Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας

Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας ετήσιος απολογισµός έργου 2011 ενηµέρωση ευαισθητοποίηση εκπαίδευση διαδικτύωση δηµοσιεύσεις ανακοινώσεις εκδηλώσεις εκπαιδευτικά σεµινάρια συναντήσεις εργασίας παρέµβαση προγράµµατα

Πρόλογος Το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας (Ε..κ.Β.) είναι Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρία, ιδρύθηκε το Νοέµβριο του 2006 (αρ. Πρωτοδικείου: 16315/31-10-2006) και είναι φορέας πιστοποιηµένος από το Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης και εγγεγραµµένος στο Εθνικό Μητρώο Φορέων Ιδιωτικού Τοµέα Μη Κερδοσκοπικού Χαρακτήρα που παρέχει Υπηρεσίες Κοινωνικής Φροντίδας (Αρ. Μητρώου: 09110 ΑΕΕ11096Ο27Ν 0893) και στο Ειδικό Μητρώο Εθελοντικών Μη Κυβερνητικών οργανώσεων του ΥΥΚΑ (Αρ. Μητρώου: 09110 ΑΕΕ11096Ο27Ν 0814). Επίσης, το Ε..κ.Β. έχει αναγνωριστεί από το 2009 ως Εθνικό Σηµείο Επαφής (focal point) του ικτύου WAVE (Women Against Violence Europe). Εκπαίδευση επαγγελµατιών Σχεδιασµός και διεξαγωγή ερευνών ιαµεσολάβηση για παραποµπή θυµάτων κακοποίησης σε δοµές παροχής υπηρεσιών (ξενώνες, συµβουλευτικά κέντρα, κλπ.). Το 2011 συνεχίσαµε και επεκτείναµε τις δράσεις µας στον τοµέα της πρόληψης της Βίας κατά των Γυναικών, µέσω της δηµιουργίας εκπαιδευτικών υλικών, της επιµόρφωσης εκπαιδευτικών και της διεξαγωγής εργαστηρίων ευαισθητοποίησης µαθητών/-ριών, αλλά και ενηµερωτικών δράσεων του κοινού. Επιπλέον, οι δράσεις µας επεκτάθηκαν στην υλοποίηση οµάδων στήριξης παιδιών φυλακισµένων γονιών µέσα από τις τεχνικές του θεάτρου. πρόλογος Στις δράσεις του ικτύου εµπίπτουν ο σχεδιασµός και η υλοποίηση κάθε ερευνητικής, εκπαιδευτικής ή άλλης επιστηµονικής δράσης µε στόχο την πρόληψη της ενδοοικογενειακής βίας. Συγκεκριµένα, το ίκτυο υλοποιεί δράσεις όπως: ιαδικτύωση των φορέων που δραστηριοποιούνται στη χώρα µας για την καταπολέµηση της ενδοοικογενειακής βίας ιακρατικές συνεργασίες µε φορείς που λειτουργούν σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για την υλοποίηση προγραµµάτων, εκπαιδευτικών και άλλων συναφών δράσεων ηµιουργία εκπαιδευτικού υλικού και υλικού ευαισθητοποίησης (ενηµερωτικά φυλλάδια, βιβλία, κ.ά.) Σχεδιασµός, υλοποίηση και αξιολόγηση δράσεων ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης του πληθυσµού, καθώς και παρεµβάσεων (π.χ. στο εκπαιδευτικό πλαίσιο) Τέλος, το 2011 σχεδιάστηκαν δράσεις στήριξης γυναικών-θυµάτων Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων και εκπαίδευσης επαγγελµατιών Υγείας-Πρόνοιας οι οποίες αναµένεται να ξεκινήσουν κατά το 2012. Το έργο µας για την πρόληψη της Βίας κατά των Γυναικών συνεχίζεται µε την ίδια αµείωτη θέρµη µε την οποία ξεκινήσαµε, έχοντας ως όραµά µας µια κοινωνία ευαισθητοποιηµένων πολιτών µε µηδενική ανοχή σε κάθε µορφής έµφυλη βία. Το ιοικητικό Συµβούλιο του Ε..κ.Β. Κική Πετρουλάκη, Ph.D., Πρόεδρος.Σ. Αθανάσιος Ντιναπόγιας, Αντιπρόεδρος Αντωνία Τσιριγώτη, Ταµίας 3

Περιεχόµενα περιεχόµενα Πρόλογος 3 ράσεις Ενηµέρωσης, Ευαισθητοποίησης & Εκπαίδευσης 6 Επιστηµονικές Συνεργασίες 11 Συµµετοχή σε Εκδηλώσεις -Ηµερίδες - Συνέδρια 11 Ανακοινώσεις σε Συνέδρια - ηµοσιεύσεις - Εκθέσεις Πεπραγµένων 12 Προγράµµατα 14 5

ράσεις Ενηµέρωσης, Ευαισθητοποίησης & Εκπαίδευσης Άνδρος, 21.05.2010 ΗΜΕΡΙ Α ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ Εισηγήτριες: K. Πετρουλάκη, Α. Τσιριγώτη Ηµερίδα: «Βία και Γυναίκες: Μύθοι και Πραγµατικότητα» ιοργάνωση: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Κορθίου Σύντοµη Περιγραφή Στην Ηµερίδα συµµετείχαν οι εισηγήτριες Κ. Πετρουλάκη και Α. Τσιριγώτη µε τις εξής παρουσιάσεις: Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Προγράµµατα Πρόληψης της Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων καθώς και εκπρόσωπος της Γενικής Γραµµατείας Ισότητας των Φύλων (Ρ. Παπαρούνη). Η πρώτη εισήγηση είχε ως στόχο να ενηµερώσει και να ευαισθητοποιήσει το κοινό ως προς τα χαρακτηριστικά της ΒΕΣ. Πιο συγκεκριµένα, παρουσιάστηκε ο ορισµός της ΒΕΣ, οι µορφές της, αλλά και τα προβλήµατα που επιφέρει (προβλήµατα υγείας, ψυχικής υγείας κλπ.) στο θύµα. Μέσα από την παρουσίαση και αναλυτική επεξήγηση του κύκλου της βίας, περιγράφηκε η καθηµερινότητα του δράστη, του θύ- µατος, και του περίγυρου του ζευγαριού. Επίσης, το κοινό είχε την ευκαιρία να ενηµερωθεί για την έκταση του προβλήµατος σε παγκόσµιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο µέσα από την παρουσίαση αποτελεσµάτων συναφών ερευνών. Επιπλέον, παρουσιάστηκαν συνοπτικά και οι επιδράσεις της ΒΕΣ στα παιδιά. Στη δεύτερη εισήγηση, παρουσιάστηκαν τρόποι πρωτογενούς πρόληψης της ΒΕΣ µε κεντρικό άξονα την ευαισθητοποίηση του µαθητικού πληθυσµού για την ισότητα των φύλων, µε στόχο την αποδόµηση στερεοτυπικών αντιλήψεων για τους ρόλους των δύο φύλων, καθώς και την διαµόρφωση πεποιθήσεων απαραίτητων για τη δηµιουργία υγιών διαφυλικών σχέσεων. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάστηκαν δύο κύριες δράσεις του Ευρωπαϊκού ικτύου κατά της Βίας, οι οποίες συγχρηµατοδοτήθηκαν από το Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα DAPHNE III: α) το πρόγραµµα PERSPECTIVE, µέσω του οποίου ευαισθητοποιήθηκαν έφηβοι/-ες στο φαινόµενο της έµφυλης βίας και β) το πρόγραµµα «Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων» (GEAR against IPV) µέσω του οποίου επιµορφώθηκαν εκπαιδευτικοί, οι οποίοι/-ες υλοποίησαν εργαστήρια ευαισθητοποίησης µαθητών/-ριών Γυµνασίου και Λυκείου στην Ελλάδα και σε άλλες δύο χώρες της Ευρώπης (Ιστοσελίδα προγράµµατος: www.gear-ipv.eu). Αθήνα, 2.06.2010 ΗΜΕΡΙ Α ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΥ & ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ Εισηγήτρια: K. Πετρουλάκη Ηµερίδα: «Φαινόµενα Παιδικής Βίας στην Οικογένεια και το Σχολείο» ιοργάνωση: Κοινωνική Υπηρεσία ήµου Ιλίου Σύντοµη Περιγραφή Στην Ηµερίδα, η Κ. Πετρουλάκη πραγµατοποίησε εισήγηση µε θέµα τη «Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων». 6

Επιµόρφωση Εκπαιδευτικών & Υπευθύνων Αγωγής Υγείας και υλοποίηση Βιωµατικών Εργαστηρίων Ευαισθητοποίησης Μαθητών/-ριών Σύντοµη Περιγραφή ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΕΚΠΑΙ ΕΥΤΙΚΩΝ/ΥΑΥ Tο 2011, το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας διοργάνωσε και υλοποίησε στην Αθήνα ένα τριή- µερο Σεµινάριο Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών και Υπευθύνων Αγωγής Υγείας (22-24 Ιανουαρίου 2011), στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράµµατος DAPHNE III GEAR against IPV: Ευαισθητοποίηση για την European Commission Justice With financial support from the DAPHNE III Programme of the European Union Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάµεσα στα ύο Φύλα Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (µε τη συγχρηµατοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης). Περισσότερες πληροφορίες σε σχέση µε το πρόγραµµα βλ. σελ. 14. Στόχος του Σεµιναρίου ήταν να ευαισθητοποιήσει και να παράσχει σε εκπαιδευτικούς την απαιτούµενη θεωρητική κατάρτιση και τεχνογνωσία, έτσι ώστε να υλοποιήσουν τα Εργαστήρια GEAR against IPV σε µαθητές/-ριες Β βάθµιας εκπαίδευσης, µε στόχο την πρωτογενή πρόληψη της έµφυλης βίας. Το Σεµινάριο υλοποιήθηκε ακολουθώντας τη µεθοδολογία που περιγράφεται στο Τεύχος ΙΙ (Οδηγός Υλοποίησης ενός GEAR against IPV Σεµιναρίου Εκπαιδευτικών) του Εκπαιδευτικού Υλικού που δηµιουργήθηκε από το Ε..κ.Β. στο πλαίσιο του προγράµµατος (περισσότερες πληροφορίες για το εκπαιδευτικό υλικό βλ. στην ιστοσελίδα www.gear-ipv.eu). Πιο συγκεκριµένα, την 1 η µέρα του Σεµιναρίου, οι συµµετέχοντες/-ουσες (47 Εκπαιδευτικοί και Υπεύθυνοι/-ες Αγωγής Υγείας από διάφορους Νοµούς της Ελλάδας) είχαν την ευκαιρία να συµ- -µετάσχουν (σε µικρές οµάδες 15-17 ατόµων) - υιοθετώντας το ρόλο των µαθητών/-ριών- σε ένα προσοµοιωµένο εργαστήριο GEAR against IPV που υλοποίησαν επιµορφωτές/- ριες µε τη χρήση βιωµατικών ασκήσεων. Ο στόχος της προσέγγισης αυτής ήταν να παρέχει στους/τις εκπαιδευτικούς ένα υπόδειγµα του τρόπου υλοποίησης των εργαστηρίων, αλλά και ένα «ασφαλές» πλαίσιο προκει- µένου να αναλογιστούν ποιες στάσεις και συ- µπεριφορές τους ενδέχεται να µεταφέρουν ή να στηρίζουν στερεότυπα των φύλων, όπως και την ανοχή στη βία, και να προβληµατιστούν σχετικά µε το πώς αυτές µπορούν να τροποποιηθούν. Με αυτό τον τρόπο, οι εκπαιδευόµενοι/- ες είχαν την ευκαιρία να αποκοµίσουν την ίδια εµπειρία µε εκείνη που αναµενόταν να βιώσουν οι µαθητές/-ριές τους κατά τη διάρκεια των εργαστηρίων GEAR against IPV που θα υλοποιούσαν στις τάξεις τους. Τη 2 η ηµέρα του Σεµιναρίου, οι εκπαιδευόµενοι/- ες προµηθεύτηκαν τα Τεύχη ΙΙΙ (Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού) και ΙV (Βιβλίο ραστηριοτήτων για Μαθητές/-ριες) του Εκπαιδευτικού Υλικού και εξοικειώθηκαν µε το περιεχόµενό τους και τον τρόπο χρήσης τους. Οι εκπαιδευόµενοι/-ες ενηµερώθηκαν για το πώς να οργανώνουν και να υλοποιούν τα εργαστήρια, πώς να καταγράφουν και να αναφέρουν τη διαδικασία και τα αποτελέσµατα της εφαρµογής στο Ε..κ.Β. και έλαβαν λεπτοµερείς οδηγίες για τη διαδικασία αξιολόγησης των εργαστηρίων. 7

Επίσης, πραγµατοποιήθηκε θεωρητική κατάρτιση των συµµετεχόντων/-ουσών προκειµένου να µπορούν να χειριστούν περιστατικά κακοποίησης που τυχόν αντιλαµβάνονταν ή αποκαλύπτονταν κατά τη διάρκεια υλοποίησης των εργαστηρίων. Για το λόγο αυτό, οι συµµετέχοντες/-ουσες ενηµερώθηκαν για θέµατα ισότητας των φύλων, βίας στις σχέσεις, ΒΕΣ και Κακοποίησης-Παραµέλησης των παιδιών, για το ισχύον νοµικό πλαίσιο, για τις υποχρεώσεις και τους περιορισµούς των εκπαιδευτικών, για την αναφορά περιστατικών κακοποίησης και/ή παραµέλησης παιδιών, για τις διαθέσιµες υποστηρικτικές υπηρεσίες για θύµατα κακοποίησης, κ.ά. Την τελευταία ηµέρα του σεµιναρίου συµµετείχαν µόνο οι Υπεύθυνοι/-ες Αγωγής Υγείας σε µια συνάντηση εργασίας µε θέµατα συζήτησης: Συντονισµός και αξιολόγηση µιας συλλογικής προσπάθειας Γιατί χρειάζεται ένα τέτοιο πρόγραµµα στα σχολεία; ηµοσιοποίηση του προγράµµατος «Χτίζοντας Υγιείς Σχέσεις ανάµεσα στα ύο Φύλα» Προτάσεις και συζήτηση για τη διασφάλιση της συνέχισης της προσπάθειας πρόληψης της ΒΕΣ µέσα από την αποδόµηση των στερεοτύπων του φύλου. Επιπλέον, το Σεµινάριο αξιολογήθηκε για την αποτελεσµατικότητά του µέσα από τέσσερα ερωτηµατολόγια που κλήθηκαν να συµπληρώσουν οι εκπαιδευόµενοι/-ες σε τέσσερις διαφορετικές χρονικές στιγµές. Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης ήταν αρκετά εντυπωσιακά, καθώς α) οι συµµετέχοντες/- ουσες δήλωσαν σχεδόν απολύτως ικανοποιηµένοι/-ες από το Σεµινάριο και το εκπαιδευτικό υλικό και β) οι γνώσεις τους σε θέµατα ισότητας των φύλων και βίας στις σχέσεις αυξήθηκαν, όπως και ο βαθµός στον οποίο αισθάνονταν άνετα και επαρκείς να υλοποιήσουν τα εργαστήρια ευαισθητοποίησης των µαθητών/ -ριών και να χειριστούν περιστατικά κακοποίησης. ΒΙΩΜΑΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟ- ΠΟΙΗΗΣΗΣ ΜΑΘΗΤΩΝ/-ΤΡΙΩΝ Κατά το σχολικό έτος 2010-2011, 17 εκπαιδευτικοί υλοποίησαν 13 βιωµατικά εργαστήρια GEAR against IPV σε συνολικά 252 µαθητές/-ριες (109 αγόρια και 143 κορίτσια) Β βάθµιας εκπαίδευσης σε 13 Γυµνάσια και Λύκεια της Ελλάδας (Αττική, Πάτρα, Λάρισα, Σέρρες, Μήλος). Στόχος των εργαστηρίων ήταν η προώθηση της δηµιουργίας υγιών και ισότιµων σχέσεων ανάµεσα στα δύο φύλα και της ανάπτυξης µηδενικής ανοχής στη βία µέσα από την ευαισθητοποίηση µαθητών/-ριών ως προς: α) τα χαρακτηριστικά των υγιών και µη υγιών σχέσεων β) την επίδραση που ασκούν στις σχέσεις τους οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και οι κοινωνικά επιβεβληµένοι ρόλοι των δύο φύλων γ) τον τρόπο µε τον οποίο σχετίζεται η άνιση κατανοµή ισχύος ανάµεσα στα δύο φύλα µε την εµφάνιση ψυχολογικής, σωµατικής ή και σεξουαλικής κακοποίησης των γυναικών/ κοριτσιών και δ) τον τρόπο µε τον οποίο µπορούν να συµβάλουν οι έφηβοι/-ες στην αποτροπή της εµφάνισης όλων των µορφών έµφυλης βίας. 8

Τα εργαστήρια υλοποιήθηκαν και αξιολογήθηκαν µε βάση τη µεθοδολογία και τις δραστηριότητες που περιγράφονται αναλυτικά στα Τεύχη ΙΙΙ και IV του εκπαιδευτικού υλικού. Η διάρκεια των εργαστηρίων κυµάνθηκε από 11 έως 30 διδακτικές ώρες, ανάλογα µε το σχολείο, ενώ συµπεριλαµβανοµένων και των εξωσχολικών δραστηριοτήτων, η συνολική διάρκεια των εργαστηρίων κυµάνθηκε από 12 ώρες και 45 έως 35 ώρες. Οι εξωσχολικές δραστηριότητες περιελάµβαναν: Συµµετοχή των µαθητών/-ριών σε σχολικό φεστιβάλ όπου παρουσίασαν τη δουλειά τους µέσα από τη δηµιουργία Poster και τη διανοµή ενηµερωτικών φυλλαδίων ηµιουργία ενός τραγουδιού σχετικά µε το θέµα των διαφυλικών σχέσεων και την εµπειρία που βίωσαν οι µαθητές/-ριες κατά τη συµµετοχή τους στο εργαστήριο Πραγµατοποίηση εκπαιδευτικών επισκέψεων σε συναφείς φορείς (π.χ. Γενική Γραµ- µατεία Ισότητας των Φύλων, Συνήγορος του Παιδιού) ηµιουργία παρουσίασης σε σχέση µε την εµπειρία των παιδιών από τη συµµετοχή τους στο εργαστήριο, την οποία παρουσίασαν στην εκπαιδευτική κοινότητα σε σχετική εκδήλωση ηµιουργία και παρουσίαση ενός θεατρικού δρώµενου µε τίτλο: «Βία και Σεξουαλικά Μεταδιδόµενα Νοσήµατα» Συγγραφή και παρουσίαση µιας µυθοπλασίας για την ισότητα των φύλων, συνοδευόµενη από ζωγραφιές των παιδιών και ένα τραγούδι που συνέταξαν µε τη βοήθεια των εκπαιδευτικών. Ο αριθµός των δραστηριοτήτων που υλοποιήθηκαν µε τους/τις µαθητές/-ριες κυµάνθηκε από 7 έως 37 δραστηριότητες (οι οποίες περιλαµβάνονται στα Τεύχη ΙΙΙ και IV). Τα αποτελέσµατα της αξιολόγησης έδειξαν πάρα πολύ µεγάλη ικανοποίηση των παιδιών από τη συµµετοχή τους στα εργαστήρια και η συντριπτική πλειοψηφία των µαθητών/-ριών απάντησε ότι θα ήθελαν να ξανασυµµετάσχουν σε ένα παρό- µοιο εργαστήριο στο µέλλον (86%) και ότι θα το συνιστούσαν σε φίλο/-η τους (87%). Επίσης, το 94,8% των µαθητών/-ριών πιστεύει ότι τέτοιου είδους εργαστήρια πρέπει να υλοποιούνται στα σχολεία και το 89,1% πιστεύει ότι θα πρέπει να υλοποιούνται από εκπαιδευτικούς. Τέλος, παρακάτω παρατίθενται οι σκέψεις ορισµένων µαθητών/-ριών, όταν στο τέλος του εργαστηρίου, η εκπαιδευτικός τους ζήτησε να καταγράψουν τις εντυπώσεις τους: «Αισθάνοµαι ασφαλής γιατί µπορώ πια να καταλάβω πότε µια σχέση µπορεί να γίνει βίαιη και πότε είναι υγιής» «Στην αρχή ένιωσα αµηχανία γιατί ντρεπόµουν να µιλήσω για τα συναισθήµατά µου στους άλλους. Σιγά-σιγά, όµως, όταν χωριστήκαµε σε οµάδες αισθανόµουνα ωραία και µου άρεσε που συµπλήρωνα τα φυλλάδια. Τώρα νιώθω ασφάλεια. Νιώθω ότι ξέρω πότε µια σχέση είναι υγιής και πότε όχι» «Το πρόγραµµα ήταν πολύ όµορφο και έµαθα πολλά πράγµατα. Μου άρεσε που καθόµασταν όλα τα παιδιά µαζί και κουβεντιάζαµε. εν θα ξεχάσω αυτά που κάναµε. Όλα στο πρόγραµµα µου άρεσαν» Ενδεικτικά αποτελέσµατα από την υλοποίηση και αξιολόγηση του Σεµιναρίου Επιµόρφωσης και των Βιωµατικών Εργαστηρίων διατίθενται στην ιστοσελίδα του προγράµµατος στα Αγγλικά, και συγκεκριµένα στην Τελική Έκθεση του Προγράµµατος που κατατέθηκε στην Γενική ιεύθυνση για τη ικαιοσύνη της Ε.Ε. (www.gear-ipv.eu/sites/default/files/1/final RE- PORT_JLS_2008_DAP3_AG_1258_GEAR IPV.pdf ) against 9

Θεατρικό Εργαστήριο «Ωραία Όρια» Κατά το 2011, το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας διοργάνωσε και υλοποίησε Οµάδες Στήριξης Παιδιών Φυλακισµένων Γονιών. Στόχος των οµάδων ήταν η ενδυνάµωση παιδιών φυλακισµένων γονέων µέσα από παιχνίδια ρόλων- ως προς τη διερεύνηση δυσκολιών που µπορεί να αντιµετωπίζουν στην καθηµερινή τους ζωή, να «συζητήσουν» θέµατα που τα απασχολούν (ακόµη και ευαίσθητα θέ- µατα, όπως ο εγκλεισµός του γονιού), η διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης συγκρούσεων, αλλά και η ψυχαγωγία των παιδιών. Οι οµάδες υλοποιήθηκαν µε τη χρήση θεατρικών τεχνικών σε συνεργασία την Ηθοποιό/Θεατρολόγο Τζωρτζίνα Κακουδάκη. Συνολικά, υλοποιήθηκαν τέσσερις Οµάδες (µία οµάδα στην Παιδόπολη «Αγία Βαρβάρα», δύο οµάδες στο «Κέντρο Συµπαράστασης Παιδιών και Οικογένειας» και µία στο Ε..κ.Β) όπου έλαβαν µέρος 43 παιδιά. Οι δραστηριότητες στις οποίες συµµετείχαν τα παιδιά είχαν ως στόχο: Τη γνωριµία της οµάδας και δηµιουργία συνθηκών αµοιβαίας εµπιστοσύνης Τη δηµιουργία ενός κώδικα εµπιστοσύνης και αλληλεγγύης της οµάδας Τη συνεργασία συνοχή - αποµόνωση σηµαντικών γεγονότων ζωής, συνειδητοποιώντας τη δυνατότητα παρέµβασης σε µια ιστορία Τη διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης συγκρούσεων Την ανάπτυξη της εφευρετικότητας των παιδιών µε βάση τις αρχές της µυθοπλασίας µετάβαση από προσωπικούς σε οµαδικούς στόχους Την αναγνώριση του πώς οι προσωπικές εµπειρίες µπορούν να µετατραπούν σε πεποιθήσεις και το αντίστροφο Τη γνωριµία µε τον εαυτό και τον/την «άλλο/-η» Η εµπειρία των συντονιστών/-τριών από τη διεξαγωγή των οµάδων, εκτός από τις δυσκολίες που αντι- µετωπίστηκαν (π.χ. ως προς τον εντοπισµό των παιδιών) έδειξε ότι: παιδιά που είχαν «αµυντική στάση» στην αρχή έγιναν βασικά µέλη της οµάδας µετά παιδιά «αµίλητα» στην αρχή έγιναν ενεργά µέλη της οµάδας µετά παιδιά «µη συνεργάσιµα» στην αρχή απέκτησαν συνεργατική, πιο ώριµη συµπεριφορά παιδιά που αναγκάστηκαν να είναι ενήλικα από νωρίς Μέσα από το πρόγραµµα, όπως ανέφερε η κα Τζ. Κακουδάκη, τα παιδιά έλαβαν πολλά ερεθίσµατα και βιωµατική γνώση για τον τρόπο που µπορούν να επικοινωνήσουν µέσα από την τέχνη και διένυσαν πολιτισµικές αποστάσεις που διευκολύνουν τις κοινωνικές τους σχέσεις µε το οικείο και ανοίκειο περιβάλλον. Το θέατρο, ως διαδικασία αυτοέκφρασης και προσωπικής ανάπτυξης, βοήθησε τις οµάδες να συγκροτηθούν και να εκφραστούν σε γνωστικό, πολιτισµικό αλλά και ψυχικό επίπεδο. Στο τέλος των οµάδων, κατόπιν προσκλήσεως της κας Κακουδάκη, το Ε..κ.Β συνόδευσε παιδιά από την Παιδόπολη Αγία Βαρβάρα προκειµένου να παρακολουθήσουν την Θεατρική Παράσταση «Αριστοφάνη - Όρνιθες: Μια rock παράσταση για εφήβους (και όχι µόνο! )». European Commission Justice With financial support from the DAPHNE III Programme of the European Union 10

Επιστηµονικές Συνεργασίες Το 2011, όπως και κάθε χρόνο, το Ε..κ.Β. συµµετείχε στη συγγραφή κεφαλαίου στην Ετήσια Έκθεση του 2011 που εκδίδει το ίκτυο WAVE (Women Against Violence Europe) περιγράφοντας την υφιστάµενη κατάσταση στη χώρα µας όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών στις γυναίκες θύµατα ενδοοικογενειακής βίας. [Fisher, H., Logar, R., Rοsslhumer, Μ., Giralrdi, J. (2010). Country Report 2011: Reality Check on European Services for Women and Children Survivors of Violence - A Right for Protection and Support? Vienna: WAVE [διαθέσιµο στην ιστοσελίδα: www.wave-network.org/content/wave-country-report-2011]. Συµµετοχή σε Εκδηλώσεις - Ηµερίδες - Συνέδρια Συµµετοχή στις εργασίες της Ηµερίδας «Η ψυχική υγεία των παιδιών και των εφήβων στην Ελλάδα της οικονοµικής κρίσης. Προβληµατισµοί, προοπτικές, παρεµβάσεις» (Αθήνα, 25.02.2011) ιοργάνωση: Ίδρυµα Σταύρος Νιάρχος Παρακολούθηση της Ηµερίδας µε θέµα «Η 55η Σύνοδος της Επιτροπής του ΟΗΕ για το Καθεστώς των Γυναικών-Επίσηµη Έναρξη UN WOMEN» (Αθήνα, 5.04.2011) ιοργάνωση: Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) Παρακολούθηση της ηµόσιας Συζήτησης µε θέµα «Η Σεξουαλική Παρενόχληση στην Ελλάδα: Νοµικό πλαίσιο, διαστάσεις, επιπτώσεις» (Αθήνα, 2.06.2011) ιοργάνωση: Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) εκδηλώσεις Παρακολούθηση της Ηµερίδας µε θέµα «Βία κατά των Γυναικών Μεθοδολογία Συµβουλευτικής» (Αθήνα, 30.09.2011) ιοργάνωση: Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) Παρακολούθηση του 1 ου Πανοράµατος Ταινιών για τη Βία κατά των Γυναικών: εν κλείνουµε τα µάτια στη βία κατά των γυναικών (Αθήνα, 26.11.2011) ιοργάνωση: Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) Παρακολούθηση του Συνεδρίου: 1981-2011: Ο Ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ισότητα των Φύλων στην Ελλάδα (Αθήνα, 11.11.2011) ιοργάνωση: Γραφείο της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην Ελλάδα, Γραφείο Ενηµέρωσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων (ΓΓΙΦ) 11

Ανακοινώσεις σε Συνέδρια - ηµοσιεύσεις - Εκθέσεις Προγραµµάτων Ανακοινώσεις σε Συνέδρια Τσιριγώτη, Α., Ντιναπόγιας, Σ. Υλοποιώντας Οµάδες Θεατρικού Παιχνιδιού µε Παιδιά Φυλακισµένων Γονιών: Προκλήσεις και εκπλήξεις. Ανακοίνωση στην Ηµερίδα Μεγαλώνοντας ένα Παιδί µέσα από τα Κάγκελα της Φυλακής. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, ιεύθυνση Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας. Αθήνα, 23 Νοεµβρίου 2011. ηµοσιεύσεις Υλικό Ευαισθητοποίησης για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων [ηλεκτρονική δηµοσίευση - CD-ROM - (ISBN: 978-960-9569-00-2)] διατίθεται σε 5 εκδόσεις: Ελληνική, Αγγλική, Γερµανική, Αυστριακή & Κροατική στην ιστοσελίδα www.gearipv.eu/el/node/55 H Ελληνική έκδοση του Υλικού GEAR against IPV Ντιναπόγιας, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Τσιριγώτη, Α. (2011). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος I: Το Πρόγραµµα «GEAR against IPV» - Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων. Αθήνα: Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας. Πετρουλάκη, Κ., Τσιριγώτη, Α., & Ντιναπόγιας, Α. (2011). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος II: Οδηγός υλοποίησης ενός «GEAR against IPV» Σεµιναρίου εκπαιδευτικών. Αθήνα: Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας. Τσιριγώτη, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Ντιναπόγιας, Α. (2011). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος III: Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού. Αθήνα: Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας. Τσιριγώτη, Α., Πετρουλάκη, Κ., & Ντιναπόγιας, Α. (2011). Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV. Τεύχος IV: Βιβλίο ραστηριοτήτων για Μαθητές και Μαθήτριες. Αθήνα: Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας. Η Πρότυπη Έκδοση του Υλικού GEAR against IPV (στα Αγγλικά) Ntinapogias, A. Petroulaki, K., Tsirigoti, A. (2011). Master GEAR against IPV Booklet I: Master Package and How to Develop Your Own "GEAR against IPV" National Package. Athens: European Anti-Violence Network. Petroulaki, K., Tsirigoti, A., & Ntinapogias, A. (2011). Master Package GEAR against IPV. Booklet II: Guidelines for conducting a GEAR against IPV Teachers Seminar. Athens: European Anti- Violence Network. Tsirigoti, A., Petroulaki, K., & Ntinapogias, A. (2011). Master Package GEAR against IPV. Booklet III: Teacher s Manual. Athens: European Anti-Violence Network. Tsirigoti, A., Petroulaki, K., & Ntinapogias, A. (2011). Master Package GEAR against IPV. Booklet IV: Students Activities Book. Athens: European Anti-Violence Network. 12

Εκθέσεις Πεπραγµένων (Reports) Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων European Anti-Violence Netwrork [EAVN]. (February 2012). Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Action Grant Final Narrative Report. Athens: European Anti- Violence Network. Retrieved February 23, 2012 from http://goo.gl/0aaes [διαθέσιµο στα Αγγλικά] Tsirigoti, A., Petroulaki, K., Ntinapogias, A. (December 2011). Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Literature Review Report. Athens: European Anti-Violence Network. Retrieved February 23, 2012 from http://goo.gl/6pbka [διαθέσιµο στα Αγγλικά] European Anti-Violence Network [EAVN]. (December 2011). Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Evaluation of the "GEAR against IPV" Master Package by Experts and Evaluation of "face validity" of the Teacher s Manual & Students Activities Book: A Consolidated Report. Athens: European Anti-Violence Network. Retrieved February 23, 2012 from http://goo.gl/lwlbk [διαθέσιµο στα Αγγλικά] Tsirigoti, A., Petroulaki, K., Ntinapogias, A. (December 2011). Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Students Workshops - Implementation and Evaluation Report. (Unpublished report). Athens: European Anti-Violence Network. [διαθέσιµο στα Αγγλικά] Petroulaki, K., Tsirigoti, A., Ntinapogias, A. (December 2011). Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Teachers Seminars - Implementation and Evaluation Report. (Unpublished report). Athens: European Anti-Violence Network. [διαθέσιµο στα Αγγλικά] 13

Προγράµµατα Κατά το 2011, το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας συνέχισε το συντονισµό Ευρωπαϊκών Προγραµµάτων που εγκρίθηκαν κατά τη διάρκεια προηγούµενων ετών, υποβάλλοντας παράλληλα αιτήσεις για τη χρη- µατοδότηση νέων προγραµµάτων. Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Τίτλος προγράµµατος: Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence (GEAR against IPV) Κωδικός: ιάρκεια: Συντονιστικός φορέας: Φορείς-εταίροι: JLS/2008/DAP3/AG/1258 08.12.2009 7.12.2011 Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας (Ελλάδα) SPI Forschung ggmbh Γερµανία (www.spi-research.eu) Austrian Women Shelter Network, AÖF/ Information Centre Against Violence Αυστρία (www.aoef.at/cms) Πανελλήνιος Σύλλογος Εκπαιδευτικών Αγωγής Υγείας Ελλάδα CESI - Center for Education, Counselling and Research-Κροατία (www.cesi.hr/en) Σύντοµη Περιγραφή Το Πρόγραµµα «Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των δύο Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων» (GEAR against IPV: Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence) συνιστά µια συντονισµένη δράση πρωτογενούς πρόληψης της Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ) µέσω παρεµβάσεων σε σχολικό πλαίσιο που στοχεύουν στην ευαισθητοποίηση µαθητών/- ριών Β βάθµιας εκπαίδευσης από κατάλληλα καταρτισµένους/-ες εκπαιδευτικούς. Στόχος του προγράµµατος είναι η προώθηση της δηµιουργίας υγιών και ισότιµων σχέσεων ανάµεσα στα δύο φύλα και της ανάπτυξης µηδενικής ανοχής στη βία µέσα από την ευαισθητοποίηση µαθητών/-ριών ως προς: α) τα χαρακτηριστικά των υγιών και µη υγιών σχέσεων β) την επίδραση που ασκούν στις σχέσεις τους οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και οι κοινωνικά επιβεβληµένοι ρόλοι των δύο φύλων γ) τον τρόπο µε τον οποίο σχετίζεται η άνιση κατανοµή ισχύος ανάµεσα στα δύο φύλα µε την εµφάνιση ψυχολογικής, σωµατικής ή και σεξουαλικής κακοποίησης των γυναικών/ κοριτσιών και δ) τον τρόπο µε τον οποίο µπορούν να συµβάλουν οι έφηβοι/-ες στην αποτροπή της εµφάνισης όλων των µορφών έµφυλης βίας. Το εκπαιδευτικό σύστηµα όλων των βαθµίδων αποτελεί το ιδανικό πλαίσιο µιας τέτοιας προσπάθειας, όπου κατάλληλα επιµορφωµένοι/-ες εκπαιδευτικοί µπορούν να διαδραµατίσουν καθο- 14

ριστικό ρόλο στην εφαρµογή παρόµοιων παρεµβάσεων. Ωστόσο, το πρόβληµα της ΒΕΣ και ο τρόπος µε τον οποίο οι στερεοτυπικές αντιλήψεις για τα δύο φύλα συµβάλουν στην εµφάνιση του φαινοµένου αυτού εντάσσονται σπάνια ή τουλάχιστον µη συστηµατικά- στο πλαίσιο των σχολικών δραστηριοτήτων. Το Πρόγραµµα GEAR against IPV αποτελεί µια πρόταση συστηµατικής παρέµβασης στο σχολικό πλαίσιο, όπου κορίτσια και αγόρια καλούνται, µέσα από µια σειρά βιωµατικών δραστηριοτήτων, να διερευνήσουν αλλά και να αναθεωρήσουν εφόσον χρειάζεται- τα στερεότυπα φύλου που έχουν «κληρονοµήσει» και να προσεγγίσουν τις διαφορές ανάµεσα στα δύο φύλα ως ατοµικές διαφορές και όχι ως χαρακτηριστικά υπεροχής του ενός φύλου έναντι του άλλου. Oι Κύριες ράσεις του Προγράµµατος Για την επίτευξη των στόχων του, το Πρόγραµµα δηµιούργησε ένα πλήρες εκπαιδευτικό υλικό 1, το οποίο µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την επιµόρφωση εκπαιδευτικών (Τεύχος ΙΙ) και την υλοποίηση παρεµβάσεων ευαισθητοποίησης µαθητών/-ριών (Τεύχη ΙΙΙ και ΙV), µε τρόπο που να αποτελεί πρότυπο στη βάση του οποίου µπορούν να δηµιουργηθούν Εθνικές Εκδόσεις για χρήση σε διαφορετικές χώρες. Πιο συγκεκριµένα, στο πλαίσιο του Προγράµµατος: δηµιουργήθηκε και αξιολογήθηκε 2 η Πρότυπη Έκδοση "GEAR against IPV", την οποία αποτελούν 4 τεύχη (διαθέσιµη µόνο στα Αγγλικά) καθώς και 4 Εθνικές Εκδόσεις "GEAR against IPV" (Αυστριακή, Γερµανική, Ελληνική και Κροατική), οι οποίες προέκυψαν µετά από µετάφραση, συµπλήρωση και πολιτισµική προσαρµογή των τεσσάρων τευχών της Πρότυπης Έκδοσης δηµιουργήθηκε το παρακάτω ενηµερωτικό υλικό: 4 ενηµερωτικά φυλλάδια για χρήση στις 4 χώρες και ένα στα Αγγλικά 6 σελιδοδείκτες µε τηλεφωνικές γραµµές SOS για το µαθητικό πληθυσµό των 4 χωρών και έναν στα Αγγλικά υλοποιήθηκαν και αξιολογήθηκαν 9 Σεµινάρια Επιµόρφωσης Εκπαιδευτικών στην Αυστρία, τη Γερ- µανία και την Ελλάδα, στόχος των οποίων ήταν η κατάρτιση συνολικά 167 εκπαιδευτικών, Υπευθύνων Αγωγής Υγείας, φοιτητών/- τριών κοινωνικής εργασίας και άλλων επαγγελ- µατιών του εκπαιδευτικού χώρου, σε θέµατα ισότητας των φύλων και έµφυλης βίας, αλλά και η παροχή τεχνογνωσίας και δεξιοτήτων σχετικών µε τη µεθοδολογία εφαρµογής του προγράµµατος "GEAR against IPV" σε σχολεία Β βάθµιας εκπαίδευσης υλοποιήθηκαν και αξιολογήθηκαν συνολικά 27 Προγράµµατα GEAR against IPV σε 556 µαθητές/-ριες Β βάθµιας Εκπαίδευσης στην Αυστρία, τη Γερµανία και την Ελλάδα µέσα από τη διεξαγωγή βιωµατικών δραστηριοτήτων ευαισθητοποίησης σε θέµατα στερεοτύπων φύλων και πρόληψης της βίας στις ερωτικές σχέσεις των εφήβων. 1. Το Εκπαιδευτικό υλικό είναι διαθέσιµο δωρεάν σε ηλεκτρονική µορφή [σε CD-ROM και στην Ιστοσελίδα του Προγράµµατος (www.gear-ipv.eu/el/ node/55)]. 2. Η Πρότυπη Έκδοση της Σειράς GEAR against IPV αξιολογήθηκε σε εθελοντική βάση από ειδικούς επιστήµονες ανά τον κόσµο που εξειδικεύονται σε θέµατα ισότητας των φύλων και/ή πρόληψης της Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων. 15

Το Εκπαιδευτικό Υλικό Η Σειρά GEAR against IPV σχεδιάστηκε από το Ε..κ.Β. για να υποστηρίξει την εφαρµογή προγραµµάτων προαγωγής της ισότητας των φύλων ως µέσο πρωτογενούς πρόληψης της Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων στον εφηβικό πληθυσµό. Η Πρότυπη Έκδοση στοχεύει στην προώθηση της ανάπτυξης Εθνικών Εκδόσεων, αν είναι δυνατόν, για όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για αυτό δηµιουργήθηκε κατά τέτοιο τρόπο ώστε να περιλαµβάνει απαραίτητες ο- δηγίες που θα διευκολύνουν τη δηµιουργία κατάλληλα προσαρµοσµένων Εθνικών Εκδόσεων για άλλες χώρες. Κάθε Εθνική Έκδοση θα πρέπει, µετά από κατάλληλη πολιτισµική προσαρµογή και συµπλήρωση του υλικού που περιλαµβάνεται στην Πρότυπη Έκδοση, να αποτελεί ένα ολοκληρωµένο εργαλείο για την οργάνωση, την προετοιµασία, την εφαρµογή και την αξιολόγηση παρεµβάσεων που πραγµατοποιούνται µε εφηβικό πληθυσµό (σε σχολικό ή σε άλλο πλαίσιο) µε στόχο την πρωτογενή πρόληψη της έµφυλης βίας. Η Ελληνική Έκδοση Την Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV αποτελούν τα παρακάτω τέσσερα τεύχη: Τεύχος I. Το Πρόγραµµα GEAR against IPV: Ευαισθητοποίηση για την Ισότητα των Φύλων ενάντια στη Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων Το Τεύχος Ι παρέχει πληροφορίες για το πρόγραµµα, το υλικό και τις δράσεις του προγράµ- µατος και περιγράφει τις ενέργειες δηµοσιοποίησής του από το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας (Ε..κ.Β.), δηλαδή το Φορέα που είναι υπεύθυνος για την εφαρµογή της παρέµβασης στη χώρα µας, καθώς και πιθανούς τρόπους άσκησης πολιτικής πίεσης µε στόχο την ενσωµάτωση του Προγράµµατος GEAR against IPV στο σχολικό πρόγραµµα της Β βάθµιας εκπαίδευσης. Τεύχος II. Οδηγός Υλοποίησης ενός GEAR against IPV Σεµιναρίου Εκπαιδευτικών Σε αυτό το Τεύχος περιλαµβάνονται, σε τρεις ξεχωριστές Ενότητες, βήµα-προς-βήµα όλες οι απαραίτητες οδηγίες για την οργάνωση, την υλοποίηση και την αξιολόγηση Σεµιναρίων επιµόρφωσης, προκειµένου να επιτευχθεί µια όσο το δυνατόν πιο οµοιόµορφη και αποτελεσµατική επι- µόρφωση των εκπαιδευτικών που σκοπεύουν να εφαρµόσουν το Πρόγραµµα σε µαθητές/-τριες της Β βάθµιας εκπαίδευσης στη χώρα µας. ιακριτά τµήµατα της εκπαίδευσης εστιάζουν στην ευαισθητοποίηση και κατάρτιση των εκπαιδευτικών: α) σε ζητήµατα ισότητας των φύλων και στερεοτυπικών αντιλήψεων για τους ρόλους των φύλων, αλλά και πώς αυτές σχετίζονται µε την εµφάνιση της βίας µεταξύ ερωτικών συντρόφων, β) σε τρόπους διαχείρισης περιστατικών κακοποίησης (ΒΕΣ ή κακοποίησης-παραµέλησης παιδιών) και γ) στη µεθοδολογία οργάνωσης, διεξαγωγής, παρακολούθησης και αξιολόγησης εργαστηρίων GEAR against IPV στις τάξεις τους. Στην Ενότητα Β, ειδικοί πίνακες έχουν δηµιουργηθεί µε στόχο να συνδεθεί κάθε τµήµα του Σε- µιναρίου µε το αντίστοιχο υποστηρικτικό υλικό των Τευχών ΙΙΙ (Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού) και IV (Βιβλίο ραστηριοτήτων για Μαθητές και Μαθήτριες). Τέλος, το Τεύχος ΙΙ ολοκληρώνεται µε Παραρτήµατα στα οποία παρέχονται χρήσιµα εργαλεία για την οργάνωση και αξιολόγηση του Σε- µιναρίου. 16

Τεύχος III. Εγχειρίδιο Εκπαιδευτικού Το Τεύχος ΙΙΙ παρέχει στον/την εκπαιδευτικό όλες εκείνες τις πληροφορίες και τα υλικά που είναι απαραίτητα για την οργάνωση, την βήµα-προς-βήµα υλοποίηση, την τεκµηρίωση και αξιολόγηση της εφαρµογής του προγράµµατος στην τάξη. Το µεγαλύτερο µέρος του Εγχειριδίου αποτελείται από σειρά βιωµατικών δραστηριοτήτων που είναι δοµηµένες στη βάση τριών θεµατικών ενοτήτων: Στερεότυπα του Φύλου και Ισότητα των Φύλων (27 δραστηριότητες) Υγιείς και µη Υγιείς Σχέσεις (6 δραστηριότητες) Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (12 δραστηριότητες). Προς διευκόλυνση του/της εκπαιδευτικού, οι δραστηριότητες παρουσιάζονται µε την παρακάτω δο- µή: σύντοµη εισαγωγή, µαθησιακοί στόχοι, διάρκεια, υλικό και προετοιµασία, προτεινόµενη βήµαπρος-βήµα διαδικασία εφαρµογής, αναµενόµενα αποτελέσµατα και χρήσιµες πληροφορίες για τον/ την εκπαιδευτικό. Η Ενότητα Υλικό και Προετοιµασία παραπέµπει στα υλικά του Τεύχους ΙV που µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την υλοποίηση της εκάστοτε δραστηριότητας. Περιλαµβάνει επίσης, υπό µορφή Παραρτηµάτων, τα εργαλεία αξιολόγησης του προγράµµατος, καθώς και χρήσιµες θεωρητικές και πρακτικές πληροφορίες για τα επιµέρους θέµατα που πραγµατεύεται κάθε ενότητα του εγχειριδίου προκειµένου ο/η εκπαιδευτικός να έχει τη δυνατότητα να ενηµερωθεί κατάλληλα σε θέµατα που ενδεχοµένως δεν γνωρίζει επαρκώς πριν προχωρήσει στην εφαρµογή (π.χ. Η (Αν)ισότητα των Φύλων στην Ελλάδα, Τι είναι η Βία µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων, Πώς να αντιδράσετε εάν υποψιάζεστε ή εάν σας αποκαλύφθηκε κακοποίηση παιδιού ή ΒΕΣ). Τεύχος IV: Βιβλίο ραστηριοτήτων για Μαθητές και Μαθήτριες Όλα τα υλικά (Φύλλα Εργασίας και Ε- νηµερωτικά Φυλλάδια) που απαιτούνται για την υλοποίηση κάθε µιας από τις δραστηριότητες που περιγράφονται στο Τεύχος ΙΙΙ, είναι διαθέσιµα στο τέταρτο τεύχος. Το τεύχος αυτό έχει δοµηθεί µε τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει τον εντοπισµό του κατάλληλου υλικού για κάθε δραστηριότητα, αλλά και την αναπαραγωγή του (εκτυπώσεις και φωτοαντίγραφα) από τον/την εκπαιδευτικό. Τµήµα του έτοιµου -προς-χρήση υλικού µπορεί να χρησιµοποιηθεί στην τάξη, ενώ υπάρχει και διαθέσιµο υλικό που µπορεί να δοθεί στους/στις µαθητές/-ριες που συµµετέχουν στο πρόγραµµα για να εργαστούν στο σπίτι. Τέλος, το υλικό αυτοαξιολόγησης και το πληροφοριακό υλικό µπορούν να δοθούν στους/ τις µαθητές/-τριες για δική τους χρήση, στο παρόν ή στο µέλλον. Η Πρότυπη Έκδοση Το Τεύχος Ι της Πρότυπης διαφέρει από εκείνο των Εθνικών Εκδόσεων, τόσο ως προς τον τίτλο του, όσο και ως προς την έκταση και το περιεχό- µενό του. Κατά πολύ εκτενέστερο των Εθνικών Εκδόσεων, περιλαµβάνει επιπρόσθετες Ενότητες σχετικά µε τη σκοπιµότητα του υλικού και του προγράµµατος γενικότερα, αλλά και Ενότητες που φιλοδοξούν να λειτουργήσουν ως "Οδηγός" για τη δηµιουργία (µετάφραση, συµπλήρωση και πολιτισµική προσαρµογή) Εθνικών Εκδόσεων, όπως άλλωστε υποδηλώνει και ο τίτλος του: H Πρότυπη Έκδοση και πώς να ηµιουργήσετε τη ική σας Εθνική Έκδοση GEAR against IPV. Τα Τεύχη ΙΙ, ΙΙΙ & IV της Πρότυπης Έκδοσης είναι οµότιτλα των Εθνικών Εκδόσεων. εν περιλαµβάνουν, ωστόσο, συγκεκριµένες πληροφορίες σχετικές µε κάποια χώρα, αλλά µόνο οδηγίες για το πώς πρέπει να συµπληρωθούν οι αντίστοιχες Ενότητες και για πολιτισµικές προσαρµογές που ενδέχεται να χρειαστούν κατά τη δηµιουργία νέων Εθνικών Εκδόσεων. 17

Η Ελληνική Έκδοση GEAR against IPV απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης και επαγγελµατίες που εργάζονται στο εκπαιδευτικό πλαίσιο (π.χ. ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς) και ενδιαφέρονται είτε να εφαρµόσουν το Πρόγραµµα GEAR against IPV στην τάξη τους είτε να ενσωµατώσουν κάποιες βιωµατικές ασκήσεις σε σχετικές διδακτικές ενότητες των µαθηµάτων τους επαγγελµατίες και φορείς που δραστηριοποιούνται στο χώρο της προαγωγής και αγωγής της υγείας, της ισότητας των φύλων και της πρόληψης της έµφυλης βίας κέντρα λήψης αποφάσεων, όπως υπηρεσίες του Υπουργείου Παιδείας, και υπεύθυνους/-ες χάραξης πολιτικής µε ενδιαφέρον στην προώθηση της ενσωµάτωσης της παρέµβασης GEAR against IPV στα προγράµµατα σπουδών της δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης, όπως η Γενική Γραµµατεία Ισότητας των Φύλων του Υπουργείου Εσωτερικών. Τα αποτελέσµατα της εφαρµογής του προγράµµατος, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, περιγράφονται αναλυτικά στις εξής 5 Εκθέσεις Πεπραγµένων που συνέταξε το Ε..κ.Β. οι οποίες κατατέθηκαν στην Γενική ιεύθυνση ικαιοσύνης της Ε.Ε. (στα Αγγλικά): Gender Equality Awareness Raising against Intimate Partner Violence: Action Grant Final Narrative Report. ( ιαθέσιµο στο: http:// goo.gl/0aaes) Literature Review Report. ( ιαθέσιµο στο: http://goo.gl/6pbka) Evaluation of the "GEAR against IPV" Master Package by Experts and Evaluation of "face validity" of the Teacher s Manual & Students Activities Book: A Consolidated Report. ( ιαθέσιµο στο: http://goo.gl/lwlbk) Teachers Seminars - Implementation and Evaluation Report. Athens: European Anti-Violence Network (υπό δηµοσίευση) Students Workshops - Implementation and Evaluation Report (υπό δηµοσίευση). Η Πρότυπη Έκδοση GEAR against IPV απευθύνεται σε φορείς και επαγγελµατίες που δραστηριοποιούνται στον τοµέα της πρόληψης της έµφυλης βίας και της προαγωγής της ισότητας των φύλων ή/και στο χώρο της εκπαίδευσης και ενδιαφέρονται: να δηµιουργήσουν υλικό κατάλληλο για τη χώρα τους, βάσει του οποίου µπορεί να γίνει η εφαρµογή του προγράµµατος σε σχολεία δευτεροβάθµιας εκπαίδευσης (ή σε άλλους χώρους όπου διεξάγονται ή µπορούν να διεξαχθούν ο- µάδες µε εφηβικό πληθυσµό), αλλά και να επιµορφώσουν, ειδικά για αυτό το σκοπό, εκπαιδευτικούς ή άλλους επαγγελµατίες. 18

Μεγαλώνοντας ένα Παιδί µέσα από τα Κάγκελα της Φυλακής Τίτλος προγράµµατος: Raising a Child through Prison Bars Κωδικός: ιάρκεια: JLS/2008/DAP3/AG/1260 14.12.2009 13.02.2012 Συντονιστικός φορέας: Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, ιεύθυνση Ψυχικής Υγείας & Κοινωνικής Πρόνοιας (Ελλάδα) Πανεπιστήµιο Babes-Bolyai, Τοµέας Κοινωνιολογίας & Κοινωνικής Εργασίας, Τµή- µα Κοινωνικής Εργασίας, Ρουµανία Πανεπιστήµιο SWU - South-West "Neofit Rilski", Βουλγαρία Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας, Ελλάδα AWAV-ARTEMIS: Association of Women Against Violence, Ρουµανία Association of Young Psychologists in Bulgaria 4th April, Βουλγαρία SURT - Women's foundation, Ισπανία Φορείςεταίροι: Σύντοµη Περιγραφή Το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας συµµετείχε ως Εταίρος στο Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα DAPH- NE ΙΙΙ «Μεγαλώνοντας ένα Παιδί µέσα από τα Κάγκελα της Φυλακής» το οποίο υλοποιήθηκε στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία και τη Ρουµανία και είχε ως στόχο να συµβάλει: στην υποστήριξη και ενδυνάµωση των φυλακισµένων µητέρων και εγκύων ως προς τη διαχείριση των προσωπικών τους εµπειριών βίας, καθώς και στην ενίσχυση του γονεϊκού τους ρόλου στην παροχή υποστήριξης στα παιδιά των φυλακισµένων γονιών, έτσι ώστε να διακοπεί ο κύκλος της βίας και να ενισχυθεί η ψυχική ανθεκτικότητα (resilience) των παιδιών. Επίσης, στο πλαίσιο του προγράµµατος πραγ- µατοποιήθηκε έρευνα και συλλογή δεδοµένων από 3 χώρες της Ευρώπης (Ελλάδα, Ρουµανία, Βουλγαρία) µε στόχο τη χαρτογράφηση του πληθυσµού των κρατούµενων µητέρων όσον όσον αφορά τα δηµογραφικά τους χαρακτηριστικά, τις ανάγκες και τα προβλήµατα που αντι- µετωπίζουν οι κρατούµενες µητέρες, τα παιδιά τους και οι οικογένειές τους, την έκταση της Κακοποίησης-Παραµέλησης των παιδιών και την ποιότητα του συναισθηµατικού δεσµού τόσο των κρατούµενων µητέρων όσο και των παιδιών τους, τις εµπειρίες Βίας µεταξύ Ερωτικών Συντρόφων των κρατούµενων µητέρων και την ψυχική υγεία των παιδιών των φυλακισµένων γονέων. Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν από το εκέµβριο του 2009 έως και το Φεβρουάριο του 2012 οι παρακάτω δράσεις σε Βουλγαρία, Ελλάδα και Ρουµανία: ιεξαγωγή Έρευνας σε πληθυσµό κρατούµενων µητέρων και παιδιών κρατούµενων γονιών και Έρευνας Αναγκών (σε κρατούµενες µητέρες και το επιστηµονικό προσωπικό των γυναικείων φυλακών), 19

Οµάδες Στήριξης Μητέρων και ράσεις για την Ενίσχυση των Οικογενειακών εσµών, συνολικά σε πέντε γυναικείες φυλακές στις τρεις Βαλκανικές χώρες (σε µία γυναικεία φυλακή στη Βουλγαρία, σε δυο στην Ελλάδα και στη Ρουµανία αντίστοιχα), Οµάδες Στήριξης Παιδιών κρατούµενων γονιών µέσω θεατρικού παιχνιδιού, Σεµινάρια Ευαισθητοποίησης του σωφρονιστικού προσωπικού και Εκπαίδευσης του επιστη- µονικού προσωπικού των γυναικείων φυλακών, και ηµιουργία Υποστηρικτικού Υλικού, δηλαδή: δύο φυλλάδια (πληροφοριακού τύπου) για φυλακισµένες µητέρες µε τίτλο: Το να Μεγαλώνεις ένα παιδί µέσα από τα Κάγκελα της Φυλακής δεν είναι εύκολο αλλά δεν είναι και αδύνατον! για παιδιά φυλακισµένων µητέρων µε τίτλο: Η µητέρα µου είναι στη φυλακή τι θα ήθελα να ξέρω µία σειρά τριών εγχειριδίων για επαγγελ- µατίες (διαθέσιµη σε 5 γλώσσες: Αγγλικά, Ελληνικά, Βουλγάρικα, Ρουµάνικα και Ουγγρικά) Μεγαλώνοντας ένα Παιδί µέσα από τα Κάγκελα της Φυλακής: Εγχειρίδιο για Ε- παγγελµατίες Βήµα-προς-Βήµα Οδηγός για την Υλοποίηση Οµάδων Στήριξης Μητέρων στη Φυλακή: Οµάδες Συζήτησης για Μητέρες Βήµα-προς-Βήµα Οδηγός για την Υλοποίηση Οµάδων Στήριξης Παιδιών: Θεατρικό Εργαστήριο Ωραία Όρια. Στις δράσεις του προγράµµατος συµµετείχαν 269 φυλακισµένες µητέρες και 132 παιδιά φυλακισµένων γονέων που έλαβαν µέρος στις Οµάδες Στήριξης, αλλά και 81 παιδιά κρατού- µενων µητέρων που συµµετείχαν στις δράσεις ενίσχυσης των οικογενειακών δεσµών που υλοποιήθηκαν σε 5 γυναικείες φυλακές. Το Ε..κ.Β., σε συνεργασία µε την Θεατρολόγο- Ηθοποιό, Τζωρτζίνα Κακουδάκη, διεξήγαγε τις εξής κύριες δράσεις: Σχεδιασµός και συγγραφή του Εγχειριδίου για την Υλοποίηση Οµάδων Στήριξης Παιδιών Φυλακισµένων Γονιών ιοργάνωση και υλοποίηση τεσσάρων Οµάδων Στήριξης Παιδιών Φυλακισµένων Γονιών: στόχος των οµάδων ήταν η ενδυνά- µωση παιδιών φυλακισµένων γονέων (6-18 ετών) ως προς τη διερεύνηση δυσκολιών που µπορεί να αντιµετωπίζουν στην καθηµερινή τους ζωή, να «συζητήσουν» µέσα από θεατρικά δρώµενα θέµατα που τα απασχολούν (ακόµη και ευαίσθητα θέµατα, όπως ο εγκλεισµός του γονιού), η διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων επίλυσης συγκρούσεων, αλλά και η ψυχαγωγία των παιδιών. Τέλος το Ε..κ.Β. δηµιούργησε το Φυλλάδιο για παροχή πληροφοριών σε παιδιά φυλακισµένων µητέρων. Τα Εγχειρίδια και τα Φυλλάδια του Προγράµµατος είναι διαθέσιµα σε έντυπη και ηλεκτρονική µορφή (σε CD-ROM και στην ιστοσελίδα του προγράµµατος: www.mothers-in-prison.eu). Επιπλέον, στην ιστοσελίδα διατίθενται και περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις, τα αποτελέσµατα και τις εκθέσεις πεπραγµένων του προγράµµατος. 20

Youth4Youth - Ενδυνάµωση Νέων Ατόµων στην Πρόληψη της Έµφυλης Βίας µέσω Αλληλοδιδακτικής Εκπαίδευσης Τίτλος προγράµµατος: Youth4Youth: Empowering Young People in Preventing Gender-based Violence through Peer Education Κωδικός: ιάρκεια: Συντονιστικός φορέας: JUST/2010/DAP3/AG/1351 1.02.2011-31.03.2013 Mediterranean Institute of Gender Studies (MIGS) - Κύπρος Φορείςεταίροι: Σύντοµη Περιγραφή Casa delle Donne per non Subire Violenza, Ιταλία Centre of Research in Theories & Practices that Overcome Inequalities - University of Barcelona, Ισπανία Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας, Ελλάδα Women s Issues Information Centre, Λιθουανία Το Ευρωπαϊκό ίκτυο κατά της Βίας συµµετέχει ως Εταίρος στο Ευρωπαϊκό Πρόγραµµα DAPH- NE ΙΙΙ «Youth4Youth» το οποίο υλοποιείται στην Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Λιθουανία. Κύριος στόχος του προγράµµατος Youth4Youth είναι να συµβάλει στην πρόληψη και την καταπολέµηση της έµφυλης βίας µεταξύ των εφήβων, παρέχοντάς τους έναν ασφαλή χώρο µέσα στον οποίο θα µπορέσουν να διερευνήσουν τις στάσεις τους και να επαναξιολογήσουν την ανοχή τους απέναντι στην έµφυλη βία, αλλά και να ενδυναµωθούν ώστε να συµµετάσχουν ενεργά στη δηµιουργία ενός περιβάλλοντος χωρίς βία για τους/τις ίδιους/-ες και τα συνοµήλικά τους άτοµα. Στο πλαίσιο του Προγράµµατος, το Ε..κ.Β. πρόκειται µεταξύ άλλων- να πραγµατοποιήσει: έρευνα για τις στάσεις των νέων (~ 700 µαθητές και µαθήτριες) απέναντι στην έµφυλη βία σε Λύκεια της Αττικής κατά το σχολικό έτος 2011-2012, σειρά βιωµατικών εργαστηρίων µε µαθητές/- τριες Β βάθµιας εκπαίδευσης µε τη χρήση της µεθόδου της αλληλοδιδακτικής και στόχο τη διερεύνηση των έµφυλων στερεότυπων και την πρόληψη της έµφυλης βίας, εκθέσεις µε τα προϊόντα των εργαστηρίων και των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων των µαθητών/-τριών, εργαστήρια ευαισθητοποίησης και κατάρτισης εκπαιδευτικών στα ζητήµατα της έµφυλης βίας και της αλληλοδιδακτικής εκπαίδευσης, συνεντεύξεις τύπου µε στόχο την παρουσίαση της έρευνας και της παρέµβασης Υ4Υ και τη διάχυση των ευρηµάτων, έκδοση φυλλαδίου ευαισθητοποίησης µε πληροφορίες για την έµφυλη βία που θα απευθύνεται σε νέους και νέες, έκδοση εγχειριδίου κατάρτισης εκπαιδευτικών που θα περιλαµβάνει τη µεθοδολογία και τις ασκήσεις που εφαρµόστηκαν κατά τη διάρκεια του Προγράµµατος και σεµινάριο κατάρτισης εκπαιδευτικών µε θέ- µα την πρωτογενή πρόληψη της έµφυλης βίας. 21 21

Ευρωπαϊκό ίκτυο Κατά της Βίας [Ε..κ.Β.] Ζαχαρίτσα 12, 117 42, Αθήνα 210 92 25 491 info@antiviolence-net.eu www.antiviolence-net.eu