Περίληψη : Το διάστημα Μαρτίου-Απριλίου 837 ο αυτοκράτωρ Θεόφιλος εξεστράτευσε εναντίον των Αράβων επικεφαλής πολυάριθμου στρατεύματος. Αρχικά κατέλαβε τη Σωζόπετρα, την οποία λεηλάτησε και κατέστρεψε, ενώ στη συνέχεια κατέλαβε και πυρπόλησε τα Αρσαμόσατα. Κατόπιν κινήθηκε βορειότερα, λεηλατώντας τα περίχωρα της Μελιτηνής. Μετά το πέρας της εκστρατείας και συνοδεία πλήθους αιχμαλώτων και λαφύρων, ο Θεόφιλος επέστρεψε τελικά στην Κωνσταντινούπολη, όπου οργάνωσε λαμπρό θρίαμβο. Χρονολόγηση Μάρτιος-Απρίλιος 837 Γεωγραφικός Εντοπισμός Σωζόπετρα, Αρσαμόσατα, Μελιτηνή 1. Ιστορικό πλαίσιο Η εκστρατεία του αυτοκράτορα Θεοφίλου εναντίον των Αράβων στη Μικρά Ασία τον Μάρτιο-Απρίλιο του 837 1 εντάσσεται στο πλαίσιο των αραβοβυζαντινών πολεμικών συγκρούσεων που ξεκίνησαν τον 7ο αιώνα. Διαχρονικός στόχος των επιχειρήσεων, η συχνότητα των οποίων εντάθηκε τον 9ο αιώνα, ήταν η αποδυνάμωση του αντιπάλου και η διασφάλιση του ελέγχου όσο το δυνατόν περισσότερων περιοχών της Ανατολής (Μικρά Ασία) και της Δύσης. Της εκστρατείας του 837 είχε προηγηθεί μια προσωρινή παύση των εχθροπραξιών μεταξύ Βυζαντινών και Αράβων από το 834, κυρίως διότι ο Άραβας χαλίφης αλ-μουτασίμ (al-mu tasim, 833-842) ήταν απασχολημένος στο εσωτερικό του κράτους του με την καταστολή της εξέγερσης του Πέρση επαναστάτη Bābak. 2 Ο Θεόφιλος αποφάσισε να επιτεθεί πρώτος εναντίον των Αράβων, ενθαρρυμένος πιθανώς από την παρουσία του Πέρση Θεόφοβου (Nasr) και των στρατιωτών του, 3 υποστηρικτών του Bābak, οι οποίοι, μετά την ήττα του τελευταίου από τους Άραβες (25 Δεκεμβρίου 833), 4 είχαν καταφύγει στο Βυζάντιο. 5 Ενισχυτικά λειτούργησε ενδεχομένως και η νίκη των Βυζαντινών εναντίον των Αράβων στο Castrogiovanni της Σικελίας το ίδιο έτος. Πάντως, τον αποφασιστικότερο ρόλο πρέπει να έπαιξαν οι επαφές που είχε την άνοιξη του 837 ο Θεόφιλος με τον Bābak, ο οποίος την περίοδο εκείνη είχε περιέλθει σε δεινή θέση καθώς εναντίον του είχαν σταλεί όλα τα αραβικά στρατεύματα. Προσδοκώντας βελτίωση της κατάστασής του, ο Bābak προέτρεψε μέσω επιστολής του τον Θεόφιλο να επιτεθεί αμέσως στο χαλιφάτο 5 χωρίς τον φόβο ότι θα συναντήσει σημαντική αντίσταση και χωρίς ταυτόχρονα να τεθεί σε κίνδυνο η άμυνα της αυτοκρατορίας από τη συμμετοχή των περισσότερων μικρασιατικών θεμάτων στην εκστρατεία. 2. Έναρξη και έκβαση της εκστρατείας Τον Μάρτιο του 837 ο Θεόφιλος έθεσε υπό τις διαταγές του μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, 6 η οποία απαρτιζόταν από στρατεύματα των θεμάτων της Μικράς Ασίας, τα τάγματα υπό την ηγεσία του δομέστικου των σχολών, Μανουήλ, τους Πέρσες του Nasr/Θεόφοβου, καθώς επίσης και από ομάδες Σλάβων και Βουλγάρων, προκειμένου να πραγματοποιήσει μία ακόμη εκστρατεία εναντίον των Αράβων. Έχοντας ενημερώσει τους Αρμενίους για την άφιξή του στην περιοχή τους και ζητώντας τους να του καταβάλουν φόρο, εισέβαλε στα αραβικά εδάφη, πιθανότατα από τη δίοδο της Μελιτηνής. 7 Αρχικά κατευθύνθηκε προς τη Σωζόπετρα (Ζάπετρα), 8 την οποία κατέλαβε, απελευθερώνοντας όσους Βυζαντινούς αιχμαλώτους βρίσκονταν εκεί. Κατόπιν διέταξε να θανατωθεί όλος ο ανδρικός πληθυσμός που είχε πέσει στα χέρια των Βυζαντινών και, αφού λεηλάτησε και κατέστρεψε την πόλη, αναχώρησε παίρνοντας μαζί του αιχμαλώτους τα γυναικόπαιδα. Στη συνέχεια, ο Θεόφιλος επιτέθηκε στα Αρσαμόσατα, τα οποία κατέλαβε και πυρπόλησε, και κατόπιν κινήθηκε βορειότερα λεηλατώντας τα περίχωρα της Μελιτηνής. Οι κάτοικοι της Μελιτηνής, έχοντας υπόψη τους την τύχη των δύο άλλων πόλεων, ήρθαν σε συμφωνία με τον Θεόφιλο, απελευθέρωσαν όσους Βυζαντινούς είχαν αιχμαλωτίσει τα προηγούμενα δύο χρόνια 9 και κατάφεραν έτσι να σώσουν την πόλη τους από την καταστροφή. 10 Συνοδεύοντας πλήθος αιχμαλώτων και έχοντας πια Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 1/6
ολοκληρώσει με επιτυχία την εκστρατεία του εναντίον των Αράβων, ο αυτοκράτωρ επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και πραγματοποίησε λαμπρό θρίαμβο, συμμετέχοντας μάλιστα και ο ίδιος στους ιππικούς αγώνες. Επίσης, ο Θεόφιλος διέταξε την κατασκευή ενός ανακτόρου στην τοποθεσία Βρύας, στην ασιατική πλευρά της Προποντίδος, σε ανάμνηση της νικηφόρας εκστρατείας του. 3. Συνέπειες Η επιτυχημένη εκστρατεία του Θεοφίλου εναντίον των Αράβων το 837 ενίσχυσε οπωσδήποτε το γόητρο του Βυζαντίου στο ανατολικό μέτωπο και τόνωσε το ηθικό των στρατευμάτων του. Ταυτόχρονα, τόνωσε και την οικονομία της αυτοκρατορίας, τόσο με τους αιχμαλώτους και τα λάφυρα που απέφερε όσο και χάρη στο χρηματικό ποσόν που κατέβαλαν τελικά οι Αρμένιοι, ενώ ο Αρμένιος ηγεμών της περιοχής Συσπιρίτις, η οποία γειτόνευε με τα βυζαντινά εδάφη της Χαλδίας, συμφώνησε να γίνει φόρου υποτελής στον αυτοκράτορα. 11 Οι στρατιωτικές επιτυχίες των Βυζαντινών είχαν άμεσο αντίκτυπο στην αραβική πλευρά, εξοργίζοντας τον χαλίφη αλ-μουτασίμ, ο οποίος επιθυμούσε να πάρει αμέσως εκδίκηση, κυρίως για την καταστροφή της Σωζόπετρας και τις βιαιότητες που διαπράχθηκαν σε βάρος του πληθυσμού της. Μέσα σε αυτό το έντονα φορτισμένο συναισθηματικά κλίμα προετοίμασε την εκστρατεία του εναντίον του Βυζαντίου, την οποία πραγματοποίησε το επόμενο έτος (838), με βασικό στόχο την κατάληψη του Αμορίου, της γενέτειρας της δυναστείας του Θεοφίλου. 12 Τέλος, όσον αφορά τον Bābak, η νίκη των Βυζαντινών σε βάρος των Αράβων δεν τον ωφέλησε ιδιαίτερα, καθώς λίγο αργότερα (Σεπτέμβριος 837) αιχμαλωτίσθηκε από τα στρατεύματα του χαλίφη και θανατώθηκε τον Ιανουάριο του 838. 1. Rékaya, M., Mise au point sur Théophobe et l alliance de Babek avec Théophile (833/834-839/840), Byzantion 44 (1974), σελ. 56-57 Cheynet, J.- Cl., Théophile, Théophobe et les Perses, στο Λαμπάκης, Σ. (επιμ.), Η Βυζαντινή Μικρά Ασία (6ος-12ος αιώνας) (Διεθνή Συμπόσια 6, Αθήνα 1998), σελ. 40. Αντίθετα, ο Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 293, την τοποθετεί χρονικά στο καλοκαίρι του 837. 2. Η συγκεκριμένη επανάσταση στόχευε στην προώθηση κοινωνικών μεταρρυθμίσεων στο αραβικό χαλιφάτο. Διήρκεσε από το 816 μέχρι και τον Σεπτέμβριο του 837, ξεκίνησε δηλαδή επί αλ-μαμούν (al Ma mūn, 813-833) και κατεστάλη από τον διάδοχό του αλ-μουτασίμ. 3. Χριστοφιλοπούλου, Αικατερίνη, Βυζαντινή Ιστορία 2/1: 610-867 2 (Θεσσαλονίκη 1993), σελ. 204. O Nasr πήρε το όνομα Θεόφοβος μετά τη βάπτισή του και έτσι μαρτυρείται στις βυζαντινές πηγές. Βλ. περισσότερα στο Rékaya, M., Mise au point sur Théophobe et l alliance de Babek avec Théophile (833/834-839/840), Byzantion 44 (1974), σελ. 43-67. 4. Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 282. Ο Vasiliev, A. A., Byzance et les Arabes 1: La Dynastie d Amorium (820-867) (Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Bruxelles 1962), σελ. 138, και ο Cheynet, J.-Cl., Théophile, Théophobe et les Perses, στο Λαμπάκης, Σ. (επιμ.), Η Βυζαντινή Μικρά Ασία (6ος-12ος αιώνας) (Διεθνή Συμπόσια 6, Αθήνα 1998), σελ. 40, χρονολογούν γενικότερα το γεγονός το 833, ενώ η Χριστοφιλοπούλου Αικατερίνη, Βυζαντινή Ιστορία 2/1: 610-867 2 (Θεσσαλονίκη 1993), σελ. 204, το τοποθετεί στο έτος 834. 5. Σύμφωνα με τον Rosser, J., Theophilus Khurramite Policy and its Finale: The Revolt of Theophobus Persian Troops in 838, Βυζαντινά 6 (1974), σελ. 265, υπήρχε μια προηγούμενη συμμαχία ανάμεσα στον αυτοκράτορα Θεόφιλο και τον Bābak, βάσει της οποίας έπρεπε ο Βυζαντινός αυτοκράτωρ να βοηθήσει τον Πέρση επαναστάτη. To ενδεχόμενο αυτό απορρίπτεται από τον Rékaya, M., Mise au point sur Théophobe et l alliance de Babek avec Théophile (833/834-839/840), Byzantion 44 (1974), σελ. 54-55. 6. Ο Vasiliev, A. A., Byzance et les Arabes 1: La Dynastie d Amorium (820-867) (Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Bruxelles 1962), σελ. 138, μιλά για 70.000 με 100.000 άνδρες, ενώ ο Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 293, για περίπου 70.000 στρατιώτες και 30.000 βοηθητικούς. 7. Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 293. 8. Οι βυζαντινές πηγές αναφέρουν ότι η Σωζόπετρα ήταν γενέτειρα του χαλίφη και για το λόγο αυτόν ο τελευταίος ζήτησε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα να επιδείξει μεγαλοψυχία απέναντι στην πόλη. Ο Vasiliev, A. A., Byzance et les Arabes 1: La Dynastie d Amorium (820-867) (Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Bruxelles 1962), σελ. 140-141, και ο Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 440, Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 2/6
σημ. 401, θεωρούν τη συγκεκριμένη μαρτυρία ως έναν μεταγενέστερο μύθο ο οποίος δημιουργήθηκε προκειμένου να παραλληλίσει την κατάληψη της Σωζόπετρας το 837 με εκείνη της γενέτειρας του Θεοφίλου, δηλαδή του Αμορίου, το 838. Οι Hild, F. Restle, M., Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (Tabula Imperii Byzantini 2, Wien 1981), σελ. 287, θεωρούν μάλιστα ότι ο μύθος αυτός επινοήθηκε από τους Βυζαντινούς ιστορικούς, προκειμένου να αποδυναμωθεί η σημασία της ήττας των Βυζαντινών στο Αμόριον, καθώς ως αιτία της εμφανίζεται η προηγηθείσα κατάληψη από τον Θεόφιλο της γένετειρας του Άραβα χαλίφη. Αντίθετα, ο Άμαντος, Κ., Ιστορία του βυζαντινού κράτους, τόμ. 1 3 (Αθήνα 1963), σελ. 414, και η Χριστοφιλοπούλου, Αικατερίνη, Βυζαντινή Ιστορία 2/1: 610-867 2 (Θεσσαλονίκη 1993), σελ. 204, αποδέχονται ως αξιόπιστη τη μαρτυρία των βυζαντινών πηγών. 9. Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 294. 10. Ο Vasiliev, A. A., Byzance et les Arabes 1: La Dynastie d Amorium (820-867) (Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Bruxelles 1962), σελ. 139, αναφέρει ότι ο Θεόφιλος εισέβαλε και στη Μελιτηνή, γεγονός που αμφισβητεί ο Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 440, σημ. 401. Την ίδια άποψη με τον Treadgold φαίνεται να συμμερίζονται και οι Hild, F. Restle, M., Kappadokien (Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos) (Tabula Imperii Byzantini 2, Wien 1981), σελ. 234. 11. Treadgold, W. T., The Byzantine Revival 780-842 (Stanford 1988), σελ. 293. 12. Ο Rosser, J., Theophilus Khurramite Policy and its Finale: The Revolt of Theophobus Persian Troops in 838, Βυζαντινά 6 (1974), σελ. 265, θεωρεί ότι η πολιτική ενίσχυσης των Περσών επαναστατών στο αραβικό χαλιφάτο, την οποία ακολουθούσε ο Θεόφιλος, ευθύνεται αποκλειστικά για την οργή του χαλίφη και τη σφοδρή του επίθεση στο Αμόριο. Βιβλιογραφία : Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Ostrogorsky G., Ιστορία του Βυζαντινού Κράτους, 1-3, Αθήνα 1989, Παναγόπουλος, I. (μτφρ.) Kaegi W.E., "Some reconsiderations on the themes (7th-9th centuries)", Jahrbuch der österreichischen byzantinischen Gesellschaft, 16, 1967, 39-53 Hild F., Restle M., Kappadokien. Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos, Wien 1981, TIB 2 Belke K., Restle M., Galatien und Lykaonien, Wien 1984, TIB 4 Χριστοφιλοπούλου Α., Βυζαντινή Ιστορία 2:1, Θεσσαλονίκη 1993 Vasiliev A.A., Byzance et les Arabes 1: La dynastie d Amorium (820-867), Bruxelles 1968, Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae 1, Grégoire, H. Canard, M. (trans.) Άμαντος Κ., Ιστορία του βυζαντινού κράτους 1, Αθήνα 1963 Rékaya M., "Mise au point sur Théophobe et l alliance de Babek avec Théophile (833/834-839/840)", Byzantion, 44, 1974, 43-67 Rosser J., "Theophilus Khurramite Policy and its Finale: The Revolt of Theophobus Persian Troops in 838", Βυζαντινά, 6, 1974, 263-271 Treadgold W.T., The Byzantine Revival 780-842, Stanford California 1988 Cheynet J.-C., "Théophile, Théophobe et les Perses", Λαμπάκης Σ. (επιμ.), Η Βυζαντινή Μικρά Ασία (6ος- Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 3/6
12ος αι.), ΙΒΕ/EIE - Κέντρο για Μελέτη Ελληνισμού Σπύρος Βρυώνης, Αθήνα 1998, Διεθνή Συμπόσια 6, 39-50 Haldon J.F., The Byzantine Wars, Stroud 2001 Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, Wahlgren, S. (ed.), Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44:1, Berlin New York 2006 Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Ιωσήφ Γενέσιος, Βασιλείαι, Lesmüller-Werner, Α. Thurn, Ι. (eds), Iosephi Genesii Regum Libri Quattuor, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 14, Berlin New York 1978 Συνεχιστής Γεωργίου Μοναχού, Βίοι των νέων βασιλέων, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Δικτυογραφία : Babak Khorramdin http://en.wikipedia.org/wiki/babak_khorramdin Ninth-century Byzantine Army http://www.deremilitari.org/resources/pdfs/treadgold.pdf Theophilos (emperor) http://en.wikipedia.org/wiki/theophilos_(emperor) Γλωσσάριo : δομέστικος των σχολών, ο Διοικητής του τάγματος των σχολών. Ο πρώτος γνωστός αξιωματούχος εμφανίστηκε το 767/768. Το 10ο αιώνα απέκτησε μεγάλη δύναμη στο στρατό των θεμάτων. Κατά τα μέσα του 10ου αιώνα το αξίωμα του δομέστικου των σχολών χωρίστηκε σε δύο: στο δομέστικο των σχολών της Ανατολής και στο δομέστικο των σχολών της Δύσης, τον ανώτατο δηλαδή στρατιωτικό διοικητή του στρατού των ανατολικών και των δυτικών επαρχιών αντίστοιχα. τάγματα, τα Κατά τη Μέση Βυζαντινή περίοδο ήταν οι στρατιωτικές μονάδες που στάθμευαν στην Κωνσταντινούπολη και τα περίχωρά της. Τα κυριότερα ήταν των Σχολών, των Εξκουβιτών (προερχόμενα από αντίστοιχες μονάδες της Πρώιμης Βυζαντινής περιόδου και συγκροτημένα σε αυτοκρατορική φρουρά και κεντρικό στρατό κρούσης από τον Κωνσταντίνο Ε ), της Βίγλας (ιδρύθηκε από την Ειρήνη την Αθηναία) και των Ικανάτων (ιδρύθηκε από το Νικηφόρο Α ). Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο τα τάγματα τα συγκροτούσαν κατά κανόνα μισθοφόροι με επικεφαλής τον άρχοντα, δηλαδή αξιωματικό επιφορτισμένο με κάποιο από τα ανώτατα στρατιωτικά αξιώματα. χαλίφης, ο O ανώτατος θρησκευτικός και πολιτικός αρχηγός των μουσουλμάνων, θεωρούμενος διάδοχος του Mωάμεθ (αραβ. khalifa = τοποτηρητής). Ήταν ο επικεφαλής του χαλιφάτου, του θρησκευτικού κράτους των Αράβων. Πηγές Ιωσήφ Γενέσιος, Βασιλείαι, επιμ. A. Lesmüller Werner I. Thurn, Iosephi Genesii Regum Libri Quattuor (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 14, Berlin New York 1978), σελ. 44.42 45.51. Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, επιμ. S. Wahlgren, Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44/1, Berlin New York 2006), σελ. 223.156 166. Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 4/6
Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, επιμ. Ι. Bekker, Theophanes Continuatus, Ioannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus. Corpus scriptorum historiae Byzantinae (Bonn 1838), σελ. 124.6 14. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, επιμ. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ. 73.92 74.4. Παραθέματα Αναφορά της εκστρατείας του 837 στο ιστορικό έργο του Ιωσήφ Γενέσιου Τοῦ δὲ ἀλλαγίου περατωθέντος καὶ τῆς ἀναμεταξὺ Ρωμαίων τε καὶ Ἀγαρηνῶν εἰρήνης διαλυθείσης, ὁ βασιλεὺς γενναΐζειν κατὰ πολεμίων πολλὴν ἐπεποίητο μέριμναν, ὡς μηδ ὅλως ἐλάττων γενέσθαι τῆς πατρικῆς γενναιότητος καὶ κατὰ τῶν Ἰσμαηλιτῶν τὴν χώραν σὺν πλήθει πολλῷ προχωρεῖ καὶ αιχμαλωσίαν παντοδαπῆ παρυφίστησιν, ὡς καὶ παρεμβαθῦναι τοῖς ἐσωτέροις μέρεσι ταύτης αὐτῇ τε τῇ πατρίδι προσεμπελάσαι τοῦ τότε κρατοῦντος ἀμεραμνουνῆ, ἥτις Σωζόπετρα προσηγόρευται, καὶ ταύτην πολιορκῆσαι πρὸς ὕβριν αὐτοῦ. ἀλλὰ τοῦτο μὲν οὐ κατὰ σκοπόν πως λυσιτελῆ διαβέβηκεν, τοσοῦτον ἐκ ταύτης τῆς ὠφελείας ἐπισυμβάν, ἡ μεγίστη ἀνθρώπων ἀπώλεια. Ιωσήφ Γενέσιος, Βασιλείαι, επιμ. A. Lesmüller Werner I. Thurn, Iosephi Genesii Regum Libri Quattuor (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 14, Berlin New York 1978), σελ. 44.42 45.51. Ο Βυζαντινός χρονογράφος Συμεών Λογοθέτης περιγράφει την εκστρατεία του 837 τούτοις ἐπαρθεὶς ὁ βασιλεὺς ἐξῆλθε μετὰ Μανουὴλ καὶ τῆς συγκλήτου καὶ τοῦ στρατοῦ παντὸς κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν καὶ εὐπετῶς τήν τε Ζάπετρον καὶ τὸ Σαμοσάτον, πλούτῳ κομῶν καὶ δυνάμει τότε διὰ τὸ τὸν ἀμερμουμνῆ ἐκεῖθεν εἶναι, παραλαβὼν ἐπανῄει, τῇ νίκῃ καὶ τοῖς λαφύροις γαυρούμενος. καὶ ἐλθὼν μέχρι τοῦ Βρύα προσέταξεν οἰκοδομῆσαι παλάτιον καὶ παραδείσους φυτεῦσαι καὶ ὕδατα ἀγαγεῖν, ἃ καὶ γέγονεν. ἐκεῖθεν δὲ ἀφικόμενος εἰς τὴν πόλιν τὰ λάφυρα ἐθριάμβευσεν, ἱππικὸν ποιήσας καὶ τὸ πρῶτον βάιον παίξας, ἅρματι λευκῷ μὲν ἐποχησάμενος, χρώματι δὲ τῷ βενέτῳ ἀμφιασάμενος. καὶ νικήσας ἐστεφανώθη, τῶν δήμων ἐπιβοώντων καλῶς ἦλθες, ἀσύγκριτε φακτωνάρη. Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, επιμ. S. Wahlgren, Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44/1, Berlin New York 2006), σελ. 223.156 166. Η εκστρατεία του 837 σε μεταγενέστερο χρονογραφικό έργο Ἔξεισι δὲ πάλιν ὁ Θεόφιλος κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐμβριθέστερος, τῆς πατρικῆς ἡττᾶσθαι τόλμης ἀνέραστος ὤν. ὅθεν καὶ πορρωτέρω πρόεισι τῆς Συρίας, ὁμοῦ μὲν κείρων τὴν γῆν καὶ πορθῶν, ὁμοῦ δὲ λαφυραγωγῶν αὐτὴν καὶ αἰχμαλωτίζων, καὶ πόλεις παραλαμβάνων ἄλλας τε δύο καὶ μέχρις ἐδάφους καταστρεφόμενος, καὶ αὐτὴν δὲ τὴν Σωζόπετραν ἐκπολιορκήσας πατρίδα τυγχάνουσαν τοῦ ἀμεραμνουνῆ, ὑπὲρ ἧς ἐγένετο ἐκεῖθεν διὰ γραμμάτων προτρέψασθαι ἀναχωρεῖν τὸν Θεόφιλον ἐκ τῆς πατρίδος αὐτοῦ, κἂν οὐκ εἶχέ πως τὸν ἀκούοντα. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, επιμ. I. Bekker, Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ. 124.6 14. Ο Βυζαντινός ιστορικός Ιωάννης Σκυλίτζης περιγράφει την εκστρατεία του 837 Τῷ δ ἐπιόντι ἐνιαυτῷ τῆς ἐαρινῆς ἐπιστάσης ὥρας ἔξεισι κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ὁ Θεόφιλος μετὰ δυνάμεως καὶ χειρὸς πολλῆς. πρόεισί τε πορρωτέρω τῆς Συρίας, κείρων ὁμοῦ τὴν γῆν καὶ πορθῶν καὶ πᾶν τὸ προστυχὸν ληϊζόμενος. πόλεις τε γὰρ πολέμου νόμῳ κατέσχε δύο καὶ ἠνδραποδίσατο, καὶ αὐτὴν δὲ τὴν λεγομένην Σωζόπετραν ἐξεπολιόρκησε, πατρίδα τυγχάνουσαν τοῦ ἀμερμουμνῆ, ὑπὲρ ἧς πολλὰ κατεδεήθη διὰ γραμμάτων οὗτος, φείσασθαι ἐκλιπαρήσας τῆς ἑαυτοῦ πατρίδος, εἰ καὶ μὴ προσέσχε τοῖς γραφομένοις ὁ βασιλεύς. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, επιμ. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ. 73.92 74.4. Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 5/6
Χρονολόγιο άνοιξη 837: Επαφές του αυτοκράτορα Θεοφίλου με τον Πέρση επαναστάτη Bābak Μάρτιος Απρίλιος 837: Εκστρατεία του Θεοφίλου εναντίον των Αράβων. Άλωση της Σωζόπετρας και των Αρσαμοσάτων, λεηλασία των περιχώρων της Μελιτηνής Σεπτέμβριος 837: Καταστολή της επανάστασης του Bābak Ιανουάριος 838: Θανάτωση του Bābak από τους Άραβες Δημιουργήθηκε στις 10/10/2017 Σελίδα 6/6