Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΚΕΙΜΕΝΟ

ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΚΕΙΜΕΝΟ 1 Εἰ μὴ συνῄδη, ὦ βουλή, τοῖς κατηγόροις βουλομένοις ἐκ παντὸς τρόπου κακῶς ἐμὲ ποιεῖν, πολλὴν ἄν αὐτοῖς χάριν εἶχον ταύτης τῆς κατηγορίας ἡγοῦμαι γὰρ τοῖς ἀδίκως διαβεβλημένοις, τούτους εἶναι μεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους, οἵτινες ἄν αὐτοὺς ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωμένων καταστῆναι. 2 Ἐγώ γάρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω, ὥστ ἐλπίζω καὶ εἰ τις πρός με τυγχάνει ἀηδῶς (ἤ κακῶς) διακείμενoς, ἐπειδὰν ἐμοῦ λέγοντος ἀκούσῃ περὶ τῶν πεπραγμένων, μεταμελήσειν αὐτῷ καὶ πολὺ βελτίω με εἰς τὸν λοιπόν χρόνον ἡγήσεσθαι. 3 ἀξιῶ δέ, ὦ βουλή, ἐὰν μὲν τοῦτο μόνον ὑμῖν ἐπιδείξω, ὡς εὔνους εἰμὶ τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι καὶ ὡς ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν, μηδὲν πώ μοι πλέον εἶναι ἐὰν δὲ φαίνωμαι (καὶ) περί τὰ ἄλλα μετρίως βεβιωκώς καὶ πολύ παρὰ τὴν δόξαν καὶ (παρὰ) τοὺς λόγους τοὺς τῶν ἐχθρῶν, δέομαι ὑμῶν ἐμὲ μὲν δοκιμάζειν, τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι. πρῶτον δὲ ἀποδείξω ὡς οὐχ ἵππευον, οὐδ ἐπεδήμουν ἐπί τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε πολιτείας. Λυσία Ὑπέρ Μαντιθέου 1 3 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α. Από το κείμενο που σας δόθηκε να μεταφράσετε στη νέα ελληνική το παρακάτω απόσπασμα: «Ἐγώ γάρ οὕτω σφόδρα τῆς τότε πολιτείας» Μονάδες 10 Β.1 Να καταγράψετε και να σχολιάσετε τις εκφράσεις του κειμένου με τις οποίες ο Μαντίθεος αποδίδει χαρακτηρισμούς στους κατηγόρους του και αυτές με τις οποίες προβάλλει το δικός ήθος. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

Μονάδες15 Β.2. Σύμφωνα με τα δεδομένα της 3 ης παραγράφου, να γράψετε ποια στοιχεία συνθέτουν το κατηγορητήριο εναντίον του Μαντιθέου. Μονάδες 15 Β.3. Ποια είναι τα τρία είδη ρητορικών λόγων και τι γνωρίζεται γι αυτά;(να απαντήσετε βασισμένοι στην εισαγωγή του βιβλίου σας) Μονάδες 10 Β.4 α) διαβεβλημένοις, βεβιωμένων, καταστῆναι, εὔνους, δόξαν: να γράψετε δύο ομόρριζα (απλά ή σύνθετα) της νέας ελληνικής για καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις. β) μέθεξη, καθηγητής, εντευκτήριο, απόρρητος,φάντασμα: με ποιες λέξεις του κειμένου έχουν ετυμολογική συγγένεια οι παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής (να γράψετε μία λέξη του κειμένου για καθεμιά). Μονάδες 10 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Β ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Δοκεῖ δὲ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι σαφέστατα μόνος ἀνθρώπων. Εἰ γὰρ κατασταθεὶς χορηγὸς τραγῳδοῖς προκαλεσαίμην αὐτὸν εἰς ἀντίδοσιν, δεκάκις ἂν ἕλοιτο χορηγῆσαι μᾶλλον ἢ ἀντιδοῦναι ἅπαξ. καὶ πῶς οὐ δεινὸν ἐστι νῦν μὲν κατηγορεῖν ὡς διὰ πολλὴν εὐπορίαν ἐξ ἴσου δύναμαι συνεῖναι τοῖς πλουσιωτάτοις, εἰ δὲ τύχοι γενόμενον τι ὧν ἐγὼ λέγω, (πῶς οὐ δεινὸν ἐστι) ὁμολογεῖν ἄν με τοιοῦτον εἶναι και ἔτι ἀπορώτερον; Περὶ δὲ τῆς ἐμῆς ἱππικῆς, ἧς οὗτος ἐτόλμησε μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς, οὔτε την τύχην δείσας οὔτε ὑμᾶς αἰσχυνθείς, οὐ πολύς ὁ λόγος ἔσται. (Λυσίου, ὑπέρ ἀδυνάτου λόγος, 9 10) ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ: ἀντίδοσις=ανταλλαγή περιουσιών // ἕλοιτο (β αόριστος του αἱροῦμαι)+τελ. απαρ.= προτιμώ // σύνειμι τινι= συναναστρέφομαι // ἄπορος=φτωχός ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Να μεταφράσετε το κείμενο. Μονάδες 20 Β1. α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: τοιοῦτον: γενική ενικού και ονομαστική πληθυντικού του ουδετέρου ἐγὼ: δοτική πληθυντικού αριθμού μέγεθος: δοτική ενικού και πληθυντικού αριθμού ἀντίδοσιν:γενική και κλητική ενικού και δοτική πληθυντικού αριθμού ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 2

σαφέστατα: ονομαστική ενικού και πληθυντικού του θετικού βαθμού του αρσενικού γένους πλουσιωτάτοις: ίδια πτώση στον θετικό και συγκριτικό βαθμό β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται: ὁμολογεῖν: απαρέμφατο μέλλοντα τύχοι: : β ενικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα και γ πληθυντικό προστακτικής αορίστου β ἐτόλμησε: γ ενικό ευκτικής αορίστου β λέγω: β ενικό προστακτικής ενεστώτα ενεργητικής φωνής και απαρέμφατο ενεργητικού αορίστου β μνησθῆναι: β ενικό οριστικής και προστακτικής παθητικού αορίστου Μονάδες 10 Β2. α. Ἐπεί δ ἢκουσαν δῆλον ἐγένετο: Να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις της περιόδου και να τις αναγνωρίσετε συντακτικά. β. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἄγγελον, νίκης, βοηθεῖν, λέγοντες, Λακεδαιμονίους, καθημένη, γεγενημένον, πᾶσι, σύμμαχον, ὂντα. Μονάδες 10 Β3. α νῦν μὲν κατηγορεῖν ὡς διὰ πολλὴν εὐπορίαν ἐξ ἴσου δύναμαι συνεῖναι τοῖς πλουσιωτάτοις: Να αναγνωρίσετε την πρόταση με το ρήμα αυτό (εισαγωγή, εκφορά, συντ ακτικός ρόλος) Μονάδες 2,5 β. Δοκεῖ δὲ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι σαφέστατα μόνος ἀνθρώπων: να χαρακτηρίσετε το είδος του ἄν (δυνητικό, υποθετικό, οριστολογικό) και να δηλώσετε τον όρο που προσδιορίζει Μονάδες 2,5 γ. τῆς πενίας, μόνος, χορηγὸς, κατηγορεῖν, διὰ εὐπορίαν, πολλήν, τοῖς πλουσιωτάτοις, γενόμενον, με, τοιοῦτον: τι είναι συντακτικά οι λέξεις; Μονάδες 5 ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 2

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: B ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΔΙΑΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 12 Απριλίου 2017 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Γιατί εγώ τόσο πολύ πιστεύω στον εαυτό μου, ώστε ελπίζω ότι, ακόμη κι αν τυχαίνει κάποιος να φέρεται σε μένα εχθρικά, όταν με ακούσει να μιλώ γι αυτά που έχουν πραχτεί, θα μετανοήσει και θα με θεωρεί πολύ καλύτερο στο υπόλοιπο χρονικό διάστημα. Και έχω την αξίωση, κύριοι βουλευτές, αν από τη μια μεριά, αποδείξω σε σας αυτό μόνο, ότι δηλαδή διάκειμαι φιλικά προς το παρόν πολίτευμα και ότι έχω αναγκαστεί να μετέχω στους ίδιους κινδύνους μ εσάς, να μην υπάρχει καμιά ωφέλεια πια σ εμένα αν όμως φαίνομαι ότι και ως προς τα άλλα έχω ζήσει κόσμια και πολύ διαφορετικά από τη γνώμη και τα λόγια των εχθρών, σας παρακαλώ από τη μια να εγκρίνετε την εκλογή μου, από την άλλη να θεωρείτε ότι αυτοί είναι κακοί. Και πρώτα θα αποδείξω ότι δεν ήμουν ιππέας, ούτε ότι διέμεινα στην πόλη κατά την περίοδο των τριάκοντα, ούτε έλαβα μέρος στο τότε καθεστώς. Β1 Στο προοίμιο του λόγου του ο Μαντίθεος προσπαθεί να πείσει τους βουλευτές ότι διαθέτει ήθος άμεμπτο, όπως θα φανεί από τον επικείμενο έλεγχο, και τρέφει ευνοϊκά αισθήματα προς το δημοκρατικό καθεστώς της πατρίδας του. Ήδη από το προοίμιο διαγράφεται ο χαρακτήρας ενός ανθρώπου που μιλά έχοντας πεποίθηση στο δίκιο του και με συνείδηση της αθωότητάς του και των υπηρεσιών που έχει προσφέρει στην πατρίδα του, η οποία και δικαιολογεί την αξίωσή του να αναδειχθεί ως πολιτικός άνδρας. Ταυτοχρόνως, ο ομιλητής μειώνει ηθικά τους κατηγόρους του στα μάτια των βουλευτών παρουσιάζοντάς τους ως κακόβουλους ανθρώπους, αφού επιζητούν να του κάνουν κακό, συκοφάντες της ζωής του, και της πολιτικής του ιδεολογίας και δράσης. Πρόκειται για ασήμαντους ανθρώπους (δεν τους κατονομάζει καν) με ιδιοτελή κίνητρα. ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 6

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ Πιο συγκεκριμένα, το ήθος των αντιπάλων αποδεικνύεται από τις εξής φράσεις: «τούτους εἶναι µεγίστων ἀγαθῶν αἰτίους», «οἵτινες ἂν ἀναγκάζωσιν εἰς ἔλεγχον τῶν αὐτοῖς βεβιωµένων καταστῆναι» «καὶ παρὰ τὴν δόξαν καὶ τοὺς λόγους τῶν ἐχθρῶν» «ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι» Εκτός όμως από το να μειώσει ηθικά τους αντιπάλους το προοίμιο διαπνέεται από ένα αίσθημα εντυπωσιακής αυτοπεποίθησης που κάποιες φορές παρουσιάζεται με ιδιαίτερα αλαζονικό τρόπο. «Ἐγώ γάρ οὕτω σφόδρα ἐμαυτῷ πιστεύω», λέει ο Μαντίθεος, με βεβαιότητα που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για αμφιβολίες σχετικά με τις πράξεις της ζωής του. Το μέγεθος της αυτοπεποίθησής του φαίνεται τόσο από την εμφαντική παρουσία του ἐγώ, το ποσοτικό επίρρημα σφόδρα, όσο και από τον ποσοτικό προσδιορισμό οὕτω που ενισχύει την έννοια του σφόδρα, και τα πολλά μακρόχρονα ω που προσδίδουν έμφαση στην εκφώνηση της πρότασης. Ο Μαντίθεος είναι απόλυτα σίγουρος για την αθωότητά του, την οποία ελπίζει όχι μόνο ότι θα αποδείξει, αλλά και ότι θα μεταστρέψει την εις βάρος του δυσμενή εντύπωση («μεταμελήσειν αὐτῷ και πολύ βελτίω με εἰς τὸν λοιπόν χρόνον ἡγήσεσθαι»). Τα απαρέμφατα μεταμελήσειν και ἡγήσεσθαι δεν τέθηκαν μετά το ἐλπίζω (σχήμα υπερβατό), αλλά στο τέλος, ώστε να τονιστεί με έμφαση το νόημά τους και να ενταθεί η προσοχή των δικαστών που αναμένουν να ακούσουν με ενδιαφέρον τις προσδοκίες του ρήτορα. Έτσι ο ρήτορας αισιοδοξεί ότι, κι αν κάποιοι τον αντιπαθούν, μετά την αγόρευσή του θα τον θεωρούν καλό πολίτη, «πολύ βελτίω». Η παρήχηση του λ κρύβει μια γλυκύτητα που ευχαριστεί την ακοή. Ωστόσο αυτή η αισιοδοξία του Μαντιθέου πρέπει να συμβαδίζει με την ανάλογη ωριμότητα και σοβαρότητα, ώστε να δημιουργηθεί θετική εντύπωση στους βουλευτές. Γι' αυτό ακριβώς έπρεπε να δείξει αφοσίωση στο δημοκρατικό πολίτευμα και τα δημοκρατικά ιδεώδη, αλλά και να αποδείξει ότι όλη η συμπεριφορά του ως ατόμου υπήρξε άψογη («ὡς εὔνους εἰμί τοῖς καθεστηκόσι πράγμασι καὶ ὡς ἠνάγκασμαι τῶν αὐτῶν κινδύνων μετέχειν ὑμῖν...δέομαι ὑμῶν...χείρους εἶναι»). Ο Μαντίθεος λοιπόν δε θεωρεί επαρκείς για την επικύρωση της εκλογής του τη συμμετοχή του στους αγώνες της πατρίδας του και τα δημοκρατικά του φρονήματα. Θεωρεί επιβεβλημένο να αποδείξει ότι υπήρξε συνετός και μετριοπαθής στον ιδιωτικό και δημόσιο βίο του («καὶ περί τὰ ἄλλα μετρίως βεβιωκώς») και ότι διέθετε ιδιότητες που η αθηναϊκή νομοθεσία θεωρούσε απαραίτητες για έναν κρατικό λειτουργό. Με το ρήμα δέομαι ο Μαντίθεος υποβάλλει μια παράκληση στους δικαστές της οποίας το περιεχόμενο εκφράζεται με την εντυπωσιακή αντίθεση «ἐμέ μέν δοκιμάζειν, τούτους δὲ ἡγεῖσθαι χείρους εἶναι», όπου καταξιώνει τον ομιλητή και μειώνει τους αντιπάλους. Ο ρήτορας παρακαλεί τους δικαστές από τη μια ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 6

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ να επικυρώσουν την εκλογή του ως βουλευτή και από την άλλη να θεωρήσουν τους κατηγόρους χειρότερους και κατώτερους απ' ότι πριν, εφόσον βέβαια αποδείξει ότι έχει τις αρετές που προανέφερε. Ο Μαντίθεος, λοιπόν χαρακτηρίζει τους αντιπάλους του κακοήθεις, συκοφάντες, αναξιόπιστους, επικίνδυνους για το δηµοκρατικό πολίτευµα, ανθρώπους χωρίς ήθος. Ενώ, ο ίδιος παρουσιάζεται ανεξίκακος, θύµα της κακίας και της συκοφαντικής δυσφήµισης, γεµάτος αυτοπεποίθηση και αποφασιστικότητα, υπερασπιστής του δηµοκρατικού πολιτεύµατος, µετριοπαθής και σώφρων. Β2. Τα στοιχεία που συνθέτουν το εναντίον του Μαντίθεου κατηγορητήριο διαφαίνονται στην πρόθεση του λόγου του μέσω του πολυσύνδετου σχήματος «ς οὐχ ἵππευον, οὐδ ἐπεδήμουν ἐπί τῶν τριάκοντα, οὐδὲ μετέσχον τῆς τότε πολιτείας». Συγκεκριμένα οι κατηγορίες που του έχουν αποδοθεί είναι: α. Υπηρέτησε στην τάξη των ιππέων την περίοδο των Τριάκοντα (Αύγουστος- Σεπτέμβριος του 404 πχ έως Σεπτέμβριο του 403 π.χ.). Η συμμετοχή στο σώμα αυτό ήταν βαρύνουσας σημασίας, γιατί το ιππικό θεωρήθηκε ένα από τα σημαντικότερα ερείσματα του καθεστώτος των Τριάκοντα και φιλικά διακείμενο προς το ολιγαρχικό πολίτευμα. β. Διέμενε στην Αθήνα την εποχή του τυραννικού καθεστώτος και κατά συνέπεια, γ. Συμμετείχε στη διακυβέρνησή του. Η εμπλοκή του στο αυθαίρετο καθεστώς πλήττει το δημοκρατικό του ήθος, τη νομιμοφροσύνη του και υπαγορεύει την ακύρωση της εκλογής του στο αξίωμα του βουλευτή. Το κατηγορητήριο που αντιμετωπίζει ο Μαντίθεος είναι ιδιαίτερα σοβαρό αν αναλογιστεί κανείς τα δεινά που υπέστησαν οι Αθηναίοι από τους τυράννους καθώς και την αγάπη που έτρεφαν για τη δημοκρατία. Συγκεκριμένα, οι αγώνες για τη δημοκρατία κυρίως σε χαλεπούς καιρούς συγκινούσαν τους Αθηναίους και έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στη δοκιμασία των αρχόντων. Β3. Οι συμβουλευτικοί είναι λόγοι πολιτικοί που εκφωνούνται στις συνελεύσεις του λαού. Μ' αυτούς παρέχονται συμβουλές για το μέλλον. Ο ρήτορας ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 6

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ προτρέπει ή αποτρέπει τον λαό με σκοπό την επίτευξη του συμφέροντος ή την αποφυγή πολιτικών σφαλμάτων. Στην Αθήνα οι πολιτικές αγορεύσεις γίνονταν ενώπιον της Εκκλησίας του Δήμου η οποία αποφάσιζε για τα πιο σοβαρά θέματα του κράτους, όπως η κήρυξη πολέμου, η υπογραφή ειρήνης, η σύναψη και διάλυση συμμαχιών, η ψήφιση νόμων, τα δημόσια οικονομικά κ.λπ. Δικαίωμα λόγου και ψήφου είχαν σ' αυτήν όλοι οι γνήσιοι («ἐξ ἀμφοῖν γονέοιν») Αθηναίοι πολίτες από το εικοστό έτος της ηλικίας τους, αν δεν τους είχαν αφαιρεθεί τα πολιτικά δικαιώματα. Η Εκκλησία συνεδρίαζε κανονικά σαράντα φορές τον χρόνο, αλλά και εκτάκτως, όταν το καλούσαν οι περιστάσεις. Χώρος των συνεδριάσεων ήταν συνήθως η Πνύκα και κάποτε η Αγορά ή το θέατρο του Διονύσου. Μετά τις αγορεύσεις αποφάσιζαν ψηφίζοντας συνήθως με ανάταση των χεριών («χειροτονία»). Οι ρήτορες είχαν απόλυτη ελευθερία συμβουλής και μεγάλη επιρροή στην πολιτική ζωή, ακόμη και αν δεν ασκούσαν δημόσιο λειτούργημα. Είχαν όμως και την ευθύνη των εισηγήσεών τους, αφού το όνομά τους και οι προτάσεις τους περιλαμβάνονταν στα ψηφίσματα της Εκκλησίας. Σημαντικότερος ρήτορας συμβουλευτικών λόγων θεωρείται ο Δημοσθένης. Δικανικοί λόγοι είναι οι εκφωνούμενοι στα δικαστήρια και αφορούν πράξεις που τελέστηκαν στο παρελθόν. Είναι κατηγορίες ή απολογίες και έχουν σκοπό την απόδειξη της ενοχής ή της αθωότητας του κατηγορουμένου με βάση τον νόμο και το αίσθημα του δικαίου. Το αρχαιότερο δικαστήριο στην Αθήνα ήταν ο Άρειος Πάγος, του οποίου όμως οι αρμοδιότητες περιορίστηκαν από το 462 π.χ. στην εκδίκαση φόνων εκ προμελέτης και μερικών άλλων μικρότερης σημασίας υποθέσεων. Υπήρχαν βέβαια και άλλα δικαστήρια, ενώ ορισμένες σοβαρές υποθέσεις εδίκαζε η Βουλή ή και η Εκκλησία του Δήμου. Το κυριότερο όμως δικαστήριο του Αθηναϊκού κράτους ήταν η Ηλιαία, ένα δικαστήριο ενόρκων, του οποίου μέλη μπορούσαν να γίνουν, μετά από κλήρωση, όλοι οι άνω των τριάντα ετών γνήσιοι Αθηναίοι πολίτες, αν δεν εκκρεμούσε κατηγορία εναντίον τους. Την Ηλιαία αποτελούσαν 6.000 δικαστές («Ἡλιασταί») από τους οποίους οι 1000 ήσαν αναπληρωματικοί. Το δικαστήριο δίκαζε σε τμήματα των 201, 401, 501, κ.λπ. δικαστών ανάλογα με ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 4 ΑΠΟ 6

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ τη σοβαρότητα της δίκης. Ο περιττός αριθμός απέκλειε την περίπτωση ισοψηφίας. Οι δικαστές ελάμβαναν ως δικαστική αποζημίωση 2-3 οβολούς κατά δικάσιμη ημέρα. Ο χρόνος των αγορεύσεων περιοριζόταν από ένα υδραυλικό χρονόμετρο, την «κλεψύδρα». Η ψηφοφορία ήταν μυστική. Επειδή νόμος όριζε ότι οι διάδικοι ήσαν υποχρεωμένοι να αγορεύουν αυτοπροσώπως και, αν υπήρχε συνήγορος, να δευτερολογεί, οι ενδιαφερόμενοι κατέφευγαν στους «λογογράφους». Αυτοί ήσαν έμπειροι δικανικοί ρήτορες που, με το αζημίωτο φυσικά, έγραφαν τα κείμενα των λόγων τα οποία ήσαν υποχρεωμένοι οι διάδικοι να αποστηθίσουν και να απαγγείλουν στο δικαστήριο. Επειδή οι «Ἡλιασταί», όπως τους περιγράφει και ο Αριστοφάνης στους «Σφῆκες», ήσαν απλοϊκοί Αθηναίοι πολίτες χωρίς νομική πείρα και δικαστική συνείδηση, οι λογογράφοι έπρεπε να γνωρίζουν όχι μόνον τους νόμους, αλλά και την ψυχολογία των λαϊκών δικαστών, ώστε να τους επηρεάζουν προς το συμφέρον των πελατών τους. Επιφανέστερος λογογράφος δικανικών λόγων θεωρείται ο Λυσίας. Επιδεικτικοί ή πανηγυρικοί λόγοι, στους οποίους περιλαμβάνονται και οι επιτάφιοι, ήσαν οι εκφωνούμενοι σε διάφορες εορτές και συγκεντρώσεις. Με τους λόγους αυτούς εγκωμιάζονται ή επικρίνονται πράξεις και πρόσωπα του παρόντος με συχνές αναδρομές στο παρελθόν και προβλέψεις του μέλλοντος. Ο ρήτορας ζητεί συγχρόνως να επιδείξει τη ρητορική του δεινότητα και να προκαλέσει τις επευφημίες των ακροατών, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπηρετεί και συγκεκριμένες πολιτικές σκοπιμότητες. Οι επιδεικτικοί λόγοι είναι εξάλλου, κατά τον Αριστοτέλη, συγγενείς με τους συμβουλευτικούς. Ο Ισοκράτης κρίνεται ως ο επιφανέστερος εκπρόσωπος του επιδεικτικού γένους. Α5.α) διαβεβλημένοις: περίβλημα, βολίδα βεβιωμένων: καταστῆναι: εὔνους: δόξαν: βιότοπος, επιβίωση σταθερός, ανάσταση νοήμων, ανόητος δογματικός, δοκιμή β) μέθεξη : εἶχον, μετέχειν, μετέσχον ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 5 ΑΠΟ 6

3η ΠΡΟΣΟΜΟΙΩΣΗ ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΩΝ καθηγητής : ἡγοῦμαι, ἡγήσεσθαι εντευκτήριο : τυγχάνει απόρρητος : λέγοντος φάντασμα : φαίνωμαι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 6 ΑΠΟ 6

ΤΑΞΗ: ΜΑΘΗΜΑ: Β ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Ημερομηνία: Τετάρτη 26 Οκτωβρίου 2016 Διάρκεια Εξέτασης: 3 ώρες ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Μου φαίνεται ότι μόνος ο κατήγορος από τους ανθρώπους θα μπορούσε να αποδείξει με πολύ μεγάλη σαφήνεια το μέγεθος της δικής μου φτώχειας. Γιατί αν εγώ οριζό μουν χορηγός σε αγώνες τραγωδίας και τον προκαλούσα σε ανταλλαγή περιου σιών, θα προτιμούσε δέκα φορές να γίνει χορηγός παρά να ανταλλάξει μια φορ ά την περιουσία του. Και πώς δεν είναι φοβερό τώρα να με κατηγορεί ότι τάχα εξαιτίας της μεγάλης μου ευπορίας μπορώ να συναναστρέφομαι εξ ίσου τους πάρα πολύ πλούσιους, αν όμως τύχοι να συμ βεί κάτι απ αυτά που εγώ λέγω να ομολογεί ότι είμαι τέτοιος και ακόμα πιο φτ ωχός;και για τη δική μου ιππική ικανότητα, την οποία αυτός τόλμησε να αναφ έρει σε σας, χωρίς ούτε να φοβηθεί την τύχη ούτε να σας ντραπεί, δε θα γίνει πολύς λόγος. Β1. α τοιοῦτον: τοιούτου // τοιαῦτα ἐγὼ: ἡμῖν τὸ μέγεθος: μεγέθει // μεγέθεσι ἀντίδοσιν: ἀντιδόσεως // ἀντίδοσι // ἀντιδόσεσι σαφέστατα: σαφής // σαφεῖς πλουσιωτάτοις: πλουσίοις // πλουσιωτέροις ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 1 ΑΠΟ 3

Β1. β ὁμολογεῖν: ὁμολογήσειν τύχοι: τεύξει/ῃ, τυχόντων τυχέτωσαν ἐτόλμησε: τολμήσαι/ειε λέγω: λέγε / εἰπεῖν μνησθῆναι: ἐμνήσθης // μνήσθητι Β2.α καὶ πῶς οὐ δεινὸν ἐστι νῦν μὲν κατηγορεῖν ὡς διὰ πολλὴν εὐπορίαν ἐξ ἴσου δύναμαι συνεῖναι τοῖς πλουσιωτάτοις: Δευτερεύουσα ειδική πρόταση, εισάγεται με τον ειδικό σύνδεσμο ὡς (γιατί δηλώνει υποκειμενική γνώμη), εκφέρεται με οριστική (γιατί δηλώνει το πραγματικό) και έχει θέση αντικειμένου στο κατηγορεῖν. β. Δοκεῖ δὲ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι σαφέστα τα μόνος ἀνθρώπων: Το ἂν είναι δυνητικό και προσδιορίζει το ειδικό απαρέμφατο ἐπιδεῖξαι Γ. τῆς πενίας: γενική κτητική στο μέγεθος μόνος: κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ὁ κατήγορος χορηγὸς:κατηγορούμενο στο ἐγώ κατηγορεῖν: τελ. απαρέμφατο, υποκείμενο στο δεινόν ἐστι διὰ εὐπορίαν: εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο δύναμαι ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 2 ΑΠΟ 3

πολλήν: επιθετικός προσδιορισμός στο εὐπορίαν τοῖς πλουσιωτάτοις: αντικείμενο του συνεῖναι γενόμενον: κατηγορηματική μετοχή που αναφέρεται στο υποκείμενο του τύχοι, τι με: υποκείμενο του ἄν εἶναι τοιοῦτον: κατηγορούμενο στο με ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΟΡΙΖΟΝΤΑΙ ΓΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΩΝ Ωρίωνας ΣΕΛΙΔΑ: 3 ΑΠΟ 3