Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΔΙΕΘΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ενότητα 1: Εισαγωγή στη δομή και διάρθρωση της Πολυεθνικής Επιχείρησης Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.
1 ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Ιωάννης Μελέας Διοίκηση Πολυεθνικών Επιχειρήσεων
Παγκοσμιοποίηση 2 Η παγκοσμιοποίηση αναφέρεται στο φαινόμενο του ανοίγματος των οικονομιών και των συνόρων, ως αποτέλεσμα της αύξησης του εμπορίου και των μετακινήσεων των κεφαλαίων, της κυκλοφορίας των ατόμων και των ιδεών, της διάδοσης των πληροφοριών, της γνώσης και της τεχνολογίας, καθώς και της διαδικασίας απορρύθμισης. Η διαδικασία αυτή, τόσο γεωγραφική όσο και τομεακή, δεν είναι πρόσφατη αλλά έχει επιταχυνθεί τα τελευταία χρόνια.
Διεθνοποίηση Δραστηριοτήτων 3 Η διεθνοποίηση των δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης αναφέρεται στην αναλογία εγχώριων και διεθνών δραστηριοτήτων, πωλήσεων και περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης. Όσο πιο μεγάλη είναι η αναλογία αυτή, τόσο περισσότερο διεθνοποιημένη θεωρείται ότι είναι η επιχείρηση.
Τύποι Διεθνών Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων 4 Η οικονομική θεωρία και πρακτική έχει τυποποιήσει τις διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητες ως ακολούθως: 1. Διεθνές Εμπόριο Προϊόντων (International Merchandise Trade): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τις εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών που αποτελούν την περισσότερο παραδοσιακή μορφή επιχειρηματικής δράσης. 2. Διεθνές Εμπόριο Υπηρεσιών (International Service Trade): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τις εισαγωγές και εξαγωγές υπηρεσιών, οι οποίες συνίστανται, η μεν πρώτη με πληρωμές εκτός των συνόρων της χώρας όπου δραστηριοποιείται η οικονομική μονάδα ως αντάλλαγμα για την προσφορά υπηρεσιών σε αυτή από αλλοδαπές επιχειρήσεις, η δε δεύτερη σε εισπράξεις από το εξωτερικό για παροχή υπηρεσιών σε αλλοδαπούς.
5 Τύποι Διεθνών Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων 3. Επενδύσεις Χαρτοφυλακίου (International Portofolio Investments): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει επενδύσεις χαρτοφυλακίου, οι οποίες έχουν τη μορφή: είτε της παροχής δανείων στο εξωτερικό, είτε της αγοράς μετοχών επιχειρήσεων εισηγμένων σε χρηματιστήρια της αλλοδαπής, είτε της βραχυχρόνιας τραπεζικής τοποθέτησης σε ξένο νόμισμα. Το θεμελιώδες χαρακτηριστικό αυτών των επενδύσεων είναι ότι γίνονται με αποκλειστικό σκοπό την επίτευξη συνολικής απόδοσης ή κερδών υψηλότερων από αυτά που θα ήταν δυνατόν να επιτευχθούν αν τα κεφάλαια αυτά επενδύονταν στην αντίστοιχη εγχώρια αγορά.
6 Τύποι Διεθνών Επιχειρηματικών Δραστηριοτήτων 4. Άμεση Ξένη Επένδυση (Foreign Direct Investment - FDI): Η κατηγορία αυτή περιλαμβάνει τη μεταφορά κεφαλαίων από μία χώρα σε κάποια άλλη με αποκλειστικό σκοπό τη δημιουργία εκεί μιας νέας επιχείρησης ή την εξαγορά του συνόλου ή μέρους (δηλαδή της πλειοψηφίας ή της μειοψηφίας) του μετοχικού κεφαλαίου μιας τοπικής επιχείρησης. Είναι η ίδρυση δηλαδή θυγατρικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό οι οποίες είναι μερικώς ή ολικώς ιδιοκτησία της μητρικής εταιρίας.
Ορισμός Πολυεθνικής Επιχείρησης 7 Οι επιχειρήσεις οι οποίες εκτός από την ενασχόληση τους με τις εξαγωγές και εισαγωγές, επεκτείνουν τις παραγωγικές τους δραστηριότητες εκτός των εθνικών συνόρων πραγματοποιώντας ΑΞΕ αποκαλούνται Πολυεθνικές Επιχειρήσεις (Multinational Enterprises MNEs ή Multinational Corporations MNCs). Οι MNEs κατέχουν ή ελέγχουν παραγωγικές μονάδες (θυγατρικές επιχειρήσεις) σε περισσότερες από μία χώρες.
Η έννοια του Ελέγχου στις ΠΕΕ 8 Η έννοια του ελέγχου είναι κεντρική στον ορισμό των ΑΞΕ. Έλεγχος ασκείται όχι μόνο μέσω πλειοψηφικής συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο της θυγατρικής αλλά και σε συμμετοχή μειοψηφίας. Το καθοριστικό σημείο του ελέγχου βρίσκεται στο βαθμό που η μητρική εταιρία επηρεάζει τη διαδικασία και κυρίως τα κριτήρια λήψης αποφάσεων της θυγατρικής. Έχει παρατηρηθεί ότι η μητρική εταιρία, ακόμη και με συμμετοχή μειοψηφίας στη θυγατρική, είναι σε θέση να διατηρεί αποτελεσματικό έλεγχο, εάν είναι ο αποκλειστικός προμηθευτής του πακέτου των τεχνολογικών εισροών και της τεχνογνωσίας οργάνωσης και συντονισμού της λειτουργίας των διαφορετικών πόρων που απαιτούνται για την παραγωγική διαδικασία.
Η έννοια του Ελέγχου στις ΠΕΕ 9 Με αυτή την έννοια έλεγχος σημαίνει ότι η μητρική εταιρία καθορίζει τη συμπεριφορά της θυγατρικής σε μια σειρά από ζητήματα στρατηγικής σημασίας, όπως είναι η επιλογή τεχνολογίας, οι σχέσεις με τις εθνικές κυβερνήσεις, οι εργασιακές σχέσεις, η επενδυτική πολιτική, οι πηγές πρώτων υλών και ενδιάμεσων αγαθών και υπηρεσιών κλπ. Η άσκηση ελέγχου μιας πολυεθνικής επιχείρησης πάνω σε επιχειρήσεις στο εξωτερικό μπορεί να πραγματοποιείται μέσω άμεσων ή έμμεσων σχέσεων. Άμεσες σχέσεις σημαίνουν ιδιοκτησία, όλου ή μέρους του μετοχικού κεφαλαίου της επιχείρησης που είναι εγκατεστημένες στην αλλοδαπή.
Σχέση μητρικής και Θυγατρικής Εταιρείας 10 Οι τρόποι με τους οποίους μια επιχείρηση μπορεί να προβεί σε ΑΞΕ, έχοντας άμεση σχέση με τις θυγατρικές, είναι οι ακόλουθοι: 1. Πλήρης ιδιοκτησία υποκαταστήματος (wholly owned subsidiary): Η περίπτωση αυτή αναφέρεται στην 100% ιδιοκτησία υποκαταστήματος ή οργανισμού από μόνο μία επιχείρηση. Η μορφή ιδιοκτησίας αυτή επιτρέπει στην επιχείρηση τον πλήρη έλεγχο της παραγωγικής διαδικασίας, στοιχείο πολλές φορές καθοριστικής σημασίας για την επιλογή τρόπου εισόδου σε μία αγορά. Είναι, όμως πολυδάπανη αφού απαιτείται η εγκατάσταση ολόκληρης μονάδας στην ξένη χώρα.
Σχέση μητρικής και Θυγατρικής Εταιρείας 11 2. Κοινή επιχείρηση κοινοπραξία (joint venture): Πρόκειται για συμφωνία μεταξύ διεθνών εταιριών, σύμφωνα με την οποία καθεμία παραχωρεί κάποιους παραγωγικούς συντελεστές (π.χ. κεφάλαιο, τεχνογνωσία, οργάνωση πωλήσεων, εξοπλισμό κλπ) και σχηματίζουν μία συμμαχία στην οποία οι εταίροι μοιράζονται, όχι απαραίτητα σε ίση βάση, τα περιουσιακά στοιχεία καθώς και τα κέρδη. Αυτού του είδους η συνεργασία προτιμάται σε περιόδους αβεβαιότητας και υψηλού κινδύνου καθώς και σε περιπτώσεις έλλειψης γνώσης της χώρας υποδοχής της επένδυσης. Το μειονέκτημα για τη συμμετέχουσα εταιρία είναι ότι δεν έχει τον απόλυτο έλεγχο της κοινοπραξίας.
Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/από-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.
Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων διαθέσιμο με άδεια CC-BY διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.
Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.
Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ιονίων Νήσων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.