Βρυξέλλες, COM(2016) 85 final ANNEX 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ. της

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 10.2.2016 COM(2016) 85 final ANNEX 2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ της Ανακοίνωσης της Επιτροπής προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την πορεία υλοποίησης των δράσεων προτεραιότητας στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού θεματολογίου για τη μετανάστευση Ελλάδα Έκθεση για την τρέχουσα κατάσταση EL EL

Ελλάδα Έκθεση για την τρέχουσα κατάσταση Συστάσεις του Δεκεμβρίου 2015 ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΚΕΝΤΡΩΝ ΠΡΩΤΗΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ (HOTSPOT) Η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει την κατασκευή των κέντρων πρώτης υποδοχής στη Λέσβο, στη Λέρο και στη Χίο, σύμφωνα με το προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα. Οι κατασκευαστικές εργασίες στην Κω θα πρέπει να ξεκινήσουν άμεσα, ενώ στη Σάμο η τοποθεσία όπου θα δημιουργηθεί κέντρο πρώτης υποδοχής θα πρέπει να οριστεί έως τα τέλη Ιανουαρίου. Η Ελλάδα θα πρέπει, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τους οργανισμούς της ΕΕ και την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, να βελτιστοποιήσει την οργάνωση των κέντρων πρώτης υποδοχής με βάση την αξιολόγηση των αναγκών για κάθε νησί και με βάση τα πορίσματα του διοργανικού πιλοτικού σχεδίου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να καθοριστεί ένα διαρθρωμένο σύστημα αποβίβασης στα επίσημα σημεία αποβίβασης, καθώς και μεταφοράς προς τις περιοχές των κέντρων πρώτης υποδοχής. Πρόοδος εργασιών Οι εργασίες στις περιοχές των κέντρων πρώτης υποδοχής στη Λέσβο (επέκταση), τη Λέρο, τη Χίο και τη Σάμο προχωρούν ικανοποιητικά. Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κυβέρνησης της 31ης Ιανουαρίου 2016, αναμένεται να έχουν ολοκληρωθεί έως το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Φεβρουαρίου 2016. Μετά από διυπουργική συνεδρίαση υπό τον Πρωθυπουργό κ. Τσίπρα, ο ελληνικός στρατός έχει πλέον κινητοποιηθεί ώστε να αναλάβει ηγετικό ρόλο, ιδίως για την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών και την, προσωρινή, διαχείριση στα κέντρα πρώτης υποδοχής. Η εθνική διαδικασία σύναψης συμβάσεων για τις υπηρεσίες που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία των κέντρων πρώτης υποδοχής δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Εν τω μεταξύ, οι υπηρεσίες αυτές θα παρέχονται από τον Ελληνικό Στρατό. X Ο Ελληνικός Στρατός επέλεξε το πρώην στρατόπεδο στο Πυλί ως κέντρο πρώτης υποδοχής στη Κω και ξεκίνησε τις χωματουργικές εργασίες. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να ολοκληρώσουν τα έργα στον συγκεκριμένο χώρο, ούτως ώστε το κέντρο πρώτης υποδοχής να τεθεί σε λειτουργία το συντομότερο δυνατόν. Η νομική πράξη πλαίσιο (υπό μορφή τροποποιήσεων του νόμου 3907/2011) σχετικά με τη δημιουργία και τους μηχανισμούς συντονισμού των κέντρων πρώτης υποδοχής είναι έτοιμη προς έγκριση από το Κοινοβούλιο τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2016. Όταν εγκριθεί η πράξη πλαίσιο, θα εγκριθούν τυποποιημένες διαδικασίες λειτουργίας με διυπουργική απόφαση η οποία θα καθορίζει τους ρόλους και τις διαδικασίες σχετικά με τη διαχείριση των κέντρων πρώτης υποδοχής. Η εν λόγω απόφαση έχει εκπονηθεί και αναμένεται να εγκριθεί πριν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Ομάδες παράκτιων περιπολιών αναπτύχθηκαν από τον Frontex, στη Λέσβο, τη Χίο και τη Σάμο. Στη Λέρο οι διαδικασίες αποβίβασης γίνονται πλέον με πιο ελεγχόμενο τρόπο. Προσωρινά, ο στρατός ανέλαβε την ευθύνη για το συντονισμό της μεταφοράς των μεταναστών από τα σημεία αποβίβασης στα κέντρα καταγραφής και από τα κέντρα καταγραφής στα λιμάνια. X Θα πρέπει σύντομα να διατεθεί επαρκής αριθμός λεωφορείων, ώστε να αναβαθμιστεί περαιτέρω το σύστημα αποβίβασης στα νησιά. Προς τον σκοπό αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα στο αίτημα για λεωφορεία στο πλαίσιο του ενωσιακού Μηχανισμού Πολιτικής Προστασίας (UCPM). X Πρέπει να οργανωθεί η μεταφορά όσων δεν χρήζουν διεθνούς προστασίας απευθείας από τις περιοχές των κέντρων πρώτης υποδοχής στις 2

διαθέσιμες εγκαταστάσεις κράτησης. Με βάση λεπτομερή εκτίμηση των αναγκών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να διαθέσουν τους αναγκαίους εμπειρογνώμονες προκειμένου να εξασφαλίσουν την πλήρη ανάπτυξη των κέντρων πρώτης υποδοχής το συντομότερο δυνατόν μετά την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών. Η Ελλάδα θα πρέπει με τη σειρά της να εξασφαλίσει ότι υπάρχει επιτόπου επαρκής αριθμός επικεφαλής ομάδων καθώς να εξασφαλίσει την παρουσία επαρκούς προσωπικού ασφαλείας στις περιοχές των κέντρων πρώτης υποδοχής. Η Ελλάδα θα πρέπει να προμηθευτεί - χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση και ακολουθώντας ταχείες/απλουστευμένες διαδικασίες που προβλέπονται στις οδηγίες 2004/18/ΕΚ και 2014/24/ΕΕ σε «επείγουσες» ή «εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις» - τα αναγκαία πρόσθετα μηχανήματα λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων. Τα συστήματα τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ) θα πρέπει να επικαιροποιηθούν για την ανάπτυξη πρώτον ενός πλήρως αυτοματοποιημένου συστήματος αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων (AFIS) και στη συνέχεια, για την εξασφάλιση της διασύνδεσης μεταξύ εθνικών και ενωσιακών/διεθνών βάσεων δεδομένων, επιτρέποντας έτσι τον X Η Ελληνική Αστυνομία θα πρέπει να αυξήσει την παρουσία της στις εγκαταστάσεις των κέντρων πρώτης υποδοχής, προκειμένου να διασφαλιστεί η ασφάλεια των εγκαταστάσεων και του επιτόπιου προσωπικού των οργανισμών. X Ο Frontex και η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ) ενίσχυσαν την παρουσία τους (επί του παρόντος σε 461 και 13 υπαλλήλους αντίστοιχα), αλλά θα πρέπει να την ενισχύσουν περαιτέρω όταν τα κέντρα πρώτης υποδοχής τεθούν σε πλήρη λειτουργία. Χ Τα κράτη μέλη δεν διέθεσαν επαρκείς εμπειρογνώμονες (βλ. ανακοίνωση). X H Ελλάδα θα πρέπει να ολοκληρώσει τη διαδικασία αποστολής επικεφαλής ομάδων. Όσον αφορά την καταγραφή (EURODAC): Η ΕΥΥΑ παρήγγειλε ήδη την πρώτη παρτίδα 25 σταθμών λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων, οι οποίοι θα εγκατασταθούν σύντομα σε περιοχές κέντρων πρώτης υποδοχής. 65 περαιτέρω σταθμοί λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων έχουν παραγγελθεί και αναμένεται να παραδοθούν κατά την τρίτη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2016. Η Ελληνική Αστυνομία έχει προμηθεύσει 6 σταθμούς λήψης δακτυλικών αποτυπωμάτων, οι οποίοι απεστάλησαν στη Λέσβο. Η λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων αυξήθηκε από 8% τον Σεπτέμβριο σε 78% τον Ιανουάριο. Η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίσει την πλήρη καταγραφή όλων των παράτυπων μεταναστών. Χ Όσον αφορά τις συνδέσεις των σταθμών EURODAC στο δίκτυο πληροφορικής, καθώς και τη χωρητικότητα του κεντρικού εξυπηρετητή, πραγματοποιήθηκε τεχνική αποστολή του eu- LISA στην Ελλάδα για να αξιολογήσει την κατάσταση και τις τεχνικές ανάγκες. Η αποστολή κατέληξε σε συμπεράσματα. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να αυξήσουν άμεσα τη χωρητικότητα των κεντρικών εξυπηρετητών προκειμένου να είναι σε θέση να υποστηρίζουν πλήρως το σύστημα καταγραφής και τα δεδομένα, με τη συνδρομή του eu-lisa. Όσον αφορά τους ελέγχους ασφαλείας: Στα κέντρα πρώτης υποδοχής είναι πλέον διαθέσιμοι, από τεχνικής πλευράς, τερματικοί σταθμοί που επιτρέπουν τη διενέργεια ελέγχων με τη χρήση βάσεων δεδομένων SIS, Ιντερπόλ και Ευρωπόλ, πέρα από την εθνική αστυνομική βάση δεδομένων για υπηκόους τρίτων χωρών. Έχει υποβληθεί αίτηση στην Ευρωπόλ προκειμένου να εξασφαλιστεί πρόσβαση στη βάση δεδομένων της για ελέγχους ασφαλείας. Το ενιαίο σύστημα αυτοματοποιημένης 3

πλήρη έλεγχο των αφικνούμενων μεταναστών με τη χρήση του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (SIS) II και των βάσεων δεδομένων της Ιντερπόλ για κλαπέντα και απολεσθέντα ταξιδιωτικά έγγραφα (STLD). Η Ελλάδα, με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των οργανισμών της ΕΕ, θα πρέπει να καθορίσει τις ανάγκες για πολιτιστικούς διαμεσολαβητές / διερμηνείς και να ενισχύσει την παρουσία τους στα κέντρα πρώτης υποδοχής. Πρέπει να βελτιωθεί περαιτέρω ο συντονισμός, με τη συστηματική και αποτελεσματική χρήση των μηχανισμών συντονισμού που έχουν συσταθεί. Οι διορισμένοι συντονιστές για τα νησιά θα πρέπει να είναι εξουσιοδοτημένοι με ειδική εντολή να συντονίζουν όλους τους σχετικούς εμπλεκόμενους κυβερνητικούς και μη κυβερνητικούς φορείς στις τοποθεσίες των κέντρων πρώτης υποδοχής. Η Ευρωπόλ θα πρέπει να ενισχύσει την παρουσία της στην Ελλάδα και να συνάψει επιχειρησιακές συμφωνίες με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να τις στηρίξει στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης. Η υποστήριξη θα πρέπει να περιλαμβάνει την έναρξη οικονομικών ερευνών, ενέργειες για την πάταξη της πλαστογραφίας εγγράφων και καλύτερη χρήση των δικτύων Αξιωματικών Συνδέσμων Μετανάστευσης (ILO) σε τρίτες χώρες ως πηγών σχετικών πληροφοριών. πρόσβασης για τις σχετικές βάσεις δεδομένων ασφαλείας (εθνική βάση, βάσεις SIS και Ιντερπόλ), που επεξεργάζεται η Ελληνική Αστυνομία, θα πρέπει να δοκιμαστεί και να εφαρμοστεί σε όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής. X Πρέπει να διασφαλίζονται συστηματικοί έλεγχοι με τη χρήση βάσεων αυτών, καθώς και η σχετική παρακολούθηση. Πρέπει να αναπτυχθεί περαιτέρω ένα πλήρες αυτοματοποιημένο σύστημα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων. X Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να προσδιορίσουν τις ανάγκες τους σε πολιτιστικούς διαμεσολαβητές / διερμηνείς. X Οι ελληνικές αρχές οφείλουν να συστήσουν επιτόπια ομάδα διερμηνέων, ενδεχομένως μέσω σύμβασης-πλαίσιο, που να είναι σε θέση να παρέχει υπηρεσίες διερμηνείας σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το σχέδιο πράξης για τη δημιουργία των κέντρων πρώτης υποδοχής είναι έτοιμο προς έγκριση κατά τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2016 και περιλαμβάνει ειδικές διατάξεις για τον διορισμό των συντονιστών των κέντρων πρώτης υποδοχής, των συντονιστών της αστυνομίας και των ειδικών συντονιστών για τη διαχείριση της σχέσης με όλους τους εμπλεκομένους στη διαδικασία των κέντρων πρώτης υποδοχής. Με βάση την ανακοίνωση της κυβέρνησης, της 31ης Ιανουαρίου 2016, μετά από διυπουργική συνάντηση με τον Πρωθυπουργό κ. Τσίπρα, ορίστηκαν προσωρινοί συντονιστές, από τον στρατό, για κάθε τοποθεσία κέντρων πρώτης υποδοχής. X Μόλις θεσπιστεί η νέα νομοθεσία, οι ελληνικές αρχές πρέπει να ακολουθήσουν άμεσα τη σχετική διαδικασία και να ορίσουν τους μόνιμους συντονιστές για τα κέντρα πρώτης υποδοχής που προβλέπει η προσφάτως θεσπισθείσα νομοθεσία. Αξιωματικός σύνδεσμος της Ευρωπόλ υπάρχει προς το παρόν μόνο στη Λέσβο, καθώς και στην Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της ΕΕ στον Πειραιά. Ειδικοί εμπειρογνώμονες περί εγγράφων (ALDO) χρησιμοποιούνται από τον Frontex σε όλες τις περιοχές κέντρων πρώτης υποδοχής σε συνδυασμό με ειδικό εξοπλισμό για τον εντοπισμό πλαστών και παραποιημένων εγγράφων. Η Ελληνική Αστυνομία αποφάσισε να χρησιμοποιεί πλέον ένα νέο έγγραφο καταγραφής σε όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής που θα περιλαμβάνει χαρακτηριστικά ασφαλείας. Επί του εν λόγω εγγράφου συμφώνησαν οι σχετικοί εμπειρογνώμονες και θα πρέπει να χρησιμοποιείται πλήρως έως τα τέλη Φεβρουαρίου. X Επιπλέον, η Ελλάδα θα πρέπει να προμηθεύσει περαιτέρω εξοπλισμό για την ανίχνευση πλαστών 4

και παραποιημένων εγγράφων. Πρέπει να υποβληθεί αίτηση για χρηματοδότηση. X Οι ελληνικές αρχές πρέπει να εξασφαλίζουν την κατάλληλη συνέχεια σε περιπτώσεις εντοπισμού πλαστών και παραποιημένων εγγράφων και να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις επιβολής του νόμου στα νησιά, ώστε να περιορίσουν την παράνομη διακίνηση. ΜΕΤΕΓΚΑΤAΣΤΑΣΗ Η ελληνική αστυνομία θα πρέπει να παρέχει εκπαίδευση σε αστυνομικούς που τοποθετούνται στα κέντρα πρώτης υποδοχής για τον εντοπισμό παραποιημένων εγγράφων. Πρέπει να ενισχυθεί η ενημέρωση των προσφύγων σχετικά με το πρόγραμμα μετεγκατάστασης, μεταξύ άλλων με την αυξημένη παρουσία υπαλλήλων από την ελληνική Υπηρεσία Ασύλου και την ΕΥΥΑ στα κέντρα πρώτης υποδοχής, καθώς και με την παραγωγή και διανομή υλικού σε πιθανούς υποψήφιους για μετεγκατάσταση, σχετικά με τη διαδικασία μετεγκατάστασης και τα συναφή δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Οι αξιωματικοί σύνδεσμοι των κρατών μελών θα πρέπει να ενημερώνουν τους υποψήφιους για μετεγκατάσταση σχετικά με τις ορισθείσες χώρες προορισμού και τα συστήματα ασύλου και υποδοχής των εν λόγω χωρών. Πρέπει να αυξηθεί σημαντικά η ικανότητα καταχώρισης και επεξεργασίας των αιτήσεων ασύλου. Για τον σκοπό αυτό, η ελληνική Υπηρεσία Ασύλου προτίθεται να προσλάβει 40 επιπλέον υπαλλήλους έως τα μέσα Φεβρουαρίου, γεγονός που αναμένεται να αυξήσει την ικανότητά της ώστε να είναι σε θέση να καταχωρίζει 100-120 αιτήσεις ημερησίως. Χρειάζονται περαιτέρω αυξήσεις προσωπικού για επιτάχυνση των καταγραφών, όπως απαιτείται. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο αντίδρασης στις αιτήσεις μετεγκατάστασης που υποβάλλουν οι ελληνικές αρχές (και να απέχουν από τη διενέργεια X Είναι ακόμη υπό εξέταση. Η υπηρεσία ασύλου στη Λέσβο είναι σε λειτουργία. Επίσης, έχει ανοίξει πρόσφατα μια νέα υπηρεσία στη Σάμο και η ΕΥΥΑ έχει αποστείλει εμπειρογνώμονες για την παροχή πληροφοριών που έχουν ήδη αρχίσει να διανέμουν ενημερωτικά φυλλάδια. X Η υπηρεσία ασύλου και η ΕΥΥΑ θα πρέπει να αποστείλει εμπειρογνώμονες σε κάθε περιοχή κέντρου πρώτης υποδοχής αφ ης στιγμής οι κατασκευαστικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί. X Πιο πολλά κράτη μέλη θα πρέπει να εκπονήσουν ενημερωτικό υλικό για τα άτομα που πρόκειται να μετεγκατασταθούν (μόνο 2 κράτη μέλη -Ιρλανδία και Πορτογαλία- έχουν δώσει τις πληροφορίες αυτές). X Σε όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει να παρέχονται συστηματικά πληροφορίες στους μετανάστες σχετικά με τα δικαιώματά τους ως αιτούντων άσυλο και πιθανών υποψηφίων του μηχανισμού μετεγκατάστασης. Η ΕΥΥΑ στηρίζει τις ελληνικές αρχές στη Λέσβο και τη Σάμο κατά τον έλεγχο της υπηκοότητας των αιτούντων μετεγκατάσταση. Θα προσληφθούν 37 άτομα έως τον Απρίλιο και (έως και) 40 άτομα επιπλέον τον Ιούνιο του 2016. Οι υπόλοιπες θέσεις που προβλέπονται θα καλυφθούν κατά τον Ιανουάριο του 2017. Η αναγκαία χρηματοδότηση εξασφαλίζεται μέσω της χρηματοδότησης έκτακτης ανάγκης στο πλαίσιο του Ταμείου Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ). X Η Ελλάδα και η ΕΥΥΑ μαζί με την Επιτροπή θα πρέπει να διερευνήσουν τρόπους για να αυξηθεί η ικανότητα μετεγκατάστασης με ταχύτερο ρυθμό. X Σήμερα, ο αριθμός των αιτούντων μετεγκατάσταση υπερβαίνει τον αριθμό των συγκεκριμένων δεσμεύσεων που ανέλαβαν τα κράτη μέλη. X Οι απαντήσεις των κρατών μελών στις αιτήσεις μετεγκατάστασης εξακολουθούν επίσης να είναι 5

υπερβολικών ελέγχων ad hoc στην Ελλάδα). Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αυξήσουν σημαντικά τις δεσμεύσεις που αναλαμβάνουν στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης. αργές και αυτό ευθύνεται εν μέρει για το σημαντικό ποσοστό απόσυρσης από τη διαδικασία μετεγκατάστασης. Χ Τα κράτη μέλη δεν παρέχουν επαρκείς πληροφορίες εκ των προτέρων για τον προγραμματισμό τους όσον αφορά τη μετεγκατάσταση, ώστε να επιτρέψουν στις ελληνικές αρχές να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της διαδικασίας. X Αρκετά κράτη μέλη ζητούν να διενεργούνται συστηματικά συνεντεύξεις ασφαλείας. X Ανεπαρκείς δεσμεύσεις και αριθμός ατόμων που μετεγκαταστάθηκαν (βλέπε παράρτημα 4). Πρόσθετα μέτρα που ορίστηκαν μετά την έγκριση της ανακοίνωσης τον Δεκέμβριο Συνολικά 34 αιτούντες X Η Ελλάδα θα πρέπει να διασφαλίσει ότι οι μετεγκατάσταση διέφυγαν και 88 αιτούντες μετεγκατάσταση συγκεντρώνονται σε παραιτήθηκαν από την αίτησή ειδικές εγκαταστάσεις όπου η υπόθεσή τους τους από την έναρξη του μπορεί να παρακολουθείται εκ του σύνεγγυς. προγράμματος (στοιχεία της 1ης Χ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναπτύξουν, σε Φεβρουαρίου) συνεργασία με τις ΕΥΥΑ, στοχοθετημένο ενημερωτικό υλικό που πρέπει να παρέχεται στους υποψηφίους προς μετεγκατάσταση όταν τους κοινοποιηθεί η χώρα προορισμού. ΕΠΙΣΤΡΟΦH Από την έναρξη της διαδικασίας μετεγκατάστασης μέχρι σήμερα δεν έχει μεταφερθεί κανένας ασυνόδευτος ανήλικος. Ορισμένα κράτη μέλη έχουν επικαλεσθεί κριτήρια διαφορετικά από εκείνα που προβλέπονται στην απόφαση του Συμβουλίου κατά την απόρριψη αιτήσεων μετεγκατάστασης. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να αναπτύξουν σαφή στρατηγική για τις αναγκαστικές επιστροφές, προσδιορίζοντας τις τρίτες χώρες με τις οποίες να αρχίσουν διαπραγματεύσεις κατά προτεραιότητα και αντιμετωπίζοντας τις ελλείψεις του συστήματος κράτησης. Η Ελλάδα πρέπει να απλοποιήσει τις διοικητικές διαδικασίες της ώστε να υπάρχει δυνατότητα γρήγορων επιστροφών. X Η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει τη θέσπιση ειδικών διαδικασιών για τη μεταφορά ασυνόδευτων ανηλίκων. X Τα κράτη μέλη θα πρέπει να δεσμευθούν για ειδικές θέσεις για ασυνόδευτους ανηλίκους. Χ Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εφαρμόσουν αυστηρά τα κριτήρια που προβλέπει η απόφαση του Συμβουλίου κατά την απόρριψη αιτήσεων μετεγκατάστασης. Ειδικότερα οι αιτήσεις μετεγκατάστασης δεν μπορούν να απορρίπτονται για λόγους που συνδέονται με τις προτιμήσεις που εξέφρασε το κράτος μέλος σχετικά με το προφίλ των αιτούντων που πρόκειται να μετεγκατασταθούν. Η Ελλάδα χρησιμοποιεί απλουστευμένη διαδικασία για την έκδοση αποφάσεων επιστροφής για υπηκόους τρίτων χωρών που δεν δικαιούνται προστασία. X Η Ελλάδα, από κοινού με τον Frontex, θα πρέπει να εκπονήσουν και να εφαρμόσουν, ως ζήτημα προτεραιότητας, ένα σαφές επιχειρησιακό σχέδιο για τις δραστηριότητες επιστροφής και επανεισδοχής, με βάση ένα σαφές χρονοδιάγραμμα και εκτίμηση των αναγκών εκ μέρους της Ελλάδας, παρέχοντας υποστήριξη σε όλα τα στοιχεία που αποτελούν τη διαδικασία εκτέλεσης της επιστροφής, ανάλογα με τις ανάγκες. X Η Ελλάδα θα πρέπει να κάνει πλήρη χρήση των 6

δυνατοτήτων που προσφέρονται από την ελληνική νομοθεσία σύμφωνα με την οδηγία περί επιστροφής, ώστε να κρατεί τους παράτυπους μετανάστες μέχρι το ανώτατο όριο των 18 μηνών, προκειμένου να αποφεύγεται η λήξη της κράτησης πριν από την πραγματική απομάκρυνση. X Η Ελλάδα θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να αξιοποιήσει πλήρως και ταχέως τις δυνατότητες να λάβει τη στήριξη από τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από την ΕΕ για την επιστροφή, ιδίως τα EURINT, ERIN και EURLO. Η Ελλάδα πρέπει να εντείνει την αναγκαστική και οικειοθελή επιστροφή και να λάβει τα αναγκαία μέτρα για να διασφαλίσει την άμεση απορρόφηση της διαθέσιμης χρηματοδότησης βάσει του εθνικού προγράμματος ΤΑΜΕ (συμπεριλαμβανομένης της βοήθειας έκτακτης ανάγκης στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ και του ΤΕΑ). Οι δραστηριότητες επιστροφής των ελληνικών αρχών θα πρέπει να επικεντρωθούν περισσότερο στις σημαντικότερες, στο πλαίσιο των κέντρων πρώτης υποδοχής, ιθαγένειες (πολίτες του Πακιστάν, αλλά και του Αφγανιστάν, Ιράν και Μπαγκλαντές), αντί να επικεντρώνονται όπως σήμερα στους υπηκόους της Αλβανίας και της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Οι μετανάστες θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τις υποστηριζόμενες οικειοθελείς επιστροφές ενώ παραμένουν ήδη στα κέντρα πρώτης υποδοχής. Θα πρέπει επίσης να εξεταστεί η διεξαγωγή ενημερωτικής εκστρατείας σε περιοχές που βρίσκονται κοντά στα σύνορα με την πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας. Στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ χρηματοδοτήθηκε πρόγραμμα επείγουσας υποβοηθούμενης οικειοθελούς επιστροφής (AVR), που επέτρεψε σε συνολικά 1.000 μετανάστες να επιστρέψουν οικειοθελώς. Μέχρι σήμερα 1.400 και πλέον μετανάστες έχουν καταγραφεί προς οικειοθελή αναχώρηση. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των 1.005 εθελοντικών αποχωρήσεων θα επιτευχθεί σύντομα. X Η διαδικασία υποβολής προσφορών για το νέο πρόγραμμα AVR που θα χρηματοδοτηθεί από το εθνικό πρόγραμμα ΤΑΜΕ θα πρέπει να ολοκληρωθεί το συντομότερο δυνατόν. X Στο πλαίσιο του ΤΑΜΕ χρηματοδοτήθηκε πρόγραμμα επείγουσας αναγκαστικής επιστροφής (που θα υλοποιηθεί από την Ελληνική Αστυνομία). Η διαδικασία υποβολής προσφορών για τη μεταφορά (παροχή εισιτηρίων) στο πλαίσιο επιχειρήσεων αναγκαστικής επιστροφής με εμπορικές πτήσεις είναι υπό εξέλιξη και πρέπει να ολοκληρωθεί επειγόντως. X Βλ. ανωτέρω όσον αφορά το επιχειρησιακό σχέδιο. Ένα τέτοιο σχέδιο θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τις ιθαγένειες όσων εισέρχονται σήμερα στην Ελλάδα στο πλαίσιο των παράτυπων μεταναστευτικών ροών, που δεν εμπίπτουν στο προφίλ του πρόσφυγα. Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) έχει ανοίξει ειδικά γραφεία στη Λέσβο. X Πρέπει επειγόντως να δημιουργηθούν ειδικά σημεία άφιξης σε άλλα κέντρα πρώτης υποδοχής και στην Αθήνα για τους μετανάστες που επιστρέφουν από την Ειδομένη προκειμένου να τους προσφερθεί η δυνατότητα AVR. X Ο ΔΟΜ θα πρέπει να είναι παρών σε όλα τα κέντρα κράτησης στην Ελλάδα, ώστε να προσφέρεται η δυνατότητα AVR στους μετανάστες που πρόκειται να επιστρέψουν. 7

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την υποστήριξη των κρατών μελών, θα πρέπει να εντείνει τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διευκόλυνση της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για την παροχή διεθνούς προστασίας. Αυτό περιλαμβάνει επιπλέον προσπάθειες για την εξασφάλιση της επανεισδοχής από την Τουρκία υπηκόων τρίτων χωρών. Ο Frontex θα πρέπει να εξασφαλίσει ότι κατά τις κοινές πτήσεις επιστροφής πραγματοποιούνται τακτικές ενδιάμεσες στάσεις στην Ελλάδα για τη διεξαγωγή επιχειρήσεων επιστροφής. Οι συνθήκες στα κέντρα κράτησης πριν την απομάκρυνση πρέπει να βελτιωθούν επειγόντως. Τα αποτελέσματα των πρόσφατων επαφών με τις αρχές του Πακιστάν εγκρίθηκαν από τη μεικτή επιτροπή επανεισδοχής. Κατά προτεραιότητα, ένα σημαντικό βήμα τώρα είναι να επιβεβαιωθεί στην πράξη το θετικό αυτό βήμα με νέες πτήσεις, τις επόμενες εβδομάδες, από την Ελλάδα στο Πακιστάν. X Οι ελληνικές αρχές πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειές τους, ιδίως δε να επιταχύνουν τη διαδικασία των αιτήσεων επανεισδοχής στην Τουρκία και να ελαχιστοποιήσουν τον κίνδυνο διαφυγής των μεταναστών κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να συνεργαστεί πιο στενά με τις ελληνικές αρχές, έτσι ώστε ο αριθμός των μεταναστών που γίνονται δεκτοί προς επανεισδοχή, και των οποίων η επανεισδοχή όντως λαμβάνει χώρα, να αυξηθεί σημαντικά (μόνο 8 άτομα επέστρεψαν στο πλαίσιο επανεισδοχής σε σύνολο 5.148 αιτήσεων που έγιναν δεκτές από την Τουρκία το 2015). X Ο Frontex, επικουρούμενος από τα κράτη μέλη, θα πρέπει να υποστηρίξει την Ελλάδα όσον αφορά την έγκαιρη υποβολή των αιτήσεων επανεισδοχής στην Τουρκία και τη μεταφορά των μεταναστών από τον τόπο όπου συνελήφθησαν και/ή κρατούνται σε έναν από τους τρεις τόπους αναχώρησης που συμφωνήθηκαν στο πρωτόκολλο Ελλάδας-Τουρκίας. X Η Ελλάδα θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο να καλέσει την Τουρκία να διορίσει αξιωματούχο σύνδεσμο που θα αποσταλεί στην Ελλάδα με σκοπό τη διευκόλυνση των αιτήσεων επανεισδοχής. X Η Ελλάδα θα πρέπει να εξασφαλίζει τη φυσική παρουσία των μεταναστών που γίνονται δεκτοί από την Τουρκία προς επανεισδοχή (εάν χρειάζεται, μέσω της έγκαιρης κράτησης πριν από την απομάκρυνση). X Ο Frontex, επικουρούμενος από κράτη μέλη, εξέφρασε την προθυμία του να συντονίζει και να στηρίζει όλες τις κοινές επιχειρήσεις επιστροφής με ενδιάμεσες στάσεις στην Ελλάδα. Οι ελληνικές αρχές πρέπει να γνωστοποιούν στον Frontex τις ειδικές τους ανάγκες σε τακτική και έγκαιρη βάση, ούτως ώστε να προγραμματίζονται και να εκτελούνται κοινές επιχειρήσεις επιστροφής. Οι ελληνικές αρχές επεξεργάζονται σύμβασηπλαίσιο για την παροχή υπηρεσιών τροφοδοσίας στα κέντρα κράτησης κλειστού τύπου πριν από την απομάκρυνση για την περίοδο 2016-2018. Βάσει των νομοθετικών διατάξεων που εγκρίθηκαν στις 29 Ιανουαρίου 2016, η Ελληνική Αστυνομία έχει δεσμευθεί να παράσχει τρόφιμα μέχρι την ολοκλήρωση της σχετικής συμφωνίας. X Πέρα από τις υπηρεσίες τροφοδοσίας, ορισμένα κέντρα κράτησης κλειστού τύπου πριν από την απομάκρυνση, ιδίως στα νησιά, πρέπει να ανακαινιστούν και θα πρέπει να συντηρούνται 8

σωστά, ώστε να παρέχουν κατάλληλη στέγαση σε μετανάστες σύμφωνα με τα πρότυπα της ΕΕ. ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΡΩΝ ΙΚΑΝOΤΗΤΑ ΥΠΟΔΟΧHΣ Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υποστηριζόμενη από κράτη μέλη, θα πρέπει να εντείνει περαιτέρω τη συνεργασία με τρίτες χώρες για τη διευκόλυνση της επανεισδοχής των μεταναστών που δεν δικαιούνται διεθνή προστασία, μεταξύ άλλων με τη στοχοθετημένη χρήση του Καταπιστευματικού Ταμείου για την Αφρική. Οι ελληνικές αρχές και ο Frontex θα πρέπει να καθορίσουν σύντομα τις επιχειρησιακές λεπτομέρειες της δράσης των αξιωματικών του Frontex στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας. Εκτός από τις ομάδες ταχείας επέμβασης του «Ποσειδώνα» στα νησιά του Αιγαίου, τα κράτη μέλη θα πρέπει πάραυτα να διαθέσουν προσωπικό και εξοπλισμό για να εξασφαλιστεί η πλήρης κάλυψη των αναγκών που έχουν προσδιορίσει η Ελλάδα και ο Frontex. Η Ελλάδα πρέπει να ολοκληρώσει σύντομα τη δημιουργία και των 7.000 θέσεων και για τα πέντε κέντρα πρώτης υποδοχής στα νησιά. Η Ελλάδα πρέπει να βελτιώσει την υποδοχή ευάλωτων ομάδων, ιδίως των ασυνόδευτων ανηλίκων. Οι κοινές επιτροπές επανεισδοχής με την Τουρκία και το Πακιστάν συνεδρίασαν στις 19 Ιανουαρίου και στις 2 Φεβρουαρίου 2016 αντίστοιχα. Η Επιτροπή επισκέφτηκε το Αφγανιστάν και θα επισκεφτεί τη Νιγηρία για να συζητήσει θέματα επανεισδοχής. Η επιχείρηση του Frontex στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας είναι σε εξέλιξη. Η επιχείρηση θα πρέπει να κλιμακωθεί ταχέως. X Ωστόσο η Ελλάδα θα πρέπει να ορίσει επικεφαλής ομάδων και να ολοκληρώσει την ανάπτυξή τους, καθώς και να διαθέσει χώρους γραφείων στους αξιωματικούς του Frontex ώστε να είναι πλήρως επιχειρησιακοί επί τόπου. Ο Frontex θα στηρίξει τις ελληνικές αρχές κατά την εξακρίβωση της ταυτότητας υπηκόων τρίτων χωρών και της καταχώρισής τους στις αντίστοιχες βάσεις δεδομένων. Η αποστολή ομάδων ταχείας επέμβασης του «Ποσειδώνα» στα νησιά του Αιγαίου, ξεκίνησε στις 28 Δεκεμβρίου 2015. Επί του παρόντος υπάρχουν 775 προσκεκλημένοι υπάλληλοι που απεστάλησαν στο πλαίσιο της επιχείρησης (243 μέλη πληρώματος, 248 αρμόδιοι για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, 53 εμπειρογνώμονες σε θέματα διαλογής, 30 ειδικοί εμπειρογνώμονες για την εξέταση εγγράφων, 75 διερμηνείς, 16 εμπειρογνώμονες εξέτασης (debriefing), 8 αξιωματικοί υποστήριξης του Frontex, 31 επικεφαλής ομάδων και 71 υπάλληλοι συντονισμού). X Οι δεσμεύσεις των κρατών μελών έχουν φτάσει στο 83% της απαιτούμενης κάλυψης. Οι θέσεις στα κέντρα πρώτης υποδοχής θα πρέπει να είναι διαθέσιμες παράλληλα με την ολοκλήρωση των κατασκευαστικών εργασιών. Η UNICEF, η UNHCR και η οργάνωση Save the Children έχουν ξεκινήσει πιλοτικό έργο στην Κω, τη Λέσβο και την Ειδομένη για την παροχή ειδικής φροντίδας στους ανηλίκους. Τούτο πρόκειται να επεκταθεί στη Σάμο και τη Λέρο. Ιατρικές εξετάσεις προβλέπονται σε όλα τα κέντρα πρώτης υποδοχής ως τελευταίο στάδιο της διαδικασίας καταχώρισης. X Η Ελλάδα θα πρέπει να δημιουργήσει ειδικές εγκαταστάσεις για τη στέγαση των ανηλίκων και 9

άλλων ευάλωτων ομάδων μετά από τη μεταφορά τους από τα νησιά. Πρέπει να αναζητηθούν πιο διαρθρωτικές λύσεις για την παροχή τροφίμων και την κάλυψη άλλων βασικών αναγκών στα κέντρα υποδοχής. Η Ελλάδα θα πρέπει να εξακολουθήσει να βελτιώνει την ικανότητα υποδοχής της σύμφωνα με τις δεσμεύσεις που αναλήφθηκαν κατά τη σύνοδο των ηγετών των Δυτικών Βαλκανίων. Οι ελληνικές αρχές επεξεργάζονται σύμβασηπλαίσιο για την παροχή υπηρεσιών τροφοδοσίας στα κέντρα υποδοχής για την περίοδο 2016-2018. Εκτός από τις 7.181 θέσεις που διατίθενται επί του παρόντος σε προσωρινές και μονιμότερες εγκαταστάσεις στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, η Ελλάδα έχει 10.447 θέσεις στέγασης στην ηπειρωτική χώρα. Ως εκ τούτου, ο συνολικός αριθμός των υφιστάμενων θέσεων υποδοχής στην Ελλάδα σήμερα είναι 17.628. Όσον αφορά τις 10.447 θέσεις στην ηπειρωτική χώρα: 1.840 θέσεις διατίθενται στις εγκαταστάσεις υποδοχής πρώτης γραμμής 1.190 θέσεις διατίθενται στις εγκαταστάσεις υποδοχής δεύτερης γραμμής για τους αιτούντες διεθνή προστασία 5.707 θέσεις διατίθενται στα κέντρα κράτησης πριν από την απομάκρυνση 110 θέσεις διατίθενται σε ειδικό κέντρο ανοικτού τύπου για τους μετανάστες στο πλαίσιο του προγράμματος AVR 1.600 θέσεις διατίθενται στις προσωρινές εγκαταστάσεις στα σύνορα μεταξύ της Ελλάδας και της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Επιπλέον, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες έχει υπογράψει συμφωνία εφαρμογής με τη ΜΚΟ PRAKSIS. 14.950 θέσεις έχουν οριστεί βάσει του συστήματος κουπονιών. Οι ακόλουθες δυναμικότητες σχεδιάζεται να καταστούν διαθέσιμες στο άμεσο μέλλον: σύμφωνα με εκπροσώπους του ελληνικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, έως τις 15 Φεβρουαρίου θα είναι διαθέσιμη πρόσθετη χωρητικότητα υποδοχής, 1.500 θέσεων, στην περιοχή Διαβατά, ενώ άλλες 1.500 θέσεις θα είναι διαθέσιμες στην περιοχή Σχιστού. Η εν λόγω δυναμικότητα θα αυξηθεί σε 4.000 θέσεις σε κάθε ένα από τα στρατόπεδα αυτά (συνολικά 8.000 θέσεις). Αίτηση έκτακτης χρηματοδότησης για την προμήθεια 1.150 προκατασκευασμένων κατοικιών για τις εν λόγω εγκαταστάσεις έχει υποβληθεί από την Ελλάδα. Η αξιολόγηση εξελίσσεται ικανοποιητικά ώστε να είναι δυνατόν να συναφθεί σύμβαση κατά τη δεύτερη εβδομάδα του Φεβρουαρίου 2016. Έως ότου παραγγελθούν και εγκατασταθούν στους νέους χώρους αυτές οι προκατασκευασμένες κατοικίες, οι ελληνικές αρχές προτίθενται να εγκαταστήσουν θερμαινόμενες σκηνές στις εν 10

λόγω εγκαταστάσεις. X Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να αυξήσουν περαιτέρω τη δυναμικότητα υποδοχής, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των συνολικά 30.000 θέσεων στέγασης παράτυπων μεταναστών και αιτούντων διεθνή προστασία, συμπεριλαμβανομένων των δικαιούχων μετεγκατάστασης, ώστε να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο της δήλωσης των αρχηγών κρατών των Δυτικών Βαλκανίων. Επιπλέον, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες θα πρέπει να συνεχίσει να συνάπτει συμφωνίες εφαρμογής, ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των 20.000 θέσεων υπό καθεστώς μίσθωσης. X Αναμένεται απάντηση στην επιστολή του Επιτρόπου Αβραμόπουλου, ώστε να διευκρινιστεί η παρούσα κατάσταση (περιοχές, δυναμικότητες και ποσοστά πληρότητας. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ανταποκριθούν άμεσα στην αίτηση παροχής βοήθειας του ενωσιακού μηχανισμού πολιτικής προστασίας (UCPM). X Μόνο 9 κράτη μέλη προσέφεραν βοήθεια σε είδος στο πλαίσιο του UCPM. 11