ΜΑΡΙεττΑΠεΠεΛΑΣη ΦωτεΙνη Όλαείναιμνήμη εκδοσεισκαστανιωτη
Copyright Μαριέττα Πεπελάση Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2017 Έτος 1ης έκδοσης: 2017 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιον δήποτε τρόπο αναπα ραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειο θεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993. ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31 e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6188-9
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος... 9 Ο πατέρας... 16 Εσωτερική μετανάστευση... 23 Ο έρωτας του πατέρα... 28 Δίχως αγάπη... 30 Τα παραμύθια του... 33 Ο πατέρας στην Αθήνα... 38 Προστάτης της οικογένειας... 43 Χάθηκε η αθωότητα... 47 Το χαστούκι... 52 Το ποδήλατο... 56 Θάλασσα... 63 Η σχέση των γονιών... 70 Το προξενιό... 76 Ο έρωτάς της... 84 7
ΜΑΡΙεττΑΠεΠεΛΑΣη Η συνάντηση... 87 Παραμονές του γάμου... 92 Ο γάμος... 101 Η εφορία... 105 Η χαρά του αδελφού... 108 Ο μεγάλος καβγάς... 115 Τα ψάρια... 120 Φοιτήτρια ξανά... 129 Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης... 135 Κεφαλονιά... 142 Η πληροφορία... 154 Αναμένοντας την αποκάλυψη... 162 Η στιγμή της αλήθειας... 169 Η απόφαση... 173 Το μικρό γράμμα... 178 Ο πατέρας είναι φως... 193 Έχε γεια... 197 8
Πρόλογος ηταν το 1992 όταν αντίκρισα για πρώτη φορά τη Φωτεινή, μία όμορφη μελαχρινή γυναίκα γύρω στα σαράντα. Είναι από τις πιο ιερές στιγμές της ζωής μου όταν ένας άντρας ή μια γυναίκα έρχονται σ εμένα για να ξεκινήσουμε μαζί το δύσκολο ταξίδι, τη δύσβατη, μυστηριώδη, σκοτεινή περιπέτεια της αυτογνωσίας. Ούτε η Φωτεινή ούτε εγώ γνωρίζαμε πώς θα διαβούμε αυτό το άγνωστο, τρικυμιώδες πέλαγος. Φυσικά, ο θεραπευτής είναι γνώστης, όμως, πιστέψτε με, δεν είναι αρκετό αυτό. Θέλει τόλμη για τον κάθε άνθρωπο να φύγει από το σκοτάδι, δηλαδή από τα προβλήματά του, τις εμμονές του, τις συνήθειές του, 9
ΜΑΡΙεττΑΠεΠεΛΑΣη την ταμπέλα που του φόρεσαν οι άλλοι, την εικόνα που έπλασαν για τον εαυτό του. Θέλει τόλμη για να καταφέρει τη μεγάλη αλλαγή στη ζωή του, να δημιουργήσει καινούργιο πλαίσιο αναφοράς, μέσα από το οποίο θα αξιολογήσει τις χιλιάδες πληροφορίες, τόσο από το παρελθόν του όσο και από το παρόν. Θέλει τόλμη για να διαμορφώσει το δικό του μέλλον, τη δική του πορεία, και να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του και της ζωής του. Είναι κοπιαστικό αυτό το ταξίδι, και δεν διαθέτουν όλοι την ίδια ικανότητα να εκφράζουν με λόγο τις εσωτερικές δραματικές ε- μπειρίες και συγκρούσεις. Η πορεία προς τη γνώση του εαυτού δεν έ- χει εύκολες και άμεσες λύσεις. Κάθε ατομική ψυχοθεραπεία είναι ένα ξεχωριστό μονοπάτι. Δεν μπορείς να οδηγήσεις όλους τους θεραπευόμενους με πανομοιότυπο τρόπο. Ο κάθε ταξιδιώτης είναι μία ιδιαίτερη περίπτωση, ό- πως είναι ξεχωριστή, μοναδική και ιδιαίτερη η προσωπικότητά του. Κάτι, όμως, πολύ σημαντικό, που αποτε- 10
ΦωτεΙνη λεί το κλειδί για το ένα τέτοιο ταξίδι, είναι η σχέση που θα αναπτυχθεί ανάμεσα στο θεραπευτή και στο θεραπευόμενο. Αυτό δεν έχει να κάνει τόσο με τη μόρφωσή του, την κοινωνική τάξη, το επάγγελμα ή την οικονομική του επιφάνεια, όσο με το χάρισμα της αυτογνωσίας, το βάθος όπου δύναται να φτάσει ο θεραπευόμενος, αλλά και με την ικανότητα του θεραπευτή να πορευτεί μαζί του. Χρειάζεται χρόνος. Υπομονή. Υπέρτατο ενδιαφέρον. Δεν θα υπάρξει κάποιος «θεός» που θα τον σώσει, μήτε θα του βρει άμεσες λύσεις μέσα από μια συμβουλή. Πρέπει να έχει την αρετή και την ικανότητα να βιώνει με τόλμη την ψυχοθεραπευτική εμπειρία. Η Φωτεινή ξεκίνησε την οδύσσειά της με επιφυλακτικότητα, ισχυρή αντίσταση, δυσπιστία, όμως, καθώς προχωρούσε η διαδικασία, η εμπιστοσύνη στη σχέση μας γινόταν όλο και πιο βαθιά. Άνοιγαν οι πόρτες του μυστικού της κήπου, και σιγά σιγά κατάφερε να γίνει η ηρωίδα του δικού της έπους. Με κάμα- 11
ΜΑΡΙεττΑΠεΠεΛΑΣη το ψυχής, ανακάλυψε και δημιούργησε τον δικό της χαρακτήρα. Κατανόησε μέσα από τη θεραπευτική σχέση την ιερότητα των θετικών και αρνητικών εμπειριών της ζωής της και τα δώρα τους. Με έμπνευση τη Φωτεινή, και κάποιες α- πό τις αναμνήσεις της ενήλικης ζωής της, έ- γραψα αυτό το κείμενο ως ένα φόρο τιμής σε μια γυναίκα που τόλμησε να ανοίξει το λουλούδι του εαυτού της προς το φως του ήλιου, το φως της αλήθειας. Η ιδέα και μόνο μιας συνάντησης με τις πιο απόκρυφες, σκοτεινές, ακατέργαστες πλευρές της προσωπικότητάς της την τρομοκρατούσε, κι άλλοτε έκλαιγε, άλλοτε σιωπούσε, άλλοτε ήθελε να εκφραστεί με δικούς της δημιουργικούς τρόπους. Τελικά, τίποτα δεν είναι τόσο απειλητικό και φυσικά δεν μιλώ για τις περιπτώσεις αποτρόπαιων εγκληματικών συμπεριφορών. Δεν έχουν όλοι όσοι ξεκινούν ψυχοθεραπεία το κουράγιο να εξερευνήσουν και να έρθουν σε επαφή με τις σκοτεινές πλευρές τους, θέλει ιδιαίτερους ανθρώπους αυτό το ταξίδι. 12
ΦωτεΙνη Ο θεραπευτής είναι ένας οδηγός που θα πρέπει να έχει την ικανότητα, μέσα από τις ευαισθησίες του, την επίλυση των δικών του εσωτερικών συγκρούσεων, αλλά και την ορθή χρήση των γνώσεών του, να κατανοήσει σε βάθος τη βασανιστική διαταραχή του ανθρώπου που έχει την επιθυμία να ανοίξει τις πληγές του σε κάποιον άξιο της εμπιστοσύνης του και του σεβασμού του, μα πάνω απ όλα να καταλάβει την αγάπη του, ώστε μέσα από αυτή τη μοναδική σχέση, που για πρώτη φορά βιώνει στη ζωή του, να αποχαιρετήσει τον πληγωμένο, απροστάτευτο εαυτό του και να προχωρήσει στη συνάντηση με αυτό που δεν γνώριζε πως υπάρχει εντός του. Η Φωτεινή είναι μία από τις μοναδικές ε- κείνες γυναίκες που ο χαρακτήρας τους και η προσωπικότητά τους διαπλάστηκαν στην κόλαση της καταπίεσης, της ταπείνωσης, της ψυχικής βίας, του ψυχικού πόνου. Μέσα από τη διαδικασία επανεξέτασης συμπεριφορών και συναισθημάτων πόνου, οργής, φόβου, α- πελπισίας, ενοχής, εκδίκησης, αυτοταπείνω- 13
ΜΑΡΙεττΑΠεΠεΛΑΣη σης, αλλά και όλων των αρνητικών καταστάσεων που την κρατούσαν δέσμια ενός μονοδιάστατου τρόπου ερμηνείας των εμπειριών και των αναμνήσεών της, προχώρησε σε καθάρια και διάφανα νερά. Κατέκτησε την αυθεντική σχέση με τον εαυτό της και με όσους πραγματικά την ενδιέφεραν. Κατάλαβε πως είχε τη δύναμη ν ακολουθήσει τον δικό της δρόμο, σαν μια ολοκληρωμένη και ακέραιη γυναίκα, που μπορεί να κάνει τις δικές της ε- πιλογές. Έμαθε να αναλαμβάνει τις ευθύνες της και να αποδίδει στα γεγονότα της ζωής το πραγματικό τους νόημα, όπως και να διακρίνει το όφελος και την αξία που είχε κάθε εμπειρία της ζωής της. Κάθε επιλογή της ή- ταν μία σκληρή εσωτερική μάχη, γιατί πάντα κάτι κέρδιζε και κάτι έχανε. Όμως, όταν πια ερχόταν η στιγμή να διαλέξει συνειδητά, προχωρούσε θαρρετά και νηφάλια στην απόφασή της, απαλλαγμένη από τις ενοχές της. Θα έδινε πια τον δικό της αγώνα για την εξέλιξη του εαυτού της, θα ακολουθούσε τη δική της πορεία στη ζωή. 14
ΦωτεΙνη Η Φωτεινή είχε το θάρρος και τη δύναμη να ανοίξει και να εκφράσει τα καταπιεσμένα συναισθήματα από τα πολλαπλά ερεθίσματα της καθημερινότητας, τις εμπειρίες και τις ασυνείδητες συμπεριφορές των σημαντικών ανθρώπων της ζωής της. Κατόρθωσε να φτάσει στο σημείο τα φαντάσματα του παρελθόντος να μην την επηρεάζουν στην πραγμάτωση των στόχων της και να προχωρεί με σύνεση, δίχως το φόβο της αλλαγής, που την καθήλωνε σε ρόλους που δεν της ταίριαζαν πια. Μπόρεσε να συνεχίσει τη ζωή της με τα δικά της όνειρα, σχέδια και επιθυμίες, που μόνο μέσα από ουσιαστική μεταμόρφωση πραγματοποιούνται. Η δύναμη και το θάρρος του εσωτερικού της κόσμου είναι πια οι σταθεροί συνοδοιπόροι που θα καθορίζουν τη μοίρα της και θα την κάνουν κυρίαρχο της ζωής της, και όχι τα ε- ξωτερικά γεγονότα ή οι βλαβερές προσκολλήσεις σε βιώματα της παιδικής ηλικίας. 15