ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ ΕΤOYΣ 2012

ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΠΡΑΓΜΕΝΩΝ ΦΥΛΑΞΗΣ ΕΤOYΣ 2012 Προστατευόμενης Περιοχής Εθνικού Δρυμού Αίνου Συντάκτης: Δρ. Ξανθάκης Μιχαήλ Δασολόγος Περιβαλλοντολόγος Υπεύθυνος Επόπτευσης / Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης Ε.Δ. Αίνου Δράση Επόπτευσης / Φύλαξης Μινέτος Παναγιώτης Σπανού Διονυσία Βολτέρας Κωνσταντίνος Ισμαήλος Γεώργιος Εγκρίθηκε με την υπ αριθμ.: απόφαση του Δ.Σ. Αργοστόλι, Φεβρουάριος 2013

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή 1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου ιδρύθηκε με το νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197/27.8.2002) και έχει επιφορτιστεί με τη προστασία, διαχείριση, ανάδειξη και την εν γένει αειφόρο διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Ο Φορέας διοικείται από 9μελές Δ.Σ. που ορίζεται με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής, έχει τριετή θητεία και αποτελείται από ειδικούς επιστήμονες, καθώς και εκπροσώπους υπουργείων, της τοπικής αυτοδιοίκησης, τοπικών φορέων και περιβαλλοντικών οργανώσεων. Πρόεδρος του Δ.Σ. του Φορέα είναι η Ομότιμη Καθηγήτρια του Τμήματος Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών, κ. Γεωργία Καμάρη, η οποία συμμετέχει στο Δ.Σ. του Φορέα από το 2003 ως Ειδικός Επιστήμονας και από το 2006 ως Πρόεδρος. 1.2 ΤΟ ΦΥΣΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Από την περιοχή του Εθνικού Δρυμού έχουν καταγραφεί περισσότερα από 400 είδη και υποείδη φυτών. Μερικά από αυτά είναι ενδημικά της Κεφαλονιάς, του Ιονίου ή της Ελλάδας ή σπάνια που χρήζουν προστασίας. H μεγαλύτερη έκταση του Εθνικού Δρυμού Αίνου καλύπτεται από το δάσος της Αbies cephalonica (κεφαλληνιακή Ελάτη), η οποία αποτελεί ελληνικό ενδημικό είδος. Στο όρος Ρούδι καταγράφονται, επίσης, μία σειρά άλλων δενδρωδών ειδών, όπως τα: Pyrus amygdaliformis (Γκορτσιά), Crataegus monogyna subsp. monogyna (Κράταιγος), Arbutus unedo (Κουμαριά) και Arbutus andrachne (Γλιστροκουμαριά), Quercus ilex (Αριά), Quercus coccifera (Πουρνάρι), Cotinus coggygria (Χρυσόξυλο), Phillyrea latifolia (Φιλλύκι), Pistacia lentiscus (Σχίνος) κ.ά. Σε ανοικτές, πετρώδεις περιοχές του Εθνικού Δρυμού κυριαρχούν οι πολυετείς θάμνοι, όπως τα Euphorbia rigida (Γαλατσίδα), Phlomis fruticosa (Ασφάκα), Erica arborea και Erica verticillata (Ρείκια) κ.ά. Στα σημαντικότερα ποώδη φυτά του Εθνικού Δρυμού ανήκουν τα στενότοπα ενδημικά των υψηλών κορυφών του Αίνου, Viola cephalonica (κεφαλληνιακή Βιολέτα ή Μενεξές) και Scutellaria rupestris subsp. cephalonica (κεφαλληνιακή Σκουτελλάρια), τα ενδημικά της Κεφαλονιάς, Saponaria aenesia (Σαπωνάρια του Αίνου) και Ajuga orientalis subsp. aenesia (Αγιούγκα του Αίνου), τα ενδημικά του Ιονίου, Centaurea subciliaris subsp. subciliaris και Cerastium illyricum subsp. illyricum κ.ά. Επιπλέον, απαντούν πολλά βολβώδη φυτά, όπως τα Fritillaria messanensis subsp. gracilis και F. mutabilis (Φριτιλλάριες), Cyclamen graecum και C. hederifolium (Κυκλάμινα), Crocus sp. (Κρόκοι), πολλά είδη Ορχιδεών κ.ά. Επίσης απαντούν εντυπωσιακά φυτά, όπως τα Campanula garganica subsp. cephallenica (Καμπανούλα κεφαλληνιακή) ενδημικό υποείδος των Ιονίων Νήσων, Paeonia mascula subsp. russi (Παιώνια), Lomelosia crenata subsp. dallaportae), καθώς και μερικά αρωματικά, όπως 1-1

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή το Thymus holosericeus, ενδημικό του Ιονίου και το Coridothymus capitatus (Θυμάρια), καθώς και το Origanum vulgare subsp. hirtum (Ρίγανη). 1.2.1 Η κεφαλληνιακή Ελάτη Εικόνα 1.2-1. Κεφαλληνιακή Ελάτη (Abies cephalonica) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Στην Ελλάδα απαντούν δύο είδη Ελάτης: η Abies cephalonica (κεφαλληνιακή Eλάτη), η Abies alba (λευκή Ελάτη), καθώς και το υβρίδιό τους Abies borisii-regis. Η Abies cephalonica είναι ελληνικό ενδημικό είδος, δηλαδή απαντά μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Συγκεκριμένα, απαντά στην Κεφαλονιά, την Εύβοια και την ηπειρωτική Ελλάδα από την Πελοπόννησο έως τον Όλυμπο και φθάνει βόρεια μέχρι τον Άθωνα, σε περιοχές με υψόμετρο από 600-1.600 m. Η ανάγκη της προστασίας του δάσους Ελάτης στον Αίνο, από όπου περιγράφηκε ως νέο είδος (ο κλασσικός τόπος της), καθώς και η φυτογεωγραφική σημασία της παρουσίας της στην Κεφαλονιά, υπήρξαν οι κύριοι λόγοι για τους οποίους το όρος Αίνος κηρύχθηκε ως Εθνικός Δρυμός (το 1962). 1-2

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Το όνομα Abies cephalonica δόθηκε από τον Άγγλο Βοτανικό J.W. Loudon το 1838, όταν ταξινόμησε τα Έλατα της Κεφαλονιάς ως νέο είδος. Η έντονη υλοτομία στο δάσος του Αίνου κατά τους προηγούμενους αιώνες, κυρίως μετά το 14ο αιώνα και η απουσία μέσων κατάσβεσης για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών που ξεσπούσαν στην περιοχή, έθεσαν σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα του δάσους της Ελάτης. Αποτέλεσμα αυτών είναι να έχει περιοριστεί η έκτασή του, η οποία σήμερα αποτελεί μόλις το 25% της αρχικής. Μελλοντικά, τα δάση της Ελάτης ενδέχεται να απειληθούν από την αύξηση της θερμοκρασίας, στο πλαίσιο της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής. H αύξηση της θερμοκρασίας που προβλέπεται ειδικότερα για τη Μεσογειακή λεκάνη θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στους πληθυσμούς των περισσότερων ειδών κωνοφόρων, συμπεριλαμβανομένης και της Abies cephalonica. 1.2.2 Η κεφαλληνιακή Βιόλα Εικόνα 1.3-1. Κεφαλληνιακή Βιόλα (Viola cephalonica) (Φωτ. Παναγιώτης Μινέτος). Η Viola cephalonica είναι το πιο σπάνιο φυτό της Κεφαλονιάς, αφού απαντά μόνο στις υψηλότερες κορυφές του όρους Αίνος, σε πετρώδες υπόστρωμα και σχισμές βράχων Αποτελεί δηλαδή ένα στενότοπο ενδημικό είδος του όρους Αίνος που δεν υπάρχει πουθενά αλλού στον κόσμο. 1-3

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν τον πιο πυκνό υποπληθυσμό της στην θέση, η οποία φέρει το τοπωνύμιο «Χιονίστρα». Απαντάται επίσης στην υψηλότερη κορυφή του όρους Αίνος (Μέγας Σωρός), αλλά και στις μικρότερες κορυφές μεταξύ των δύο θέσεων. H Viola cephalonica πήρε το όνομά της από την Κεφαλονιά, όταν το 1927 ο Γερμανός Βοτανικός Bornmüller την κατέταξε ως νέο είδος. Είναι μικρό, πολυετές φυτό με χαρακτηριστικά κυανοϊώδη άνθη. Έχει ύψος λίγων εκατοστών και ανθίζει από την Άνοιξη έως τις αρχές του Καλοκαιριού. Στην περιοχή εξάπλωσης της Viola cephalonica, φύονται ακόμη μερικά ενδημικά και άλλα σημαντικά είδη και υποείδη της Ελληνικής Χλωρίδας, όπως τα: Ajuga orientalis subsp. aenesia, Arenaria guicciardii, Cerastium candidissimum, Corydalis solida subsp. incisa, Paronychia albanica subsp. graeca, Poa cephalonica, Saponaria aenesia, Scutellaria rupestris subsp. cephalonica, Veronica glauca subsp. peloponnesiaca. Η εγκατάσταση ραδιοτηλεοπτικών και τηλεπικοινωνιακών αναμεταδοτών στην περιοχή είχε ως αποτέλεσμα την υποβάθμιση των φυσικών χαρακτηριστικών του βιοτόπου και τον περιορισμό της περιοχής κάλυψης της Viola cephalonica. Σε μια προσπάθεια προστασίας της Viola cephalonica από τις ανθρώπινες επιδράσεις, κατασκευάστηκε το 2008 η σημερινή περίφραξη από το Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Αίνου με τη συνδρομή της Δ/νσης Δασών Κεφαλληνίας. 1.3 ΠΑΝΙΔΑ Εικόνα 1.3-1. Πετροπέρδικα (Alectoris graeca) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Εικόνα 1.3-2. Τσαλαπετεινός (Upupa epops) (Φωτ. Διονυσία Σπανού). Περισσότερα από 100 είδη πτηνών έχουν καταγραφεί, εκ των οποίων το 1/3 αποτελούν μόνιμους κατοίκους του Δρυμού. Τα σημαντικότερα αυτών, ως είδη προτεραιότητας, είναι τα αρπακτικά Circaetus gallicus (Φιδαετός), Falco biarmicus (Χρυσογέρακο) και Pernis apivorus (Σφηκιάρης), καθώς και τα είδη Alectoris graeca (Πετροπέρδικα-Εικ.1.3-1) και Emberiza caesia (Φρυγανοτσίχλονο). Άλλα πτηνά που θα απαντήσει κανείς στο Δρυμό είναι τα εξής: Buteo buteo (Γερακίνα), Falco tinnunculus (Βραχοκιρκίνεζο), Athene noctua (Κουκουβάγια), Garullus glandarius (Κίσσα), 1-4

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Caprimulgus europaeus (Γιδοβύζι), Upupa epops (Τσαλαπετεινός-Εικ. 1.3-2), Turdus sp. (είδη Τσιχλών), Periparus ater (Ελατοπαπαδίτσα) κ.ά. Αμφίβολη είναι σήμερα η παρουσία στον Δρυμό ειδών, όπως τα Gyps fulvus (Όρνιο) και Dryocopus martius (Μαύρος Δρυοκολάπτης). Αμφίβια δεν παρατηρούνται στον Εθνικό Δρυμό, λόγω των οικολογικών τους απαιτήσεων, με εξαίρεση το Bufo bufo (Φρύνος). Αντιθέτως, συχνή είναι η παρουσία ερπετών, όπως τα: Algyroides nigropunctatus subsp. kephallithacius, ενδημικό Κεφαλονιάς - Ιθάκης, Algyroides moreoticus (Μωραϊτόσαυρα), ενδημικό του Ιονίου και της Πελοποννήσου, Podarcis taurica subsp. ionica (Βαλκανόσαυρα), Βαλκανικό ενδημικό, Vipera ammodytes (Οχιά) κ.ά. Τα είδη θηλαστικών που διαβιούν στον Εθνικό Δρυμό είναι χαρακτηριστικά των δασικών οικοσυστημάτων: Erinaceus roumanicus (Σκαντζόχοιρος), Apodemus sp. (αγροδίαιτοι ποντικοί), Myoxus glis (Μυωξός), Rhinolophus sp. (Νυχτερίδες), Martes foina (Πετροκούναβο) κ.ά. Επίσης, είναι πιθανό να συναντήσει κανείς άτομα Lepus europaeus (Λαγός). Ένα από τα πιο ιδιαίτερα θηλαστικά του όρους Αίνος είναι το εντομοφάγο Talpa stankovici (Ασπάλακας), το οποίο ζει κάτω από τη γη, σχηματίζοντας πολύπλοκες στοές. Η παρουσία του αναγνωρίζεται από τους επιφανειακούς χωματοσωρούς που σχηματίζει. Εικόνα 1.3-3. Τα ημιάγρια άλογα του Εθνικού Δρυμού Αίνου. 1-5

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Ο Εθνικός Δρυμός στερείται μεγαλόσωμων θηλαστικών. Σημαντική εξαίρεση αποτελεί μια ολιγομελή ομάδα σχετικά μικρόσωμων αλόγων, Equus caballus, που διαβιεί ελεύθερα σε ημιάγρια κατάσταση στην ευρύτερη περιοχή (Εικ. 1.3-3). 1.4 ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ο πυρήνας του Δρυμού αποτελείται από δύο τμήματα (Εικόνα 1.4-1), το τμήμα με την ονομασία Αίνος» ή «Μεγάλο Βουνό», που αποτελεί και το υψηλότερο βουνό της Κεφαλονιάς, έκτασης 23.160 στρεμμάτων και το τμήμα «Ρούδι», έκτασης 5.460 στρεμμάτων. Η οριογραμμή πυρήνα του κάθε τμήματος του Δρυμού έχει ως εξής: - Το τμήμα «Αίνος» ή «Μεγάλο Βουνό», που περιλαμβάνει το ελατοδάσος. Δυτικά, ξεκινάει από τη θέση «Επάνω Έζα» και ακολουθεί ΝΑ κατεύθυνση, διέρχεται από τις θέσεις «Μαζί-Χορτιά» και «Βαρούνη-Αυλάκι», στρέφεται προς Α διέρχεται διά των θέσεων «Χαλεπίδι», «Παπα-Ρόγγια» και «Απιδιά», κατέρχεται προς Ν μέχρι την «Ελατιά» (νοτιότερη θέση του δάσους) από εκεί στρέφεται προς ΒΑ μέχρι τη θέση Δενδράκι, από εκεί προς ΝΑ διέρχεται από τις θέσεις «Κοντοελάτι» και «Κουφόλογγος», στρέφεται προς ΒΑ διερχόμενη ΒΔ της Μονής Ζωοδόχου Πηγής, ανέρχεται προς Δ μέχρι τη θέση «Μουρτζόλακκος», οπότε στρέφεται προς ΒΑ μέχρι τη θέση «Λάκκος-Φτέρη» και από εκεί ακολουθεί προς Β το μονοπάτι από τον οικισμό Αργίνια προς τη θέση «Μουρτζιές». Από τη θέση αυτή στρέφεται λίγο προς Α μέχρι τη θέση «Μελανίτσα» και από κει ακολουθεί σταθερή ΒΔ κατεύθυνση διερχόμενη διαδοχικά από τις θέσεις «Πλάκα», «Πετεινάρι», «Μαύρη λαγκάδα», «Κόντρος», «Πλατειά ράχη», «Στουρνάρι», «Μελίσσι» και «Λεύκα», οπότε στρέφεται προς ΒΔ διερχόμενη από τις θέσεις «Τσάκη», «Λάκκος» και «Κακοδήμου-Φτέρη» και καταλήγει στην θέση «Επάνω Έζα» (σημείο αφετηρίας). - Το τμήμα «Ρούδι», που περιλαμβάνει ελατοδάσος και θαμνότοπους του Δρυμού. Δυτικά, ξεκινάει από τη θέση «Αλωνάκι» στρέφεται προς ΝΔ φθάνει στη θέση «Αγγλεγούρι», από εκεί στρέφεται προς δυτικά και από τις θέσεις «Σύρτα», «Ξυλόκαμπος», «Βαθειά Λάκκα» και «Πλακούλα» ακολουθεί τη νότια παρυφή του δάσους, στρέφεται προς Βόρεια στις θέσεις «Κούτσουπας», «Κρεββάτια» και «Κατουνιά», ακολουθεί την ανατολική παρυφή του δάσους, στρέφεται προς δυτικά, ακολουθεί τις θέσεις «Μάρκου Λαχτιά», «Τραπεζάκι» και «Ξυλόσπιτο», οπότε στρέφεται λίγο προς ΝΔ και καταλήγει στη θέση «Αλωνάκι» από την οποία ξεκίνησε. Η περιφερειακή ζώνη δεν είναι ουσιαστικά οριοθετημένη και ταυτίζεται με τα όρια των επαρχιών Σάμης και Κρανέας και υπάγεται στη Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας. 1-6

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή ΧΑΡΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Εικόνα 1.4-1: Χάρτης Προστατευόμενης Περιοχής. 1.5 ΝΟΜΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Ειδικότερα για την περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου ισχύουν κατά χρονολογική σειρά τα παρακάτω νομοθετήματα: Β.Δ. 776/1962, ΦΕΚ Α199 «Περί ανακήρυξης Εθνικού Δρυμού εν τη Νήσω Κεφαλληνία» Β.Δ. 86/1969 ΦΕΚ Α7 «Δασικός κώδικας», ο οποίος τροποποιήθηκε με το Ν.Δ. 996/1971 και το Ν.Δ. 177/1975. Σύμβαση της Ρώμης (Δεκέμβριος 1975) «Για την προστασία της παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής κληρονομιάς». Ν. 998/1979 ΦΕΚ Α298 «Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας». Οδηγία 79/409 του Συμβουλίου της 2ας Απριλίου 1979 για την διατήρηση των άγριων πτηνών 1-7

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή Π.Δ. 67/1981 ΦΕΚ Α23 «Περί προστασίας της αυτοφυούς χλωρίδας και πανίδας και καθορισμού διαδικασίας συντονισμού και έλεγχου της ερεύνης επ αυτών». Π.Δ. 437/1981 Α120 «Περί μελέτης και εκτελέσεων δασοτεχνικών έργων». Απόφαση 82/461/ΕΟΚ του Συμβουλίου όπως ισχύει (ΕΕ L210 19.7.82) «Περί της συνάψεως συμβάσεως για την διατήρηση των αποδημητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα». Σύμβαση Βόννης (Νοέμβριος 1983) «Για τη διατήρηση μεταναστευτικών ειδών άγριων ζώων». Κανονισμός 3418/1983 της Επιτροπής (ΕΕ L344 7.12.1983 σ.1) «Διεθνές εμπόριο των ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας που απειλούνται με εξαφάνιση». Ν.1335/1983 ΦΕΚ Α32 «Κύρωση διεθνούς σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης» (Σύμβαση της Βέρνης). Ν.1650 (ΦΕΚ.160Α'/18.10.1986) - Βασικός νόμος για την προστασία του Περιβάλλοντος Κ.Υ.Α. 59388/3363/1988 ΦΕΚ Β638 «Περί του τρόπου, οργάνων και διαδικασίας επιβολής και είσπραξης των διοικητικών προστίμων του άρθρου 30 του Ν. 1650/86». Υ.Α. 71961/3670/1990 ΦΕΚ 541 «Όροι και διαδικασία ανακοίνωσης σχεδίων Π.Δ. για το χαρακτηρισμό προστατευόμενων περιοχών, στοιχείων κ.λπ.». Ν.2055/1992 ΦΕΚ Α105 «Διεθνές εμπόριο των απειλούμενων ειδών άγριας πανίδας και χλωρίδας». Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 1992 για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας Ν.2204/1994 ΦΕΚ Α59 «Προστασία της βιολογικής ποικιλότητας σε σχέση με τα ζητήματα που προκύπτουν από την ανάπτυξη και διάδοση της βιοτεχνολογίας». Ν.2742 (ΦΕΚ.207Α'/07.10.1999) Κεφάλαιο Ε - Διοίκηση και Διαχείριση Προστατευόμενων Περιοχών Ν.3044 (ΦΕΚ.197Α'/27.08.2002) - Αρθρ13. Ίδρυση Φορέων Διαχείρισης (25) Ν.3937 (ΦΕΚ.60Α'/31.03.2011) - Διατήρηση της Βιοποικιλότητας και άλλες διατάξεις ΗA 8353/276/Ε103 (ΦΕΚ 415Β'/23-02-2012) - Τροποποίηση και συμπλήρωση της υπ αριθ. 37338/1807/2010 κοινής υπουργικής απόφασης «Καθορισμός 1-8

Κεφάλαιο 1: Εισαγωγή μέτρων και διαδικασιών για τη διατήρηση της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συμμόρφωση με την Οδηγία 79/409/ΕΟΚ...». 1.6 ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΕΡΙ ΘΗΡΑΣ Η διάρκεια της κυνηγητικής περιόδου είναι για το κυνηγητικό έτος 2012-2013 από 20 Αυγούστου 2012 μέχρι 28 Φεβρουαρίου 2013. Η διάρκεια αυτή και οι ρυθμίσεις τις κάθε κυνηγητικής περιόδου καθορίζονται με απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος. Οι απαγορεύσεις υπάρχουν για την προστατευόμενη περιοχή του Εθνικού Δρυμού Αίνου: περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης σύμφωνα με την Κ.Υ.Α. (ΦΕΚ/353/ΑΑΠ/6.9.2010). 1-9

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης 2 ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΦΥΛΑΞΗΣ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής του Εθνικού Δρυμού Αίνου αποτελεί βασική προτεραιότητα του Φορέα Διαχείρισης που σκοπό έχει τη μεγαλύτερη δυνατή προστασία της περιοχής, για την καταπολέμηση των παράνομων δραστηριοτήτων καθ όλη τη διάρκεια του έτους και κυρίως για την πρόληψη και την αποτροπή τους. Λόγω της ανεπάρκειας του θεσμικού πλαισίου του Φορέα και του γεγονότος ότι δεν έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα χαρακτηρισμού της προστατευόμενης περιοχής, το προσωπικό φύλαξης δεν έχει τη δυνατότητα να διενεργεί ελέγχους, και η φύλαξη ουσιαστικά περιορίζεται στην παρατήρηση, στην σύσταση και στην άμεση ειδοποίηση των αρμόδιων, για έλεγχο, υπηρεσιών. Ο Φορέας Διαχείρισης με τα μέσα που διαθέτει έφτασε γενικά το έτος 2012 σε ένα πάρα πολύ ικανοποιητικό επίπεδο φύλαξης/προστασίας (509 περιπολίες) λόγω του ότι σε αυτό συνέβαλε η συνεχής εποπτεία, ενημέρωση, καθοδήγηση και συνεργασία των φυλάκων με όλα τα θεσμοθετημένα όργανα φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής, όπως η: Δασική Υπηρεσία Πυροσβεστική Υπηρεσία Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλληνίας & Ιθάκης Αστυνομία Οι περιπολίες του προσωπικού Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης για το 2012 κατανεμήθηκαν ανά μήνα, όπως φαίνεται στο παρακάτω Γράφημα 2.1-1. Εικόνα 2.1-1. Αριθμός περιπολιών ανά μήνα, για το έτος 2012, από το προσωπικό φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης 2-1

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης 2.2 ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΕΠΟΠΤΕΥΣΗΣ/ΦΥΛΑΞΗΣ Τα μέσα που χρησιμοποίησε η Δράση Επόπτευσης/Φύλαξης του Φορέα κατά την περίοδο του έτους 2012 ήταν: α) Ένα όχημα αγροτικού τύπου NISSAN NAVARA 4x4, όλο το χρόνο. β) Ένα όχημα SKODA YETI 4x4 το οποίο παραδόθηκε στη Δράση της Φύλαξης τον Αύγουστο του 2012. Η αγορά του δεύτερου οχήματος βοήθησε στην αποτελεσματικότερη και γρηγορότερη φύλαξη, με τα λιγότερα έξοδα μετακινήσεων. Στο παρακάτω Πίνακα 2.2-1 δίνονται τα συνολικά km που διανύθηκαν από κάθε όχημα ξεχωριστά το έτος 2012. Πίνακας 2.2-1. Διανυθέντα km ανά όχημα για το έτος 2012 ΟΧΗΜΑ 1/1/2012 31/12/2012 YETI 0 8018 8018 NAVARA 54956 104032 49076 Σύνολο διανυθέντων km. 57094 Κάθε όχημα και κάθε βάρδια περιλαμβάνει ένα οδηγό και ένα με δύο υπαλλήλους. Ακολουθείται πρόγραμμα διαδρομών που συντάσσει ο Υπεύθυνος της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης, Δασολόγος του Φορέα. Η προμήθεια σύγχρονου και αξιόπιστου εξοπλισμού επέτρεψε να παρέχονται πλέον στο πεδίο αναβαθμισμένες υπηρεσίες. Ο εξοπλισμός κάθε οχήματος είναι: Κιάλια, φακό, εργαλειοθήκη, αλυσοπρίονα, φωτογραφική μηχανή, φορητό GPS, οδηγό αναγνώρισης πουλιών/ φυτών/ ερπετών, ένα βίντσι (εργάτης), αντιολισθητικές αλυσίδες κ.α. Ένα βυτίο πυρόσβεσης χωρητικότητας 500 λίτρων και μάνικες πυρόσβεσης Αναλυτικοί χάρτες της περιοχής. Κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας το προσωπικό Φύλαξης συμπληρώνει τα εξής έντυπα: Δελτίο Κίνησης Οχήματος: όπου καταγράφονται οι διαδρομές με τις χιλιομετρικές αποστάσεις, η ημέρα κίνησης και η αντιστοίχιση του τιμολογίου βενζίνης. Παραδίδεται στον υπεύθυνο φύλαξης και αποστέλλεται μαζί με τα Μηνιαία δελτία δήλωσης δαπανών και τα αντίστοιχα τιμολόγια βενζίνης. Σημειώνεται ότι το όχημα κίνησης είναι είτε του Φορέα Διαχείρισης είτε ιδιωτικό όχημα. Δελτίο Αναφοράς Συμβάντων Φύλαξης: όπου καταγράφονται οι διαδρομές με τα διανυθέντα χιλιόμετρα και τυχόν παρατηρήσεις του υπαλλήλου. 2-2

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης Χρησιμοποιείται για την Ετήσια Έκθεση Πεπραγμένων Φύλαξης και αποτελεί παραδοτέο της Δράσης. Ο υπεύθυνος της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης είναι συνοπτικά αρμόδιος για: Την κατάρτιση των Μηνιαίων Προγραμμάτων Φύλαξης, τα οποία αποτελούν το πρόγραμμα βαρδιών κάθε υπαλλήλου στη φύλαξη. Τα Μηνιαία Προγράμματα αποστέλλονται στην Επιθεώρηση Εργασίας προς έγκριση. Συμπληρώνει πριν από κάθε κίνηση οχήματος την Διαταγή Πορείας, όπου αναγράφονται η ημερομηνία κίνησης, η αιτιολογία της κίνησης, και οι επιβαίνοντες στο όχημα. Την σύνταξη εγγράφων και καταγγελιών σχετικών με τα Δελτία Αναφοράς. Συγκεντρώνει μηνιαίως τα Δελτία Αναφοράς Συμβάντων Φύλαξης, τα οποία αρχειοθετούνται ανά μήνα και χρησιμοποιούνται στην σύνταξη της Ετήσιας Έκθεσης Πεπραγμένων Φύλαξης. Σύνταξη Ετήσιας Έκθεσης Πεπραγμένων Φύλαξης. Συνεργασία με όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες. Τήρηση του φωτογραφικού αρχείου φύλαξης. 2.3 ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΕΠΟΠΤΕΥΣΗΣ/ΦΥΛΑΞΗΣ Εικόνα 2.2-1. Το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης μαζί με την Πρόεδρο του Φορέα Διαχείρισης τον Αύγουστο του 2012 2-3

Κεφάλαιο 2: Περιγραφή της Φύλαξης Το προσωπικό φύλαξης της προστατευόμενης περιοχής για το 2012 (Εικόνα 2.2-1) απαρτίστηκε από τέσσερα μέλη του επιστημονικού προσωπικού του Φορέα (1 ΠΕ Βιολόγος, 1 ΠΕ Γεωπόνος και 2 ΠΕ Δασολόγοι), τέσσερις «μόνιμοι» (με σύμβαση μέχρι 31/12/2015) φύλακες (1 ΤΕ Δασοπόνος, 2 ΔΕ Ειδικοί Δασικής Προστασίας, 1 ΔΕ Επιμελητής-Ξεναγός Εθνικών Δρυμών και Χώρων Αναψυχής), εποχιακό προσωπικό (1 ΤΕ Δασοπόνος, 1 ΔΕ Ειδικοί Δασικής Προστασίας, 1 ΔΕ Επιμελητής-Ξεναγός Εθνικών Δρυμών και Χώρων Αναψυχής και 1 ΤΕ Γεωπόνος), 71 άτομα του εθελοντικού κινήματος Κατελειού, 6 άτομα στα πλαίσια του προγράμματος Κοινωφελούς εργασίας Κεφαλληνίας & Ιθάκης και 1 γαλλίδα φοιτήτρια στα πλαίσια πρακτικής άσκησης. Το προσωπικό που συμμετείχε στη δράση της Φύλαξης για το 2012, ήταν 90 άτομα όπως φαίνεται στο παρακάτω Πίνακα 2.3-1. Πίνακας 2.3-1. Κατανομή του προσωπικού Φύλαξης για το έτος 2012 Τύπος προσωπικού Αριθμός ατόμων Μόνιμο 4 Εποχιακό 5 Εθελοντές 71 ΚΟΧ 6 Επιστημονικό 4 Φοιτήτρια 1 Σύνολο 91 2-4

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΝΟΜΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΟ 2012 3.1 ΠΥΡΚΑΓΙΕΣ Οι πυρκαγιές και κυρίως η επόπτευσή και πρόληψη τους, είναι ένα σημαντικό κομμάτι με το οποίο ασχολείται το προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης τόσο εντός του Εθνικού Δρυμού όσο και στις ημιορεινές και πεδινές γύρω από το Δρυμό περιοχές. Εικόνα 3.1-1. Άποψη της πυρκαγιάς που ξέσπασε στον οικισμό Κολαΐτη στις 08.08.2012 κοντά στο πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. Η περίοδος επικινδυνότητας για πυρκαγιά ξεκινάει από αρχές Μαΐου και λήγει τέλος Οκτωβρίου. Οι Φύλακες είχαν επαφή με την Πυροσβεστική Υπηρεσία Κεφαλληνίας, ώστε να βοηθούν στο έργο της επόπτευσης πυρκαγιών περιπολώντας στον πυρήνα και την περιμετρική ζώνη του Εθνικού Δρυμού. Την περίοδο του έτους 2012, βρέθηκαν τρεις σβησμένες εστίες πυρκαγιάς εντός του Εθνικού Δρυμού (1/5, 9/8 και 24/8 αντίστοιχα) και εκδηλώθηκαν έξι πυρκαγιές στις οποίες το προσωπικό φύλαξης του Φορέα είχε την πλήρη επόπτευσή τους από θέσεις θέας του Εθνικού Δρυμού. Οι πυρκαγιές ξέσπασαν στις 18/7 στους οικισμούς Κατελειό και Ρατζακλί, στις 23/7 παρατηρήθηκαν δύο φωτιές στο Κατελειό και στα Τζαννάτα αντίστοιχα, στις 4/8 δύο πυρκαγιές στα Τρωϊανάτα και τα Φάρσα αντίστοιχα, στις 8/8 δύο πυρκαγιές στο Κατελειό και στο Κολαΐτη (Εικ. 3.1-1) κοντά στο πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, στην οποία το Προσωπικό Φύλαξης παρακολούθησε στενά, ώστε αν χρειαζόταν να βοηθήσει στην κατάσβεσή της, στις 24/8 ξέσπασε πυρκαγιά κοντά στον οικισμό της 3-1

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 Αγίας Ειρήνης, η οποία επεκτάθηκε στους οικισμούς Ξενόπουλο και Καπανδρίτι και στις 27/8 ξέσπασε πυρκαγιά στον οικισμό Καπανδρίτι. Η άψογη συνεργασία με το Πυροσβεστικό Σώμα, επέφερε σημαντικότατα αποτελέσματα στην αποτροπή και άμεση επέμβαση στα περιστατικά πυρκαγιών που είχαμε κατά τη θερινή περίοδο του 2012. Τον Αύγουστο του 2012 αγοράστηκε πυροσβεστικός εξοπλισμός με χρηματοδότηση από το Πράσινο Ταμείο που προσαρμόζεται σε ένα από τα οχήματα του προσωπικού φύλαξης και αποτελείται από βυτίο πυρόσβεσης, χωρητικότητας 500 λίτρων νερού και μάνικες κατάσβεσης και τα οποία θα χρησιμοποιηθούν από το προσωπικό την επόμενη αντιπυρική περίοδο. 3.2 ΛΑΘΡΟΘΗΡΙΑ Το έτος 2012 δεν διαπιστώθηκε κάποιο κρούσμα λαθροθηρίας. Η πολύ καλή συνεργασία με τον κυνηγητικό σύλλογο Κεφαλονιάς, καθώς και οι συνεχείς περιπολίες βοήθησαν αρκετά στη πρόληψη και καταστολή της λαθροθηρίας. Το προσωπικό φύλαξης, μάλιστα το Σεπτέμβριο του 2012 βρήκε και δύο κυνηγόσκυλα τα οποία είχαν χαθεί στην περιοχή του Εθνικού Δρυμού και τα παρέδωσε στο κυνηγό ιδιοκτήτη τους. Ένα μειονέκτημα που έχει διαπιστωθεί στη αποτελεσματικότερη φύλαξη της προστατευόμενης περιοχής, πέραν της ελλιπέστατης νομοθεσίας περί αρμοδιοτήτων, είναι το ωράριο εργασίας, το οποίο δεν είναι δυνατόν να εκτελείται κατά τις νυχτερινές ώρες. Για το λόγο αυτό, σε συνεργασία με την Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας κατά τη θερινή περίοδο πραγματοποιήθηκαν δύο νυχτερινές περιπολίες στις οποίες στο όχημα φύλαξης επέβαιναν εκτός από το Προσωπικό Φύλαξης και ένας υπάλληλος της Διεύθυνσης Δασών, ώστε αν παρατηρείται κάποιο παράνομο συμβάν να υπήρχε άμεση επέμβαση από τον αρμόδιο υπάλληλο της Δασικής Υπηρεσίας. 3.3 ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΒΟΣΚΗΣΗ Αριθμός κοπαδιών εντός του πυρήνα ΕΔ Αίνου 45 40 40 35 33 30 25 20 15 10 5 0 27 9 8 4 4 5 4 2 2 2 Ιαν Φεβ Μαρ Απρ Μάι Ιουν Ιουλ Αυγ Σεπτ Οκτ Νοε Δεκ Αριθμός κοπαδιών εντός του πυρήνα ΕΔ Αίνου Γράφημα 3.3-1. Περιστατικά καταγραφής της βόσκησης στο πυρήνα του Ε.Δ. Αίνου. 3-2

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 Το 2012, καθ όλη τη διάρκεια του έτους, εντός, αλλά και στα όρια του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου παρατηρούνται συχνά, περιστατικά παράνομης βόσκησης αιγοπροβάτων. Το Προσωπικό Φύλαξης έχει διαπιστώσει την επίδραση που έχει η παράνομη αυτή δραστηριότητα στην μείωση της βιοποικιλότητας του Εθνικού Δρυμού Αίνου και στην εμφάνιση τάσεων ερημοποίησης κατά θέσεις π.χ. στη περιοχή του Φαγιά παρατηρείται κυρίως κοντά σε βραχώδεις περιοχές έντονο το φαινόμενο της εδαφικής διάβρωσης. Κατά θέσεις, η βόσκηση έχει επίδραση στην βιοποικιλότητα με τη μείωση των πληθυσμών των επιθυμητών βοσκόντων λιβαδικών φυτών και τη κυριαρχία δύο κοινών μη επιθυμητών λιβαδικών φυτών, της γαλατσίδας και της ασφάκας. Παρατήρησαν επίσης, μείωση της αναγέννησης της Ελάτης, που σε ορισμένες θέσεις είναι ανύπαρκτη, καθώς και Έλατα, πουρνάρια και κράταιγους μεγάλης ηλικίας που δεν ξεπερνούν σε ύψος το ένα μέτρο και παίρνουν χαρακτηριστικές νανώδεις μορφές. Το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης το 2012 εντατικοποίησε τους ελέγχους για παράνομη βόσκηση εντός του πυρήνα και κατέγραψε 140 περιπτώσεις κοπαδιών αιγοπροβάτων να βόσκουν εντός του πυρήνα του Ε.Δ. Τα κοπάδια αιγοπροβάτων δεν είχαν ενώτια, ενώ σε μία περίπτωση κοπαδιού με ενώτια έγινε καταγγελία προς την Δασική Υπηρεσία. Τα περισσότερα περιστατικά καταγραφής της παράνομης βόσκησης παρουσιάστηκαν το μήνα Ιούλιο με 40 καταγραφές κοπαδιών και ακολούθησαν οι μήνες Αύγουστος και Σεπτέμβριος με 33 και 27 καταγραφές αντίστοιχα (Γράφημα 3.3-1). Εικόνα 3.3-1. Χάρτης καταγραφής περιστατικών παράνομης βόσκησης εντός του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Κατά τη διάρκεια του 2012 διαπιστώθηκε μείωση του αριθμού των κοπαδιών που έβοσκαν εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου ως αποτέλεσμα της 3-3

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 συχνότερης παρουσίας των φυλάκων στο Δρυμό. Έγινε μόνο μία καταγγελία προς την αρμόδια Δασική Υπηρεσία για παράνομη βόσκηση έναντι τεσσάρων που έγιναν το 2011. Επίσης, η Δράση της Φύλαξης καταγράφει με GPS, όλα τα περιστατικά παράνομης βόσκησης και έχει δημιουργήσει σχετικό χάρτη που παρουσιάζεται στην Εικόνα 3.3-1. 3.4 ΣΥΛΛΟΓΗ ΡΙΓΑΝΗΣ & ΕΙΔΩΝ ΧΛΩΡΙΔΑΣ Σύμφωνα με τον κανονισμό λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Αίνου, δεν επιτρέπεται η συλλογή φυτών εντός του πυρήνα του Δρυμού. Κατά τους καλοκαιρινούς μήνες σε περιοχές του Εθνικού Δρυμού (Φαγιά, Μελανίτσα) παρατηρείται έντονο ενδιαφέρον για συγκομιδή φυτών ρίγανης (Origanum hirtum). Το προσωπικό φύλαξης. προσπάθησε να αποτρέψουν την συλλογή του φυτού από τον πυρήνα του Εθνικού Δρυμού, καθώς και το ξερίζωμα του φυτού στις γύρω από το πυρήνα περιοχές, που έχει ως επακόλουθο την περιορισμό εξάπλωσης του και τη σταδιακή εξαφάνιση του είδους. Οι φύλακες με συστάσεις προς τους επισκέπτες του Εθνικού Δρυμού προσπαθούν να δώσουν κατάλληλες οδηγίες για την ορθή συλλογή των φυτών της ρίγανης. Με την αλλαγή του ωραρίου των φυλάκων κατά τη περίοδο συγκομιδής της ρίγανης μήνες Ιούλιος και Αύγουστος αλλά και με συγκεκριμένα εβδομαδιαία δρομολόγια, στις περιοχές του Εθνικού Δρυμού, όπου φύεται, οι φύλακες κατάφεραν να αποτρέψουν τη μη ορθολογική κοπή (ξερίζωμα) του φυτού της ρίγανης. Επίσης, με το Σεμινάριο που πραγματοποιήθηκε στις 08/07/2012 από το Προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης, και το οποίο συνόδευσε τους συμμετέχοντες στην περιοχή, τους έδωσε πληροφορίες για το φυτό και τους έδειξε τον ορθολογικό τρόπο μαζέματος του φυτού. Εικόνα 3.4-1. Το προσωπικό φύλαξης φροντίζει νεαρό άτομο κεφαλληνιακής Ελάτης που κάποιοι προσπάθησαν να το τραβήξουν για να το πάρουν. 3-4

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 Επίσης, άλλο περιστατικό συλλογής προϊόντων της χλωρίδας του Δρυμού αποτελεί αυτό που συνέβη κατά τη διάρκεια της περιπολίας του προσωπικού φύλαξης στις 05.08.2012, όπου και διαπιστώθηκε συλλογή ρητίνης από δέντρα κεφαλληνιακής Ελάτης στο τμήμα από την Κεντρική Πύλη του Δρυμού μέχρι το Πάρκο Κεραιών στη θέση Χιονίστρα. Η συλλογή ρητίνης πραγματοποιήθηκε από τρία άτομα που επέβαιναν σε ιδιωτικής χρήσεως αυτοκίνητο. Αφού τους έγιναν οι απαραίτητες συστάσεις από το προσωπικό Φύλαξης του Φορέα, τα άτομα απομακρύνθηκαν από τον Εθνικό Δρυμό και την επόμενη ημέρα στάλθηκε σχετικό έγγραφο προς τη Διεύθυνση Δασών Κεφαλληνίας. Τέλος, κατά τους χειμερινούς μήνες γίνονται περιπολίες για την ύπαρξη τυχόν κομμένων Ελάτων που ενδεχομένως να χρησιμοποιούνται ως Χριστουγεννιάτικα δέντρα και κομμένων πουρναριών που χρησιμοποιούνται κυρίως για καυσόξυλα. Το 2012 είχαμε το Δεκέμβριο μία περίπτωση τριών κομμένων Ελάτων στο πυρήνα του Ρουδίου του Εθνικού Δρυμού Αίνου (Εικ. 3.4-1), οπότε και στάλθηκε σχετικό έγγραφο προς τη Διεύθυνση Δασών, ενώ δεν παρατηρήθηκαν κομμένα άτομα πουρναριού εντός του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού. 3.5 ΒΑΝΔΑΛΙΣΜΟΙ ΥΠΟΔΟΜΩΝ Εικόνα 3.5-1. Βανδαλισμοί στον Εθνικό Δρυμό: Πεταμένος τραπεζόπαγκος από χώρο αναψυχής. 3-5

Κεφάλαιο 3: Καταγραφή Παράνομων Δραστηριοτήτων για το 2012 To 2012, το Προσωπικό Φύλαξης διαπίστωσε κάποιους βανδαλισμούς σε υποδομές δασικής αναψυχής του Εθνικού Δρυμού. Συγκεκριμένα, στις 23.01.2012 άγνωστοι προέβησαν σε επιδεικτικές καταστροφές δύο εκ των καινούργιων τραπεζόπαγκων (Εικ. 3.5-1) στους χώρους αναψυχής των θέσεων Καρβουνόλακκος και Πηγαδάκια και μίας ενημερωτικής πινακίδας, κοντά στην πύλη του Εθνικού Δρυμού από το Ξενόπουλο. Επίσης, στις 26.01.2012, κλάπηκαν δύο από τις καινούργιες κούνιες του κεντρικού χώρου αναψυχής, που βρίσκεται λίγα μέτρα πάνω από το Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου. Τέλος στις 28.07.2012, διαπιστώθηκε η ύπαρξη ενός ανοικτού και ενός σπασμένου παραθύρου στην μπροστινή και πίσω όψη αντίστοιχα του κτηρίου του Περιβαλλοντικού Κέντρου Αίνου. Την ίδια μέρα στη θέση «Χιονίστρα» του Εθνικού Δρυμού Αίνου παρατηρήθηκε οικοδομική δραστηριότητα επιδιόρθωση/ αντικατάσταση παλαιάς τσιμεντένιας περίφραξης περιμετρικά της παράνομης κεραίας κινητής τηλεφωνίας της εταιρείας Vodafone. Την ίδια ημέρα, το προσωπικό κατέγραψε επίσης, την ύπαρξη κατεστραμμένων αλουμινένιων σωλήνων και την ύπαρξη εκτεθειμένων καλωδίων στο δρόμο δίπλα στην κεραία. Όλα τα παραπάνω περιστατικά επισημάνθηκαν με έγγραφα προς την Διεύθυνση Δασών, ώστε να αποδοθούν τυχόν ευθύνες που προκύπτουν. 3-6

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4 ΛΟΙΠΕΣ ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ 4.1 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΓΡΙΑΣ ΠΑΝΙΔΑΣ ΚΑΙ ΟΡΝΙΘΟΠΑΝΙΔΑΣ Μία από τις βασικές αρμοδιότητες της Δράσης Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης αποτελεί η καταγραφή και παρακολούθηση ειδών πανίδας και ορνιθοπανίδας, στα πλαίσια της συμμετοχής της στις δράσεις: «Καταγραφή, παρακολούθηση και αειφορική διαχείριση της Πανίδας του Εθνικού Δρυμού Αίνου, αλλά και της ευρύτερης περιοχής του νομού Κεφαλονιάς-Ιθάκης» και «Καταγραφή, παρακολούθηση και αειφορική διαχείριση της Ορνιθοπανίδας του Εθνικού Δρυμού Αίνου». Κατά τη διάρκεια των περιπολιών τους οι φύλακες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν παρακολούθηση διαφόρων ειδών ορνιθοπανίδας και άγριας πανίδας. Η χρήση οδηγών για ερπετά/ πτηνά/ θηλαστικά, κιαλιών και φωτογραφικών μηχανών ήταν τα κύρια μέσα για να κάνουν αναγνώριση στο πεδίο, ενώ με τη χρήση GPS κατάφερναν να καταγράφουν το ακριβές σημείο και την περιοχή που βρίσκονταν. Εικόνα 4.1-1. Δασομυωξός (Myoxus glis) σε κλαδί κεφαλληνιακής Ελάτης στη θέση Θέας του Εθνικού Δρυμού. 4-1

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν θα χρησιμοποιηθούν στην καταγραφή και χαρτογράφηση της ζωογεωγραφίας των ειδών της προστατευόμενης περιοχής. Καταγράφηκαν περίπου 19 είδη τα οποία παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα 4.1-1. Πίνακας 4.1-1. Καταγραφή άγριας πανίδας και ορνιθοπανίδας στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Αίνου για το έτος 2012. ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΤΟΜΩΝ Άγρια άλογα Αίνου / Equus cabalus Συνεχής παρουσία (γύρω στα 20-25) Δασομυωξός / Myoxus glis (Εικ. 4.1-1) 2 Σκαντζόχοιρος / Erinaceus concolor 3 Λαγός / Lepus europaeus Ρινόλοφος / Rhinolophus sp. 1 Γουστέρα του Ιονίου / Podarcis taurica ionica Μεσογειακή χελώνα/ Testudo hermanii 2 Λαφιάτης / Elaphe quatuorlineata 2 Τσαλαπετεινός/ Upupa epops 3 Πράσινος φρύνος / Bufo viridis- 1 Ποντικοβαρβακίνα / Buteo buteo Πεδινή πέρδικα / Alectoris chucar 2 Κίσσα / Garrulus glandarius Γιδοβύζι / Caprimulgus europaeus Βραχοκιρκινέζι / Falco tinnunculus Ξεφτέρι / Accipiter nissus 2 Διπλοσαίνο / Accipiter gentilis 1 Γκιώνης / Otus scops 1 Χουχουριστής / Strix aluco 1 Κοράκι / Corvus corax 2 Κουρούνα / Corvus corone cornix 3 Συνεχής παρουσία στο Δρυμό 2 Συνεχής παρουσία (5-6 άτομα στο Δρυμό) Συνεχής παρουσία (στους Πρινώνες κυρίως) Συνεχής τους καλοκαιρινούς μήνες 6 άτομα στην περιοχή του Φαγιά τον Αύγουστο 4-2

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4.2 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΛΩΡΙΔΑΣ, ΒΛΑΣΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΜΑΚΡΟΜΥΚΗΤΩΝ Στα πλαίσια της συστηματικής καταγραφής και παρακολούθησης της χλωρίδας και των μακρομυκήτων της προστατευόμενης περιοχής, το προσωπικό κατά το έτος 2012, συνέλεξε πολλά είδη χλωρίδας και μακρομυκήτων σε συνεργασία με τους αναδόχους των αντίστοιχων δράσεων του Φορέα Διαχείρισης. Κατά τη διάρκεια των περιπολιών τους, οι φύλακες είχαν τη δυνατότητα να κάνουν παρακολούθηση και συλλογή διαφόρων ειδών χλωρίδας, δασικής βλάστησης, μακρομυκήτων και σπερμάτων για την τράπεζα γενετικού υλικού. Η προσωπική εμπειρία του προσωπικού των φυλάκων καθώς και η χρήση οδηγών για είδη χλωρίδας, συλλεκτήριων εργαλείων και φωτογραφικών μηχανών βοήθησαν στον να κάνουν την αναγνώριση και τη συλλογή των φυτών στο πεδίο, ενώ με τη χρήση GPS κατάφερναν να καταγράφουν το ακριβές σημείο και την περιοχή που βρίσκονταν. Τα δεδομένα που συλλέχθηκαν το έτος 2012 θα χρησιμοποιηθούν στην καταγραφή και χαρτογράφηση της χλωρίδας και των μακρομυκήτων της προστατευόμενης περιοχής. Συλλέχθηκαν σπέρματα και άτομα από 14 είδη τα οποία παρουσιάζονται στον παρακάτω Πίνακα 4.2-1. Πίνακας 4.2-1. Καταγραφή χλωρίδας και δασικής βλάστησης στην περιοχή αρμοδιότητας του ΦΔ Αίνου για το έτος 2012. ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Pinus nigra Καταγραφή 15 άτομων (σήμανση, μορφομετρικά χαρακτηριστικά) Ostrya carpinifolia (Εικ. 4.2-1) Centaurea pumilio Silene cephallenia subsp. cephallenia Thymus holosericeus Viola cephalonica Paeonia mascula subsp. russi Iris cretensis Crocus sp. Cistus palvifolius Scutelaria rupestris subsp. cephalonica Καταγραφή ατόμων στο ρέμα Μελανίτσας Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Μερικά άτομα Μερικά άτομα Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Campanula garganica subsp. Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού 4-3

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες ΚΟΙΝΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ / ΛΑΤΙΝΙΚΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ cephallenica Cerastium illyricum Διάφορα είδη μακρομυκήτων ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Σπέρματα για την τράπεζα γενετικού υλικού Ένα άτομο από κάθε είδος Εικόνα 4.2-1. Άτομο Oστρυάς (Ostrya carpinifolia) που βρέθηκε στο ρέμα της Μελανίτσας του Εθνικού Δρυμού. 4.3 ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΧΩΡΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Ε.Δ. ΑΙΝΟΥ Το προσωπικό Επόπτευσης/Φύλαξης, το έτος 2012, συνέλλεξε συστηματικά χωρικά 4-4

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες δεδομένα πεδίου με τη χρήση τριών φορητών GPS. Η συγκεκριμένη δράση έδωσε ουσιαστικά τη δυνατότητα για μια ολοκληρωμένη ηλεκτρονική οργάνωση χωρικών δεδομένων για τον Εθνικό Δρυμό του Αίνου η οποία υλοποιήθηκε στη συνέχεια από τον εξειδικευμένο σε χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών (G.I.S.), Δασολόγο, Υπεύθυνο Φύλαξης του Δρυμού. Συγκεκριμένα υλοποιήθηκε: η δημιουργία θεματικών χαρτών σε περιβάλλον GIS για τις ανάγκες του Φορέα Διαχείρισης. Ενδεικτικά αναφέρονται οι παρακάτω εργασίες της δράσης: Σάρωση και ψηφιοποίηση γεωλογικού χάρτη κλίμακας 1:50.000, ψηφιοποίηση οδικού δικτύου προστατευόμενης περιοχής Εθνικού Δρυμού Αίνου από αναλογικό χάρτη και ενημέρωση αυτού με δεδομένα από GPS, σύνθεση ψηφιακού υψομετρικού μοντέλου εδάφους (Ψ.Υ.Μ.Ε) από ισοϋψείς καμπύλες ισοδιάστασης 20 m της περιοχής Εθνικού Δρυμού Αίνου, αποτύπωση σημείων ή πολυγώνων που σηματοδοτούν ή οριοθετούν θέσεις σημαντικών φυτικών πληθυσμών της προστατευόμενης περιοχής Εθνικού Δρυμού Αίνου, κ.ά. Oι 16 θεματικοί χάρτες (Εικ. 4.3-1) που δημιουργήθηκαν, το 2012, έχουν αναρτηθεί σε μορφή pdf στην ιστοσελίδα του Φορέα Διαχείρισης στο σύνδεσμο: http://www.foreasainou.gr/optikoakoustiko_iliko_forea/hartes Εικόνα 4.3-1. Σύνταξη του χάρτη βλάστησης του Εθνικού Δρυμού Αίνου (έκδοση 2012). 4-5

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4.4 ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΔΑΣΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ - ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΜΕΤΑΚΙΝΗΣΕΩΝ Η συντήρηση των μονοπατιών του Εθνικού Δρυμού στην προστατευόμενη περιοχή ήταν μια από τις αρμοδιότητες των φυλάκων, καθώς επίσης η καταγραφή, υποστήριξη, εξυπηρέτηση και ο έλεγχος της κίνησης των επισκεπτών μέσα στα όρια της προστατευόμενης περιοχής και η ενημέρωσή τους για τα υπάρχοντα μέτρα προστασίας. Κατά τη διάρκεια του 2012, συντηρήθηκαν τα μονοπάτια του Εθνικού Δρυμού, στα οποία υπήρχαν πεσμένα δέντρα και πέτρες (Εικ. 4.4-1). Τέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι αρκετές φορές οι φύλακες συμμετείχαν στη διευκόλυνση της μετακίνησης του προσωπικού του Φορέα ή άλλου εξουσιοδοτημένου οργάνου. Εικόνα 4.4-1. Συντήρηση και καθαρισμός μονοπατιών από πτώση δασικών δέντρων. 4.5 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΕ ΆΛΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΟΡΕΑ Η δράση της Περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του Φορέα Διαχείρισης είναι αυτή με την οποία έχει άμεση συνεργασία το προσωπικό Φύλαξης, ώστε να συμβάλει στην ξενάγηση ομάδων επισκεπτών (σχολείων, πεζοπόρων κ.λπ.) στην προστατευόμενη περιοχή. Στα πλαίσια αυτής της συνεργασίας οι επισκέπτες του 4-6

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Δρυμού ξεναγούνται στα δύο Περιβαλλοντικά Κέντρα, το Περιβαλλοντικό Κέντρο Αίνου και το Περιβαλλοντικό Κέντρο Κούταβου, καθώς και σε ένα από τα πέντε μονοπάτια του Εθνικού Δρυμού. Το 2012, το προσωπικό φύλαξης ξενάγησε περίπου 20 ομάδες επισκεπτών στον Εθνικό Δρυμό (Εικ. 4.5-1). Εικόνα 4.5-1. Εκδρομή εκπαιδευτικών στο Εθνικό Δρυμό και διάσχιση του κεντρικού μονοπατιού. 4.6 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Για την καλύτερη διαχείριση του δάσους της κεφαλληνιακής Ελάτης του Εθνικού Δρυμού Αίνου, το προσωπικό Φύλαξης άρχισε να υλοποιεί το 2012, ερευνητικό έργο (Εικ. 4.6-1) που χρηματοδοτήθηκε από το Πράσινο Ταμείο με σκοπό να καταρτιστούν μητρώα πληροφοριών συστάδων με κατάλληλα προγράμματα αποτύπωσης και παρακολούθησης επιλεγμένων ατόμων σε κάθε συστάδα. Τα μητρώα αυτά περιλαμβάνουν μόνιμα στοιχεία των δένδρων, όπως θέση και διαθέσιμο αυξητικό χώρο, καθώς και μεταβαλλόμενα στοιχεία, τα οποία εξαρτώνται από την αύξηση και φυσική αποκλάδωση των δένδρων, όπως ύψος, στηθιαία διάμετρος και εύρος κόμης. Ακόμη, περιλαμβάνουν στοιχεία αξιολόγησης των δένδρων, όπως ζωτικότητα, υγεία, σταθερότητα, προβλήματα κορμού, κόμης και ριζών και ασθένειες που προκύπτουν 4-7

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες από μύκητες ή έντομα. Με βάση τα παραπάνω στοιχεία το Διοικητικό Συμβούλιο του Φορέα Διαχείρισης θα μπορεί να κάνει εκτίμηση της κατάστασης των συστάδων μελλοντικά και να προτείνει μέτρα, που πρέπει να ληφθούν για την αειφορική διαχείριση του ελατοδάσους του Εθνικού Δρυμού. Για να υλοποιήσει η δράση της Φύλαξης το παραπάνω μητρώο εξοπλίστηκε με δασικά όργανα μέτρησης παραμέτρων δασικών δέντρων που περιλαμβάνουν: ένα παχύμετρο, ένα υψόμετρο Haga, ένα ρελασκόπιο του Bitterlich και ένα δεντροτρυπανίδιο. Εικόνα 4.6-1. Συλλογή μορφομετρικών χαρακτηριστικών ατόμων κεφαλληνιακής Ελάτης στο Ρούδι. 4.7 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ Το προσωπικό Φύλαξης το 2012 δημιούργησε σελίδα στο facebook, στο twitter και κανάλι στο youtube συμβάλλοντας στην προώθηση των δράσεων ενημέρωσηςευαισθητοποίησης που υλοποιεί ο Φορέας Διαχείρισης. Για το σχεδιασμό και την συντήρηση των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης το προσωπικό Φύλαξης, συλλέγει φωτογραφικό υλικό κατά τις περιπολίες του. Η σελίδα στο facebook του Φορέα Διαχείρισης το Δεκέμβριο του 2013 είχε 330 φίλους και έχει κάνει πάνω από εκατό (100) αναρτήσεις. Στο κανάλι του Youtube, αντίστοιχα το προσωπικό Φύλαξης έχει 4-8

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες αναρτήσει το 2012, τέσσερα (4) βίντεο με θέμα τα άλογα και τις εργασίες εκκαθάρισης του δασικού οδικού δικτύου. 4.8 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΩΡΙΜΑΝΣΗ ΑΛΛΩΝ ΕΡΓΩΝ ΑΥΤΕΠΙΣΤΑΣΙΑΣ Το προσωπικό Φύλαξης μέσα στο έτος 2012, ολοκλήρωσε με επιτυχία τον ακριβή καθορισμό των ορίων των δύο τμημάτων του πυρήνα της Προστατευόμενης Περιοχής (τμήμα Όρους Αίνου και Όρους Ρουδίου). Αυτό διενεργήθηκε μέσα από εργασία πεδίου (Εικ. 4.8-1) με τη χρήση συσκευής GPS και με τη ψηφιοποίηση των ορίων με τη χρήση Συστήματος Γεωγραφικών δεδομένων (GIS) στο γραφείο. Μέχρι το 2012, δεν υπήρχαν τα ακριβή όρια του Πυρήνα της Προστατευόμενης Περιοχής σε ψηφιακή μορφή. Η ακριβής, ψηφιακή αποτύπωση του Πυρήνα είναι πολύ σημαντική και θα μπορέσει μεταξύ άλλων να χρησιμοποιηθεί ως οδηγός για την υλοποίηση μελλοντικών δράσεων, π.χ. στην σύνταξη μελέτης για την αντικατάσταση της παλαιάς περίφραξης του Πυρήνα με καινούργια το 2013. Εικόνα 4.8-1. Χαρτογράφηση των ορίων του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού στην περιοχή του Φαγιά (Φωτ. Κωνσταντίνος Βολτέρας). 4-9

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες 4.9 ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΝΤΙΠΥΡΙΚΗ ΘΩΡΑΚΙΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ Το προσωπικό φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης κατά την έναρξη της αντιπυρικής περιόδου διεξήγαγε ελέγχους πληρότητας και συνδεσιμότητας των υδατοδεξαμενών που χωροθετούνται περιμετρικά του πυρήνα του Εθνικού Δρυμού Αίνου. Επίσης προέβει σε συνεχείς αυτοψίες του δασικού οδικού δικτύου τόσο τους χειμερινούς μήνες για τυχόν πτώση δέντρων και βράχων και σε περίπτωση χιονοπτώσεων ρύθμισε την κυκλοφορία στο δασικό δίκτυο του Αίνου με την τοποθέτηση απαγορευτικής πινακίδας (Εικ. 4.9-1), όσο και τους καλοκαιρινούς μήνες για πτώση βράχων και δυνατότητα διέλευσης πυροσβεστικών οχημάτων και έχει συντάξει για το λόγω αυτό το 2012, οχτώ (8) σχετικά έγγραφα αναφοράς προς την Δασική Υπηρεσία και την Περιφερειακή Ενότητα Κεφαλληνίας και Ιθάκης. Εικόνα 4.9-1. Τοποθέτηση απαγορευτικής πινακίδας εντός του Εθνικού Δρυμού σε περιπτώσεις ολισθηρότητας του οδοστρώματος (Φωτ. Παναγιώτης Μινέτος). 4.10 ΛΟΙΠΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Το προσωπικό Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Αίνου εντόπισε τον Ιανουάριο του 2012 μία ασθένεια που προσβάλει φυτικά μέρη (βλαστούς και 4-10

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες φύλλα) ατόμων Κουμαριάς (Εικ. 4.10-1). Ο υπεύθυνος Φύλαξης μαζί με το Δασοπόνο του Φορέα συνέλεξε δείγματα από μολυσμένα άτομα και τα έστειλε προς εξέταση στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο, όπου και διαπιστώθηκε η ύπαρξη μυκητίασης από το μύκητα Pucciniastrum sp. που προκαλεί στη κουμαριά ασθένεια γνωστή ως «σκωρίαση». Η ασθένεια δείχνει εκτεταμένη ειδικά σε άτομα που βρίσκονται πλησίον του οδικού δικτύου και σε προχωρημένο στάδιο παρατηρούνται και νεκρώσεις βλαστών Κουμαριάς. Το αρμόδιο τμήμα Εθνικών Δρυμών και Θήρας με έγγραφό του συνέστησε την περαιτέρω εξέταση δειγμάτων και μολυσμένων φυτικών ιστών Κουμαριάς στο εργαστήριο Δασικής Παθολογίας του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Αθηνών και την παρακολούθηση της ασθένειας από το προσωπικό Φύλαξης. Εικόνα 4.10-1. Κλαδί κουμαριάς με έντονες κόκκινες κηλίδες σκωρίασης (Φωτ. Μιχάλης Ξανθάκης). Το προσωπικό του Φορέα φρόντισε και περιέθαλψε, το έτος 2012, πέντε είδη (5) ορνιθοπανίδας που έβρισκε τραυματισμένα κατά της περιπολίες του. Συγκεκριμένα, επικοινώνησε με την εταιρεία περίθαλψης αγρίων ζώων ΑΝΙΜΑ που εδρεύει στην Αθήνα και έστειλε για περίθαλψη τα παρακάτω είδη: μία γερακίνα, ένα σταχτοτσικνιά, ένα γκιώνη, ένα διπλοσάινο (Εικ. 4.10-2) και ένα γιδοβύζι. 4-11

Κεφάλαιο 4: Λοιπές Αρμοδιότητες και Δραστηριότητες Εικόνα 4.10-2. Μέλος του προσωπικού Φύλαξης φροντίζει ένα τραυματισμένο Διπλοσάϊνο (Accipiter gentilis) που βρήκε κατά την περιπολία του (Φωτ. Διονυσία Σπανού). 4-12

5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 5.1 ΓΕΝΙΚΑ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Κεφάλαιο 5: Συμπεράσματα Κάνοντας χρήση της γνώσης που αποκτήθηκε στο πεδίο και στο αντικείμενο της φύλαξης πρέπει να απαντηθεί πρώτα το ερώτημα αν η φύλαξη πέτυχε ή όχι τους στόχους της για το έτος 2012. Η γενική άποψη που απορρέει από τα αποτελέσματα της Δράσης είναι πως η φύλαξη κρίνεται επιτυχής και αυτό αποδεικνύεται από τις λιγοστές παράνομες δραστηριότητες που καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια της περιόδου ως αποτέλεσμα της συνεχής παρουσίας του προσωπικού Φύλαξης σε καθημερινή βάση, καθώς και από το πλήθος των εγγράφων-αναφορών που έστειλε ο Φορέα Διαχείρισης στις αρμόδιες Υπηρεσίες της Κεφαλονιάς. Παρόλο που οι φύλακες περιορίζονταν στην επίβλεψη και την εποπτεία της περιοχής χωρίς να μπορούν να κάνουν ουσιαστικό έλεγχο όταν εντόπιζαν οποιαδήποτε παράβαση, η παρουσία τους και μόνο στο πεδίο με τις περιπολίες που πραγματοποιούσαν έπαιξε ανασταλτικό ρόλο. Πρέπει να σημειωθεί επίσης και η άριστες σχέσεις που έχει το προσωπικό Φύλαξης με βοσκούς και κατοίκους των οικισμών γύρω από τον Εθνικό Δρυμό πράγμα που αποτελεί και ένα πλεονέκτημα για την εικόνα του Φορέα Διαχείρισης στη Κεφαλονιά. Ο παρακάτω Πίνακας 5.1-1 παρουσιάζει περιληπτικά τα θέματα των εγγράφων αναφοράς προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Κεφαλονιάς για το 2012. Πίνακας 5.1-1. Θέματα των εγγράφων αναφοράς της δράσης της Φύλαξης προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες της Κεφαλονιάς για το 2012. Θέματα εγγράφων-αναφορών για τον Ε.Δ. Αίνου Αριθμός εγγράφων Αυτοψίες οδικού δικτύου-μονοπατιών-χιονοπτώσεωνυδατοδεξαμενών 11 Βανδαλισμοί 4 Πληροφόρηση (Επικίνδυνη οδήγηση και συλλογή απορριμμάτων, περίφραξη) 3 Εστίες πυρκαγιάς 1 Θέματα χλωρίδας 4 Παράνομη βόσκηση 1 Σύνολο 24 5.2 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΦΥΛΑΞΗΣ Στο επίπεδο των συνεργασιών το προσωπικό Φύλαξης κατάφερε να εμπλέξει όσο το δυνατόν περισσότερους ενεργούς φορείς και να συνεργάζεται στενά όχι μόνο με τα θεσμοθετημένα όργανα της Περιφερειακής Ενότητας, άλλα και με υγιείς κοινωνικές ομάδες (κτηνοτρόφους, κυνηγούς κ.α.) των οποίων η συνεργασία είναι πολλές φορές ουσιαστική και ωφέλιμη. Πραγματοποιηθήκαν κοινές περιπολίες με την εθελοντική ομάδα του Κατελειού και κατά τη χειμερινή περίοδο το προσωπικό φύλαξης επανδρώθηκε με το προσωπικό Εθελοντικής Εργασίας της Περιφερειακής Ενότητας Κεφαλληνίας και Ιθάκης. 5-1

5.3 ΣΧΕΔΙΟ ΦΥΛΑΞΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Κεφάλαιο 5: Συμπεράσματα Το Σχέδιο Φύλαξης εκπονήθηκε από το Δασολόγο/Υπεύθυνο Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης Δρ. Μ. Ξανθάκη από το 2011 και σύμφωνα με αυτό πραγματοποιήθηκε η φύλαξη από το προσωπικό για το έτος 2012. Το Σχέδιο Φύλαξης του Φορέα Διαχείρισης πρέπει να εγκριθεί και να αναθεωρείται κάθε χρόνο ανάλογα με τα νέα δεδομένα που μπορεί να προκύπτουν στο αντικείμενο της φύλαξης. Το Σχέδιο Φύλαξης θα πρέπει να συνοδεύεται και από ένα εκτενέστατο τεύχος χαρτών, οι οποίοι θα είναι βασικά εργαλεία για την υλοποίηση του. 5.4 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Στο σημείο αυτό θα πρέπει να αναφερθεί ότι το προσωπικό Φύλαξης κατά τους καλοκαιρινούς μήνες με την πρόσληψη εποχιακού προσωπικού (Δασοπόνου, Ξεναγού και Ειδικών Δασικής Προστασίας) δεν παρουσιάζει πρόβλημα επάνδρωσης των δύο βαρδιών που γίνονται. Την χειμερινή περίοδο όμως, ο αριθμός του μόνιμου προσωπικού των φυλάκων επαρκεί για μία βάρδια μόνο. Με την συνεπικουρία του επιστημονικού προσωπικού, καθώς και προσωπικού από άλλες δράσεις όπως αυτή της Κοινωφελούς Εργασίας της Περιφερειακής Ενότητας της Κεφαλληνίας & Ιθάκης και Εθελοντικών Οργανώσεων υπάρχει η δυνατότητα διπλής βάρδιας φύλαξης και κατά τη χειμερινή περίοδο. Ο Φορέας Διαχείρισης πρέπει να αναζητά τέτοιες συνεργασίες, ώστε να επανδρώνεται η Δράση με περισσότερο προσωπικό, δεδομένου ότι τα όρια χωρικής αρμοδιότητας του Φορέα Διαχείρισης εξαπλώνονται σε δύο χωριστά (Αίνου, Ρουδίου) τμήματα. Η διασπορά των φυλάκων και των οχημάτων τους και στις δύο περιοχές του Δρυμού βοήθησε το έργο της καταστολής παράνομων δραστηριοτήτων σε μεγάλο βαθμό. Επίσης, με την υποβάθμιση που έχει υποστεί η Διεύθυνση Δασών, λόγω περικοπών των απαραίτητων κονδυλίων, και έλλειψης προσωπικού, το προσωπικό φύλαξης του Εθνικού Δρυμού, μένει να είναι το μόνο που ελέγχει την περιοχή του Δρυμού καθημερινά και γίνεται κατανοητό ότι επιτελείται ένα αρκετά δύσκολο έργο και με μεγάλο προσωπικό ρίσκο για όσα έχουν επιτευχθεί. 5.5 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ Ο σύγχρονος και αξιόπιστος εξοπλισμός του εν λόγω τμήματος, βοήθησε στην πολύ καλή παρουσία του στο πεδίο και τα αποτελέσματα δικαιώνουν τις επιλογές του Φορέα στην προσπάθεια καταστολής παράνομων δραστηριοτήτων. 5.6 ΕΛΛΕΙΨΕΙΣ Το μόνο αρνητικό θέμα της Δράσης Φύλαξης αποτελεί η έλλειψη ανακριτικών αρμοδιοτήτων εκ μέρους του Προσωπικού Φύλαξης, κάτι που αποδεδειγμένα θα έδινε την δυνατότητα να έχουμε πολλά περισσότερα θετικά αποτελέσματα. 5-2

6 ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ 6.1 ΓΕΝΙΚΑ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΑΙΝΟΥ Κεφάλαιο 6: Προτάσεις Συνοψίζοντας όλα τα παραπάνω, θέτονται προτάσεις οι οποίες θα πρέπει να εφαρμοστούν κατά τη νέα περίοδο του έτους 2013, για να δώσουν στην προστατευόμενη περιοχή μία Δράση Επόπτευσης/Φύλαξης, που ως μοναδικό αποτέλεσμα θα έχει την αποτροπή και καταστολή των παράνομων ενεργειών. 6.2 ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ-ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Η συνεχή επιμόρφωση - εκπαίδευση των φυλάκων, με σεμινάρια από διάφορους ενεργούς φορείς και όργανα, σε θέματα που αφορούν τον τομέα τους, θα «οπλίσει» το προσωπικό με ακόμα περισσότερα προσόντα, ώστε να είναι ακόμη πιο αποτελεσματική η προστασία. 6.3 ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΦΥΛΑΞΗΣ-ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΣΗ ΕΠΙΣΚΕΠΤΩΝ Ε.Δ. Στο θέμα των συνεργασιών είναι αναγκαίο να συνεχιστούν οι συνεργασίες με εθελοντικές ομάδες και να γίνονται περιπολίες με μικτά κλιμάκια, με τα θεσμοθετημένα όργανα της Περιφερειακής Ενότητας και της Διεύθυνσης Δασών, έτσι ώστε να μπορεί να πραγματοποιείται πλήρης έλεγχος και άμεση καταστολή των παράνομων δραστηριοτήτων και όχι απλή καταγραφή αυτών. Επίσης, θα πρέπει να επανασχεδιαστεί ο τρόπος καταμέτρησης των επισκεπτών, ώστε να διεξάγεται επιστημονική έρευνα και να κρατείται ένα επιστημονικό πρωτόκολλο καταμέτρησης, κατά τα πρότυπα της έρευνας: «Βελτίωση της φύλαξης στις περιοχές του προγράμματος, από ειδικές ομάδες παρακολούθησης -εποπτείας - φύλαξης», η οποία διεξήχθη στο Εθνικό Πάρκο Οροσειράς Ροδόπης με τη συνεργασία εθελοντών και του προσωπικού Φύλαξης. 6.4 ΣΧΕΔΙΟ ΦΥΛΑΞΗΣ Επιδίωξη της Δράσης Επόπτευσης/Φύλαξης, με τη συνεργασία και του υπόλοιπου επιστημονικού προσωπικού του Φορέα Διαχείρισης, είναι η αναθεώρηση και έγκριση από το Δ.Σ. του Σχεδίου Φύλαξης 2013, σύμφωνα με την εμπειρία που αποκτήθηκε από τη Δράση το 2012, έτσι ώστε να είναι άριστη και αποτελεσματική η φύλαξη της Προστατευόμενης Περιοχής το 2013. 6.5 ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ Με βάσει την εμπειρία που έχει αποκτηθεί εκτιμάται ότι οι πραγματικές απαιτήσεις σε προσωπικό είναι οι εξής: Λαμβάνοντας υπόψη άδειες, ρεπό, το εναλλασσόμενο ωράριο κ.λπ. απαιτεί τουλάχιστον 8 άτομα προσωπικό φύλαξης για την Προστατευόμενη Περιοχή, ώστε να καλύπτονται διπλές βάρδιες τόσο την χειμερινή όσο και την καλοκαιρινή περίοδο, από τουλάχιστον δύο άτομα ανά όχημα. Η καθιέρωση δύο βαρδιών ιδίως, τη θερινή περίοδο αποτελεί βασική προϋπόθεση της αποτελεσματικότητας της Δράσης κατά των δασικών πυρκαγιών. 6-1