ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Διαχείριση Αποβλήτων ΔΙΑ61. Εργασία 5

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Διαχείριση Αποβλήτων ΔΙΑ61 Εργασία 5 ΜΑΒΙΔΗΣ ΣΑΒΒΑΣ Α.Μ. 104302 ΕΜΜΑΝΟΥΕΛΑ ΡΕΜΟΥΝΤΑΚΗ Μάιος 2016

ΔΙΑ 61 ΠΕΜΠΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ (2015-2016) Α (60) Το τµήµα ποιότητας Ατµόσφαιρας του ΥΠΕΝ είναι υπεύθυνο για το Εθνικό Δίκτυο Παρακολούθησης Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης (ΕΔΠΑΡ). 1. (10) Πόσους και ποιους σταθµούς παρακολούθησης της ατµοσφαιρικής ρύπανσης λειτουργεί στην Αττική; Δώστε το χαρακτηρισµό των σταθµών ανάλογα µε το είδος τους πχ αστικός κυκλοφορίας, περιαστικός κλπ και εξηγείστε το χαρακτηρισµό αυτό. 2. (10) Ποιοι ρύποι µετρούνται στους σταθµούς, µε ποιες µεθόδους και σε τι χρονικό διάστηµα αντιστοιχούν οι τιµές που δίνονται στα ηµερήσια δελτία για τον καθένα. 3. (20) Σε έναν σταθµό, επιλέξτε 2 ηµέρες ανά εποχή µέσα στο έτος 2014 και σχολιάστε τις διακυµάνσεις των συγκεντρώσεων των ρύπων των ηµερήσιων δελτίων. Ποιοι από αυτούς παρουσιάζουν τις µεγαλύτερες διαφορές µεταξύ των ηµερών που επιλέξατε. Προσπαθήστε να ερµηνεύσετε τις διαφορές που παρατηρείτε (σύγκριση ανά ρύπο). 4. (20) Επιλέξτε ένα ηµερολογιακό έτος (από το 2014 και πριν) και παρουσιάστε τη διακύµανση των συγκεντρώσεων PM10 σε 2 διαφορετικούς σταθµούς του δικτύου της Αττικής συγκρίνοντας τις διαφορές µεταξύ τους. Για παράδειγµα, επιλέξτε έναν αστικό κυκλοφορίας και έναν περιαστικό υποβάθρου προσπαθώντας να ερµηνεύσετε τις παρατηρούµενες διαφορές. Σχολιάστε επίσης τη χρονική (εποχιακή) µεταβλητότητα των συγκεντρώσεων και προσπαθήστε να δώσετε σχετική ερµηνεία. Β (25). Το ευρωπαϊκό πρόγραµµα CITEAIR (Common Information to European Air), µέσω του προγράµµατος INTERREG IIC της ΕΕ, οδήγησε στην ανάπτυξη ενός Κοινού Δείκτη Ποιότητας Αέρα (ΚΔΠΑ) (Common Air Quality Index - CAQI) για τις Ευρωπαϊκές χώρες (CiteairII, 2012). Ο CAQI, παρέχει µε τρόπο συγκρίσιµο και κατανοητό, την κατάσταση της ποιότητας του αέρα στις Ευρωπαϊκές πόλεις. Από το διαδίκτυο αντλείστε πληροφορίες για το δείκτη αυτό (πχ www.airqualitynow.eu) και περιγράψτε τα κύρια χαρακτηριστικά του. Γ. (15) Υπολογίστε τον Δείκτη Ατµοσφαιρικής ρύπανσης σύµφωνα µε τον τρίτο τρόπο υπολογισµού για τους ατµοσφαιρικούς ρύπους TSP (µέση εικοσιτετράωρη συγκέντρωση 300 µgm -3 ), SO 2 (µέση εικοσιτετράωρη συγκέντρωση 300 µgm -3 ) και O 3 ( συγκέντρωση 400 µgm - 3 ). 1

Περιεχόμενα Α1 ερώτηµα... 3 Α2 ερώτηµα... 4 Α3 ερώτηµα... 4 Α4 ερώτηµα... 10 Β ερώτηµα... 12 Γ ερώτηµα... 13 Βιβλιογραφία... 15 2

Α1 ερώτηµα Οι σταθµοί είναι είκοσι. 9 αστικοί (οι 6 είναι κυκλοφορίας και οι τρείς είναι υποβάθρου), 10 περιαστικοί (οι τρείς είναι βιοµηχανικός, οι έξι είναι υποβάθρου) και ένας που είναι περιαστικός και ένας είναι υποβάθρου. Πίνακας 1. Χαρακτηριστικά σταθµών µέτρησης ατµοσφαιρικής ρύπανσης του Ε ΠΑΡ, που την ευθύνη λειτουργίας τους έχει το ΥΠΕΚΑ. [1] Διακρίνονται σε: 1. Σταθµούς αστικού υποβάθρου, τοποθετούνται σε αστικές περιοχές που δεν είναι πολυσύχναστες και δεν επηρεάζονται άµεσα απο τοπικές πηγές (αυτοκίνητα, βιοµηχανία). Στις θέσεις αυτές δεν αναµένεται να έχουµε µετρήσειςς των µεγίστων τιµών συγκέντρωσης ρύπων, αλλά τη µέση συγκέντρωση της περιοχής αυτής. Χωρίζονται σε σταθµούς εµπορικού/διοικητικού κέτρου σταθµοί που τοποθετούνται σε τυπικές εκθεσεις πληθυσµού στα κέντρα των πόλεων, όπως πεζόδροµους, εµπορικά κέντρα κ.α. Και σε σταθµούς περιοχών κατοικίας, πυκνοκατοικηµένες περιοχές, αλλά τοποθετούνται σε σηµεία µακριά απο τοπικές πηγες, πχ πάρκα, οικισµούς α.α. 2. Σταθµοί σε δρόµους τύπου canyon, πολυσύχναστους που επηρεάζονται άµεσα από την κυκλοφορία. Σε αυτούς τους σταθµούς θα δούµε τιµές για τις µέγιστες συγκεντρώσεις ρύπων «hot spots, αλλά και η εκτίµηση «worst case σεναρίων, αλλά και να εξάγουµε 3

συµπεράσµατα αποτελεσµατικότητας απο την εφαρµογή κάποιων µέτρων στην πόλη. Αυτοί οι δρόµοι φέρουν τα κατάλληλα χαρακτηριστικά ωστε να ευνοείται η ρύπανση, όπως αυξηµένη κυκλοφρία, πυκνοκατοικηµένης περιοχή, µε κτίρια που περιβάλλουν τον δρόµο, γεγονός που δεν επιτρέπει και την εύκολη κίνηση του αέρα. 3. Βιοµηχανικοί σταθµοί, δίνουν τιµές τοπικών µεγίστων και το σηµείο εγκατάστασης υπολογίζεται βάσει του ύψους της καµινάδας και τις επικρατούσες µικροµετεωρολογικές συνθήκες. 4. Περιφερειακοί/αγροτικοί σταθµοί υποβάθρου, τοποθςτούνται σε περιοχε ς µε µικρή πληθυσµιακή πυκνότητα, περίπου 3 Km και 50 Km η ελάχιστη και η µέγιστη αντίστοιχα απόσταση απο την ευρύτερη δοµηµένη περιοχή. [2] Όλοι οι σταθµοί του Εθνικού Δικτύου, είναι διασυνδεδεµένοι µε την κεντρική έδρα του συστήµατος (Τµήµα Ποιότητας Ατµόσφαιρας /νση Ελέγχου Ατµοσφαιρικής Ρύπανσης & Θορύβου ΥΠΕΧΩ Ε), όπου συλλέγονται τα δεδοµένα από το σύνολο των σταθµών. Το λογισµικό διασύνδεσης των κεντρικών µµονάδων µε τους σταθµούς µµέτρησης επιτρέπει τη λήψη τιµών σε σχεδόν πραγµατικό χρόνο και την διενέργεια διαδικασιών ποιοτικού ελέγχου (βαθµονοµήσεις, εποπτεία λειτουργίας) από απόσταση. Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εξέλιξης των τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης γίνεται κυρίως σε ωριαία ή 24ωρη βάση, ανάλογα µε τις απαιτήσεις της ισχύουσας νοµοθεσίας. Α2 ερώτηµα Στον πίνακα 2 βλέπουµε ποιοί ρύποι µετρώνται. Η µέτρηση των ρύπων γίνεται σε συνεχή βάση καθ όλη τη διάρκεια του 24ώρου. Ο χρόνος απόκρισης των αυτοµάτων αναλυτών είναι της τάξης του ενός λεπτού, δηλ. ο κάθε αναλυτής δίνει µια τιµή περίπου κάθε λεπτό. Με ένα µικροεπεξεργαστή, που βρίσκεται σε κάθε αυτόµατο σταθµό και που είναι συνδεδεµένος µε τους αυτόµατους αναλυτές, υπολογίζονται κάθε ώρα οι µέσες ωριαίες τιµές ρύπανσης. Οι τιµές αυτές µεταβιβάζονται στον κεντρικό υπολογιστή της Υπηρεσίας, µέσω τηλεφωνικής γραµµής και µε αυτό τον τρόπο είναι δυνατή η συνεχής παρακολούθηση των επιπέδων ατµοσφαιρικής ρύπανσης της περιοχής. Όσο για τις µεθόδους προσδιορισµού τους που ακολουθούνται, αναγράφονται στο δεξί µέρος του πίνακα. Πίνακας 2. Μετρούµενοι ρύποι και µέθοδοι µέτρησης. Α3 ερώτηµα Θα ασχοληθώ µε τις µετρήσεις ρύπων την τρίτη και την έβδοµη µέρα του πρώτου και του τρίτου µήνα της κάθε εποχής αντίστοιχα. Δηλαδή 4 µαρτίου, διότι η 3 µαρτίου δεν βρέθηκε και 7 µαϊου, 3 ιουνίου και 7 αυγούστου, 3 σεπτεµβρίου και 7 νοεµβρίου, 3 δεκεµβρίου και 7 φεβρουαρίου. 4

Από τις µετρήσεις παρατηρούµε µία σταθεροποίηση ή ακόµα και πτωτική τάση, ανάλογα φυσικά τον ρύπο. Η εξέλιξη αυτή µπορεί να αποδοθεί σε διάφορες παραµέτρους, κυρίως στην τεχνολογική αναβάθµιση των Ι.Χ. και των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, στα µέτρα ελέγχου εκποµπής ρύπων από διάφορες πηγές, στην εφαρµογή του µέτρου της κάρτας ελέγχου καυσαερίων (ΚΕΚ), στη διευκόλυνση της κυκλοφορίας των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, στη χρήση καυσίµων µε καλύτερες τεχνικές προδιαγραφές, στη λειτουργία των µέσων σταθερής τροχιάς, στη διείσδυση του φυσικού αερίου στον οικιακό, βιοµηχανικό και τριτογενή τοµέα, στην ολοκλήρωση των µεγάλων κυκλοφοριακών έργων κ.λ.π. [3] -Χειµώνας Εικόνα 1. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 03-12-2014 Εικόνα 2. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 07-02-2014 [1] 5

Είναι φανερό ότι, οι πρωτογενείς ρύποι CO, NO, SO 2, παρουσιάζουν µεγαλύτερες τιµές τους µήνες του χειµώνα. Αυτό οφείλεται για µεν το SO 2 στη λειτουργία της κεντρικής θέρµανσης, για δε το CO στη µεγαλύτερη κυκλοφορία που παρατηρείται τους χειµερινούς µήνες και τις χειρότερες συνθήκες λειτουργίας των µηχανών των αυτοκινήτων (ξεκίνηµα µε κρύα µηχανή). Ο δευτερογενής ρύπος όζον (Ο 3 ) παρουσιάζει µεγαλύτερες τιµές τη θερινή περίοδο του έτους και είναι λογικό αφού για τον σχηµατισµό του σηµαντικό ρόλο πάιζει η ακτινοβολία του ήλιου, ενώ το διοξείδιο του αζώτου (ΝΟ 2 ) δεν παρουσιάζει σαφή µηνιαία µεταβολή. Σαφή µηνιαία µεταβολή δεν παρουσιάζουν και οι τιµές των αιωρούµενων σωµατιδίων (ΑΣ10, ΑΣ2,5), λόγω κυρίως των φυσικών πηγών τους (µεταφορά σκόνης από ξηρές περιοχές εντός και εκτός χώρας, θαλάσσια αερολύµατα κ.ά.). Εντούτοις, απότοµη αύξηση παρουσιάζεται στις τιµές των αιωρούµενων σωµατιδίων από το Δεκέµβριο του 2012 και µετά, κατά τη χειµερινή περίοδο του έτους, λόγω της έναρξης χρήσης βιοµάζας ως θερµαντικού µέσου. Το πρόβληµα γίνεται εντονότερο από την καύση ακατάλληλων ειδών, επεξεργασµένων ξύλων, ή παλιά έπιπλα µε επιφάνειες που φέρουν λούστρο. -Άνοιξη Εικόνα 3. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 04-03-2014 [1] 6

Εικόνα 4. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 07-05-2014 [1] -Καλοκαίρι Εικόνα 5. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 03-06-2014 7

-Φθινώπορο Εικόνα 6. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 07-08-2014 [1] Εικόνα 7. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 03-09-2014 8

Εικόνα 8. Ηµερήσιο δελτίο τιµών ατµοσφαιρικής ρύπανσης για τις 07-11-2014 [1] Οι αυξηµένες τιµές της συγκέντρωσης του όζοντος τους καλοκαιρινούς µήνες οφείλονται στην αυξηµένη ηλιοφάνεια σε διάρκεια και ένταση των µηνών αυτών, δεδοµένου ότι αυτός ο ρύπος σχηµατίζεται από φωτοχηµικές διεργασίες στις οποίες καθοριστικό ρόλο παίζει η ηλιακή ακτινοβολία. Το βενζόλιο εµφανίζει τις µέγιστες συγκεντρώσεις του το χειµώνα όπως και οι υπόλοιποι ρύποι που σχετίζονται µε την κυκλοφορία. Επίσης οι ρύποι που σχετίζονται κυρίως µε την κυκλοφορία, όπως οξείδια του αζώτου και µονοξείδιο του άνθρακα, εµφανίζουν σε µεγάλο ή µικρό βαθµό µείωση στη διάρκεια της Κυριακής. Τις ηµέρες δηλαδή όπου η κυκλοφορία στους δρόµους είναι αισθητά πιο αραιή, τότε παρατηρούνται και χαµηλότερες συγκεντρώσεις αυτών των ρύπων. Για το βενζόλιο και το διοξείδιο του θείου δεν παρατηρείται αξιοσηµείωτη µεταβολή λόγω των πολύ χαµηλών επιπέδων συγκεντρώσεων. Πολύ µικρή ή ανύπαρκτη είναι η µείωση στα αιωρούµενα σωµατίδια κυρίως λόγω του γεγονότος ότι η µεταφορά σκόνης, η επαναιώρηση από το έδαφος καθώς και η εισροή θαλασσίων αερολυµάτων στο λεκανοπέδιο σχετίζεται µε µετεωρολογικές συνθήκες και άρα δεν υπάρχει διάκριση σε µέρες της εβδοµάδας. Αντίθετα, η µείωση της κυκλοφορίας τις Κυριακές έχει αντίκτυπο σε µικρή αύξηση των φωτοχηµικών παραγόµενων ρύπων όπως το όζον. Απο τις παρατηρήσεις µας θα λέγαµε οτι οι πιο αυξηµένες συγκεντρώσεις ρύπων παρατηρούνται τις πρωινές ώρες. Είναι γεγονός ότι τις πρωινές ώρες είναι επρισσότερα τα αυτοκίνητα που κινούνται, ενώ αύξηστη παρουσιάζουν και τα δροµολόγια των Μέσω Μαζική Μεταφοράς προκειµένου να εξυπηρετήσουν µεγάλο κοµµάτι πολιτών. Επίσης η θέρµανση λειτουργεί εκείνες τις ώρες όχι µόνο στα σπίτια αλλά και στους χώρους εργασίας. Δεν πρέπει φυσικά να παραβλέψουµε και τις κλιµατικές επιδράσεις στην διαµόρφωση των επιπέδων των ρύπων. Η διεύθυνση και η ένταση του ανέµου, η ευστάθεια της ατµόσφαιρας και 9

ειδικά για τους φωτοχηµικούς ρύπους η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας και η διάρκεια της ηλιοφάνειας. Θα δούµε δηλαδή φωτοχηµικό νέφος κυρίως το καλοκαίρι όπυ υπάρχουν οι κλιµατικές προυποθέσεις για να σχηµατιστεί και δεν πρεπει να το µπερδεύουµε µε την αιθαλοµίχλη. Άλλες παράµετροι που διαµορφώνουν τα επίπεδα της ατµοσφαιρικής ρύπανσης είναι τα µετεωρολογικά κατακρηµνίσµατα και το ποσό υετού (βροχόπτωση, χιόνι κλπ), η σχετική υγρασία της ατµόσφαιρας και έµµεσα η θερµοκρασία. Τις ηµέρες όπυ υπήρχαν ισχυροί άνεµοι ή βροχοπτώσεις η ατµόσφαιρα ήταν πιο καθαρή. Με τους ανέµους φυσικά ευνοείται και η διασυνοριακή ρύπανση, χαρακτηριστικό πλέον φαινόµενο η σκόνη που έρχεται στην χώρα µας από τηνσαχαρα. Α4 ερώτηµα Στην παρακάτω εικόνα φαίνεται η διακύµανση της συγκέντρωσης των αιωρούµενων σωµατιδίων διαµέτρου 10 µm. Η γραφική παράσταση αναφέρεται σε µετρήσεις που έγιναν σε τρείς σταθµούς Ζωγράφου µε µπλέ, Θρακωµακεδόνων µε φούξια και Αγίας Παρασκευής µε πράσσινο χρώµα. Για τον σταθµό της Αγία Παρασκευής βλέπουµε µια µέγιστη τιµή το έτος 2001 και µία φθίνουσα πορεία µε χαµηλότερη τιµή αυτή του 2014. Η γραµµή όµως δεν είναι ευθύγραµµη, αλλά χαρακτηρίζεται απο ενδιάµεσες αυξοµειώσεις. Αυτό συµβαίνει διότι η συγκέντρωση των ΑΣ10 µεταβάλλεται και κατά την διάρκεια των ετών, αλλά παρουσιάζουν και εποχικότητα. Τον χειµώνα για παράδειγµα αυξάνεται η συγκέντρωση λόγω χρήσης τζακιών, αλλά και διαφόρων άλλων µέσων όπως ξυλόσοµπες γεγονός που έγινε πιο έντονο µε την οικονοµική κρίση. Ένας άλλος όπου τα ΑΣ10 είναι αυξηµένα, είναι η είσοδος στον Αττικό ουρανό σκόνης µεταφερόµενης κυρίως απο την Σαχάρα. Εικόνα 9. Διαχρονική µεταβολή µέσων ετήσιων τιµών ΑΣ10, σε µg/m 3 10

Ο σταθµός που είναι τοποθετηµένος στους Θρακοµακεδόνες, ενώ παρουσιάζει ένα ελάχιστο στο 2007 ξαφνικά βλέπουµε απότοµη αύξηση απο τα µέσα περίπου του έτους, δηλαδή καλοκαίρι, µε µέγιστο το 2010. Αξίζει δε να σηµειωθεί οτι το καλοκαίρι του 2007 συνέβει η µεγάλη οικολογική καταστροφή του όρους Πάρνηθας όπου απελευθερώθηκαν και µεγάλες ποσότητες στάχτης λόγω πυρκαγιάς. Δεν αποκλείεται για τα επόµενα έτη, ποσότητες ΑΣ10 να βρίσκονται πιο εύκολα σε αιώρηση καθώς δεν υπάρχει ουσιαστικά το δάσος να τα κατακρατήσει µε αποτέλεσµα πολύ πιο εύκολα να φτάνουν στην ατµόσφαιρα. Αύξηση στη συγκέντρωση των ΑΣ10 µπορεί να προκαλέσει επίσης και η τοποθεσία του σταθµού. Αν βρίσκεται κοντά σε έδαφος µε χώµα, παρουσία ισχυρών ανέµων θα οδηγήσει επίσης σε αύξηση της συγκκέντρωσης. Πολύ χαρακτηριστικό θα λέγαµε για την περιοχή της Πάρνηθας όπου είναι Φυσικός Δρυµός, µεγάλης έκτασης, αραιοκατοικηµένη και µε υψόµετρο που ευνοεί τους δυνατούς ανέµους. Αν υποθέσουµε πως χρειάζεται περίπου µια τριετία να αρχίσει να αναγεννάται ένα καµένο δάσος, συµπίπτει η πτώση στη συγκέντρωση των ΑΣ10 το 2010, τρία χρόνια µετά την µεγάλη καταστροφή που υπέστη. [3] Εικόνα 10. Διαχρονική µεταβολή µέσων ετήσιων τιµών ΑΣ10 (24ωρες τιµές, µg/m 3 ) Η µελέτη της εικόνα 10 στην στήλη όπου δείχνει τις µετρήσεις του σταθµού κυκλοφοριάς στην Αριστοτέλους, βλέπουµε πόσο πιο αυξηµένες βρίσκονται γενικότερα συγκριτικά µε τους σταθµούς υποβάθρου που αναλύσαµε παραπάνω. Όπως ήδη έχουµε οι σταθµοί κυκλοφορίας βρίσκονται σε δρόµους µε αυξηµένη κίνηση σε πυκνοκατοικηµένες περιοχές. Από το 2001 οι συγκεντρώσεις είχαν ανοδική πορεία και παρουσιάζουν µέγιστο το 2004. Έπειτα ακολουθεί πτωτική τάση, γεγονός που οφείλεται σαφέστατα στην καλύτερη τεχνολογία των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν. Όπως έχουµε ήδη πεί, οι συγκεντρώσεις αυξάνονται και από την κεντρική θέρµανση. Άρα είναι λογικό τον χειµώνα να παρουσιάζονται αυξηµένες οι συγκεντρώσεις, σε συνδυασµό και µε ισχυρούς ανέµους που βοηθάνε στην αιώρησή τους, κάνουν το πρόβληµα εντονότερο. [4] 11

Β ερώτηµα Ο δείκτης QACI είναι ένα εύχρηστο εργαλείο και ένας από τους στόχους του ήταν να µπορεί αν χρησιµοποιηθεί και από µή ειδικούς σε ζητήµατα επιστηµονικού και περιβαλλοντικού ενδιαφεροντος. Να αντλήσουν στοιχεία γύρω από την αέρια ρύπανση, αλλά και να µπορούν να εξάγουν πληροφορίες γύρω από την ρύπανση κάποιων πόλεων της Ευρώπης. Για τον υπολογισµό του δείκτη είναι απαραίτητο να γνωρίζουµε τις συγκεντρώσεις των ρύπων, πληροφορίες που µας δίνουν οι διάφοροι σταθµοί που έχουν εγκατασταθεί και στη χώρα µας. Οι µέθοδοι που χρησιµοποιούνται για να καθορίσουµε τους δείκτες ποιότητας αέρα και µετατροπή του από τις συγκεντρώσεις των ρύπων, είναι διαφορετικές από χώρα σε χώρα. Το 1970 η Αµερικανική Υπηρεσία Προστασίας Περιβάλλοντος (Υ.Π.Π.) είχε εντείνει τις προσπάθειες για να δηµιουργηθείενός ενιαίου συστληµατος µέτρησης για αστικά κέντρα πληθυσµού περίπου 200.000. ενώ το 1976 καθιερώθηκε ενιαίος εθνικός δείκτης Δείκτης Πρότυπων Τιµών Αέριων Ρύπων. Ακολούθησαν και άλλοι δείκτες ποιότητας αέρα στηριζόµενοι στο PSI της Υ.Π.Π. των Ηνωµένων Πολιτειών. Το 1999 ανακοινώνει τον βελτιωµένο Δείκτη Ποιότητας Αέρα (Air Quality Index, AQI) όπου υπολογίζονται ξεχωριστά οι συγκεντρώσεις για τα ΑΣ10 και ΑΣ2,5. Προστίθενται µια κατηγορία 101-150 η ανθυγιεινη για ευαίσθητες οµάδες, εισάgei χρωµατικούς συµβολισµούς για τις διάφορες τιµές AQI και υπολογίζεται για αστικές περιοχές µε πληθυσµό άνω των 350.000. Ο AQI, είναι ηµερήσιος δείκτης ποιότητας ατµοσφαιρικού αέρα και υπολογίζεται για πέντε διαφορετικούς ρύπους, για το όζον, διοξείδιο του αζώτου, διοξείδιο του θείου, µονοξείδιο του άνθρακα, και αιωρούµενα σωµατίδια 10 και 2,5. Είναι σαν µια βαθµονοµηµένη ράβδος από το 0 έως το 500 και είναι λογικό να αυξάνεται όσο αυξάνεται η συγκέντρωση του ρύπου.. Για τον υπολογισµό του δείκτη χρησιµοποιούµε τον τύπο I p =[I Hι -I L0 / BP hi -BP Lo ]*(C p -BP l0 )+I lo I p : επιµέρους δείκτης ποιότηας αέρα για το ρύπο p C p : η µετρούµενη συγκέντρωση του ρύπου BP HI : µέγιστο όριο συγκέντρωση της κατηγορίας στην οποία ανήκει η C p BP LO : ελάχιστο όριο συγκέντρωσης κατηγορίας όπου ανήκει η C p I Hi : µέγιστη τιµή δείκτη ποιότητας αέρα που αντιστοιχεί στο BP HI I L0: ελάχιστη τιµή δείκτη που αντιστοιχεί στο BP LO Επειδή όπως έχει ήδη αναφερθεί υπάρχουν πάρα πολλοί δείκτες υπολογισµού της ποιότητας αέρα, το 2006 στα πλαίσια ερευνητικού προγράµµατος CITEAIR, για λόγους σύγκρισης αναπτύχθηκε α) ο Κοινός Δείκτης Ποιότητας Αέρα (Common Air Quality Index) και β) µια λειτουργική ιστοσελίδα www.airqualitynow.eu όπου πάνω από 80 ευρωπαικές πόλεις υποβάλλουν δεδοµένα γύρω από την ποιότητα του αέρα τους. Για να µπορούν να είναι συγκρίσιµα και κατανοητά τα δεδοµένα, οι συγκεντρώσεις των ρύπων µετατρέπονται σε µία ενιαία κλίµακαπου αποτελείται από 3 διαφορετικές χρονικές κλίµακες. Η κλίµακα κυµαίνεται από 0 έως 100 και βασίζεται στις συγκεντρώσεις των ΑΣ10, διοξείδιο του αζώτου και όζον. Είναι σε θέση να λάβει υπόψη και το µονοξείδιο του άνθρακα και το διοξείδιο του θείου. 12

- Ωριαίος δείκτης: µετρήσεις ανά ώρα και περιγράφει τον αέρα του σήµερα - Ηµερήσιος δείκτης: είναι της προηγούµενης ηµέρας και ενηµερώνεται µια φορά την ηµέρα και βασίζεται σε µετρήσεις της χθεσινής ηµέρας. - Μέσος ετήσιος δείκτης: λαµβάνει υπόψη την µακροχρόνια έκθεση στην αέρια ρύπανση. Ο τελικός δείκτης καθορίζεται από τις µέσες ετήσιες συγκεντρώσεις ρύπων σε σύγκριση µε τις ετήσιες οριακές τιµές της Ε.Ε και ενηµερώνεται µια φορά τον χρόνο. - Για κάθε ρύπο υπολογίζεται ένας επιµέρους δείκτης. Για να καταστήσει τις πόλεις πιο συγκρίσιµες ο CAQI διακρίενται σε δύο κατηγορίες: -Τον Δείκτη υποβάθρου, βασίζεται στους σταθµούς παρακολούθησης υποβάθρου µιας πόλης. Τα ΑΣ10, NO 2 και O 3 να είναι οι κύριοι ρύποι, ενώ το CO να είναι συµπληρωµατικός και -Τον κυκλοφοαριακό δείκτη (που συνήθως είναι µεγαλύτερος από τον δείκτη υποβάθρου και αυτό οφείλεται στο ότι οι ρύποι που µετρά είναι αυτοί που οφείλονται κυρίως στα µέσα µεταφοράς), όπου τα ΑΣ10 και NO 2 είναι οι κύριοι ρύποι και το CΟ να είναι συµπληρωµατικό. Βασίζεται σε µετρήσεις σταθµών τοποθετηµένων κατά µήκος οδικών αρτηριών. Η διαδικασία υπολογισµού του ωριαίου και ηµερήσιου δέικτη περιλαµβάνει τα εξής στάδια 1. Αρχικά υπολογίζουµε τους επιµέρους δείκτες για κάθε ρύπο σε κάθε σταθµό ξεχωριστά 2. Καθορίζεται ο τελικός δείκτης ανά σταθµό (η υψηλότερη τιµή από τους επιµέρους) 3. Ο υψηλότερος δείκτης από όλους τους σταθµούς καθορίζει την τελική τιµή του δείκτη µιας πόλης. [5] [6] Γ ερώτηµα Σύµφωνα µε τοην εικόνα 11 Για τα TSP=300 µgm -3 βρίσκονται στην πρώτη στήλη και ανάµεσα στο 260-375 µgm -3. Αντιστοιχούν σε υποδείκτη µεταξύ 100-200. SO 2 =300 µgm -3 βρίσκεται στην δεύτερη στήλη ανάµεσα στο 80-365 µgm -3. Αντιστοιχούν σε υποδείκτη µεταξύ 50-100 Ο 3 = 400 µgm -3, βρίσκεται πέµπτη στήλη, τέταρτη γραµµή. Αντιστοιχεί σε υποδείκτη 200. TSPxSO 2 =300 µgm -3 x 300 µgm -3 = 90000 (µgm -3 ) 2 και αντιστοιχεί σε υποδείκτη µεταξύ 200-300 13

ΔΑΡ=I ij+1 -I ij / (C ij +1+1-C ij ) * (C i -C ij )+i ij = 300-200/(261000-65000)*(90000-65000)+200= ΔΑΡ=213 Εικόνα 11. Τιµή του υποδείκτη I. [7] Εικόνα 12. Τιµές Δείκτη Αέριας Ρύπανσης και ποιότητας αέρα. που απο την εικόνα 12 φαίνεται ότι η ποιότητα αέρα κατατάσσεται στην πολύ ανθυγιεινή [7] 14

Βιβλιογραφία [1] [Online]. Available: http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=708&language=el-gr. [2] Μπριλλάκη Δ., Χαλουλάκου Α., Χριστόλης Μ., Ξενίδου Θ., Μαρκατος Ν.Χ., "Αρχές σχεδιασµού δικτύου παρακολουθησης της ποιότητας της ατµόσφαιρας στον Ελλαδικό χώρο," [Online]. Available: http://library.certh.gr/libfiles/pdf/el-papyr-3773-arxes-by-mprillakh-in- PRAKTIKA-5TH-SYNEDR-PERIV-EPIST-TEXN-MOLYVOS-LESVOS-1-4- SEP-1997-VOL-A-PP-495-503.pdf. [3] [Online]. Available: https://el.wikipedia.org/wiki/δασικές_πυρκαγιές_στην_ελλάδα_το_2007. [4] ΥΠΑΠΕΝ, "ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚΗΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ 2014," 2015. [5] Μπαρλάκος Β., Συγκριτική µελέτη του Κοινού Δείκτη Ποιότητας Αέρα σε ευρωπαικές πρωτεύουσες, Θεσσαλονίκη: ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΚΗΣ, 2011. [6] Van den Elshout S., Leger K., Heich H., "CAQI Common Air Quality Index- Update with PM2,5 and sensitivity analysis".elsevier. [7] Ξενοφών Βερύκιος, Αυγουστίνος Αναγνωστόπουλος, Ατµοσφαιρικοί Ρύποι και Τεχνολογία Ελέγχου Εκποµπής τους Ι, Τόµος Α, Πάτρα: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, 2003. 15