Λακαπηνοί (Λεκαπηνοί)

Transcript

1 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Περίληψη : Η αρμενικής καταγωγής αριστοκρατική οικογένεια των Λακαπηνών εμφανίσθηκε στο πολιτικό προσκήνιο της αυτοκρατορίας στο δεύτερο ήμισυ του 9ου αιώνα. Η ακμή της σημειώνεται κατά το πρώτο ήμισυ του 10ου αιώνα και μετά, όταν ο εκπρόσωπός της Ρωμανός Λακαπηνός ανήλθε στο θρόνο του Βυζαντίου και ο νόθος γιος του Βασίλειος Λακαπηνός υπήρξε ο ουσιαστικός διαχειριστής των κρατικών υποθέσεων της αυτοκρατορίας. Μετά τον 11ο αιώνα η δύναμη της οικογένειας φθίνει και ελάχιστα μέλη της αναφέρονται στις πηγές. Άλλα Ονόματα Λεκαπηνοί Κύρια Ιδιότητα Αξιωματούχοι 1. Γενικά Η οικογένεια των Λακαπηνών ήταν αρμενικής καταγωγής και έδρασε κατά κύριο λόγο στην περιοχή της Μικράς Ασίας αλλά και στην Κωνσταντινούπολη, φθάνοντας έως την άνοδο στον βυζαντινό θρόνο, ενώ ορισμένα από τα μέλη της διακρίθηκαν και σε υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις. Το προσωνύμιο «Λακαπηνός» εμφανίζεται μετά τη μετακίνησή τους (τέλη 9ου αιώνα) στη Λακάπη, περιοχή στο μέσον της διαδρομής από τη Μελιτηνή προς τα Σαμόσατα. Τα πιο γνωστά μέλη της οικογένειας υπήρξαν ο δρουγγάριος του πλωίμου και μετέπειτα αυτοκράτορας Ρωμανός Α Λακαπηνός η άνοδος του οποίου στο θρόνο μετέτρεψε τους Λακαπηνούς από μια μικρή επαρχιακή οικογένεια σε μία από τις ισχυρότερες αριστοκρατικές οικογένειες στην αυτοκρατορία κατά τον 10ο αιώνα και ο νόθος γιος του Βασίλειος Λακαπηνός. Στο διάστημα της βασιλείας του Ρωμανού Α η οικογένεια πρωτοστάτησε στην πολιτική ζωή του Βυζαντίου, ενώ η επιρροή της συνεχίστηκε και κατά το δεύτερο ήμισυ του 10ου αιώνα με τον Βασίλειο. Από τον 11ο αιώνα η πολιτική δύναμη της οικογένειας των Λακαπηνών μειώνεται και η πορεία τους σε ανώτερα αξιώματα φθίνει, ενώ στην Ύστερη Βυζαντινή περίοδο ελάχιστοι εκπρόσωποι της οικογένειας ανιχνεύονται στις πηγές. 2. Εμφάνιση της οικογένειας στα πολιτικά δρώμενα και βασιλεία του Ρωμανού Α Το πρώτο μέλος των Λακαπηνών το οποίο αναφέρεται στις πηγές και φέρεται ως ο γενάρχης της οικογένειας είναι ο Θεοφύλακτος Αβάστακτος ή Αβάκτιστος. Η οικογένεια έλαβε το προσωνύμιο Λακαπηνοί μετά το 872, οπότε και άρχισε να βελτιώνεται η κοινωνική θέση της, όταν ο Θεοφύλακτος, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Βασιλείου Α Μακεδόνος στην Τεφρική, έσωσε τη ζωή του αυτοκράτορα. Ως ανταμοιβή, ο Βασίλειος του παραχώρησε αυτοκρατορικές γαίες στην περιοχή της Λακάπης, η οποία έγινε και η έδρα της οικογένειας. Ο γιος του Θεοφύλακτου Ρωμανός Λακαπηνός διετέλεσε στρατηγός του θέματοςσάμου επί Λέοντος ΣΤ Σοφού ( ) και αργότερα διοικητής του αυτοκρατορικού στόλου. Μετά το θάνατο του αυτοκράτορα Αλεξάνδρου (913), ο Ρωμανός εκμεταλλεύθηκε την ασταθή πολιτική κατάσταση της περιόδου για να ανέλθει στο θρόνο. Ο νόμιμος διάδοχος Κωνσταντίνος Ζ Πορφυρογέννητος ήταν ανήλικος και οι επίτροποί του, η βασιλομήτωρ Ζωή Καρβουνοψίνα και ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Νικόλαος Μυστικός, δεν μπορούσαν να διαχειρισθούν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η αυτοκρατορία με τον Βούλγαρο τσάρο Συμεών. Έτσι ο Ρωμανός ανέλαβε αρχικά την αντιβασιλεία (άνοιξη 919), παντρεύοντας την κόρη του Ελένη με τον Κωνσταντίνο Ζ, και κατόπιν (17 Δεκεμβρίου 920) στέφθηκε αυτοκράτορας, παραμερίζοντας τον νόμιμο διάδοχο. Η περίοδος της βασιλείας του Ρωμανού Α αποτέλεσε το αποκορύφωμα της παρουσίας της οικογένειας των Λακαπηνών στην πολιτική ζωή της αυτοκρατορίας. Η σύζυγός του Θεοδώρα στέφθηκε αυγούστα και ο πρωτότοκος γιος του Χριστόφορος συναυτοκράτορας (Μάιος 921). Τα Χριστούγεννα του 924 ακολούθησαν οι άλλοι δύο γιοι του, ο Στέφανος και ο Κωνσταντίνος, ενώ το 927 ο Χριστόφορος τέθηκε πρώτος στη διαδοχή του θρόνου, υποσκελίζοντας τον Κωνσταντίνο Ζ. Με τον τρόπο αυτόν οι Λακαπηνοί επιδίωκαν τον παραμερισμό της Μακεδονικής δυναστείας. Παράλληλα, από τις τέσσερις κόρες του Ρωμανού, η Ελένη ήταν σύζυγος Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 1/12

2 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, του Κωνσταντίνου Ζ και η Μαρία είχε παντρευτεί τον Βούλγαρο τσάρο Πέτρο, διάδοχο του Συμεών. Τον Οκτώβριο του 931 ο τέταρτος γιος του Ρωμανού Θεοφύλακτος, ο οποίος ήταν ευνούχος, διορίστηκε πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (στη θέση αυτή παρέμεινε έως το θάνατό του το 956), δίνοντας τη δυνατότητα στον πατέρα του να αποκτήσει τον πλήρη έλεγχο και της Εκκλησίας. Ωστόσο ο θάνατος του Χριστόφορου Λακαπηνού το 931 διέκοψε την πορεία της οικογένειας προς την εγκαθίδρυση μιας νέας δυναστείας. Ο Ρωμανός, ο οποίος είχε στηρίξει τις ελπίδες του για διαδοχή στον πρωτότοκο γιο του, δεν είχε την ίδια εμπιστοσύνη στις ικανότητες των δύο νεαρότερων γιων του, γεγονός που είχε ως αποτέλεσμα να μην τους τοποθετήσει στη σειρά διαδοχής πριν από τον Κωνσταντίνο Ζ. Οι δύο φιλόδοξοι συναυτοκράτορες προχώρησαν σε κίνημα εναντίον του πατέρα τους (Δεκέμβριος 944), με σκοπό την εξουδετέρωση του ιδίου και του Κωνσταντίνου Ζ και την ανάληψη της εξουσίας από τους ίδιους. Η διαμάχη αυτή στους κόλπους της οικογένειας των Λακαπηνών σήμανε και το τέλος της παρουσίας της στον αυτοκρατορικό θρόνο, καθώς ο Κωνσταντίνος Ζ, που ήταν πλέον σε ώριμη ηλικία, βρήκε την ευκαιρία να παραμερίσει τους Λακαπηνούς και να αναλάβει ο ίδιος την εξουσία (Ιανουάριος 945). Ωστόσο, η επάνοδος του νόμιμου εκπροσώπου της Μακεδονικής δυναστείας στο θρόνο δεν σήμανε και την εξαφάνιση των Λακαπηνών από το προσκήνιο. Παρά το γεγονός ότι απομακρύνθηκαν από τη διαδοχή και από τις θέσεις εξουσίας, διατηρήθηκαν σε σημαντικά αξιώματα καθ' όλη τη διάρκεια του 10ου αιώνα. Ο Μιχαήλ, γιος του Χριστόφορου Λακαπηνού, έγινε κληρικός και έλαβε τον τίτλο του μαγίστρου και το αξίωμα του ραίκτωρος. Ο Ρωμανός, γιος του Κωνσταντίνου Λακαπηνού, έγινε πατρίκιος και έπαρχος, ενώ ένας άλλος Ρωμανός Λακαπηνός, γιος του Στεφάνου, αναφέρεται ως σεβαστοφόρος (πιθανώς ο πρώτος που έλαβε τον συγκεκριμένο τίτλο). 3. Η παντοδυναμία του Βασιλείου Λακαπηνού Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της οικογένειας στο β ήμισυ του 10ου αιώνα ήταν ο Βασίλειος Λακαπηνός, νόθος γιος του Ρωμανού Α. Ο Βασίλειος ήταν ευνούχος και άρχισε τη σταδιοδρομία του σε υψηλόβαθμα κρατικά αξιώματα επί Ρωμανού Α και Κωνσταντίνου Ζ, οπότε και έλαβε για πρώτη φορά το σημαντικό αξίωμα του παρακοιμωμένου. Μετά τον προσωρινό παραμερισμό του επί Ρωμανού Β ( ), επανήλθε στο προσκήνιο επί βασιλείας Νικηφόρου Β Φωκά λαμβάνοντας τον τίτλο του προέδρου, που εμφανίστηκε για πρώτη φορά εκείνη την εποχή. Συνεργαζόμενος με τον Ιωάννη Τζιμισκή στο πραξικόπημα του τελευταίου εναντίον του Νικηφόρου Β (969), κατάφερε να διατηρήσει και να αναβαθμίσει τη θέση του στην πολιτική σκηνή. Η δύναμή του ήταν τόσο μεγάλη ώστε το 976 οργάνωσε τη δολοφονία του Τζιμισκή για να ανεβάσει στον θρόνο τους νόμιμους διαδόχους της Μακεδονικής δυναστείας Βασίλειο Β και Κωνσταντίνο Η, οι οποίοι βρίσκονταν υπό τον άμεσο έλεγχό του. Η περίοδος , κατά την οποία ήταν ο ουσιαστικός διαχειριστής της εξουσίας, αποτέλεσε το απόγειο της δύναμής του και ταυτόχρονα τον επίλογο της πρωταγωνιστικής παρουσίας των Λακαπηνών στα πολιτικά δρώμενα της αυτοκρατορίας. Στα τέλη του 985 ο Βασίλειος Β, αντιδρώντας δυναμικά στην αυταρχική παρουσία του παρακοιμωμένου του, τον εξόρισε, και μαζί με αυτόν παραμερίστηκε και ολόκληρη η οικογένεια των Λακαπηνών. 4. Οι τελευταίοι Λακαπηνοί Ακόμα και μετά το τέλος της βασιλείας του Βασιλείου Β η οικογένεια των Λακαπηνών δεν μπόρεσε να ανακτήσει την πρωταγωνιστική θέση που κατείχε στην πολιτική σκηνή της αυτοκρατορίας το 10ο αιώνα. Καθ' όλον τον 11ο αιώνα η πορεία της οικογένειας υπήρξε φθίνουσα και φαίνεται ότι τα μέλη της περιορίσθηκαν σε κρατικά αξιώματα. Στο σφραγιστικό υλικό της περιόδου αυτής αναφέρεται κάποιος Λέων Λακαπηνός με τον τίτλο του σπαθαροκουβικουλάριου και το αξίωμα του λογαριαστή, ενώ στο α ήμισυ του 12ου αιώνα αναφέρεται ένας Κωνσταντίνος Λακαπηνός, για τον οποίο δεν γνωρίζουμε τίτλο και αξίωμα. Στον πρώιμο 14ο αιώνα ο Γεώργιος Λακαπηνός, μαθητής του Μάξιμου Πλανούδη, υπήρξε συγγραφέας και γραμματοδιδάσκαλος. 1 Από τα έργα του μας είναι γνωστό το Επιστολάριον, μια συλλογή επιστολών από την αλληλογραφία του με τον Ανδρόνικο Ζαρίδη, λόγιο και μαθητή του Πλανούδη, τον Ιωάννη Ζαρίδη, τον Μιχαήλ Γαβρά και τον ιατρό Ιωάννη Ακτουάριο, αλληλογραφία την οποία χρησιμοποιούσε και ως εγχειρίδιο διδασκαλίας της γραμματικής. Εκτός αυτού, εξέδωσε μια επιλογή από 264 επιστολές του Λιβανίου και συνέταξε γραμματικές παρατηρήσεις και σχόλια στα δύο πρώτα βιβλία της Ιλιάδος και στο Εγχειρίδιον του Επίκτητου. Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 2/12

3 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, 1. Οικονόμου, Κ.Γ., «Χωρία αρχαίων συγγραφέων στις Επιστολές του Γεωργίου Λακαπηνού και του Ανδρόνικου Ζαρίδη και στους Επιμερισμούς του Λακαπηνού», Βυζαντινά 18 ( ), σελ Βιβλιογραφία : Treadgold W.T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997 Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michael Psellos, Chronographie ou histoire d un siècle de Byzance ( ), Ι-ΙΙ, Paris (ανατ. 1967) Ιωάννης Ζωναράς, Επιτομή Ιστοριών, Büttner-Wobst, T. (ed.), Ioannis Zonarae epitomae historiarum libri XVIII 1-3, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem et liber de velitatione bellica Nicephori Augusti, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Βοnn 1828 Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, Wahlgren, S. (ed.), Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44:1, Berlin New York 2006 Cheynet J.-C., Pouvoir et contestations à Byzance ( ), Paris 1990, Byzantina Sorbonensia 9 Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, Moravcsik, G. Jenkins, R.J.H. (eds), Constantine Porphyrogenitus. De Administrando Imperio, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 1, Washington, D.C Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Runciman S., The Emperor Romanus Lecapenus and His Reign, Cambridge 1929 Kamer S., Emperors and Aristocrats in Byzantium , Ann Arbor 1983 Каждан А. П., Армяне в составе господствующего класса Византийской империи в XI-XII вв, Ереван 1975 Brokkaar W. G., "Basil Lakapenus - Byzantium in the Tenth Century", Studia byzantina et neohellenica Neerlandica, 3, 1972, Οικονόμου Κ.Γ., "Χωρία αρχαίων συγγραφέων στις «Επιστολές» του Γεωργίου Λακαπηνού και του Ανδρόνικου Ζαρίδη και στους «Επιμερισμούς» του Λακαπηνού", Βυζαντινά, 18, , Κουρούζης Σ., Το επιστολάριον του Γεωργίου Λακαπηνού και του Ανδρόνικου Ζαρίδη ( ) και ο ιατρός-ακτουάριος Ιωάννης Ζαχαρίας ( ), μελέτη φιλολογική, Αθήνα Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 3/12

4 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Müller A. E., "Das Testament des Romanos I. Lakapenos", Byzantinische Zeitschrift, 92, 1999, Grègoire H., "Le Lieu de naissance de Romain Lécapène et de Digenis Acritas", Byzantion, 8, 1933, Γλωσσάριo : αυγούστα, η Ισόβιος τιμητικός τίτλος που απονεμόταν από τον αυτοκράτορα στη σύζυγό του, την αυτοκράτειρα, συνήθως μετά τη γέννηση του γιου και διαδόχου. Πολύ σπάνια και σε εξαιρετικές περιπτώσεις ο τίτλος δινόταν και σε εξέχουσες προσωπικότητες του στενού οικογενειακού κύκλου του αυτοκράτορα. δρουγγάριος του πλωίμου, ο Ο αρχηγός του τμήματος του στόλου που ναυλοχούσε στην Κωνσταντινούπολη και ονομαζόταν «βασιλικόν πλώιμον». Αναφέρεται πρώτη φορά περί τα μέσα του 9ου αιώνα (Τακτικόν του Ουσπένσκι). έπαρχος της Πόλεως (Κωνσταντινουπόλεως), ο Το λειτούργημα αυτό προέρχεται από το πρωτοβυζαντινό αξίωμα του praefectus urbi, το οποίο εμφανίστηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 11 Δεκεμβρίου 359. Πρόκειται για αξίωμα με ιδιαίτερο κύρος. Στη δικαιοδοσία του επάρχου υπάγονταν οι διοικητικές, αστυνομικές και δικαστικές λειτουργίες που σχετίζονταν με τη ζωή στην πρωτεύουσα. Τη διοικητική εξουσία του στην Πόλη την περιόριζε μόνο ο αυτοκράτορας. λογαριαστής, ο Υπάλληλος των οικονομικών υπηρεσιών της βυζαντινής αυτοκρατορικής διοίκησης, υπεύθυνος για τον έλεγχο εσόδων και εξόδων. μάγιστρος, ο Aνώτερο αξίωμα που στο Κλητορολόγιο του Φιλοθέου τοποθετείται πάνω από τον ανθύπατο (από το λατινικό magister). Από το 10ο αιώνα χάνει τη σπουδαιότητά του, ενώ παύει να υπάρχει πιθανότατα στα μέσα του 12ου αιώνα. Ο μάγιστρος αναλάμβανε συνηθέστερα επικεφαλής κάποιας υπηρεσίας, πολιτικής ή δικαστικής, ή και, σπανιότερα, επικεφαλής της διακυβέρνησης μιας περιοχής. παρακοιμώμενος, ο Αξιωματούχος υπεύθυνος για το βασιλικό κοιτώνα και συνήθως ο πλέον έμπιστος συνεργάτης του αυτοκράτορα στη διαχείριση των κρατικών υποθέσεων. πατρίκιος, ο / πατρικία, η Από το λατινικό patricius. Εισήχθη από τον Κωνσταντίνο Α ως ισόβιος τιμητικός τίτλος ανδρών και γυναικών χωρίς διοικητικές αρμοδιότητες. Ειδικά για τις γυναίκες στο περιβάλλον της αυτοκράτειρας ο τίτλος της πατρικίας ζωστής ήταν ο υψηλότερος που μπορούσε να τους απονεμηθεί. Από τον 8ο έως το 10ο αιώνα ο τίτλος του πατρικίου αποδιδόταν σε υψηλούς αξιωματούχους της διοικητικής και στρατιωτικής ιεραρχίας, αλλά και σε ξένους συμμάχους και ηγεμόνες. Έπαψε να χρησιμοποιείται μετά το τέλος του 12ου αιώνα. πρόεδρος, ο Ανώτατο αυλικό αξίωμα που εμφανίζεται πρώτη φορά επί Νικηφόρου Β' Φωκά. Οι αρμοδιότητες του προέδρου δε φαίνονται σαφώς καθορισμένες. Τον 11ο αιώνα ο τίτλος αποδίδεται όλο και συχνότερα, αλλά δεν απαντά πια μετά τα μέσα του 12ου αιώνα. Ως εκκλησιαστικό αξίωμα ο πρόεδρος ήταν ισότιμος του μητροπολίτη και αποδιδόταν στον εποπτεύοντα μητροπολίτη επισκοπικής ή μητροπολιτικής έδρας μέχρι να διευθετηθεί η εκλογή ιεράρχη. ραίκτωρ, ο Ανώτερος αυτοκρατορικός υπάλληλος του Βυζαντίου, με αρμοδιότητα τη διαχείριση του αυτοκρατορικού ανακτόρου. σεβαστοφόρος, ο Τιμητικός τίτλος ή αξίωμα της αυτοκρατορικής ιεραρχίας του Βυζαντίου το οποίο εμφανίζεται λίγο μετά τα μέσα του 10ου αιώνα. Οι αρμοδιότητές του δεν είναι γνωστές, αλλά εικάζεται ότι ο κάτοχός του είχε το προνόμιο να φέρει το αυτοκρατορικό λάβαρο. σπαθαροκουβικουλάριος, ο Οι σπαθαροκουβικουλάριοι ήταν ευνούχοι κουβικουλάριοι που είχαν τιμηθεί με το αξίωμα του σπαθαρίου. Υπηρετούσαν στην αυλή και συνόδευαν τον αυτοκράτορα στις επίσημες εξόδους του ως τιμητική φρουρά. Έχουν διασωθεί μολυβδόβουλα σπαθαροκουβικουλαρίων τα οποία χρονολογούνται στον 11ο-12ο αιώνα. στρατηγός, ο Κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο τα καθήκοντα του στρατηγού ήταν πολιτικά. Στη Μέση Βυζαντινή περίοδο ο στρατηγός ήταν αξιωματούχος επικεφαλής του θέματος (στρατός και περιοχή δικαιοδοσίας) συγκέντρωνε στα χέρια του τόσο στρατιωτική όσο και πολιτική εξουσία. Κατά την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο περιορίστηκε στο στρατιωτικό ρόλο του. Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 4/12

5 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Πηγές δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ , , , , , , , Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, Wahlgren, S. (ed.), Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44:1, Berlin New York 2006), σελ , Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, Moravcsik, Gy. Jenkins, R.J.H. (eds), Constantine Porphyrogenitus, De Administrando Imperio 2 (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 1, Washington 1967), σελ Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ , , Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ , , , Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), σελ , 12, Παραθέματα Ο χρονογράφος Συμεών Μάγιστρος περιγράφει την άνοδο του γενάρχη των Λακαπηνών Θεοφύλακτου Αβάστακτου: ἐστράτευσε δὲ ὁ βασιλεὺς κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν τῶν εἰς Τιβρικὴν καὶ πόλεμον συνάψας ἡττήθη. καὶ πολλάκις συμβαλὼν Ἀγαρηνοῖς πολλοὺς τῶν Ρωμαίων ἀπεβάλετο. ἐν δὲ τῇ τοιαύτῃ φυγῇ τοῦ βασιλέως Θεοφύλακτος ὁ Ἀβάστακτος, ὁ πατὴρ Ρωμανοῦ τοῦ μετὰ ταῦτα βασιλεύσαντος, διέσωσε τὸν βασιλέα παρὰ μικρὸν ὑπὸ τῶν Ἀγαρηνῶν κρατούμενον ὃν ἐπιζητήσας ὁ βασιλεὺς μετὰ ταῦτα καὶ εὑρὼν καὶ γνωρίσας (πολλοὶ γὰρ ἔλεγον τῷ βασιλεῖ, ὅτι ἐγώ εἰμι), ὁ δὲ τὴν τιμὴν ἀφεὶς τόπον βασιλικὸν ᾐτήσατο, οὗ καὶ τετύχηκεν. Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, Wahlgren, S. (ed.), Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44:1, Berlin New York 2006), σελ Οι Συνεχιστές του Θεοφάνους αναφέρονται στη δράση του Ρωμανού Λακαπηνού ως δρουγγαρίου του πλωίμου και στην παρʹ ολίγον τύφλωσή του: ἀπεστάλη δὲ καὶ Ρωμανὸς πατρίκιος δρουγγάριος ὢν τῶν πλωΐμων μετὰ παντὸς τοῦ στόλου ἐν τῷ Δανουβίῳ ποταμῷ βοηθῆσαι Λέοντι τῷ Φωκᾷ ἀλλὰ καὶ Ἰωάννης ὁ Βογᾶς καταγαγεῖν Πατζινάκας, ὡς εἴρηται. κελευσθέντος δὲ τοῦ δρουγγαρίου Ρωμανοῦ τούτους διαπερᾶσαι κατὰ Βουλγάρων ὥστε συμμαχῆσαι Λέοντι τῷ Φωκᾷ, Ρωμανοῦ δὲ καὶ Ἰωάννου εἰς ἔριδας καὶ λογομαχίας ἐλθόντων, ὁρῶντες αὐτοὺς οἱ Πατζινάκαι πρὸς ἀλλήλους διαμαχομένους καὶ συστασιάζοντας ὑπεχώρησαν εἰς τὰ ἴδια. τοῦ πολέμου δὲ τέλος λαβόντος, καὶ ὑποστρεψάντων ἐν τῇ πόλει τοῦ τε Ρωμανοῦ καὶ τοῦ Βογᾶ, τὰ καθ ἑαυτῶν ἐκινήθησαν καὶ εἰς τοσοῦτον κίνδυνον τὸν δρουγγάριον Ρωμανὸν περιέστησαν, ὥστε καὶ καταδικάζουσαν ψῆφον ἐξήνεγκαν τῶν ὀφθαλμῶν στερηθῆναι ὡς ἀμελείᾳ, μᾶλλον δὲ κακουργίᾳ μὴ διαπεράσαντα τοὺς Πατζινάκας, ἀλλ ὑποχωρήσαντα τάχιον καὶ μηδὲ τοὺς φεύγοντας Ρωμαίων ἐν τοῖς πλοίοις ὑποδεξάμενον. καὶ τοῦτο ἂν ἐπεπόνθει, εἰ μὴ παρὰ Κωνσταντίνου πατρικίου τοῦ Γογγύλη καὶ Στεφάνου μαγίστρου, ὡς δυναμένων παρὰ τῇ Αὐγούστῃ πολλά, τὰ τῆς καταδίκης ἀνετράπη. Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 5/12

6 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Η κατάληψη της εξουσίας από τον Ρωμανό Λακαπηνό ( ), όπως περιγράφεται από τον Συμεών Μάγιστρο: τούτων οὖν τῷ λαῷ ὑπαναγνωσθέντων ἤρξαντο πάντες ὑποχωρεῖν και τῷ βασιλεοπάτορι προσρύεσθαι Ρωμανῷ. τοῦ δὲ Φωκᾶ εἰς ἀμήχανον περιστάντος καὶ ἀπογνόντος, ὡς πάσης ἐλπίδος ἠστοχηκότος, καὶ χρησαμένου φυγῇ καὶ πρὸς τὸ κάστρον Ἀτεοῦς παραγενομένου καὶ μὴ δεχθέντος, ἐν χωρίῳ δὲ ὀνομαζομένῳ Γοηλέοντι φεύγοντι συλληφθέντος, ἀπέστειλε Ρωμανὸς Ἰωάννην τὸν Τουβάκην καὶ Λέοντα τὸν αὐτοῦ συγγενῆ, ὥστε εἰσαγαγεῖν αὐτὸν ἐν τῇ πόλει. οἱ δὲ τοῦτον κρατήσαντες ἀπετύφλωσαν, καίτοι μηδεμίαν περὶ τούτου δεξάμενοι ἐντολήν, ἀλλ αὐθαιρέτῳ γνώμῃ τοῦτο πεποιηκότες, ὡς ἀγανακτῆσαι ἐπὶ τούτῳ καὶ τὸν βασιλεοπάτορα Ρωμανόν. Αὐγούστῳ δὲ μηνὶ κατεμηνύθη τὰ τῆς ἐπιβουλῆς Κωνσταντίνου Κτηματινοῦ καὶ Δαυὶδ Καμουλιανοῦ καὶ Μιχαὴλ κουράτορος τῶν Μαγγάνων, καὶ τυφθέντες οὗτοι καὶ δημευθέντες διὰ μέσης διῆλθον τῆς πόλεως καὶ ἐξορίᾳ παρεπέμφθησαν. ἤγαγον δὲ Λέοντα μάγιστρον καὶ δομέστικον τῶν σχολῶν ἐν τῇ πόλει, καὶ διῆλθεν ἐν μέση τῇ ἀγορᾷ ἡμιόνῳ ἐφεζόμενος. ἐφωράθη δὲ καὶ Ζωὴ αὐγούστα ἐπιβουλεύουσα Ρωμανῷ διὰ πεφαρμαγμένων βρωμάτων ὑπὸ Θεοκλήτου, νοταρίου τῆς ὑπουργίας, συσκευασθέντων καὶ ταύτην τοῦ παλατίου καταβιβάζουσιν καὶ εἰς τὸ Πετρίον ἀπάγουσι, τῇ τῆς ἁγίας Εὐφημίας μονῇ ἀποκείραντες. προσεκλήθη δὲ παρὰ Θεοφυλάκτου, πατρικίου καὶ κόμητος τοῦ στάβλου, εἰς ἄριστον ὁ παιδαγωγὸς Κωνσταντίνου βασιλέως Θεόδωρος καὶ Συμεών, ὁ αὐτοῦ ἀδελφός. ἐσθιόντων δὲ αὐτῶν εἰσῆλθεν Ἰωάννης δρουγγάριος τῆς βίγλης, ὁ Κουρκούας λεγόμενος, μετὰ πλείστου λαοῦ καὶ τούτους ἀναρπάσας εἰς τὸ Ὀψίκιον ἐξώρισεν ἐν τοῖς αὐτῶν προαστίοις ὡς κατὰ Ρωμανοῦ μελετῶντες. εἰκάδι δὲ τετάρτῃ Σεπτεμβρίου μηνὸς τιμᾶται Ρωμανὸς τῇ τοῦ καίσαρος ἀξίᾳ καὶ Δεκεμβρίῳ μηνί, ἑπτὰ καὶ δεκάτῃ τοῦ μηνός, τῇ τῶν προπατόρων Κυριακῇ, τῷ τῆς βασιλείας στέφεται διαδήματι παρὰ Κωνσταντίνου βασιλέως καὶ Νικολάου πατριάρχου. Συμεών Μάγιστρος, Χρονικόν, Wahlgren, S. (ed.), Symeonis Magistri et Logothetae Chronicon (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 44:1, Berlin New York 2006), σελ Οι Συνεχιστές του Θεοφάνους αναφέρονται στη στέψη της Θεοδώρας Λακαπηνής και του γιου της Χριστόφορου: Ἐν ἔτει Ϛυκη, ἰνδικτιῶνος η καὶ Ἰανουαρίῳ Ϛ, τῇ τῶν ἁγίων φώτων ἡμέρᾳ στέφει Θεοδώραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ. Μαΐῳ δὲ μηνὶ ιζ στέφει Χριστόφορον τὸν υἱὸν αὐτοῦ διὰ βασιλέως τῇ τῆς ἁγίας πεντηκοστῆς ἡμέρᾳ, καὶ μόνοι δύο ἐν τῇ αὐτῇ προελεύσει προῆλθον. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Αναφορά στη στέψη των γιων του Ρωμανού Λακαπηνού στο χρονογραφικό έργο των Συνεχιστών του Θεοφάνους: Δεκεμβρίῳ δὲ μηνὶ κε ἔστεψε Ρωμανὸς τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ ἐν τῇ μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, Στέφανόν τε καὶ Κωνσταντῖνον ἀλλὰ καὶ Θεοφύλακτον υἱὸν αὐτοῦ ὁ πατριάρχης Νικόλαος ἀπέκειρεν κληρικόν, χειροτονήσας ὑποδιάκονον σύγγελόν τε προχειρισάμενος, διελθόντα πρότερον ἐν τῷ τῶν ὑποδιακόνων τάγματι εἰς τὰ ἅγια. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Η χειροτονία του πατριάρχη Θεοφύλακτου Λακαπηνού (931) όπως περιγράφεται από τους Συνεχιστές του Θεοφάνους: Χειροτονεῖται δὲ πατριάρχης ὁ ῥηθεὶς τοῦ βασιλέως υἱὸς Θεοφύλακτος, Φεβρουαρίῳ μηνὶ δευτέρᾳ ἰνδικτιῶνος ἕκτης, τοῦ πατρῴου φρονήματος ἐφ ἅπασιν ἐξερχόμενος, ἀλλὰ καὶ τοῖς πρόσω παρεκτεινόμενος κατορθώμασι μετὰ καὶ τῆς προσούσης ἐλλογιμότητος, τοποτηρητῶν ἐκ Ρώμης ἀνελθόντων καὶ τόμον συνοδικὸν ἐπιφερόμενοι περὶ τῆς αὐτοῦ Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 6/12

7 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, χειροτονίας διαγορεύοντα οἳ καὶ πατριαρχικῷ θρόνῳ τοῦτον ἐνίδρυσαν. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Οι Συνεχιστές του Θεοφάνους περιγράφουν την πτώση του Ρωμανού Λακαπηνού (944): Ὁ δὲ βασιλεὺς Ρωμανὸς μακρῷ γήρει καὶ νόσῳ τρυχόμενος τὰ τῆς βασιλείας κατὰ διαθήκας ἀπακριβάζεται καὶ ἄνακτα πρῶτον κατὰ διαθήκας τὸν πορφυρογέννητον Κωνσταντῖνον προσδιορίζεται, ἐν ἔτει ἑξάκις χιλιοστῷ τετρακοσιοστῷ πεντηκοστῷ τρίτῳ, καὶ καθεξῆς ἐν δευτέρῳ καὶ τρίτῳ τοὺς τούτου υἱούς, τὰ πρὸς αὐτοὺς ῥητῶς διασφαλισάμενος, ὡς εἴπερ τῷ πρώτῳ βασιλεῖ κατά τι προσπταίσειαν, καθαιρεῖσθαι παραυτίκα τῆς βασιλείας. Ἐπεὶ δὲ πολλοῖς τρόποις ὁ θεὸς βούλεται σώζειν τὸν ἄνθρωπον, συνεχώρησε Ρωμανὸν βασιλέα συμφορᾷ ἀδοκήτῳ προσπεσεῖν, ἵνα δι αὐτῆς σωφρονισθεὶς καὶ τῶν οἰκείων ἐν συναισθήσει παραπτωμάτων γενόμενος σωτηρίας ἀξιωθῇ. συνεχώρησε γὰρ ἐπαναστῆναι αὐτῷ τὸν υἱὸν αὐτοῦ Στέφανον, ὥσπερ ποτὲ Ἀβεσσαλὼμ ἐπανέστη Δαβὶδ τῷ οἰκείῳ πατρί. συμβούλοις οὖν οὗτος πρὸς τοῦτο χρησάμενος τῷ τε ἀπὸ μοναχῶν Μαριανῷ τῷ Ἀργυρῷ καὶ Βασιλείῳ τῷ πρωτοσπαθαρίῳ τῷ Πετεινῷ καὶ Μανουὴλ τῷ Κουρτίκη, συνειδότων αὐτῷ καὶ τῶν ἄλλων βασιλέων, τοῦτον τοῦ παλατίου κακῶς κατήγαγεν καὶ ἐν τῇ Πρώτῃ νήσῳ ἐξορίσας ἀπέκειρεν μοναχόν. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Η σύλληψη και εξορία των γιων του Ρωμανού Λακαπηνού όπως περιγράφονται στο χρονογραφικό έργο των Συνεχιστών: Μετὰ δὲ τεσσαράκοντα ἡμέρας, τῇ εἰκάδι ἑβδόμῃ τοῦ Ἰανουαρίου μηνός, ὑποπτεύσας Κωνσταντῖνος τόν τε βασιλέα Στέφανον καὶ Κωνσταντῖνον τὸν αὐτοῦ ἀδελφόν, μή ποτε καὶ κατ αὐτοῦ τὰ ὅμοια διαπράξωνται, καὶ λογισάμενος ὅπερ ἦν εἰκός, ὅτι εἰ τοῦ ἰδίου πατρὸς οὐκ ἐφείσαντο, πῶς αὐτοῦ φείσωνται, ἑστιάσας αὐτούς, ἤδη ἐν τῇ τραπέζῃ καὶ καθεζομένους, ἔτι τῆς βρώσεως οὔσης ἐν τῷ στόματι αὐτῶν, ἀνήρπασαν οὗτοι οἱ λεγόμενοι Τορνίκιοι καὶ ὁ πατρίκιος Μαριανὸς καὶ οἱ λοιποὶ οἱ πρὸς τοῦτο ηὐτρεπισμένοι, καὶ τοῦ παλατίου κατήγαγον καὶ ἐν ταῖς πλησιαζούσαις νήσοις τούτους περιώρισαν καὶ κληρικοὺς ἀπέκειραν. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Αρνητικά σχόλια του λόγιου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου για τον προκάτοχό του Ρωμανό Α : Ὁ κύρις Ρωμανός, ὁ βασιλεύς, ἰδιώτης καὶ ἀγράμματος ἄνθρωπος ἦν, καὶ οὔτε τῶν ἄνωθεν ἐν βασιλείοις τεθραμμένων, οὔτε τῶν παρηκολουθηκότων ἐξ ἀρχῆς τοῖς Ρωμαϊκοῖς ἐθισμοῖς, οὔτε ἀπὸ γένους βασιλείου καὶ εὐγενοῦς, καὶ διὰ τοῦτο αὐθαδέστερον καὶ ἐξουσιαστικώτερον τὰ πολλὰ κατεπράττετο, καὶ ἐν τούτῳ οὔτε τῇ ἐκκλησίᾳ ἀπαγορευούσῃ ὑπήκουσεν, οὔτε τῇ ἐντολῇ καὶ διαταγῇ τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου κατηκολούθησεν, ἀλλ ἐκ γνώμης αὐθάδους καὶ αὐτοβούλου καὶ τῶν καλῶν ἀμαθοῦς καὶ μὴ βουλομένης ἕπεσθαι τῷ πρέποντι καὶ καλῷ, μηδὲ ταῖς πατροπαραδότοις στοιχεῖν διατάξεσιν τοῦτο ποιῆσαι τετόλμηκεν, ταύτην μόνην εὔλογον δηλονότι προβαλλόμενος πρόφασιν, τοσοῦτον πλῆθος αἰχμαλώτων Χριστιανῶν διὰ τῆς τοιαύτης πράξεως ἀναρρύεσθαι, καὶ τὸ Χριστιανοὺς εἶναι καὶ τοὺς Βουλγάρους <καὶ> ὁμοπίστους ἡμῶν, ἄλλως τε καὶ ὅτι οὐδὲ αὐτοκράτορος καὶ ἐνθέσμου βασιλέως θυγάτηρ ἡ ἐκδιδομένη ἐτύγχανεν, ἀλλὰ τρίτου καὶ ἐσχάτου καὶ ἔτι ὑποχειρίου καὶ μηδεμίαν ἐξουσίαν ἐν τοῖς τῆς ἀρχῆς μετέχοντος πράγμασι καὶ οὐδὲν διέφερεν τὸ τοιοῦτον τοῦ καὶ ἄλλην τινὰ τῶν βασιλικῶν συγγενίδων, τῶν πορρωτέρω τε καὶ ἐγγὺς τῆς βασιλείας εὐγενείας τυγχανουσῶν, καὶ διά τινα κοινωφελῆ δουλείαν, καὶ τοῦ ἐσχάτου καὶ μηδὲν σχεδὸν ἐξουσιάζοντος. Ἐπεὶ ἔξω τοῦ κανόνος καὶ τῆς ἐκκλησιαστικῆς παραδόσεως καὶ τῆς τοῦ μεγάλου καὶ ἁγίου βασιλέως Κωνσταντίνου διαταγῆς τε καὶ ἐντολῆς τοῦτο πεποίηκεν, πολλὰ καὶ ζῶν ὠνειδίσθη ὁ προρρηθεὶς κύρις Ρωμανός, καὶ διεβλήθη καὶ ἐμισήθη παρά τε τῆς Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 7/12

8 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, συγκλήτου βουλῆς καὶ τοῦ δήμου παντὸς καὶ τῆς ἐκκλησίας αὐτῆς, ὡς καὶ τὸ μῖσος ἀπὸ τοῦ τέλους γενέσθαι καταφανές, καὶ μετὰ θάνατον ὁμοίως ἐξουθενεῖται καὶ διαβάλλεται καὶ ὑπὸ καταγνώμην τίθεται καὶ οὗτος, ἀνάξιον πρᾶγμα καὶ ἀπρεπὲς εἰς τὴν εὐγενῆ πολιτείαν Ρωμαίων καινοτομήσας. Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος, Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν, Moravcsik, Gy. Jenkins, R.J.H. (eds), Constantine Porphyrogenitus, De Administrando Imperio 2 (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 1, Washington 1967), σελ Ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος διορίζει τον Βασίλειο Λακαπηνό παρακοιμώμενο: Μετὰ δὲ τὸ μόνον καταλειφθῆναι αὐτοκράτορα Κωνσταντῖνον, προεχειρίσατο Βασίλειον τὸν πρωτοβεστιάριον αὐτοῦ, τὸν ἀπὸ παλλακῆς φυσικὸν υἱὸν Ρωμανοῦ τοῦ πρὸ αὐτοῦ βασιλέως, πατρίκιον καὶ παρακοιμώμενον καὶ παραδυναστεύοντα τῆς συγκλήτου. οὗτος δὲ ἦν ἐχέφρων καὶ λόγιος, καὶ τῷ βασιλεῖ ἐν πᾶσιν ὑπηρέτει αἰσίως καὶ πρεπόντως. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Οι Συνεχιστές του Θεοφάνους αναφέρονται στην εκστρατεία του Βασιλείου Λακαπηνού εναντίον των Σαμοσάτων: Τὸν δὲ πατρίκιον καὶ παρακοιμώμενον Βασίλειον ὁ πορφυρογέννητος κατὰ τοῦ ἀθέου Χαμβαδᾶ μετὰ ἐκστρατείας καὶ δυνάμεως λαοῦ καὶ πολλῆς ἐξοπλίσεως ἀποστέλλει. καὶ δὴ ταῖς ἐκείνου θεοπνεύστοις βουλαῖς καθοπλισθείς, τῆς βασιλικῆς οἰκίας καὶ τοῦ Βυζαντίου ἀπάρας, πρὸς τὰς τῶν ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ γίνεται χώρας, καὶ πρῶτα μὲν πόλιν πορθεῖ Σαμοσάτων, Σύροις πάλαι κατῳκισμένην καὶ πρὸς τὴν ὄχθαν τοῦ Εὐφράτου παρακειμένην, δυσπόρθητον οὖσαν καὶ πολυάνθρωπον καὶ πλούτῳ πολλῷ ἐπιβρίθουσαν. δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Ο σύγχρονος με τα γεγονότα ιστορικός Λέων Διάκονος περιγράφει τη συμβολή του Βασιλείου Λακαπηνού στην άνοδο του Νικηφόρου Φωκά στο θρόνο: ἐκ τούτου παῤῥησίαν ὁ Βασίλειος εἰληφώς, ὃς ἐκτομίας μὲν ἦν καὶ τῷ τοῦ παρακοιμωμένου καὶ αὐτὸς ἐπὶ τῶν τοῦ αὐτοκράτορος Κωνσταντίνου καιρῶν ἐνδιέπρεψεν ἀξιώματι, νόθος υἱὸς ἐκ Σκυθίδος τῷ παλαιοτάτῳ αὐτοκράτορι Ρωμανῷ γεννηθείς, δραστήριος δέ, καὶ τὸ παριστάμενον αὑτῷ εἰς ἔργον ἐξενεγκεῖν προμηθέστατος, ἅτε τὸ γένος ἔχων ἐπίμικτον τότε δὲ διάφορός τε, καὶ ἄλλως δύσνους τῷ Ἰωσὴφ διακείμενος, τοὺς οἰκογενεῖς θώραξι καὶ μίτραις, κράνεσί τε καὶ πέλταις, ὑσσοῖς τε και ξίφεσι καθοπλίσας, ὑπὲρ τοὺς τρισχιλίους χρηματίζοντας, τῇ οἰκίᾳ τοῦ Ἰωσὴφ καὶ τῶν αὐτῷ συνεργούντων ἅμα τῷ δήμῳ ἐπιτίθεται. καὶ εἰς διαρπαγὴν καὶ προνομὴν καὶ ἐρείπωσιν ταύτας περιστήσας ἐπὶ τὰ νεώρια ὥρμησεν, ἐκεῖθέν τε τὰς πυρφόρους τριήρεις, συνευδοκοῦντος τοῦ δήμου καὶ τῆς συγκλήτου, πρὸς τὸν Νικηφόρον ὁρμίσασθαι παρεσκεύασεν. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Ο ρόλος του Βασιλείου Λακαπηνού στην επικράτηση του Νικηφόρου Φωκά, όπως αναλύεται στο ιστορικό έργο του Ιωάννη Σκυλίτζη: οὔπω παρῆλθεν ὁλόκληρος ἡμέρα, ἀφ οὗ τοῦτο εἴρηκε (κυριακὴ γὰρ ἦν, ἐννάτην ἄγοντος τοῦ Αὐγούστου μηνός), καὶ τῇ ἑσπέρᾳ τῆς αὐτῆς ἡμέρας Βασίλειος ὁ Κωνσταντίνου τοῦ βασιλέως παρακοιμώμενος, δυσμενὴς καὶ ἔχθιστος ὢν τῷ Ἰωσήφ, τοῖς ἑαυτοῦ φίλοις καὶ συγγενέσι τοὺς οἰκείους μίξας θεράποντας κατὰ πολλὰ μέρη τῆς πόλεως πέπομφεν εἰς τοὺς οἴκους τῶν ἀντιπραττόντων αὐτῷ. καὶ ἀπὸ πρώτης ὥρας τῆς δευτέρας ἡμέρας μέχρις ἕκτης κατέστρεψαν καὶ Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 8/12

9 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, ἐξηδάφισαν οἰκίας πλείστας τῶν πολιτῶν, ὧν ἐπισημοτέρα ἦν ἡ τοῦ Ἰωσήφ. οὐ γὰρ μόνον τῶν ἀντιβαίνειν δοκούντων ἐμφανῶν καὶ πολιτικῶν ἀνδρῶν, ἀλλὰ καὶ πολλῶν ἄλλων εὐτελεστέρων, ὧν οὐκ ἀριθμητὸν τὸ πλῆθος, οἰκίαι κατεσκάφησαν. ᾧ γάρ ποτε διαφορὰ μετά τινος ἦν, πλῆθος ἀτάκτων μεθ ἑαυτοῦ ἐπαγόμενος, μηδενὸς κωλύοντος, τοῦτον ἠφάνιζε. πολλοὶ δ ἐν τῇ τοιαύτῃ ἀταξίᾳ καὶ ἄνθρωποι ἐφονεύθησαν. ταῦτα δὲ ποιοῦντες ἐν τε ταῖς πλατείαις τῆς πόλεως λεωφόροις ἔν τε ταῖς ἀγοραῖς ἔν τε τοῖς στενωποῖς Νικηφόρον ἀνευφήμουν καλλίνικον. τοῦτο τὸ ἔργον ἐξάγει μὲν τῆς μεγάλης ἐκκλησίας Βάρδαν τὸν πατέρα τοῦ Φωκᾶ, φυγάδα οἰκτρὸν καὶ ὅσον οὐδέπω τὸν κίνδυνον ἐκδεχόμενον, Ἰωσήφ τε τὸν παρακοιμώμενον, τὸν πρὸ τοῦ μεγάλα φυσῶντα καὶ ἐπαιρόμενον, εἰς αὐτὴν ἀντεισάγει ἱκέτην ἐλεεινὸν καὶ τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν ἀμφίβολον ἔχοντα. οἱ δὲ περὶ τὸν παρακοιμώμενον Βασίλειον τριήρεις καταρτίσαντες καὶ τὸν βασιλικὸν εἰληφότες δρόμωνα μετὰ παντὸς τοῦ στόλου περαιούνται ἐν Χρυσοπόλει, καὶ τὸν Νικηφόρον ἐκεῖθεν ἀναλαβόμενοι ἄγουσιν εἰς τὸ Ἕβδομον, αὐτόθεν τε αὐτοί τε καὶ πᾶς ὁ δῆμος τῆς πόλεως μετ εὐφημιῶν καὶ κρότων καὶ σαλπίγγων καὶ κυμβάλων δημοσίας γενομένης προόδου διὰ τῆς Χρυσῆς πόρτης εἰσάγουσιν εἰς τὴν βασιλίδα. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Ο Βασίλειος Λακαπηνός παίρνει το μέρος του Ιωάννη Τζιμισκή (969): Τοῦ δὲ αὐτοκράτορος Νικηφόρου τὸν τρόπον, ὃν εἴρηταί μοι, ἀναιρεθέντος, τὰς τῆς βασιλείας ἡνίας Ἰωάννης, ὁ κατ ἐπίκλησιν Τζιμισκῆς, ὑποζώννυται. ἤδη δὲ τετάρτης φυλακῆς τῆς νυκτὸς ἀρχομένης, ἑβδόμης ἡμέρας διαφανούσης, ἑνδεκάτης τελούσης τοῦ Δεκεμβρίου μηνός, κατὰ τὴν τρισκαιδεκάτην ἴνδικτον τοῦ ἑξακισχιλιοστοῦ τετρακοσιοστοῦ ἑβδομηκοστοῦ ὀγδόου ἔτους, λογάδων ἀνδρῶν στίφος, διὰ τῶν ἀγυιῶν τοῦ ἄστεος διερχόμενον, αὐτοκράτορα Ρωμαίων τὸν Ἰωάννην σὺν τοῖς τοῦ ἤδη βασιλεύσαντος Ρωμανοῦ παισὶν ἀνηγόρευον οἷς ἐκ διαστήματος ἐφείπετο Βασίλειος ὁ Νόθος, Ρωμανοῦ τοῦ πάλαι αὐτοκράτορος ἐκ Σκυθίδος υἱός, τῷ τοῦ προέδρου ἐκδιαπρέπων ἀξιώματι. Νικηφόρος δὲ, μόνος τῶν λοιπῶν σεβαστῶν, ἐς γέρας τῷ ἀνδρὶ ταύτην ἐκαινοτόμησε τὴν τιμήν ὅσπερ, εἰ καὶ ἐκτομίας ἐτύγχανεν, ἀλλὰ τὴν ἄλλως δραστήριός τε καὶ ἀγχίνους ὑπῆρχεν ἀνήρ, εὐφυῶς τοῖς πράγμασιν ἐν περιστάσεσιν ἁρμοττόμενος. συνωμότης δὲ ὢν Ἰωάννῃ, καὶ λίαν ἐκτόπως αὐτῷ φιλικῶς διακείμενος, ἐσκήπτετο πρότερον νοσεῖν, κἄπειτα πονήρως εἶχε, καὶ κλινοπετὴς ἦν. νύχιον οὖν τὴν τοῦ Νικηφόρου μεμαθηκὼς ἀναίρεσιν, τῷ προειληφότι στίφει μετὰ σπείρας γενναίων νεανίσκων ἐπισπόμενος, σεβαστὸν βασιλέα Ρωμαίων τὸν Ἰωάννην ἀνεκήρυττεν εἰς τὰ βασίλειά τε αὖθις ἀνῄει, καὶ περὶ τῶν κοινῶν Ἰωάννῃ συνέπραττε, τὴν τοῦ παρακοιμωμένου πρὸς ἐκείνου τιμὴν εἰληφώς. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Ο ιστορικός Ιωάννης Σκυλίτζης αναφέρεται στη συνεργασία του Βασιλείου Λακαπηνού με τον νέο αυτοκράτορα Ιωάννη Α : εὐθὺς οὖν Βασίλειον τὸν παρακοιμώμενον, ὃν Νικηφόρος ὁ βασιλεὺς οὐ μικρὰ συμβαλλόμενον αὐτῷ πρὸς τὴν τῆς βασιλείας κατάσχεσιν πρόεδρον τετίμηκε, μήπω πρότερον ὄντος τοῦ ἀξιώματος, πρώτου δ αὐτοῦ τοῦτο ἐφευρηκότος, νυκτὸς μεταπεμψάμενος κοινωνὸν τῆς ἀρχῆς προσελάβετο, ἅτε ἐν πολλοῖς χρόνοις τά τε πολιτικὰ μετελθόντα ἐπὶ τοῦ οἰκείου πατρὸς Ρωμανοῦ τοῦ γέροντος καὶ Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυρογεννήτου τοῦ γαμβροῦ αὐτοῦ, καὶ πλειστάκις κατὰ τῶν Ἀγαρηνῶν ἐκστρατεύσαντα, καὶ δυσχερείαις πραγμάτων εἰδότα εὐφυῶς προσαρμόζεσθαι. ὃς εὐθὺς τὴν ἐπιτροπὴν εἰληφὼς τῶν πραγμάτων πάντας τοὺς εὔνοιαν τῷ Νικηφόρῳ φυλάττοντας ἐκ μέσου πεποίηκε, Λέοντα μὲν τὸν κουροπαλάτην ἐν Λέσβῳ περιορίσας καὶ Νικηφόρον βέστην τὸν τούτου υἱὸν ἐν τῇ Ἴμβρῳ, Βάρδαν δὲ τὸν νεώτερον δοῦκα τότε Χαλδίας καὶ Κολωνείας τυγχάνοντα τὴν ἀρχὴν ἀφελόμενος ἐν Ἀμασείᾳ παρέπεμψε γράμμασι. καὶ τοὺς ἄλλους δέ, ὅσοι πολιτικὰς ἢ στρατιωτικὰς μετῄεσαν ἀρχὰς τῶν ἀρχῶν παραλύσας, οἰκείους ἐπέστησε και τῷ νέῳ βασιλεῖ φυλάττοντας εὔνοιαν, τοῖς τε παρὰ τοῦ Νικηφόρου φυγαδευθεῖσι κάθοδον ἐπιτρέπει, καὶ πρό γε τῶν ἄλλων τοῖς ἀρχιερεῦσι, τῷ μὴ θέλειν ὑπογράψαι τῷ τόμῳ, ὃν εἰς κατατομὴν καὶ ὕβριν τῆς ἐκκλησίας ἐξεῦρεν ἐκεῖνος ἐξορισθεῖσιν, ὡς ἤδη φθάσας ὁ λόγος ἱστόρησεν. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 9/12

10 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Υποτιμητική αναφορά της αυτοκράτειρας Θεοφανούς στην καταγωγή του Βασιλείου Λακαπηνού, όπως περιγράφεται από τον Ιωάννη Σκυλίτζη: εὐθέως οὖν ὁ Ἰωάννης ἐκείνους τε ἐξῶσε τῆς πόλεως καὶ τὴν Θεοφανὼ ἐν Προικοννήσῳ ἐξώρισεν. ἥτις ἐκεῖθεν ὕστερον λάθρᾳ φυγοῦσα καὶ τῇ μεγάλῃ προσφυγοῦσα ἐκκλησίᾳ, διὰ τοῦ παρακοιμωμένου Βασιλείου ἐκβληθεῖσα ἐν τῷ θέματι τῶν Ἀρμενιακῶν ἐξωρίσθη εἰς τὴν παρὰ τοῦ βασιλέως νεουργηθεῖσαν μονὴν τὴν Δαμίδειαν, ἐνυβρίσασα πρότερον εἰς τὸν βασιλέα πολλὰ καὶ ἐς τὸν Βασίλειον, Σκύθην καὶ βάρβαρον ἀποκαλέσασα καὶ κατὰ κόρρης αὐτῷ κονδύλους ἐπιτρίψασα. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Ο Σκυλίτζης περιγράφει το ρόλο του Βασιλείου Λακαπηνού στο θάνατο του αυτοκράτορα Ιωάννη Τζιμισκή: Καὶ τὰς μὲν πειθοῖ καὶ λόγῳ, τὰς δὲ πολέμῳ καὶ βίᾳ ἀνακτησάμενος, καὶ πάντα κατὰ τὸ πρέπον καταστησάμενος, ἀνεζεύγνυε πρὸς τὴν βασιλίδα. γενόμενος δὲ κατὰ τὴν Ἀνάβαρζαν καὶ τὸν Ποδανδὸν καὶ τὰς λοιπὰς παροδεύων χώρας, καὶ βλέπων τὰ ἐν ποσί, κτήσεις τε ὁρῶν πολυτελεῖς καὶ χωρία εὐφυῆ τε καὶ πάμφορα, διεπυνθάνετο τοὺς παρευρημένους, τίνος ἂν καὶ εἶεν αὗται. ὡς δ ἐμάνθανε παρὰ τῶν ἐρωτωμένων, ὅτι περ τοῦ παρακοιμωμένου εἰσὶ Βασιλείου πᾶσαι, αὕτη μὲν καὶ αὕτη τῇ Ρωμαίων προσκτηθεῖσαι ἔναγχος παρὰ Νικηφόρου τοῦ βασιλέως, αὕτη δὲ παρὰ τοῦδε τοῦ δομεστίκου τῶν σχολῶν, καὶ αὕτη παρὰ τοῦ δεῖνος, καὶ αὕτη καὶ αὕτη παρὰ σοῦ, καὶ τῷ Βασιλείῳ δεδώρηνται, οὐδὲν δέ, ὅτι καὶ λόγου ἄξιον εἶδεν ὑπολελειμμένον τῶν προσκτηθέντων τῷ δημοσίῳ, γενόμενος περιαλγὴς καὶ βύθιον στενάξας «δεινόν, ὦ παρόντες» ἔφη, «εἰ τὰ δημόσια καταναλίσκονται χρήματα καὶ τὰ Ρωμαϊκὰ ταλαιπωροῦνται στρατεύματα καὶ οἱ βασιλεῖς ὑπερορίους ἀναδέχονται κόπους, τὰ δὲ ἐκ τῶν τοσούτων προσκτώμενα μόχθων ἑνὸς εὐνούχου γίνονται κτῆμα.» καὶ ὁ μὲν βασιλεὺς ταῦτα, τῶν τις δὲ παρόντων τῷ Βασιλείῳ τὸν τοῦ βασιλέως λόγον διαπορθμεύσας ἀνηρέθισε πρὸς ὀργήν. καὶ ἔκτοτε εὐκαιρίαν ἐζήτει τὸν βασιλέα ἀποσκευάσασθαι. θωπείαις οὖν ὑπελθών ποτε καὶ δώροις ἐξαπατήσας τὸν ἐγχεῖν εἰωθότα τὸν οἶνον τῷ βασιλεῖ, καὶ δηλητήριον κερασάμενος οὐ τῶν δραστικωτάτων καὶ ταχὺν ἐπιφερόντων τὸν κίνδυνον, ἀλλὰ τῶν σχολαίως καὶ κατὰ μικρὸν ἀναλισκόντων τὴν τοῦ πεπωκότος δύναμιν, κεράννυσι τῷ βασιλεῖ. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum (Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973), σελ Η δολοφονία του Τζιμισκή από τον Βασίλειο Λακαπηνό, όπως περιγράφεται στο έργο του Λέοντος Διακόνου: Ὁ δὲ αὐτοκράτωρ Ἰωάννης, τότε τῶν τῆς Συρίας ἀπάρας (ἐκεῖθεν γὰρ, ὅθεν ἐξέβην, ἐπάνειμι), ἐπὶ τὸ Βυζάντιον ἴετο. ὁρῶν δὲ κατὰ πάροδον τήν τε Λογγιάδα καὶ τὸν Δριζῆν, χώρας εὐγείους τε καὶ εὐδαίμονας, ἃς πολλοῖς ἱδρῶσι καὶ αἵμασιν ἡ Ρωμαϊκὴ στρατιὰ τῇ βασιλείᾳ τὸ πρότερον ἀνεσώσατο, τότε δὲ παρὰ τοῦ προέδρου Βασιλείου καὶ παρακοιμωμένου κατεχομένας, ἤσχαλλεν, ὡς τὸ εἰκός, καὶ ἠνιᾶτο, καὶ τὴν πλεονεκτικὴν ἐκείνου βίαν ὠνείδιζεν. ὁ δὲ ἀναφανδὸν μὲν οὐκ εἶχεν ἀντιβαίνειν, τὴν τοῦ ἄνακτος δεδιὼς ἀγανάκτησιν λαθραίως δὲ τὰ ἐκείνου ἐμυκτήριζε λόγια, καὶ τοῦτον, ἤδη βαρὺν αὑτῷ γεγενημένον δεσπότην, ἀμωσγέπως διενοεῖτο ἀποσκευάσασθαι. Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Ο λόγιος Μιχαήλ Ψελλός περιγράφει τη θέση ισχύος του Βασιλείου Λακαπηνού επί Βασιλείου Β : Ὁ δέ γε Βασίλειος ἤδη τὴν τῶν Ρωμαίων ἡγεμονίαν περιζωσάμενος, ἐβούλετο μὲν μηδένα κοινωνὸν ἔχειν τῶν φροντισμάτων, μηδὲ περὶ τῶν κοινῶν διοικήσεων σύμβουλον. Οὐκ εἶχε δὲ θαρρεῖν ἑαυτῷ, οὐδέπω πεῖραν εἰληφότι οὔτε τῶν στρατιωτικῶν καταλόγων οὔτε τῆς πολιτικῆς εὐνομίας διὰ ταῦτα πρὸς τὸν παρακοιμώμενον ἀπεῖδε Βασίλειον. Ὁ δὲ ἀνὴρ οὗτος ἀξίωμα μέγιστον τῇ βασιλείᾳ Ρωμαίων ἐτύγχανε γεγονώς, κατά τε φρονήματος ὄγκον, καὶ σώματος μέγεθος, καὶ μορφὴν τυρράνῳ προσήκουσαν φὺς δὲ ἐκ τοῦ αὐτοῦ πατρὸς τῷ τοῦ Βασιλείου καὶ Κωνσταντίνου πατρὶ, τὰ Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 10/12

11 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, ἐς μητέρα διήλλαττε διὰ ταῦτα καὶ ἐκ πρώτης εὐθὺς ἡλικίας ἀποτέτμητο, ἵνα μὴ μᾶλλον ὁ ἐκ τῆς ἡμιγάμου τῶν γνησιωτάτων τὸ πρωτεῖον εἰς τὴν ἀρχὴν ἀπενέγκηται. Ἔστεργεν οὖν οὗτος τὰ ἐκ τῆς τύχης, καὶ τοῦ βασιλείου καὶ οἰκείου γένους ἐξήρτητο προσέκειτο δὲ μάλιστα τῷ ἀνεψιῷ Βασιλείῳ καὶ ἠγκαλίζετο οἰκειότατα, καὶ ὡς εὔνους ἐτιθηνεῖτο τροφεύς. Διὰ ταῦτα καὶ ὁ Βασίλειος τὸν ὄγκον αὐτῷ τῆς ἀρχῆς ἀναθέμενος, αὐτὸς πρὸς τὴν ἐκείνου ἐπαιδοτριβεῖτο σπουδήν καὶ ἦν ὁ μὲν παρακοιμώμενος οἷον ἀθλητὴς καὶ ἀγωνιστὴς, ὁ δὲ βασιλεὺς Βασίλειος θεωρός, οὐχ ὅπως ἐκεῖνον στεφανώσειεν, ἀλλ ὡς αὐτὸς δραμεῖται καὶ ἀγωνίσηται κατ ἴχνος ἐκείνῳ τὴν ἀγωνίαν τιθέμενος. Πάντα οὖν ἐντεῦθεν ὑπήκοα τῷ Βασιλείῳ ἐτύγχανεν ὄντα, καὶ πρὸς αὐτὸν καὶ τὸ πολιτικὸν ἑώρα, καὶ τὸ στρατιωτικὸν ἀπονενεύκει καὶ πρῶτος αὐτὸς, ἢ καὶ μόνος, τῆς τε συνεισφορᾶς τῶν δημοσίων ἐφρόντιζε καὶ τῆς τοῦ κοινοῦ διορθώσεως ἐδίδου δὲ ἐπὶ πᾶσι τὴν γλῶτταν καὶ τὴν χεῖρα ὁ βασιλεύς, τὰ μὲν συνηγορῶν ἐκείνῳ, τὰ δὲ καὶ ἐν γράμμασι βεβαιῶν. Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), σελ Η πτώση του Βασιλείου Λακαπηνού (τέλη 985) όπως περιγράφεται στο έργο του Μιχαήλ Ψελλού: Οὐκ ἔτι οὖν οὐδὲ παραχωρεῖν τῆς τοῦ κοινοῦ διοικήσεως τῷ παρακοιμωμένῳ Βασιλείῳ ἐβούλετο, ἀλλ ἤχθητο τε αὐτῷ καὶ παντοδαπὸς ἦν μισῶν καὶ ἀποστρεφόμενος, καὶ οὔτε τὸ γένος, οὔτε τὸ πολλὰ ἐκεῖνον ὑπὲρ τούτου ποιῆσαί τε καὶ παθεῖν, οὔτε ἡ λαμπρότης τοῦ ἀξιώματος, οὔτε ἄλλο τι τῶν ἁπάντων εἷλκεν αὐτὸν εἰς εὐμένειαν, ἀλλὰ δεινὸν ἐποιεῖτο, εἰ βασιλεὺς ὢν καὶ εἰς τὴν φρονοῦσαν ἡλικίαν ἐληλακώς, παραδιοικεῖν ἀξιοῦται τὰ τῆς βασιλείας πράγματα, ὥσπερ εἴ τις ἕτερος οὐ βασιλείας ἐπειλημμένος, ἀλλὰ παραδυναστεύων ἑτέρῳ καὶ τὰ δευτερεῖα τῆς ἀρχῆς κομιζόμενος. Πολλοῖς δὲ περὶ τούτου κυμαινόμενος λογισμοῖς καὶ πολλὰς λαμβάνων μεταβολὰς καὶ τροπάς, ἅπαξ ποτὲ τοῦ κρατήσαντος λογισμοῦ <γενόμενος, ἀφίστησιν> καὶ μεθίστησιν ἀθρόως τῆς διοικήσεως τὸν παρακοιμώμενον, καὶ ταῦτα, οὐ λειότητά τινα τῇ μεταστάσει προμηθευσάμενος, ἀλλὰ τὸν ἄγριον τρόπον καὶ ὃν ἄν τις οὐχ ὑπειλήφει εἰς γὰρ ναῦν ἐμβιβάσας, ὑπερόριον ἐποιήσατο. Ἐντεῦθεν οὐ τέλος τῷ Βασιλείῳ ἡ μετάστασις γίνεται τῶν κακῶν, ἀλλ ἀρχὴ καὶ ὑπόθεσις εὐθὺς γὰρ ἀναλύσας ταῖς ἐννοίαις ὁ βασιλεὺς ἐς τὴν πρώτην αὐτῷ τῆς αὐτοκρατορίας ἀρχήν, ἀφ ἧς διοικεῖν ὁ παρακοιμώμενος ἤρξατο, κατέδραμε τὴν ἐκεῖθεν ἐκείνου προμήθειαν, καὶ τῶν δρωμένων ὁπόσα μὲν αὐτῷ τε καὶ τῷ δημοσίῳ συντελοῦντα ἐτύγχανεν οὐκ ἠξίου παραποιεῖν, τὸ δ ὅσον εἰς εὐεργετημάτων καὶ ἀξιωμάτων ὄγκον ἔβλεπεν, ἀναλύειν ἐπειρᾶτο, ἐκεῖνα μὲν συνειδέναι, ταῦτα δὲ ἀγνοεῖν διϊσχυριζόμενος, καὶ πάντα τρόπον ὁπόσα εἰς κάκωσιν ἐκείνῳ καὶ συμφορὰν ἐμηχᾶνατο ποιεῖν. Ἀμέλει καὶ ἣν ἐκεῖνος ἐδείματο λαμπροτάτην μονὴν Βασιλείῳ τῷ πάνυ ἀναθέμενος, ἐπώνυμον τῆς ἑαυτοῦ κλήσεως, μεγαλοπρεπῶς μὲν κατεσκευασμένην καὶ πολλῇ δαπάνῃ χειρὸς τὸ ποικίλον μετὰ τοῦ καλοῦ ἔχουσαν, ἀφθόνοις δὲ χορηγίαις τὸ πλέον τοῦ αὐτάρκους ἀποκληρωσαμένην, ἐβούλετο μὲν ἐκ θεμελίων καθαιρήσειν, τὸ δὲ τῆς πράξεως ἀναιδὲς εὐλαβούμενος, τὸ μὲν ἐκεῖθεν ὑφῄρει, τὸ δὲ κατέσειεν, τὰ ἔπιπλα, τὰς ἐφηρμοσμένας λίθους, τὸ δ ἄλλο τι ποιῶν τοιουτότροπον, οὐκ ἀνίει ἄχρις οὗ φροντιστήριον ἰδεῖν, χαριεντισάμενος εἰπὼν, τὸ μοναστήριον δέδρακε, διὰ φροντίδος τιθεμένων τῶν ἐν αὐτῷ, ὅπως ἂν ἑαυτοῖς τὰ ἀναγκαῖα πορίσαιντο. Τοιούτοις οὖν ὁ παρακοιμώμενος καθ ἑκάστην τοξεύμασιν βαλλόμενος ὡς εἰπεῖν, ἀθυμίας τε ἐνεπίμπλατο, καὶ οὐκ εἶχεν ὅπως ἂν ἑαυτῷ τὰς ἀλγηδόνας ἰάσαιτο παρηγόρει γὰρ αὐτὸν τῶν ὅλων οὐδέν ὅθεν ἅπαξ ποτὲ ἀθρόον κατασεισθεὶς ὁ ὑπερμεγέθης ἐκεῖνος καὶ νέφους τὴν κεφαλὴν πληρωθείς, ἀκρατὴς ἑαυτοῦ ἐγεγόνει, καὶ τὰ μέλη παραλυθεὶς καὶ νεκρὸς ἔμψυχος γεγονώς, μετὰ βραχὺ καὶ αὐτὴν ἀπέρρηξε τὴν ψυχήν, καὶ γέγονεν ὡς ἀληθῶς στήλη τῷ βίῳ καὶ διήγημα μέγα, μᾶλλον δὲ παράδειγμα τῶν ἐν γενέσει εὐμεταβόλου συγχύσεως. Ὁ μὲν οὖν τὴν ἀποκεκληρωμένην ἐπικλώσας ζωὴν ἀπελήλυθε. Μιχαήλ Ψελλός, Χρονογραφία, Renauld, É. (ed.), Michel Psellos, Chronographie ou histoire dʹun siècle de Byzance ( ) 1 (Paris 1926), 1σελ. 2, , Βοηθ. Κατάλογοι Κατάλογος επιφανών μελών Θεοφύλακτος Αβάστακτος ή Αβάκτιστος: βʹ ήμισυ 9ου αι., γενάρχης της οικογένειας. Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 11/12

12 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, 2003, Ρωμανός Λακαπηνός: Γιος του προηγούμενου, αʹ ήμισυ 10ου αι. Διετέλεσε στρατηγός Σάμου επί Λέοντος ΣΤʹ ( ). Το 919, όντας δρουγγάριος του πλωίμου, στέφθηκε αυτοκράτορας και παρέμεινε στην εξουσία έως το 944. Θεοδώρα Λακαπηνή: αʹ ήμισυ 10ου αι., σύζυγος του προηγούμενου, στέφθηκε αυγούστα το 921. Χριστόφορος Λακαπηνός: Πρωτότοκος γιος του Ρωμανού Αʹ Λακαπηνού, αʹ ήμισυ 10ου αι., συναυτοκράτορας και διάδοχος, απεβίωσε το 931. Στέφανος Λακαπηνός: Αδελφός του προηγούμενου, αʹ ήμισυ 10ου αι., συναυτοκράτορας, στασίασε εναντίον του πατέρα του το 944 μαζί με τον αδελφό του Κωνσταντίνο. Το κίνημά του ανατράπηκε από τον Κωνσταντίνο Ζʹ Πορφυρογέννητο και ο ίδιος εξορίσθηκε. Κωνσταντίνος Λακαπηνός: Αδελφός του προηγούμενου, αʹ ήμισυ 10ου αι., συναυτοκράτορας, συμμετείχε στη στάση για τον παραμερισμό του πατέρα του Ρωμανού Αʹ. Εξορίσθηκε από τον Κωνσταντίνο Ζʹ Πορφυρογέννητο. Θεοφύλακτος Λακαπηνός: Νεότερος γιος του Ρωμανού Αʹ, ευνούχος. Διετέλεσε πατριάρχης Kωνσταντινουπόλεως την περίοδο Ελένη Λακαπηνή: Κόρη του Ρωμανού Αʹ, σύζυγος του Κωνσταντίνου Ζʹ. Μαρία Λακαπηνή: Κόρη του Χριστόφορου Λακαπηνού, σύζυγος του τσάρου της Βουλγαρίας Πέτρου. Μιχαήλ Λακαπηνός: βʹ τρίτο 10ου αι., γιος του Χριστόφορου Λακαπηνού, μοναχός, έλαβε τον τίτλο του μαγίστρου και το αξίωμα του ραίκτωρος. Ρωμανός Λακαπηνός: βʹ τρίτο 10ου αι., γιος του Κωνσταντίνου και εγγονός του Ρωμανού Λακαπηνού, έγινε πατρίκιος και έπαρχος. Ρωμανός Λακαπηνός: βʹ τρίτο 10ου αι., γιος του Στέφανου Λακαπηνού, έλαβε τον τίτλο του σεβαστοφόρου. Βασίλειος Λακαπηνός: Νόθος γιος του Ρωμανού Αʹ. Ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της οικογένειας στο β ήμισυ του 10ου αι. Ως ευνούχος διετέλεσε επί μακρό χρονικό διάστημα σε υψηλόβαθμα κρατικά αξιώματα, με κυριότερο το αξίωμα του παρακοιμωμένου. Λέων Λακαπηνός: 11ος αι., σπαθαροκουβικουλάριος και λογαριαστής. Κωνσταντίνος Λακαπηνός: αʹ ήμισυ 12ου αι. Γεώργιος Λακαπηνός: Πρώιμος 14ος αι., συγγραφέας, γραμματοδιδάσκαλος, μαθητής του Μάξιμου Πλανούδη. Δημιουργήθηκε στις 31/10/2017 Σελίδα 12/12