ΕΠΑΝΑΛΗΠΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ 2013 2014 ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΤΑΞΗ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ Α. Να μεταφράσετε τα κείμενα που ακολουθούν: Quod ut praedōnes animadverterunt, abiectis armis ianuae appropinquavērunt et clarā voce Scipiōni nuntiavērunt (incredibile audītu!) virtūtem eius admirātum se venisse. Haec postquam domestici Scipiōni rettulērunt, is fores reserāri eosque intromitti iussit. Praedōnes postes ianuae tamquam sanctum templum venerāti sunt et cupide Scipiōnis dextram osculāti sunt. Cum ante vestibulum dona posuissent, quae homines deis immortalibus consecrāre solent, domum revertērunt...................................................................... Haec est tyrannōrum vita, in quā nulla fides, nulla caritas, nulla fiducia benevolentiae stabilis esse potest: tyrannis omnia semper suspecta atque sollicita sunt; nullus locus amicitiae eis est. Nescio enim quis possit diligere eum, quem metuat, aut eum, a quo se metui putet. Coluntur tamen simulatiōne dumtaxat ad tempus. Quodsi forte, ut fit plerumque, cecidērunt, tum intellegitur, quam fuerint inopes amicōrum. Β.1. Μονάδες: 40 Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις ακόλουθες λέξεις: praedōnes clarā virtūtem Haec domestici dextram deis domum fides tyrannis nullus locus quis tempus : τη δοτική πληθυντικού. : την γενική πληθυντικού του αρσενικού γένους : στον υπερθετικό βαθμό. : τη γενική πληθυντικού. : την αφαιρετική ενικού του θηλυκού γένους. : την αιτιατική πληθυντικού. : τον ίδιο τύπο στον συγκριτικό βαθμό. : την κλητική ενικού. : την αφαιρετική ενικού. : τη δοτική ενικού : την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό. : τη δοτική ενικού. : την αιτιατική ενικού στο θηλυκό γένος. : την αφαιρετική ενικού.
inopes : την αιτιατική πληθυντικού του ουδετέρου γέ : νους στο συγκριτικό βαθμό. Μονάδες: 15 Β.2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους: animadverterunt nuntiavērunt admirātum rettulērunt intromitti iussit osculāti sunt posuissent solent diligere metuat putet Coluntur cecidērunt fuerint : το α πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα στην : ενεργητική περιφραστική συζυγία. : το γ πληθυντικό της οριστικής μέλλοντα. : το β πληθυντικό της προστακτικής ενεστώτα. : το β ενικό της οριστικής ενεστώτα της αντίθε : της φωνής. : το απαρέμφατο παρακειμένου της ίδιας φωνής : (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο). : το β πληθυντικό της υποτακτικής παρατατι : κού. : το β ενικό της οριστικής μέλλοντα. : την αφαιρετική του γερουνδίου. : το ίδιο πρόσωπο της υποτακτικής υπερσυντελί : κου (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο). : το α πληθυντικό της υποτακτικής υπερσυντε : λίκου. : το γ πληθυντικό της οριστικής ενεστώτα. : το γ πληθυντικό της υποτακτικής παρακειμέ : νου στην παθητική περιφραστική συζυγία. : το απαρέμφατο μέλλοντα. : το α πληθυντικό της οριστικής παρατατικού. : το β πληθυντικό της προστακτικής μέλλοντα. Μονάδες: 15 Γ.1.α. tamquam sanctum templum: Να αναγνωρίσετε το συντακτικό φαινόμενο (Μονάδες: 1), να αναλύσετε τη φράση σε ισοδύναμη δευτερεύουσα πρόταση (Μονάδες: 2) και να δικαιολογήσετε την έγκλιση και το χρόνο εκφοράς της (Μονάδες: 2). Μονάδες: 5 Γ.1.β. Haec postquam domestici Scipiōni rettulērunt: Nα μετατρέψετε την πρόταση σε μετοχική με αφαιρετική απόλυτη. Μονάδες: 3
Γ.1.γ. Να εντοπίσετε το συντακτικό ρόλο των παρακάτω λέξεων: Scipiōni (το πρώτο), se, domum, benevolentiae, amicitiae, dumtaxat, inopes. Μονάδες: 7 Γ.2.α. is fores reserāri eosque intromitti (a domesticis) iussit: Στην παραπάνω φράση: α) Να τρέψετε την παθητική σύνταξη του απαρεμφάτου σε ενεργητική (Μονάδες: 3), β) Να τρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ (Μονάδες: 4). Μονάδες: 7 Γ.2.β. virtūtem eius admirātum se venisse: Να αντικαταστήσετε τον προσδιορισμό του σκοπού που υπογραμμίζεται: α) με τελική πρόταση (Μονάδες 2), β) με εμπρόθετο γερουνδιακό (Μονάδες 3). Μονάδες: 5 Γ.2.γ. Quodsi forte [ ] cecidērunt, tum intellegitur: Αφού αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου (Μονάδες: 1), να τον τροποποιήσετε έτσι, ώστε να εκφράζει υπόθεση δυνατή πιθανή. (Μονάδες: 2). Μονάδες: 3
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΩΝ: B.1. Α. Όταν οι ληστές το παρατήρησαν, αφού πέταξαν τα όπλα, πλησίασαν την πόρτα και με δυνατή φωνή ανήγγειλαν στο Σκιπίωνα (να το ακους και να μην το πιστεύεις!) ότι είχαν έρθει για να θαυμάσουν την ανδρεία του. Όταν οι υπηρέτες μετέφεραν αυτά στο Σκιπίωνα, αυτός διέταξε ν ανοιχτούν οι πόρτες και να μπουν αυτοί μέσα. Οι ληστές προσκύνησαν τις παραστάδες της πόρτας σαν ιερό ναό και φίλησαν με πάθος το δεξί (χέρι) του Σκιπίωνα. Αφού τοποθέτησαν μπροστά στην είσοδο δώρα, τα οποία συνηθίζουν οι άνθρωποι να προσφέρουν στους αθανάτους θεούς, επέστρεψαν στα λημέρια τους................................................................ Αυτή είναι η ζωή των τυράννων, στην οποία δεν μπορεί να υπάρξει καμία εμπιστοσύνη, καμία αγάπη, καμία πίστη σε σταθερή φιλία. Για τους τυράννους όλα είναι πάντα ύποπτα και ταραγμένα σ αυτούς δεν υπάρχει καμία θέση για φιλία.γιατί δεν ξέρω ποιος μπορεί ν αγαπά αυτόν που φοβάται ή αυτόν, που νομίζει ότι τον φοβάται. Εντούτοις (οι τύραννοι) δέχονται τον υποκριτικό σεβασμό των γύρω τους τουλάχιστον για κάποιο χρονικό διάστημα. Αν όμως τυχαία χάσουν την εξουσία, όπως συμβαίνει συνήθως, τότε γίνεται κατανοητό, πόσο υπήρξαν στερημένοι από φίλους. praedonibus clarissimorum virtutum/virtutium hac domesticos dexteriorem deus/dive/(dee) domo fidei tyranno nulli loco quem tempore egentiora
B.2. animadversuri, animadversurae, animadversura erimus nuntiabunt admiramini referris( re) intromissos esse iuberetis osculaberis( re) ponendo soliti essent dilexissemus metuunt putandi, putandae, putanda fuerint cultum iri cadebamus estote Γ.1.α. Βραχυλογική έκφραση που δηλώνει παραβολή κατά παράλειψη του ρήματος της υποθετικής παραβολικής πρότασης. Λανθάνει υποθετική παραβολική πρόταση στην οποία και αναλύεται η φράση: tamquam (postes) sanctum templum essent. H υποθετική παραβολική πρόταση θα εκφέρεται με υποτακτική, γιατί η σύγκριση αφορά μια υποθετική πράξη ή κατάσταση. Συγκεκριμένα με υποτακτική παρατατικού (essent), γιατί εξαρτάται από ι στορικό χρόνο (venerati sunt: ιστορικός παρακείμενος) και δηλώνει το σύγχρονο στο παρελθόν. Γ.1.β. his Scipioni relatis Γ.1.γ. Scipioni: έμμεσο αντικείμενο στο ρήμα «nuntiaverunt» se: υποκείμενο του απαρεμφάτου «venisse», ταυτοπροσωπία και λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου (στη Λατινική το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου σε περίπτωση ταυτοπροσωπίας τίθεται σε αιτιατική, είναι συνήθως η αιτιατική του γ προσώπου της προσωπικής αντωνυμίας se και δεν παραλείπεται). domum: επιρρηματικός προσδιορισμός κίνησης σε τόπο στο ρήμα «reverterunt» benevolentiae: γενική αντικειμενική από το «fiducia» amicitiae: δοτική κατηγορηματική του σκοπού από το «est»
dumtaxat: επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού στο «ad tempus» inopes: κατηγορούμενο στο εννοούμενο «tyranni» μέσω του συνδετικoύ ρήματος «fuerint» Γ.2.α. is domesticos fores reserare eosque intromittere iussit. Fores reserentur eique intromittantur. ή Fores reserate eosque intromittite. [Η ενεργητική σύνταξη είναι συνηθέστερη της παθητικής] Γ.2.β. ut virtutem admirarentur (τελική πρόταση) ad virtutem admirandam (ad + αιτιατική γερουνδιακού, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη) virtutis admirandae causa/gratia (γενική γερουνδιακού + causa/gratia, υποχρεωτική γερουνδιακή έλξη) Γ.2.γ. Yπόθεση: «Quodsi forte ceciderunt» (si + οριστική παρακειμένου) απόδοση: «tum intellegitur» (οριστική Ενεστώτα). Είδος: Ανοιχτή υ πόθεση. Μετατροπή στο είδος της υπόθεσης δυνατής πιθανης: Quodsi forte cadant, tum intellegatur.