ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 20.11.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1050/2008, του Ernesto Cesarini, ιταλικής ιθαγένειας, η οποία συνοδεύεται από 40 υπογραφές, σχετικά με έναν σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα κοντά στην Civitavecchia και το Montalto di Castro (Ιταλία) 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων διατυπώνει τις αντιρρήσεις του για τη μετατροπή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής που βρίσκεται κοντά στην Civitavecchia και το Montalto di Castro της Ιταλίας σε σταθμό παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα. Ο αναφέρων φοβάται ότι η μετατροπή αυτή θα οδηγήσει σε σοβαρή μόλυνση και θα θέσει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Ο αναφέρων φρονεί ότι η εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων που διενεργήθηκε είναι ιδιαίτερα ελλιπής. Καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να διασφαλίσει ότι η ιταλική κυβέρνηση θα πραγματοποιήσει νέα εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία θα πρέπει να διενεργηθεί με τον δέοντα τρόπο, ώστε η τοπική κοινωνία να λάβει την προστασία που δικαιούται δυνάμει του ευρωπαϊκού δικαίου. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 15 Δεκεμβρίου 2008. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 24 Απριλίου 2009. Οι αναφέροντες εκφράζουν ανησυχίες σχετικά με την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, τη διαδικασία χορήγησης άδειας και τις συνθήκες λειτουργίας ενός σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Civitavecchia (Torrevaldaliga Nord), Lazio, Ιταλία, του οποίου η μετατροπή σε εργοστάσιο με καύση άνθρακα είναι σε εξέλιξη. Οδηγία ΟΠΕP CM\797215.doc PE423.917/REV. Eνωμένη στην πολυμορφία
Το παράρτημα I της οδηγίας 2008/1/EΚ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (στο εξής: οδηγία ΟΠΕΡ, κωδικοποιημένη έκδοση της οδηγίας 96/61/EΚ) 1 απαριθμεί τις κατηγορίες των βιομηχανικών δραστηριοτήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας. Αυτό συμπεριλαμβάνει εγκαταστάσεις καύσης με θερμική ισχύ καύσης μεγαλύτερη των 50 MW. Βάσει των πληροφοριών που προσκόμισε ο αναφέρων, η εγκατάσταση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ΟΠΕΡ. Η οδηγία ΟΠΕΡ ορίζει ότι οι εγκαταστάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της πρέπει να λειτουργούν σύμφωνα με άδειες που συμπεριλαμβάνουν οριακές τιμές εκπομπής οι οποίες βασίζονται στις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές, για την αποφυγή και, όταν αυτό δεν είναι πρακτικά εφαρμόσιμο, τη γενική μείωση των εκπομπών και των επιπτώσεων στο περιβάλλον συνολικά. Ως εκ τούτου, η πρόληψη ή η μείωση των εκπομπών στην ατμόσφαιρα, το νερό και το έδαφος πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο των περιβαλλοντικών αδειών που εκδίδονται σύμφωνα με την οδηγία ΟΠΕΡ. Η Επιτροπή έχει εγκρίνει μια σειρά από έγγραφα αναφοράς για τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (BREFs) τα οποία καλύπτουν τις δραστηριότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας ΟΠΕΡ, οι οποίες πρέπει να λαμβάνονται υπόψη από τις αρμόδιες αρχές κατά τον καθορισμό των οριακών τιμών εκπομπής, των ισοδύναμων παραμέτρων ή των τεχνικών μέτρων για αυτές τις εγκαταστάσεις βάσει των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Οι αναφέροντες ισχυρίζονται ότι η άδεια για τη μετατροπή του σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Civitavecchia δεν περιλαμβάνει οριακές τιμές εκπομπής για όλες τις σχετικές ρυπογόνες ουσίες που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα και δεν περιέχει οριακές τιμές εκπομπής για λύματα. Για τις εκπομπές σκόνης, διοξειδίου του θείου και υδραργύρου στην ατμόσφαιρα, για τις οποίες έχουν συμπεριληφθεί οριακές τιμές στην άδεια, οι αναφέροντες ισχυρίζονται ότι οι συγκεκριμένες τιμές είναι υψηλότερες από εκείνες που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές όπως περιγράφονται στα έγγραφα αναφοράς των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Το άρθρο 9, παράγραφος 3 της οδηγίας ΟΠΕΡ ορίζει ότι οι αρμόδιες αρχές πρέπει να συμπεριλάβουν στην άδεια οριακές τιμές εκπομπής για τις ρυπογόνες ουσίες που αναμένεται να εκπέμπονται από την οικεία εγκατάσταση σε σημαντική ποσότητα της φύσης τους. Ως εκ τούτου, εναπόκειται στην αρμόδια αρχή να αποφασίσει για ποιες ρυπογόνες εκπομπές θα καθοριστούν οριακές τιμές. Η οδηγία 2001/80/EΚ για τον περιορισμό των εκπομπών στην ατμόσφαιρα ορισμένων ρύπων από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης (οδηγία LCP) 2 ορίζει ότι οι άδειες των μεγάλων εγκαταστάσεων καύσης πρέπει να περιέχουν οριακές τιμές εκπομπής για το διοξείδιο του θείου, τα οξείδια του αζώτου και τη σκόνη, οι οποίες δεν θα υπερβαίνουν τις οριακές τιμές που ορίζονται στην εν λόγω οδηγία. Οι εκπομπές οξειδίου του άνθρακα (CO), υδροχλωρικού οξέος (HCl), και αφνίου (HF) στην ατμόσφαιρα δεν καλύπτονται από την οδηγία LCP. Ωστόσο, το έγγραφο αναφοράς βέλτιστων 1 ΕΕ L 24 της 29.1.2008, σ. 8 2 ΕΕ L 309 της 27.11.2001 PE423.917/REV. 2/6 CM\797215.doc
διαθέσιμων τεχνικών μεγάλων μονάδων καύσης (LCP BREF) αναφέρει τεχνικές για τον περιορισμό αυτών των εκπομπών καθώς και επίπεδα που συνδέονται με τις διαθέσιμες βέλτιστες τεχνικές. Ως εκ τούτου, αναμένεται ότι η αρμόδια αρχή θα λάβει υπόψη αυτές τις ρυπογόνες ουσίες κατά τον καθορισμό των όρων της άδειας σύμφωνα με το άρθρο 9, παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας ΟΠΕΡ. Για τα βαρέα μέταλλα, όπως π.χ. αρσενικό, σελήνιο, λευκόχρυσος, παλλάδιο και βηρύλλιο, το έγγραφο αναφοράς βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών μεγάλων μονάδων καύσης δεν περιλαμβάνει επίπεδα εκπομπής που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές. Επιπλέον, καθώς τα περισσότερα από αυτά τα βαρέα μέταλλα θα εκπέμπονται με τη μορφή σωματιδίων, μπορεί να είναι αρκετός ο καθορισμός κατάλληλων οριακών τιμών για τη σκόνη προκειμένου να ελέγχονται και οι εκπομπές αυτών των μετάλλων. Ωστόσο, η οριακή τιμή εκπομπής της σκόνης στην άδεια ορίζεται στα 15 mg/nm³, ενώ το φάσμα των επιπέδων εκπομπής που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές είναι μεταξύ 5-10 mg/nm³. Αν και από τις πληροφορίες που ελήφθησαν είναι προφανές ότι εφαρμόζονται οι βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (πλυντρίδες με νερό, φίλτρο από ύφασμα), η καθορισθείσα οριακή τιμή δεν διασφαλίζει πλήρως ότι οι εκπομπές σκόνης θα ελέγχονται ούτως ώστε να μην υπερβαίνουν τα επίπεδα του φάσματος των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Για να αξιολογηθεί πλήρως η εφαρμογή των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών, θα πρέπει να αντιπαραβάλλονται οι πραγματικές εκπομπές με τα επίπεδα εκπομπής που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές. Σε ό,τι αφορά τις δηλώσεις που έκαναν οι αναφέροντες σχετικά με την αντιπαραβολή των οριακών τιμών για το διοξείδιο του θείου και τον υδράργυρο με τα αντίστοιχα επίπεδα των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών από το έγγραφο αναφοράς, η Επιτροπή σημειώνει ότι η καθορισθείσα στην άδεια οριακή τιμή εκπομπής για το διοξείδιο του θείου είναι εντός του φάσματος των βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών. Για τον υδράργυρο, το έγγραφο αναφοράς δεν προσδιορίζει επίπεδα εκπομπής που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές. Η άδεια δεν περιλαμβάνει οριακές τιμές εκπομπής για λύματα. Εντούτοις, από τις πληροφορίες που ελήφθησαν δεν είναι σαφές με ποιον τρόπο η άδεια σχετίζεται με το νομοθετικό διάταγμα για τις απορρίψεις λυμάτων. Η λειτουργία μιας πλυντρίδας με νερό για τον καθαρισμό των καυσαερίων θα προκαλέσει αναπόφευκτα εκπομπές στα ύδατα, οι οποίες θα πρέπει να ελέγχονται μέσω του καθορισμού των κατάλληλων οριακών τιμών εκπομπής. Το έγγραφο αναφοράς βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών μεγάλων μονάδων καύσης περιλαμβάνει επίπεδα εκπομπών που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές για πολλές ρυπογόνες ουσίες. Οδηγία ΕΠΕ Η οδηγία του Συμβουλίου 85/337/EΚ 1 όπως τροποποιήθηκε από την οδηγία του Συμβουλίου 97/11/EΚ 2, γνωστή επίσης και ως οδηγία για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων 1 Οδηγία 85/337/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 27ης Ιουνίου 1985 για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον, ΕΕ L 175 της 5.7.1985 2 Οδηγία 97/11/ΕΚ του Συμβουλίου της 3ης Μαρτίου 1997 περί τροποποιήσεως της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον, ΕΕ L 73 της 14.3.1997 CM\797215.doc 3/6 PE423.917/REV.
(ΕΠΕ), απαιτεί τη διενέργεια εκτίμησης των επιπτώσεων ορισμένων σχεδίων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον. Για το συγκεκριμένο σχέδιο, διενεργήθηκε εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Οι πληροφορίες που παρέχονται στην αναφορά αποκαλύπτουν ότι οι πολίτες και οι αρχές που εμπλέκονταν στο σχέδιο είχαν την ευκαιρία να διατυπώσουν τις απόψεις τους σχετικά με το σχέδιο και ότι διενεργήθηκε μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Η διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ολοκληρώθηκε στις 4 Νοεμβρίου 2003 με ένα κοινό διάταγμα του υπουργείου Περιβάλλοντος και Προστασίας του Εδάφους και του υπουργείου Κληρονομιάς και Πολιτιστικής Προστασίας. Η Επιτροπή θα ήθελε να υπογραμμίσει ότι η οδηγία ΕΠΕ δεν προβλέπει ουσιαστικές προδιαγραφές και δεν καθορίζει υποχρεωτικά περιβαλλοντικά πρότυπα έτσι, οι αρμόδιες εθνικές αρχές δεν είναι υποχρεωμένες να αντλήσουν συγκεκριμένα αποτελέσματα από τα ευρήματα μιας εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός δεδομένου σχεδίου. Επιπλέον, δεδομένου ότι η οδηγία προβλέπει μόνο διαδικαστικές απαιτήσεις, οι αποφάσεις σχετικά με την αναγκαιότητα ενός σχεδίου ή την τοποθεσία του και ο έλεγχος της ουσίας (π.χ. των πληροφοριών και των δεδομένων που έχουν συγκεντρωθεί) της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της καταλληλότητας των ενδεχόμενων περιβαλλοντικών όρων που επιβάλλονται εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των αρμόδιων εθνικών αρχών. Πιο συγκεκριμένα, τα κράτη μέλη είναι αρμόδια να διασφαλίζουν την ποιότητα και επάρκεια των δεδομένων και των πληροφοριών που περιέχονται στην περιβαλλοντική μελέτη. Σε ό,τι αφορά τις ανησυχίες που εγείρονται στην παρούσα αναφορά, η συγκεκριμένη επιχειρηματολογία αφορά τα δεδομένα και τις πληροφορίες σχετικά με τις επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και την ποιότητα του αέρα. Η τροποποίηση για τη συμμόρφωση της οδηγίας ΕΠΕ με τις απαιτήσεις της ευρωπαϊκής Σύμβασης Aarhus 1 (οδηγία 2003/35/EΚ) έπρεπε να μεταφερθεί από τα κράτη μέλη στην εθνική νομοθεσία μέχρι τις 25 Ιουνίου 2005. Ως εκ τούτου, καθώς η αίτηση χορήγησης άδειας υποβλήθηκε πριν από τη θέση σε ισχύ της οδηγίας 2003/35/EΚ, οι τελευταίες τροποποιήσεις της οδηγίας EΠΕ δεν ισχύουν στην προκειμένη περίπτωση. Η ευθύνη για την ορθή εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας βαρύνει πρωτίστως τα κράτη μέλη. Η Επιτροπή δεν έχει καμία εξουσία δυνάμει της Συνθήκης να αντικαθιστά τις αρχές των κρατών μελών στις δραστηριότητες χωροταξικού σχεδιασμού και στις αποφάσεις τους, σε ό,τι αφορά παραδείγματος χάριν τη χορήγηση άδειας για τη μετατροπή ενός σταθμού ηλεκτροπαραγωγής σε θερμοηλεκτρικό σταθμό. Εναπόκειται στις ιταλικές αρχές να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίσουν ότι τα συγκεκριμένα σχέδια δεν ενέχουν σοβαρούς περιβαλλοντικούς κινδύνους. Σχετικά με την οδηγία ΕΠΕ, η Επιτροπή δεν είναι σε θέση να παρέμβει. Αν οι αναφέροντες έχουν σχετικές πληροφορίες που μπορούν να αποδείξουν ότι υφίσταται παραβίαση της κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας (κυρίως απτά και συγκεκριμένα αποδεικτικά 1 Οδηγία 2003/35/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 26ης Μαΐου 2003, σχετικά με τη συμμετοχή του κοινού στην κατάρτιση ορισμένων σχεδίων και προγραμμάτων που αφορούν το περιβάλλον και με την τροποποίηση όσον αφορά τη συμμετοχή του κοινού και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη, των οδηγιών 85/337/ΕΟΚ και 96/61/ΕΚ του Συμβουλίου, ΕΕ L 156 της 25.6.2003. PE423.917/REV. 4/6 CM\797215.doc
στοιχεία που καταδεικνύουν ότι οι οικείες εθνικές αρχές υπέπεσαν σε πρόδηλη πλάνη εκτιμήσεως όταν έδωσαν τη συγκατάθεσή τους στο σχέδιο), αυτές θα πρέπει να υποβληθούν στην Επιτροπή για περαιτέρω εκτίμηση. Σε ό,τι αφορά την οδηγία ΟΠΕΡ, η Επιτροπή θα ζητήσει πληροφορίες από τις ιταλικές αρχές για να εξετάσει πώς εφαρμόζονται οι διατάξεις της οδηγίας σε σχέση με τη συγκεκριμένη εγκατάσταση. 4. Συμπληρωματική απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 20 Νοεμβρίου 2009. Όπως επισήμανε στην πρώτη απάντησή της, η Επιτροπή ζήτησε πληροφορίες από τις ιταλικές αρχές σχετικά με τα κάτωθι ζητήματα: - πληροφορίες σχετικά με τη διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων όσον αφορά την αλλαγή του καύσιμου που χρησιμοποιείται στην εγκατάσταση - την κατάσταση όσον αφορά την άδεια βάσει της οδηγίας 2008/1/EΚ σχετικά με την ολοκληρωμένη πρόληψη και έλεγχο της ρύπανσης (στο εξής: οδηγία ΟΠΕΡ, κωδικοποιημένη έκδοση της οδηγίας 96/61/ΕΚ) 1 - τη συμμόρφωση της εγκατάστασης προς τις απαιτήσεις των οδηγιών ΟΠΕΡ και LCP (οδηγία 2001/80/ΕΚ για τον περιορισμό των εκπομπών στην ατμόσφαιρα ορισμένων ρύπων από μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης 2 ) και ενδεχόμενα μέτρα επιβολής που ελήφθησαν από την αρμόδια αρχή - πληροφορίες σχετικά με την προστασία των εργαζομένων. Οι ιταλικές αρχές ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι η εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων σχετικά με την αλλαγή του καύσιμου που χρησιμοποιείται στην εγκατάσταση διενεργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2003 κατ εφαρμογή της οδηγίας 85/337/ΕΟΚ για την εκτίμηση των επιπτώσεων ορισμένων δημοσίων και ιδιωτικών έργων στο περιβάλλον 3. Μετά από αυτήν την εκτίμηση των επιπτώσεων, οι αρμόδιες αρχές εξέδωσαν περιβαλλοντική άδεια τον Δεκέμβριο του 2003. Επιπλέον, τα διαθέσιμα στο κοινό δεδομένα καταδεικνύουν ότι η εγκατάσταση έλαβε νέα άδεια ΟΠΕΡ τον Ιούλιο του 2009. Αυτή η νέα άδεια συμπληρώνει την αρχική άδεια του 2003. Ως εκ τούτου, η εγκατάσταση υπόκειται στους όρους που προβλέπονται στις δύο ισχύουσες άδειες. Η Επιτροπή ανέλυσε τη διαδικασία εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και τις δύο περιβαλλοντικές άδειες. Η ανάλυση καταδεικνύει ότι έχουν καθοριστεί οριακές τιμές εκπομπών οξειδίων του αζώτου (NO x ), διοξειδίου του θείου (SO 2 ) και σκόνης στην άδεια του Δεκεμβρίου του 2003. Οι οριακές τιμές εκπομπών που καθορίζονται στην εν λόγω άδεια είναι αυστηρότερες από τις ελάχιστες απαιτήσεις που ορίζονται στην οδηγία LCP και γενικά είναι συνεπείς προς τα επίπεδα εκπομπών που συνδέονται με τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές οι 1 ΕΕ L 24 της 29.1.2008, σ. 8 2 ΕΕ L 309 της 27.11.2001, σ. 1 3 ΕΕ L 175 της 5.7.1985, σ. 40 CM\797215.doc 5/6 PE423.917/REV.
οποίες παρατίθενται στο έγγραφο αναφοράς για τις βέλτιστες διαθέσιμες τεχνικές (BREF) όσον αφορά τις μεγάλες εγκαταστάσεις καύσης. Επιπλέον, το συγκεκριμένο BREF ελήφθη υπόψη κατά τον καθορισμό των όρων που προβλέπονται στην άδεια του 2009. Οι άδειες περιλαμβάνουν επίσης μέτρα σχετικά με την προστασία των εργαζομένων. Συνεπώς, βάσει των πληροφοριών που παρασχέθηκαν, η Επιτροπή αδυνατεί να εντοπίσει παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας όσον αφορά τη χορήγηση άδειας στην εν λόγω εγκατάσταση. PE423.917/REV. 6/6 CM\797215.doc