ΤΕΦΕΝΕ. Επιμέλεια: Ψύλλος. Δημήτρης, Μολοχίδης. Αναστάσιος, Καλλέρη. Μαρία. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων

ΤΕΦΕΝΕ στιςεκπαίδευσητηνγιαένωση Τεχνολογίατην&ΕπιστήμεςΦυσικές. Επιμέλεια: Ψύλλος Δημήτρης, Μολοχίδης Αναστάσιος, Καλλέρη Μαρία ΥΠΟ ΤΗΝ ΑΙΓΙΔΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Υπουργείο Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων

9 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Πρακτικά Συνεδρίου ISBN: Επιμέλεια έκδοσης: Ψύλλος Δημήτρης, Μολοχίδης Αναστάσιος, Καλλέρη Μαρία 2016, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Web site: http://synedrioenephet-2015.web.auth.gr Πλήρης βιβλιογραφική αναφορά: Ψύλλος Δημ., Μολοχίδης Αν. & Καλλέρη Μ. (2015). Πρακτικά 9 ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Διδασκαλία και Μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία: Έρευνες, Καινοτομίες και Πρακτικές, σελ. χχ-ψψ. http://synedrioenephet-2015.web.auth.gr, Ημερομηνία πρόσβασης: ηη/μμ/εε Συνέδριο με κρίση εργασιών Όλες οι εργασίες του συνεδρίου κρίθηκαν με τυφλή κρίση από δύο τουλάχιστον κριτές, οι οποίοι/ες ήταν μέλη της επιστημονικής επιτροπής η/και του αναφερόμενου καταλόγου κριτών

9 ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΤΩΝ ΦΥΣΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Διδασκαλία και Μάθηση στις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία: Έρευνες, Καινοτομίες και Πρακτικές Θεσσαλονίκη 8-10 Μαΐου 2015 Ένωση για την Εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες και την Τεχνολογία Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Παιδαγωγική Σχολή Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 1

Οργανωτική Επιτροπή 9 ου Συνεδρίου ΕΝΕΦΕΤ Πρόεδρος Ψύλλος Δημήτριος, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μέλη Σιγάλας Μιχάλης, Τμήμα Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Καλλέρη Μαρία, Τμήμα Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Σταμοβλάσης Δημήτρης, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Μολοχίδης Αναστάσιος, Τμήμα Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Λεύκος Ιωάννης, Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Αντώνογλου Λεμονιά, Τμήμα Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Χαριστός Νικόλαος, Τμήμα Χημείας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Ταραμόπουλος Αθανάσιος, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Γραμματεία Δαλαγδή Ελεάνα Τεχνική Υποστήριξη Κουλούντζος Βασίλης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης, Αριστοτέλειο Παν. Θεσσαλονίκης Θεοδωρακάκος Αντώνιος, Τμήμα Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης Δημιουργικό αφίσας συνεδρίου Μαρτζοπούλου Αλίκη, Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών, Αριστοτέλειο Παν. Θεσσαλονίκης 2

Επιστημονική Επιτροπή 9 ου Συνεδρίου ΕΝΕΦΕΤ 1. Αθανασίου Κυριάκος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 2. Ασημόπουλος Στέφανος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 3. Βαβουγιός Διονύσιος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 4. Δημητρίου Αναστασία, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 5. Ζαχαρία Ζαχαρίας, Πανεπιστήμιο Κύπρου 6. Ιωαννίδης Γεώργιος, Πανεπιστήμιο Πατρών 7. Καλαϊτζιδάκη Μαριάννα, Πανεπιστήμιο Κρήτης 8. Καλκάνης Γεώργιος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 9. Καλλέρη Μαρία, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 10. Καλογιαννάκης Μιχαήλ, Πανεπιστήμιο Κρήτης 11. Καριώτογλου Πέτρος, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 12. Κασσέτας Ανδρέας, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 13. Κεβρεκίδης Θεόδωρος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 14. Κλωνάρη Κατερίνα, Πανεπιστήμιο Αιγαίου 15. Κωνσταντίνου Κωνσταντίνος, Πανεπιστήμιο Κύπρου 16. Κώτσης Κωνσταντίνος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 17. Λαμπρινός Νίκος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 18. Λεύκος Ιωάννης, Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση 19. Μαλανδράκης Γεώργιος, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 20. Μαυρικάκη Ευαγγελία, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 21. Μικρόπουλος Αναστάσιος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 22. Μιχαηλίδης Παναγιώτης, Πανεπιστήμιο Κρήτης 23. Μολοχίδης Αναστάσιος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 24. Παντίδος Παναγιώτης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 25. Παπαγεωργίου Γεώργιος, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης 26. Παπαδοπούλου Πηνελόπη, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 27. Παρασκευάς Απόστολος, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 28. Παρασκευόπουλος Στέφανος, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 29. Πετρίδου Ελένη, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 30. Σάλτα Αικατερίνη, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 31. Σιγάλας Μιχάλης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 32. Σκορδούλης Κωνσταντίνος, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 33. Σκουμιός Μιχαήλ, Πανεπιστήμιο Αιγαίου 34. Σούλιος Ιωάννης, Σχολικός Σύμβουλος ΠΕ 35. Σπηλιωτοπούλου Βασιλική, ΑΣΠΑΙΤΕ Πατρών 36. Σπύρτου Άννα, Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας 37. Σταμοβλάσης Δημήτριος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 38. Σταύρου Δημήτριος, Πανεπιστήμιο Κρήτης 39. Ταραμόπουλος Αθανάσιος, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 40. Τζιμογιάννης Αθανάσιος, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου 41. Τζουγκράκη Χρύσα, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 42. Τσαπαρλής Γεώργιος, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων 43. Τσελφές Βασίλης, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 44. Τσιτουρίδου Μελπομένη, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 45. Φασουλόπουλος Γεώργιος, Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση 46. Χαλκιά Κρυσταλλία, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών 47. Χατζηκρανιώτης Ευριπίδης, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 48. Χρηστίδου Βασιλεία, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας 49. Ψύλλος Δημήτριος, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης 3

Επιτροπή Κριτών 9 ου Συνεδρίου ΕΝΕΦΕΤ Αθανασίου Κυριάκος Κωνσταντίνου Κωνσταντίνος Σκορδούλης Κωνσταντίνος Αντώνογλου Λεμονιά Κώτσης Κωνσταντίνος Σκουμιός Μιχαήλ Ασημόπουλος Στέφανος Λαμπρινός Νίκος Σούλιος Ιωάννης Βαβουγιός Διονύσιος Λεύκος Ιωάννης Σπηλιωτοπούλου Βασιλική Βελέντζας Αθανάσιος Μαλανδράκης Γεώργιος Σπύρτου Άννα Δημητριάδη Κυριακή Μαυρικάκη Ευαγγελία Σταμοβλάσης Δημήτριος Δημητρίου Αναστασία Μικρόπουλος Αναστάσιος Σταύρου Δημήτριος Ζαχαρία Ζαχαρίας Μιχαηλίδης Παναγιώτης Ταραμόπουλος Αθανάσιος Ζουπίδης Αναστάσιος Μολοχίδης Αναστάσιος Τζιμογιάννης Αθανάσιος Ιωαννίδης Γεώργιος Παντίδος Παναγιώτης Τζουγκράκη Χρύσα Καλαϊτζιδάκη Μαριάννα Παπαγεωργίου Γεώργιος Τσαπαρλής Γεώργιος Καλκάνης Γεώργιος Παπαδοπούλου Πηνελόπη Τσελφές Βασίλης Καλλέρη Μαρία Παρασκευάς Απόστολος Τσιτουρίδου Μελπομένη Καλογιαννάκης Μιχαήλ Παρασκευόπουλος Στέφανος Τσιτσιπής Γεώργιος Καριώτογλου Πέτρος Πετρίδου Ελένη Φασουλόπουλος Γεώργιος Κασσέτας Ανδρέας Πνευματικός Δημήτριος Χαλκιά Κρυσταλλία Κεβρεκίδης Θεόδωρος Πρίνου Λουκία Χαριστός Νικόλαος Κλωνάρη Κατερίνα Σάλτα Αικατερίνη Χατζηκρανιώτης Ευριπίδης Κολτσάκης Βαγγέλης Σιγάλας Μιχάλης Χρηστίδου Βασιλεία Ψύλλος Δημήτριος 4

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ.. 13 ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ...17 Επιστήμες και Τέχνες στη Γενική Εκπαίδευση: η περίπτωση της συνύπαρξης Φυσικής- Θεάτρου...18 Το Μοντέλο Διδακτικής Αναδόμησης: Γεφυρώνοντας το χάσμα ανάμεσα στις Φυσικές Επιστήμες και τη Διδακτική τους...28 Πολλαπλές αναπαραστάσεις της µοριακής δοµής. Ο ρόλος τους στη διδασκαλία και µάθηση της Χηµείας και σχετικό εκπαιδευτικό λογισµικό...40 Διδασκαλία εννοιών των Φυσικών Επιστηµών και άτοµα µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες: Διερευνώντας το πλαίσιο µιας πολυεπίπεδης εκπαιδευτικής αλληλεπίδρασης...41 ΣΥΜΠΟΣΙΑ...42 ΣΥΜΠΟΣΙΟ 1: Αλληλεπίδραση Εκπαίδευσης, Επιστημονικής Έρευνας και Κέντρων ΦυσικώνΕπιστημών για την Ανάπτυξη Διδακτικής Ενότητας Νανοτεχνολογίας: το πρόγραμμα Irresistible...43 Εκπαίδευση Εκπαιδευτικών στην Ανάπτυξη Διδακτικών Ενοτήτων Nανοτεχνολογίας στο πλαίσιο μιας "Κοινότητας Μάθησης"...45 Εφαρμογή Διδακτικής Ενότητας σε θέματα Νανοτεχνολογίας...53 Επικοινωνία της επιστήμης μέσω διαδραστικών εκθεμάτων σχετικά με την Υπεύθυνη Έρευνα και Καινοτομία στην Νανοτεχνολογία...60 Χρήση των ΤΠΕ για την εκπαίδευσημαθητών και εκπαιδευτικών σε θέματα Νανοτεχνολογίας...67 ΣΥΜΠΟΣΙΟ 2: Διδασκαλία - μάθηση φυσικών επιστημών και μαθητές με Ειδικές Εκπαιδευτικές Ανάγκες... 76 Μια κριτική ανασκόπηση της διεθνούς βιβλιογραφίας στη διδασκαλία και μάθηση θεμάτων των φυσικών επιστημών σε άτομα, που παρουσιάζουν προβλήματα όρασης, προβλήματα ακοής και σε άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού...77 Διερεύνηση των Εναλλακτικών Ιδεών για Έννοιες της Μηχανικής σε Παιδιά που Βρίσκονται στο Φάσμα του Αυτισμού...87 Διδασκαλία ηλεκτρικών κυκλωμάτων σε μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες...95 Η πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία στις προστατευόμενες περιοχές. Η περίπτωση του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλοννήσου Βορείων Σποράδων (Ε.Θ.Π.Α.Β.Σ.).104 ΣΥΜΠΟΣΙΟ 3: Περιγραφή στοιχείων και πρώτων αποτελεσμάτων της α' φάσης ενός προγράμματος επιμόρφωσης εν ενεργεία εκπαιδευτικών για την εκπαίδευση στις Φυσικές Επιστήμες. 113 Ποιοι εκπαιδευτικοί εφαρμόζουν ανακαλυπτική μάθηση και διαδικαστική γνώση στις Φυσικές Επιστήμες; Ο ρόλος της αυτο-επάρκειας των εκπαιδευτικών...114 Μελέτη της Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου για τις Φυσικές Επιστήμες σε πρωτοβάθμιους εκπαιδευτικούς...121 Εκπαίδευση εκπαιδευτικών στην οργάνωση επισκέψεων σε χώρους Τεχνο-επιστήμης:

περιγραφή της A φάσης της παρέμβασης και πρώτα αποτελέσματα...129 5

Διερεύνηση των εκπαιδευτικών πρακτικών κατά την οργάνωση δραστηριοτήτων Φυσικών Επιστημών στην προσχολική εκπαίδευση...138 ΕΡΓΑΣΙΕΣ...146 ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΚΑΙ ΜΑΘΗΣΗ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ...146 ΧΗΜΕΙΑ...146 Η διδασκαλία της έννοιας του mole ως γέφυρα προσέγγισης του μικρόκοσμου με το μακρόκοσμο, της επιστήμης με την κοινωνία...147 Ανάπτυξη εργαλείου διερεύνησης της μετάβασης των μαθητών Λυκείου από τις οπτικές στις αναλυτικές στρατηγικές κατά την επίλυση προβλημάτων μοριακής δομής...155 Πρόταση για την εφαρμογή της συστημικής προσέγγισης στη διδασκαλία και αξιολόγηση των μαθητών στην Οργανική Χημεία...163 Τι κινητοποιεί τους μαθητές για να μάθουν Χημεία;...172 Η κατασκευή μικροσκοπικών και συμβολικών αναπαραστάσεων από τους μαθητές ως δείκτης της εννοιολογικής κατανόησης στη χημεία...179 Σύγχρονα εργαλεία αξιολόγησης του βαθμού επίτευξης των αρχών της Πράσινης Χημείας. 185 Ενδομοριακοί χημικοί δεσμοί (ομοιοπολικός και ιοντικός) στην α τάξη λυκείου: Δυσκολίες των μαθητών σχετικά με ομοιότητες και διαφορές των δύο τύπων δεσμών καθώς και στη συνέχεια των δεσμών...194 ΦΥΣΙΚΗ...202 Βιβλιογραφική επισκόπηση του περιεχομένου της διδασκαλίας της Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας στις τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης...203 Ο ρόλος του προσωπικού ενδιαφέροντος και της ακαδημαϊκής αυτοαντίληψης στη σχολική ηλικία, στην προσέγγιση καθημερινών εννοιών και νόμων της φυσικήςκαι στον επιστημονικό εγγραμματισμό ενηλίκων...212 Φωτοηλεκτρικό Φαινόμενο: Αντιδιαστέλλοντας το Κλασσικό από το Κβαντικό Πρότυπο. 220 Διδακτικές προσεγγίσεις για έννοιες κβαντομηχανικής σε μαθητές Γυμνασίου...229 Τέχνη και Τεχνικές για τη Διδασκαλία μη παρατηρήσιμων Φυσικών Φαινομένων...237 Το ιστορικό πλαίσιο ως εναρκτήρια δραστηριότητα ενός project για τις περιοδικές κινήσεις 246 ΒΙΟΛΟΓΙΑ...254 Τηλεοπτικές σειρές με ιατρικό ή ιατροδικαστικό περιεχόμενο Τι επίδραση έχουν στη στάση των μαθητών απέναντι στις βιοεπιστήμες και στην επιλογή επαγγελματικού προσανατολισμού;...255 Η αφήγηση ιστοριών στη διδασκαλία της βιολογίας Μελέτη περίπτωσης στο πλαίσιο της κριτικής εκπαίδευσης: Η ιστορία του JohnSnow και η μετάδοση ασθενειών..262 Οι νοητικές αναπαραστάσεις μαθητών Λυκείου σχετικά με τη δομή και την οργάνωση του ανθρώπινου πεπτικού συστήματος...271

6

ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ...278 Ανάπτυξη και αξιολόγηση Διδακτικής Μαθησιακής Σειράς για την διδασκαλία της Νανοεπιστήμης - Νανοτεχνολογίας στο δημοτικό σχολείο...279 Διδακτική προσέγγιση του φαινομένου της εναλλαγής των εποχών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση...287 Προφορικός λόγος και σωματική έκφραση: σχέσεις αλληλεξάρτησης στην οικοδόμηση των επιστημονικών εννοιών...296 Μια εποικοδομητική πρόταση παραγωγής διδακτικού υλικού που αφορά στην επίπλευση και βύθιση των σωμάτων για την Ε και ΣΤ τάξη του Δημοτικού Σχολείου...305 Μελέτη της ανάπτυξης δεξιοτήτων πειραματικού σχεδιασμού από μαθητές Ε Δημοτικού στο πλαίσιο μιας διερευνητικής διδακτικής ακολουθίας...313 Η ικανότητα των μαθητών της Ε τάξης του δημοτικού σχολείου να δημιουργούν διαγράμματα με επισημάνσεις για συστήματα των Φυσικών Επιστημών...321 Μια πρόταση κοινής προσέγγισης εννοιών της Μουσικής, των Μαθηματικών και των Φυσικών Επιστημών στο Δημοτικό Σχολείο...329 ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ...337 Εννοιολογική χαρτογράφηση σε θέματα φυσικών καταστροφών: μια μελέτη σε παιδιά με αναγνωστκές δυσκολίες...338 Σύγκριση των μαθησιακών αποτελεσμάτων δύο διδασκαλιών, που αφορούν έννοιες σχετικές με τον ήχο, σε πραγματικό και εικονικό περιβάλλον μάθησης, για δύο εφήβους με διαταραχές αυτιστικού φάσματος...345 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Τ.Π.Ε. ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ Φ.Ε. ΚΑΙ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ...353 ΧΗΜΕΙΑ...353 Παιδαγωγική αξιοποίηση των Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στη χημική εκπαίδευση: διεθνής βιβλιογραφική μελέτη...354 Σχεδιασμός και Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού Λογισμικού Χειρισμού Τρισδιάστατων Μοριακών Μοντέλων και Δισδιάστατων Διαγραμματικών Αναπαραστάσεων με Αντικείμενο τις Προβολές Fischer και Newman...364 Διερεύνηση των Απόψεων των Φοιτητών Σχετικά με τη Μελέτη και την Κατανόηση Της Ηλεκτροχημείας μέσω Χρήσης Εκπαιδευτικού Ιστοτόπου και Κατάλληλα Σχεδιασμένων Ερωτήσεων Αυτοαξιολόγησης...372 ΦΥΣΙΚΗ...379 Διερεύνηση των Σχετικιστικών και Κλασικών Ορίων Μια Εκπαιδευτική Προσέγγιση με τη χρήση αυτοσχέδιου Αλληλεπιδραστικού Λογισμικού...380 Ανοικτά Διαδικτυακά Εικονικά Εργαστήρια Φυσικής...387 Διδάσκοντας σε διαφορετικά περιβάλλοντα. Μελέτη περίπτωσης: Το θερμιδόμετρο και η εξίσωση της θερμιδομετρίας...396 Σύγκριση εικονικών και πραγματικών πειραμάτων στη διδασκαλία για την αναδόμηση των εναλλακτικών ιδεών στο εκκρεμές...402 Κινητά εργαστήρια φυσικής ως σύγχρονα εργαλεία μελέτης στην διδασκαλία των ηλεκτρικών κυκλωμάτων: PCB301 μια μελέτη περίπτωσης...409 Πειραματικές Διατάξεις Φυσικών Επιστημών με Εκπαιδευτική Ρομποτική...416

7

Ανάπτυξη Πειραματικών Δραστηριοτήτων με τη χρήση Μικροϋπολογιστών. 422 Απομακρυσμένος έλεγχος μετρήσεων φυσικών μεγεθών πραγματικού χρόνου: δυνατότητες και περιορισμοί...430 Πραγματικό ή Εικονικό Εργαστήριο; Έρευνα στη Β Γυμνασίου...438 Χρησιμοποιώντας ένα διαδραστικό σύστημα χαμηλού κόστους για τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.Ιδιοκατασκευή, εφαρμογή, αξιολόγηση...446 Ε.Β.Ρ.Η.Κ.Α. Μια στρατηγική συνδυαστικής αξιοποίησης μηχανών αναζήτησης στο «Ανοικτό-Διερευνητικό» Εκπαιδευτικό Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών Ανάπτυξη, Εφαρμογή, Αξιολόγηση...455 Διδακτική προσέγγιση του φαινομένου της υπεραγωγιμότητας με χρήση προσομοιώσεων λογισμικού σε επίπεδο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης...463 Καταγραφήτων βημάτων που ακολουθούν οι μαθητές στις εκπαιδευτικές προσομοιώσεις. 470 ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ - ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ...478 Πτυχές σχεδιασμού και ανάπτυξης ενός ψηφιακού εκπαιδευτικού παιχνιδιού για τη διδασκαλία του κύκλου του νερού σε μικρές ηλικίες...479 Αξιολόγηση Εκπαιδευτικού Λογισμικού από φοιτητές ΠΤΔΕ για την Κλιματική Αλλαγή με τρισδιάστατες Προσομοιώσεις στο πλαίσιο του μαθήματος των Φυσικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης...486 Εξ αποστάσεως συνεργασία δύο σχολικών τάξεων για την υλοποίηση καινοτόμου διδακτικού σεναρίου, με τίτλο: «Δωδεκάνησα ή Δεκαοκτάνησα;», και αξιολόγησή του για την παραγωγή πρακτικής γνώσης...494 Τρισδιάστατη Προσομοίωση / Οπτικοποίηση κίνησης φορτισμένων σωματιδίων σε Η/Μ πεδία για την Εκπαίδευση μέσω διαδικτύου Προτάσεις και Εφαρμογές...501 ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ...511 Αξιολόγηση εκπαιδευτικού animation για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας από μαθητές της ΣΤ Δημοτικού...512 Σύγκριση μαθησιακών αποτελεσμάτων σε μαθητές ΣΤ Δημοτικού μετά από την εκτέλεση πραγματικών και εικονικών πειραμάτων Φυσικής σχετικά με την ανάκλαση του φωτός 520 Επίδραση των δεξιοτήτων στις ΤΠΕ ως προς την πρόθεση χρήσης φορητών συσκευών από μελλοντικούς νηπιαγωγούς για τη διδασκαλία θεμάτων από το χώρο των Φυσικών Επιστημών...529 ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΜΑΘΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ ΚΑΙ ΦΟΙΤΗΤΩΝ/ΤΡΙΩΝ...538 ΧΗΜΕΙΑ...538 Παρανοήσεις των μαθητών στη δομή της ύλης σε σχέση με τρείς γνωστικές μεταβλητές...539 Ο Ρόλος των Ατομικών Διαφορών των Μαθητών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στην Ερμηνεία της Χημικής Αλλαγής...549 Αναπαραστάσεις της δομής του ατόμου - Η επίδραση των ατομικών διαφοροποιήσεων στη κατανόηση της ατομικής δομής από μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης..557 Οι αντιλήψεις των μαθητών για τη σωματιδιακή σύσταση της ύλης μέσα από τα σχέδια τους 565 8

Διερεύνηση των δεξιοτήτων και της διαφοροποίησής τους κατά την επίλυση προβλημάτων στοιχειομετρίας από μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικούς...571 ΦΥΣΙΚΗ - ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ...579 Μελέτη των εναλλακτικών ιδεών μαθητών για τις ηλεκτρομαγνητικές ακτινοβολίες...580 Ιδέες και στάσεις μαθητών Γυμνασίου για την Τεχνολογία...587 Διερεύνηση των δυσκολιών κατανόησης των βασικών αρχών και συνεπειών της Ειδικής Θεωρίας της Σχετικότητας...596 Οι δυσκολίες και ο βαθμός κατανόησης των βασικών αρχών της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας και των συνεπειών τους από φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος...604 ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΗΣ ΓΗΣ...611 Ο γεωλογικός χρόνος μέσα από την έννοια της αλλαγής. Μια αποτύπωση των ιδεών των μαθητώντης Α Λυκείου...612 Ιδέες μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για το Σύμπαν...620 Ιδέες των μαθητών/τριών για τις φάσεις της Σελήνης και μια πρόταση αναδόμησής τους προς το επιστημονικό πρότυπο...628 Οι ιδέες μαθητών Γυμνασίου για τις διαδρομές του νερού...637 Αξιολόγηση, μέσω εικόνων, των αξιών και της λανθάνουσας γνώσης φοιτητριών/των για το οικολογικό αποτύπωμα...645 Οι γνώσειςτων αποφοίτων της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ως συνιστώσα του περιβαλλοντικού εγγραμματισμού...654 Αστρονομικές Μετρήσεις στην Αρχαία Ελλάδα: ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την IAU για μαθητές Δ/μιας Εκπ/σης...661 ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ...670 Η επίδραση γνωστικών μεταβλητών στην κατανόηση των αλλαγών κατάστασης της ύλης από μαθητές δημοτικού...671 Εξάρτηση των αντιλήψεων μαθητών του Δημοτικού σε έννοιες της μηχανικής από τον δείκτη νοημοσύνης τους...680 ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΙ ΜΑΘΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΗΣ...689 Διερεύνηση σχέσης ανάμεσα στην κατανόηση της φύσης της επιστήμης και την κατανόηση του εννοιολογικού περιεχομένου...690 Απόψεις και πεποιθήσεις μαθητών Γυμνασίου, Λυκείου και φοιτητών Τμήματος Φυσικής για τις σπουδές στην επιστήμη της Φυσικής...698 Η διερεύνηση των πεποιθήσεων υποψήφιων δασκάλων για τη φύση της γνώσης και της μάθησης...707 Οι διαισθητικές πεποιθήσεις αντικαθίστανται ή παραμένουν ενεργές κατά την εννοιολογική κατανόηση;...716 Αξιολόγηση των αποδεικτικών στοιχείων των γραπτών επιστημονικών επιχειρημάτων από τους φοιτητές...724 «Επιχειρείν το επιχειρηματολογείν» σε κοινωνικοεπιστημονικά ζητήματα: τα καταφέρνουν οι νέοι Έλληνες πολίτες;...733

9

ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ...738 Εκπαίδευση υπηρετούντων εκπαιδευτικών στο διδακτικό σχεδιασμό: περιγραφή της παρέμβασης και πρώτες διαπιστώσεις...739 Επιμόρφωση και διαφοροποίηση εκπαιδευτικών φυσικών επιστημών 740 Όψεις των αντιλήψεων και των πρακτικών των εκπαιδευτικών ΠΕ04 μετά την επιμόρφωση Β επιπέδου...758 Μια προσπάθεια ενίσχυσης της εννοιολογικής κατανόησης προ-υπηρεσιακών εκπαιδευτικών για την ενέργεια...767 Διερεύνηση επιμορφωτικών αναγκών εκπαιδευτικών Φυσικών Επιστημών..776 Αναζητώντας ποιότητα διδασκαλίας στις Φυσικές Επιστήμες: Οι απόψεις εκπαιδευτικών των πρώτων βαθμίδων της εκπαίδευσης για παράγοντες που επηρεάζουν τη διδασκαλίας τους. 784 Πίεση, διαφορά πίεσης και αποτελέσματα Μια διδακτική παρέμβαση σε φοιτητές του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών...792 Αξιολόγηση τεχνικών αποτύπωσης της Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου μελλοντικών εκπαιδευτικών...798 Διερεύνηση Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου για τη «Χημική Αντίδραση»...806 Επιμόρφωση εκπαιδευτικών των Σχολείων Δεύτερης Ευκαιρίας στην επιλογή και την ανάπτυξη ενοτήτων για τον επιστημονικό γραμματισμό...813 Το Μεικτό Μοντέλο Επιμόρφωσης και οι Αντιλήψεις των Εκπαιδευτικών ΠΕ04 από την Εφαρμογή του...822 Στάσεις των εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με τη διδασκαλία των Φυσικών Επιστημών...830 ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΒΙΒΛΙΑ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ...838 Το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών Χημείας Γυμνασίου Στόχοι, χαρακτηριστικά, μέσα, περιγραφή και σχολιασμός...839 Χημεία Γενικής Παιδείας Β Λυκείου: Προκαταρκτική αξιολόγηση εκπαιδευτικού υλικού βασισμένου στη σύνδεση με τη ζωή και τις εφαρμογές...847 Ανάλυση των ασκήσεων των εργαστηριακών οδηγών του Λυκείου στα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών...858 Αναλύοντας τις Οπτικές Αναπαραστάσεις του Μικρόκοσμου στα Σχολικά Εγχειρίδια: Ο άξονας της Διδακτικής Λειτουργίας...866 Εικονογράφηση και υπερσύνδεσμοι στα εμπλουτισμένα διαδραστικά σχολικά βιβλία της γυμνασιακής χημείας του ψηφιακού σχολείου...875 Προεκτείνοντας τα Προγράμματα Σπουδών Γεωγραφίας με τη χρήση δορυφορικών εικόνων Προτάσεις...884 ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ...892 Διοξείδιο του άνθρακα: Μία διαθεματική πρόταση πειραματικής διδασκαλίας της Βιολογίας και της Χημείας στη Β Λυκείου...893

10

Κατασκευή μίας κλειστής διάταξης συλλογής αερίου και εφαρμογή της στη μελέτη αντιδράσεων παραγωγής αερίου στο σχολικό εργαστήριο...900 Διερευνώντας διαστάσεις της ικανότητας πειραματισμού, μαθητών του Δημοτικού Σχολείου 908 Αξιολόγηση των αντιλήψεων των μαθητών για τη χρήση Τ.Π.Ε., πειραμάτων και διδακτικών αναπαραστάσεων από τους διδάσκοντες τους Φυσικών Επιστημών...915 ΜΟΝΤΕΛΑ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΟΠΟΙΗΣΗ...923 Ιδιοκατασκευές Μοντέλων Αναπαράστασης του Κυττάρου από τους Μαθητές για τη Διδασκαλία του στο Δημοτικό Σχολείο...924 Αναστοχασμός κατά τη διαδικασία μιας διερευνητικής βασισμένης στα μοντέλα Διδακτικής Μαθησιακής Ακολουθίας (ΔΜΑ) για τις οπτικές ιδιότητες των υλικών...932 ΑΤΥΠΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΚΑΙ ΤΗΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ...942 Αυτόνομη μάθηση στον Όμιλο Φυσικών Επιστημών...943 Διερεύνηση των στάσεων των μαθητών απέναντι σε ένα μη-τυπικό εκπαιδευτικό περιβάλλον για τη διδασκαλία ηχητικών φαινομένων...951 Συσχέτιση του επιστημονικού εγγραμματισμού ενηλίκων με την εννοιολογική κατανόηση στοιχείων της σχολικής φυσικής...960 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ...969 Φυλοσύνδετη κληρονομικότητα: μια καινοτόμος διδακτική παρέμβαση...970 Διδακτικό σενάριο: Μελέτη ηλεκτρικής δύναμης μεταξύ δύο σημειακών ηλεκτρικών φορτίων (Νόμος του Coulomb)...978 Η επίδραση της ενασχόλησης μαθητών γυμνασίου με την εκπαιδευτική ρομποτική στη στάση τους ως προς τις φυσικές επιστήμες...986 Διορθώνοντας τον Αριστοτέλη!...995 ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ...1005 Εφαρμογή της Αντεστραμμένης Διδασκαλίας στο μάθημα της Φυσικής Ε Δημοτικού. Η περίπτωση του Ηλεκτρισμού...1006 Αξιοποίηση Ρομποτικών Κατασκευών για την Διδασκαλία των Ανανέωσιμων Πηγών Ενέργειας στο Νηπιαγωγείο. Η περίπτωση της Αιολικής Ενέργειας (Ανεμογεννήτριας)... 1012 Διδασκαλία θεμάτων των Φυσικών Επιστημών στο Δημοτικό σχολείο: Πειραματική εφαρμογή Νέων Προγραμμάτων Σπουδών...1019 Ψηφιακές αφηγήσεις για την έννοια της επιχειρηματικότητας: Η σημασία του ήχου και της γραφικής επισήμανσης...1025 Διερεύνηση των Δυσκολιών που Αντιμετωπίζουν οι Φοιτητές στην Κατανόηση και το Νοητικό Χειρισμό Δισδιάστατων Διαγραμματικών Μοριακών Αναπαραστάσεων....1032 11

Διερεύνηση της εξέλιξης των απόψεων και του ενδιαφέροντος μαθητών δημοτικού σχολείου για την εργασία του επιστήμονα, μέσω της συμμετοχής τους σε Φεστιβάλ Φυσικών Επιστημών και Τεχνολογίας...1039 Ιδέες και γνώσεις των μαθητών για τη Νανοεπιστήμη - Νανοτεχνολογία στο δημοτικό σχολείο...1047 Εφαρμόζοντας τη Διδακτική Μαθησιακή Ακολουθία για παιδιά προσχολικής ηλικίας «Ο κύκλος του νερού» - Οι πρώτες εκτιμήσεις...1053 Το πρόγραμμα "Επιμόρφωση εκπαιδευτικών στην οργάνωση επισκέψεων σε χώρους επιστήμης και τεχνολογίας": Εντυπώσεις των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών από τη 2η φάση του Προγράμματος...1059 Δραστηριότητες για την εισαγωγή στοιχείων της Νανοεπιστήμης και Νανοτεχνολογίας στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση...1066 Διδασκαλία της Νανοεπιστήμης-Νανοτεχνολογίας (Ν-ΕΤ) στο δημοτικό σχολείο: μελέτη του ενδιαφέροντος των μαθητών για τη Ν-ΕΤ...1073 Ανάπτυξη Αναπαράστασης Ηλεκτρικών Κυκλωμάτων σε Μαθητές Δημοτικού μέσα από κατασκευή Επιτραπέζιου Παιχνιδιού...1081 ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ...1088 Προτάσεις για τη διδασκαλία νόμων της Φυσικής στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μέσω του πειραματισμού των μαθητών με παιχνίδια χαμηλού κόστους...1089 Από τη Σύγχρονη Επιστήμη, στη Σύγχρονη Μυθοπλασία,στη Σύγχρονη Εκπαίδευση Η περίπτωση «InterStellar»...1094 «Η Φυσική µε Πειράµατα» Ιδιοκατασκευές, Μετρήσεις και Γραφήµατα...1099 12

Διδασκαλία της Νανοεπιστήμης-Νανοτεχνολογίας (Ν-ΕΤ) στο δημοτικό σχολείο: μελέτη του ενδιαφέροντος των μαθητών για τη Ν-ΕΤ Δρογγίτη Ελευθερία 1, Πέικος Γεώργιος 2, Μάνου Λεωνίδας 3, Σπύρτου Άννα 4 1 Προπτυχιακή φοιτήτρια Π..Μ., eldrogiti@gmail.com, 2 Μεταπτυχιακός φοιτητής Π..Μ., giorgospeikos@gmail.com, 3 Υποψήφιος διδάκτορας Π..Μ., lmanou1@gmail.com, 4 Αναπληρώτρια καθηγήτρια Π..Μ., aspirtou@uowm.gr Περίληψη Η αναρτημένη εργασία έχει ως στόχο να παρουσιάσει αποτελέσματα για το ενδιαφέρον των μαθητών σχετικά με την νανοεπιστήμη-νανοτεχνολογία (Ν-ΕΤ), με βάση τα δεδομένα Διδακτικής Μαθησιακής Σειράς για την διδασκαλία της Ν-ΕΤ στο δημοτικό σχολείο. Δείγμα της έρευνας αποτελούν 17 μαθητές ΣΤ τάξης δημοτικών σχολείων της Φλώρινας. Αρχικά περιγράφεται το θεωρητικό πλαίσιο για το ενδιαφέρον. Έπειτα παρουσιάζεται η μεθοδολογία της έρευνάς μας, τα αποτελέσματα και η συζήτηση. Από τα αποτελέσματα φαίνεται πως οι μαθητές έδειξαν ενδιαφέρον για επιστημονική καριέρα, για το περιεχόμενο της Ν-ΕΤ και το περιβάλλον μάθησης. Abstract In this poster, we present results about students interest on nanoscience-nanotechnology (NST), based on the data of a TLS about NST in primary school. The sample in our research is consisted of 17 primary school students, in Florina. Firstly, we present, briefly, a theoretical framework of interest. Then, we present the methodology of our research, our results and in the end the discussion. From our results is obvious that students was interested about scientific career, about NST content and about the learning environment. Εισαγωγή Η Νανοτεχνολογία-Νανοεπιστήμη (Ν-ΕΤ) αποτελεί ένα καινοτομικό διεπιστημονικό πεδίο αλλά και ταυτόχρονα πεδίο εκπαιδευτικής έρευνας. Τα τελευταία χρόνια ερευνούνται διδακτικές στρατηγικές που θα λειτουργήσουν αποτελεσματικά για την εισαγωγή της Ν-ΕΤ στα αναλυτικά προγράμματα των Φυσικών Επιστημών. Aυτή τη στιγμή αποτελούν πυρήνες έρευνας ανά τον κόσμο τα μοντέλα διδασκαλίας, η επιλογή του κατάλληλου περιεχομένου αλλά και η μελέτη των παραγόντων που καθιστούν των συνδυασμό των παραπάνω ελκυστικό στους μαθητές, όπως το ενδιαφέρον (Bryan et al 2015). 1073

Η έρευνα για το ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τις Hidi & Renninger (2006) το ενδιαφέρον, ως μια μεταβλητή για το κίνητρο, αναφέρεται στην ψυχολογική κατάσταση της εμπλοκής ή επανεμπλοκής του ατόμου με ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο. Το ενδιαφέρον διαφέρει από άλλες αιτίες μεταβολής του κινήτρου καθώς αποτελείται από ένα γνωστικό και ένα συναισθηματικό μέρος, τα οποία είναι διακεκριμένα αλλά αλληλεπιδρούν. Στην ουσία το συναισθηματικό μέρος δημιουργεί θετικά συναισθήματα κατά τη διάρκεια της εμπλοκής με το περιεχόμενο, ενώ το γνωστικό κομμάτι περιλαμβάνει αντιληπτικές δραστηριότητες που διενεργούνται ταυτόχρονα, όπως η προσοχή και τα επίπεδα μάθησης. Η δυνατότητα για ενδιαφέρον προϋπάρχει στο άτομο, παρόλα αυτά, το ενδιαφέρον αυτό καθαυτό είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο. Το περιεχόμενο και το περιβάλλον της αλληλεπίδρασης αυτής είναι οι γνώμονες με βάση τους οποίους το ενδιαφέρον κατευθύνεται και αναπτύσσεται. Η εκπαιδευτική έρευνα δίνει βάση σε δυο είδη ενδιαφέροντος, το καταστασιακό και το ατομικό. Το καταστασιακό ενδιαφέρον δημιουργείται όταν ένα ερέθισμα από το περιβάλλον έρχεται στην αντίληψη του ατόμου και δημιουργεί μια βραχύχρονη συναισθηματική αντίδραση, η οποία μπορεί να έχει την προοπτική της μακρόχρονης. Το ατομικό ενδιαφέρον αναφέρεται στην διαρκή τάση του ατόμου να επανεμπλακεί με συγκεκριμένο περιεχόμενο καθώς και την ψυχολογική κατάσταση που δημιουργείται όταν η τάση αυτή ενεργοποιείται. Οι Hidi και Renninger (2006) προτείνουν ένα μοντέλο αποτελούμενο από τέσσερεις φάσεις για την εξέλιξη του ενδιαφέροντος. Σύμφωνα με αυτό, αρχικά εμφανίζεται ένα περιστασιακό στιγμιαίο ενδιαφέρον, το οποίο με την κατάλληλη υποστήριξη μπορεί να αναδυθεί ως ατομικό και να εδραιωθεί με αυτή τη μορφή, εάν βέβαια υπάρχουν τα κατάλληλα εσωτερικά κίνητρα. Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε το ενδιαφέρον ως «μια κατάσταση, η οποία κατά την εξέλιξή της μπορεί να οδηγήσει σε επαναλαμβανόμενη αλληλεπίδραση του ατόμου με συγκεκριμένο περιεχόμενο, εντός ή εκτός πλαισίου της εκπαίδευσης» (Hidi & Renninger, 2006, p. 111). Επιπλέον οι Hidi και Anderson (1992) παρατηρούν ότι το καταστασιακό ενδιαφέρον είναι πιο πιθανό να συνδεθεί με πολύ εξειδικευμένο περιεχόμενο, όπως αυτό της νανοτεχνολογίας, και διακρίνεται σε δύο φάσεις, αρχικά ενεργοποιείται και στη συνέχεια εδραιώνεται. Η Hidi (2000) υποστηρίζει επιπλέον ότι το καταστασιακό ενδιαφέρον περιλαμβάνει τόσο το στοιχείο της θετικής συναισθηματικής αντίδρασης, όσο και την αυξημένη προσοχή στο περιεχόμενο, ως αποτέλεσμα της συναισθηματικής εμπλοκής. Στην έρευνα των Linnenbrink-Garcia et al. (2010) αναπτύχθηκε ένα ερωτηματολόγιο ως ερευνητικό εργαλείο για την μέτρηση του καταστασιακού ενδιαφέροντος σε προπτυχιακούς φοιτητές στα πλαίσια εισαγωγικού μαθήματος στη Ψυχολογία. Παραδείγματα απαντήσεων που εντάχθηκαν στην κατηγορία που αφορούσε το ενεργοποιημένο καταστασιακό ενδιαφέρον (triggered situational interest) είναι: «το απολαμβάνω» ή «μου αρέσει». Στην κατηγορία που αφορά εδραιωμένο καταστασιακό ενδιαφέρον (maintained situational interest) εντάχθηκαν απαντήσεις όπως: «είναι ενδιαφέρον», «μου είναι χρήσιμο», «βλέπω πώς μπορεί να εφαρμοστεί στην καθημερινή ζωή», «είναι σημαντικός επιστημονικός τομέας». Οι απαντήσεις αυτές αποτελούν την αποτύπωση του καταστασιακού ενδιαφέροντος μέσω του γλωσσικού κώδικα επικοινωνίας. Έρευνες για το ενδιαφέρον των μαθητών στη Ν-ΕΤ. Στη βιβλιογραφία η ανάγκη εισαγωγής της Ν-ΕΤ στην εκπαίδευση οφείλεται στην ανάγκη για την επίτευξη του «νανογραμματισμού» ή «nanoliteracy» Laherto (2010). Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι, οι σημερινοί μαθητές, ως αυριανοί πολίτες είναι ανάγκη να γνωρίζουν και να είναι ικανοί να χειρίζονται θέματα σχετικά με την καθημερινή τους ζωή που βασίζονται στη Ν-ΕΤ. Οι Lin et al., (2015) προσθέτουν πως «οι μαθητές δημοτικού είναι το μελλοντικό 1074

εργατικό δυναμικό της νανοτεχνολογίας, η οποία βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού της καινοτομίας». Επιπλέον έρευνες φανερώνουν ότι η εισαγωγή της νανοκλίμακας, στην οποία εξειδικεύεται η Ν-ΕΤ, μπορεί να γεφυρώσει το χάσμα μεταξύ μακρόκοσμου (macro), όπου τα φαινόμενα είναι άμεσα παρατηρήσιμα, και υπομικροσκοπικού (submicro), δηλαδή του κόσμου των μορίων και των ατόμων (Wiser & Smith, 2008, Meijer, 2011). Στο κενό αυτό φαίνεται να οφείλονται συχνές παρανοήσεις των μαθητών, όπως ότι τα μόρια του νερού έχουν μπλε χρώμα. Με την απουσία της τάξης του νανόκοσμου, φαινόμενα της καθημερινότητας που οφείλονται στην νανοκλίμακα, μπορούν να κατανοηθούν μόνο υπερφυσικά Για τη γεφύρωση του χάσματος αυτού, προτείνεται η εισαγωγή των ενδιάμεσων σε αυτών μεγεθών, συμπεριλαμβανομένων και των μεγεθών της νανοκλίμακας. Σε μία ανασκόπηση της βιβλιογραφίας για μελέτη του ενδιαφέροντος των μαθητών σχετικά με τη Ν-ΕΤ, φαίνεται ότι ο αριθμός των μελετών που έχουν διεξαχθεί είναι περιορισμένος. Οι Hutchinson et al (2011) μελέτησαν τα κίνητρα που ωθούν τους μαθητές να εμπλακούν στη μάθηση της Ν-ΕΤ, σε συνάρτηση με το φύλο, την υπηκοότητα, τη τάξη φοίτησης και τις εμπειρίες τους. Τα ευρήματα έδειξαν ότι όλοι οι μαθητές έδειξαν κάποιο ενδιαφέρον στα θέματα νανοτεχνολογίας, με τον βαθμό του ενδιαφέροντος να κυμαίνεται ανάλογα με τις υπό εξέταση μεταβλητές. Η έρευνα των Cheng et al. (2014), για το ενδιαφέρον των μαθητών σχετικά με την νανοτεχνολογία, δείχνει πως αυτό προκλήθηκε τόσο από το περιεχόμενο της νανοτεχνολογίας, όπως για παράδειγμα τα φαινόμενα της νανοκλίμακας στην φύση όσο και από τις χειραπτικές δραστηριότητες και από τα πειράματα. Τέλος, υποστηρίζεται ότι η εισαγωγή της Ν-ΕΤ στην εκπαίδευση είναι δυνατό να αυξήσει το ενδιαφέρον των μαθητών, μέσα από τα εντυπωσιακά και «μυστήρια» φαινόμενα τα οποία προσφέρονται για διερεύνηση στην τάξη (Filipponi & Sutherland, 2010). Επιπλέον, ο Alford et al. (2009), μελέτησαν κατά πόσο ένα εξαμηνιαίο πρόγραμμα εκπαίδευσης μαθητών Β/θμιας εκπαίδευσης σε έννοιες, φαινόμενα και εφαρμογές ΝΕΤ προκάλεσε το ενδιαφέρον των μαθητών σε τέτοιο βαθμό ώστε, οι μαθητές να ακολουθήσουν μελλοντικά σπουδές και καριέρες σε επαγγέλματα που σχετίζονται με τη ΝΕΤ. Από τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, φαίνεται ότι το περιεχόμενο του προγράμματος (νανοκλίμακα, ιδιότητες στη νανοκλίμακα, εφαρμογές της ΝΕΤ στην υγεία, στα υφάστατα, στα καλλυντικά και στις επιπτώσεις της ΝΕΤ στην κοινωνία) προκάλεσε αύξηση του αριθμού των μαθητών που επιλέγουν κατευθύνσεις προς τις ΦΕ και έφερε «αισθητά αποτελέσματα στην διερεύνηση επαγγελμάτων σχετιζόμενων με τη ΝΕΤ» (σελ 73). Τέλος, οι Harmer & Columba (2010) μελέτησαν κατά πόσο ένα πρόβλημα που σχετίζεται με τη καθημερινή ζωή των μαθητών και που μπορεί να λυθεί από τη ΝΕΤ, αλλά και ο χειρισμός των ηλεκτρονικών μικροσκοπίων μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών προς το πεδίο αυτό. Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι «υπάρχουν ενδείξεις ότι ο σχεδιασμός παρεμβάσεων με περιεχόμενο σύγχρονους κλάδους επιστήμης και τεχνολογίας, όπως αυτό της ΝΕΤ, μπορεί να διεγείρει τη φαντασία των μαθητών ώστε να εμπλακούν με την επιστήμη» (σελ 99). Από την παραπάνω βιβλιογραφική επισκόπηση φαίνεται ότι αποτελεί πεδίο έρευνας, το περιεχόμενο και η προσέγγιση (διερεύνηση, διερεύνηση βασισμένη σε πρόβλημα, απτές δραστηριότητες), το κατά πόσο ο συνδυασμός περιεχομένου και διδακτικής προσέγγισης μπορούν να προκαλέσουν το ενδιαφέρον των μαθητών ώστε να εμπλακούν ενεργά με τη ΝΕΤ. Την στιγμή που στη Β/θμια εκπαίδευση η έρευνα στη κατεύθυνση αυτή είναι στα πρώτα βήματα, δεν υπάρχουν μέχρι στιγμής δημοσιευμένες έρευνες για τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου. Αυτόν τον σκοπό εξυπηρετεί η παρούσα εργασία: να αντιμετωπίσει την έλλειψη των ερευνών για τους παράγοντες εκείνους (περιεχόμενο & προσέγγιση) που ενεργοποιούν τα κίνητρα μάθησης, και συγκεκριμένα το καταστασιακό ενδιαφέρον, για τους μαθητές του Δημοτικού σχολείου. 1075

2. Μεθοδολογία Καθώς υποστηρίζεται με βάση τις παραπάνω έρευνες ότι η Ν-ΕΤ μπορεί να αυξήσει το ενδιαφέρον των μαθητών, αναδείχθηκε το ερώτημα αν η ΔΜΣ για την Ν-ΕΤ των Πέικος, Μάνου, Σπύρτου (2015) μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη του ενδιαφέροντος των μαθητών απέναντι στη Ν-ΕΤ. Η παρούσα εργασία αποτελεί μέρος μια ευρύτερης έρευνας, η οποία αφορά την ανάπτυξη Διδακτικής Μαθησιακής Σειράς (ΔΜΣ) για την διδασκαλία της Ν-ΕΤ στο δημοτικό σχολείο. Για να δώσουμε μια πρώτη απάντηση στο παραπάνω ερώτημα, στην παρούσα εργασία θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα από ερωτηματολόγιο τεσσάρων ερωτήσεων, το οποίο μοιράστηκε στην αρχή και στο τέλος της εφαρμογής της ΔΜΣ. Οι 3 πρώτες ερωτήσεις είναι ανοιχτού τύπου ενώ η τέταρτη κλειστού τύπου (πεντάβαθμη κλίμακα Lickert) Δείγμα αποτελούν 17 μαθητές ΣΤ τάξης, δημοτικών σχολείων της Φλώρινας. Ως μονάδα ανάλυσης (ΜΑ) ορίστηκε οποιαδήποτε φράση ή λέξη έχει νόημα για την κάθε ερώτηση. Οι ερωτήσεις είναι οι εξής: 1. Τι σου αρέσει στα μαθήματα της φυσικής; 2. Θα ήθελες να γίνεις επιστήμονας; Αιτιολόγησε την απάντησή σου. 3.Μου άρεσε το μάθημα της νανοτεχνολογίας (επιλογή βαθμού από κλίμακα Likert) 4.Τι σου άρεσε στα μαθήματα της νανοτεχνολογίας; Διευκρινίζουμε ότι οι ερωτήσεις 3 και 4 δόθηκαν στην τελική μέτρηση. Αποτελέσματα Συζήτηση Για την ερώτηση 1 «Τι σου αρέσει στα μαθήματα της φυσικής;», αναγνωρίστηκαν 17 ΜΑ και 23 ΜΑ στην αρχική και τελική μέτρηση αντιστοίχως (σχήμα 1). Οι κατηγορίες που προέκυψαν είναι: Α. «Περιβάλλον μάθησης», περιλαμβάνει περιγραφές για τον τρόπο διδασκαλίας π.χ. «ότι δουλεύουμε όλοι μαζί», «τα πειράματα», «όταν συζητάμε» Β. «Νέες γνώσεις» π.χ. «τα καινούργια πράγματα που μαθαίνουμε», «τα μαθήματα για τα ζώα» Γ. «Γενική απάντηση» π.χ. «τα πάντα», «μου αρέσουν όλα τα πράγματα που έχει». Σχήμα 1: Απαντήσεις των μαθητών στην ερώτηση 1: Τι σου αρέσει στα μαθήματα της φυσικής; Κατηγορίες απαντήσεων των μαθητών στην ερώτηση 1: Τι σου αρέσει στα μαθήματα της φυσικής; Τι σου αρέσει στο μάθημα της φυσικής; 20 15 17 ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 10 5 0 8 5 6 4 Περιβάλλον μάθησης Νέες γνώσεις Γενική ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Πριν Μετά 0 1076

Από το σχήμα 1 απορρέει ότι ο περιβάλλον μάθησης αποτελεί το κύριο στοιχείο πρόκλησης ενδιαφέροντος τόσο πριν (8 ΜΑ) όσο και μετά (17 ΜΑ) την εφαρμογή της ΔΜΣ. Ωστόσο μετά την εφαρμογή της ΔΜΣ η προτίμηση των μαθητών στο Περιβάλλον μάθησης αυξάνεται, γεγονός που αποδίδουμε πιθανόν στην εφαρμογή του διερευνητικού μοντέλου διδασκαλίας. Επιπλέον, αύξηση παρατηρείται στο ενδιαφέρον των μαθητών για τις νέες γνώσεις μετά την ενασχόληση των μαθητών με το καινοτομικό περιεχόμενο της Ν-ΕΤ. Για την ερώτηση 2 «Θα ήθελες να γίνεις επιστήμονας; Αιτιολόγησε την απάντησή σου.», διερευνήθηκαν οι θετικές απαντήσεις των μαθητών πριν και μετά την εφαρμογή της ΔΜΣ, ώστε να ανιχνευθούν πιθανά αίτια, που προκάλεσαν μεταβολή στη θετική στάση των μαθητών για την ανάληψη επιστημονικής καριέρας. Πριν και μετά την παρέμβαση 11 και 14 μαθητές, αντιστοίχως, δήλωσαν ότι θέλουν να γίνουν επιστήμονες. Όσον αφορά, τον λόγο για τον οποίο οι μαθητές θέλουν να γίνουν επιστήμονες αναδείχτηκαν 4 κατηγορίες: Α. «Νέες γνώσεις και επιστημονικές διαδικασίες», π.χ. «γιατί θέλω να ανακαλύπτω πράγματα», «να ασχολούμαι με τα πράγματα των επιστημόνων» Β. «Διάχυση γνώσεων» π.χ. «θα έχω τη χαρά ότι αυτά που ξέρω τώρα τα ξέρουν κι άλλοι, όχι μόνο εγώ» Γ. «Χρησιμότητα του επιστήμονα» π.χ. «θα μπορούσα να βοηθήσω σε πολλές ανάγκες που έχει ο κόσμος». «Γενική-Ασαφής» π.χ. «γιατί όσα κάναμε εδώ μου άρεσαν πολύ». Στο σχήμα 2 παρουσιάζεται η ποσότητα των Μ.Α. σε κάθε κατηγορία. Όπως φαίνεται η κατηγορία με την μεγαλύτερη μεταβολή είναι η «Α» (νέες γνώσεις και επιστημονικές διαδικασίες) για την οποία πριν την παρέμβαση ανιχνεύθηκαν 6 Μ.Α. ενώ μετά 10 Μ.Α. Μία πρώτη ερμηνεία αυτών των αποτελεσμάτων μπορεί να αποτελέσει η άποψη ότι τόσο το εξειδικευμένο περιεχόμενο της Ν-ΕΤ όσο και η ενεργή ενασχόληση των μαθητών με διαδικασίες επιστημονικής διερεύνησης δημιούργησαν τις κατάλληλες συνθήκες ανάπτυξης ενδιαφέροντος των μαθητών. Σχήμα 2 : Απαντήσεις των μαθητών στην ερώτηση 2: «Θα ήθελες να γίνεις επιστήμονας; Αιτιολόγησε την απάντησή σου.» (Διερεύνηση στις θετικές απαντήσεις.) Με νούμερα εικονίζονται οι Μ.Α. Θα ήθελες να γίνεις επιστήμονας; Αιτιολόγησε την απάντησή σου ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΜΟΝΑΔΕΣ 15 10 10 6 (απάντηση: ΝΑΙ) 5 2 3 1 2 3 3 0 Νέες γνώσεις και επιστημονικές διαδικασίεςδιάχυση γνώσεων Χρησιμότητα επιστήμονα Γενική-Ασαφής ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Πριν Μετά Όσον αφορά την ερώτηση 3 «Μου άρεσε στα μαθήματα της νανοτεχνολογίας», στο σχήμα 3 φαίνεται ότι οι περισσότεροι μαθητές επέλεξαν το «πάρα πολύ», που φανερώνει τον βαθμό ενεργοποίησης του καταστασιακού ενδιαφέροντος από το περιεχόμενο και τις πρακτικές της ΔΜΣ. Παρατηρούμε επιπλέον ότι το σύνολο των μαθητών ανταποκρίθηκε θετικά στην ερώτηση ανίχνευσης θετικής συναισθηματικής αντίδρασης, επιλέγοντας απαντήσεις που κυμαίνονται από την επιλογή «αρκετά» έως την επιλογή «πάρα πολύ». Δεν θα ήταν λοιπόν 1077

επισφαλές σε αυτό το σημείο να εξάγουμε το συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη ΔΜΣ πέτυχε ανάπτυξη καταστασιακού ενδιαφέροντος στο σύνολο των μαθητών. Τέλος όσον αφορά την ερώτηση 4 «Τι σου άρεσε στα μαθήματα της νανοτεχνολογίας;», ανιχνεύθηκαν 20 ΜΑ σε 3 κατηγορίες: Α. «Περιβάλλον μάθησης» π.χ. «Που χρησιμοποιούσαμε μικροσκόπια», «Που κάναμε συνεχώς πειράματα και μοντέλα» Β. «Νέες γνώσεις» π.χ. «το φαινόμενο του λωτού», «που μάθαμε πώς να ξέρουμε να πίνουμε καθαρό νερό από την βρύση» Γ. «Γενικές» π.χ. «ΌΛΑ!». Στο γράφημα 4 βλέπουμε πως οι περισσότερες ΜΑ (10) ανήκουν στις κατηγορίες «Α» και «Β». Από τα αποτελέσματα που προκύπτουν μπορούμε να καταλάβουμε ότι το περιβάλλον μάθησης, οι νέες γνώσεις αλλά κυρίως η αλληλεπίδραση των δύο αποτελεί το κύριο στοιχείο ανάπτυξης του καταστασιακού ενδιαφέροντος των μαθητών. Απαντήσεις των μαθητών στην ερώτηση 3: «Μου άρεσε στα μαθήματα της νανοτεχνολογίας» Μου άρεσε το μάθημα της νανοτεχνολογίας Σχήμα 3: Απαντήσεις των μαθητών στην ερώτηση 4: «Τι σου άρεσε στα μαθήματα της νανοτεχνολογίας;» Τι σου άρεσε στο μάθημα της νανοτεχνολογίας; ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ 20 13 3 1 0 πάρα πολύ πολύ αρκετά ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ 20 10 10 7 3 0 Περιβάλλον Νέες Γενικές μάθησης γνώσεις ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ Συμπεράσματα Λαμβάνοντας υπόψη μας, το μικρό δείγμα της έρευνας, θεωρούμε ότι έχουμε θετικές ενδείξεις για την πρόκληση ενδιαφέροντος στους μαθητές, από την εφαρμογή της συγκεκριμένης ΔΜΣ. Φαίνεται πως η αλληλεπίδραση της διερευνητικής μεθόδου διδασκαλίας με το καινοτομικό περιεχόμενο της ΔΜΣ είναι τα βασικότερα στοιχεία ενεργοποίησης του καταστασιακού ενδιαφέροντος των μαθητών. Με την εξέλιξη της έρευνας θα μπορούσαν να εξεταστούν περαιτέρω πτυχές του ενδιαφέροντος των μαθητών για τη Ν-ΕΤ, όπως η εξέλιξη του καταστασιακού ενδιαφέροντος τους σε εδραιωμένο καταστασιακό ενδιαφέρον και η επίδρασή του στην επιλογή επιστημονικής καριέρας από τους μαθητές. Επιπλέον, μια ενδιαφέρουσα οπτική θα ήταν η μελέτη της επίδρασης των παραγόντων «περιεχόμενο Ν-ΕΤ» και «διερευνητική μέθοδος διδασκαλίας» στο ενδιαφέρον των μαθητών, ως ανεξάρτητες μη συσχετιζόμενες μεταβλητές. Βιβλιογραφικές αναφορές Πέικος, Γ., Μάνου, Λ., Σπύρτου, Α. (2015). Σχεδιασμός και ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού για τη διδασκαλία της νανοτεχνολογίας στο δημοτικό σχολείο. Πιλοτική εφαρμογή. Πρακτικά 1 ο πανελλήνιο συνέδριο με διεθνή συμμετοχή «Ανάπτυξη Εκπαιδευτικού υλικού στα Μαθηματικά και τις Φυσικές Επιστήμες», 17-18 Οκτωβρίου, Ρόδος. 1078

Bryan, L. A., Magana, A. J., & Sederberg, D. (2015). teachers nanoscale science, engineering, and technology learning, 4(1), 7 32. http://doi.org/10.1515/ntrev-2014-0029 Castellini, O. M., Walejko, G. K., Holladay, C. E., Theim, T. J., Zenner, G. M., & Crone, W. C. (2007). Nanotechnology and the public: Effectively nanoscale science and engineering concepts. Journal of Nanoparticle Research, 9(2), 183-189. Cheng, J. C., Hung, J. F., & Huang, T. C. (2014). Promoting Middle School Students Understanding and Situational Interest in Integrating Nanotechnology Into Science Curriculum. US-China Education Review A, 4 (1), 48-53, Filipponi, L.and Sutherland, D., Introduction to Nanoscience and Nanotechnologies. Chapter 1(2010), http://nanoyou.eu/attachments/188_module-1-chapter-1.pdf Ghattas, N. I., & Carver, J. S. (2012). Integrating nanotechnology into school education: a review of the literature. Research in Science & Technological Education, 30(3), 271-284. Harmer, A., Columba, L. (2010). Engaging middle school students in Nanoscale science, Nanotechnology and Electron microscopy. Journal of Nano education, 2, 91-101. Hidi, S. (2000). An interest researcher s perspective: The effects of extrinsic and intrinsic factors on motivation. In C. Sansone & J. M. Harackiewicz (Eds.), Intrinsic and extrinsic motivation: The search for optimal motivation and performance. New York: Academic. Hidi, S., & Anderson, V. (1992). Situational interest and its impact on reading and expository writing. In K. A. Renninger, S. Hidi, & A. Krapp (Eds.), The role of interest in learning and development (pp. 215-238). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum. Hidi, S., & Renninger, K. A. (2006). The four-phase model of interest development. Educational psychologist, 41(2), 111-127. Hutchinson, K., Bodner, G. M., & Bryan, L. (2011). Middle- and high-school students interest in nanoscale science and engineering topics and phenomena. Journal of Pre-College Engineering Education Research, 1(1), 29 39. Laherto, A. (2010). An Analysis of the Educational Significance of Nanoscience and Nanotechnology in Scientific and Technological Literacy. Science Education International, 21(3), 160-175. Lin, S. Y., Wu, M. T., Cho, Y. I., & Chen, H. H. (2015). The effectiveness of a popular science promotion program on nanotechnology for elementary school students in I-Lan City. Research in Science & Technological Education, 1-16. Linnenbrink-Garcia, L., Durik, A. M., Conley, A. M., Barron, K. E., Tauer, J. M., Karabenick, S. A., & Harackiewicz, J. M. (2010). Measuring situational interest in academic domains. Educational and Psychological Measurement, 70(4), 647-671. Meijer, M. (2011). Macro-meso-micro thinking with structure-property relations for chemistry education (Doctoral dissertation, PhD thesis, Faculty of Science, Utrecht University, Utrecht, The Netherlands). Murriello, S., Contier, D., & Knobel, M. (2006). Challenges of an exhibit on nanoscience and nanotechnology. Journal of Science Communication, 5(4), 1-10 Schunk, D., Pintrich, P., & Meece, J. (2010). Τα κίνητρα στην εκπαίδευση. Επιμ.: Ν. Μακρής,. Πνευματικός. Αθήνα: Gutenberg. 1079

Wiser, M., & Smith, C. L. (2008). Learning and teaching about matter in grades K-8: When should the atomic-molecular theory be introduced. International handbook of research on conceptual change, 205-239. 1080