ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 8-9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015. Βεβαίωση και Είσπραξη Εσόδων. Εισηγητής : Ιωάννης Θεοδώρου

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 8-9 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2015 Βεβαίωση και Είσπραξη Εσόδων Εισηγητής : Ιωάννης Θεοδώρου 1

Περιεχόμενα ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΠΟΡΟΙ (ΚΑΠ)... 5 1. Σύνθεση των ΚΑΠ.... 5 2. Διάθεση και κατανομή των ΚΑΠ.... 12 ΤΕΛΟΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΥ... 23 1. Χαρακτήρας του τέλους.... 23 2. Καθορισμός του συντελεστή.... 26 3. Κλιμάκωση (διαφοροποίηση) του συντελεστή.... 31 4. Πλασματικό εμβαδόν.... 34 5. Υπόχρεος καταβολής.... 38 6. Απαλλαγές... 39 ΤΕΛΟΣ ΧΡΗΣΗΣ ΚΟΙΝΟΧΡΗΣΤΩΝ ΧΩΡΩΝ... 42 1. Έννοια κοινοχρήστων χώρων.... 42 2. Άδεια χρήσης.... 43 3. Τρόπος διάθεσης κοινόχρηστων χώρων.... 47 3.1 Διάθεση με δημοπρασία.... 47 3.2 Διάθεση χωρίς δημοπρασία.... 48 4. Καθορισμός του τέλους.... 49 5. Απαλλασσόμενοι του τέλους.... 52 6. Περίπτερα σε κοινόχρηστους χώρους.... 55 7. Έννοια αυθαίρετης χρήσης.... 59 8. Κυρώσεις.... 59 ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ... 62 1. Εμπορική διαφήμιση σε κοινόχρηστους χώρους.... 62 2. Ειδικοί χώροι για εμπορική διαφήμιση.... 66 3 Άδεια εμπορικής διαφήμισης.... 71 3.1 Προϋποθέσεις και διαδικασία χορήγησης.... 71 3.2 Επιγραφές για τις οποίες δεν απαιτείται άδεια.... 74 4. Τέλος διαφήμισης.... 81 5. Εξαιρέσεις - Απαλλαγές.... 87 6. Διοικητικές κυρώσεις.... 89 7. Αφαίρεση παράνομων διαφημιστικών μέσων και επιγραφών.... 91 ΤΕΛΟΣ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ... 97 1. Επιβολή του τέλους.... 97 1.1 Καθορισμός του συντελεστή.... 97 1.2 Φορολογούμενα ακίνητα.... 97 1.3 Ακίνητα μη υποκείμενα στο τέλος.... 100 2. Βεβαίωση και είσπραξη του τέλους.... 105 2.1 Υπόχρεοι καταβολής.... 105 2.2 Υπολογισμός του τέλους.... 107 Ι. Κτίσματα.... 107 ΙΙ. Οικόπεδα... 109 3. Κυρώσεις.... 110 ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΠΑΡΕΠΙΔΗΜΟΥΝΤΩΝ... 111 1. Δικαιούχοι ΟΤΑ.... 111 2. Υπόχρεοι.... 114 3. Υπολογισμός του τέλους.... 115 2

4. Απόδοση του τέλους.... 116 ΤΕΛΟΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΑΚΑΘΑΡΙΣΤΩΝ ΕΣΟΔΩΝ ΤΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ, ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ... 118 1. Νομική ρύθμιση.... 118 2. Υπολογισμός του τέλους.... 120 3. Απόδοση του τέλους.... 122 4. Πρόστιμα.... 122 ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΧΡΗΣΕΩΣ ΚΤΗΜΑΤΩΝ,... 124 ΕΡΓΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ... 124 1. Γενικά.... 124 2. Επιβολή, βεβαίωση και είσπραξη των τελών ή δικαιωμάτων.... 126 2.1 Περιπτώσεις.... 126 2.2 Προϋποθέσεις επιβολής.... 135 2.3 Διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης.... 136 2.4 Παράνομη χρήση.... 137 ΔΥΝΗΤΙΚΑ ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΑ ΤΕΛΗ ΚΑΙ ΕΙΣΦΟΡΕΣ... 138 1. Νομική ρύθμιση.... 138 2. Προϋποθέσεις επιβολής.... 139 3. Διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης.... 142 ΦΟΡΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΔΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΧΩΡΩΝ... 144 1. Γενικά.... 144 2. Επιβολή του φόρου.... 144 2.1 Φορολογούμενα ακίνητα.... 144 2.2 Καθορισμός του συντελεστή.... 145 2.3 Υπολογισμός του φόρου.... 147 3. Βεβαίωση και είσπραξη του φόρου.... 150 3.1 Υπόχρεος καταβολής.... 150 3.2 Διαδικασία βεβαίωσης και είσπραξης.... 151 ΠΡΟΣΤΙΜΑ-ΠΡΟΣΑΥΞΗΣΕΙΣ... 153 1. Πρόστιμα για παραβάσεις φορολογικών διατάξεων.... 153 2. Πρόστιμα για παραβάσεις δημοτικών διατάξεων.... 154 3. Τέλη και πρόστιμα για παράνομη άσκηση υπαίθριου εμπορίου.... 156 4. Προσαύξηση εκπρόθεσμης καταβολής.... 158 4.1 Χρέη που βεβαιώνονται μέχρι 31/12/2014.... 158 4.1 Χρέη που βεβαιώνονται από 1/1/2015.... 163 ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΚΑΙ ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ-ΛΟΙΠΑ ΘΕΜΑΤΑ... 166 I. ΒΕΒΑΙΩΣΗ ΕΣΟΔΩΝ... 166 1. Έννοια.... 166 2. Βεβαίωση υπό ευρεία έννοια.... 168 2.1 Διαδικασία και όργανα βεβαίωσης.... 168 2.2 Ένδικα μέσα.... 173 3. Βεβαίωση υπό στενή έννοια (ταμειακή βεβαίωση).... 180 3.1 Διαδικασία και όργανα βεβαίωσης.... 180 3.2 Ατομικές ειδοποιήσεις.... 181 3.3 Ανακοπές.... 182 4. Βεβαίωση οίκοθεν... 184 4.1 Περιπτώσεις.... 184 4.2 Διαδικασία.... 185 ΙΙ. ΕΙΣΠΡΑΞΗ ΕΣΟΔΩΝ... 186 3

1. Γενικά.... 186 2. Διαδικασία και όργανα είσπραξης.... 188 3. Συμψηφισμός.... 191 4. Αναγκαστικά μέτρα.... 194 III. ΛΟΙΠΑ ΘΕΜΑΤΑ... 200 1. Διευκολύνσεις οφειλετών.... 200 1. Νομικό πλαίσιο.... 200 2. Δικαιούχοι διευκολύνσεων.... 201 3. Οφειλές που υπάγονται στη ρύθμιση.... 202 4. Προσαυξήσεις... 202 5. Αριθμός μηνιαίων δόσεων.... 203 6. Αρμόδια όργανα.... 203 7. Προϋποθέσεις υπαγωγής στη ρύθμιση.... 204 8. Εκπρόθεσμη πληρωμή.... 206 9. Ευεργετήματα.... 206 10. Δικαιώματα του δήμου.... 207 11. Παραγραφή.... 207 12. Απώλεια της ρύθμισης.... 207 2. Συμβιβαστική επίλυση φορολογικών διαφορών.... 208 2.1 Γενικά.... 208 2.2 Συγκρότηση-Απαρτία-Αποφάσεις Επιτροπής συμβιβασμού.... 209 2.3 Λειτουργία Επιτροπής.... 210 2.4 Παράσταση δικηγόρων.... 211 2.5 Πρακτικό συμβιβασμού.... 211 3. Παραγραφή και αποσβεστική προθεσμία.... 213 3.1 Αποσβεστική προθεσμία.... 213 3.2 Παραγραφή.... 217 3.2.1 Χρόνος παραγραφής.... 217 3.2.2 Αναστολή και διακοπή παραγραφής.... 218 3.2.3 Συνέπειες παραγραφής.... 221 4. Διαγραφή χρεών.... 222 5. Απαλλαγές... 222 6. Κρατήσεις επί των εσόδων.... 223 6.1 Φόρος στους τόκους τραπεζικών καταθέσεων.... 223 6.2 Κράτηση υπέρ του λογαριασμού τεχνικού εξοπλισμού.... 224 6.3 Λοιπές κρατήσεις.... 224 7. Φορολογική ενημερότητα για χρέη προς ΟΤΑ.... 224 4

ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΣ ΠΟΡΟΙ (ΚΑΠ) 1. Σύνθεση των ΚΑΠ. α. Οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι των ΟΤΑ θεσμοθετήθηκαν με το άρθρο 25 του νόμου 1828/89 (ΦΕΚ 2/Α) και άρχισαν να αποδίδονται στους δήμους και στις κοινότητες από τον Ιανουάριο του 1989. Σύμφωνα με την παρ. 3 του άρθρου 25 του Ν 1828/89, οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι των δήμων και των κοινοτήτων προέρχονταν αρχικά από τις παρακάτω πηγές εσόδων: - Από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. - Από τα τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων. - Από το φόρο ακίνητης περιουσίας. - Από φόρους που έχουν θεσπισθεί υπέρ της τοπικής αυτοδιοίκησης και δεν έχουν καταργηθεί. Από 01/01/2011, στους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους περιλαμβάνεται, αντί των τελών κυκλοφορίας αυτοκινήτων, ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) σε ποσοστό 12% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου αυτού (άρθρα 259 παρ. 1 και 286 Ν 3852/2010). Οι πόροι αυτοί είναι «κεντρικοί» μεν, διότι επιβάλλονται, βεβαιώνονται και εισπράττονται από την κεντρική διοίκηση, από την οποία στη συνέχεια κατανέμονται στους ΟΤΑ, «αυτοτελείς» δε, διότι το ύψος των εσόδων που αποδίδουν εξαρτάται μόνον από τη δυναμικότητά τους και όχι από τη βούληση της κρατικής διοίκησης. Οι κεντρικοί αυτοτελείς πόροι αντικατέστησαν την τακτική οικονομική ενίσχυση των ΟΤΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό, η οποία είχε καθιερωθεί με τις διατάξεις των άρθρων 37 του ΝΔ 4260/62 (ΦΕΚ 186/Α) και 16 του ΝΔ 703/70 (ΦΕΚ 219/Α). Οι ανωτέρω διατάξεις καταργήθηκαν ρητά με την παρ. 6 του άρθρου 28 του Ν 1828/89, ενώ με την παρ. 1 του ίδιου άρθρου ορίσθηκε, ότι για την εφαρμογή των διατάξεων που δεν καταργούνται ρητά και αναφέρονται στην τακτική επιχορήγηση των ΟΤΑ, λαμβάνεται υπ όψη το ένα τρίτο (1/3) των κεντρικών αυτοτελών πόρων. 5

Στους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους ενσωματώθηκαν οι ειδικές επιχορηγήσεις του Υπουργείου Υγείας, για την κάλυψη των λειτουργικών δαπανών και των δαπανών μισθοδοσίας του προσωπικού των ΚΑΠΗ (άρθρο 68 παρ. 1 Ν 1416/84), και του Υπουργείου Παιδείας για την αντιμετώπιση των λειτουργικών αναγκών των σχολείων (άρθρο 44 παρ. 2 Ν 1566/85, ΦΕΚ 167/Α). Οι δαπάνες αυτές καλύπτονται πλέον από τους ίδιους τους ΟΤΑ, με πιστώσεις που προέρχονται από τους ΚΑΠ (άρθρο 25 παρ. 3 Ν 1828/89, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 3958/20-1-1989). Από τους ΚΑΠ καλύπτονται επίσης: - Οι δαπάνες μισθοδοσίας, συντήρησης και λειτουργίας των κρατικών παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών, που μεταβιβάσθηκαν στους ΟΤΑ με τους νόμους 2218/94, 2503/97 και 2880/2001 (άρθρο 12 παρ. 6 Ν 2880/2001). - Οι δαπάνες επισκευής και συντήρησης των σχολικών κτιρίων (άρθρο 13 παρ. 1 Ν 2880/2001). - Οι δαπάνες μισθοδοσίας, συντήρησης και λειτουργίας των εθνικών γυμναστηρίων που μεταβιβάσθηκαν στους ΟΤΑ (άρθρο 14 παρ. 6 Ν 2880/2001). - Οι αποζημιώσεις που καταβάλλουν οι σχολικές επιτροπές στους σχολικούς τροχονόμους (άρθρο 14 παρ. 45 Ν 2817/2000). - Οι δαπάνες μισθοδοσίας, συντήρησης και λειτουργίας των νομικών προσώπων ή υπηρεσιών της παρ. 1 του άρθρου 8 του Ν 3106/2003 (Κ.Ε.Φ.Ο., παιδικοί σταθμοί του Ε.Ο.Π. κ.λ.π.), που μεταβιβάσθηκαν στους ΟΤΑ με το νόμο αυτό (άρθρο 14 παρ. 1 Ν 3146/2003). - Οι δαπάνες μισθοδοσίας του προσωπικού με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου που απασχολείται στον καθαρισμό των σχολικών μονάδων και μεταφέρθηκε από 1/1/2011 στους δήμους. Για να καλυφθεί το κόστος μισθοδοσίας του προσωπικού αυτού, αυξάνεται από 1/1/2011 το ποσοστό των ΚΑΠ που προέρχονται από το φόρο εισοδήματος κατά 1,30% (από 20% σε 21,3%). Ειδικά για το έτος 2011 η αναλογούσα αύξηση των ΚΑΠ διενεργήθηκε με μεταφορά των αντίστοιχων πιστώσεων από τον 6

προϋπολογισμό του Υπουργείου Παιδείας (άρθρο 18 παρ. 1 περίπτ. β Ν 3870/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 11β του άρθρου 49 του Ν 3943/2011). Η μισθοδοσία του μόνιμου προσωπικού και του προσωπικού με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου, το οποίο υπηρετούσε την 31η Δεκεμβρίου 2010 στις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις και μετατάγη από 01/01/2011 στους δήμους, καταβάλλεται κατά το χρονικό διάστημα 2012-2015 σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και η σχετική δαπάνη καλύπτεται με ισόποση μείωση των ΚΑΠ. Για το έτος 2012 το απαιτούμενο ποσό μεταφέρθηκε με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών από τους πόρους του άρθρου 259 του Ν 3852/2010 στους οικείους κωδικούς αριθμούς εξόδων του Υπουργείου Εσωτερικών (άρθρο 5 παρ. 2α ΠΝΠ της 16/12/2011). Ανάλογη ρύθμιση ίσχυσε και για το έτος 2011 (άρθρο 9 παρ. 1 Ν 3899/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από το άρθρο 22 παρ. 5 του Ν 3965/2011). β. Από τις συνολικές ετήσιες εισπράξεις του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (ΦΕΦΝΠ) αποδίδεται στους δήμους ποσοστό 20% μέχρι 31/12/2010 (άρθρο 259 παρ. 1 Ν 3852/2010, άρθρο 25 παρ. 9 Ν 1828/89) και από 1/1/2011 ποσοστό 21,3% (άρθρο 49 παρ. 11β Ν 3943/2011). Υπό το κράτος της ισχύος του άρθρου 25 του Ν 1828/89 κρίθηκε, ότι για τον υπολογισμό του ανωτέρω ποσοστού δεν περιλαμβάνονται στο ΦΕΦΝΠ (ΔΠρ Αθην 3736/1996 ΔιΔικ 1998 σελ. 1247): αα) Το ποσοστό 12% που αποδίδεται στον ΟΓΑ (άρθρο 47 Ν 1473/84, ΦΕΚ 127/Α). ββ) Τα ποσά που προέρχονται από τη φορολόγηση των κερδών από λαχεία, από τα παιχνίδια και τα κάθε είδους στοιχήματα που διενεργούνται από τον ΟΠΑΠ και τον ΟΔΙΕ (άρθρο 58 παρ. 1 Ν 2961/2001, όπως ισχύει). γγ) Ο φόρος επί των πλοίων (Ν 27/1975, ΦΕΚ 77/Α). δδ) Οι προσαυξήσεις και τα πρόστιμα, οι εισπράξεις φόρου παρελθόντων οικονομικών ετών και τα αχρεωστήτως εισπραχθέντα ποσά που επιστρέφονται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους (άρθρο 40 παρ. 3 Ν 2065/92). Με την ερμηνευτική διάταξη της παρ. 2β του άρθρου 5 της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 16ης Δεκεμβρίου 2011 (ΦΕΚ 262/Α) διευκρινίσθηκε, ότι στους ΚΑΠ της παρ. 1 του άρθρου 259 του Ν 3852/2010 7

που προέρχονται από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων και από το ΦΠΑ, περιλαμβάνονται οι εισπράξεις που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του οικονομικού έτους, ανεξαρτήτως της οικονομικής χρήσης στην οποία αφορούν. Ο φόρος επί των τόκων των τραπεζικών καταθέσεων (άρθρο 21 παρ. 1 Ν 1921/91, ΦΕΚ 12/Α) είχε εξαιρεθεί του ΦΕΦΝΠ που λαμβάνεται υπ όψη για τον υπολογισμό των ΚΑΠ (άρθρο 21 παρ. 1 Ν 2008/92, ΦΕΚ 16/Α), στη συνέχεια όμως καταργήθηκε αυτή η εξαίρεση (άρθρο 9 παρ. 5 Ν 2503/97). Ποσοστό 80% των εσόδων από το φόρο αυτό διατέθηκε για τη χρηματοδότηση του Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» του άρθρου 6 του Ν 3274/2004, ενώ το υπόλοιπο 20% κατανεμήθηκε με τη διαδικασία κατανομής των ΚΑΠ στους ΟΤΑ των νομών Αττικής και Θεσσαλονίκης, στους οποίους δεν είχε επέλθει μεταβολή με το σχέδιο «Καποδίστριας» (άρθρα 13 παρ. 4δ και 8 Ν 2539/97, άρθρο 8 παρ. 1γ Ν 3274/2004). Ειδικά για το οικονομικό έτος 2009 το ανωτέρω ποσοστό (80%) δεν κατατέθηκε στο λογαριασμό του Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ», αλλά αποδόθηκε στους ΟΤΑ κατά τη διαδικασία κατανομής των ΚΑΠ και τα αποδοθέντα ανά τετράμηνο ποσά (τρεις δόσεις) αποτέλεσαν έκτακτα γενικά έσοδα και ενεγράφησαν στον ΚΑ 1211 «Έκτακτες επιχορηγήσεις για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών» (άρθρο 46 παρ. 1α Ν 3756/2009, ΦΕΚ 53/Α, Απόφ. Υπ. Εσωτ. 26119/30-04-2009). Ο ανωτέρω τρόπος υπολογισμού του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων οδήγησε σε μείωση των ΚΑΠ, το ύψος της οποίας υπολογίσθηκε για την περίοδο 1989-2008 στο ποσό του ενός δισεκατομμυρίου επτακοσίων ένδεκα εκατομμυρίων (1.711.000.000) ευρώ. Το ποσό αυτό (τα «παρακρατηθέντα», όπως ονομάσθηκαν) αναγνωρίσθηκε νομοθετικά ως οφειλή του ελληνικού δημοσίου προς τους ΟΤΑ, η οποία εξοφλείται σε οκτώ (8) ετήσιες ισόποσες δόσεις, εκ των οποίων η πρώτη καταβλήθηκε τον Ιούνιο του 2009 και οι υπόλοιπες επτά (7) καταβάλλονται την 31η Ιανουαρίου κάθε έτους, αρχής γενομένης από την 31η Ιανουαρίου 2010. Το αποδιδόμενο κάθε έτος ποσό κατανέμεται σε λειτουργικές και επενδυτικές δαπάνες και εντάσσεται στα τακτικά και έκτακτα έσοδα αντίστοιχα, κατά τα οριζόμενα στη σχετική υπουργική απόφαση (άρθρο 27 Ν 3756/2009, ΦΕΚ 53/Α). 8

Μέχρι και το έτος 2015 τα κριτήρια και η διαδικασία κατανομής των ανωτέρω εσόδων που αναλογούν σε κάθε δήμο, καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ (άρθρο 52 παρ. 1 Ν 4257/2014). Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Οικονομικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από απόφαση (αίτημα) του δημοτικού συμβουλίου, μπορεί να συμψηφίζονται με τα ανωτέρω έσοδα του άρθρου 27 του Ν 3756/2009 ληξιπρόθεσμες οφειλές των δήμων προς το ελληνικό δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία, συμπεριλαμβανομένων των προστίμων και των προσαυξήσεων εκπρόθεσμης καταβολής (άρθρο 2 παρ. 1 ΠΝΠ της 31/12/2011). Για το σκοπό αυτό οι Αποκεντρωμένες Διοικήσεις συγκεντρώνουν τις αποφάσεις (αιτήματα) των δημοτικών συμβουλίων, συνοδευόμενες από βεβαιώσεις των φορέων στους οποίους εκκρεμούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές, και τις διαβιβάζουν στο Υπουργείο Εσωτερικών, προκειμένου να εκδοθεί η κοινή υπουργική απόφαση για το συμψηφισμό (Εγκύκλιοι Υπ. Εσωτ. 22399/Εγκ. 39/5-6-2012 και 3881/09-02-2012). Κατά τον πρώτο συμψηφισμό, οφειλές ίσες ή μικρότερες των ανωτέρω συνολικών εσόδων (παρακρατηθέντων) συμψηφίζονται στο σύνολό τους και δεν υπόκεινται σε πρόστιμα και προσαυξήσεις για τη χρονική περίοδο μετά την 01/01/2012. Εάν το ύψος των οφειλών είναι μικρότερο των αποδοτέων στο δήμο εσόδων, το υπόλοιπο μπορεί να συμψηφίζεται με μελλοντικές οφειλές. Εάν το ύψος των οφειλών υπερβαίνει το ποσό των αποδοτέων στο δήμο εσόδων, αυτά συμψηφίζονται στο σύνολό τους και το τμήμα των οφειλών που καλύπτεται με το συμψηφισμό δεν υπόκειται σε πρόστιμα και προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής (άρθρο 2 παρ. 1 ΠΝΠ της 31/12/2011). Στις οφειλές που μπορούν να συμψηφισθούν περιλαμβάνονται και όσες έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση τμηματικής καταβολής, διατηρούμενων στην περίπτωση αυτή των τυχόν απαλλαγών ή άλλων ευεργετημάτων. Περιλαμβάνονται επίσης: α) Οφειλές που προέρχονται από δημοτικά νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, την πληρωμή των οποίων ανέλαβε νομίμως ο δήμος. β) Οφειλές για τις οποίες έχει ασκηθεί ή μπορεί να ασκηθεί 9

προσφυγή ή έφεση στο αρμόδιο δικαστήριο, κατόπιν προηγούμενης γραπτής παραίτησης των ενδιαφερομένων από το ασκηθέν ένδικο βοήθημα ή μέσο ή από το δικαίωμα άσκησης αυτού (άρθρο 2 παρ. 1 ΠΝΠ της 31/12/2011). Έως την 30η Ιουνίου 2013, οι κύριες οφειλές των δήμων προς το δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία οι οποίες συμψηφίζονται κατά τον ανωτέρω τρόπο ή πληρώνονται με δάνειο που συνάπτεται κατά τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 2 του Ν 4038/2012 ή εξοφλούνται με άλλους πόρους, απαλλάσσονται των προστίμων και προσαυξήσεων ή άλλων επιβαρύνσεων, εφόσον εξοφλούνται στο σύνολό τους. Μέχρι την ίδια ημερομηνία αναστέλλεται η ποινική δίωξη σε βάρος των υπευθύνων (άρθρο πρώτο παρ. 5 ΠΝΠ της 30/04/2012, ΦΕΚ 103/Α, άρθρο πρώτο υποπαρ. ΣΤ.3 περίπτ. 8 Ν 4093/2012, όπως ισχύει). Η διαδικασία συμψηφισμού των οφειλών κατά τις διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου πρώτου της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου της 30ης Απριλίου 2012 περιγράφεται στην Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών 39/05-06-2012. Εάν πρόκειται για οφειλές προς το ΙΚΑ ακολουθείται η διαδικασία συμψηφισμού που περιγράφεται στις Εγκυκλίους του ΙΚΑ 66/16-10-2012, 62/22-10-2013 και Ε33/200/15-4-2013, ενώ αν πρόκειται για οφειλές προς το δημόσιο εφαρμόζεται η Εγκύκλιος του Υπουργείου Οικονομικών ΠΟΛ. 1086/23-4-2013. γ. Από τα τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων που εισπράττονται κάθε χρόνο, συμπεριελήφθη στους ΚΑΠ ποσοστό 50% (άρθρο 25 παρ. 10 Ν 1828/89). Το ανωτέρω ποσοστό (50%) αυξήθηκε σε 90% για τα τέλη κυκλοφορίας που ήταν καταβλητέα από 01/01/2009, με σκοπό να καλυφθεί το κόστος όλων των κρατικών αρμοδιοτήτων που μεταφέρθηκαν στους ΟΤΑ μέχρι το Σεπτέμβριο του 2008, συμπεριλαμβανομένων των δαπανών μισθοδοσίας των υπαλλήλων που απασχολούνται με οποιαδήποτε σχέση εργασίας για την άσκηση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων, είτε αυτές ασκούνται από τους ΟΤΑ είτε από τα νομικά τους πρόσωπα, καθώς και των δαπανών μισθοδοσίας του πάσης φύσεως προσωπικού που κατετάγη ή θα καταταγεί σε θέσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου με βάση τις διατάξεις του ΠΔ 164/2004 (άρθρο 34 Ν 3697/2008, ΦΕΚ 194/Α). Ποσοστό 15% των τελών κυκλοφορίας άρχισε να αποδίδεται στους ΟΤΑ από το έτος 1983 (άρθρο 17 παρ. 6 Ν 1326/83, ΦΕΚ 19/Α), σε αναπλήρωση 10

των τελών καθαριότητας και στάθμευσης αυτοκινήτων (άρθρα 7 ΝΔ 703/70 και 16 παρ. 2 Ν 1080/80), τα οποία καταργήθηκαν από την 1η Ιανουαρίου του ίδιου έτους (άρθρο 23 Ν 1326/83). Από 01/01/2011 τα τέλη κυκλοφορίας αυτοκινήτων δεν περιλαμβάνονται στους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους των ΟΤΑ (άρθρο 259 παρ. 1 Ν 3852/2010). Το ποσό των τελών κυκλοφορίας που καταβάλλεται για την προμήθεια του ειδικού σήματος έτους 2011 και εφεξής, αποτελεί στο σύνολό του έσοδο του δημοσίου. Χρηματικά ποσά από τέλη κυκλοφορίας που εισπράχθηκαν μέσα στο έτος 2010 και κατανεμήθηκαν μέσω των ΚΑΠ στους ΟΤΑ μέχρι την 31/12/2010, θεωρείται ότι αποδόθηκαν στους ΟΤΑ νομίμως (άρθρο 17 παρ. 3 Ν 3888/2010, όπως αυτή συμπληρώθηκε με την παρ. 9 του άρθρου 2 του Ν 4038/2012). Με κοινή υπουργική απόφαση που εκδίδεται ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ, μπορεί να ορίζεται ποσοστό επί της ετήσιας αύξησης του πόρου από το ΦΠΑ, ως τοπικό έσοδο των δήμων, ανάλογα με το ύψος των φορολογικών εσόδων στη διοικητική τους περιφέρεια. Το έσοδο αυτό χρηματοδοτεί αποκλειστικά υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης (άρθρο 261 παρ. 1 Ν 3852/2010). δ. Ο φόρος ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ), που προβλεπόταν από τις διατάξεις των άρθρων 19 έως 36 του Ν 1249/82 (ΦΕΚ 43/Α), αποτελούσε στο σύνολό του πόρο της τοπικής αυτοδιοίκησης από τότε που επιβλήθηκε (άρθρο 30 Ν 1249/82). Η παρ. 11 του άρθρου 25 του Ν 1828/89 προέβλεπε ότι ποσοστό 20% των εσόδων από το ΦΑΠ αποτελεί κεντρικό πόρο όλων των ΟΤΑ που κατανέμεται με πληθυσμιακά κυρίως κριτήρια, ενώ το υπόλοιπο 80% αποδίδεται στους δήμους και στις κοινότητες ανάλογα με την αντικειμενική αξία των υποκείμενων στο φόρο ακινήτων, τα οποία βρίσκονται στη διοικητική τους περιφέρεια. Ο ΦΑΠ καταργήθηκε με το άρθρο 37 του Ν 2065/92 (ΦΕΚ 113/Α). Με το ίδιο άρθρο καταργήθηκε και η παρ. 11 του άρθρου 25 του Ν 1828/89. Ο φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας (ΦΜΑΠ), που επιβλήθηκε από το 1997 με το νόμο 2459/97 (άρθρα 21-35) και καταργήθηκε από 01/01/2008 με 11

το άρθρο 21 του Ν 3634/2008, δεν είχε σχέση με τους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους των ΟΤΑ. Από 01/01/2011, ποσοστό 50% των συνολικών ετήσιων εισπράξεων του φόρου ακίνητης περιουσίας, που επιβλήθηκε από το έτος 2010 μέχρι το έτος 2013 με τα άρθρα 27 έως 50 του Ν 3842/2010 (ΦΕΚ 58/Α), περιελήφθη στους κεντρικούς αυτοτελείς πόρους των δήμων (άρθρα 259 παρ. 1 περίπτ. γ και 286 Ν 3852/2010). Από 1/1/2014 περιλαμβάνεται στους ΚΑΠ ο Ενιαίος Φόρος Ιδιοκτησίας Ακινήτων σε ποσοστό 11,3% των συνολικών ετησίων εισπράξεων του φόρου αυτού (άρθρο 259 παρ. 1 περίπτ. γ Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 6 του άρθρου 13 του Ν 4223/2013). Ο φόρος ακίνητης περιουσίας καταργήθηκε από την ανωτέρω ημερομηνία (άρθρο 13 παρ. 1 Ν 4223/2013). ε. Στις πηγές των εσόδων, από τις οποίες προέρχονται οι ΚΑΠ, περιλαμβάνεται και ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων και πλοίων που προβλέπεται από τις διατάξεις του Ν 1587/50 (ΦΕΚ 294/Α). Ειδικότερα, στο άρθρο μόνο του ΝΔ 317/69 (ΦΕΚ 211/Α) και στην παρ. 8 του άρθρου 29 του Ν 2961/2001 (ΦΕΚ 266/Α), όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 25 του Ν 3842/2010, ορίζεται, ότι ποσοστό 3% από τις συνολικές εισπράξεις του ανωτέρω φόρου αποδίδεται στους δήμους. Το ποσοστό αυτό αποτελεί από το 1989 τμήμα των κεντρικών αυτοτελών πόρων των ΟΤΑ (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 3958/20-01-1989). στ. Το υφιστάμενο, κατά το έτος μεταφοράς, κόστος των αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται με το νόμο 3852/2010 στους δήμους, εφόσον είναι ανώτερο από τα έσοδα που προέρχονται από τους ΚΑΠ, καλύπτεται με αύξηση των ποσοστών του φόρου εισοδήματος και του ΦΠΑ, σε βάρος των αντίστοιχων εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού και του προϋπολογισμού των περιφερειών. Η αύξηση καθορίζεται με προεδρικό διάταγμα (άρθρο 259 παρ. 2 Ν 3852/2010). 2. Διάθεση και κατανομή των ΚΑΠ. α. Ποσοστό μέχρι το ένα τρίτο (1/3) των εσόδων που προέρχονται από το φόρο εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων (το 1/3 του 20% του 12

ΦΕΦΝΠ) εγγράφεται στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους και διατίθεται για τη χρηματοδότηση επενδυτικών δραστηριοτήτων των δήμων, των αναπτυξιακών συνδέσμων, των ΔΕΥΑ και των επιχειρήσεων που λειτουργούν με τη μορφή ΑΕ και στις οποίες συμμετέχουν φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης με ποσοστό 50% τουλάχιστον (άρθρο 10 παρ. 13 Ν 4071/2012, άρθρο 2 παρ. 7 Ν 4038/2012, άρθρο 259 παρ. 3 Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012, άρθρο 25 παρ. 3 περίπτ. δ Ν 1828/89, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 29 του Ν 3448/2006, ΦΕΚ 57/Α). Στο ποσό αυτό προστίθενται και οι πιστώσεις του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για την επισκευή και συντήρηση των σχολικών κτιρίων (άρθρο 13 Ν 2880/2001). Το ανωτέρω ποσό που χαρακτηρίζεται με τον όρο ΣΑΤΑ (Συλλογική Απόφαση Τοπικής Αυτοδιοίκησης), διατίθεται αποκλειστικά για τη διενέργεια επενδύσεων (εκπόνηση μελετών, εκτέλεση έργων, προμήθεια εξοπλισμού κ.λ.π.) και όχι για άλλου είδους δαπάνες των ΟΤΑ (Εγκ. ΥΠΕΣΔΔΑ 13654/14-4-1998, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 33858/26-7-1995, Έγγρ. Υπ. Εσωτ. 2006/1994). Κατ εξαίρεση ποσοστό μέχρι 12% της ΣΑΤΑ μπορεί να διατίθεται για την αντιμετώπιση λειτουργικών δαπανών που διαπιστώνονται κατά το τελευταίο τρίμηνο του έτους και δεν μπορούν να καλυφθούν από τα λοιπά τακτικά ή έκτακτα έσοδα του δήμου. Για το σκοπό αυτό απαιτείται αιτιολογημένη απόφαση του δημοτικού συμβουλίου (άρθρο 36 παρ. 1 Ν 3801/2009). Τα υπόλοιπα 2/3 του ΦΕΦΝΠ εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους και διατίθενται για γενικές δαπάνες των δήμων, των αναπτυξιακών συνδέσμων, των ΔΕΥΑ και των επιχειρήσεων που λειτουργούν με τη μορφή ΑΕ και στις οποίες συμμετέχουν φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης με ποσοστό 50% τουλάχιστον (άρθρο 259 παρ. 3 Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012, άρθρο 29 παρ. 2 Ν 3448/2006). Η χρηματοδότηση από τα ανωτέρω έσοδα των αναπτυξιακών συνδέσμων, των ΔΕΥΑ καθώς και των επιχειρήσεων που λειτουργούν με τη μορφή ΑΕ και στις οποίες συμμετέχουν φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης με ποσοστό τουλάχιστον 50%, γίνεται ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, το οποίο καθορίζει και το κατανεμόμενο στα πιο πάνω νομικά 13

πρόσωπα αντίστοιχο ποσό. Η απόφαση αυτή εγκρίνεται από τον Υπουργό Εσωτερικών. Για την παροχή της έγκρισης εκτιμάται, εάν το εναπομένον από τα έσοδα αυτά ποσό υπέρ του δήμου επαρκεί για την αντιμετώπιση των επενδυτικών δραστηριοτήτων του καθώς και για την κάλυψη των γενικών λειτουργικών δαπανών του (άρθρο 17 παρ. 2 Ν 3491/2006). Ποσοστό 20% των ΚΑΠ που εγγράφονταν στον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων (ΣΑΤΑ), αποτελούσε από το 1998 πόρο του Ειδικού Προγράμματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 13 παρ. 4β Ν 2539/97), ενώ από το έτος 2005 ποσοστό 25% του ποσού αυτού αποτελούσε πόρο του προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» (άρθρο 8 παρ. 1 Ν 3274/2004). Η κατανομή των ΚΑΠ που προορίζονται για δημόσιες επενδύσεις γίνεται με κοινή υπουργική απόφαση, ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ, με βάση ιδίως τα δημογραφικά, γεωμορφολογικά, διοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά κάθε δήμου (άρθρο 2 παρ. 7 Ν 4038/2012, άρθρο 259 παρ. 4 Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012). Το ποσό της ΣΑΤΑ εγγράφεται σε ειδικό κωδικό αριθμό του προϋπολογισμού του δήμου και, δεδομένου ότι αποτελεί τμήμα των ΚΑΠ, συγκαταλέγεται αναμφίβολα στα τακτικά έσοδα των ΟΤΑ. Αυτό προκύπτει ευθέως από τις διατάξεις των παρ. 1 και 3 του άρθρου 25 του Ν 1828/89, όπως ερμηνεύθηκαν με την εγκύκλιο 3958/20-1-1989 του Υπουργείου Εσωτερικών. Την άποψη ότι η ΣΑΤΑ αποτελεί τακτικό έσοδο των ΟΤΑ διατύπωσε επανειλημμένα το Υπουργείο Εσωτερικών με τις εγκυκλίους του 36521/10-4- 1992, 57393/19-6-1992 και 76398/28-9-1992. Στη συνέχεια όμως μετέβαλε άποψη και με νεότερες εγκυκλίους του διευκρίνισε τα ακόλουθα (Εγκ. ΥΠΕΣΔΔΑ 5662/12-2-1998 και 2951/25-1-1999): - Το ποσό της ΣΑΤΑ περιλαμβάνεται στα έκτακτα έσοδα των δήμων, το οποίο εγγράφεται εξαρχής στους προϋπολογισμούς τους. Συνεπώς δεν λαμβάνεται υπόψη για τον προσδιορισμό όλων των μεγεθών που υπολογίζονται με βάση τα τακτικά έσοδα, όπως οι υποχρεωτικές εισφορές της Απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών 55327/1989. 14

- Στις τιμές των έργων που χρηματοδοτούνται με πιστώσεις της ΣΑΤΑ προστίθεται εργολαβικό όφελος 18% (άρθρο 5 παρ. 4 ΠΔ 609/85), με εξαίρεση την περίπτωση απ ευθείας ανάθεσης που προβλέπει το εδάφιο ε της παρ. 2 του άρθρου 9 του ΠΔ 171/87, κατά την οποία δεν καταβάλλεται στον ανάδοχο ποσοστό εργολαβικού οφέλους. Στα έργα αυτά γίνονται οι μειωμένες κρατήσεις που προβλέπονται για τα έργα του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων. Με την παρ. 7 του άρθρου 2 του Ν 4038/2012 αρχικά και στη συνέχεια με την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012 καταργήθηκε η ακολουθούμενη από την καθιέρωσή τους (από το έτος 1989) διαδικασία εγγραφής στον κρατικό προϋπολογισμό, παρακολούθησης και κατανομής στους δήμους των κεντρικών αυτοτελών πόρων, με συνέπεια να προκύπτουν ζητήματα σχετικά με το χαρακτηρισμό των εσόδων από τη ΣΑΤΑ ως τακτικών ή εκτάκτων και περαιτέρω με τις κρατήσεις που επιβάλλονται στις δαπάνες που χρηματοδοτούνται από τη ΣΑΤΑ. Υπενθυμίζουμε ότι μέχρι την έναρξη της ισχύος του Ν 4038/2012 τα έσοδα από τη ΣΑΤΑ εγγράφονταν στον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) και όχι στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους (άρθρο 25 παρ. 3 περίπτ. δ Ν 1828/89, όπως αντικαταστάθηκε από την παρ. 2 του άρθρου 29 του Ν 3448/2006, άρθρο 259 παρ. 4 Ν 3852/2010), εκατατίθεντο δε σε ειδικό λογαριασμό του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων με τον τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών». Αυτή ακριβώς η προέλευση των εσόδων της ΣΑΤΑ από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων αποτέλεσε το επιχείρημα, με βάση το οποίο τόσο το Ελεγκτικό Συνέδριο (Πρακτικά Συνεδρίασης της 03/12/1999 του Β Κλιμακίου) όσο και το Υπουργείο Εσωτερικών (Εγκύκλιοι 5662/1998 και 2951/1999), έκριναν, ότι το ποσό της ΣΑΤΑ συμπεριλαμβάνεται στα έκτακτα έσοδα των δήμων και ότι συνεπώς δεν λαμβάνεται υπ όψη για τον προσδιορισμό όλων των μεγεθών που υπολογίζονται με βάση τα τακτικά έσοδα, όπως είναι π.χ. οι υποχρεωτικές εισφορές της υπουργικής απόφασης 55327/1989. Επίσης, η προέλευση των πιστώσεων της ΣΑΤΑ από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων είχε σαν συνέπεια να επιβάλλονται 15

στις χρηματοδοτούμενες από αυτή δαπάνες οι μειωμένες κρατήσεις που προβλέπονται για τις δαπάνες του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (π.χ. για τα τεχνικά έργα μόνο οι κρατήσεις υπέρ ΤΣΜΕΔΕ, ΕΜΠ 0,5% και φόρου εισοδήματος). Σύμφωνα πλέον με τις διατάξεις της παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012 και της παρ. 7 του άρθρου 2 του Ν 4038/2012, όλα τα έσοδα από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους της παρ. 1 του άρθρου 259 του Ν 3852/2010 (21,3% του φόρου εισοδήματος, 12% του ΦΠΑ και 11,3% του ενιαίου φόρου ιδιοκτησίας ακινήτων) εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους και κατατίθενται σε έναν μόνο λογαριασμό με τον τίτλο «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων». Ποσοστό μέχρι το ένα τρίτο (1/3) του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων διατίθεται για την κάλυψη επενδυτικών δαπανών των δήμων. Τα κριτήρια και η διαδικασία κατανομής των ΚΑΠ καθορίζονται κάθε χρόνο με κοινή υπουργική απόφαση. Είναι προφανές ότι με τη ρύθμιση αυτή, με την ενσωμάτωση δηλαδή της ΣΑΤΑ στους λοιπούς ΚΑΠ και την αφαίρεσή της από τον προϋπολογισμό δημοσίων επενδύσεων, αφ ενός μεν αυτή δεν μπορεί πλέον να χαρακτηρίζεται ως έκτακτο έσοδο, αφ ετέρου δε δεν δικαιολογείται η επιβολή μειωμένων κρατήσεων και αντίστοιχα μικρότερου εργολαβικού οφέλους στα τεχνικά έργα (18% αντί 28%). Μετά την αφαίρεση του τμήματος που προορίζεται για επενδυτικές δραστηριότητες, το υπόλοιπο ποσό των ΚΑΠ, δηλαδή τα 2/3 του 21,3% του ΦΕΦΝΠ και το σύνολο των εσόδων από το ΦΠΑ (12%) και τον ενιαίο φόρο ιδιοκτησίας ακινήτων (11,3%), εγγράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό και κατανέμονται στους δήμους με κοινή υπουργική απόφαση, ύστερα από γνώμη της ΚΕΔΕ, με βάση ιδίως τα δημογραφικά, γεωμορφολογικά, διοικητικά, οικονομικά, κοινωνικά, περιβαλλοντικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά τους. Για την κατανομή συνεκτιμάται το στοιχείο της διοικητικής υποστήριξης που παρέχεται προς εξυπηρέτηση άλλων δήμων και σταθμίζονται ιδιαίτερα οι πάγιες ανάγκες εξυπηρέτησης των νησιωτικών και ορεινών δήμων (άρθρο 259 παρ. 4 Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012). 16

Τα ποσά αυτά, με εξαίρεση τις περιπτώσεις που αναφέρονται στη συνέχεια, αποτελούν γενικά έσοδα για τους ΟΤΑ, μπορούν δηλαδή να διατεθούν για την κάλυψη οποιασδήποτε δαπάνης (άρθρο 259 παρ. 3 Ν 3852/2010, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από την παρ. 12 του άρθρου 9 του Ν 4071/2012). β. Ποσοστό 9% των 2/3 του φόρου εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων που αποδίδεται κάθε χρόνο στους ΟΤΑ, διατίθεται υποχρεωτικά για την αντιμετώπιση των λειτουργικών δαπανών των σχολείων (άρθρο 113 παρ. 6β εδάφιο πρώτο Ν 1892/90, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 35 του Ν 3577/2007, ΦΕΚ 130/Α). Το ποσό που προκύπτει αποδίδεται απ ευθείας από το Υπουργείο Εσωτερικών στους ΟΤΑ, ύστερα από γνώμη ειδικής επιτροπής που συγκροτείται με απόφαση του Συντονιστή της Αποκεντρωμένης Διοίκησης και κατανέμεται στις σχολικές επιτροπές με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, η οποία εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της δημοτικής επιτροπής παιδείας (άρθρο 19 παρ. 5 Ν 4071/2012). Οι ΟΤΑ υποχρεούνται να αποδίδουν στις σχολικές επιτροπές τις ανωτέρω πιστώσεις, μέσα σε ένα μήνα από τότε που λαμβάνουν γνώση της απόφασης του Υπουργού Εσωτερικών για την κατανομή των πιστώσεων. Εάν ο δήμος δεν αποδώσει τη χρηματοδότηση μέσα στην προθεσμία αυτή, η πίστωση που του αναλογεί ανακαλείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών και μεταφέρεται στον προϋπολογισμό της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης, προκειμένου να διατεθεί στις σχολικές επιτροπές με απόφαση του Συντονιστή (άρθρο 18 παρ. 7 Ν 3320/2005). Επίσης, ποσοστό από 1 μέχρι 5 του 1/3 των ΚΑΠ διατίθεται κάθε χρόνο για τη χρηματοδότηση της Ελληνικής Εταιρείας Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 16 παρ. 6 του Ν 1518/85 (ΦΕΚ 30/Α) και 28 παρ. 1 του Ν 1828/89, ενώ ποσοστό 2 των ΚΑΠ διατίθεται στο Ταμείο Αλληλοβοήθειας υπαλλήλων του Υπουργείου Εσωτερικών (άρθρο 18 Ν 3345/2005). Ποσοστό των ΚΑΠ που καθορίζεται με κοινή υπουργική απόφαση, αποδίδεται στις περιφερειακές ενώσεις δήμων και στην κεντρική ένωση δήμων Ελλάδος (άρθρο 282 παρ. 8 και 11 Ν 3852/2010). 17

Κατά τη διάρκεια εφαρμογής του Αναπτυξιακού Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ» του Ν 3274/2004, ποσοστό 10% των ΚΑΠ που γράφονται στον τακτικό προϋπολογισμό του κράτους διατίθεται για τη χρηματοδότηση του «ΘΗΣΕΑ» (άρθρο 8 Ν 3274/2004, όπως ισχύει). Ειδικά για το οικονομικό έτος 2009 το ποσοστό αυτό δεν κατατέθηκε στο λογαριασμό του Προγράμματος «ΘΗΣΕΑΣ», αλλά αποδόθηκε στους δήμους και στις κοινότητες κατά τη διαδικασία κατανομής των ΚΑΠ (άρθρο 46 παρ. 1α Ν 3756/2009). Το ποσό που απομένει ύστερα από τη διάθεση των παραπάνω ποσοστών καθώς και των ποσών που προορίζονται για τους παιδικούς σταθμούς, τα αθλητικά κέντρα και τους σχολικούς τροχονόμους κατανέμεται στους ΟΤΑ με βάση τα κριτήρια που ορίζει η κοινή υπουργική απόφαση της παρ. 3 του άρθρου 259 του Ν 3852/2010, όπως ισχύει. Με μέριμνα του Υπουργείου Εσωτερικών δημιουργείται στην Τράπεζα της Ελλάδος ειδικός λογαριασμός με τίτλο «Αποδοχές προσωπικού δήμων», από τον οποίο καταβάλλονται οι αποδοχές του μόνιμου προσωπικού και του προσωπικού με σχέση εργασίας αορίστου χρόνου των δήμων καθώς και οι αποδοχές του προσωπικού ειδικών θέσεων, δηλαδή των μετακλητών υπαλλήλων, των δικηγόρων και των ειδικών συμβούλων, ειδικών συνεργατών και επιστημονικών συνεργατών (άρθρο 49 παρ. 1 Ν 3979/2011). Ο ανωτέρω λογαριασμός πιστώνεται κατά προτεραιότητα κάθε μήνα από τους ΚΑΠ που προορίζονται για την κάλυψη λειτουργικών δαπανών (άρθρο 49 παρ. 2 Ν 3979/2011). Ο χρόνος έναρξης εφαρμογής των ανωτέρω διατάξεων καθορίζεται με κοινή υπουργική απόφαση, με την οποία ρυθμίζονται και οι αναγκαίες λεπτομέρειες για την εφαρμογή τους (άρθρο 49 παρ. 3 Ν 3979/2011). Οι αποδοχές του προσωπικού με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου των δήμων, όλου του προσωπικού των δημοτικών ΝΠΔΔ και όλου του προσωπικού των ανταποδοτικών υπηρεσιών των δήμων, καταβάλλονται από τους δήμους και τα νομικά τους πρόσωπα, μπορεί όμως με υπουργική απόφαση να υπαχθούν και αυτές στη διαδικασία καταβολής μέσω του ανωτέρω τραπεζικού λογαριασμού (άρθρο 49 παρ. 4 και 5 Ν 3979/2011). Το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι» που εφαρμοζόταν κατά την 31/12/2011 με την ΚΥΑ 1605/οικ.385/2011 (ΦΕΚ 17/Β), στα πλαίσια της 18

πράξης του ΕΣΠΑ «Εναρμόνιση οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής μέσω παροχής κατ οίκον υπηρεσιών φροντίδας σε εξαρτώμενα μέλη των οικογενειών ανέργων και αναγνωρισμένα επαπειλούμενων με ανεργία εργαζομένων που ωφελούνται από ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης», παρατάθηκε αρχικά έως την 30η Ιουνίου 2012 (άρθρο 2 παρ. 6α ΠΝΠ της 31/12/2011), στη συνέχεια έως την 30η Σεπτεμβρίου 2012 (άρθρο 1 ΠΝΠ της 14/06/2012, ΦΕΚ 135/Α), ακολούθως μέχρι 31/3/2013 (άρθρο δεύτερο παρ. 1 Ν 4087/2012, ΦΕΚ 196/Α), ύστερα μέχρι 30/9/2013 (άρθρο 20 παρ. 2 Ν 4147/2013), μετά μέχρι 30/9/2014 (άρθρο 127 Ν 4199/2013) και τέλος μέχρι 31/12/2015 (άρθρο 64 παρ. 1 Ν 4277/2014). Για τη χρηματοδότηση του προγράμματος κατά το χρονικό διάστημα 1/10/2013-30/9/2014 διατέθηκαν, μεταξύ άλλων πόρων, και έσοδα από τους ΚΑΠ του άρθρου 259 του Ν 3852/2010 (άρθρο 127 περίπτ. ΣΤ Ν 4199/2013). Για τη χρηματοδότηση του προγράμματος κατά το χρονικό διάστημα 1/10/2014-31/12/2015 διατίθενται επίσης, μαζί με άλλους πόρους, έσοδα από τους ΚΑΠ του άρθρου 259 του Ν 3852/2010 (άρθρο 64 παρ. 1 Ν 4277/2014). Η δράση «Εναρμόνιση της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής 2014-2015» μπορεί να χρηματοδοτείται και από εθνικούς πόρους του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών (άρθρο 107 Ν 4314/2014). Οι δήμοι και τα νομικά τους πρόσωπα που θα αποφασίσουν τη συνέχιση του προγράμματος από 1/1/2016 και μετά, μπορούν από το Σεπτέμβριο του έτους 2015 να συνάπτουν συμβάσεις παροχής υπηρεσιών του προγράμματος «Βοήθεια στο Σπίτι», ως πάροχοι των ειδικότερων προγραμμάτων: α) «Κατ οίκον φροντίδα συνταξιούχων» για τους δικαιούχους συνταξιούχους και β) «Κατ οίκον κοινωνική φροντίδα» για δικαιούχους οικονομικά αδύναμους, ηλικιωμένους, ανασφάλιστους και ΑμεΑ. Οι συμβάσεις συνάπτονται με την ΕΕΤΑΑ (άρθρο 127 περίπτ. Η Ν 4199/2013, όπως αυτή αντικαταστάθηκε από το άρθρο 64 παρ. 1 Ν 4277/2014). Τα χρηματικά πρόστιμα που καταβάλλονται από το ελληνικό κράτος λόγω παραβιάσεων της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα και την επεξεργασία των αστικών λυμάτων, εφόσον απορρέουν από πράξεις ή 19

παραλείψεις φυσικών ή νομικών προσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, επιβάλλονται σε βάρος των ΟΤΑ ή των νομικών τους προσώπων και παρακρατούνται από τους ΚΑΠ (άρθρα 44 και 45 παρ. 5 Ν 4042/2012, ΦΕΚ 24/Α). Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας συγχώνευσης των φορέων ΦΟΔΣΑ στον περιφερειακό σύνδεσμο, οι περιφερειακοί σύνδεσμοι ΦΟΔΣΑ χρηματοδοτούνται για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών από τους ΚΑΠ των δήμων, με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών μετά από γνώμη της ΚΕΔΕ (άρθρο 17 παρ. 3 Ν 4071/2012). Από 1/7/2013 η δαπάνη μεταφοράς των μαθητών από τον τόπο διαμονής τους στο σχολείο φοίτησης βαρύνει τους προϋπολογισμούς των Περιφερειών. Από την ανωτέρω ημερομηνία οι απαιτούμενες πιστώσεις για την κάλυψη της δαπάνης αυτής καθώς και των υφισταμένων μέχρι την ίδια ημερομηνία οφειλών των Περιφερειών για τη μεταφορά μαθητών, μεταφέρονται με κοινή υπουργική απόφαση από πόρους των δήμων στους ΚΑΠ των Περιφερειών. Με προεδρικό διάταγμα καθορίζεται από 1/1/2014 η ποσοστιαία αύξηση των ΚΑΠ των Περιφερειών που προέρχονται από το φόρο εισοδήματος και το ΦΠΑ σε βάρος των αντίστοιχων ΚΑΠ των δήμων (άρθρο έβδομο Ν 4089/2012). γ. Τα έσοδα από τους ΚΑΠ κατανέμονται στους ΟΤΑ μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, όπου μέχρι την έναρξη της ισχύος του Ν 4038/2012 ετηρούντο ειδικοί λογαριασμοί με τους τίτλους «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων για κάλυψη λειτουργικών και λοιπών δαπανών» και «Κεντρικοί Αυτοτελείς Πόροι των Δήμων για κάλυψη επενδυτικών δαπανών» (άρθρο 259 παρ. 3 και 4 Ν 3852/2010). Από την έναρξη της ισχύος του Ν 4038/2012 τηρείται ένας μόνο λογαριασμός με τον τίτλο «Κεντρικοί αυτοτελείς πόροι των δήμων» (άρθρα 2 παρ. 7 Ν 4038/2012 και 9 παρ. 12 Ν 4071/2012). Η απόδοση των ανωτέρω εσόδων από τον κρατικό προϋπολογισμό γίνεται με ισόποσες μηνιαίες προκαταβολές και η τελική εκκαθάριση γίνεται με βάση τα απολογιστικά στοιχεία εσόδων του αντίστοιχου οικονομικού έτους. Η κατανομή των εσόδων στους δικαιούχους γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών (άρθρο 259 παρ. 5 Ν 3852/2010). Η διαδικασία αυτή (τελική 20

εκκαθάριση) δεν είχε εφαρμογή για τα έτη 2009 έως 2013. Ως τελικές αποδόσεις εσόδων από τον τακτικό προϋπολογισμό στους ΟΤΑ α βαθμού κατά τα ανωτέρω έτη λογίζονται τα ποσά που αποδόθηκαν με προκαταβολές βάσει των προεκτιμώμενων εσόδων ανά έτος (άρθρο 14 Ν 4224/2013). Από το ποσό των ΚΑΠ που αναλογεί σε κάθε ΟΤΑ παρακρατούνται: αα) Οι εισφορές των ΟΤΑ προς τους συνδέσμους των οποίων είναι μέλη, εφόσον δεν καταβλήθηκαν εντός του οικείου οικονομικού έτους. Η παρακράτηση ενεργείται με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του συνδέσμου που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των μελών του ή με ομόφωνη απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής, εάν έχει μεταβιβασθεί σε αυτή η σχετική αρμοδιότητα (άρθρο 23 παρ. 6 Ν 3536/2007). Με όμοια απόφαση μπορεί κατ εξαίρεση να παρακρατούνται από τους ΚΑΠ οι εισφορές των μελών του τρέχοντος έτους, είτε μετά από απόφαση του διοικητικού συμβουλίου του συνδέσμου ή οποία λαμβάνεται με την πλειοψηφία των τριών πέμπτων (3/5) του συνολικού αριθμού των μελών του, είτε μετά από ομόφωνη απόφαση της εκτελεστικής επιτροπής, εάν έχει μεταβιβασθεί σε αυτή η σχετική αρμοδιότητα (άρθρο 23 παρ. 6 Ν 3536/2007). Ο Ελεγκτής Νομιμότητας αφού ελέγξει τη νομιμότητα των παραπάνω αποφάσεων του συνδέσμου, εκδίδει σχετική διαπιστωτική πράξη μέσα σε ένα μήνα το αργότερο από την περιέλευσή τους σε αυτόν. Οι αποφάσεις για την παρακράτηση των εισφορών πρέπει να υποβάλλονται στο Υπουργείο Εσωτερικών το αργότερο έως το τέλος Μαρτίου (άρθρο 23 παρ. 6 Ν 3536/2007). Παρακράτηση από τους ΚΑΠ άλλων πόρων του συνδέσμου (βλέπε άρθρο 27 παρ. 1 Ν 2130/93) δεν προβλέπουν οι διατάξεις του ισχύοντος ΔΚΚ, όπως συμπληρώθηκαν με τις διατάξεις του Ν 3536/2007 (Εγκ. ΥΠΕΣΔΔΑ 19189/3-4-2007). ββ) Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς την ΕΥΔΑΠ (άρθρο 16 παρ. 2 Ν 2307/95). γγ) Οι οφειλές από δάνεια που έχει χορηγήσει το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (άρθρο 9 ΠΔ 169/2013, ΦΕΚ 272/Α). 21

δδ) Η ετήσια εισφορά στο ΤΑΔΚΥ - ήδη ΕΤΕΑ (άρθρο 3 παρ. 3 Ν 1726/44). εε) Οι ληξιπρόθεσμες ασφαλιστικές εισφορές προς το ΙΚΑ-ΕΤΑΜ. Οι εισφορές αυτές παρακρατούνται υποχρεωτικά από το ΤΠκΔ ύστερα από ειδοποίηση του ασφαλιστικού φορέα, η οποία υποβάλλεται μέσα σε δέκα (10) ημέρες από τη λήξη της προθεσμίας καταβολής των εισφορών (άρθρο 22 παρ. 2 Ν 2434/96, ΦΕΚ 188/Α). στστ) Οι ετήσιες εισφορές των δήμων ή τα τέλη προς τους ΦΟΔΣΑ, εάν τα παρακρατούμενα από τη ΔΕΗ ή τον εναλλακτικό προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας ποσά από το τέλος καθαριότητας και φωτισμού δεν επαρκούν για την κάλυψη των εισφορών ή των τελών αυτών (άρθρο 17 παρ. 2β Ν 4071/2012). 22

ΤΕΛΟΣ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΥ 1. Χαρακτήρας του τέλους. Όπως προκύπτει σαφώς από το νόμο και όπως παγίως δέχεται η νομολογία (ΣτΕ 2185/2012 νομική βάση πληροφοριών ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ, ΣτΕ Ολ 60/2010 ΘΠΔΔ 2010 σελ. 298, ΣτΕ 3625/2006 ΔιΔικ 2008 σελ. 732, ΣτΕ 981/1992 ΔιΔικ 1993 σελ. 1082, ΣτΕ 4224/1988 ΕΔΚΑ 31 σελ. 88, ΣτΕ 2623-24 και 3850/1985 ΝοΒ 1988 σελ. 197 κ.ά.), το τέλος καθαριότητας έχει ανταποδοτικό χαρακτήρα, δεδομένου ότι στους υπόχρεους για την καταβολή του ο δήμος προσφέρει ειδική και συγκεκριμένη αντιπαροχή: την υπηρεσία καθαριότητας και αποκομιδής των απορριμμάτων (Θεοχαρόπουλου Λ., Φορολογικόν Δίκαιον, 1981, σελ. 14 επ., Καψιμάλη Γ., Ανταποδοτικές Υπηρεσίες των Δήμων και Κοινοτήτων, ΕΤΑ 1987, σελ. 301). Αντίθετα, για το τέλος φωτισμού, πριν αυτό ενοποιηθεί με το τέλος καθαριότητας, η νομολογία έκρινε ότι πρόκειται για φόρο και όχι για ανταποδοτικό τέλος (ΣτΕ 1936/92 ΔιΔικ 1993 σελ. 1084, ΣτΕ 2624-1728 και 1729/85 ΝοΒ 1988 σελ. 197 κ.ά.). Στην έννοια της ανταποδοτικότητας εμπεριέχονται τα ακόλουθα χαρακτηριστικά του τέλους: α. Το ύψος του τέλους καθαριότητας και φωτισμού πρέπει να είναι ανάλογο του κόστους παροχής της αντίστοιχης υπηρεσίας (ΣτΕ 981/92, 2063/86) και να προσδιορίζεται αντικειμενικά με κριτήριο το βαθμό χρήσεως της υπηρεσίας από κάθε κατηγορία υποχρέων (ΣτΕ 947/86 ΝοΒ 1989 σελ. 161). Τούτο ορίζεται και ρητά άλλωστε με τη διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 25 του Ν 2539/97, σύμφωνα με την οποία οι νέοι δήμοι που προέκυψαν από συνένωση ΟΤΑ κατά τις διατάξεις του νόμου αυτού, μπορούσαν να επιβάλουν ανταποδοτικά τέλη διαφοροποιούμενα ανά δημοτικό διαμέρισμα, ανάλογα με το λειτουργικό κόστος παροχής των αντίστοιχων εξυπηρετήσεων στους κατοίκους των διαμερισμάτων. Την ίδια δυνατότητα διαφοροποίησης των τελών ανά δημοτική ή τοπική κοινότητα έχουν και οι νέοι δήμοι που συστάθηκαν από 1/1/2011 με το νόμο 3852/2010 (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 74300/28-12-2010). 23

Η διαφοροποίηση των συντελεστών του τέλους με κριτήρια που δεν έχουν σχέση με την έκταση της παρεχόμενης υπηρεσίας, αλλά με την οικονομική ή οικογενειακή κατάσταση ή τη δημοτικότητα των υποχρέων κατ αρχήν δεν είναι νόμιμη (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 16898/19-08-2010 και 77150/04-09- 1969, ΔΠρΜυτιλ 17/1980 ΝοΒ 29 σελ. 1608, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 100446/20-11- 75). Σύμφωνα όμως με τις διατάξεις της παρ. 3 του άρθρου 202 του ισχύοντος ΔΚΚ (Ν 3463/2006) είναι δυνατή, ύστερα από απόφαση του δημοτικού συμβουλίου που λαμβάνεται με την απόλυτη πλειοψηφία του συνολικού αριθμού των μελών του, η μείωση των δημοτικών φόρων ή τελών σε ποσοστό μέχρι 50% ή και η απαλλαγή από αυτούς για τους άπορους, τα άτομα με αναπηρίες και τους πολύτεκνους, όπως η ιδιότητά τους οριοθετείται από την κείμενη νομοθεσία. Η απόφαση του συμβουλίου εκδίδεται ύστερα από εισήγηση του συμβουλίου της δημοτικής ή τοπικής κοινότητας (άρθρα 83 παρ. 4 και 84 παρ. 3 Ν 3852/2010) και ως κανονιστική πρέπει να αναρτάται στο διαδίκτυο (άρθρο 2 παρ. 4 περίπτ. 4 Ν 3861/2010) και να δημοσιεύεται με τοιχοκόλληση ολόκληρου του περιεχομένου της στο δημοτικό κατάστημα, όπως ορίζουν οι διατάξεις του άρθρου 66 του ΒΔ 24/09-20/10/1958, διαφορετικά είναι ανυπόστατη (ΣτΕ 201/2009 ΔιΔικ 2010 σελ. 967). Εάν το ποσό του καταβαλλόμενου τέλους είναι προφανώς δυσανάλογο σε σχέση με το κόστος της παρεχόμενης υπηρεσίας, συντρέχει ανεπίτρεπτη συνταγματικά περίπτωση δημοτικής φορολογίας (Εγκ. ΥΠΕΣΔΔΑ 904/08-01- 2001, Εγκ. Υπ. Εσωτ. 107781/12-12-1969, Θεοχαρόπουλου Λ., Φορολογικόν Δίκαιον, 1981, σελ. 24). β. Τα έσοδα από το τέλος καθαριότητας και φωτισμού μπορούν να διατίθενται κατ αρχήν μόνο για τη χρηματοδότηση της αντίστοιχης υπηρεσίας και όχι για άλλες δαπάνες του δήμου (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 31727/13-04-1978), ενώ, αντίστροφα, όλες οι δαπάνες των υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού πρέπει να καλύπτονται υποχρεωτικά από το αντίστοιχο τέλος (άρθρο 17 Ν 1080/80). γ. Ουσιώδη στοιχεία του τέλους, όπως ο φορολογικός συντελεστής κατά κατηγορία υπόχρεων, ρυθμίζονται με τυπική διοικητική πράξη (απόφαση του δημοτικού συμβουλίου) και όχι με τυπικό νόμο, όπως επιτάσσει το σύνταγμα (άρθρο 78 παρ. 4), όταν πρόκειται για φόρο (ΔΕφΑθην 101/2012 ΔιΔικ 2013 24

σελ. 149). Οι αποφάσεις ωστόσο των δημοτικών συμβουλίων περί επιβολής του τέλους και καθορισμού του συντελεστή πρέπει να μην υπερβαίνουν τα ακραία όρια της εξουσίας που παρέχει σε αυτά ο νόμος και να μη θεσπίζουν αδικαιολόγητες ρυθμίσεις που αντιβαίνουν στο κοινό περί δικαίου αίσθημα (Εγκύκλιοι Υπ. Εσωτ. 77150/04-06-1969 και 107781/12-12-1969). Παρά τον ανταποδοτικό του χαρακτήρα, το τέλος καθαριότητας και φωτισμού καταβάλλεται υποχρεωτικά από όλους τους κατοίκους του δήμου και όχι μόνον από όσους επιθυμούν να κάνουν ή κάνουν πράγματι χρήση της σχετικής υπηρεσίας (ΣτΕ 1620/2012 ΕΔΔΔΔ 2012 σελ. 756, Θεοχαρόπουλου Λ., Φορολογικόν Δίκαιον, 1981, σελ. 26). Συγκεκριμένα, έχει γίνει δεκτό, ότι η καταβολή του τέλους δεν εξαρτάται από τη χρησιμοποίηση ή μη της παρεχόμενης υπηρεσίας, ούτε από την πλημμελή εξυπηρέτηση ή την εξ ολοκλήρου έλλειψη εξυπηρέτησης ενός ή περισσότερων ακινήτων της περιοχής ή από την πλημμελή λειτουργία των υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού (ΣτΕ 947/86 ΝοΒ 1989 σελ. 161, ΣτΕ 2623-2624/1985 ΝοΒ 1988 σελ. 197, ΤρΔΠρΠειρ 4047/91 ΔιΔικ 1992 σελ. 458). Παλαιότερα εξάλλου γινόταν δεκτό, ότι του τέλους δεν εξαιρούνται τα ακίνητα που παραμένουν κλειστά και δεν χρησιμοποιούνται, διότι η επιβολή του δεν αφορά μόνο στην περισυλλογή και αποκομιδή των απορριμμάτων, που προέρχονται από τα ακίνητα, αλλά και στην καθαριότητα των κοινόχρηστων χώρων (Γνωμ. ΝΣΚ 845/1969). Ήδη με τις διατάξεις της παρ. 14 του άρθρου 9 του Ν 2503/97, όπως αυτές αντικαταστάθηκαν από την παρ. 1 του άρθρου 5 του Ν 3345/2005, ορίζεται ότι ακίνητα (στεγασμένοι ή μη χώροι) που δεν χρησιμοποιούνται και δεν ηλεκτροδοτούνται, απαλλάσσονται (υποχρεωτικά) των δημοτικών τελών καθαριότητας για όσο χρόνο παραμένουν κλειστά. Για το σκοπό αυτό υποβάλλεται στο δήμο υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη ή του νομίμου εκπροσώπου του και σχετική βεβαίωση της ΔΕΗ (Εγκ. ΥΠΕΣΔΔΑ 35692/14-7-2005). Σε περίπτωση που διαπιστώνεται χρησιμοποίηση του ακινήτου για το ανωτέρω χρονικό διάστημα, επιβάλλεται σε βάρος των υποχρέων ολόκληρο το αναλογούν τέλος που αντιστοιχεί σε κάθε κατηγορία ακινήτου μαζί με το 25

σχετικό πρόστιμο, αναδρομικά από το χρόνο απαλλαγής (άρθρο 5 παρ. 1 Ν. 3345/2005). Η απαλλαγή ισχύει από την ημερομηνία κατάθεσης στο δήμο των ανωτέρω δικαιολογητικών (υπεύθυνη δήλωση, βεβαίωση της ΔΕΗ) και όχι από προγενέστερη ημερομηνία, δεδομένου ότι η μη χρήση του ακινήτου δεν μπορεί να ελεγχθεί αναδρομικά από το δήμο (Έγγρ. Υπ. Εσωτ. 50329/19-12- 2014). 2. Καθορισμός του συντελεστή. α. Το τέλος καθαριότητας και φωτισμού επιβάλλεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου «για την αντιμετώπιση των δαπανών παροχής υπηρεσιών καθαριότητας και φωτισμού καθώς και κάθε άλλης δαπάνης από παγίως παρεχόμενες στους πολίτες δημοτικές ή κοινοτικές υπηρεσίες ανταποδοτικού χαρακτήρα» (άρθρο 25 παρ. 12 Ν 1828/89). Η κάλυψη των δαπανών καθαριότητας και φωτισμού των κοινόχρηστων χώρων από το τέλος αυτό είναι υποχρεωτική (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 3958/20-01- 1989). Τούτο ορίζεται άλλωστε ρητά και στο άρθρο 17 του Ν 1080/80, σύμφωνα με το οποίο το τέλος καθαριότητας πρέπει να καλύπτει υποχρεωτικά όλες γενικά τις δαπάνες διεξαγωγής, λειτουργίας και βελτίωσης της αντίστοιχης υπηρεσίας (αποδοχές, εξοπλισμός, συντήρηση και επισκευές κ.λ.π.). Σύμφωνα με την ίδια διάταξη, η παράλειψη του συμβουλίου να καθορίσει το τέλος στο κατάλληλο ύψος, συνιστά βαρεία παράβαση καθήκοντος και επισύρει κατά των μελών του την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 142 και 147 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (άρθρα 233 και 237 αντίστοιχα του Ν 3852/2010). Η επέκταση του τέλους για την κάλυψη των δαπανών και άλλων υπηρεσιών ανταποδοτικού χαρακτήρα ανήκει στην απόλυτη διακριτική ευχέρεια του δημοτικού συμβουλίου (Εγκ. Υπ. Εσωτ. 3958/20-01-1989). Σύμφωνα όμως με την Εγκύκλιο του Υπουργείου Εσωτερικών 23845/15-4- 2008, οι διατάξεις της παρ. 12 του άρθρου 25 του Ν 1828/89 αναφέρονται μόνο στις υπηρεσίες καθαριότητας και φωτισμού και όχι σε άλλες λειτουργίες άσχετες με τις υπηρεσίες αυτές. 26

Η απόφαση του δημοτικού συμβουλίου έχει κανονιστικό χαρακτήρα (ΣτΕ 4667/87 ΝοΒ 1990 σελ. 748), εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της οικονομικής επιτροπής βάσει του άρθρου 72 παρ. 1ζ του Ν 3852/2010 (Έγγρ. Υπ. Εσωτ. 7661/9-5-2012) και δημοσιεύεται κατά τον τρόπο που ορίζει το άρθρο 66 του ΒΔ της 24/9-20/10/1958, δηλαδή με ανάρτηση ολόκληρου του κειμένου της στο δημοτικό κατάστημα για την οποία συντάσσεται αποδεικτικό υπογραφόμενο από το διενεργήσαντα την ανάρτηση και από δύο ευκρινώς κατονομαζόμενους μάρτυρες (ΣτΕ 1513/2012, 83/2012 νομική βάση πληροφοριών ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ, ΣτΕ 1742/2004 ΔιΔικ 2006 σελ. 396, ΣτΕ 4/2003 ΔιΔικ 2005 σελ. 1198, ΣτΕ 50/2002 ΔιΔικ 2003 σελ. 927, ΣτΕ 191/92 ΔιΔικ 1993 σελ. 492), διαφορετικά είναι ανυπόστατη, ισχύει δε για ένα ή περισσότερα ημερολογιακά έτη που ορίζονται στην ίδια απόφαση (άρθρο 1 παρ. 2 Ν 25/75). Από 15/03/2011 η απόφαση δημοσιεύεται υποχρεωτικά και στο διαδίκτυο (άρθρα 2 και 10 Ν 3861/2010, ΦΕΚ 112/Α). Εφόσον με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου καθορίζεται διαφορετικός συντελεστής του τέλους ανά δημοτική ή τοπική κοινότητα και όχι ένας ενιαίος συντελεστής για ολόκληρη τη διοικητική περιφέρεια του δήμου, η απόφαση αυτή είναι ακυρωτέα εάν δεν προσκλήθηκαν στη συνεδρίαση οι πρόεδροι των δημοτικών και τοπικών κοινοτήτων ή οι εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων, στη διοικητική περιοχή των οποίων καθορίζεται ξεχωριστός συντελεστής (ΣτΕ 2185/2012 νομική βάση πληροφοριών ΝΟΜΟΤΕΛΕΙΑ). Στην περίπτωση των δήμων που προκύπτουν από συνένωση, νομίμως ο νέος δήμος προβαίνει στη βεβαίωση και είσπραξη του τέλους βάσει προηγούμενων αποφάσεων που εκδόθηκαν από τους συγχωνευθέντες ΟΤΑ, αφού υπεισέρχεται στη θέση τους ως καθολικός διάδοχος (ΣτΕ 3715/2012 ΔιΔικ 2013 σελ. 48). β. Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 1 του Ν 25/75, η απόφαση του συμβουλίου για τον καθορισμό του τέλους λαμβάνεται το μήνα Οκτώβριο, κοινοποιείται στη ΔΕΗ ή στον εκάστοτε προμηθευτή ηλεκτρικής ενέργειας μέχρι την 30η Νοεμβρίου και αρχίζει να εφαρμόζεται από 1ης Ιανουαρίου του επόμενου έτους. Οι προθεσμίες αυτές είναι ενδεικτικές και η τυχόν υπέρβασή τους για εύλογο χρονικό διάστημα, δεν προκαλεί ακυρότητα των σχετικών 27