ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ Παρουσιάσεις από το βιβλίο Σύγχρονη Εργονοµία Λάµπρου Λάϊου Μαρία Γιαννακοπούλου Σιουτάρη ΚΕΦ. 11 ΗΧΟΙ & ΘΟΡΥΒΟΙ Σύγχρονη Εργονοµία Σεπτέµβριος 2006 2 1
Τι µας προσφέρει η ακοή ΑΚΟΗ = επικοινωνία / συνεννόηση µουσική διασκέδαση Σεπτέµβριος 2006 3 Γιατί υπάρχει τόσο πολύς θόρυβος Ως θόρυβος θεωρείται κάθε ενοχλητικός ήχος Ο θόρυβος είναι δηµιούργηµα της βιοµηχανικής εξέλιξης Οι δυνατοί θόρυβοι καταστρέφουν την ακοή, επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση ή απλώς ενοχλούν Η ενέργεια που εκλύεται µε την µορφή θορύβου είναι µικρή οπότε δεν υπάρχει οικονοµικό κίνητρο εκµετάλλευσης της ενέργειας του θορύβου από τις επιχειρήσεις π.χ. η ενέργεια του θορύβου από κινητήρα αεροσκάφους ισχύος 100.000 kw, ανέρχεται σε µερικές δεκάδες kw Σεπτέµβριος 2006 4 2
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΑΥΤΙ Το εξωτετρικό µέρος του αυτιού φέρει ένα πτερύγιο το οποίο είναι συλλέκτης ήχων. Σεπτέµβριος 2006 5 ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΑΥΤΙ Οι ατµοσφαιρικές ταλαντώσεις (ήχοι) µετατρέπονται σε µηχανικές ταλαντώσεις στο τύµπανο και µέσω των συνδεδεµένων οσταρίων (της σφύρας, του άκµονα και του αναβολέα), µεταφέρονται στον κοχλία. Η ευσταχιανή σάλπιγγα έχει ως σκοπό τη διατήρηση της ατµοσφαιρικής πίεσης στο µέσο αυτί ώστε αυτό να λειτουργεί σωστά. Σεπτέµβριος 2006 6 3
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΑΥΤΙ Ο κοχλίας περιέχει υγρό και τριχίδια. Το υγρό είτε µεταφέρει την υδροστατική πίεση είτε το στροβιλισµό στα τριχίδια και η κίνησή τους µετατρέπεται σε νευρικές (ηλεκτροχηµικές) ώσεις οπότε ο εγκέφαλος αντιλαµβάνεται: είτε τους ήχους είτε ερµηνεύει τη σχετική θέση σώµατος/ περιβάλλοντος ώστε το σώµα να ισορροπεί Σεπτέµβριος 2006 7 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΗΧΟΣ Ήχος είναι κύµα πίεσης που διαδίδεται σε ένα µέσον (συνήθως την ατµόσφαιρα) Το κύµα αυτό αποτελεί το ερέθισµα της ακοής Το αυτί αντιλαµβάνεται τα επάλληλα πυκνώµατα και αραιώµατα των µορίων της ατµόσφαιρας της πίεσης του αέρα στο αυτί. Σεπτέµβριος 2006 8 4
ΗΧΟΣ ΑΥΤΙ ΑΝΤΙΛΗΨΗ Ήχος Κίνηση των µορίων των σωµάτων η ενέργεια των οποίων µπορεί να συλληφθεί από τα ακουστικά όργανα του ανθρώπου και να ερµηνευθούν ανάλογα από τον εγκέφαλο (παλµική κινητική ενέργεια δυναµική αποθηκευµένη ενέργεια = ηχητική πίεση ηλεκτροχηµική ενέργεια = αντίληψη) Σεπτέµβριος 2006 9 ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΗΧΟΣ Ήχος = όνηση (ηχητική πίεση) Αέρας Νερό 344 m/s 1525 m/s Χαλκός 3353 m/s Χάλυβας 4877 m/s Θόρυβος = Ενοχλητική δόνηση 8 7 Αρµονία = Ευχάριστη δόνηση 6 5 4 3 2 1 3 5 7 9 11 13 15 17 17 19 Σεπτέµβριος 2006 10 5
ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΧΟΥ Το εύρος των ταλαντώσεων δηλ. η µέγιστη αλλαγή της ατµοσφαιρικής πίεσης πάνω και κάτω από την πίεση του περιβάλλοντος Η συχνότητα του ήχου, την οποία αντιλαµβανόµαστε σαν «ύψος» («µπάσα» - «πρίµα») Η γωνία φάσης ενός ηχητικού κύµατος εντός µιας περιόδου Σεπτέµβριος 2006 11 ΤΡΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΧΟΥ 10 9 8 7 6 5 4 περίοδος αριθµός µεγίστων / δευτερόλεπτο = συχνότητα 3 2 1 0 1 ένταση ήχου (όπως µετράται σε στιγµιαία µέτρηση) 3 4 5 6 8 10 12 14 16 18 20 22 Σεπτέµβριος 2006 12 6
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ Το ανθρώπινο αυτί ακούει πιέσεις σε µία ευρύτατη κλίµακα από 1 έως 100.000 φορές την µικρότερη πίεση δηλαδή από 0.00002 Pa 2 Pa (20x10-6 2 Pa) Λόγω του µεγάλου αριθµητικού εύρους των πιέσεων στη φύση που ακούγονται από το ανθρώπινο αυτί καταγράφηκε στην λογαριθµική κλίµακα 1 100 db Σεπτέµβριος 2006 13 ΑΚΟΥΣΤΙΚΗ ΙΣΧΥΣ Ορίζεται από την έκφραση: PWL = 10 log (W/W ref ref ) W η ακουστική ισχύς της πηγής η οποία είναι ανεξάρτητη από τις συνθήκες του περιβάλλοντος W ref η ακουστική ισχύς αναφοράς Ηχητική ενέργεια ~ ηχητικής πίεσης Μετράται µέσω της πίεσης Ο δεκαπλασιασµός της ηχητικής πίεσης αντιστοιχεί µε διπλάσια αντίληψη της ηχηρότητας (loudness) Σεπτέµβριος 2006 14 7
Η ΕΝΤΑΣΗ ΤΟΥ ΗΧΟΥ ΜΕΤΡΑΤΑΙ ΣΕ dβ Ορίζεται από την έκφραση: SPL = 20 log (P/p) [db] P η ρίζα της µέσης τετραγωνικής τιµής (Root Mean Square=RMS) της ηχητικής πίεσης του ερεθίσµατος p η ηχητική πίεση αναφοράς (συνήθως ένας µόλις αντιληπτός ήχος, το κατώφλι ακοής που στην περιοχή συχνοτήτων από 1000 έως 5000Hz είναι 20 µpascal η 20µΝ/ m 2 ) Ο δεκαπλασιασµός της ηχητικής πίεσης αντιστοιχεί µε αύξηση 20 db Φίλτρο Α db(a) προσοµοιάζει τη λειτουργία του ανθρώπινου αυτιού, οπότε οι µετρήσεις του εργασιακού θορύβου γίνονται σε db(a) Σεπτέµβριος 2006 15 ΠΡΟΣΘΕΣΗ ΕΠΙΠΕ ΩΝ ΗΧΟΣΤΑΘΜΗΣ SPL= L i = 20 log (Pi/p) [db] L i = 10 log (P i2 /p 2 ) P2 i /p 2 = 10 [Li/10] Άρα: ΣL i = L Σ Για παράδειγµα όταν προστίθενται τα επίπεδα ηχοστάθµης: 94 + 96 + 98: ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ΑΘΡΟΙΣΗΣ ΗΧΟΣΤΑΘΜΩΝ ΜΕ ΙΑΦΟΡΑ: 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 3.0 2.5 2.1 1.8 1.5 1.2 1.0 0.8 0.6 0.5 0.4 Σεπτέµβριος 2006 16 8
ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ Το ανθρώπινο αυτί ανταποκρίνεται σε συχνότητες από 20-20.00020.000 Hz Η ευαισθησία του αυτιού εξαρτάται από την συχνότητα. Η µέγιστη ευαισθησία παρουσιάζεται µεταξύ 1,000-4.000 Ηz Μπορούµε να αντιληφθούµε ήχους εντάσεως µεταξύ 0 και 140 db Για να γίνει αντιληπτός ένας ήχος πρέπει να είναι τουλάχιστον 10 db(a) υψηλότερος του περιβαλλοντικού θορύβου (κατώφλι αντίληψης διαφοράς) Σεπτέµβριος 2006 17 ΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΠΕ ΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ Στάθµη ήχου [db] κατώφλιο πόνου ήχοι ορχήστρας ήχοι συνοµιλίαςσε απόσταση 1m κατώφλιο ακουστότητας Συχνότητα ήχου [Hz] Σεπτέµβριος 2006 18 9
ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΑΚΟΗΣ H ικανότητα αντίληψης µεγάλων συχνοτήτων µειώνεται µε την ηλικία (ανώτατο όριο στα 30 15 ΚHz, στα 50 12ΚΗz, στα 65 6ΚΗz) Υψηλή έκθεση σε θορύβους άνω των 100 db προκαλεί µόνιµες βλάβες στην ακοή Μεγάλο ποσοστό του πληθυσµού έχει προβλήµατα ακοής Φάρµακα όπως η ασπιρίνη και η στρεπτοµυκίνη προκαλούν προσωρινή µείωση της ακοής Σεπτέµβριος 2006 19 Η πίεση ήχων και θορύβων σε dβ, Pascals&psi Τύποι Ήχων db Pascals psi Μερικά στρατιωτικά όπλα 174 1,000 (1.47) ιάσπαση φράγµατος ήχου 132 100 (14,700µ) Κατώφλι πόνου, 1000 Hz 114 10 (1470µ) 500m από εµπορικό αεροσκάφος 96 1 (147µ) 15m από επιβατικό αυτοκίνητο, 50Κm/h 74 0.1 (14.7µ) Οµιλία σε ήσυχο περιβάλλον σε απόσταση ενός µέτρου από οµιλητή 18 0.01 (1.47µ) Κατώφλι µέτρησης ακουοµέτρου, 1000 Hz 18 100µ (0.0147µ) Κατώφλι ακοής, 4000 Hz -6 10µ (0.00147µ) Σεπτέµβριος 2006 20 10
Η πίεση ήχων και θορύβων (παραδείγµατα σε dβ) Ασθενέστερος ήχος που µπορεί να ακουστεί 0 db Ησυχο γραφείο 40 Μεγάλο γραφείο 50 Κανονική συζήτηση 60 Κίνηση αυτοκινητόδροµου 70 Ξυπνητήρι 80 Μεγάλο φορτηγό / υνατή συζήτηση 90 Κοµπρεσέρ / Μοτοσυκλέτα 100 Ηλεκτρικό πριόνι υνατή ροκ µουσική / Κόρνα αυτοκινήτου Αεροπλάνο στην τροχοδρόµηση Οριο έναρξης πόνου 110 115 120 125 Πύραυλος κατά την εκτόξευση 180 Υψηλότερο επίπεδο θορύβου που µπορεί να προκύψει 190 Σεπτέµβριος 2006 21 Οι αρνητικές επιδράσεις του θορύβου διακρίνονται σε: Eπιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισµό Επιδράσεις στην απόδοση από παρεµβολές στην ακοή (π.χ.ξαφνικοί ήχοι) Ενοχλήσεις λόγω ανεπιθύµητων θορύβων και παρεµβολών στον ύπνο Κόπωση λόγω αυξηµένης προσπάθειας για επικοινωνία σε συνθήκες θορύβου Σεπτέµβριος 2006 22 11
Αντικειµενικές επιδράσεις Συχνότητα Ένταση ιάρκεια Έκθεσης Απόσταση από Πηγή Σεπτέµβριος 2006 23 Ψυχοακουστικές επιδράσεις Φυσική αντοχή ατόµου (κράση) Αντιλαµβανόµενη ένταση ήχου Χροιά Αιφνίδιο ήχου Σεπτέµβριος 2006 24 12
Επιπτώσεις του θορύβου στον ανθρώπινο οργανισµό Η ακοή δεν βλάπτεται µόνον από υπερβολικά δυνατούς ήχους µε δραµατικές επιπτώσεις (ρήξη του τύµπανου) Κώφωση επέρχεται µε «ύπουλο» τρόπο από µακροχρόνια έκθεση σε ανεκτούς θορύβους Σε αυτή την περίπτωση η κώφωση οφείλεται σε βλάβη των αισθητικών απολήξεων που µετατρέπουν τον ήχο σε µηχανικές ταλαντώσεις Σεπτέµβριος 2006 25 Επιπτώσεις του θορύβου στον ανθρώπινο οργανισµό Μεταβολή κατωφλίου ακουστότητας [db] κανονική ακοή αµέσως µετά την έκθεση 30min µετά την έκθεση 2 ώρες µετά την έκθεση 4 ώρες µετά την έκθεση Συχνότητα [Hz] Πρόσκαιρη µεταβολή του κατωφλίου ακουστότητας που προκαλείται από έκθεση σε δυνατό ήχο, και η σταδιακή αποκατάσταση της ακοής µε την πάροδο του χρόνου Σεπτέµβριος 2006 26 13
Οργανικές διαταραχές από έκθεση σε θόρυβο Αύξηση της συγκέντρωσης κορτικοστεροειδών στο αίµα και τον εγκέφαλο και επίδραση στο µέγεθος του φλοιού των επινεφριδίων. Ηλεκτρολυτικές διαταραχές (µαγνησίου, νατρίου, καλίου και ασβεστίου) και µεταβολές στο επίπεδο γλυκόζης του αίµατος. Πιθανές επιδράσεις στην έκκριση γεννητικών ορµονών (sex-hormone) και την δραστηριότητα του θυρεοειδή. Αγγειοσύσπαση, αυξοµειώσεις στην αρτηριακή πίεση και επιπτώσεις στους καρδιακούς µύες. Τα φαινόµενα που έχουν παρατηρηθεί από επίπεδα θορύβου 70 db SPL, επιδεινώνονται µε έκθεση σε υψηλότερα επίπεδα θορύβου. Σεπτέµβριος 2006 27 Οργανικές διαταραχές από έκθεση σε θόρυβο Εύκολη κόπωση Υψηλή πίεση Εκνευρισµός/ επιθετικότητα/ απάθεια Άγχος Πεπτικές διαταραχές Κεφαλαλγίες Αϋπνίες υσκολία ισορροπίας Μυϊκή τάση Σεπτέµβριος 2006 28 14
Επιπτώσεις στην εργασία Απώλεια προσοχής υσκολία συγκέντρωσης/αποµνηµόνευσης υσκολία επικοινωνίας Μείωση απόδοσης Αύξηση πιθανότητας λαθών Σεπτέµβριος 2006 29 Αναφερθείσες διαταραχές από θόρυβο ιαταραχές Μείωση οπτικής οξύτητας, δονήσεις θωρακικού τοιχώµατος, αλλαγές ρυθµού αναπνοής Τάση, γκριµάτσες, κάλυψη αυτιών, φυγή SPL(dB db) Συνθήκες έκθεσης Φάσµα 150 1-100100 Hz ιάρκεια 2 min 100 Ξαφνική εµφάνιση Πόνος σε αυτί 135 20-2,000 2,000 Hz Πόνος σε αυτί 160 3 Hz Όχληση στο αυτί 120 300-9,600 Hz 2 sec Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου κατά 10dB 94 4000 Hz 15 min Σεπτέµβριος 2006 30 15
Αναφερθείσες διαταραχές από θόρυβο Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου κατά 10dB 100 4000 Hz 7 min Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου κατά 10dB 106 4000 Hz Ρήξη µεµβράνης τύµπανου του αυτιού 155 2,000 Hz Ρήξη µεµβράνης τύµπανου του αυτιού 175 Μηχανική δόνηση σώµατος 120-150150 OASPL Απώλεια συνείδησης ναυτία και εµετοί 120-150150 1.6-4.4 Hz Εκνευρισµός & κόπωση 120 OASPL 4 min Συνεχής έκρηξη Συνεχής Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου 65 Ευρεία ζώνη 60 days Θνησιµότητα 167 2000 Hz Θνησιµότητα 161 2000 Hz Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου 75 8-16 khz 5 min Προσωρινή µετατόπιση κατωφλίου 110 20-31.5 khz 45 min Σεπτέµβριος 2006 31 Προβλήµατα λόγω γήρανσης Τα άτοµα µεγάλης ηλικίας συχνά δεν αντιλαµβάνονται ήχους υψηλής συχνότητας (σήµα κινητών τηλεφώνων) Η µείωση της ακοής συνήθως επεκτείνεται και στους ήχους χαµηλής συχνότητας Επηρεάζεται η αντίληψη των συµφώνων της οµιλίας και τα άτοµα πιστεύουν ότι οι άλλοι δεν οµιλούν καθαρά Σεπτέµβριος 2006 32 16
Επιπτώσεις στην επικοινωνία Η υψηλή ένταση θορύβου καλύπτει τους ήχους και συνεπώς και την οµιλία. Όταν ο θόρυβος εκπέµπεται σε συχνότητες ίδιες µε αυτές της οµιλίας τότε η ακοή δυσχεραίνεται. Όταν υπάρχει διαφορά φάσης των ήχων που φθάνουν στους ακουστικούς πόρους υπάρχει βελτίωση. Σεπτέµβριος 2006 33 Το Φαινόµενο της Αντήχησης Οι ήχοι από την πηγή τους κατευθύνονται στον ακούοντα µέσω διαφορετικών διαδροµών Μία διαδροµή ακολουθεί το ευθύγραµµο τµήµα που συνδέει πηγή και αποδέκτη Οι εξ ανακλάσεως ήχοι καταλήγουν στον αποδέκτη µε καθυστέρηση σε σύγκριση µε αυτούς που ακολουθούν την ευθύγραµµη διαδροµή και δηµιουργούν το φαινόµενο της αντήχησης Εάν η καθυστέρηση είναι µικρή, οι εξ ανακλάσεως ήχοι «συντήκονται» µε τους ευθύγραµµους ήχους και η οµιλία αποκτά µία «µουσική» διάσταση Εάν η καθυστέρηση είναι µεγάλη ακούγεται ξεχωριστός ήχος (ηχώ) που παρακωλύει την οµιλία Σεπτέµβριος 2006 34 17
Προτιµώµενοι Χρόνοι Αντήχησης Σεπτέµβριος 2006 35 Μέγιστα Επιτρεπόµενα Επίπεδα Έκθεσης ΙΑΡΚΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ΩΡΕΣ ΗΧΟΣΤΑΘΜΗ ΣΕ dba 8 85 4 88 2 91 1 94 ΛΕΠΤΑ 30 97 15 100 7,5 103 3,75 106 ΕΥΤΕΡΟΛΕΠΤΑ 112 109 56 112 28 115 14 118 7 121 Σεπτέµβριος 2006 3,5 124 36 18
Μέγιστα Επιτρεπόµενα Επίπεδα Έκθεσης Η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Π 85/91 είχε θεσπίσει ανώτατο επιτρεπτό όριο θορύβου τα 85 db(a). Η νέα Ευρωπαϊκή Οδηγία 2003/10/ΕΚ και η εναρµονισµένη νέα Εθνική νοµοθεσία (Π 149/2006) επαναπροσδιόρισε το όριο αυτό στα 80 db(a)ως κατώτερο όριο ανάληψης δράσης. Πάνω από το όριο αυτό θα πρέπει να λαµβάνονται µέτρα για τη µείωση του θορύβου και την προστασία των εργαζοµένων. ανώτερες τιµές για ανάληψη δράσης: L EX,8h = 85 db(a) και P peak = 140 Pa κατώτερες τιµές για ανάληψη δράσης: L EX,8h = 80 db(a) και P peak = 112 Pa Σεπτέµβριος 2006 37 Μέγιστα Επιτρεπόµενα Επίπεδα Έκθεσης Απαγορεύεται η έκθεση των εργαζοµένων σε επίπεδο θορύβου άνω των 120 db(a) σε κάθε ζώνη οκτάβας και 135 db(a) σε ευρεία ζώνη. Σχετικά µε τους αιφνίδιους ήχους µικρής διάρκειας δεν υπάρχει διεθνώς καθιερωµένο ανώτερο επιτρεπτό επίπεδο. Σεπτέµβριος 2006 38 19
Κριτήρια απόδοσης Η απόδοση επηρεάζεται από το επίπεδο θορύβου. Υπάρχουν διαγράµµατα βάσει των οποίων καθορίζονται τα αποδεκτά επίπεδα περιβαλλοντικού θορύβου ώστε να εκτελούνται αποδοτικά ορισµένες δραστηριότητες. Τα διαγράµµατα αυτά καλούνται καµπύλες Κριτηρίων Προτιµώµενου Θορύβου (PNC=Preferred Noise Criterion curves) ουσιαστικά όµως πρόκειται για κριτήρια ηχοστάθµης. Σεπτέµβριος 2006 39 Καµπύλες PNC για βέλτιστη απόδοση SPL (db) Σεπτέµβριος 2006 40 Συχνότητες (Hz) 20
Κριτήρια θορύβου για Αποτελεσµατικές Συνοµιλίες Η οµιλία µπορεί να εµποδίζεται από πηγές θορύβου στο περιβάλλον εργασίας Η πλέον κοινή µέθοδος είναι ο καθορισµός του Προτιµώµενου Επιπέδου Παρεµβολής στην Οµιλία (PSIL=Preferred Speech Interference Level) Σε ένα περιβάλλον µε θόρυβο L A [db(α)] υπάρχουν διαγράµµατα τα οποία δείχνουν την ένταση του PSIL ώστε να επιτυγχάνεται αποτελεσµατική επικοινωνία σε συνάρτηση µε την απόσταση ακροατή-οµιλητή H διαφορά µεταξύ L A και PSIL είναι 7 dβ(α) Σεπτέµβριος 2006 41 Κριτήρια θορύβου για Αποτελεσµατικές Συνοµιλίες Σεπτέµβριος 2006 42 21
ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΘΟΡΥΒΟΥ Μετρήσεις της στάθµης των θορύβων Ατοµικά µέσα προστασίας Πρόληψη Ενεργητική Μείωση Σεπτέµβριος 2006 43 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΘΟΡΥΒΟΥ (µέτρα µε σειρά προτεραιότητας εφαρµογής) ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ ή ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣΠΗΓΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΠΛΗΡΗΣ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΜΕΡΙΚΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΠΗΓΗΣ ΤΟΥ ΚΙΝ ΥΝΟΥ ΜΕ ΤΑΥΤΟΧΡΟΝΗ ΑΠΟΜΟΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ Σεπτέµβριος 2006 44 22
ΟΙ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΡΟΤΙΜΩΝΤΑΙ ΤΩΝ ΟΠΤΙΚΩΝ ΟΤΑΝ: Το µήνυµα είναι ακουστικό Το µήνυµα είναι απλό και σύντοµο Το µήνυµα δεν ενδείκνυται να αποθηκευθεί για µελλοντική χρήση Το οπτικό σύστηµα είναι υπερφορτωµένο Η πληροφορία πρέπει να µεταβιβάζεται ανεξάρτητα της θέσης του χειριστή στον χώρο Τα επίπεδα φωτισµού δυσχεραίνουν την χρήση της όρασης Σεπτέµβριος 2006 45 Χαρακτηριστικά Ακουστικών εικτών 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 1. Συµβατότητα (µε κώδικες επιβίωσης) 2. Προσέγγιση (2 φάσεις) 3. ιάκριση (από τον θόρυβο) 4. Σαφήνεια (χωρίς περιττά στοιχεία) 5. Συνέπεια (όχι ποικιλία πληροφοριών) 6. Οικονοµία (χαµηλή ένταση) 7. Φόρτος (όχι ποικιλία σηµάτων) 8. Προσαρµογή (στην ποικιλία των ερεθισµάτων) Σεπτέµβριος 2006 46 23
ΑΡΧΕΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ 1. Η επιλογή του είδους του σήµατος και του κώδικα του πρέπει να εκµεταλλεύεται φυσικές σχέσεις, π.χ. υψηλές συχνότητες σχετίζονται µε υψηλές τιµές 2. Σήµατα δύο φάσεων να χρησιµοποιούνται όταν πρέπει να µεταδοθεί σύνθετη πληροφορία δηλ., το πρώτο σήµα προσελκύει προσοχή και προσδιορίζει την γενική κατηγορία του µηνύµατος, το δεύτερο σήµα να µεταβιβάζει το ακριβές µήνυµα 3. Τα ακουστικά σήµατα να ξεχωρίζουν από άλλα ακουστικά σήµατα (π.χ. µουσική) 4. Το σήµα να µεταδίδει πάντα το ίδιο µήνυµα, να είναι σαφές και σύντοµο 5. Η ένταση του σήµατος να προσδιορίζεται σε σχέση προς στους περιβάλλοντες θορύβους ώστε να µην επικαλύπτεται από αυτούς 6. Ενδείκνυται η χρήση διακοπτόµενων σηµάτων διότι ελαχιστοποιείται η «νοητική προσαρµογή» 7. Να µην υπερφορτώνεται ο ανθρώπινος ακουστικός δίαυλος 8. Όταν τα ακουστικά σήµατα αντικαθιστούν οπτικά σήµατα πρέπει για ένα διάστηµα να διατηρούνται αµφότερα ώστε να διευκολυνθεί η προσαρµογή. Σεπτέµβριος 2006 47 ΑΡΧΕΣ ΑΚΟΥΣΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΠΡΟΕΙ ΟΠΟΙΗΣΗΣ Πρέπει να χρησιµοποιούνται: Συχνότητες µεταξύ 500 και 3.000 Hz λόγω ευαισθησίας της ακοής Συχνότητες κάτω από 1.000 Ηz όταν τα σήµατα ταξιδεύουν µεγάλες αποστάσεις (πάνω από 300 m) διότι οι υψηλές συχνότητες αποσβέννυνται γρήγορα Συχνότητες πάνω από 500 Hzόταν τα σήµατα πρέπει να παρακάµπτουν εµπόδια ή να διαπερνούν χωρίσµατα Σήµατα µεταβλητής συχνότητας προκειµένου να προσελκύουν προσοχή Συχνότητες διαφορετικές από αυτές του περιβάλλοντος για να αποφεύγονται επικαλύψεις Σήµατα µέτριας έντασης όταν χρειάζεται διαφορετικά σήµατα να απαιτούν διαφορετικές αποκρίσεις Το σύστηµα επικοινωνίας για δείκτες προειδοποίησης θα πρέπει να διαφέρει από το σύστηµα άλλων σηµάτων επικοινωνίας Ο αριθµός των διαφορετικών δεικτών προειδοποίησης δεν πρέπει να είναι µεγαλύτερος από πέντε. Σεπτέµβριος 2006 48 24