IX ΠεΡιεχΟμενα 1 Εισαγωγή 1 1.1 Δικανική ψυχιατρική 2 1.2 Δικανική ψυχιατρική νοσηλευτική 5 2 Θυμός, επιθετικότητα και εγκληματικότητα 7 2.1 Γενικότητες 7 2.2 Υποκείμενα συναισθήματα και συμπεριφορές 9 2.3 Νευροεπιστήμες και καταλογισμός 12 3 Ψυχιατρική των σωφρονιστικών ιδρυμάτων 17 3.1 Σωφρονισμός και ποινή 17 3.2 Η κουλτούρα της φυλακής 19 3.3 Ψυχοπαθολογία στα σωφρονιστικά ιδρύματα 20 4 Ψυχιατρικές διαταραχές και εγκληματικότητα 22 4.1 Γενικότητες 22 4.2 Ψυχιατρικά διαταραγμένοι δράστες βίαιων εγκλημάτων 23 4.3 Σχιζοφρένεια 25 4.4 Διαταραχές του θυμικού 34 4.5 Διαταραχές της προσωπικότητας 39 4.6 Νοητική υστέρηση 44 4.7 Οργανικά ψυχοσύνδρομα 49 4.8 Ειδικά σύνδρομα 53 4.9 Ειδικές πληθυσμιακές ομάδες 55 5 Ανθρωποκτονία 69 5.1 Γενικότητες 69 5.2 Επιδημιολογικά στοιχεία 70
X ΔΙΚΑΝΙΚΗ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 5.3 Σταθεροί και ευκαιριακοί παράγοντες που σχετίζονται με την ανθρωποκτονία 73 5.4 Έκθεση σε βίαια ερεθίσματα 75 5.5 Επιλογή του όπλου 75 5.6 Ψυχιατρικές απόψεις για την ανθρωποκτονία 77 5.7 Ανθρωποκτονίες με περισσότερα του ενός θύματα 79 5.8 Δράστες ανθρωποκτονιών κατά συρροή 80 5.9 Δράστες μαζικών ανθρωποκτονιών 83 5.10 Ανήλικοι δράστες μαζικών ανθρωποκτονιών 84 5.11 Δράστες ανθρωποκτονιών έξαψης 86 5.12 Δράστες λατρευτικών ανθρωποκτονιών 86 5.13 Ανθρωποκτονίες από επικίνδυνη οδήγηση 87 5.14 Ανθρωποκτονίες στο πλαίσιο τρομοκρατικών πράξεων 87 5.15 Θανατηφόρες και άλλες επιθέσεις, πλην σεξουαλικών, κατά ειδικών πληθυσμιακών ομάδων 88 6 Σεξουαλικά εγκλήματα (Εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας) 98 6.1 Γενικότητες 98 6.2 Επιδημιολογικά στοιχεία 99 6.3 Σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων 100 6.4 Σεξουαλική κακοποίηση ενηλίκων 110 6.5 Λοιπές παραφιλικές συμπεριφορές 119 7 Ψυχοδραστικές ουσίες 121 7.1 Γενικότητες 121 7.2 Επιδημιολογικά στοιχεία σχετικά με τη χρήση ψυχοδραστικών ουσιών στην Ελλάδα 124 7.3 Παράνομες ψυχοδραστικές ουσίες και εγκληματικότητα 125 7.4 Οινόπνευμα και βία 148 7.5 Άλλες διαταραχές που σχετίζονται με την εξάρτηση 156
8 Εγκλήματα κατά της ιδιοκτησίας, της περιουσίας και κοινώς επικίνδυνα εγκλήματα 161 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ XI 8.1 Γενικότητες 161 8.2 Εμπρησμοί και εμπρηστές 161 8.3 Κλοπή 165 9 Επικινδυνότητα 168 9.1 Γενικότητες 168 9.2 Οι «επικίνδυνοι» ασθενείς μετά την έξοδο από το νοσηλευτικό ίδρυμα 169 9.3 Ερευνητικά δεδομένα στην εκτίμηση της επικινδυνότητας 171 9.4 Κλινικές έναντι ασφαλιστικών μεθόδων 173 9.5 Πρόβλεψη της επικινδυνότητας 174 9.6 Εκτίμηση της αυτοκτονικής συμπεριφοράς 175 9.7 Εκτίμηση της δυνητικής επικινδυνότητας προς τρίτους 176 9.8 Διαχείριση της κρίσης 177 9.9 Βασική δομή μεθοδολογίας διαχείρισης κρίσης στην Ψυχιατρική 178 9.10 Παράγοντες αποτυχίας στην ακριβή πρόβλεψη της επικινδυνότητας 180 10 Στοιχεία θεραπευτικής ψυχιατρικά διαταραγμένων παραπτωματιών και βίαιων ασθενών 184 10.1 Ενδονοσοκομειακή βία και μέθοδοι αντιμετώπισής της 184 10.2 Το περιβάλλον του νοσηλευτικού ιδρύματος 185 10.3 Ο περιορισμός ως μέθοδος αντιμετώπισης του βίαιου ασθενούς: απομόνωση και καθήλωση 186 10.4 Το προσωπικό ως περιβάλλον 189 10.5 Μεθοδολογία προσέγγισης του βίαιου ασθενούς 190 10.6 Φαρμακευτική αντιμετώπιση του βίαιου ασθενούς 192 10.7 Ηλεκτροσπασμοθεραπεία σε επείγουσες καταστάσεις 192 10.8 Γενικές αρχές φαρμακευτικής αντιμετώπισης συνδρόμων που σχετίζονται με την εκδήλωση παθολογικής βίας 194
XII ΔΙΚΑΝΙΚΗ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ 10.9 Ψυχοθεραπευτική προσέγγιση του βίαιου ασθενούς 194 10.10 Ψυχοθεραπευτικές μέθοδοι 194 10.11 Χορήγηση ψυχοτρόπων φαρμάκων σε σωφρονιστικά καταστήματα 199 11 Ψυχιατρική και ποινικές διαδικασίες 201 11.1 Γενικότητες 201 11.2 Ιστορική πορεία της έννοιας της ικανότητας για καταλογισμό 204 11.3 Ικανότητα για καταλογισμό 207 11.4 Επιδημιολογικά στοιχεία από την Ευρωπαϊκή Ένωση 211 11.5 Αξιολόγηση της ψυχικής υγείας του κατηγορουμένου ως τμήμα της ποινικής διαδικασίας 212 11.6 Μεθοδολογία εκτίμησης της ικανότητας καταλογισμού 216 11.7 Δομές για την εκτίμηση της ψυχικής νόσου στους παραβατικούς πληθυσμούς. Παρούσα κατάσταση προτάσεις 223 11.8 Ο ψυχικά διαταραγμένος δράστης μετά τη διάγνωση της νόσου 226 11.9 Μετακίνηση από τη φυλακή στο ψυχιατρείο 226 11.10 Προβλήματα σχετικά με την αξιολόγηση της ψυχικής νόσου του διαταραγμένου εγκληματία 228 11.11 Ψυχική νόσος ποινικό σύστημα και κοινωνικό σύνολο 228 12 Ψυχολογική αυτοψία 231 12.1 Γενικότητες 231 12.2 Μεθοδολογία της ψυχολογικής αυτοψίας θύματος και δράστη 233 13 Ψυχιατρική και αστικές διαδικασίες 243 13.1 Γενικότητες 243 13.2 Ικανότητα για δικαιοπραξία 243 13.3 Συναίνεση του ασθενούς στη θεραπεία 248 13.4 Ακούσια νοσηλεία 249 13.5 Ασθενείς υποκείμενοι σε δικαστική συμπαράσταση 250 13.6 Aμέλεια στην Ψυχιατρική 251
14 Ψυχιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη 254 14.1 Πραγματογνώμονες 254 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ XIII 14.2 Αξιολόγηση κατηγορουμένου για παράσταση σε δίκη 255 14.3 Η ψυχιατροδικαστική πραγματογνωμοσύνη 264 14.4 Διαγνώσεις στην Ψυχιατροδικαστική 267 14.5 Δομή σύνταξης έκθεσης ψυχιατροδικαστικής πραγματογνωμοσύνης 268 14.6 Διενέργεια πραγματογνωμοσύνης για αστικές δικαιοπραξίες 271 14.7 Πραγματογνωμοσύνη σε περίπτωση ατυχήματος 271 14.8 Ο πραγματογνώμονας στο δικαστήριο 272 15 Θέματα δεοντολογίας κατά την άσκηση της δικανικής ψυχιατρικής 275 15.1 Γενικότητες 275 15.2 Η ουδετερότητα του πραγματογνώμονα 277 15.3 Αντιμεταβίβαση κατά τη θεραπευτική αντιμετώπιση παραπτωματικών πληθυσμών 277 15.4 Το δικαίωμα στη θεραπεία 278 15.5 Ιατρικό απόρρητο 279 15.6 Πρόσβαση του ασθενούς στον ιατρικό του φάκελο 280 15.7 Προβλήματα δεοντολογίας σε ειδικές περιπτώσεις 281 15.8 Γραφείο και επιτροπή προστασίας των δικαιωμάτων των ατόμων με ψυχικές διαταραχές (σχετική νομοθεσία) 284 Βιβλιογραφία 288 Ευρετήριο 333