ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 2.3.2017 COM(2017) 204 final ΕΚΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Πέμπτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας EL EL

Εισαγωγή Πέμπτη έκθεση για την πρόοδο που έχει σημειωθεί στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ- Τουρκίας Μετά από ένα σχεδόν έτος εφαρμογής της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας της 18ης Μαρτίου 2016 1, η παρούσα πέμπτη έκθεση 2 καταδεικνύει εκ νέου ότι η δήλωση παράγει απτά αποτελέσματα, παρά τις δυσχερείς περιστάσεις. Μετά τη δήλωση ο αριθμός των διελεύσεων συνεχίζει να είναι σημαντικά μειωμένος ενώ οι απώλειες ανθρώπινων ζωών έχουν περιοριστεί. Παράλληλα με τις συνεχιζόμενες προσπάθειες της ΕΕ και των κρατών μελών για ενίσχυση της ικανότητας της ελληνικής διοίκησης όσον αφορά τη διαχείριση της μετανάστευσης και τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου, οι αφίξεις στα ελληνικά νησιά μειώθηκαν μετά την τέταρτη έκθεση σε λιγότερες από 50 ανά ημέρα. Ωστόσο, προς το παρόν, ο αριθμός των αφίξεων εξακολουθεί να υπερβαίνει τον αριθμό των επιστροφών από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία. Οι συνθήκες διαβίωσης στις ιδιαίτερα επιβαρυμένες εγκαταστάσεις υποδοχής στα νησιά εξακολούθησαν να είναι πολύ δύσκολες, ιδίως κατά τη διάρκεια των εξαιρετικά αντίξοων χειμερινών καιρικών συνθηκών. Περαιτέρω πρόοδος έχει επίσης επιτευχθεί για άλλα στοιχεία της δήλωσης, που περιλαμβάνουν σταθερό ρυθμό των επανεγκαταστάσεων Σύρων προσφύγων από την Τουρκία και εντατικό ρυθμό των εργασιών στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες στην Τουρκία. Οι εκταμιεύσεις ανήλθαν σε 750 εκατ. EUR (από 677 εκατ. EUR). Από τα 2,2 δισ. EUR που έχουν ήδη διατεθεί για την περίοδο 2016-2017, έχουν έως τώρα υπογραφεί συμβάσεις για 39 έργα για αυξημένο ποσό 1,5 δισ. EUR το ήμισυ των 3 δισ. EUR τα οποία έχουν αρχίσει να υλοποιούνται όλα. Τον Δεκέμβριο του 2016, η Επιτροπή πρότεινε επίσης στο Συμβούλιο σχέδιο διαπραγματευτικών οδηγιών για τον εκσυγχρονισμό της υφιστάμενης τελωνειακής ένωσης ΕΕ-Τουρκίας για την περαιτέρω εμβάθυνση των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων ΕΕ-Τουρκίας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 15ης Δεκεμβρίου 2016 επανέλαβε τη δέσμευσή του για τη δήλωση ΕΕ- Τουρκίας, υπογράμμισε τη σημασία της πλήρους και χωρίς διακρίσεις εφαρμογής όλων των πτυχών της και ενέκρινε το κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, που καταρτίσθηκε μεταξύ της Ελλάδας και της Επιτροπής 3. Η παρούσα πέμπτη έκθεση περιγράφει τη συνεχή πρόοδο που έχει επιτευχθεί μετά τις 8 Δεκεμβρίου 2016, καθώς και τα μέτρα που απαιτούνται ακόμη για την πλήρη εφαρμογή της δήλωσης. 1. Τρέχουσα κατάσταση Μετά την τέταρτη έκθεση, οι συνολικές αφίξεις από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά ανήλθαν σε 3 449 άτομα (8 Δεκεμβρίου 2016 26 Φεβρουαρίου 2017), αριθμός που αντιστοιχεί σε μέση ημερήσια άφιξη 43 ατόμων. Οι αριθμοί εξακολουθούν να παραμένουν πολύ χαμηλότεροι σε σχέση με την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους (σχεδόν 200 000 για τους δύο μήνες από τις 8 Δεκεμβρίου 2015 έως τις 26 Φεβρουαρίου 2016), και τον μήνα που προηγήθηκε της δήλωσης (όπου κατά μέσο όρο οι αφίξεις υπερέβαιναν τις 1 700 ανά ημέρα). 70 νεκροί και αγνοούμενοι έχουν καταγραφεί στο Αιγαίο αφότου τέθηκε σε ισχύ η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας 4. Εξακολουθεί να συντελείται μια ανθρώπινη τραγωδία, αλλά ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει σημαντική μείωση από τα περίπου 1 100 άτομα που έχασαν τη ζωή τους κατά την ίδια περίοδο το 2015-2016. 1 2 3 4 http://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18-eu-turkey-statement/ Σε συνέχεια των COM(2016) 231 final της 20ής Απριλίου 2016 («πρώτη έκθεση»), COM(2016) 349 final της 15ης Ιουνίου 2016 («δεύτερη έκθεση»), COM(2016) 634 final της 28ης Σεπτεμβρίου 2016 («τρίτη έκθεση») και COM(2016) 792 final της 8ης Δεκεμβρίου 2016 («τέταρτη έκθεση»). http://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2016/12/15-euco-conclusions-final/ Τα στοιχεία παρέχονται από τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και αφορούν την περίοδο από την 1η Απριλίου 2016 έως τις 23 Φεβρουαρίου 2017. 2

18/3 - Δήλωση ΕΕ-Τουρκίας 22,500 Παράνομες διελεύσεις των θαλάσσιων συνόρων από την Τουρκία στην Ελλάδα την περίοδο 2016-2017 ανά εβδομάδα 20,000 17,500 15,000 12,500 10,000 7,500 5,000 2,500 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 1 2 3 4 5 6 7 8 2016 2017 Ενίσχυση του συντονισμού και της συνεργασίας Ο συντονιστής της ΕΕ συνεργάστηκε στενά με τις ελληνικές αρχές, τους οργανισμούς της ΕΕ, τους διεθνείς οργανισμούς και τα κράτη μέλη για την εφαρμογή του κοινού σχεδίου δράσης 5 για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Ο συντονιστής της ΕΕ συνέχισε επίσης να διασφαλίζει την καθημερινή παρακολούθηση της δήλωσης από κοινού με τις ελληνικές και τις τουρκικές αρχές, τους οργανισμούς της ΕΕ, τους διεθνείς οργανισμούς και άλλα κράτη μέλη με στόχο την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, την αύξηση του αριθμού μεταναστών που επιστρέφουν από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία και τη θέσπιση κατάλληλων μέτρων ασφαλείας στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη βελτίωση του συνθηκών διαβίωσης και τη δημιουργία κατάλληλων καταλυμάτων, συμπεριλαμβανομένων κλειστών εγκαταστάσεων στα νησιά, καθώς και στη βελτίωση της παραγωγικότητας των επιτροπών προσφυγών 6. 5 6 Τα επιχειρησιακά μέτρα που καθορίστηκαν στο κοινό σχέδιο δράσης μεταξύ της Ελλάδας και της Επιτροπής, περιλαμβάνουν μέτρα για: την επιτάχυνση της διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου μεταξύ άλλων και στο στάδιο προσφυγής τη βελτίωση του συντονισμού, της διαχείρισης, της ασφάλειας και προστασίας στα νησιά; την αύξηση του ποσοστού των επιστροφών των αιτούντων άσυλο των οποίων η αίτηση απορρίφθηκε ως απαράδεκτη στην Τουρκία ή στις χώρες καταγωγής τους μέσω της παροχής περισσότερων κινήτρων για υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές τη δημιουργία πρόσθετων ικανοτήτων υποδοχής και κράτησης στα νησιά και τη βελτίωση των υποδομών τους και τη μεταφορά των μεταναστών που παραπέμπονται στην τακτική διαδικασία ασύλου, συμπεριλαμβανομένων των ευάλωτων ομάδων, σε ειδικές εγκαταστάσεις στην ηπειρωτική Ελλάδα. Στους κύριους εταίρους υλοποίησης του κοινού σχεδίου δράσης συγκαταλέγονται η Ελληνική Υπηρεσία Ασύλου, η Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης, η Αρχή Προσφυγών, η Ελληνική Αστυνομία, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο και η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή. Ο συντονιστής της ΕΕ παρακολουθεί στενά την υλοποίηση, συντάσσει δύο φορές τον μήνα έκθεση παρακολούθησης (βλέπε παράρτημα 1) και παρέχει στήριξη, όπου χρειάζεται, προκειμένου να διασφαλιστεί η υλοποίηση εντός των ταχθεισών προθεσμιών. Ο συντονισμός των δραστηριοτήτων συνεχίστηκε μέσω συνεδριάσεων της διευθύνουσας επιτροπής δύο φορές τον μήνα, διυπηρεσιακών συνεδριάσεων δύο φορές τον μήνα και εβδομαδιαίων συνεδριάσεων της περιφερειακής ειδικής ομάδας της ΕΕ. Η περιφερειακή ειδική ομάδα της ΕΕ εντατικοποιεί τον επιχειρησιακό συντονιστικό της ρόλο για να αποτελέσει την κύρια πλατφόρμα για την εξέταση των επιλεγμένων βασικών θεμάτων μετανάστευσης και ασφάλειας, καθώς και των επιχειρησιακών προκλήσεων που ανακύπτουν στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Στο πλαίσιο αυτό, οι μελλοντικές διυπηρεσιακές συνεδριάσεις πρόκειται να συγκαλούνται σε βάση ad hoc προκειμένου να εξετάζονται δράσεις στις οποίες συμμετέχει συγκεκριμένος κατάλογος ενδιαφερόμενων φορέων. 3

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει επανειλημμένα αναγνωρίσει ότι η συμμετοχή των κρατών μελών είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα της υποστήριξης που παρέχουν οι οργανισμοί της ΕΕ για την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας. Οι κίνδυνοι ανθρωπιστικού χαρακτήρα και δημόσιας τάξης από την ύπαρξη μεγάλου αριθμού παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο στα νησιά με περιορισμένες ικανότητες υποδοχής ενισχύουν την επιτακτική ανάγκη επείγουσας ανταπόκρισης από μέρους των κρατών μελών στις ανάγκες που έχουν προσδιοριστεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο και την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή. Η αποτελεσματικότητα του υφιστάμενου αποσπασμένου προσωπικού μπορεί επίσης να μεγιστοποιηθεί με την ανταπόκριση στις προσκλήσεις με τα προσδιορισθέντα προσόντα, και με περισσότερο μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις για την οικοδόμηση της αποτελεσματικότητας. Η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο έχει καλέσει τα κράτη μέλη να συμβάλουν με εμπειρογνώμονες στην εφεδρεία επέμβασης για το άσυλο, για να στηρίζουν ανά πάσα στιγμή και σε επαρκείς αριθμούς τα κράτη μέλη που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή. Επιπλέον, έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο πιλοτικό πρόγραμμα κατάρτισης ώστε να υπάρχει η δυνατότητα τοποθέτησης ακόμη και χειριστών υποθέσεων με περιορισμένη εμπειρία σε εθνικό επίπεδο για τη στήριξη των ελληνικών αρχών. Ωστόσο, οι ελλείψεις που καταγράφηκαν στις προηγούμενες εκθέσεις δεν έχουν ακόμη καλυφθεί πλήρως. Έως τις 27 Φεβρουαρίου, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο είχε τοποθετήσει 118 διερμηνείς στην Ελλάδα και 89 εμπειρογνώμονες από κράτη μέλη, εκ των οποίων 73 τοποθετήθηκαν στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης - 59 από αυτούς είναι χειριστές υποθέσεων. Αυτό σημαίνει ότι οι τρέχουσες ελλείψεις ανέρχονται σε 77 εμπειρογνώμονες. Όσον αφορά τη στήριξη των συνόρων, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή έχει τοποθετήσει 790 υπαλλήλους στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων 70 υπαλλήλων με σκοπό την υποστήριξη της επανεισδοχής ως μέρους της εφαρμογής της δήλωσης. Δεν υπάρχει έλλειψη υπαλλήλων για σκοπούς συνοδείας και επανεισδοχής, ενώ υπάρχει κενό υπαλλήλων για την επιτήρηση των συνόρων και ανεπαρκής τεχνικός εξοπλισμός για την επιτήρηση των συνόρων. Στην περίπτωση της Ευρωπόλ, έχει συσταθεί εφεδρεία 116 προσκεκλημένων υπαλλήλων που έχουν αποσπαστεί από κράτη μέλη και έχουν καταρτιστεί από την Ευρωπόλ για να παράσχουν στήριξη, όποτε απαιτείται. Από τον Σεπτέμβριο του 2016 έχουν τοποθετηθεί για περίοδο τριών μηνών εκ περιτροπής στα πέντε ελληνικά κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Μετά από δεύτερη πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος, η Ευρωπόλ διεξάγει τώρα διαδικασία επιλογής, με σκοπό να αυξήσει την εφεδρεία σε περίπου 250 διαθέσιμους προσκεκλημένους υπαλλήλους. Ο αριθμός των προσκεκλημένων υπαλλήλων μπορεί να διαφέρει ανά εβδομάδα επί του παρόντος, ο αριθμός που έχει τοποθετηθεί στα ελληνικά κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης για τη διενέργεια δευτερογενών ελέγχων ασφαλείας είναι 12. Επιπλέον, τρεις υπάλληλοι σταθμεύουν στην Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της ΕΕ στον Πειραιά για σκοπούς συντονισμού. Η τοποθέτηση Ευρωπαίου αξιωματικού-συνδέσμου μετανάστευσης στην Τουρκία από την 1η Φεβρουαρίου βοηθά επίσης την προσπάθεια συντονισμού. Το ΝΑΤΟ συμβάλλει στις διεθνείς προσπάθειες για την αναχαίτιση της παράνομης διακίνησης και της παράτυπης μετανάστευσης μέσω πληροφοριών ασφαλείας, επιτήρησης και αναγνώρισης στο Αιγαίο. Οι επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και του ΝΑΤΟ περιλαμβάνουν τις δραστηριότητες έγκαιρης προειδοποίησης και επιτήρησης καθώς και την ανταλλαγή επιχειρησιακών πληροφοριών με την Ελληνική και την Τουρκική Ακτοφυλακή. Η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και η ναυτική διοίκηση του ΝΑΤΟ συνεχίζουν να συνεργάζονται ώστε να διαμορφώσουν κοινή εικόνα της κατάστασης. Στόχος είναι η ενίσχυση των γνώσεων σχετικά με συμβάντα και διαδρομές παράνομης διακίνησης, η βελτίωση της ανταλλαγής πληροφοριών και, εν τέλει, η αύξηση της ανίχνευσης και της σύλληψης των διακινητών. Το ΝΑΤΟ έχει παράσχει εξοπλισμό για να μπορεί η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή να έχει πρόσβαση στο περιφερειακό περιορισμένο δίκτυό του. Ο Οργανισμός, από την πλευρά του, έχει επίσης ανοίξει τη δική του εφαρμογή αναφοράς για ανταλλαγή πληροφοριών, και ένας αξιωματικός-σύνδεσμος που έχει τοποθετηθεί στο ΝΑΤΟ διασφαλίζει τον συνεχή επιχειρησιακό συντονισμό 7. 7 Επιπλέον, η κεντρική υπηρεσία της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής και η ναυτική διοίκηση του ΝΑΤΟ διοργανώνουν στρατηγικές επιχειρησιακές συνεδριάσεις σε τακτική βάση. 4

Πρωτοβουλίες ενημέρωσης Η ειδική ομάδα για τη στρατηγική ενημέρωσης των μεταναστών, που συνέστησε η Επιτροπή, έχει θέσει τα θεμέλια ώστε μια κοινοπραξία έγκυρων μέσων ενημέρωσης να δημιουργήσει την πολύγλωσση διαδικτυακή πύλη πληροφοριών «InfoMigrants.net». Αυτή η πύλη έχει ως στόχο να απευθύνεται σε εκατομμύρια δυνητικούς μετανάστες παγκοσμίως και να τους ενημερώνει σχετικά με τους κινδύνους και τη νομική πραγματικότητα μια δεύτερη έκδοση της πύλης αναμένεται να εγκαινιαστεί τον Μάρτιο του 2017. Όσον αφορά τα νησιά, η Ελλάδα δημιούργησε κέντρα πληροφόρησης στη Χίο και Λέσβο για να μεταφέρει ένα ενιαίο μήνυμα προς τους μετανάστες. Τώρα σκοπεύει να λάβει ανάλογα μέτρα στα άλλα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Εκπονούνται επίσης, σε συνεργασία με τις ελληνικές αρχές, την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο, τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης και την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες, γενικό ενημερωτικό υλικό και φυλλάδια που θα περιέχουν σαφές κοινό μήνυμα. Το υλικό αυτό θα διανέμεται συστηματικά στους μετανάστες κατά την άφιξή τους. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Τα κράτη μέλη πρέπει να διαθέσουν επειγόντως το προσωπικό που απαιτείται για να ανταποκριθούν στις ανάγκες που έχουν προσδιοριστεί από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο και την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που διαθέτουν τα προσόντα που έχουν προσδιοριστεί, καθώς και για περισσότερο μακροπρόθεσμες τοποθετήσεις. 2. Επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών από την Ελλάδα στην Τουρκία Η δήλωση προβλέπει την επιστροφή όλων των νέων παράτυπων μεταναστών και αιτούντων άσυλο που μετέβησαν από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά μετά τις 20 Μαρτίου, των οποίων οι αιτήσεις ασύλου έχουν κριθεί απαράδεκτες ή αβάσιμες. Τα μέτρα αυτά εκτελούνται αυστηρά σύμφωνα με τις απαιτήσεις που απορρέουν από το ενωσιακό και διεθνές δίκαιο και με πλήρη σεβασμό της αρχής της μη επαναπροοώθησης 8. Τρέχουσα κατάσταση Από την τέταρτη έκθεση έως τις 24 Φεβρουαρίου, 151 άτομα που εισήλθαν στην Ελλάδα μέσω Τουρκίας έχουν επιστρέψει στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένων 64 Σύριων. Στις άλλες ιθαγένειες περιλαμβάνονταν πολίτες από το Πακιστάν (35), την Αλγερία (17), το Μαρόκο (10), το Μπανγκλαντές (7), το Ιράν (6), τη Νιγηρία (5), το Ιράκ (3), το Αφγανιστάν (2), την Αίγυπτο (1) και την Παλαιστίνη (1). Ο συνολικός αριθμός των μεταναστών που επέστρεψαν στην Τουρκία από την ημερομηνία της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας είναι 1 487. Τα άτομα που επέστρεψαν είχαν λάβει απορριπτικές αποφάσεις για τη χορήγηση ασύλου (συμπεριλαμβανομένων των απορριπτικών αποφάσεων σε δεύτερο βαθμό), είχαν ανακαλέσει τις αιτήσεις ασύλου τους ή τις αιτήσεις τους διεθνούς προστασίας ή δεν είχαν υποβάλει ποτέ αίτηση ασύλου. Παρόλο που πραγματοποιούνται επιστροφές από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία, ο αριθμός των ατόμων που επιστρέφουν, παραμένει πολύ μικρότερος από τον αριθμό των αφίξεων, προσθέτοντας επομένως επιπλέον πίεση στις εγκαταστάσεις των κέντρων υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά. Αυτό οφείλεται στις συσσωρευμένες καθυστερήσεις κατά τη διεκπεραίωση αιτήσεων ασύλου όλων των σταδίων στα ελληνικά νησιά και σε προβλήματα σε σχέση με τον εντοπισμό των μεταναστών στα διάφορα στάδια των διαδικασιών ασύλου και επιστροφής τους. Ορισμένα από τα μέτρα που περιλαμβάνονται στο κοινό σχέδιο δράσης 8 Κάθε άτομο που έφθασε στα ελληνικά νησιά μετά τις 20 Μαρτίου έχει το δικαίωμα να υποβάλει αίτηση για άσυλο. Κάθε αίτηση διεκπεραιώνεται χωριστά, λαμβανομένης υπόψη της ιδιαίτερης περίπτωσης του αιτούντος, σύμφωνα με την οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου. Αυτό αποκλείει τις ομαδικές απελάσεις οποιουδήποτε είδους. Οι αιτούντες έχουν το δικαίωμα προσφυγής και το δικαίωμα να ασκήσουν πραγματική δικαστική προσφυγή κατά αρνητικής απόφασης σχετικά με την αίτηση ασύλου τους. Τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία έχουν λάβει και εφαρμόζουν τα κατάλληλα νομικά μέτρα για να εξασφαλιστεί η πλήρης τήρηση του ενωσιακού και του διεθνούς δικαίου. 5

στοχεύουν στην αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος: η θέσπιση αποδοτικού συστήματος παρακολούθησης της υπόθεσης, η συνέχιση της επιβολής γεωγραφικών περιορισμών στους μετανάστες στα νησιά, και η δημιουργία επαρκούς ικανότητας υποδοχής συμπεριλαμβανομένων κλειστών κέντρων στα νησιά. Οι εργασίες για τις εν λόγω δράσεις είναι υπό εξέλιξη και θα πρέπει να ενισχυθούν προκειμένου να καταστεί δυνατή η πρόοδος στον τομέα της επιστροφής. Στις 20 Ιανουαρίου 2017, πραγματοποιήθηκε στην Άγκυρα η πρώτη τριμερής συνάντηση μεταξύ της Επιτροπής, της Ελλάδας και της Τουρκίας, για να ενισχυθεί η συνεργασία και να βελτιωθούν οι επιχειρήσεις επιστροφής. Οι επιχειρήσεις επιστροφής που πραγματοποιήθηκαν μέχρι σήμερα συζητήθηκαν λεπτομερώς για να εντοπιστούν οι δυσκολίες και οι λύσεις για το μέλλον. Έχουν οριστεί αρμόδιοι επικοινωνίας από την Τουρκία και την Ελλάδα ώστε να επιτρέπεται η άμεση επικοινωνία, ιδίως όσον αφορά τις ειδικές επιχειρήσεις επιστροφής, και να συνεχίζεται η παρακολούθηση οποιωνδήποτε εντοπισθέντων εμποδίων και συμφωνήθηκε ότι οι τριμερείς συνεδριάσεις θα οργανώνονται σε τακτική βάση ανά δίμηνο. Χρειάζεται να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για να δοθεί στους μετανάστες η δυνατότητα αποτελεσματικής οικειοθελούς επιστροφής, είτε στην Τουρκία είτε στις χώρες καταγωγής τους. Οι προσπάθειες για αύξηση της οικειοθελούς επιστροφής από τα ελληνικά νησιά συνεχίζονται, ενθαρρυνόμενες από την πρόσφατη ενίσχυση του προγράμματος υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής και επανένταξης, που περιλαμβάνει μέτρα επανένταξης για όλους τους συμμετέχοντες. Εντός των 12 εβδομάδων που ακολούθησαν την τέταρτη έκθεση, περίπου 283 μετανάστες επέστρεψαν οικειοθελώς στη χώρα καταγωγής τους από τα νησιά (καθώς και 900 από την ηπειρωτική χώρα), με την υποστήριξη του ελληνικού προγράμματος. Από τις αρχές του 2016, συνολικά περίπου 7 000 μετανάστες έχουν χρησιμοποιήσει το πρόγραμμα υποστηριζόμενης οικειοθελούς επιστροφής και επανένταξης. Η Ελλάδα ενθαρρύνεται περαιτέρω να συμμετάσχει πλήρως στα χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ κοινά προγράμματα για την επιστροφή (ιδίως το πρόγραμμα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Επανένταξης) μέσω στενής και προορατικής συνεργασίας με τους κύριους οργανισμούς υλοποίησης και της πλήρους αξιοποίησης της διαθέσιμης οικονομικής και τεχνικής στήριξης. Οι μετανάστες που δεν είναι Σύροι υπήκοοι επιστρέφονται από τα ελληνικά νησιά στην Τουρκία ακτοπλοϊκώς και μεταφέρονται σε κέντρο απομάκρυνσης στο Kirklareli όπου ενημερώνονται για τα δικαιώματά τους, όπως μεταξύ άλλων για τη δυνατότητα υποβολής αίτησης υπαγωγής σε καθεστώς προστασίας στην Τουρκία. Έως τώρα 9 55 άτομα έχουν υποβάλει αιτήσεις στις τουρκικές αρχές: σε ένα άτομο χορηγήθηκε καθεστώς πρόσφυγα, 43 αιτήσεις εκκρεμούν, ενώ τέσσερα άτομα έχουν λάβει αρνητική απάντηση 10. 529 άτομα, τα οποία δεν υπέβαλαν αίτηση χορήγησης καθεστώτος πρόσφυγα στην Τουρκία, έχουν επιστρέψει στις χώρες καταγωγής τους. Σε πρόσφατη επίσκεψη αρχών της ΕΕ κατέστη δυνατό να επαληθευτεί ότι η κατάσταση στο κέντρο συνάδει με τα απαιτούμενα πρότυπα. Όσον αφορά τους Σύριους, επιστρέφονται από τα ελληνικά νησιά αεροπορικώς και τοποθετούνται σε προσφυγικό καταυλισμό στο Duzici. Έχουν δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση προσωρινής προστασίας και, μετά από ταχεία διαδικασία προκαταγραφής για προσωρινή προστασία, αφήνονται ελεύθεροι από τον καταυλισμό και εγκαθίστανται στην επαρχία της επιλογής τους ή, εάν το προτιμούν, παραμένουν στον καταυλισμό. Έως τώρα όλοι οι Σύριοι που επιστράφηκαν είχαν προκαταγραφεί, με εξαίρεση δέκα που αποφάσισαν να επιστρέψουν οικειοθελώς στη Συρία. 133 από αυτούς επέλεξαν να ζήσουν εκτός του καταυλισμού, ενώ 16 αποφάσισαν να μείνουν στον καταυλισμό. Νομικά μέτρα Η Ελληνική Αρχή Προσφυγών έχει πλέον συστήσει 13 επιτροπές προσφυγών αύξηση κατά επτά επιτροπές προσφυγών μετά την τέταρτη έκθεση εκ των οποίων οι 12 είναι επιχειρησιακές, και λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με προσφυγές κατά των πρωτοβάθμιων αποφάσεων της Ελληνικής Υπηρεσίας Ασύλου που υποβλήθηκαν από τις 20 Ιουλίου και μετά, στο πλαίσιο των διαδικασιών σχετικά τόσο με το παραδεκτό όσο και με την επιλεξιμότητα. 9 10 Σύμφωνα με τις πληροφορίες που ελήφθησαν από τις τουρκικές αρχές. Επιπλέον, επτά αιτήσεις ταξινομήθηκαν ως «άλλες» (ανακληθείσες, κ.λπ.). 6

Όσον αφορά τις υποθέσεις στα ελληνικά νησιά, ο συνολικός αριθμός προσφυγών κατά των 11 752 11 πρωτοβάθμιων αποφάσεων της Υπηρεσίας Ασύλου σχετικά με το παραδεκτό και επί της ουσίας ανέρχεται έως τώρα σε 2 846 12. Έως τώρα έχουν εκδοθεί 1 319 δευτεροβάθμιες αποφάσεις επί αυτών των 2 846 υποθέσεων προσφυγής (δηλαδή για το 46 % των υποθέσεων). Από τις 439 έως σήμερα αποφάσεις επί προσφυγών σχετικά με το παραδεκτό, 24 δευτεροβάθμιες αποφάσεις επί προσφυγών επιβεβαίωσαν τις πρωτοβάθμιες αποφάσεις απόρριψης της αίτησης ως απαράδεκτης ενώ 415 δευτεροβάθμιες αποφάσεις επί προσφυγών ανέτρεψαν τις πρωτοβάθμιες αποφάσεις απόρριψης 13. Όσον αφορά τις 880 αποφάσεις επί της ουσίας των προσφυγών, 876 δευτεροβάθμιες αποφάσεις επιβεβαίωσαν τις πρωτοβάθμιες απορριπτικές αποφάσεις ενώ τέσσερις 14 ανέτρεψαν τις σχετικές απορριπτικές αποφάσεις. Η λήψη αποφάσεων από τις νέες επιτροπές προσφυγών εξακολούθησε να είναι βραδεία. Έως σήμερα οι επιτροπές προσφυγών εξέδωσαν 880 αποφάσεις στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας 21 σχετικά με το παραδεκτό και 859 15 επί της ουσίας. Το Δ Τμήμα του ελληνικού Συμβουλίου της Επικρατείας στην απόφασή του της 15ης Φεβρουαρίου 2017, σε προσφυγή που ασκήθηκε από δύο υπηκόους Συρίας και μια ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση, αποφάσισε να παραπέμψει στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας το ερώτημα κατά πόσον η απόφαση της επιτροπής προσφυγών να κηρύξει απαράδεκτη την αίτηση ασύλου των προσφευγόντων βάσει της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας ήταν συμβατή με το ελληνικό και το ενωσιακό δίκαιο. Η παραπομπή αφορά επίσης το ερώτημα του κατά πόσον οι προσφεύγοντες είχαν πρόσβαση σε πραγματική προσφυγή. Η απόφαση της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας εκκρεμεί προς το παρόν. Ως ημερομηνία για την εκδίκαση της υπόθεσης από την Ολομέλεια έχει οριστεί η 10η Μαρτίου 2017. Επιχειρησιακά μέτρα Οι ελληνικές αρχές έλαβαν μέτρα, με την υποστήριξη της Επιτροπής, για την αντιμετώπιση της κατάστασης στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και των δύσκολων συνθηκών για τους μετανάστες, για τον τοπικό πληθυσμό, καθώς και για όσους εργάζονται στα νησιά. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές επί του παρόντος 14 371 16 μετανάστες βρίσκονται στα νησιά, τη στιγμή που οι διαθέσιμες θέσεις στις επίσημες εγκαταστάσεις υποδοχής είναι μόλις 7 450, συν τις 1 564 επιπλέον θέσεις στο πλαίσιο του προγράμματος ενοικίασης στέγης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Η μεγάλη πίεση που δέχονται οι ελληνικές αρχές λόγω της παρουσίας περίπου 62 300 μεταναστών στην ηπειρωτική χώρα και τα νησιά περιπλέκει επίσης τη διαχείριση της κατάστασης στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης. Η Ελλάδα έχει λάβει σειρά μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης, καταβάλλοντας προσπάθειες για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεων και εξασφαλίζοντας αποτελεσματικότερες διαδικασίες. Ελήφθησαν μέτρα με τη στήριξη της Επιτροπής για την εξασφάλιση εγκαταστάσεων υποδοχής προσαρμοσμένων στον χειμώνα για όλους τους μετανάστες, καθώς και για την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας που καλύπτει τρόφιμα, ρουχισμό, ιατρική περίθαλψη, και κατάλληλες υπηρεσίες ύδρευσης και αποχέτευσης. Επί του παρόντος στη Λέσβο, όλοι οι μετανάστες που έμεναν σε αυτοσχέδιες ατομικές σκηνές έχουν μεταφερθεί σε καταλύματα καλύτερα προσαρμοσμένα στις χειμερινές συνθήκες, ενώ συνεχίζονται οι κατασκευαστικές εργασίες για την περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στον καταυλισμό στη Μόρια, και την επέκταση της χωρητικότητας του καταυλισμού Καρά Τεπέ. Ειδικότερα, μετανάστες έχουν μεταφερθεί σε ξενοδοχεία και 11 12 13 14 15 16 Έως τις 19 Φεβρουαρίου, είχαν υποβληθεί συνολικά 14 259 αιτήσεις ασύλου στα ελληνικά νησιά αφότου τέθηκε σε ισχύ η δήλωση. Επί αυτών των 14 259 αιτήσεων, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου έχει εκδώσει 11 752 αποφάσεις στο πλαίσιο των διαδικασιών στα νησιά από τις 20 Μαρτίου και μετά, 8 378 σχετικά με το παραδεκτό και 3 374 επί της ουσίας. Στις 19 Φεβρουαρίου 2017. Ο συνολικός αριθμός περιλαμβάνει τις δευτεροβάθμιες αποφάσεις που ανέτρεψαν πρωτοβάθμιες αποφάσεις περί απαραδέκτου ή χορήγησαν καθεστώς πρόσφυγα. Ο συνολικός αυτός αριθμός δεν περιλαμβάνει τις δευτεροβάθμιες αποφάσεις που χορηγούν καθεστώς πρόσφυγα, καθώς και αυτές που ανέτρεψαν πρωτοβάθμιες αποφάσεις απόρριψης αίτησης ως απαράδεκτης. Πρόκειται για διαφορετική μέθοδο από εκείνη που χρησιμοποιήθηκε στην τέταρτη έκθεση. Επικυρώθηκαν οι απορριπτικές πρωτοβάθμιες αποφάσεις σε 876 υποθέσεις ενώ ανατράπηκαν σε τέσσερις υποθέσεις. Στις 27 Φεβρουαρίου 2017. 7

διαμερίσματα, στον καταυλισμό Καρά Τεπέ, σε καλύτερα προσαρμοσμένες στις χειμερινές συνθήκες σκηνές, καθώς και σε σκηνή τύπου Rub Hall κοντά στον καταυλισμό στη Μόρια. Οι εργασίες βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη στη Σάμο, με την προσθήκη καταλυμάτων στο υφιστάμενο κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης. Στα μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών και τη μείωση του αριθμού των μεταναστών στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης συγκαταλέγεται επίσης η μεταφορά ευάλωτων μεταναστών και οικογενειών σε ξενοδοχεία ή ενοικιαζόμενα καταλύματα στο πλαίσιο του προγράμματος ενοικίασης στέγης της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες. Πρόσφυγες και μετανάστες που δεν μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία, όπως οι ευάλωτες ομάδες και οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, μεταφέρονται επίσης στην ηπειρωτική χώρα 17. Περίπου 5 400 άτομα έχουν πλέον μεταφερθεί στην ηπειρωτική χώρα 18. Οι μόνιμοι Έλληνες συντονιστές, οι οποίοι έως τις 20 Φεβρουαρίου είχαν αναλάβει τα καθήκοντά τους σε όλα τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, είναι υπεύθυνοι για τη συνολική διαχείριση των εν λόγω κέντρων και ειδικά για την αντιμετώπιση σχετικών με την ασφάλεια και τη δημόσια τάξη ανησυχιών. Εκπονήθηκαν κατευθυντήριες γραμμές έκτακτης ανάγκης, συμπεριλαμβανομένων οδηγιών εκκένωσης, από την Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη συμμετοχή επίσης της ελληνικής Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Η Ελληνική Αστυνομία εκπόνησε γενικά σχέδια ασφάλειας για κάθε κέντρο υποδοχής και ταυτοποίησης, που θα καλύπτει την ασφάλεια τόσο του προσωπικού όσο και των μεταναστών, και περιλαμβάνουν επίσημα σχέδια απομάκρυνσης των προαναφερομένων. Όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών, το κοινό σχέδιο δράσης για την εφαρμογή της δήλωσης έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει αυτό το ζήτημα με την επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου σε πρώτο και δεύτερο βαθμό. Η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου έχει επίσης αυξήσει τις ικανότητές της και περισσότερο προσωπικό τοποθετείται στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης στα νησιά. Παρά τα μέτρα που ελήφθησαν στο πλαίσιο της εφαρμογής του κοινού σχεδίου δράσης, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερα για την αντιμετώπιση της κατάστασης στα νησιά. Η Υπηρεσία Καταγραφής και Ταυτοποίησης θα πρέπει, κατά προτεραιότητα, να οριστικοποιήσει και να εγκρίνει τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, λαμβάνοντας πλήρως υπόψη τη δήλωση ΕΕ-Τουρκίας. Επιπλέον, το χρονικό όριο μεταξύ της υποβολής και της κατάθεσης μιας αίτησης θα πρέπει να μειωθεί σύμφωνα με το άρθρο 6 παράγραφος 2 της οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου, που ορίζει ότι ένα άτομο που έχει υποβάλει αίτηση διεθνούς προστασίας πρέπει να έχει πραγματική δυνατότητα να την καταθέσει το ταχύτερο δυνατό. Επιπλέον, ενώ η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή συγχρηματοδοτεί την τοποθέτηση 280 αστυνομικών της ΕΛΑΣ στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, η συντονισμένη και αποτελεσματική χρήση τους πρέπει να διευκολυνθεί περαιτέρω και να προγραμματιστεί για να κατοχυρώνεται η βέλτιστη δυνατή ασφάλεια στους χώρους αυτούς. Η χρηματοδοτική ενίσχυση της ΕΕ προς την Ελλάδα Μολονότι η αναθεώρηση των εθνικών προγραμμάτων της Ελλάδας για την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης έχει ολοκληρωθεί και η αντίστοιχη διαδικασία στο πλαίσιο του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας βρίσκεται επί του παρόντος στο στάδιο της ολοκλήρωσης, και η Ελλάδα εν τέλει άρχισε να χρησιμοποιεί τους πόρους των προγραμμάτων αυτών, η Επιτροπή εξακολουθεί να παροτρύνει τις ελληνικές αρχές για την περαιτέρω χρήση των εθνικών της προγραμμάτων 19 με αποδοτικό και αποτελεσματικό τρόπο. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να υιοθετήσουν όλα τα σχετικά νομοθετικά, διοικητικά και επιχειρησιακά μέτρα και να βελτιώσουν τον συντονισμό μεταξύ των σχετικών φορέων, να 17 18 19 Οι μεταφορές αυτές πραγματοποιούνται μόνο σε ειδικές περιπτώσεις, όταν η αίτηση ασύλου έχει αξιολογηθεί σε πρώτο βαθμό και χρειάστηκε να παραπεμφθεί στην τακτική διαδικασία ασύλου για περαιτέρω επεξεργασία. Έως τις 10 Φεβρουαρίου 2017. Τα άτομα αυτά εντάχθηκαν στο πρόγραμμα ενοικίασης στέγης της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες ή σε χώρους στέγασης στην ηπειρωτική χώρα, ή εξασφάλισαν οι ίδιοι στέγη εκεί. Η παροχή κατάλληλης στέγης για ασυνόδευτους ανηλίκους παραμένει βασική προτεραιότητα για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει διαθέσει κονδύλια για πρόσθετη χωρητικότητα υποδοχής και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να επιταχύνουν τη μετεγκατάσταση επιλέξιμων ασυνόδευτων ανηλίκων από την Ελλάδα και την Ιταλία. Διατίθενται 509 εκατ. EUR για την περίοδο 2014-2020 στο πλαίσιο αυτών των προγραμμάτων. 8

ενισχύσουν την επιχειρησιακή ικανότητα και να βελτιώσουν τους μηχανισμούς υλοποίησης, μεταξύ άλλων με τον εξορθολογισμό των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων. Η βοήθεια έκτακτης ανάγκης για την Ελλάδα μέσω του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και του Ταμείου Εσωτερικής Ασφάλειας έχει αυξηθεί σε 356,8 εκατ. EUR, εκ των οποίων εκτιμάται ότι περίπου 70 εκατ. EUR στηρίζουν άμεσα την εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, είτε με απευθείας χορήγηση στις ελληνικές αρχές είτε μέσω ενωσιακών οργανισμών και διεθνών οργανισμών 20. Επιπλέον, το 2016 η Επιτροπή σύναψε συμβάσεις ύψους 192 εκατ. EUR, στο πλαίσιο του νέου μέσου στήριξης έκτακτης ανάγκης για να συνεργαστεί με διεθνείς οργανώσεις και ΜΚΟ για την αντιμετώπιση των ανθρωπιστικών αναγκών των προσφύγων στην Ελλάδα. Επιπλέον ποσό 253,6 εκατ. EUR θα είναι διαθέσιμο το 2017 στο πλαίσιο του μέσου αυτού για να συνεχιστούν οι προσπάθειες παροχής βοήθειας. Μολονότι το μεγαλύτερο μέρος της εν λόγω χρηματοδότησης απευθύνεται σε άτομα στην ηπειρωτική χώρα, στηρίζει επίσης δράσεις στα νησιά, όπου η ενίσχυση χορηγείται μέσω χρηματικής βοήθειας πολλαπλών σκοπών, και της παροχής υγειονομικής περίθαλψης, τροφής, αποχέτευσης και άλλων βασικών υπηρεσιών. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Επείγουσα επιτάχυνση της διεκπεραίωσης των αιτήσεων ασύλου και του αριθμού των αποφάσεων ανά επιτροπή προσφυγών, με προτεραιότητα στα νησιά και ενίσχυση του ρυθμού των επιστροφών στην Τουρκία στο πλαίσιο της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας εξασφάλιση της απαιτούμενης ικανότητας υποδοχής, συμπεριλαμβανομένων κλειστών κέντρων στα νησιά οριστικοποίηση και έγκριση των τυποποιημένων διαδικασιών λειτουργίας για τα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης, λαμβανομένης πλήρως υπόψη της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας θέση σε εφαρμογή όλων των νομοθετικών, διοικητικών και επιχειρησιακών μέτρων ώστε να εξασφαλισθεί η αποδοτική και αποτελεσματική χρήση της ενωσιακής χρηματοδότησης που διατίθεται στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων της Ελλάδας ως επείγον ζήτημα. 3. Πρόγραμμα «ένας προς έναν» Επανεγκατάσταση από την Τουρκία στην ΕΕ Τρέχουσα κατάσταση Στις 27 Δεκεμβρίου 2017 ο συνολικός αριθμός Σύριων που είχαν επανεγκατασταθεί από την Τουρκία στην ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1 ανερχόταν σε 3 565. Μετά την τέταρτη έκθεση, 954 Σύριοι έχουν επανεγκατασταθεί σε εννέα κράτη μέλη (Βέλγιο, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Κάτω Χώρες, Λετονία, Λουξεμβούργο) 21. Ο συνολικός αριθμός των ατόμων που έχουν εγκριθεί και αναμένουν επανεγκατάσταση ανέρχεται σήμερα σε 965. Όπως και στην προηγούμενη περίοδο αναφοράς, ο ρυθμός επανεγκατάστασης έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο σε σύγκριση με τις επιστροφές από τα ελληνικά νησιά, και υπάρχει τακτικός ρυθμός επανεγκαταστάσεων 22, ο οποίος πρέπει να διατηρηθεί και να ενισχυθεί περαιτέρω. 20 21 22 Αυτή η σημαντική οικονομική ενίσχυση της ΕΕ διατέθηκε για την ικανοποίηση αναγκών στέγασης, καταλυμάτων, υγειονομικής περίθαλψης, μεταφοράς και άλλων αναγκών στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και αλλού στα νησιά μέσω κονδυλίων που χορηγήθηκαν στο Υπουργείο Άμυνας και στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες αύξησε τη δυναμικότητα του Υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Μεταρρύθμισης όσον αφορά τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου και την παροχή υπηρεσιών σε υπηκόους τρίτων χωρών αύξησε τον αριθμό των υπαλλήλων στα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής (ΚΕ.Π.Υ.) και ενίσχυσε τη δυναμικότητα της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Άσυλο όσον αφορά τη διεκπεραίωση των αιτήσεων ασύλου και τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων. Αριθμητικά στοιχεία έως τις 27 Φεβρουαρίου 2017. Επιπλέον, η Νορβηγία έχει μέχρι σήμερα επανεγκαταστήσει 150 Σύριους από την Τουρκία, από τις 4 Απριλίου. Αν και η Νορβηγία εφαρμόζει τις τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας για την επανεγκατάσταση οι οποίες έχουν συμφωνηθεί με την Τουρκία στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1, ο αριθμός των επανεγκαταστάσεων στη Νορβηγία στο πλαίσιο του προγράμματος 1:1 δεν προσμετράται στις επιστροφές Συρίων από την Ελλάδα. COM(2017) 74 final της 8ης Φεβρουαρίου 2017 και COM(2017) 202 final της 2ας Μαρτίου 2017. 9

Τα κράτη μέλη προχωρούν ικανοποιητικά στην προετοιμασία νέων επιχειρήσεων επανεγκατάστασης, συμπεριλαμβανομένων αποστολών στην Τουρκία για τη διενέργεια συνεντεύξεων με υποψηφίους επανεγκατάστασης. Οι τουρκικές αρχές τήρησαν επίσης τη δέσμευσή τους να παρέχουν μεγαλύτερους καταλόγους προτεινόμενων ατόμων. Από την αρχή του έτους, έχουν υποβάλει προς την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες νέους καταλόγους προτεινόμενων ατόμων με πάνω από 11 000 άτομα. Παράλληλα, τα κράτη μέλη της ΕΕ κοινοποίησαν στην Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες τις ποσοστώσεις επανεγκατάστασής τους για το τρέχον έτος. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι πρόσφατες αποφάσεις των Ηνωμένων Πολιτειών μπορεί να έχουν επίπτωση για την ΕΕ, δεδομένου ότι μειώνουν σημαντικά τις διαθέσιμες νομικές επιλογές για σχεδόν 300 000 μη Σύριους, που έχουν καταγραφεί από την Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες στην Τουρκία και ενδιαφέρονται για επανεγκατάσταση. Επιχειρησιακά μέτρα Ως άμεση συνέχεια της έκδοσης της απόφασης (ΕΕ) 2016/1754 του Συμβουλίου 23, η Επιτροπή έλαβε πρώτα ενδεικτικά στοιχεία από τα κράτη μέλη σχετικά με τον αριθμό των Συρίων που βρίσκονται στην Τουρκία, στους οποίους τα κράτη μέλη προτίθενται να χορηγήσουν νόμιμη εισδοχή βάσει της εν λόγω απόφασης. Σε αυτή τη βάση, τα κράτη μέλη προγραμματίζουν να δεχθούν από την Τουρκία πάνω από 34 000 Σύριους, μεταξύ άλλων μέσω του προγράμματος επανεγκατάστασης «ένας προς έναν» από την Τουρκία προς την ΕΕ. Σε συνέχεια αυτής της διαδικασίας «δέσμευσης», η Επιτροπή αναθεώρησε τα εθνικά προγράμματα των οικείων κρατών μελών στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, προκειμένου να συμπεριληφθεί συνολικό ποσό ύψους περίπου 213 εκατ. EUR για την εισδοχή Σύρων υπηκόων που βρίσκονται στην Τουρκία. Το ήμισυ του κονδυλίου αυτού έχει ήδη καταβληθεί ως προχρηματοδότηση. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Διατήρηση του ρυθμού επανεγκατάστασης. 4. Πρόληψη του ανοίγματος νέων θαλάσσιων ή χερσαίων οδών παράτυπης μετανάστευσης Υπάρχουν λίγα στοιχεία από τα οποία να προκύπτει ότι οι προσπάθειες για τον έλεγχο των ροών στη διαδρομή της Ανατολικής Μεσογείου οδήγησαν σε οποιαδήποτε σημαντική ανάπτυξη εναλλακτικών διαδρομών από την Τουρκία. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια της περιόδου αναφοράς, παρότι η Τουρκία συνεχίζει την επιχείρηση «Safe Med» 24, επτά σκάφη, με συνολικά 580 μετανάστες, έφτασαν από την Τουρκία στην Ιταλία και τρία σκάφη με συνολικά 123 μετανάστες 25, σχεδόν αποκλειστικά Σύριους, στην Κύπρο. Ο αριθμός των περιπτώσεων εντοπισμού παράτυπης διέλευσης των χερσαίων συνόρων της Τουρκίας με τη Βουλγαρία και την Ελλάδα φαίνεται να έχει παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα τους τελευταίους έξι μήνες: κατά μέσο όρο την ημέρα καταγράφηκαν περίπου οκτώ περιπτώσεις παράνομης διέλευσης των συνόρων και εισόδου στην Ελλάδα και πέντε στη Βουλγαρία. Μετά την έναρξη επιχείρησης της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής τον Οκτώβριο του 2016, 114 υπάλληλοι έχουν επί του παρόντος τοποθετηθεί στα σύνορα Βουλγαρίας-Τουρκίας. 23 24 25 Η έκδοση της απόφασης (ΕΕ) 2016/1754 του Συμβουλίου, της 29ης Σεπτεμβρίου παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους βάσει της απόφασης (ΕΕ) 2015/1601 χρησιμοποιώντας τις 54 000 μη διατεθείσες θέσεις είτε για την μετεγκατάσταση αιτούντων διεθνή προστασία από την Ιταλία και την Ελλάδα είτε δεχόμενοι στην επικράτειά τους Σύρους υπηκόους που χρήζουν σαφώς διεθνούς προστασίας και βρίσκονται στην Τουρκία, μέσω επανεγκατάστασης ή άλλων μορφών νόμιμης εισδοχής. Σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρείχαν οι τουρκικές αρχές, 1 100 άτομα, 21 σκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής και τέσσερα ελικόπτερα-αεροσκάφη της τουρκικής ακτοφυλακής συμμετέχουν στην επιχείρηση «Safe Med, καθώς και χερσαία οχήματα με κινητά ραντάρ. Από την έναρξη ισχύος της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας, ο συνολικός αριθμός παράτυπων μεταναστών από την Τουρκία στην Κύπρο ανέρχεται σε 447. 10

5. Εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους Ύστερα από την πρόσφατη αποστολή εμπειρογνωμόνων στην Τουρκία, η Επιτροπή προσβλέπει σε ταχεία ολοκλήρωση των τυποποιημένων διαδικασιών λειτουργίας για το εθελοντικό πρόγραμμα εισδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους με το Συμβούλιο και με την Τουρκία. Μόλις συμφωνηθούν οι τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας, θα πρέπει να εκτιμηθεί κατά πόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση της εφαρμογής του εν λόγω προγράμματος. Η δήλωση ΕΕ-Τουρκίας ορίζει ότι το πρόγραμμα θα ενεργοποιηθεί όταν θα παύσουν οι παράτυπες διελεύσεις μεταξύ της Τουρκίας και της ΕΕ ή τουλάχιστον όταν αυτές θα έχουν μειωθεί σημαντικά και με διατηρήσιμο τρόπο. Η όσο το δυνατό συντομότερη υλοποίηση του προγράμματος θα ενισχύσει την εφαρμογή της δήλωσης, παρέχοντας στους Σύριους μια ασφαλή και νόμιμη εναλλακτική επιλογή αντί της παράτυπης μετανάστευσης στην ΕΕ. 6. Ελευθέρωση του καθεστώτος των θεωρήσεων Όσον αφορά την εφαρμογή του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση των θεωρήσεων, εξακολουθεί να εκκρεμεί η εκπλήρωση επτά κριτηρίων αξιολόγησης, όπως επισημάνθηκε στις προηγούμενες εκθέσεις: έκδοση βιομετρικών ταξιδιωτικών εγγράφων που συνάδουν απόλυτα με τα πρότυπα της ΕΕ έγκριση του μέτρου για την πρόληψη της διαφθοράς όπως προβλέπεται στον χάρτη πορείας σύναψη συμφωνίας επιχειρησιακής συνεργασίας με την Ευρωπόλ αναθεώρηση της νομοθεσίας και των πρακτικών για την τρομοκρατία σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα ευθυγράμμιση της νομοθεσίας για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα με τα πρότυπα της ΕΕ παροχή, σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, αποτελεσματικής δικαστικής συνεργασίας σε ποινικές υποθέσεις εφαρμογή του συνόλου των διατάξεων της συμφωνίας επανεισδοχής ΕΕ-Τουρκίας. Όπως προαναφέρθηκε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει να ενθαρρύνει τις προσπάθειες της Τουρκίας να ολοκληρώσει τις εργασίες προκειμένου να εκπληρώσει όλα τα εκκρεμή κριτήρια αξιολόγησης που προβλέπονται στον χάρτη πορείας για την ελευθέρωση των θεωρήσεων το συντομότερο δυνατό. Η Επιτροπή και η Τουρκία συνεχίζουν τον εντατικό διάλογο για την εξεύρεση λύσεων, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών και διαδικαστικών αλλαγών που χρειάζονται για όλα τα εκκρεμή κριτήρια αξιολόγησης. Όσον αφορά το κριτήριο αξιολόγησης για τα βιομετρικά ταξιδιωτικά έγγραφα, ενώ τα διαβατήρια δεύτερης γενιάς εκδίδονται προσωρινά από τον Νοέμβριο του 2016, η έκδοση των διαβατηρίων τρίτης γενιάς (που συγχρηματοδοτούνται από την ΕΕ και συμμορφώνονται πλήρως με τα πρότυπα της ΕΕ και το κριτήριο αξιολόγησης του χάρτη πορείας για την ελευθέρωση των θεωρήσεων) αναμένεται να αρχίσει το δεύτερο τρίμηνο του 2017. Η Επιτροπή συνέχισε να ζητεί από την Τουρκία να εξακολουθήσει να εφαρμόζει τις διμερείς συμφωνίες επανεισδοχής με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Τον Σεπτέμβριο του 2016 συμφωνήθηκαν οι πρακτικές ρυθμίσεις μεταξύ της Βουλγαρίας και της Τουρκίας σχετικά με την επανεισδοχή υπηκόων τρίτων χωρών, αλλά μέχρι στιγμής, από τα βουλγαρικά αιτήματα για την επανεισδοχή 735 ατόμων η Τουρκία έχει κάνει δεκτά 19 αιτήματα, με αποτέλεσμα να πραγματοποιηθούν έξι επιστροφές. Όσον αφορά το διμερές πρωτόκολλο επανεισδοχής Ελλάδας-Τουρκίας, και τα δύο μέρη επικεντρώνουν τους πόρους τους στην εφαρμογή της δήλωσης ΕΕ-Τουρκίας και τις επιστροφές από τα νησιά. Στις 7 Δεκεμβρίου 2016, επιτεύχθηκε συμφωνία μεταξύ των συννομοθετών σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής 26 για ενίσχυση του υφιστάμενου μηχανισμού αναστολής, η οποία καθορίζει τις προϋποθέσεις που ενδέχεται να οδηγήσουν σε αναστολή των ταξιδιών χωρίς υποχρέωση θεώρησης για τους πολίτες όλων των 26 COM (2016) 290 final της 4ης Μαΐου 2016. 11

χωρών που απολαύουν της ελευθέρωσης του καθεστώτος των θεωρήσεων. Η τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 539/2001 27 αναμένεται να τεθεί σε ισχύ έως τα τέλη Μαρτίου 2017. 7. Διευκόλυνση για τους πρόσφυγες στην Τουρκία Μετά την τέταρτη έκθεση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνέχισε τις προσπάθειές της για την αντιμετώπιση των πλέον κρίσιμων αναγκών των προσφύγων και των κοινοτήτων υποδοχής στην Τουρκία. Το συνολικό ποσό που εκταμιεύθηκε 28 αυξήθηκε σε 750 εκατ. EUR στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης για την παροχή τόσο ανθρωπιστικής όσο και μη ανθρωπιστικής βοήθειας. Τα ποσά για τις συναφθείσες συμβάσεις αυξήθηκαν, με 39 έργα, σε χρόνο ρεκόρ σε 1,5 δισ. EUR από τα 2,2 δισ. EUR που έχουν ήδη διατεθεί για την περίοδο 2016-2017. Αυτό αντιστοιχεί στο ήμισυ του συνολικού ποσού ύψους 3 δισ. EUR για την περίοδο 2016-2017. Με τις ανθρωπιστικές δράσεις που έχουν προγραμματιστεί να συμφωνηθούν στην επόμενη συνεδρίασης της διευθύνουσας επιτροπής τον Μάρτιο, η συνολική κατανομή θα προσεγγίσει τα 3 δισ. EUR. Στην τελευταία συνεδρίαση της διευθύνουσας επιτροπής, που πραγματοποιήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 2017, αναγνωρίστηκε ότι η χρηματοδότηση που συντονίζεται από τη Διευκόλυνση εξακολουθεί να έχει σημαντικό άμεσο αντίκτυπο στην πράξη. Διάφορα επιτεύγματα μέχρι σήμερα καταδεικνύουν τις θετικές επιπτώσεις των έργων: πάνω από 250 000 πρόσφυγες έχουν ήδη λάβει στήριξη μέσω του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας έκτακτης ανάγκης, έχουν προσληφθεί και εκπαιδευθεί 5 200 καθηγητές τουρκικών και 1 800 διευθυντές σχολείων έχουν εκπαιδευτεί σχετικά με την ένταξη των Σύρων μαθητών 29. Η Επιτροπή συνεργάζεται στενά με τις τουρκικές αρχές και άλλους εταίρους προκειμένου να επιταχυνθεί περαιτέρω η σύναψη συμβάσεων, η υλοποίηση και η εκταμίευση. Ανθρωπιστική βοήθεια Η Επιτροπή συνέχισε να εφαρμόζει τη στρατηγική της στον τομέα της ανθρωπιστικής βοήθειας στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης 30. Η ανάθεση συμβάσεων αυξήθηκε σε 551 εκατ. EUR (εκ των 595 εκατ. EUR που έχουν διατεθεί μέχρι σήμερα) μέσω 28 ανθρωπιστικών έργων, με τη συμμετοχή 19 εταίρων, που καλύπτουν την αντιμετώπιση των βασικών αναγκών, την προστασία, την εκπαίδευση, την υγεία, την τροφή και τη στέγη. Από τα 551 εκατ. EUR που διατίθενται μέσω συμβάσεων, έχουν εκταμιευθεί μέχρι σήμερα τα 411 εκατ. EUR. Μετά την τέταρτη έκθεση, η υλοποίηση της κοινωνικού διχτυού ασφαλείας έκτακτης ανάγκης έχει επιταχυνθεί σημαντικά. Έχουν υποβληθεί περίπου 200 000 αιτήσεις, που αντιστοιχούν σε σχεδόν ένα εκατομμύριο ευάλωτους πρόσφυγες οι οποίοι έχουν υποβάλει αίτηση για να λάβουν τη μηνιαία μεταβίβαση μετρητών ύψους 100 τουρκικών λιρών ανά άτομο. Περίπου το ένα τρίτο αυτών των αιτήσεων κρίθηκαν επιλέξιμες σύμφωνα με τα κριτήρια του κοινωνικού διχτυού ασφαλείας έκτακτης ανάγκης. Έως τα τέλη Φεβρουαρίου 2017, πάνω από 250 000 πρόσφυγες συνολικά έχουν ήδη λάβει στήριξη μέσω του εν λόγω προγράμματος. Συνεχίζονται οι συζητήσεις με το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα, την Τουρκική Ερυθρά Ημισέληνο και τα αρμόδια τουρκικά υπουργεία προκειμένου να αναπροσαρμοστούν τα κριτήρια στοχοθέτησης και, ενδεχομένως, το ύψος της μεταβίβασης, ώστε να μεγιστοποιηθούν η εμβέλεια και ο αντίκτυπος του εν λόγω προγράμματος, που είναι το μεγαλύτερο έως σήμερα πρόγραμμα ανθρωπιστικής βοήθειας της ΕΕ. 27 28 29 30 Κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 539/2001 του Συμβουλίου, της 15ης Μαρτίου 2001, περί του καταλόγου τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων υπόκεινται στην υποχρέωση θεώρησης για τη διέλευση των εξωτερικών συνόρων των κρατών μελών, και του καταλόγου των τρίτων χωρών οι υπήκοοι των οποίων απαλλάσσονται από την υποχρέωση αυτή. Τα κεφάλαια θα εκταμιευθούν πλήρως, σε δόσεις, μόνο μέχρι την ολοκλήρωση των έργων, σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων προβολής της Διευκόλυνσης, ένας διαδραστικός χάρτης επιτρέπει την άμεση απεικόνιση της θέσης και των αναμενόμενων αποτελεσμάτων των διαφόρων έργων: http://ec.europa.eu/enlargement/news_corner/migration/index_en.htm. Οι πρώτες καταρτίσεις στο πλαίσιο της άμεσης επιχορήγησης προς το τουρκικό Υπουργείο Εθνικής Παιδείας ύψους 300 εκατ. EUR άρχισαν τον Οκτώβριο του 2016. Η παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης εξακολουθεί να υλοποιείται σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία για την ανθρωπιστική βοήθεια και με βάση τις αρχές της ευρωπαϊκής κοινής αντίληψης για την ανθρωπιστική βοήθεια. 12

Στον τομέα της προστασίας, το συνολικό σχέδιο απόκρισης έχει ολοκληρωθεί και ένα ευρύ φάσμα παρεμβάσεων προστασίας βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Πιο πρόσφατα, στα τέλη Δεκεμβρίου 2016, υπογράφηκε σύμβαση ύψους 5 εκατ. EUR με τη ΜΚΟ Mercy Corps. Το έργο έχει ως στόχο τη βελτίωση του περιβάλλοντος προστασίας για 50 000 πρόσφυγες με την ενίσχυση των ικανοτήτων τους (αυτοπροστασία) και την ανάπτυξη διχτυών ασφαλείας των κοινοτήτων, προκειμένου να διευκολυνθεί η ασφαλής πρόσβαση σε υπηρεσίες όπως η υγεία, τα έγγραφα, η στήριξη του εισοδήματος (π.χ. το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας έκτακτης ανάγκης), οι νομικές συμβουλές, η εκπαίδευση, η μετάφραση και οι μεταφορές. Πρόσφατα υπογράφηκε σύμβαση ύψους 34 εκατ. EUR με το Διεθνές Ταμείο Επείγουσας Βοήθειας των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά σχετικά με την υπό όρους μεταβίβαση χρημάτων για εκπαίδευση. Το έργο αυτό θα συνδεθεί με το κοινωνικό δίχτυ ασφαλείας έκτακτης ανάγκης, και θα συμβάλει στην αύξηση των εγγραφών και της παρακολούθησης των πλέον ευάλωτων παιδιών. Μη ανθρωπιστική βοήθεια Η σύναψη συμβάσεων στο πλαίσιο του μη ανθρωπιστικού σκέλους της Διευκόλυνσης αυξήθηκε σε 944 εκατ. EUR και οι εκταμιεύσεις, που καταβλήθηκαν στους εταίρους υλοποίησης, σε 339 εκατ. EUR. Οι πόροι που κινητοποιήθηκαν (περίπου 1,6 δισ. EUR) έχουν σχεδόν πλήρως κατανεμηθεί. Τον Δεκέμβριο του 2016 υπογράφηκαν δύο επιπλέον συμβάσεις συνολικού ύψους 200 εκατ. EUR με τη γερμανική τράπεζα ανάπτυξης KfW και την Παγκόσμια Τράπεζα, που προβλέπουν την ανέγερση και τον εξοπλισμό 70 νέων σχολείων στις επαρχίες με υψηλή συγκέντρωση Σύρων προσφύγων. Αναμένεται να επωφεληθούν 50.000 παιδιά από τη Συρία. Αναμένεται επίσης ότι οι συμβάσεις θα ενισχύσουν την ικανότητα υλοποίησης και διαχείρισης του Υπουργείου Εθνικής Εκπαίδευσης 31. Στις 2 Φεβρουαρίου 2017 υπογράφηκε πρόσθετη σύμβαση στο πλαίσιο του Περιφερειακού Καταπιστευματικού Ταμείου της ΕΕ για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης. Το εν λόγω έργο, ύψους 5,9 εκατ. EUR, υλοποιείται από τη Spark, μια ολλανδική ΜΚΟ, και έχει ως στόχο την αύξηση της συμμετοχής και της ισότιμης πρόσβασης στην επιμόρφωση και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση των ευάλωτων Σύρων νέων. Στους στόχους του συγκαταλέγονται η παροχή πλήρων υποτροφιών σε 484 Σύριους φοιτητές σε επίπεδο πτυχίου, συμπεριλαμβανομένων των οδοιπορικών και των ημερήσιων αποζημιώσεων. Συνολικά, ως αποτέλεσμα των έργων πρόσβασης στην εκπαίδευση στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης για τους πρόσφυγες σχολικής ηλικίας στην Τουρκία, αγοράστηκαν σχολικά είδη για 60 000 παιδιά και δόθηκαν κίνητρα σε σχεδόν 8 000 Σύριους εθελοντές δασκάλους, σχολικούς συμβούλους και λοιπό εκπαιδευτικό προσωπικό. Τα έργα αποσκοπούν στην παροχή τυπικής εκπαίδευσης σε 500 000 παιδιά και μεταφοράς στο σχολείο σε 40 000 παιδιά. Η Επιτροπή καταβάλλει προσπάθειες για πρόσθετες παρεμβάσεις στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης στον τομέα της κοινωνικοοικονομικής στήριξης, σε υποδομές της τοπικής αυτοδιοίκησης και σχετικές με την υγεία υποδομές που αναμένεται να υπογραφούν το πρώτο εξάμηνο του 2017. Οι σχετικές συμβάσεις αναμένεται να υλοποιηθούν με τη βοήθεια διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών. Το τρίτο ειδικό μέτρο του Ιουλίου 2016 προέβλεψε επίσης μια Διευκόλυνση για την προετοιμασία των έργων. Με μέγιστο προϋπολογισμό 25 εκατ. EUR, στόχος της είναι να συμβάλει στον προσδιορισμό μελλοντικών επενδυτικών σχεδίων σε τομείς προτεραιότητας (υγεία, εκπαίδευση και υποδομές της τοπικής αυτοδιοίκησης) σε επαρχίες-στόχους στην Τουρκία. Η Επιτροπή, με στόχο την υπογραφή των συμβάσεων μέχρι την άνοιξη του 2017, εξετάζει επί του παρόντος τις αιτήσεις που υποβλήθηκαν στη Διευκόλυνση για την προετοιμασία των έργων και θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι θα δοθεί συνέχεια από τους διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς σε συνεργασία με τις τουρκικές αρχές. 31 Τα έργα έρχονται να προστεθούν σε ένα παρόμοιο έργο ύψους 70 εκατ. EUR για την ανέγερση και τον εξοπλισμό 26 επιπλέον σχολείων, το οποίο όμως δεν εμπίπτει στο πλαίσιο της Διευκόλυνσης. 13

Συνεχίζονται επίσης οι εργασίες για το Πλαίσιο Αποτελεσμάτων της Διευκόλυνσης 32 που βρίσκεται στο στάδιο ολοκλήρωσης μετά την τελευταία συνεδρίαση της διευθύνουσας επιτροπής. Ως μέρος του συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της Διευκόλυνσης, το Πλαίσιο Αποτελεσμάτων καθορίζει τις εκροές και τα αποτελέσματα της Διευκόλυνσης και επιβεβαιώνει τον αντίκτυπο των επιτευγμάτων της. Επίσης, οριστικοποιήθηκε πλέον η στρατηγική επικοινωνίας για τη Διευκόλυνση. Η πρώτη ετήσια έκθεση για τη Διευκόλυνση υποβάλλεται παράλληλα με την παρούσα πέμπτη έκθεση και παρέχει περισσότερες πληροφορίες 33. Βασικές προκλήσεις και επόμενα βήματα Περαιτέρω επιτάχυνση της σύναψης συμβάσεων για όλες τις δράσεις που έχουν προγραμματιστεί συμπεριλαμβανομένου του εναπομένοντος ποσού του σχεδίου εφαρμογής ανθρωπιστικής βοήθειας για το 2016 και αποτελεσματική εκτέλεσή τους σύμφωνα με τις αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης εφαρμογή της Διευκόλυνσης για την προετοιμασία των έργων την άνοιξη του 2017 δημοσίευση του σχεδίου εφαρμογής ανθρωπιστικής βοήθειας για το 2017 και σύναψη των πρώτων ανθρωπιστικών συμβάσεων για το 2017 το δεύτερο τρίμηνο του 2017 θέση σε λειτουργία του συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της Διευκόλυνσης έως το καλοκαίρι του 2017 υλοποίηση δραστηριοτήτων επικοινωνίας της Διευκόλυνσης. 8. Αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης Τον Δεκέμβριο του 2016 η Επιτροπή ολοκλήρωσε τις εσωτερικές προπαρασκευαστικές εργασίες της και δημοσίευσε την εκτίμηση επιπτώσεων 34 και τη σχετική εξωτερική μελέτη 35 στις οποίες υπογραμμίζονται τα αξιοσημείωτα οικονομικά οφέλη μιας εκτεταμένης και εκσυγχρονισμένης τελωνειακής ένωσης, τόσο για την ΕΕ όσο και για την Τουρκία. Η Τουρκία είναι ο 5ος σημαντικότερος εταίρος της ΕΕ στις εμπορευματικές συναλλαγές. Η αξία των διμερών εμπορευματικών συναλλαγών έχει υπερτετραπλασιαστεί από το 1996 και ανέρχεται σήμερα σε 140 δισ. EUR ετησίως. Το ισοζύγιο είναι θετικό για την ΕΕ και ανέρχεται σε 17 δισ. EUR. Ωστόσο, υπάρχει ακόμη ανεκμετάλλευτο δυναμικό στις εμπορικές και οικονομικές σχέσεις ΕΕ- Τουρκίας. Τον Δεκέμβριο του 2016 36, η Επιτροπή ενέκρινε πρόταση προς το Συμβούλιο για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία για την αναβάθμιση του διμερούς εμπορικού πλαισίου. Η πρόταση έχει καταρχάς ως στόχο να επεκταθεί το πεδίο εφαρμογής των διμερών προτιμησιακών εμπορικών σχέσεων με την κάλυψη νέων τομέων, ιδίως την περαιτέρω ελευθέρωση του εμπορίου γεωργικών και αλιευτικών προϊόντων, την εκτεταμένη κάλυψη των υπηρεσιών, των δημοσίων συμβάσεων και των κανόνων για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των επενδύσεων, συμπεριλαμβανομένης της βιώσιμης ανάπτυξης. Δεύτερον, η προσπάθεια εκσυγχρονισμού έχει ως στόχο να βελτιωθεί η λειτουργία της τελωνειακής ένωσης, με την αντιμετώπιση, μέσω βελτιωμένων μηχανισμών διαβούλευσης, των δυσκολιών που αντιμετωπίζει η Τουρκία όσον αφορά την ευθυγράμμιση της εμπορικής της πολιτικής και της τεχνικής της νομοθεσίας σχετικά με την τελωνειακή ένωση με την αντίστοιχη πολιτική και νομοθεσία της ΕΕ. Ένας άλλος στόχος είναι να εξοπλιστεί η τελωνειακή ένωση με σύγχρονο μηχανισμό επίλυσης διαφορών και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα οι υφιστάμενοι φραγμοί στο εμπόριο και να προληφθούν μελλοντικά εμπόδια. Το Συμβούλιο άρχισε να εξετάζει την πρόταση και μόλις εγκριθούν οι οδηγίες διαπραγμάτευσης, θα αρχίσουν διαπραγματεύσεις με την Τουρκία. 32 33 34 35 36 Το Πλαίσιο θα πρέπει να είναι ένα υπό εξέλιξη έγγραφο που θα επιτρέπει τη διαρκή επανεξέταση της χρησιμότητας και των αποτελεσμάτων των παρεμβάσεών του. Ως εκ τούτου, ο σκοπός του συστήματος παρακολούθησης και αξιολόγησης της Διευκόλυνσης θα είναι τριπλός: θα λειτουργεί ως μηχανισμός λογοδοσίας, εργαλείο παρακολούθησης των επιδόσεων και εργαλείο διαχείρισης πληροφοριών. COM (2017) 130 final της 2ας Μαρτίου 2017. http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/ia_carried_out/docs/ia_2016/swd_2016_0475_en.pdf http://ec.europa.eu/smart-regulation/impact/ia_carried_out/docs/ia_2016/turkey_anx6_en.pdf http://europa.eu/rapid/press-release_ip-16-4468_el.htm 14