ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της φοιτήτριας ΣΟΥΤΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗΣ (ΑΜ:22101030)

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΝΑΔΡΟΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΟΤΕ Α.Ε ΣΤΗΝ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΕΤΙΑ 1999-2000 ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της φοιτήτριας ΣΟΥΤΗ ΣΤΥΛΙΑΝΗΣ (ΑΜ:22101030) ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΣΥΡΙΟΠΟΥΛΟΣ Θ. ΧΙΟΣ 2005 1

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θερμές ευχαριστίες στον καθηγητή μου κύριο Θ.Συριόπουλο για την αποδοχή του θέματος και την επίβλεψη της πτυχιακής μου εργασίας. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τον κύριο Γ.Ηλιόπουλο, πρώην Οικονομικό Διευθυντή της COSMOROM (θυγατρικής της ROMTELECOM S.A.) για την συμβολή του στην ολοκλήρωση της παρούσας εργασίας. 2

Περιεχόμενα Εισαγωγή...σελ.4 Κεφάλαιο 1 Λόγοι επιλογής της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε.στη Ρουμανία...σελ.6 Κεφάλαιο 2 Οι κίνδυνοι της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία...σελ.13 Κεφάλαιο 3 Τα βασικά σχέδια δράσης του επενδυτή...σελ.18 Κεφάλαιο 4 Τα επιτεύγματα της επένδυσης κατά την πρώτη διετία...σελ.21 Κεφάλαιο 5 Στόχοι της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία..μετά την πρώτη διετία...σελ.36 Επίλογος...σελ.39 Πηγές Βιβλιογραφία...σελ.41 3

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι υγιείς επενδύσεις εξωτερικού αποτελούν, για κάθε Οικονομική Μονάδα, ουσιαστικό και δυναμικό δείκτη τεχνολογικής ανάπτυξης, οικονομικής ευρωστίας και άρτιας διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού. Αυτό προϋποθέτει λεπτομερείς επιστημονικές αναλύσεις και παρατηρήσεις των απαραίτητων στοιχείων για την ελαχιστοποίηση του επενδυτικού κινδύνου. Αυτές οι επενδύσεις καταξιώνουν διεθνώς όχι μόνο την Οικονομική Μονάδα που τις εφαρμόζει, αλλά βοηθούν και άλλες εγχώριες Οικονομικές Μονάδες που συνεργάζονται με τον συγκεκριμένο επενδυτή. Η συνεργασία αυτή με τη μορφή προμηθευτή, συμβούλου, πιστωτή κλπ. τις βοηθά να εξάγουν και αυτές στις προς επένδυση χώρες το τεχνολογικό και επιστημονικό τους προϊόν. Το πρώτο βήμα για διεθνείς επενδύσεις αποτελούν συνήθως οι γειτονικές χώρες, λαμβάνοντας υπ όψιν το νομοθετικό και φορολογικό πλαίσιο που ισχύει σε αυτές. Στη χώρα μας ο κλάδος των τηλεπικοινωνιών ήταν και είναι ένας από αυτούς που αφομοίωσε γρήγορα και διαχειρίστηκε με επιτυχία τα επιτεύγματα της σύγχρονης ψηφιακής Τηλεπικοινωνιακής τεχνολογίας σε όλο τους το φάσμα, ενώ βοήθησε σημαντικά στην ανάπτυξη σύγχρονων Ελληνικών Οικονομικών Μονάδων παραγωγής στοιχείων και υλικών για την εφαρμογή αυτής της τεχνολογίας (βιομηχανίες παραγωγής καλωδίων-οπτικών ινών, ηλεκτρονικών και ψηφιακών κέντρων, ηλεκτρονικών συστημάτων διαχείρισης τηλεπικοινωνιακής κίνησης, ηλεκτρονικών υπολογιστών κλπ.) O κύριος εκφραστής του κλάδου αυτού στην Ελλάδα ήταν και εξακολουθεί να είναι ο όμιλος του ΟΤΕ Α.Ε. που διαχειρίζεται με επιτυχία όλες τις σύγχρονες μορφές επικοινωνίας (σταθερή τηλεφωνία, κινητή τηλεφωνία, Internet κλπ.).ο ΟΤΕ Α.Ε. αποκτώντας στο παρελθόν την απαραίτητη οικονομική ευρωστία, ξεκίνησε την προηγούμενη δεκαετία την εκτός συνόρων δράση του επενδύοντας στις χώρες της Βαλκανικής με απώτερη επιδίωξη να καταστεί ο κυρίαρχος τηλεπικοινωνιακός παράγοντας της Βαλκανικής αυξάνοντας τη φήμη του και πετυχαίνοντας την υπεραπόδοση των επενδεδυμένων Κεφαλαίων του. Μετά τις απαραίτητες νομοθετικές ρυθμίσεις στις Βαλκανικές χώρες, η Σερβία,η Βουλγαρία,η Αλβανία και η Ρουμανία, έγιναν πόλος έλξης του επενδυτή ΟΤΕ Α.Ε. Οι χώρες αυτές ήταν πολύ υποδεέστερες τηλεπικοινωνιακά, και έδιναν σαφείς 4

προοπτικές ανάπτυξης με βάση τα δικά τους μετρικά δεδομένα, προδικάζοντας την κατά το μάλλον ή ήττον τη θετική έκβαση των προσπαθειών του ΟΤΕ Α.Ε. Από τις παραπάνω χώρες η Ρουμανία χώρα με υπερδιπλάσια έκταση και πληθυσμό από την Ελλάδα αποτέλεσε την 1.1.1999 και μετά από σχετικές έρευνες τη μεγαλύτερη επένδυση του ΟΤΕ Α.Ε. στη Βαλκανική. Επένδυση 700 εκατομμυρίων δολαρίων περίπου με την ανάληψη του μάνατζμεντ της Κρατικής Ρουμανικής Εταιρείας Τηλεπικοινωνιών (ROMTELECOM S.A.) με σκοπό την ανάπτυξη σύγχρονης Τηλεπικοινωνιακής υποδομής σε όλο της το φάσμα στη χώρα αυτή και με ταυτόχρονη μετάβαση της υφιστάμενης χειροκίνητης και ημιαυτόματης τηλεπικοινωνίας σε ένα σύγχρονο καθεστώς ψηφιακής τεχνολογίας. Η μεγάλη δημοσιότητα που έλαβε η κίνηση αυτή του ΟΤΕ Α.Ε. από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και κυρίως από τον ημερήσιο και οικονομικό τύπο 1,2 καθώς και το τεράστιο μέγεθος της επένδυσης για τα ελληνικά δεδομένα ( 700 εκ. δολάρια), που όμοια της δεν είχε γίνει σε ανάλογο τομέα στο πρόσφατο παρελθόν, προκάλεσε πολλές συζητήσεις και έκφραση αντικρουόμενων απόψεων ως προς τους κινδύνους που εμπεριείχε η επένδυση αυτή. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την ύπαρξη οικονομικών στοιχείων της διετίας 1999-2000 με οδήγησε στην σκέψη να εξετάσω αναδρομικά στα πλαίσια της πτυχιακής μου εργασίας- τις τότε προοπτικές και τους κινδύνους της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία, αναλύοντας τα οικονομικά και όχι μόνο αποτελέσματα της επένδυσης αυτής. Στα πλάισια της εργασίας θα αναλυθούν οι επενδύσεις του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία, επειδή στη χώρα αυτή αναπτύχθηκε βάσει του σχετικού προγράμματος όλο το φάσμα των Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών. Η Ρουμανία επιλέχθηκε εκτός των άλλων και για το χαμηλό επίπεδο τεχνολογίας τηλεπικοινωνιών που έδινε την δυνατότητα της συνολικής αξιολόγησης της επένδυσης, σε αντίθεση με άλλες Βαλκανικές χώρες όπου οι επενδύσεις του ΟΤΕ Α.Ε. αφορούσαν τμήματα μόνο των παρεχομένων υπηρεσιών (όπως για παράδειγμα σταθερή τηλεφωνία στη Σερβία, κινητή τηλεφωνία στη Βουλγαρία κλπ) 5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Λόγοι επιλογής της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία 3 6

1.1 Η ανάγκη μεγαλύτερης απόδοσης ιδίων Κεφαλαίων λόγω κορεσμού των παρεχόμενων Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών στην εγχώρια αγορά. Ο κορεσμός δημιούργησε «λιμνάζοντα» χρηματικά διαθέσιμα τα οποία έπρεπε να διοχετευθούν σε άλλες παρεμφερείς αγορές με εγγυημένη κατά το δυνατόν απόδοση. Λόγω του ευρέος φάσματος των Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών που διαχειρίζεται ο ΟΤΕ Α.Ε., μπορούσε να αναλάβει είτε μέρος αυτών των Υπηρεσιών (μόνο την ανάπτυξη κινητής τηλεφωνίας ) είτε το σύνολο τους (σταθερή τηλεφωνία, κινητή τηλεφωνία, Internet κλπ. ) Σε περίπτωση μη αξιοποίησης οι πληθωριστικές τάσεις που επικρατούσαν πιθανόν να οδηγούσαν σε απαξίωση των διαθεσίμων ρευστών. 1.2 Η μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα του ΟΤΕ Α.Ε. Η μελέτη των επί σειρά ετών χρηματοοικονομικών καταστάσεων του οργανισμού (Ισολογισμοί και Λογαριασμοί Αποτελεσμάτων Χρήσεως), δείχνει πληθώρα θετικών αριθμοδεικτών. Οι δείκτες αυτοί απετέλεσαν πόλο έλξης για τα Πιστωτικά Ίδρυματα και τις Τράπεζες, που ήθελαν να «δανείσουν χρήματα» στον ΟΤΕ Α.Ε. προσδοκώντας να λάβουν πίσω τα χρήματα τους μαζί με τους αναλογούντες τόκους. Ταυτόχρονα ο ΟΤΕ Α.Ε. ήταν σε θέση να λαμβάνει τις πιστώσεις αυτές και να τις εκμεταλλεύεται με απόδοση μεγαλύτερη του οφειλόμενου τόκου. 1.3 Η γειτνίαση και η εύκολη προσπέλαση στις Βαλκανικές χώρες και ιδιαίτερα στη Ρουμανία. Για μια Οικονομική Μονάδα η οποία αποφασίζει για πρώτη φορά επενδύσεις στο εξωτερικό είναι ευκολότερη η διαχείριση της επένδυσης σε μια γειτονική χώρα παρά σε απομακρυσμένη για την οποία απαιτούνται πολύωρα ταξίδια, μεγαλύτερο κόστος επικοινωνίας και δυσκολία επικοινωνίας λόγω διαφοράς ώρας. Η Ρουμανία διέθετε καθημερινή αεροπορική επικοινωνία με την Ελλάδα διάρκειας μιας ώρας και δέκα λεπτών, ελάχιστες διατυπώσεις εισόδου και εξόδου από τη χώρα και πυκνό σιδηροδρομικό δίκτυο μεταξύ της πρωτεύουσας και της υπόλοιπης 7

ενδοχώρας. Επιπλέον, δεν υπήρχε αλλαγή της ώρας ανάμεσα στα δύο κράτη. Το γεγονός αυτό συνεπάγεται την ταυτόχρονη εργασία έδρας Αθήνας και χώρας επένδυσης Βουκουρέστι άρα και άμεσης λύσης οποιουδήποτε αναφυόμενου προβλήματος. 1.4 Η πρόκληση της επιτυχίας δεδομένου ότι η Ρουμανία είναι υπερδιπλάσια σε έκταση και σε πληθυσμό από την Ελλάδα ( 285.000 τ.χ. περίπου και 24 εκατομμύρια κάτοικοι ) Για κάθε Οικονομική Μονάδα αποτελεί πρόκληση η είσοδος της σε χώρα με μεγαλύτερα μεγέθη από τη δική της. Η πρόκληση αυτή συνίσταται στο να μπορέσει η Οικονομική Μονάδα να αποδείξει την άρτια διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού της, να δοκιμάσει τα συστήματα ελέγχου και παρακολούθησης που διαθέτει, να υλοποιήσει τα προσχεδιασμένα προγράμματα συντονισμού των εργασιών της και να αποδείξει την ευελιξία της σε διορθωτικές κινήσεις όταν και όπου αυτό απαιτείται. 1.5 Ο μικρός αριθμός τηλεφώνων σε λειτουργία ανά 100 κατοίκους στη Ρουμανία ( penetration ) Λαμβάνοντας υπ όψιν ότι ο μέσος Ευρωπαϊκός καθώς και ο Ελληνικός μέσος όρος είναι άνω του 60 %, στη Ρουμανία στο τέλος του 1998 ο δείκτης penetration ήταν της τάξεως του 14,5 % μόνο. Αυτό εσήμαινε ότι για τον ΟΤΕ Α.Ε. υπήρχε θετικός ορίζοντας ανάπτυξης και μεγάλης απόδοσης των κεφαλαίων του, δεδομένου ότι για να φτάσει στο 50 % penetration υπολειπόταν στη Ρουμανία ένα ποσοστό της τάξης του 35,5 %, το οποίο σε απόλυτους αριθμούς μεταφράζεται ως 24.000.000 35,5 % = 8.500.000 τουλάχιστον νέες τηλεφωνικές συνδέσεις. Στον αριθμό αυτό δεν συμπεριλαμβανόταν ο αριθμός συνδρομητών Internet και κινητής τηλεφωνίας, των οποίων το ποσοστό ήταν επίσης πολύ χαμηλό (κάτω του 10 %) Είναι σαφές ότι μόνο από την εισφορά των παγίων τελών η ROMTELECOM S.A. και κατ επέκταση ο ΟΤΕ Α.Ε. θα εισέπραταν μεγάλα ποσά με την ολοκλήρωση του επενδυτικού προγράμματος τηλεφωνικών συνδέσεων, σταθερής ή κινητής τηλεφωνίας. 8

1.6 Η παρωχημένη τεχνολογία στις υπάρχουσες τηλεφωνικές συνδέσεις της Ρουμανίας. Το γεγονός αυτό θα έδινε την ευκαιρία στον επενδυτή να αντικαταστήσει τις παλαιάς τεχνολογίας συνδέσεις με αντίστοιχες σύγχρονες ψηφιακής τεχνολογίας, δίνοντας παράλληλα την δυνατότητα σε Ελληνικές Βιομηχανίες παραγωγής υλικών Δικτύου και Κέντρων να εξάγουν το προϊόν τους στη χώρα αυτή. Κατά συνέπεια ένα σύνολο Ελληνικών Οικονομικών Μονάδων θα ωφελείτο από την επένδυση αυτή σε μια μεγάλη χώρα, τόσο από πλευράς έκτασης όσο και από πλευράς πληθυσμού. Τα οφέλη για το σύνολο των Ελληνικών Οικονομικών Μονάδων δεν θα περιορίζονταν μόνο στο εξαγωγικό εμπόριο αλλά και στην έρευνα και τη βελτίωση των ήδη υφιστάμενων σύγχρονων τεχνολογιών. Τα πολλαπλά αυτά οφέλη θα δημιουργούσαν θετικό χρηματοοικονομικό αντίκτυπο τόσο για τις ίδιες τις Οικονομικές Μονάδες όσο και για το Ελληνικό Δημόσιο, ενώ τα ανωτέρω στοιχεία θα αποτελούσαν και πεδίο υγιούς ανταγωνισμού στην Ελληνική Αγορά. 1.7 Το μικρό (κάτω του 10%) penetration της κινητής τηλεφωνίας και του Internet. Ο όμιλος ΟΤΕ Α.Ε. κατέχοντας την τεχνογνωσία τόσο στο χώρο της κινητής τηλεφωνίας όσο και στο χώρο του Internet, θα ήταν σε θέση ν αναπτύξει με μικρότερο κόστος από αυτό της σταθερής τηλεφωνίας το δίκτυο που ήταν απαραίτητο για την εγκατάσταση και λειτουργία των δύο αυτών μορφών επικοινωνίας, εκμεταλλευόμενος μέρος του δικτύου της σταθερής τηλεφωνίας. Επομένως η απόδοση των Κεφαλαίων του σε αυτές τις μορφές των επικοινωνιών, θα ήταν ακόμη μεγαλύτερη από αυτή της σταθερής τηλεφωνίας και θα είχε θετικό αντίκτυπο σε όλους τους Ρουμάνους καταναλωτές προσφέροντας νέες και δοκιμασμένες μορφές τηλεπικοινωνιών. Δεδομένου ότι στην Ελλάδα δραστηριοποιούνται δεκάδες βιομηχανίες παραγωγής στοιχείων και υλικών για την επίτευξη όλων των μορφών τηλεπικοινωνιών, θα εδημιουργούντο στην ημεδαπή και νέες θέσεις εργασίας, πράγμα που επαληθεύτηκε στη συνέχεια. 9

1.8 Η παρωχημένη φιλοσοφία διοίκησης του Ρουμανικού Δημοσίου Τηλεπικοινωνιακού Οργανισμού. Η οικονομική στενότητα και οι έντονες πληθωριστικές τάσεις του ROL (Romanian Lei) είχαν καθηλώσει τη φιλοσοφία διοίκησης του Ρουμανικού Οργανισμού. Ο ΟΤΕ Α.Ε. όντας τεχνολογικά εκσυγχρονισμένος και έχοντας αποκτήσει σύγχρονη φιλοσοφία διοίκησης, θα μπορούσε να την εισαγάγει και να την διαχειριστεί στη ROMTELECOM S.A. μέσω ενός συστήματος καθετοποιημένης ανά βασικό τομέα παρεχόμενης Τηλεπικοινωνιακής Υπηρεσίας Διοίκησης, με απώτερο στόχο την αυτοδύναμη ανάπτυξη όλων των μορφών επικοινωνιών κάτω από ένα επταμελές Συμβούλιο Κεντρικής Διαχείρισης. Με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονταν επικαλύψεις έργου Υπηρεσιών με συρρίκνωση της γραφειοκρατίας όπως και της άσκοπης μετακίνησης εντολών έργου από Υπηρεσία σε Υπηρεσία μέχρι την έκδοση της τελικής απόφασης. Όλα τα παραπάνω θα επιτυγχάνονταν μέσα από ένα δυναμικό Προϋπολογισμό Παροχής Τηλεπικοινωνιακής Υπηρεσίας κατά τομέα, με συγκεκριμένα κονδύλια και τρόπο διαχείρισής τους ανά κάθετη μονάδα έργου. Το γεγονός αυτό επαληθεύτηκε στη συνέχεια με βάση τα θετικά αποτελέσματα που έχει παρουσιάσει προς τον όμιλο του ΟΤΕ Α.Ε. η ROMTELECOM S.A. στην εξεταζόμενη διετία. Στα επόμενα κεφάλαια της μελέτης παρουσιάζονται πίνακες με την θετική εξέλιξη όλων των μεγεθών, τόσο διαχειριστικών όσο και οικονομικών για το χρονικό διάστημα 1997-2000. 1.9 Η εξασφάλιση μονοπωλίου κυρίως ως προς την σταθερή τηλεφωνία για μια επταετία από την έναρξη της επένδυσης. Είναι γεγονός ότι η έλλειψη ανταγωνισμού δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για επένδυση κάθε Οικονομικής Μονάδας στον τομέα όπου αυτή δραστηριοποιείται και για τον όμιλο του ΟΤΕ Α.Ε. ήταν μια θετική συγκυρία, η οποία θα μπορούσε να αξιοποιηθεί κατάλληλα. Με βάση την εξασφάλιση του μονοπωλίου ο ΟΤΕ Α.Ε. κινήθηκε άμεσα αλλά με συγκεκριμένη τακτική στους ακόλουθους τομείς : Τηλεπικοινωνιακής Ανάπτυξης Δικτύων και Κέντρων 10

Διαχείρισης των νέων τεχνολογιών Μάρκετινγκ και Τιμολογιακής Πολιτικής Χρηματοοικονομικής Διαχείρισης Εμπορικών Σχέσεων με συνδρομητές εσωτερικού και Διεθνείς Τηλεπικοινωνιακούς Οργανισμούς Διαχείρισης Ανθρωπίνου Δυναμικού Ανάπτυξης Περιφερειών(Τηλεπηκοινωνιακές Διακεκριμένες Περιφέρειες) Η προηγούμενη εμπειρία του ΟΤΕ Α.Ε από τις επενδύσεις στο εξωτερικό ( όπως στη Σερβία, την Αρμενία κλπ. ), συνετέλεσε στην ευκολότερη προετοιμασία των μοντέλων δράσης, ανά τομέα έργου, ούτως ώστε να μην χάνονται ώρες εργασίας. Ειδικότερα, επεκράτησε στα σχέδια του επενδυτή η σύγχρονη οικονομική άποψη η οποία περιγράφεται ως έναρξη του χρόνου πώλησης από το σημείο μηδέν μέσω επιτάχυνσης των επενδύσεων με προκαθορισμένους χρόνους. Τα αποτελέσματα της διετίας 1999-2000 δικαιώνουν απόλυτα τον επενδυτή τόσο ως προς τους χρόνους δράσης όσο και από τον αρχικό επιτυχή σχεδιασμό στους τομείς που προαναφέρθηκαν. Το μονοπώλιο δεν έχει απεριόριστη χρονική διάρκεια και η επιτυχία του επενδυτή έγκειται στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων που αρχικά έχει θέσει μέσα από σύγχρονα μοντέλα κόστους ολοκλήρωσης των επενδύσεων. 1.10 Η «εσωτερική ανάγκη» για επεκτατική πολιτική του ΟΤΕ Α.Ε. στη Βαλκανική. Η ανάγκη αυτή είχε σαν στόχο να καταστήσει τον ΟΤΕ Α.Ε. κυρίαρχο στις Βαλκανικές Τηλεπικοινωνίες με προοπτικές : την καλύτερη απόδοση των Κεφαλαίων του. την απόκτηση εμπειριών για μελλοντικές επενδύσεις σε περισσότερο προηγμένες Τηλεπικοινωνιακά χώρες. την συγκέντρωση του μεγαλύτερου ποσοστού της διεθνούς κίνησης μεταξύ Τηλεπικοινωνιακών Οργανισμών Ανατολικών και Δυτικών κρατών με απώτερα συναλλαγματικά οφέλη τόσο για τον ίδιο, όσο και για το Ελληνικό Δημόσιο. 11

την δημιουργία της Ελλάδας σαν ένα από τους ισχυρότερους πανευρωπαϊκά Τηλεπικοινωνιακούς Κόμβους, με βάση την ισχυρή θέση του ΟΤΕ Α.Ε., στην Βαλκανική. 12

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Οι κίνδυνοι της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία 3,4 13

2.1 Το χαμηλό βιοτικό επίπεδο της Ρουμανίας. Σύμφωνα με στοιχεία της 31.12.1998, ο μέσος μισθός ήταν χαμηλότερος των 300 δολαρίων ανά μήνα και ανά εργαζόμενο πλήρους απασχόλησης με προϋπηρεσία 15 ετών, δηλαδή τουλάχιστον τέσσερις φορές μικρότερος από τον αντίστοιχο της Ελλάδας. Το ποσό αυτό καταγράφεται στα μεγάλα αστικά κέντρα και όχι στην ύπαιθρο όπου ο αντίστοιχος μέσος όρος μισθού ήταν πολύ μικρότερος. Με βάση τα προαναφερθέντα στοιχεία, το τηλέφωνο εθεωρείτο σε αρκετές περιπτώσεις ώς είδος πολυτελείας. Το γεγονός αυτό αποτελούσε για τον ΟΤΕ Α.Ε. αντικίνητρο επένδυσης, το οποίο έπρεπε να ξεπεραστεί με την χάραξη : ειδικού προγράμματος έρευνας αγοράς μέσω του οποίου θα διοχετευόταν στο καταναλωτικό κοινό η άποψη, ότι το «τηλέφωνο» είναι αναπόσπαστο υλικό στοιχείο της σύγχρονης καθημερινότητας, διότι όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα πρόσβασης στην επικοινωνία. στρατηγικής ειδικών επενδύσεων όπου με αφορμή το δικαίωμα πρόσβασης στην επικοινωνία, σε χωριά με πληθυσμό μικρότερο αυτού των 500 κατοίκων, θα ετοποθετείτο στην κεντρική πλατεία τουλάχιστον ένα καρτοτηλέφωνο απ όπου θα είχαν την δυνατότητα να έχουν όλοι το δικαίωμα της επικοινωνίας. Επιπλέον, θα ορίζονταν καταστήματα τα οποία θα πωλούσαν τις αντίστοιχες κάρτες με ικανοποιητικό ποσοστό για τον τοπικό καταστηματάρχη, με μικρή συρρίκνωση του καθαρού κέρδους της ROMTELECOM S.A. από την πώληση της κάρτας. Το συνολικό όμως προσχεδιασμένο κέρδος δεν θα επηρεαζόταν λόγω του πιθανολογούμενου τότε μεγάλου αριθμού καταναλωτών που θα αγόραζαν κάρτες με αφορμή τα καρτοτηλέφωνα στις περιοχές τους, όπου δεν υπήρχαν προηγουμένως..ειδικού προγράμματος τιμολογιακής πολιτικής βάσει του οποίου θα περιόριζε η ROMTELECOM S.A. το ανά μονάδα κόστος ή το χρόνο διάρκειας μιας μονάδας τηλεφωνίας προκειμένου οι καταναλωτές που ήδη υπήρχαν και αυτοί που θα γίνονταν μελλοντικά συνδρομητές της ROMTELECOM S.A., να πάψουν να θεωρούν το τηλέφωνο ώς είδος πολυτελείας. Τα προσχεδιασμένα κέρδη δεν θα επηρεάζονταν δεδομένου του μεγαλύτερου όγκου τηλεφωνικών μονάδων που θα δημιουργούνταν. 14

στρατηγικής ενημέρωσης ότι με την τοποθέτηση ψηφιακής τεχνολογίας σε όλα τα μήκη και πλάτη της Ρουμανίας, η επικοινωνία θα ήταν άμεση, ασφαλής και χωρίς καμία απολύτως χρονική καθυστέρηση, όπως ίσως να συνέβαινε στο παρελθόν. 2.2 Οι έντονες πληθωριστικές τάσεις του ROL Ο επενδυτής εγνώριζε τις έντονες πληθωριστικές τάσεις του ROL. Σημειώνεται ότι την 1.1.1999 υφίστατο η σχέση 1$=9.900 ROL, ενώ στις 31.12.2000 η αντίστοιχη σχέση ήταν 1$=29000 ROL 4. Το γεγονός αυτό ήταν ένα ακόμη αντικίνητρο για τον επενδυτή, το οποίο θα προσπαθούσε να ξεπεράσει με τις παρακάτω μεθόδους: επιτάχυνση των επενδύσεων προκειμένου να είναι έτοιμες με το προκαθορισμένο χρονοδιάγραμμα τους, με σκοπό την άμεση λειτουργία τους και τη διάθεση νέων τηλεφωνικών γραμμών στο κοινό. παραχώρηση προτεραιότητας νέων επενδύσεων στα μεγάλα αστικά κέντρα ( Βουκουρέστι, Τιμισοάρα, Κλούζ, Πιτέστι, Γαλάτσι, Πλοέστι, Κοστάντζα κλπ.) όπου λειτουργούσαν οι περισσότερες τηλεφωνικές συνδέσεις. Αυτές οι πόλεις ήταν κέντρα εμπορίου ολόκληρης της Ρουμανίας, υπήρχαν εκεί οι μεγαλύτερες βιομηχανικές μονάδες της χώρας και στις πόλεις αυτές καταγραφόταν το μεγαλύτερο κατά κεφαλήν εισόδημα. υλοποίηση προγράμματος ταυτόχρονης σμίκρυνσης του χρόνου έκδοσης λογαριασμών τηλεφωνικών τελών και εξόφλησης των λογαριασμών ώστε να ελαχιστοποιείται ο πληθωριστικός χρόνος. 2.3 Ο μεγάλος αριθμός των υπαλλήλων της ROMTELECOM S.A. Η εν λόγω εταιρεία την 1.1.1999, ημερομηνία έναρξης της επένδυσης, αριθμούσε 48.000 υπαλλήλους. Ο αριθμός αυτός και λόγω του μεγάλου ποσοστού της ημιαυτόματης τηλεφωνίας ήταν υπερβολικά μεγάλος για το πλήθος των κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων οι οποίες έφταναν, την ίδια περίοδο, τα 3,5 εκατομμύρια περίπου, με αναλογία ενός υπαλλήλου ανά 74 κύριες συνδέσεις, όταν την ίδια χρονική περίοδο στην Ελλάδα ο αριθμός αυτός ήταν μεγαλύτερος του ενός ανά 300. 15

Ο επενδυτής όφειλε να προστατεύσει κατά το μάλλον ή ήττον τους εργαζόμενους, αλλά ο μεγάλος αυτός αριθμός ήταν ένα τρίτο αντικίνητρο της επένδυσης και θα έπρεπε να ξεπεραστεί με τις ακόλουθες μεθόδους : ταχύρυθμη εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες διοχέτευση ανθρώπινου δυναμικού, κατά κανόνα διοικητικού κλάδου, από γραφειοκρατικές θέσεις εργασίας λόγω της καθετοποίησης, σε παραγωγικότερες θέσεις εργασίας, όπως σημεία πώλησης, σημεία επαφής με τον πελάτη, σημεία πληροφόρησης του κοινού, ανά καθετοποιημένο τομέα έργου. Οι κινήσεις αυτές αποσκοπούσαν στην αύξηση των πωλήσεων μέσα από μια πιο φιλική και πιο συνεργάσιμη σχέση του κύκλου ROMTELECOM S.A. υπάλληλος συνδρομητής ROMTELECOM S.A. ενίσχυση των συνεργείων άρσης βλαβών με την καθιέρωση χρονοπρογραμμάτων δράσης. καταχωρήσεις σε ηλεκτρονικά προγράμματα υπολογιστών των μη ικανοποιημένων εως τότε αιτήσεων για τηλεφωνική σύνδεση, με σκοπό είτε την άμεση ικανοποίηση των αιτούντων είτε την γραπτή ενημέρωση τους για το πότε θα αποκτήσουν νέα σύνδεση με βάση το επενδυτικό πρόγραμμα του ΟΤΕ Α.Ε. ενίσχυση των συνεργείων επενδυτικών προγραμμάτων για επιτάχυνση του χρόνου παράδοσης των ψηφιακών Τηλεπηκοινωνιακών κέντρων με έμφαση στα μεγάλα αστικά κέντρα και κατά τον αρχικό χρόνο της σχεδιασθείσας επένδυσης. επαναχάραξη των δρομολογίων του στόλου οχημάτων για αποφυγή άσκοπων μετακινήσεων κενά φορτίων. 2.4 Κοινωνική αποδοχή του επενδυτή Αυτή δεν αποτέλεσε αντικίνητρο, αλλά προβληματισμό για την εξεύρεση λύσεων που τα στελέχη του ΟΤΕ Α.Ε. σύντομα θα μπορούσαν να προσαρμοστούν στη νοοτροπία καθώς και στα δρώμενα στη ROMTELECOM S.A. Για το λόγο αυτό η επένδυση είχε εξ αρχής σχεδιαστεί ως πολιτική διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού με βάση την οποία τα στελέχη του ΟΤΕ Α.Ε.θα έπρεπε : 16

με πραγματικούς ή κατά περίπτωση προσεγγιστικούς πραγματικούς αριθμούς, να πείσουν και παράλληλα να ενδυναμώσουν το ηθικό των εργαζομένων για την επιτυχία της επένδυσης, η οποία σε τελική ανάλυση θα ενίσχυε την παρουσία τους στην εταιρεία. να είναι φιλικοί αναπτύσσοντας πνεύμα συνεργασίας με τους εργαζόμενους στη ROMTELECOM S.A. και όχι από μακριά να εποπτεύουν τα τεκταινόμενα. οι έλεγχοι απόδοσης, που ήταν επιβεβλημένο να πραγματοποιούν τα στελέχη του επενδυτή, να ήταν σε πλήρη αντιστοιχία με εξαγωγή σχετικών αριθμών κατά περίπτωση και όχι βασισμένοι σε υποθέσεις ή φημολογίες. να αποδείκνυαν στην πράξη την προθυμία μετάδοσης της γενικότερης τεχνογνωσίας που κατείχαν και όχι να την παρουσιάζουν με γρίφους ή υπαινιγμούς. 17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Τα βασικά σχέδια δράσης του επενδυτή 3 18

3.1 Εναρμόνιση των RAS (Romanian Accounting Standards) προς το ΕΓΛΣ ( Ελληνικό Γενικό Λογιστικό Σχέδιο ), ούτως ώστε η ροή των οικονομικών μεγεθών και αποτελεσμάτων διαχείρισης να είναι σε κοινή γλώσσα, χωρίς να θίγεται το φορολογικό νομοθετικό πλαίσιο, βάσει του οποίου λειτουργούσε και λειτουργεί η ROMTELECOM S.A. 3.2 Εναρμόνιση των σχεδίων κατάρτισης προϋπολογισμού προς το πρότυπο του ΟΤΕ Α.Ε., προκειμένου η παρακολούθηση τόσο της σύνταξης κατάρτισης όσο και της εκτέλεσης τους να είναι σε κοινές. 3.3 Παροχή, ανά διοικητική περιφέρεια της Ρουμανίας ( η χώρα διαιρείται σε 49 διοικητικές περιφέρειες νομούς ), αυτοτέλειας για τον προσδιορισμό του λογιστικού αποτελέσματος (αυτοτελής διαχείριση του λογαριασμού αποτελεσμάτων χρήσης ). 3.4 Πρόβλεψη μικρών περικοπών δαπανών με διαφορετικά ποσοστά για κάθε περιφέρεια ξεχωριστά και ανάλογα πάντοτε με το δείκτη σημαντικότητας της κάθε μιας. 3.5 Νέα τιμολογιακή πολιτική με πιο «φιλικά» τιμολόγια προς τον καταναλωτή και ιδιαίτερα προς τους μεγάλους πελάτες. 3.6 Καθιέρωση ενός σύγχρονου billing system (πρόγραμμα αυτόματης ανάγνωσης μονάδων και έκδοσης λογαριασμών συνδρομητών ) με στόχο την ασφαλέστερη και ταχύτερη έκδοση λογαριασμών συνδρομητών σε προκαθορισμένους επιθυμητούς χρόνους. 3.7 Μετακίνηση του ανθρώπινου δυναμικού σε παραγωγικότερες θέσεις εργασίας. 3.8 Σύγχρονο πρόγραμμα δράσης στα βλαβοληπτικά κέντρα όλης της χώρας και με τη βοήθεια νέων μηχανημάτων προσδιορισμού βλάβης, με στόχο την ταχύτερη αποκατάσταση των βλαβών και την άμεση εξυπηρέτηση των συνδρομητών. 19

3.9 Νέα φιλοσοφία συντήρησης Δικτύων και Κέντρων με έμφαση στην προληπτική συντήρηση. 3.10 Επανεξέταση των εκρεμμουσών αιτήσεων για νέες συνδέσεις βάσει ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης με αφορμή τις νέες επενδύσεις, έτσι ώστε να επιταχυνθεί ο χρόνος ικανοποίησης του αιτήματος. 3.11 Παράδοση δεκαπενθήμερων αναφορών για το έργο των νέων κατά είδος επενδύσεων από όλη την επικράτεια σε κεντρικό εποπτικό όργανο για την τήρηση χρονοδιαγραμμάτων σε σχέση με το προκαθορισμένο κόστος τους. 3.12 Ταχύρρυθμη εκπαίδευση του προσωπικού, κυρίως σε τομείς της νέας ψηφιακής τεχνολογίας, σε προεπιλεγμένα εκπαιδευτικά κέντρα που ευρίσκοντο στις κυριότερες πόλεις της Ρουμανίας. 3.13 Προγραμματικές συμφωνίες για όλα ανεξαιρέτως τα κατ είδος στοιχεία και υλικά του νέου επενδυτικού προγράμματος στη χώρα. Με τον όρο «προγραμματική συμφωνία» νοείται η επιλογή συγκεκριμένου προμηθευτή μέσα από διαγωνισμούς με κλειστές προσφορές και με την υποχρέωση παράδοσης εκ μέρους του προμηθευτή των κατ είδος στοιχείων «με το κλειδί στο χέρι» σε προκαθορισμένο χρονικό διάστημα και σε προκαθοριζόμενες τιμές. 3.14 Αναλυτική χαρτογράφηση με περιγραφή βασικών κόμβων αναμετάδοσης για τις κεραίες της κινητής τηλεφωνίας ( COSMOROM ) που επρόκειτο να τοποθετηθούν στα αστικά κέντρα και στην ύπαιθρο. 3.15 Ιδιαίτερη διαφημιστική καμπάνια για την προς ανάπτυξη κινητή τηλεφωνία. 3.16 Πρωτοποριακή τιμολογιακή πολιτική αναφορικά με τα τέλη της κινητής τηλεφωνίας. 20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Τα επιτεύγματα της επένδυσης κατά την πρώτη διετία 21

Στο κεφάλαιο αυτό απεικονίζονται διαγραμματικά τα αποτελέσματα της επένδυσης κατά τη διάρκεια της πρώτης διετίας, ήτοι για το διάστημα από 1.1.1999 έως 31.12.2000 με την κατοχή του μάνατζμεντ της ROMTELECOM S.A. από τον επενδυτή ΟΤΕ Α.Ε. Στα διαγράμματα δίνεται έμφαση και σε προγενέστερες χρονικές περιόδους για συγκριτικούς λόγους, και αναφέρονται σε μετρικά και αριθμητικά στοιχεία καθώς και σε δεδομένα λογιστικού περιεχομένου. Αξίζει να σημειωθεί ότι όλες οι απεικονιζόμενες τιμές είναι στρογγυλοποιημένες εξαιτίας της δυσκολίας στοιχειοθέτησης αυτών, χωρίς να μεταβάλλεται σε καμία περίπτωση η τάση της συμπεριφοράς των αριθμών. Τέλος, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στα διαγράμματα εκείνα που αναφέρονται αξίες σε ROL έχει γίνει αποπληθωρισμός αυτών, από έτος σε έτος, προκειμένου να είναι δυνατή η συγκρισιμότητα των στοιχείων 5. Ο αποπληθωρισμός αυτός μας δόθηκε με βάση τις μεσοσταθμικές τιμές του ROL και των πληθωριστικών ποσοστών από μήνα σε μήνα, και τούτο λόγω των έντονων πληθωριστικών τάσεων του Ρουμανικού νομίσματος στην εξεταζόμενη χρονική περίοδο. 22

Διαγράμματα επιτευγμάτων επένδυσης στη ROMTELECOM S.A. 4.1 Εξέλιξη της τρέχουσας αξίας των ΠΑΓΙΩΝ Περιουσιακών Στοιχείων 6 60000 50000 40000 38500 41000 43.500 50000 ΔΙΣ. R OL 30000 20000 10000 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ Ρυθμός Αύξησης των επενδύσεων : 1998 / 1997 = 10,6% 1999 /1998 = 6% ( χρόνος αναμονής ολοκλήρωσης των αρχικών επενδύσεων ) 2000 / 1999 = 15% 2000 / 1997 = 30% 23

4.2 Εξέλιξη Απαιτήσεων 6 14000 12000 13000 11.500 ΔΙΣ.R OL 10000 8000 6000 4000 2000 4000 8500 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ Θετική εξέλιξη καθ όσον οι ανεξόφλητες απαιτήσεις μειώνονται και η εταιρεία κατά συνέπεια αποκτά ισχυρή ρευστότητα. 1998 2000 = 4.500 ROL / 13.000 = 35 % θετική προσαρμογή 24

4.3 Εξέλιξη Λειτουργικών Εσόδων (κύκλος εργασιών ) 7 25000 20000 20.500 22000 ΔΙΣ.ROL 15000 10000 15000 15500 5000 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ 1998 / 1997 = 3,3% 1999 / 1998 = 32% 2000 / 1997 = 47% 2000 / 1999 = 7,3 % Ο ρυθμός ανάπτυξης είναι εντυπωσιακός δεδομένου ότι την ίδια περίοδο Οικονομικές Μονάδες επενδύουν σημαντικά ποσά σε έρευνες ή νέες επενδύσεις για να επιτύχουν αύξηση του κύκλου εργασιών τους της τάξης του 2%. Επισημαίνεται η άριστη εκμετάλλευση εκ μέρους του επενδυτή της ύπαρξης του μονοπωλίου. Το μεγαλύτερο μέρος της ανόδου του κύκλου εργασιών οφείλεται στην εγκατάσταση της ψηφιακής τεχνολογίας, η οποία είχε πολύ καλή ανταπόκριση στο καταναλωτικό κοινό της χώρας. Το υπόλοιπο μέρος της ανόδου οφείλεται στην άμεση ικανοποίηση των εκρεμμουσών αιτήσεων για νέες συνδέσεις από όπου αυτό ήταν εφικτό και κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. 25

4.4 Εξέλιξη λειτουργικών Δαπανών 7 25000 20000 19000 ΔΙΣ.ROL 15000 10000 7000 8000 14.000 5000 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ Η ανοδική εξέλιξη των δαπανών φαινομενικά κρίνεται ως αρνητική πορεία (υπερδιπλάσια τα λειτουργικά έξοδα της χρήσης 2000 σε σχέση με τη χρήση 1997), στην ουσία όμως θεωρήθηκε θετική για τη σύλληψη μεγαλυτέρου όγκου πωλήσεων παρεχομένων υπηρεσιών, όπως προκύπτει από το διάγραμμα εξέλιξης των καθαρών κερδών (Διάγραμμα 4.5) 26

4.5 Εξέλιξη Καθαρών Κερδών πρό Φόρων. 7 (συμπεριλαμβάνονται πέραν των λειτουργικών εσόδων και εξόδων τα ανόργανα και ουδέτερα έσοδα και έξοδα ) 3000 2500 2500 ΔΙΣ.ROL 2000 1500 1000 1.500 500 0-500 1997 1998 1999 2000-200 -285 ΕΤΗ Στο διάγραμμα αυτό φαίνεται η εντυπωσιακή αύξηση των καθαρών κερδών πρό φόρων που μέσα στην εξεταζόμενη διετία ανήλθε στο 60 %. Η έκρηξη αυτή των καθαρών κερδών, προφανώς, δεν θα έχει συνεχώς τέτοια άνοδο,λόγω εξάντλησης ορίων, αλλά δείχνει την επιτυχή προσπάθεια του ΟΤΕ Α.Ε. να καθιερωθεί από την πρώτη στιγμή στην αγορά της Ρουμανίας. Αυτή η αύξηση συνεπάγεται και την είσπραξη σημαντικών φόρων επί των καθαρών κερδών από το Ρουμανικό Δημόσιο, πράγμα που δεν συνέβαινε στο παρελθόν λόγω των αρνητικών αποτελεσμάτων της ROMTELECOM. 27

4.6 Εξέλιξη του αριθμού κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων 8 ΠΛΗΘΟΣ Τ/Φ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΣΕ ΧΙΛ. 4100 4000 3900 3800 3700 3600 3500 3400 3300 3200 3100 3000 4000 3.800 3500 3400 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ 1998 / 1997 = 3% 1999 / 1998 = 8,5% 2000 / 1997 = 18% 2000 / 1999 = 5,5% Στο παραπάνω σχεδιάγραμμα φαίνεται η ικανοποιητική εξέλιξη του αριθμού κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων παρά τους κινδύνους οι οποίοι αναλυτικά έχουν ήδη αναφερθεί στα αντικίνητρα της επένδυσης. Σε απόλυτα μεγέθη αυτό σημαίνει ότι στην διετία 1999-2000 εμπιστεύθηκαν τον ΟΤΕ Α.Ε στην Ρουμανία 500000 νέοι συνδρομητές. 28

4.7 Εξέλιξη του αριθμού καρτοτηλεφώνων 8 45000 42000 ΚΑΡΤΟΤΗΛΕΦΩΝΑ 40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 23000 24000 35.000 5000 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ 1998 / 1997 = 4% 1999 / 1998 = 46% 2000 / 1999 = 20% 2000 / 1997 = 83% Τ ανωτέρω μεγέθη βρίσκονται σε απόλυτη αντιστοιχία με τη δέσμευση του ΟΤΕ Α.Ε. για τοποθέτηση ενός τουλάχιστον καρτοτηλεφώνου ακόμη και στα μικρά χωριά της Ρουμανίας. 29

4.8 Εξέλιξη αριθμού βλαβών ανά 1000 κύριες τηλεφωνικές συνδέσεις και ανά χρόνο 9 ΑΡΙΘΜΟΣ ΒΛΑΒΩΝ 90 80 70 60 50 40 30 20 80 70 50 30 10 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ Η μείωση του αριθμού των βλαβών στο ένα τρίτο περίπου, κατά την τετραετία 1997-2000 και κατά 40% περίπου στην διετία 1999-2000, οφείλεται: I. στο σύγχρονο πρόγραμμα προληπτικής συντήρησης II. στην ψηφιακοποίηση του δικτύου III. στα εκπαιδευτικά προγράμματα της σύγχρονης ψηφιακής τεχνολογίας IV. στην σωστή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού 30

4.9 Εξέλιξη του χρόνου αποκατάστασης των βλαβών 9 60 50 50 50 ΩΡΕΣ 40 30 30 20 15 10 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ Η θεαματική αυτή μείωση του χρόνου αντιμετώπισης των βλαβών, επαληθεύει τους αναλυτικούς σχεδιασμούς που αναφέρθηκαν στο Κεφάλαιο 3 της παρούσας μελέτης. Όλοι οι καταναλωτές στη Ρουμανία αφομοίωσαν θετικά την πελατειακή σχέση ROMTELECOM Συνδρομητής ROMTELECOM. Ο επενδυτής υλοποιεί, με βάση αυτό το σχεδιάγραμμα, την προσπάθεια του να «φροντίζει» τον συνδρομητή του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο λαμβάνοντας υπ όψιν και τις άσχημες κλιματολογικές συνθήκες στη Ρουμανία, κυρίως κατά την περίοδο του χειμώνα λόγω των συχνών και έντονων χιονοπτώσεων. Η συμβολή τόσο του ανθρώπινου δυναμικού όσο και των επενδεδυμένων κεφαλαίων σε σύγχρονα συστήματα προσδιορισμού των βλαβών είχαν ως αποτέλεσμα τον υποτριπλασιασμό του χρόνου αποκατάστασης βλαβών. Από συλλεχθείσες πληροφορίες 10, ο ανωτέρω δείκτης θεωρείται εξαιρετικά σημαντικός στην Τηλεπικοινωνιακή Αγορά για την πρόοδο της κάθε Οικονομικής Μονάδας που δραστηριοποιείται στον κλάδο αυτό. Αναφέρθηκε από στελέχη του Οργανισμού 3 ότι οι προηγμένες Τηλεπικοινωνιακά χώρες τείνουν να φέρουν το δείκτη αυτόν κοντά στο μηδέν, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο ότι τηρούν απόλυτα όχι πλέον την πελατειακή αλλά την φιλική σχέση Τηλεπικοινωνιακός Οργανισμός Συνδρομητής Τηλεπικοινωνιακός Οργανισμός. 31

4.10 Εξέλιξη του αριθμού ανθρωπίνου δυναμικού (staff number ) 8 ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ROM TELECOM 60000 50000 40000 30000 20000 10000 53000 48000 45.000 42000 0 1997 1998 1999 2000 ΕΤΗ H μείωση ανθρώπινου δυναμικού κατά 12,5 % περίπου κατά τη διάρκεια της διετίας της παρουσίας του επενδυτή στη Ρουμανία δεν οφείλεται σε απολύσεις αλλά κατά κύριο λόγο σε συνταξιοδοτήσεις λόγω ορίου ηλικίας ή ευδοκίμου περαίωσης χρόνου εργασίας. Ο επενδυτής,σε κάθε περίπτωση, προστάτευσε τις θέσεις εργασίας κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό τεκμαίρεται απ το γεγονός ότι οικειοθελείς αποχωρήσεις από την εταιρεία δεν ξεπέρασαν το 0,5 % 3,10. 32

4.11 Εξέλιξη του αριθμού των κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων ανά εργαζόμενο στη ROMTELECOM S.A. 7,8 ΠΛΗΘΟΣ Τ/Φ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ ΣΕ ΧΙΛ./ΥΠΑΛΛΗΛΟ 120 100 80 60 40 20 0 95 85 73 64 1997 1998 1999 2000 ΠΛΗΘΟΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ/ΕΤΟΣ Η θετική εξέλιξη είναι προφανής καθόσον οφείλεται σε ταυτόχρονη αύξηση του αριθμού των κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων και μείωση του αριθμού του ανθρώπινου δυναμικού.ο δείκτης αυτός ( πλήθος κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων / πλήθος υπηρετούντος προσωπικού) δείχνει και την παραγωγικότητα της κάθε Τηλεπικοινωνιακής Μονάδας, δεδομένου ότι για παράδειγμα στον ΟΤΕ Α.Ε. και μετά από το πρόγραμμα της εθελουσίας εξόδου των υπαλλήλων του, η σχέση αυτή θα διαμορφωθεί ώς : ένας υπάλληλος του ΟΤΕ Α.Ε. ανά 600 περίπου τηλεφωνικές συνδέσεις στην Ελλάδα. 3,10 Η ερμηνεία είναι η πλήρης αυτοματοποίηση του Δικτύου και η εισαγωγή νέων τεχνολογιών. Είναι προφανής η επιδίωξη του ίδιου στόχου του επενδυτή ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία με πλήρη αυτοματοποίηση των Δικτύων και Κέντρων. 33

4.12 Εξέλιξη των λειτουργικών εσόδων ανά τηλεφωνική γραμμή. 7,8 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΣΕ ΕΚ.ROL/ΚΥΡΙΑ Τ/Φ ΣΥΝΔΕΣΗ 6 5 4 3 2 1 0 5 5,5 4,4 4,4 1997 1998 1999 2000 ΠΛΗΘΟΣ Τ/Φ ΣΥΝΔΕΣΕΩΝ /ΕΤΟΣ Η ταυτόχρονη αύξηση λειτουργικών εσόδων και κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων είναι σημαντική,διότι αποδεικνύει ότι το καταναλωτικό κοινό έδειξε πολύ μεγάλη εμπιστοσύνη στις προτάσεις του ΟΤΕ Α.Ε. ανεβάζοντας ουσιαστικά το έσοδο ανά κύρια τηλεφωνική σύνδεση. Σε αυτό συνετέλεσαν : η ψηφιακοποίηση του δικτύου που είχε σαν αποτέλεσμα την ευκολότερη, ταχύτερη και ασφαλέστερη επικοινωνία η ευέλικτη τιμολογιακή πολιτική η συρρίκνωση του χρόνου αποκατάστασης βλαβών η συρρίκνωση του χρόνου ικανοποίησης αιτημάτων για νέες τηλεφωνικές συνδέσεις η τοποθέτηση καρτοτηλεφώνων σε ολόκληρη την Ρουμανική Επικράτεια 34

4.13 Εξέλιξη των λειτουργικών εσόδων ανά υπάλληλο 6,7,8 600 524 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΣΕ ΕΚ.ROL/ΥΠΑΛΛΗΛΟ 500 400 300 200 100 283 323 456 0 1997 1998 1999 2000 ΠΛΗΘΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ /ΕΤΟΣ Η θετική σχέση οφείλεται τόσο στη μείωση ανθρώπινου δυναμικού όσο και στη ραγδαία αύξηση των λειτουργικών εσόδων. Οι στήλες παρουσιάζουν επίσης την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων που παρά τη μείωση του αριθμού τους διαχειρίζονταν μεγαλύτερο πλήθος κύριων τηλεφωνικών συνδέσεων. Από συλλεχθείσες πληροφορίες 3,10 η συμπεριφορά αυτή του δείκτη είχε τονώσει το ηθικό των εργαζομένων βλέποντας μέσω του εαυτού των, την επιτυχία της επιχείρησης στην οποία πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους. 35

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Στόχοι της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία μετά την πρώτη διετία 3,10 36

Με βάση τα προαναφερθέντα και με άξονα τα επιτεύγματα που διεξοδικά αναλύθηκαν στο κεφάλαιο 4, οι στόχοι του επενδυτή στη Ρουμανία μετά την πρώτη διετία συνοψίζονται στα ακόλουθα : στην αδιάλειπτη αύξηση του penetration τουλάχιστον μέχρι 50 %. Το γεγονός αυτό θα προσφέρει βελτίωση των επικοινωνιών για τους ίδιους τους κατοίκους της Ρουμανίας, όσο και περαιτέρω αύξηση της απόδοσης των επενδεδυμένων Κεφαλαίων του ΟΤΕ Α.Ε. στην προσπάθεια ανάληψης όλου του φάσματος των παρεχόμενων Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών και στις υπόλοιπες χώρες της Βαλκανικής όπου κατέχει μέρος της Τηλεπικοινωνιακής τους Αγοράς. στην σταδιακή και διαρκή ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού του με εξειδικευμένο προσωπικό, στις νέες τεχνολογίες και στις σύγχρονες οικονομικές συγκυρίες. στην καθολική αναγνώριση του Ελληνικού Οργανισμού, μετά τις αρχικές επιτυχίες του στη Βαλκανική, ώς κυρίαρχου παράγοντα στο χώρο αυτό. Η αναγνώριση αυτή μπορεί να οδηγήσει, υπό κατάλληλες συνθήκες, και σε άλλες εκτός Ελλάδας επενδύσεις σε περισσότερο ανεπτυγμένες Τηλεπικοινωνιακά χώρες. στην απόκτηση διεθνών εμπειριών οι οποίες θα καταστήσουν τον ΟΤΕ Α.Ε. ως έναν από τους πιο σημαντικούς Τηλεπικοινωνιακά «συνομιλητές» σε διεθνή forα. στην δημιουργία μεγάλου αριθμού εξειδικευμένων στελεχών που να μπορούν να ανταπεξέρχονται σε οποιαδήποτε αναφυόμενη δυσκολία κάποιας επένδυσης του εξωτερικού 37

στην ενδυνάμωση Διεθνών Τηλεπικοινωνιακών Συμμαχιών με απώτερο στόχο τον έλεγχο, όσο το δυνατόν, μεγαλύτερου όγκου Κίνησης Διεθνών Τηλεπικοινωνιακών Συνδέσεων Κλήσεων στην απόκτηση πρόσθετων εμπειριών ώστε με καλύτερες μελέτες και ταχύτερες διαδικασίες να εισέρχεται με επιτυχία σε Νέες Διεθνείς Τηλεπικοινωνιακές Αγορές. στη διαμόρφωση στενότερων σχέσεων με όλα τα Διεθνή Πιστωτικά Ιδρύματα με αφορμή τη διεθνή του αναγνώριση και την επιτυχή έκβαση των επενδύσεων του στην υποβοήθηση της περαιτέρω αναβάθμισης των Ελληνικών Βιομηχανιών που σχετίζονται με τον Τηλεπικοινωνιακό χώρο, είτε άμεσα είτε έμμεσα, λόγω της επεκτατικής επενδυτικής του πολιτικής στην περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεων του με όλους τους προμηθευτές του, προκειμένου να επιτυγχάνει παραδόσεις από αυτούς υλικών και στοιχείων νέας τεχνολογίας στις καλύτερες δυνατόν τιμές και σε σύντομο χρονικό διάστημα στην περαιτέρω ενδυνάμωση των σχέσεων του με το καταναλωτικό κοινό, που τον εμπιστεύονται για τις παρεχόμενες από αυτόν υπηρεσίες στη συνεχή προσπάθεια του ΟΤΕ Α.Ε. για βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών όλου του Τηλεπικοινωνιακού φάσματος 38

ΕΠΙΛΟΓΟΣ Από τα προαναφερθέντα προκύπτει ότι η θετική έκβαση της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στην Ρουμανία οφείλεται κατά βάση στην επιτευχθείσα αρμονική συνύπαρξη Κεφαλαίου και Εργασίας. Οι δύο αυτοί παράγοντες συμβάλλουν πάντοτε θετικά στην επιτυχία οποιασδήποτε Οικονομικής Μονάδας σε όποιον τομέα της Οικονομίας και αν δραστηριοποιείται αυτή. Η αρμονική συνύπαρξη των δύο αυτών συντελεστών βασίζεται αφ ενός στην έλλειψη υπερβολής εκ μέρους του Κεφαλαίου, και αφ ετέρου στην αποδοχή του εργαζόμενου να υπακούσει και να διαχειριστεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις εντολές του μάνατζμεντ, οι οποίες πρέπει να είναι εφαρμόσιμες βάσει συγκεκριμένων προγραμμάτων δράσης και λειτουργίας. Στην ROMTELECOM S.A. επιτεύχθηκε αυτή η αρμονική συνύπαρξη στο μέγιστο δυνατό για τους παρακάτω λόγους: η έλλειψη υπερβολής εκ μέρους του Κεφαλαίου που θα είχε σαν συνέπεια την απώλεια χρόνου και χρήματος και η οποία οδήγησε στην εφαρμογή συγκεκριμένων επενδύσεων που ικανοποιούσαν όλες τις κάθετες λειτουργίες του. Το «Κεφάλαιο» με τις σωστές επιλογές του στα μεγάλα κερδοφόρα αστικά κέντρα είχε τη δυνατότητα μέσω των καθαρών κερδών που απεκόμιζε να επενδύει σχεδόν ταυτόχρονα και στην ύπαιθρο ικανοποιώντας με αυτό τον τρόπο το δημόσιο αίσθημα (Αρχή Καθολικής Υπηρεσίας) Η «Εργασία» εκπροσωπούμενη είτε από τον κάθε υπάλληλο ξεχωριστά είτε από το σύνολο των 48.000 υπαλλήλων, αποδέχτηκε πλήρως τα προαναφερθέντα θετικά αποτελέσματα έχοντας σαν κίνητρο : Την σύγχρονη και ταχύρρυθμη εκπαίδευση στη νέα τεχνολογία Την διασφάλιση των θέσεων εργασίας τους Την καθιέρωση της ενημέρωσης των εργαζομένων εκ μέρους του Κεφαλαίου για τα αποτελέσματα ανά κάθετη υπηρεσία και ανά παραγόμενο ή παρεχόμενο προϊόν από αυτή. 39

Συμπερασματικά μπορεί να λεχθεί ότι η επιτυχία μιας Οικονομικής Μονάδας και γενικότερα μιας επένδυσης, μικρής ή μεγάλης, στηρίζεται βασικά στην αρμονική συνύπαρξη των δύο αυτών παραμέτρων, δηλαδή Κεφαλαίου και Εργασίας. Η επιτυχής έκβαση της επένδυσης του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία κατά την διετία που εξετάστηκε ( 1999-2000 ) οφείλεται, κατά την άποψη μου, στην σωστή προετοιμασία, στην άριστη εκμετάλλευση της χρονικής συγκυρίας και τον μικρό επενδυτικό κίνδυνο. Σε αυτό συνετέλεσε η αρμονική συνεργασία εργοδότη και εργαζομένων, η σωστή στελέχωση των υπηρεσιών από το κατάλληλο προσωπικό και οι ευνοϊκές συνθήκες για την υλοποίηση του προγραμματικού σχεδίου του ΟΤΕ Α.Ε. στη Ρουμανία (παρωχημένη τεχνολογία Τηλεπικοινωνιών, χαμηλό penetration, χαμηλές αμοιβές εργαζομένων, οικονομικά και άλλα κίνητρα προς τους συνδρομητές). Η επένδυση αυτή πρέπει να αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση από άλλες Οικονομικές Μονάδες για συνέχιση και επέκταση των δραστηριοτήτων τους στη χώρα αυτή. 40

ΠΗΓΕΣ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1) Δημοσιεύματα Οικονομικών Στηλών Πολιτικών Εφημερίδων, Νοέμβριος 1997- Απρίλιος 2001 2) Δημοσιεύματα Οικονομικών Εφημερίδων, Νοέμβριος 1997- Απρίλιος 2001 3) Προσωπική επικοινωνία με Υπηρεσιακά Στελέχη του ΟΤΕ Α.Ε. που συμμετείχαν στις υλοποιήσεις διεθνών επενδύσεων του ΟΤΕ Α.Ε. 4) Δελτία τιμών Συναλλάγματος της Τράπεζας της Ελλάδος 1999-2000 5) Χρυσοκέρης Τρ.Ιωάννης, Λογιστική Πληθωρισμού, εκδόσεις Καρμπερόπουλος, Πειραιάς 1979 6) Ισολογισμοί ROMTELECOM S.A.,1999-2000 7) Λογαριασμοί Αποτελεσμάτων Χρήσης ROMTELECOM S.A.,1997-2000 8) Ετήσιες Αναφορές ( Annual Reports ) ROMTELECOM S.A.,1997-2000 9) Παράρτημα Μετρικών Στοιχείων των Annual Reports, 1997-2000 10) Προσωπική επικοινωνία με Γ. Ηλιόπουλο, τ. Οικονομικό Διευθυντή COSMOROM 1999-2002. 41