων φορέων, χρηματομεσιτικές εταιρίες, ειδικές συμφωνίες με τράπεζες κ.τ.λ. Ένας άλλος τρόπος κατάταξης των συναλλαγών ηλεκτρονικού εμπορίου είναι με βάση τον τρόπο σύνδεσης των συμμετεχόντων με τον Ιστό. Μέχρι πρόσφατα σχεδόν όλες οι συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου λάμβαναν χώρα μέσω ενσύρματων δικτύων. Σήμερα η ασύρματη πρόσβαση στο internet είναι διαθέσιμη για προσωπικούς υπολογιστές, κινητά τηλέφωνα με δυνατότητες σύνδεσης στο διαδίκτυο και άλλες ασύρματες ψηφιακές συσκευές χειρός που μπορούν να χρησιμοποιούνται για την αποστολή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή την πρόσβαση σε τοποθεσίες ιστού. Οι εταιρείες σπεύδουν να προσφέρουν νέες δέσμες προϊόντων και υπηρεσιών Ιστού που μπορούν να προσπελαστούν από αυτές τις μικρές ασύρματες συσκευές. Για παράδειγμα οι συνδρομητές στην DoCoMo, την υπηρεσία κινητής τηλεφωνίας και internet της ιαπωνικής ΝΤΤ, μπορούν να στέλνουν και να λαμβάνουν μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, να βλέπουν ειδήσεις, να αγοράζουν αεροπορικά εισιτήρια, να κάνουν αγοραπωλησίες μετοχών ή να συμβουλεύονται οδηγούς εστιατορίων, συνδεόμενοι με τοποθεσίες Ιστού που έχουν ανασχεδιαστεί ώστε να χωράνε σε μικροσκοπικές οθόνες. Η χρήση ασύρματων συσκευών χειρός για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών έχει ονομαστεί κινητό εμπόριο. Με τη χρήση της τεχνολογίας κινητού εμπορίου μπορούν να πραγματοποιηθούν τόσο συναλλαγές ηλεκτρονικού εμπορίου μεταξύ επιχειρήσεων όσο και μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ Αν και οι αγορές μέσω ενός ηλεκτρονικού καταστήματος έγιναν ευρέως γνωστές τα τελευταία χρόνια με την εξέλιξη του World Wide Web το 20