ΜΕΡOΣ EYTEPO O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ
5 O XPIΣTOΣ ΣTHN IΣTOPIA TOY KOΣMOY Σκοπ ς αυτής της διδακτικής εν τητας είναι: ñ Nα συνειδητοποιήσετε τη σπουδαι τητα που έχει για την προσωπική και την κοινωνική ζωή του ανθρώπου η είσοδος του Xριστο στην ιστορία. ñ Να γνωρίσετε τη σχέση της πίστης µε την ανθρώπινη ιστορία. Ο Άναρχος αρχίζει µια νέα δική Του παρξη, ανθρώπινη ή ακρι έστερα θεανθρώπινη. Η θεία ζωή Του γίνεται τώρα θεανθρώπινη ζωή, δηλ αδή ζωή ταυτ χρονα και Θεο και ανθρώπου σε µιαν υποστατική ένωση και εν τητα. Το θείο µυστήριο, το κεκρυµµένο απ αιώνες, το άγνωστο ακ µ α και στους αγγέλους και αρχαγγέλους, αποκαλ πτεται τώρα στην εκ της Παρθένου Γέννηση του Χριστο στη Βηθλεέµ : Θε ς σεσαρκωµένος µε ασ γχυ τη ένωση της θείας και ανθρώπινης φ σεως στο ένα και µοναδικ Πρ σωπο του Λ γου. Και τι προήλθε απ αυτ! Ο Θε ς κατέ ηκε µέχρι τον άνθρωπο, ώστε ο άνθρωπος να υψωθεί µέχρι το Θε ο Θε ς µετέσχε της δικής µας ανθρώπινης φ σεως, για να µετάσχει και ο άνθρωπος της θείας ο Θε ς έγι νε Υι ς ανθρώπου, για να γίνει ο άνθρωπος ο Υι ς του Θεο ο Θε ς ενανθρω πίζεται για να θεωθεί ο άνθρωπος. Και γι αυτ είναι µεγάλο και σωτηριώ δες το µυστήριο της Σαρκώσεως του Χριστο για µας τους ανθρώπους και γ ια κάθε άνθρωπο χωριστά, απ τη στιγµή που µε λη του την παρξη θα πι στέψει στο Χριστ και θα ζει την κατά Χριστ ν ζωή µέσα στο σώµα του Χρι στο, την Αγία Ορθ δοξη Εκκλησία Η αλήθεια υπάρχει µ νο στην Αγία και Ζωοποι Τριάδα, απ τη ν Οποία πηγάζουν τα πάντα και δια της Οποίας ζωοποιο νται τα πάντ α. Η αλήθεια
38 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ της Αγίας Τριάδος, η αλήθεια περί του ζώντος και αληθινο Θ εο, µας απεκαλ φθη πλήρως µ νο µε τη Σάρκωση του Εν ς της Τριάδος, τ ου Υιο του Θεο του Μονογενο ς, του Ιησο Χριστο. Αλλά επίσης και η αλ ήθεια περί του κ σµου και του ανθρώπου µας απεκαλ φθη στον σαρκωθέντα Φιλάνθρωπο Χριστ, ο Οποίος δια της ενανθρωπήσεώς Του έκανε τον άνθρωπο Θε. Αυτή η δισδιάστατη αλήθεια περί του Θεο και του ανθρώ που εν τω Θεανθρώπω Χριστώ, συνιστά την ουσία της υπάρξεως και της ζ ωής της Ορθοδ ξου Εκκλησίας χθες, σήµερα και α ριο. Αυτ ταυτ χρο να συνιστά και την µοναδική αποστολή της Εκκλησίας στον κ σµο, την πα ντοτινή της λειτουργία χάριν του κ σµου και του ανθρώπου. Αθανάσιου Γιέ τιτς, Χριστ ς αρχή και τέλος, Ιδρυµα Γουλανδρή-Χορν, Αθήνα 1983, σσ. 16-17 ΛEΞEIΣ KΛEI IA Σωτήρας, Eνανθρώπηση, Πρ σληψη, Aνθρώπινη φ ση, Θεοφάνεια, Aνανέωση, Aλλαγή, Iεραποστολή, Yπερεθνικ τητα, Παγκοσµιοποίηση A. H ΠPOΣMONH ENOΣ ΣΩTHPA Την εποχή λίγο πριν απ τη γέννηση του Χριστο η ρωµαϊκή αυτοκρατορία, το επίκεντρο δηλαδή του τ τε κ σµου, είχε φτάσει στο απ γειο της δ ναµής της. Tαυτ χρονα η ηθική σήψη είχε διεισδ σει σε κάθε µορφή ανθρώπινης δραστηρι τητας. Οι άνθρωποι, παρά την επιφανειακή ειρήνη (pax romana) που επικρατο σε, ζο σαν σε µια κατάσταση έντονης αγωνίας και κρίσης. Τα µεγάλα µέχ ρι τ τε επιτε γµατα της ιστορίας δεν είχαν κατορθώσει να ανακουφ ίσουν τους ανθρώπους και να δώσουν ένα ν ηµα στη ζωή τους. Πολλές θρησκείες και µυστηριακές λατρευτικές οµάδες υπ σχοντα ν στους ανθρώπους σωτηρία και λ τρωση, αλλά κανείς δεν αισθαν ταν α- σφαλής. Για το λ γο αυτ ν, την εποχή εκείνη είχε φουντώσει η προσδοκία για έναν άγνωστο Θε -Σωτήρα, που θα ερχ ταν πως ο απ µηχανής θε ς της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και θα έδιν ε λ ση στο ανθρώπινο δράµα. ταν λοιπ ν έφτασε το πλήρωµα του χρ νου έστειλε ο Θε ς στον κ σµο τον Υι του, που σαρκώθηκε ε κ Πνε µατος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου. Έτσι, µε την εναν - θρώπηση του δε τερου προσώπου της Αγίας Τριάδας, ο Θε ς µπ ήκε
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 39 στην ιστορία µας παίρνοντας και την ανθρώπινη φ ση και ως Θεάνθρωπος άνοιξε το δρ µο χι µ νο για να λυθεί το ανθρώπινο δ ράµα, αλλά και για να µπορέσει ο άνθρωπος να γίνει κατά χάρη Θε ς. B. O IHΣOYΣ AΠO TH NAZAPET Με την ενανθρώπηση του Υιο και Λ γου του Θεο το θεϊκ σχέ - διο για την κτίση, το οποίο είχε ξεκινήσει µε τη δηµιουργία του κ σµου και του ανθρώπου, µπήκε στην τελική και πιο αποφασιστ ική του καµπή. Ο Χριστ ς έγινε γνωστ ς στους ανθρώπους ως ο Ιησ ο ς απ τη Ναζαρέτ. Στο πρ σωπ του έγινε πρ σληψη λης της ανθ ρώπινης φ σης (σώµατος και ψυχής). Γεννήθηκε ως Ιουδαίος πολ ίτης, µε καταγωγή απ τη ασιλική γενιά του α ίδ. Yπέστη την περι το- µή, ανήκε σε µια οικογένεια, είχε συγγενείς, φίλους και επάγ γελµα. Μιλο σε τη γλώσσα που µιλο σαν οι Ιουδαίοι της εποχής του. Βαπτίστηκε απ τον Ιωάννη τον Πρ δροµο, πως έκαναν και πολλοί σ υ- µπατριώτες του και για σαράντα µέρες προετοιµάστηκε στην έρηµο για το έργο που είχε αναλά ει απ τον Πατέρα του. Ήλθε σε σ - γκρουση και µε τις πολιτικές και µε τις θρησκευτικές εξου σίες της ε- ποχής του, που έ λεπαν στο πρ σωπ του έναν επικίνδυνο ανατροπέα του κατεστηµένου. Κήρυξε τον καινο ριο κ σµο της Βασι λείας του Θεο και καταδικάστηκε σε σταυρικ θάνατο για το κήρυ γµά του αυτ. Με λα αυτά ο Ιησο ς αποδέχθηκε την ιστορία µε λε ς τις ατέλειές της και µπήκε µέσα της, για να την µεταµορφώσει κα ι να α- νε άσει τον άνθρωπο µέχρι τον ουραν. Έγινε ο Θε ς άνθρωπ ος για να γίνει ο άνθρωπος Θε ς, γράφει περιεκτικά ο Μ. Αθανάσ ιος. Ο Χριστ ς ένωσε στο Πρ σωπ του τη θεία και την ανθρώπινη φ ση. Ενώ δηλαδή ήταν ο προ πάντων των αιώνων πλήρης και τέλ ειος Θε ς, µε την ενανθρώπησή του έγινε ταυτ χρονα και πλήρη ς και τέλειος άνθρωπος, ίδιος κατά πάντα µε εµάς τους ανθρώπους, εκτ ς του τι ήταν αναµάρτητος. Αυτή τη διδασκαλία της Εκκλησία ς οµολογο µε ψέλνοντας την ηµέρα των Χριστουγέννων για το Χρισ τ δι ηµάς γαρ εγεννήθη παιδίον νέον, ο προ αιώνων Θε ς. Γ. TO METAMOPΦΩTIKO EPΓO TOY XPIΣTOY Με τη διδασκαλία και το παράδειγµά του ο Χριστ ς εγκαινία σε έ- να νέο τρ πο ζωής για τους ανθρώπους και έθεσε το θεµέλιο γ ια τον
40 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ καινο ριο κ σµο της Βασιλείας του Θεο. "Το Πνε µα του Κυρίου µε κατέχει, γιατί ο Κ ριος µε έχρισε και µ έστειλε ν αναγγείλω το χαρµ συνο µήνυµα στους φτωχο ς, να κηρ ξω στους υποδο λους την απελευθέρωση και στους τυφλο ς πώς θα ρουν το φως τους, να φέρω την ελευθερία στους καταπιεσµένους, να αναγγείλω τον ερχοµ του χρ νου που ο Κ ριος θα φέρει τη σωτηρία στο λα του" Λουκ. 4,18-19 ñ Αµφισ ήτησε την ηθική της εποχής φέρνοντας στο προσκήνιο της ιστορίας τους καταφρονηµένους και περιθωριακο ς ανθρώπ ους της εποχής του. Με τέτοιους ανθρώπους συναναστρεφ ταν, γι ατί αυτοί µπορο σαν ταπεινά να ανοίξουν την καρδιά τους στο µ ήνυ- µά του. Οι ευσε είς της εποχής συχνά τον κατηγορο σαν γι αυτ (Λουκ. 5,30 7,34). Ο ίδιος µως δεν δίστασε να πει πως οι π ρνες και οι τελώνες θα µπουν πριν απ τους ευσε είς στ η Βασιλεία των ουρανών (Ματθ. 21,31). ñ Απελευθέρωσε τους ανθρώπους απ τα δεσµά του Ν µου και φανέρωσε τι στον καινο ριο κ σµο του προέχει η αγάπη. εν είναι πλέον η τήρηση των ν µων η εγγ ηση της σωτηρίας αλλά η έµπρακτη αγάπη προς τον Θε, τους συνανθρώπους και την κτίση. Μίλησε για µια αγάπη χωρίς ρια και προϋποθέσεις, αφ ο σοι θα τον ακολουθο σαν θα έπρεπε να αγαπο ν ακ µα και το υς εχθρο ς τους (Ματθ. 5,44). ποιος δεν αγαπά δε µπορεί να γνωρίσει και το Θε, γιατί ο Θε ς ε ί ν α ι αγάπη (Α Ιωάν. 4,8). ñ Θεράπευσε πλήθος αρρώστων και στάθηκε µε συγκατά αση απέ - ναντι στην ανθρώπινη αδυναµία. Αποκάλυψε στους ανθρώπους την αλήθεια, δηλαδή τον εαυτ του, ώστε να µπορέσουν να γνωρ ί- σουν την πραγµατική ελευθερία (Ιωάν. 8,32). Κάλεσε λους τους ανθρώπους, αν ήθελαν να τον ακολουθήσουν, να απαρνηθο ν το ν εγωισµ τους και να τον ακολουθήσουν µε λα τα προ λήµατά τους (Ματθ. 16,24) κι Εκείνος θα τους ανάπαυε και θα τους απελευθέρωνε απ το φορτίο τους (Ματθ. 11,28-30). ñ Έδειξε µε το Σταυρ του τι η δ ναµη του χριστιανο φανερώ νε-
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 41 ται µέσα στην αδυναµία του (Β Κορ. 12,9). Η αυτάρκεια που φέρνουν τα πλο τη και η δ ξα δηµιουργεί µια απατηλή αίσθηση κυριαρχίας και εξουσίας. Ο Σταυρ ς, µως, το έσχατο σ µ ολο αδυναµίας, έγινε για τους χριστιανο ς σ µ ολο δ ναµης, σ µ- ολο που αποτυπώνουν πάνω στο σώµα τους. Έτσι δηλώνουν την εκο σια αυτοπαραίτηση απ το ατοµικ τους θέληµα, για να εκφραστεί το θέληµα του Θεο. Αυτή η στάση δίνει τέτοια δ ν αµη στον άνθρωπο ώστε να µπορεί ακ µα και να µετακινεί ουνά (Ματθ. 11,23 21,21). ñ Με την Ανάστασή του νίκησε τον έσχατο εχθρ του ανθρώπου, το θάνατο. Πα ει πλέον ο θάνατος να είναι το αδυσώπητο τέλος της ζωής, που συντρί ει τις ελπίδες του ανθρώπου και τον χωρίζει απ τα αγαπηµένα του πρ σωπα. Ο θάνατος έγινε ένα πέρασµα σε µια εντελώς νέα ζωή, στην πραγµατική ζωή, που ο θάνατος ουκέτι κυριε ει (Ρωµ. 6,9), και που θα ξανα ρεθο - µε λοι µαζί µε τον αναστηµένο Χριστ. «Eτέχθης ς α τ ς θέλησας, φάνης ς α τ ς ουλήθης παθες σαρκί Θε ς µ ν κ νεκρ ν νέστης, πατήσας τ ν θάνατον νελήφθης ν δ ξ η, τά σ µπαντα πληρ ν καί πέστειλας µ ν Πνε µα θε ον, το νυµνε ν καί δοξάζειν σου τήν θε τητα» (Απ στιχα εορτής Αναλήψεως). H ENOTHTA TΩN ΠANTΩN EN XPIΣTΩ Στο τέλος της ζωής του ο Χριστ ς άφησε παρακαταθήκη στους µαθητές του να κηρ ξουν σε λους τους ανθρώπους το Ευαγγέλιο. Γρήγορα το χαρµ συνο µήνυµα έφτασε στα πέρατα της γης. Άνθρωπ οι διαφορετικών εθνικοτήτων και πολιτισµών ανταποκρίθηκαν στο κάλεσµα του Χριστο και έτσι δηµιουργήθηκε η χριστιανική Εκ κλησία. Μέσα σ αυτήν και ιδίως γ ρω απ το κοιν τραπέζι της Θείας Ευχαριστίας συγκεντρώνονται άντρες, γυναίκες και παιδιά, πλο σιοι και φτωχοί, µορφωµένοι και αµ ρφωτοι, δυνατοί και αδ ναµοι, ισ χυροί και ασθενείς και ξεπερνώντας κάθε διάκριση εθνολογικής, φ υλετικής και κοινωνικής µορφής γίνονται ένας νέος λα ς µε ένα διαφ ορετικ ήθος. Συγκροτο ν την Εκκλησία, µια θεανθρώπινη πραγµατικ τητα που αποτελεί τον πυρήνα του νέου κ σµου της Βασιλείας του Θεο.
42 BHMATA ΠIΣTHΣ KAI ZΩHΣ Με τη δράση του Αγίου Πνε µατος ο κ σµος άρχισε σιγά σιγά να αλλάζει. Η αλλαγή, έ αια, αυτή δεν είναι πάντα ορατή απ λου ς, γιατί το κακ και η διαφθορά συνεχίζουν να υπάρχουν και στην προσωπική και στην κοινωνική ζωή. Τώρα, µως, παρά την παρξη του κακο, δρουν µέσα στον κ σµο και οι θεϊκές δυνάµεις που σταδιακά µεταµορφώνουν τον άνθρωπο και την υπ λοιπη δηµιουργία. Πολλοί στην εποχή µας µιλο ν για παγκοσµιοποίηση της οικο νο- µίας και για δηµιουργία του παγκ σµιου χωριο. Είναι µως µια κατάσταση που εξελίσσεται σε άρος της συντριπτικής πλειον τητας των ανθρώπων για να εξυπηρετηθο ν καλ τερα οι επιδιώξεις των ι- σχυρών της γης. Παράλληλα µως η Εκκλησία, που γιορτάζει τα δ ο χιλιάδες χρ νια απ τον ερχοµ του Χριστο, γνωρίζει και πραγµατοποιεί τη µ νη αληθινή, ουσιαστική και φιλάνθρωπη παγκοσµιοποίηση µέσα στους κ λπους της. Mε την αγιαστική χάρη των µυσ τηρίων της, µεταµορφώνει τις σχέσεις των ανθρώπων µε το Θε, µ ε τους συνανθρώπους τους και µε το περι άλλον. Μέσα στο Σώµα του Χ ριστο, την Εκκλησία, αναπτ σσεται ένας νέος πολιτισµ ς. ΤΙ ΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΧΑΣΩ ñ Με την ενανθρώπηση του Χριστο έγινε ο Θε ς άνθρωπος, για να γίνει ο άνθρωπος Θε ς. ñ Ο Χριστ ς µε το έργο του, το Σταυρ και την Ανάστασή του, κατοχ ρωσε την αξία του ανθρώπου, ανέτρεψε τη συµ ατική κοινωνική ηθική, έ αλε την αγάπη πάνω απ κάθε ν µο, νίκησε τον θάνατο και έ αλε τα θεµέλια εν ς νέου τρ που ζωής. ñ Ο Χριστ ς µας προσκαλεί στο Σώµα του, την Εκκλησία, να γίνουµε κι εµείς µέλη του καινο ριου κ σµου της Βασιλείας του. Μέσα στην Εκκλησία γίνεται πραγµατικ τητα η ένωση των πάντων και η αληθινή και ουσιαστική παγκοσµιοποίηση. EXOYN ΣHMAΣIA AYTA ΓIA TH ZΩH MOY; 1. Σε τι µοιάζει ο σηµεριν ς κ σµος µε την εποχή λίγο πριν έλθει ο Χριστ ς στη γη; Τι έχει να πει το µήνυµα του Χριστο για το ν κ σµο σήµερα; 2. Ποιος είναι για σένα προσωπικά ο Χριστ ς; Τι σηµασία έχει
O XPIΣTIANIΣMOΣ MIA ΣTAΣH ZΩHΣ 43 για τη ζωή σου το κήρυγµά του, ο Σταυρ ς του και η Ανάστασή του; 3. Κυκλοφορεί ευρ τατα στην εποχή µας η άποψη τι ο Χριστ ς ήταν απλώς ένας ανθρωπιστής δάσκαλος. Αν είναι έτσι θα µπο - ρο σε να ζήσει επί είκοσι αιώνες ο νέος κ σµος, η Εκκλησία, που Εκείνος ίδρυσε; 4. ιάφορα σ γχρονα τραγο δια της pop, της rock, ή της heavy metal µουσικής δίνουν ένα άλλο πορτρέτο του Χριστο. Πο επικεντρώνεται το ενδιαφέρον τους και κατά π σο δίνουν τη σωστή εικ να που έχουµε γι Αυτ ν απ την Καινή ιαθήκη;