Μάχη στα Στενά της Ανδρασού, 960

Transcript

1 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, Περίληψη : Στις 8 Νοεμβρίου 960 διεξάχθηκε μάχη στα στενά περάσματα της Ανδρασού, στην περιοχή της Κιλικίας, ανάμεσα στις δυνάμεις του δομέστικου των σχολών της Δύσης Λέοντος Φωκά και στα στρατεύματα του εμίρη του Χαλεπίου Σαΰ φ αντ- Ντάουλα (Sayf ad-dawlah). Η μάχη έληξε με συντριπτική νίκη των Βυζαντινών, οι οποίοι εξόντωσαν το μεγαλύτερο μέρος των εχθρικών δυνάμεων, ενώ ο εμίρης μόλις κατάφερε να διαφύγει. Χρονολόγηση 8 Νοεμβρίου 960 Γεωγραφικός Εντοπισμός Ανδρασός Κιλικίας 1. Ιστορικό πλαίσιο Επί βασιλείας Ρωμανού Β' ( ) η εξωτερική πολιτική της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας εξακολουθούσε να εστιάζεται στη διαμάχη με τους Άραβες στο ανατολικό σύνορο της Μικράς Ασίας, κυρίως στις περιοχές της Μεσοποταμίας και της βόρειας Συρίας. Τον πόλεμο στο μέτωπο αυτό είχε αναλάβει να τον διεξαγάγει ο Νικηφόρος Φωκάς, δομέστικος των σχολών της Ανατολής. Βασικός αντίπαλός του ήταν ο Χαμδανίδης εμίρης Σαΰ φ αντ-ντάουλα (Sayf ad-dawlah), ο οποίος, με έδρα του το Χαλέπι της βόρειας Συρίας, αποτελούσε ήδη από την εποχή του Ρωμανού Α' Λεκαπηνού τον κύριο αντίπαλο της αυτοκρατορίας, διεξάγοντας συνεχείς επιδρομές στη Μικρά Ασία. Εκτός όμως από το ανατολικό σύνορο, η διαμάχη ανάμεσα στους Βυζαντινούς και τους Άραβες ήταν ιδιαίτερα έντονη σε ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο: Άραβες από την Ισπανία, έχοντας ως ορμητήριο την Κρήτη, την οποία είχαν καταλάβει περί τα μέσα της δεκαετίας του 820, διενεργούσαν επιδρομές στα παράλια και τα νησιά του Αιγαίου, ελέγχοντας τους θαλάσσιους δρόμους του εμπορίου από και προς την Ανατολή. Μετά την άνοδό του στο θρόνο, ο Ρωμανός Β θέλησε να επαναλάβει το εγχείρημα του πατέρα του, Κωνσταντίνου Ζ Πορφυρογέννητου ( ), ο οποίος το 949 είχε οργανώσει εκστρατεία για την ανακατάληψη της νήσου, που όμως είχε αποτύχει πλήρως. Τον Ιούλιο του 960 ο Νικηφόρος Φωκάς, αφού συγκέντρωσε ισχυρές στρατιωτικές δυνάμεις, κυρίως από τα θέματα της Μικράς Ασίας, εξεστράτευσε εκ νέου εναντίον των Αράβων της Κρήτης. Το γεγονός αυτό είχε σημαντικές επιπτώσεις στο μικρασιατικό μέτωπο, καθώς έδωσε την ευκαιρία στον Σαΰ φ αντ-ντάουλα να πραγματοποιήσει μεγάλης κλίμακας επιδρομή στο εσωτερικό της Μικράς Ασίας, με σκοπό τη λεηλασία φρουρίων και την απόκτηση αιχμαλώτων, εκμεταλλευόμενος την απουσία στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή. Την αντιμετώπιση της αραβικής απειλής την ανέλαβε ο Λέων Φωκάς, δομέστικος των σχολών της Δύσεως, τον οποίο ο Ρωμανός Β' μετέθεσε στη Μικρά Ασία με σκοπό να καλύψει το κενό που είχε δημιουργήσει στην άμυνα του ανατολικού συνόρου η απουσία του αδελφού του του Νικηφόρου. 2. Η μάχη της Ανδρασού Η κίνηση του Ρωμανού Β' δεν αποθάρρυνε τον Σαΰ φ αντ-ντάουλα, ο οποίος, εκτιμώντας τη δύσκολη θέση του αντιπάλου του λόγω της έλλειψης στρατευμάτων, πραγματοποίησε στα τέλη του θέρους ή τις αρχές του φθινοπώρου του 960 επιδρομή στη Μικρά Ασία με στόχο το κάστρο του Χαρσιανού. Οι δυνάμεις που είχε μαζί του έφθαναν περίπου τους άνδρες, 1 γεγονός που του έδινε σαφή αριθμητική υπεροχή. Ο Λέων Φωκάς, γνωρίζοντας ότι υστερούσε σε άνδρες, απέφυγε να αντιμετωπίσει τον εμίρη σε ανοιχτή μάχη και, ακολουθώντας τη συνήθη πολεμική τακτική για την αντιμετώπιση επιδρομών, 2 αποφάσισε να προωθηθεί στα νώτα του εχθρού και να αποκλείσει τα στενά περάσματα στην Ανδρασό της Κιλικίας, από τα οποία θα περνούσαν οι Άραβες επιστρέφοντας στα εδάφη τους. Μετά την κατάληψη του κάστρου του Χαρσιανού, ο Άραβας εμίρης πήρε το δρόμο της επιστροφής προς την Κιλικία, περνώντας από τη στενή δίοδο με την ονομασία Κυλινδρός. 3 Εκεί τον περίμεναν οι βυζαντινές δυνάμεις, οι οποίες ενέδρευαν στα υψώματα εκατέρωθεν του περάσματος. Στις 8 Νοεμβρίου 960 το εκστρατευτικό σώμα του Σαΰ φ αντ-ντάουλα έπεσε στην ενέδρα των Βυζαντινών. Η μάχη ήταν ιδιαίτερα σκληρή και οι δυνάμεις του Λέοντος Φωκά πέτυχαν συντριπτική νίκη, καθώς μεγάλο μέρος του στρατού του Σαΰ φ αντ-ντάουλα Δημιουργήθηκε στις 25/2/2017 Σελίδα 1/5

2 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, εξοντώθηκε, ενώ οι υπόλοποι αιχμαλωτίστηκαν. Ο ίδιος ο εμίρης μόλις με δυσκολία κατάφερε να διαφύγει (οι βυζαντινές πηγές αναφέρουν ότι σκόρπισε πίσω του πολύτιμα λάφυρα για να καθυστερήσει τους διώκτες του) 4 και να επιστρέψει με ελάχιστους άνδρες του στο Χαλέπι. 3. Συνέπειες Η νίκη των Βυζαντινών στα στενά της Ανδρασού είχε μεγάλη σημασία για τις εξελίξεις στο πολεμικό μέτωπο με τους Άραβες, τόσο στη Μικρά Ασία όσο και στην Κρήτη. Η ήττα του Σαΰ φ αντ-ντάουλα επέτρεψε στον Νικηφόρο Φωκά να συνεχίσει απερίσπαστος την πολιορκία του Χάνδακα (σημ. Ηράκλειο Κρήτης), καθώς μια ενδεχόμενη νίκη του Χαμδανίδη εμίρη πιθανότατα θα υποχρέωνε τον Βυζαντινό στρατηγό να εγκαταλείψει το εγχείρημά του και να επιστρέψει στο μικρασιατικό μέτωπο. Το βαρύ πλήγμα που κατάφεραν οι Βυζαντινοί στο εμιράτο του Χαλεπίου και τον Σαΰ φ αντ-ντάουλα είχε καταλυτική επίδραση στη μακροχρόνια μεθοριακή διαμάχη ανάμεσα στα δύο μέρη, καθώς το κράτος του Σαΰ φ αντ- Ντάουλα δεν κατάφερε να ανακάμψει και να συνεχίσει τις επικίνδυνες επιδρομές στη Μικρά Ασία. Ουσιαστικά, η ήττα αυτή οριοθετεί την οριστική παρακμή της δυναστείας των Χαμδανιδών, που αποτελούσε τον βασικό αντίπαλο της αυτοκρατορίας στη Μικρά Ασία από την εποχή του Ρωμανού Α'. Η αντεπίθεση των Βυζαντινών τα επόμενα χρόνια είχε ως αποτέλεσμα την προσωρινή κατάληψη του Χαλεπίου (Φεβρουάριος 962) και την κατάλυση της δύναμης των Χαμδανιδών το 970, οπότε το εμιράτο έγινε φόρου υποτελές στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. 1. Treadgold, W. T., A History of the Byzantine State and Society (Stanford 1997), σελ Η τακτική αυτή περιγράφεται στο στρατιωτικό εγχειρίδιο Περί παραδρομής πολέμου και την είχαν ακολουθήσει οι Βυζαντινοί και σε παλαιότερες επιδρομές του εμίρη στη Μικρά Ασία, το 950 και το 954. Βλ. Οικονομίδης, Ν., Η ενοποίηση του ευρασιατικού χώρου, στο Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 8 (Αθήνα 1979), σελ Ο Λέων Φωκάς είχε εφαρμόσει την ίδια τακτική και στο δυτικό μέτωπο, αντιμετωπίζοντας με επιτυχία τις επιδρομές των Ούγγρων. 3. Treadgold, W. T., A History of the Byzantine State and Society (Stanford 1997), σελ. 495 Hild, F. Restle, M., Tabula Imperii Byzantini 2: Kappadokien (Wien 1981), σελ Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C. B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), 22, 23-23, 5: «καὶ κἂν καὶ αὐ τὸς ὁ Χαμβδᾶν ἥ λω μικροῦ πρὸς τῶν Ρωμαίων δορυάλωτος εἰ μὴ, τὴ ν ἄλλως ἀγχίνους ὢν κἀν τοῖ ς ἀπόροις ὀξὺ ς ἐ ννοῆ σαι τὰ δέοντα, τὸν ὃν ἐπεφέρετο ἄργυρον καὶ χρυσὸν χύδην ἐ πὶ τῆ ς ἀταρπιτοῦ διασπείρειν προσέταξεν ᾧ καὶ περισπάσας τὴ ν τῶν Ρωμαίων ὁ ρμὴ ν, ἀσχοληθέντων τῇ τοῦ χρυσοῦ συλλογῇ, μετ ὀλίγων ὑ πασπιστῶν μόγις τὸν τοιοῦ τον διαπέφυγε κίνδυνον». Βιβλιογραφία : Treadgold W.T., A History of the Byzantine State and Society, Stanford 1997 Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, Thurn, I. (ed.), Ioannis Skylitzae Synopsis Historiarum, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5, Berlin New York 1973 Οικονομίδης Ν., "Η ενοποίηση του ευρασιατικού χώρου ", Ιστορία του Ελληνικού Έθνους 8, Αθήνα 1979, Hild F., Restle M., Kappadokien. Kappadokia, Charsianon, Sebasteia und Lykandos, Wien 1981, TIB 2 Λέων Διάκονος, Ιστορία, Hase, C.B. (ed.), Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem et liber de velitatione bellica Nicephori Augusti, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Βοnn 1828 Δημιουργήθηκε στις 25/2/2017 Σελίδα 2/5

3 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, Honigmann E., Die Ostgrenze des byzantinischen Reiches von 363 bis 1071, Bruxelles 1935 Haldon J.F., The Byzantine Wars, Stroud 2001 Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία συγγραφείσα εκ προστάγματος Κωνσταντίνου του φιλοχρίστου και πορφυρογεννήτου δεσπότου, Bekker, I. (ed.), Theophanes Continuatus, Joannes Cameniata, Symeon Magister, Georgius Monachus, Corpus Scriptorum Historiae Byzantinae, Bonn 1838 Schlumberger G., Un empereur byzantin au Xe siècle: Nicéphore Phocas, Paris 1925 Kaplan M., "Les grands propriétaires de Cappadoce VIe-XVe siècles", Fonseca, C.D. (ed.), Le aree omogene della Civiltà Rupestre nell Impero Bizantino: la Cappadocia, Atti del quinto convegno internazionale di studio sulla civiltà rupestre, medioque nel mezzogiorno d Italia (16-17 Ottobre), Catalina 1981, Περί παραδρομής πολέμου, Dennis, G.T. (ed.), Three Byzantine Military Treatises, Corpus Fontium Historiae Byzantinae 25, Washington 1985 Δικτυογραφία : Hamdanid dynasty (Muslim Arab dynasty) Military documents of the mid-tenth century, excerpts with commentary Γλωσσάριo : δομέστικος των σχολών, ο Διοικητής του τάγματος των σχολών. Ο πρώτος γνωστός αξιωματούχος εμφανίστηκε το 767/768. Το 10ο αιώνα απέκτησε μεγάλη δύναμη στο στρατό των θεμάτων. Κατά τα μέσα του 10ου αιώνα το αξίωμα του δομέστικου των σχολών χωρίστηκε σε δύο: στο δομέστικο των σχολών της Ανατολής και στο δομέστικο των σχολών της Δύσης, τον ανώτατο δηλαδή στρατιωτικό διοικητή του στρατού των ανατολικών και των δυτικών επαρχιών αντίστοιχα. εμίρης, ο Αραβικός τίτλος (amir = αρχηγός) ο οποίος δηλώνει το στρατιωτικό αρχηγό μιας περιοχής (του εμιράτου). Την Πρώιμη Ισλαμική περίοδο αποδιδόταν σε αρχηγούς στρατευμάτων, ενώ αργότερα και σε πρόσωπα με διοικητικές και οικονομικές αρμοδιότητες. Την περίοδο της κυριαρχίας των Σελτζούκων δινόταν σε στρατιωτικούς αξιωματικούς και νεαρούς πρίγκιπες. Στα τέλη του 13ου και κατά τη διάρκεια του 14ου αιώνα αποδιδόταν σε Τουρκομάνους ηγεμόνες μικρότερων κρατιδίων που διαδέχθηκαν το σουλτανάτο του Ικονίου. Πηγές Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, ed. I. Bekker, Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Λέων Διάκονος, Ιστορία, ed. C.B. Hase, Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, ed. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5 (Berlin New York 1973), σελ Περί Παραδρομής Πολέμου, ed. G.T. Dennis, Three Byzantine Military Treatises. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 25 (Washington 1985), σελ Παραθέματα Η μάχη της Ανδρασού σε χρονογραφικό έργο της εποχής Δημιουργήθηκε στις 25/2/2017 Σελίδα 3/5

4 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, ὁ δὲ πατρίκιος καὶ δομέστικος τῆς Ἑῴας ἐκ προσώπου τοῦ ἀδελφοῦ αὐτοῦ πεμφθεὶς ἐν τῇ ἀνατολῇ διὰ τὸ μὴ εὑρεῖν τὸν ἄθεον Χαμβδᾶν ἀσκέπαστον τὴν ἀνατολὴν καὶ ἐλάσαι κοῦρσα καὶ αἰχμαλωτίσαι καὶ πραιδεῦσαι τὴν Ρωμαϊκὴν γῆν. καὶ ἐνωθεὶς τῷ στρατηγῷ Καππαδοκίας Κωνσταντίνῳ τῷ πατρικίῳ Μαλεΐνῳ καὶ τοῖς λοιποῖς στρατηγοῖς μετὰ τῶν ταγμάτων, καὶ τὴν ἐκστρατείαν τοῦ ἀλαζόνος ἐπιτυχὼν εἰς τὸν τόπον Ἀνδρασσὸν λεγόμενον, συμβαλὼν κατὰ κράτος νενίκηκε, καὶ καταπολεμήσας καὶ εἰς φυγὴν τρέψας. ἦν τότε θεάσασθαι νεκροὺς σκυλευομένους καὶ ἀναιρουμένους τοὺς ἀλαζόνας Ἀγαρηνούς, καὶ εἰς φυγὴν τρεπομένους, καὶ ἐν ἀνδραπόδων λόγῳ τούτους ζωγρουμένους καὶ μήτε ἁρμάτων [ἢ ἵππων] ἢ φαρίων ἢ χρημάτων ἢ συγγενῶν μεταποιουμένους ἀλλ ἕκαστος ἀπὸ τῆς οἰκείας συμφορᾶς ἑαυτὸν περιέσωζεν. τότε δὴ τότε ὁ ἀλαζὼν καὶ ὑπερήφανος Χαμβδᾶς ἐχειροῦτο σταθέντος καὶ ὀκλάσαντος τοῦ φάρα οὗ τινὸς ἐπέβαινεν, εἰ μὴ ὁ μαγαρίτης Ἰωάννης ὁ ἄνθρωπος αὐτοῦ ἀποβὰς τοῦ ἰδίου φάρα ἐπέδοτο, αὐτοῦ κρατηθέντος καὶ τοῦ ἀλαζόνος περισωθέντος. πάντα δὲ τοῦ πολέμου κρατηθέντος λάφυρα ἅμα τῶν ζωγρηθέντων ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ εἰς τὸ Βυζάντιον ἀπηνέγκατο καὶ ἐν τῷ θριάμβῳ ἐπόμπευσεν. Συνεχισταί Θεοφάνους, Χρονογραφία, ed. I. Bekker, Theophanes Continuatus (Bonn 1838), σελ Περιγραφή της συντριβής του Σαΰφ αντ Ντάουλα στο ιστορικό έργο του Λέοντος Διακόνου ἐνέδραις οὖν διειλήφει τὴν ὁδόν, ἀποτόμους τὰς ἀκρωρείας προβαλλομένην, κρημνώδεις τε καὶ σηραγγώδεις ὡς τὰ πολλὰ, τὰς ὑπωρείας δὲ βαραθρώδεις τε καὶ ἀμφιλαφεῖς πρέμνων τε καὶ παντοδαπῶν ἰδέαις φυτῶν. ταύτῃ προλοχίσας ὁ στρατηγὸς καθῆστο, τὴν τῶν βαρβάρων προσμένων ἐπήλυσιν. ὁ δὲ Χαμβδᾶν, τῷ τε πλήθει τῶν ἐφεπομένων καὶ ταῖς φάλαγξι σοβαρευόμενος καὶ γαυρούμενος, τῇ τε τῶν λαφύρων πλησμονῇ καὶ τῇ τῶν αἰχμαλώτων ἀπαγωγῇ ἐπαιρόμενός τε καὶ βρενθυνόμενος, πολλὰς κατὰ θάτερα τὰς ἐπεξελάσεις ἐποιεῖτο, ἐφ ἵππου θηλείας καὶ μέγεθος καὶ δρόμον ὑπερφυοῦς ἐποχούμενος, καὶ τῆς στρατιᾶς πη μὲν οὐραγῶν, πη δὲ προοδεύων, καὶ τὸ δόρυ σείων, καὶ ταῖς αὔραις μεθιείς, εἶτ αὖθις μεθέλκων πρὸς ἑαυτὸν κραδαινόμενον. ἐπεὶ δὲ τὴν ἱππήλατον ὁδὸν διελθὼν ταῖς δυσχωρίαις προσέβαλλε, καὶ τοῖς στενωτάτοις καὶ ἀνωμάλοις συνειληθέντες τῶν τόπων οἱ βάρβαροι τὴν φάλαγγα διελύσαντο, καὶ ὥς πη ἐνὸν ἦν ἑκάστῳ, κατὰ κρημνώδη διῄεσαν, τηνικαῦτα ταῖς σάλπιγξι τὸ ἐνυάλιον ὑποσημήνας ὁ στρατηγὸς καὶ τῶν λόχων διαναστήσας τοὺς ἀμφ αὐτὸν, ὑπηντίαζε τοῖς βαρβάροις. Καὶ πάντες ἐπὶ τῶν ξιφῶν εἶχον τὰς δεξιάς, καὶ ταῦτα σπασάμενοι ἐπιστροφάδην ἔκτεινον τὸ ἀντίπαλον κεκμηκὸς τῇ ὁδοιπορίᾳ, ἀκμῆτες αὐτοὶ τούτῳ πελάζοντες. καὶ κἂν καὶ αὐτὸς ὁ Χαμβδᾶν ἥλω μικροῦ πρὸς τῶν Ρωμαίων δορυάλωτος εἰ μή, τὴν ἄλλως ἀγχίνους ὢν κἀν τοῖς ἀπόροις ὀξὺς ἐννοῆσαι τὰ δέοντα, τὸν ὃν ἐπεφέρετο ἄργυρον καὶ χρυσὸν χύδην ἐπὶ τῆς ἀταρπιτοῦ διασπείρειν προσέταξεν ᾧ καὶ περισπάσας τὴν τῶν Ρωμαίων ὁρμήν, ἀσχοληθέντων τῇ τοῦ χρυσοῦ συλλογῇ, μετ ὀλίγων ὑπασπιστῶν μόγις τὸν τοιοῦτον διαπέφυγε κίνδυνον. λέγεται δὲ τοσοῦτον αὐτουργηθῆναι φόνον τοῦ βαρβαρικοῦ πλήθους πρὸς τῶν Ρωμαίων κατὰ τουτονὶ τὸν πόλεμον, ὡς πολλαχοῦ τῶν χώρων ἐκείνων σωρείας ἀνθρωπείων ὀστῶν ὁρᾶσθαι μέχρι καὶ νῦν. ἐπεὶ δὲ τοιούτοις τροπαίοις καὶ στρατηγήμασι τὴν πολυάνθρωπον πληθὺν τῶν βαρβάρων ὁ στρατηγὸς ἠγωνίσατο καὶ διέφθειρε, καὶ τὸ ὑψαύχενον τοῦ Χαμβδᾶν καὶ τετυφωμένον εἰς ἀγεννῆ καὶ ἄνανδρον δειλίαν καὶ φυγαδείαν κατέσπασε καὶ συνέκλεισε, τοὺς ἀμφ αὐτὸν συναγηοχὼς καὶ τὴν λείαν ἐπισυνάξας, ὅση τε ἦν βαρβαρικὴ, καὶ ὁπόση Ρωμαϊκὴ ἐκ τῆς προνομῆς τοῖς βαρβάροις συνήθροιστο, ταύτης τὸ πλεῖστον τῇ στρατιᾷ διένειμε καὶ τοὺς αἰχμαλώτους ἐφοδιάσας ἐπὶ τὰ σφῶν ἤθη ἀποτρέχειν ἐξέπεμπε τοὺς δὲ τῷ πολέμῳ ληφθέντας πέδαις ἀσφαλισάμενος τῶν Ἀγαρηνῶν, ἐπαιώνιζεν ἐπινίκια, καὶ τῇ προνοίᾳ τὰς εὐχαριστηρίους ἐσπένδετο προσευχὰς, καὶ πρὸς τὴν αὐτοκράτορα δυναστείαν ἠπείγετο, θριαμβεύσων εἰς τὸ Βυζάντιον. ὁ δὲ στρατὸς ἐν κρότοις εἶχε τὸν στρατηγὸν, ἀγάμενοι τοῦτον ὡς τὸ εἰκὸς, καὶ ἄνδρα ἐπιφημίζοντες, οἷον μὴ φέρειν ἄλλον τὴν τότε γενεάν, καὶ τῆς εὐτυχίας αὐτὸν ἐξεθείαζον, κατὰ ῥοῦν αὐτῷ προχωροῦντα τὰ τῶν πολέμων ὁρῶντες ὡς μάλιστα. ὁ δὲ κατειληφὼς τὸ Βυζάντιον, ἐπεὶ μετὰ πλείστης ὅτι λείας καὶ μυρίων δορυαλώτων Ἀγαρηνῶν εἰσῄει, ὑπεδέχθη τε ὑπὸ τοῦ αὐτοκράτορος Ρωμανοῦ φιλοτίμως, κἀπὶ τοῦ θεάτρου θριαμβεύσας, τῷ πλήθει τῶν ἀνδραπόδων καὶ τῶν λαφύρων τοὺς θεωμένους ἐξέπληξεν ἀμοιβάς τε καὶ τιμάς, ἀναλογούσας τοῖς πόνοις, παρὰ τοῦ κράτους ἀπείληφεν. ἀλλ οὕτω μὲν ὁ στρατηγὸς Λέων τὴν Ἀσίαν ἔσωσε, καταγωνισάμενος τὸν Χαμβδᾶν, φυγάδα τε καὶ ἀλήτην ἀπεργασάμενος. Λέων Διάκονος, Ιστορία, ed. C.B. Hase, Leonis Diaconi Caloensis Historiae libri decem (Bonn 1828), σελ Ο ιστορικός Ιωάννης Σκυλίτζης περιγράφει τη μάχη της Ανδρασού ἔτι δὲ τοῦ Νικηφόρου τῇ Κρήτῃ ἐνδιατρίβοντος, ἵνα μὴ τὴν ἑῴαν κατατρέχοιεν οἱ τῆς ἀνατολῆς Ἄραβες, καὶ μᾶλλον Χαμβδᾶν ὁ τοῦ Χάλεπ ἀμηρᾶς, πολεμικὸς ὢν καὶ τῶν ἄλλων δραστηριώτερος, Λέοντα τὸν Φωκᾶν τὸν τοῦ Νικηφόρου ἀδελφὸν μάγιστρον τιμήσας ὁ Ρωμανὸς τὴν τοῦ δομεστίκου διακονίαν διέπειν ἀπέστειλεν. οὗτος δὲ διαπεράσας καὶ τῷ Χαμβδᾶν συναντήσας ἔν τινι χωρίῳ Ἀδρασσῷ λεγομένῳ τρέπεται τοῦτον κατὰ κράτος καὶ ἀφανισμῷ παραδίδωσι, τῶν μὲν ἐν τῇ προσβολῇ πεσόντων οὐδ ἀριθμῷ καθυποβληθῆναι δυναμένων, τῶν δὲ ἁλόντων καὶ ἐν τῇ πόλει πεμφθέντων τοσοῦτον ἦν τὸ πλῆθος, ὡς πληρῶσαι Δημιουργήθηκε στις 25/2/2017 Σελίδα 4/5

5 Για παραπομπή : Στουραϊτης Ιωάννης,, δούλων καὶ τὰς ἀστικὰς οἰκίας καὶ τοὺς ἀγρούς. μόνος δὲ ὁ τούτων ἀρχηγὸς Χαμβδᾶν σὺν ὀλίγοις λίαν τὸν κίνδυνον διαδρὰς εἰς τὰ οἰκεῖα ἤθη ἀνεκομίσθη. εἰσελθόντα δὲ τὸν Λέοντα μάλα φιλοφρόνως ὁ βασιλεὺς ὑπεδέξατο ἐπινικίοις τε θριάμβοις τετίμηκε καὶ γερῶν τῶν κατ ἀξίαν ἠξίωσε τιμήσας καὶ προβιβάσας καὶ πάντας τοὺς σὺν αὐτῷ ἀριστεύσαντας. Ιωάννης Σκυλίτζης, Σύνοψις Ιστοριών, ed. I. Thurn, Ioannis Scylitzae Synopsis Historiarum. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 5 (Berlin New York 1973), σελ Στρατιωτικό εγχειρίδιο του τέλους του 10ου αιώνα αναφέρεται στις βυζαντινές επιτυχίες εναντίον του Σαΰφ αντ Ντάουλα Καὶ ὡς ἐντεῦθεν δύο κακὰ προσγένωνται τοῖς ἐχθροῖς ἓν μέν, ταλαιπωρηθῆναι τῷ τῶν πολλῶν ἡμερῶν διαστήματι, καταλιποῦσι τὰ τούτων ἄπληκτα καὶ τὴν εὐθεῖαν ὁδόν ἕτερον δέ, τὸ καὶ ἀπώλειαν αὐτοῖς ἐπάγον, τὸ αὐτοὺς μὲν δειλανδρῆσαι καὶ ἀθυμίᾳ ὑποβληθῆναι τοὺς δὲ < Ρωμαίους> προθυμωτέρους καὶ εὐτολμωτέρους πρὸς τὸν κατ αὐτῶν πόλεμον γενέσθαι. οἷον δὴ καὶ ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις Ἀλὴ τῷ υἱῷ τοῦ Χαμβδᾶ ἐκ τρίτου παθεῖν συμβέβηκεν δὶς μὲν ἐν τοῖς χρόνοις τοῦ ἀοιδίμου καὶ τρισμάκαρος Κωνσταντίνου τοῦ Πορφυρογεννήτου βασιλέως, ἅπαξ δὲ ἐπὶ τοῦ καλοῦ βασιλέως Ρωμανοῦ τοῦ μακαρίτου υἱοῦ αὐτοῦ. καὶ πάντες σχεδὸν τὴν τότε γενομένην πανολεθρίαν τῶν ἀρνητῶν τοῦ Χριστοῦ ἀκριβῶς ἐπίστανται. Περί Παραδρομής Πολέμου, ed. G.T. Dennis, Three Byzantine Military Treatises. Corpus Fontium Historiae Byzantinae 25 (Washington 1985), σελ Χρονολόγιο Ιούλιος 960: Έναρξη της εκστρατείας του Νικηφόρου Φωκά στην Κρήτη. Ο Λέων Φωκάς αναλαμβάνει τη διοίκηση των υπόλοιπων βυζαντινών δυνάμεων στη Μικρά Ασία θέρος ή φθινόπωρο 960: Ο Χαμδανίδης εμίρης Σαΰφ αντ Ντάουλα εκστρατεύει εναντίον των βυζαντινών εδαφών της Μικράς Ασίας 8 Νοεμβρίου 960: Μάχη της Ανδρασού. Ο Λέων Φωκάς συντρίβει τις δυνάμεις του Σαΰφ αντ Ντάουλα Δημιουργήθηκε στις 25/2/2017 Σελίδα 5/5