Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη Χωρίς σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τα 3 προηγούμενα χρόνια, και πάντως με το αξιοπρεπές 2,1%, κινήθηκε η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση το 2013: Πίνακας: Ιδιωτική κατανάλωση 2010-2013 (ετήσια ποσοστιαία μεταβολή) 2010 2% 2011 2,2% 2012 1,9% 2013 2,1% Βέβαια, με δεδομένη την τεράστια συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης στη σύνθεση του αμερικανικού ΑΕΠ, διαχρονικά γύρω στο 70%, η διατήρηση της θετικής τροχιάς καταγράφεται σε κάθε περίπτωση με θετικό πρόσημο. Και αυτό, με υπόβαθρο τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα (ΠΔΕ) καθ όλη τη διάρκεια του έτους: η λήξη και μη ανανέωση εντός του 2013 φορο-ελάφρυνσης ύψους 2% επί του φόρου εισοδήματος προκάλεσε συνολική απώλεια 115 δις δολ. ή 0,9% του συνολικού ΠΔΕ, σε σχέση με το 2012, ενώ η εκτιμώμενη επίπτωση επί της ιδιωτικής κατανάλωσης ανήλθε σε μισή ποσοστιαία μονάδα, σύμφωνα με το NBER (National Bureau of Economic Research). Αυξήσεις φόρων επί των υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών, που τέθηκαν σε ισχύ την 1/1/2013 με το νόμο American Taxpayer Relief Act, άσκησαν επίσης πιέσεις επί της κατανάλωσης, μικρότερης ωστόσο βαρύτητας σύμφωνα τουλάχιστον με τους οικονομικούς συμβούλους του Προέδρου Obama. Το Γράφημα που ακολουθεί απεικονίζει γλαφυρά τη σταθερότητα που επιδεικνύει η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση, παρά την έντονη μεταβλητότητα του διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος, ειδικά από το 2011 και εξής. Γράφημα: Ιδιωτική κατανάλωση και Προσωπικό Εισόδημα ΗΠΑ, 2008 2013 (ποσοστιαία ετήσια μεταβολή σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης)
*Federal Reserve Bank of St. Louis, Economic Research Είναι, δε, χαρακτηριστικό, ότι σε σύγκριση μήνα-προς-μήνα, η ιδιωτική κατανάλωση παρουσίασε αύξηση 0,3% τον Οκτώβριο, το μήνα του shutdown της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και των έντονων ψυχολογικών πιέσεων στην οικονομία, κάτι που αντικατοπτρίστηκε άμεσα και στις λιανικές πωλήσεις με αύξηση 0,6% τον ίδιο μήνα αλλά και 0,7% το Νοέμβριο. Η βελτίωση της πιστωτικής κατάστασης και η μείωση των χρεών ανά νοικοκυριό, η κατακόρυφη άνοδος των χρηματιστηριακών αποτιμήσεων, και η άνοδος στις τιμές των ακινήτων αποτέλεσαν 3 βασικούς παράγοντες αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος στα νοικοκυριά για το 2013, στηρίζοντας τη συνολική ζήτηση και την κατανάλωση. Πιο συγκεκριμένα, η εξυπηρέτηση δανείων ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος υποχώρησε από 13% στο τέλος του 2008 σε 10% στο τέλος του 2013, ενώ στη βελτίωση της σχέσης μεταξύ δανειακών υποχρεώσεων και εισοδήματος ανά νοικοκυριό συνέβαλε τόσο η πτώση των επιτοκίων επί υποθηκών και καταναλωτικών δανείων, όσο και η άνοδος του ονομαστικού εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, ο συνολικός λόγος χρέους προς ετήσιο εισόδημα διαμορφώθηκε στο 1,1% το 2013, από 1,3% στα τέλη του 2008. Ταυτόχρονα, η άνοδος των χρηματιστηριακών δεικτών που εκκίνησε ήδη από το 2009, κορυφώθηκε εντός του υπό εξέταση έτους, με το δείκτη σύνθετης κεφαλαιακής
αποτίμησης Wilshire 5000 (σύνθετη παρακολούθηση του συνόλου σχεδόν των μετοχών υπό διαπραγμάτευση στα αμερικανικά χρηματιστήρια) να κερδίζει 31% εντός του 2013 1, και τη συνολική άνοδο της χρηματιστηριακής αξίας που προέκυψε κατά το εν λόγω έτος να αντιστοιχεί σε 39% του ετήσιου διαθέσιμου εισοδήματος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Παράλληλα, και οι τιμές κατοικιών/ακινήτων παρουσίασαν αύξηση 11% κατά το 2013, συνεχίζοντας την (αργή) πορεία ανάκαμψης από το χαμηλότερο επίπεδό τους το Μάρτιο του 2011, προσθέτοντας στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αξία 13% περίπου σε ετήσια βάση. Συνδυαστικά, λοιπόν, η άνοδος της αξίας μετοχών και ακινήτων αύξησε το διαθέσιμο εισόδημα ανά νοικοκυριό κατά 52% περίπου το 2013 σύμφωνα με τους υπολογισμούς του προεδρικού επιτελείου, η άνοδος αυτή μεταφράστηκε σε καθαρή αύξηση της κατανάλωσης κατά 1,7%, ικανή να εξισταθμίσει της απώλειες από την άνοδο των φόρων κατά το εν λόγω έτος. Το παρακάτω Γράφημα παρακολουθεί την κατανάλωση και την οικονομική κατάσταση ως προς το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα. 1 Η εικόνα του Wilshire 5000 μεταξύ Ιαν. 2013 και Ιαν. 2014: Συγκριτικά, η υψηλότερη προ-κρίσης επίδοση του δείκτη σημειώθηκε στις 9/10/2007 με 15.806 μονάδες, για να καταποντιστεί στο ιστορικό χαμηλό των 6.858 μονάδων στις 9/3/2009, με συνολική απώλεια κεφαλαιοποίησης $10,9 τρις δολ. περίπου. Ο Wilshire 5000 έκλεισε στις 31/12/2013 στο ιστορικό υψηλό των 19.706 μονάδων (στα τέλη Φεβρουαρίου 2014, μάλιστα, ξεπέρασε για πρώτη φορά και το φράγμα των 20.000 μονάδων).
Γράφημα: Κατανάλωση, Οικονομική Κατάσταση και Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα (ιστορική σειρά σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης) *US BEA Τέλος, όπως ήταν αναμενόμενο, οι δύο θεωρούμενοι ως εγκυρότεροι δείκτες μέτρησης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και της ικανοποίησης από τις τρέχουσες όσο και τις προοπτικές βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών 2, αντικατόπτρισαν άμεσα την απώλεια εμπιστοσύνης του καταναλωτικού κοινού ως απόρροια της κυβερνητικής/πολιτικής αστάθειας το φθινόπωρο, με αποκορύφωμα τη μέτρηση Οκτωβρίου. Ενδεικτικά, ο κάτωθι Πίνακας παρακολουθεί τους τρεις κύριους επιμέρους Δείκτες μέτρησης του Πανεπιστημίου Michigan/Thomson Reuters: Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, Ικανοποίηση με Τρέχουσα Οικονομική Κατάσταση, και Εμπιστοσύνη στις Προοπτικές, οι οποίοι υποχωρούν μετά το καλοκαίρι έως και τον Οκτώβριο. Ωστόσο, και οι τρεις Δείκτες ανακάμπτουν αισθητά τον Δεκέμβριο, και κλείνουν μάλιστα πολύ υψηλότερα από το άνοιγμα του έτους το Γενάρη. Πίνακας: Καταναλωτική Εμπιστοσύνη (και συναφείς Δείκτες) 2013 2 ο Δείκτης Πανεπιστημίου Michigan/Thomson Reuters και ο Δείκτης Conference Board/Nielsen
*University of Michigan/Thomson Reuters Την ίδια εικόνα εμφάνισε και ο Δείκτης Consumer Confidence Index του Conference Board, υποχωρώντας σημαντικά στις 71,2 μονάδες (100=1985) τον Οκτώβριο από 80,2 τον προηγούμενο μήνα, ως απόρροια του shutdown, για να ανακάμψει κατά τι τον Νοέμβριο (72 μονάδες) και ήδη τον Δεκέμβριο με 78,1 μονάδες να πλησιάζει και πάλι τα προ κυβερνητικής κρίσης επίπεδα εμπιστοσύνης. Με βάση την παραπάνω εικόνα, είναι εμφανές ότι η ιδιωτική κατανάλωση απορρόφησε σε μεγάλο βαθμό τόσο την κυβερνητική κρίση όσο και τις αυξομειώσεις που παρουσίασε το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα και η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, επιδεικνύοντας σταθερότητα κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ η εμπιστοσύνη του κοινού στις προοπτικές της οικονομίας παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα παρά τις πιέσεις που δέχτηκε, επιτρέποντας αισιοδοξία για την πορεία των συγκεκριμένων δεικτών το 2014 ειδικά μάλιστα αν τα νέα από το μέτωπο της απασχόλησης εξακολουθήσουν να είναι θετικά και η οικονομία συνεχίσει να προσθέτει θέσεις εργασίας.