ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ -----

Βαθμός Ασφαλείας : ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΕΡΕΥΝΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ ----- ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ Δ/ΝΣΗ Α/ΘΜΙΑΣ & Β/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠ/ΣΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ Να διατηρηθεί μέχρι: Αρναία: 10/7/2017 Αριθμ. Πρωτ: 50 Ταχ. Δ/νση: Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρναίας Τ.Κ. Πόλη: Αρναία, ΤΚ 63074 Τηλέφωνα: 2372023231, 2372023184,2372022632 6972488463 Ιστοσελίδα: http://users.sch.gr/aparaske/site5/wordpress E-mail: 3ekpess@dipe.chal.sch.gr E-mail: ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥ 3 ΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Π.Ε. ΝΟΜΟΥ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ aparaske@sch.gr ΠΡΟΣ: Υπουργείο Παιδείας Έρευνας κ Θρησκευμάτων Γενική Διεύθυνση Σπουδών Π κ Δ Εκπ/σης Διεύθυνση Σπουδών κ Προγραμμάτων & Οργάνωσης ΠΕ, Τμήμα Α Σπουδών & Εφαρμογής προγραμμάτων Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) Δια μέσου της Περιφερειακής Διεύθυνσης Α/θμιας κ Β/θμιας Εκπ/σης Κεντρικής Μακεδονίας ΚΟΙΝ.: 1. Διεύθυνση Α/θμιας Εκπ/σης Χαλκιδικής 2. Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπ/σης ΑΠΘ- -(Εργαστήριο Ψηφιακής Ανάλυσης και Σχεδιασμού Εργαλείων Μάθησης) 3. Κέντρο Ψηφιακής Γεωγραφικής Εκπαίδευσης 4. Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους 5. ΚΠΕ Αρναίας 6. Μουσείο Σχολικής ζωής κ εκπαίδευσης 7.Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής 8. Δρ. Γουλή Δημήτριο 1

ΘΕΜΑ: Υποβολή πρότασης έγκρισης υλοποίησης προαιρετικού ετήσιου Διεπιστημονικού εκπαιδευτικού προγράμματος με θέμα: Οι μαθητές των Δημοτικών σχολείων της 3ης ΠΕ Χαλκιδικής ανακαλύπτουν και μελετούν την τοπική τους ιστορία μέσα από τη διερεύνηση ιστορικών πηγών του τόπου τους Ο Σχολικός Σύμβουλος, 3 ης Περιφέρειας Χαλκιδικής, Δρ. Απόστολος Παρασκευάς σε συνεργασία με: 1. Τη Διεύθυνση Α/θμιας Εκπαίδευσης της Περιφερειακής Ενότητας Χαλκιδικής 2. Το Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης του Α.Π.Θ (Εργαστήριο Ψηφιακής Ανάλυσης και Σχεδιασμού Εργαλείων Μάθησης) 3. Την Εφορεία Αρχαιοτήτων Χαλκιδικής και Αγίου Όρους 4. Το Κέντρο Ψηφιακής Γεωγραφικής Εκπαίδευσης 5. Το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αρναίας (ΚΠΕ Αρναίας) 6. Το Μουσείο Σχολικής ζωής και Εκπαίδευσης 7. Την Ιστορική και Λαογραφική Εταιρεία Χαλκιδικής 8. Το Διευθυντή του 67 ου ΔΣ Θεσσαλονίκης, Δρ. Γουλή Δημήτριο Και την υποστήριξη του Δήμου Αριστοτέλη, του Αριστοτέλειου Πνευματικού Κέντρου Ιερισσού και της Ιεράς Μητρόπολης Ιερισσού, Αγίου Όρους και Αρδαμερίου. σας υποβάλλουμε για έγκριση- αδειοδότηση την περιγραφή του διεπιστημονικού εκπαιδευτικού προγράμματος με θέμα: Οι μαθητές των Δημοτικών σχολείων της 3ης ΠΕ Χαλκιδικής ανακαλύπτουν και μελετούν την τοπική τους ιστορία μέσα από τη διερεύνηση ιστορικών πηγών του τόπου τους Προαπαιτούμενα: Στο πλαίσιο υλοποίησης του προγράμματος σας ενημερώνουμε ότι: α) Θα υπάρχει προηγούμενη συνεννόηση με τα σχολεία και σύμφωνη γνώμη του/της Διευθυντή/τριας και του Συλλόγου Διδασκόντων, ώστε να μην παρακωλύεται το σχολικό πρόγραμμα και να διασφαλίζεται η ασφάλεια των μαθητών/τριών, β) Η συμμετοχή των μαθητών στις δραστηριότητες αυτές να είναι προαιρετική, με απόφαση του Συλλόγου Διδασκόντων, με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων/κηδεμόνων, γ) Η υλοποίηση του προγράμματος να γίνεται παρουσία των εκπαιδευτικών των σχολείων, χωρίς οποιαδήποτε οικονομική επιβάρυνση των μαθητών, και δ) Θα διασφαλιστεί η αποφυγή διάθεσης μη εγκεκριμένου υλικού καθώς και υλικού το οποίο αφορά έμμεση ή άμεση διαφήμιση, προσώπων ή φορέων. Θεωρητικό μέρος: H προσέγγιση του παρελθόντος Σύμφωνα με τις μοντέρνες παιδαγωγικές αντιλήψεις, η γνώση δεν παρέχεται, αλλά δομείται από τα σκεπτόμενα υποκείμενα μέσα από σύνθετες ενεργητικές διεργασίες διερεύνησης, κατανόησης και ερμηνείας της πραγματικότητας. Εναλλακτικές ερμηνείες της 2

πραγματικότητας μπορούν να είναι αποδεκτές, καθώς η επιστημονική αλήθεια και γνώση δεν ελέγχονται ως προς την αντικειμενικότητα, σύμφωνα με την παραδοσιακή έννοια του όρου, αλλά ως προς τη δικαίωση των όρων της ερμηνευτικής διαδικασίας. Οι μοντέρνες εκπαιδευτικές μέθοδοι ασκούν τα παιδιά στη διερεύνηση πτυχών της πραγματικότητας και στην κριτική μελέτη και αξιολόγηση διαφορετικών ερμηνειών της αναγνωρίζοντας ότι οι ερμηνείες εξαρτώνται από την ίδια την πραγματικότητα, αλλά και από το ευρύτερο ιστορικό κοινωνικό πλαίσιο των ατόμων, και ειδικότερα, από τα ερωτήματα που θέτουν. Σύμφωνα με τον μοντέρνο επιστημολογικό προσανατολισμό τους, οι μοντέρνες προσεγγίσεις της εκπαίδευσης δεν αποσκοπούν στη μετάδοση έτοιμων και μη αμφισβητήσιμων αντικειμενικών γνώσεων και στην παθητική συσσώρευση και αναπαραγωγή τους, αλλά στην ενεργοποίηση όλων των δυνατοτήτων, με τις οποίες τα παιδιά και οι νέοι, ως σκεπτόμενα κοινωνικά υποκείμενα μαθαίνουν πως να μαθαίνουν, πώς να δομούν τη γνώση, να ερμηνεύουν την πραγματικότητα και να ελέγχουν τις ερμηνείες τους μέσα σε πλαίσιο κριτικού κοινωνικού διαλόγου, ώστε να οδηγούνται όλο και πιο κοντά στην αλήθεια. Από την άλλη πλευρά, η μοντέρνα αρχαιολογία προσεγγίζει τα υλικά κατάλοιπα ως δυναμικές μορφές που διασυνδέονται με μια σειρά ιδεολογικών, θεσμικών, τεχνολογικών, οικονομικών και κοινωνικών και πολιτισμικών πλευρών του παρελθόντος, τις οποίες και αποκαλύπτουν μέσα στο πλαίσιο ερμηνείας τους στο παρόν. Τα αντικείμενα δεν μιλούν από μόνα τους, ούτε συνδέονται μόνο με το παρελθόν. Είναι αμφίδρομες σχέσεις και διαδράσεις που αναπτύσσουν οι αρχαιολόγοι μαζί τους στο παρόν, που κάνουν «τις βουβές πέτρες να μιλήσουν», σύμφωνα με τον Φρόυντ και να αποκαλύψουν ποικίλες πλευρές ενός σύνθετου και άγνωστου παρελθόντος (Freud, 1930). Η μεταμοντέρνα αρχαιολογία δεν εκλαμβάνει τα αρχαιολογικά κατάλοιπα ως άμεσα συνδεόμενα με την πραγματικότητα του παρελθόντος από την οποία προέρχονται. Η σχέση των αντικειμένων με το αρχαιολογικό-ιστορικό πλαίσιό τους έχει αποδομηθεί. Τα αντικείμενα δεν διασυνδέονται με το πλαίσιο από το οποίο προέρχονται, με βάση την εγγενή θέση τους με αρχαιολογικά και ιστορικά στοιχεία, αλλά με βάση την παρούσα αρχαιολογική δραστηριότητα και ερμηνεία. Η αρχαιολογική διασύνδεση είναι μεταφορική. Σύμφωνα με τον Tilley (1974: 73-74) (Shanks and Tilley (1992: 8 19) «Η ερμηνεία του νοήματος και της σημασίας του υλικού πολιτισμού είναι μια σύγχρονη δραστηριότητα. Το νόημα του παρελθόντος δεν εδρεύει στο παρελθόν, αλλά ανήκει στο παρόν. Αντίστοιχα, πρωταρχικό στοιχείο της αρχαιολογίας είναι η ανασκαφή και η συγγραφή και όχι το παρελθόν. Συνεπώς, ο αρχαιολόγος δεν διαβάζει, τόσο τα σημάδια του παρελθόντος, όσο εγγράφει τα σημάδια αυτά στο παρόν: δομώντας διαλόγους που πρέπει να έχουν νόημα στο παρόν και να παίζουν δραστικό ρόλο για τη διαμόρφωση του μέλλοντος. Η συγγραφή του παρελθόντος δεν είναι μία αθώα και αδιάφορη ανάγνωση ενός αυτόνομου παρελθόντος που δομείται ως αναπαράσταση. Η συγγραφή του παρελθόντος σημαίνει την έλκυσή του στο παρόν, την επανεγγραφή του στην όψη του παρόντος. Η πολιτιστική κληρονομιά και η ιστορικότητα των αντικειμένων Πολιτιστική κληρονομιά είναι η μορφοποιημένη- σε ύλη ή άυλη- συναίρεση της ζωής και της ψυχής του ανθρώπου, όπως έχει διατυπωθεί στα ποικίλα έργα των χειρών του. Το δημιούργημα φέρει τη σφραγίδα της προσωπικότητας του καλλιτέχνη, καθώς και της ευρύτερης ομάδας και κοινωνίας στην οποία ανήκει και που την καθορίζουν η κοινή καταγωγή και γλώσσα, η θρησκευτική πίστη, το φυσικό περιβάλλον, η πολιτιστική παράδοση κλπ. Πολιτιστική κληρονομιά είναι το άθροισμα αυτών των δημιουργημάτων, των οποίων η αντοχή και αξία κρίνεται από το χρόνο, δηλ. από το πλήθος των ανθρώπων που δύναται να εκφράσει. Αυτονόητη 3

είναι και η ιστορική σημασία πολλών μνημείων. Κτίρια όπου συνέβησαν γεγονότα που σηματοδότησαν την πορεία των λαών ή συνδέονται με τη ζωή και τη δράση ηγετικών μορφών της τοπικής, εθνικής ή ευρωπαϊκής ιστορίας, παίρνουν τη θέση τους στον κατάλογο της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η άυλη πολιτιστική κληρονομιά ορίζεται ως εξής: οι διαδικασίες, οι γνώσεις, οι ικανότητες και η δημιουργικότητα που έχουν αναπτύξει οι λαοί ή που έχουν κληρονομήσει, τα προϊόντα και οι πόροι, οι εκτάσεις και άλλες πτυχές του κοινωνικού και φυσικού πλαισίου, απαραίτητου για την βιωσιμότητα τους, οι διαδικασίες αυτές εμπνέουν στις ζωντανές κοινότητες το αίσθημα ανάγκης της συνέχειας σε σχέση με τις γενιές που προϋπήρξαν. Παράδοση είναι πρωτίστως η γλώσσα και τα διάφορα μνημεία λόγου, η ποίηση, τα παραμύθια, οι αφηγήσεις, οι παροιμίες, οι θρύλοι, η μουσική, ο χορός, η τοπική φορεσιά, αλλά και διάφορες μορφές τέχνης στην λαϊκή τους έκφραση: ζωγραφική, ξυλοτεχνία, λιθογλυπτική, αγγειοπλαστική, μεταλλοτεχνία, χρυσοχοΐα, διακοσμητική. Η παραδοσιακή τέχνη εκφράζεται ακόμη και μέσα από ποικίλες επινοήσεις, ευρεσιτεχνίες και κατασκευές, που δεν έχουν ίσως όλες καλλιτεχνική αξία και σκοπιμότητα, αλλά εξυπηρετούν πρακτικές ανάγκες των ανθρώπων (διάφορα εργαλεία και κατασκευές, τρόποι και μέθοδοι καλλιέργειας κλπ). Τα αντικείμενα δεν συνδέονται μόνο με το κοινωνικό πλαίσιο του παρελθόντος από το οποίο προέρχονται, αλλά και με το κοινωνικό πλαίσιο του παρόντος, μέσα στο οποίο τα παρατηρούμε, καθώς και με τα διαφορετικά ιστορικά κοινωνικά πλαίσια που έχουν μεσολαβήσει. Η ιστορική αξία των αντικειμένων δομείται με το πέρασμα του χρόνου, καθώς τα αντικείμενα λειτουργούν μέσα σε διαφορετικά ιστορικά κοινωνικά πλαίσια που έχουν μεσολαβήσει. Η ιστορικότητα και τα ιστορικά νοήματα των αντικειμένων απ όλη την πορεία της συνεχούς επαναπλαισίωσής τους, γι αυτό και οι ιστορικές αξίες των αντικειμένων δεν αποτυπώνονται μόνο στην εξωτερική μορφή τους, αλλά και σε εσωτερικά ίχνη που έχει εγχαράξει κάτω από την επιφανειακή όψη τους η συνολική πορεία τους μέσα στο χρόνο. Τα αντικείμενα λειτουργούν ως «παλίμψηστα» (Αmes, 1994: 98-106). Η ιστορικότητα των αντικειμένων δεν αφορά μόνο ή αποκλειστικά στις διασυνδέσεις τους με τις κοινωνίες που τα επινόησαν, τα κατασκεύασαν, τα χρησιμοποίησαν, τα εγκατέλειψαν, αλλά και με τις κοινωνίες που τα ανακάλυψαν, τα μελέτησαν ή εξακολουθούν να τα μελετούν, ως μαρτυρίες του παρελθόντος. Τα αρχεία μιλούν Τα αρχεία αποτελούν τμήμα της πολιτιστικής κληρονομιάς και αποτελούν πρωτογενείς πηγές, εξαιρετικά σημαντικές για την έρευνα καθώς προσφέρουν πλούσιο υλικό προς διερεύνηση. Τα σχολικά αρχεία αποτελούν ένα πολύτιμο εργαλείο που βοηθάει στην έρευνα της ιστορίας του κάθε σχολείου αλλά και της ιστορίας της εκπαίδευσης, της τοπικής ιστορίας, συμβάλλοντας στην αφύπνιση της εκπαιδευτικής μνήμης. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη συλλογή, διατήρηση, έρευνα των αρχείων αυτών και την ενσωμάτωσή τους στο διδακτικό πλαίσιο με τη μορφή σχεδίων εργασίας ή περαιτέρω με την ανάδειξή τους μέσω της δημιουργίας μουσείων μέσα στη σχολική κοινότητα. Το αρχειακό υλικό συνήθως είναι ποικίλο και περιλαμβάνει από έγγραφα (Ημερολόγια Σχολικής Ζωής, Μαθητολόγια, Πρακτικά Συνεδριάσεων), υλικό που προέρχεται από εργασίες εκπαιδευτικών και μαθητών, υλικό που χρησιμοποιήθηκε στη διδασκαλία (βιβλία, εποπτικό υλικό, όργανα) καθώς και αντικείμενα σχετικά με τη ζωή του σχολείου (θρανία, έδρες, ενδυμασίες). Το αρχείο αυτό τις περισσότερες φορές είναι σκόρπιο, αταξινόμητο και σε ακατάλληλες συνθήκες που δυσχεραίνουν την αξιοποίησή του. 4

Σκοπός του Διεπιστημονικού προγράμματος: Ο σκοπός του διεπιστημονικού εκπαιδευτικού προγράμματος είναι η ανάδειξη της τοπικής ιστορίας μέσα από την ανακάλυψη, μελέτη και παρουσίαση ιστορικών πηγών του τόπου των χωριών της Βορειοανατολικής Χαλκιδικής. Ειδικότερα οι μαθητές με τη βοήθεια των εκπαιδευτικών, αφού πρώτα επιμορφωθούν από ειδικούς στη διερεύνηση ιστορικών πηγών, στην μελέτη της τοπικής ιστορίας, συντηρητές αρχειακού-ιστορικού υλικού, στη συνέχεια θα αναζητήσουν μέσω της μελέτης ιστορικών πηγών, στοιχεία για την πολιτιστική ιστορία του χωριού τους. Στη συνέχεια αφού ολοκληρώσουν την αναζήτηση και μελέτη ιστορικού υλικού από διάφορους φορείς, θα το φωτογραφίσουν, θα το ψηφιοποιήσουν και θα αναδείξουν πτυχές της τοπικής τους ιστορίας. Επιπρόσθετα να υλοποιηθούν έρευνες πεδίου και συνεντεύξεις συγγενικών με τους μαθητές ατόμων για να διερευνηθούν οι σχέσεις που αναπτύχθηκαν με τον τόπο τους. Επιμέρους στόχοι για τους μαθητές: Επιμέρους στόχοι του διεπιστημονικού προγράμματος είναι να αποτελέσει για τους μικρούς μαθητές μια ευκαιρία για: Να διερευνήσουν την τοπική ιστορία του χωριού τους αλλά και του σχολείου τους μέσα από ιστορικές-αρχειακές πηγές (φωτογραφικό υλικό, έγγραφα, χάρτες, αλληλογραφία, προφορικές αφηγήσεις ) Να διερευνήσουν και να καταγράψουν μέσω ιστορικών πηγών χαρακτηριστικά των κατοίκων του χωριού τους όπως επαγγέλματα, συνήθειες, τόπους καταγωγής Να εξερευνήσουν την ιστορία του σχολείου τους και να μελετήσουν τα ιστορικά αντικείμενα που συνδέονται με τη μαθητική ζωή του τόπου αρχών του αιώνα Να συνδέσουν την ιστορία της οικογένειάς τους με τον τόπο Να συλλέξουν προφορικές μαρτυρίες πληροφορίες μέσω διηγήσεων τοπικού πολιτιστικού περιεχομένου Να αναπτύξουν δεξιότητες έρευνας στη συλλογή και ταξινόμηση αρχειακού υλικού Να χρησιμοποιήσουν το σχολικό αρχείο ως εκπαιδευτικό υλικό Επιμέρους στόχους για εκπαιδευτικούς Επιμέρους στόχοι του διεπιστημονικού προγράμματος είναι να αποτελέσει εκπαιδευτικούς μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για: για τους Να διερευνήσουν τρόπους αναζήτησης ιστορικών πηγών (π.χ. αρχεία σχολείων και φορέων) Να επιμορφωθούν στους τρόπους και μεθόδους προστασίας ιστορικού υλικού Να αναζητήσουν πληροφορίες μέσω της διερεύνησης του ιστορικού υλικού για τα επαγγέλματα ανθρώπων, καταγωγή, διατροφικές συνήθειες, μεταναστευτικά κύματα Να μάθουν να ψηφιοποιούν υλικό και να το «ανεβάζουν» σε διαδραστικούς ψηφιακούς χάρτες Να αναδείξουν στοιχεία της τοπικής ιστορίας του τόπου που μένουν ή εργάζονται μέσω της οργάνωσης φωτογραφικής έκθεσης 5

Σύνδεση και υλοποίηση του προγράμματος με το σχολικό πρόγραμμα Το παρών διεπιστημονικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα είναι προαιρετικό, θα συμμετέχουν σχολεία και εκπαιδευτικοί της 3 ης ΠΕ Χαλκιδικής μετά από συζήτηση όλου του προγράμματος σε σύλλογο διδασκόντων, και θα υλοποιηθεί τις ώρες του μαθήματος της Ευέλικτης ζώνης (για τις τάξεις Α,Β, Γ, Δ) και στις μεγαλύτερες τάξεις Ε κ ΣΤ θα δουλευτεί διαθεματικά μέσα από τα μαθήματα των αντίστοιχων τάξεων. Εργαλεία υλοποίησης του διεπιστημονικού προγράμματος Σημαντικό μέρος του προγράμματος βασίζεται στη διερεύνηση του αρχειακού υλικού των σχολικών μονάδων της 3 ης ΠΕ Χαλκιδικής καθώς και όλο το υλικό που έχει διατηρηθεί στα σχολεία ή σε πολιτιστικούς συλλόγους και περιλαμβάνει σχολικά αντικείμενα από τα παλιά χρόνια που μπορούν να συμβάλουν στην ανάδειξη πολιτιστικών στοιχείων του κάθε τόπου. Φάσεις του προγράμματος 1. Σχεδιασμός και περιγραφή του προγράμματος 2. Υποβολή για αδειοδότηση μέσω της Περιφερειακή Διεύθυνσης Α/θμιας κ Β/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας κ Θρησκευμάτων και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ) 3. Αποστολή της περιγραφής του διεπιστημονικού προγράμματος στα Δημοτικά Σχολεία της 3 ης ΠΕ Χαλκιδικής, τα οποία μετά από σύσκεψη του συλλόγου διδασκόντων θα αποφασίσουν τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, αποδεχόμενα τους όρους και θα προτείνουν τουλάχιστον από ένα εκπαιδευτικό που θα συμμετέχει με την τάξη του. 4. Αποτύπωση απόψεων και γνώσεων για το πρόγραμμα μέσω διαδικτυακών ερωτηματολογίων στους εκπαιδευτικούς 5. Επιμόρφωση των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών από ειδικούς 6. Εργασία των εκπαιδευτικών με τις τάξεις τους με την ανάλογη καθοδήγηση και υποστήριξη 7. Ετοιμασία των παραδοτέων από τους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς και τους μαθητές τους 8. Υλοποίηση αξιολόγησης με ερωτηματολόγια ή συνεντεύξεις 9. Διάχυση των αποτελεσμάτων της δουλειάς στην ευρύτερη εκπαιδευτική κοινότητα αλλά και στην τοπική κοινωνία 10. Παροχή βεβαιώσεων συμμετοχής μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος 11. Τελικός απολογισμός του εκπαιδευτικού προγράμματος και υποβολή απολογιστικών εκθέσεων στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας κ Θρησκευμάτων και ΙΕΠ μέσω της Περιφερειακής Διεύθυνσης Α/θμιας κ Β/θμιας Εκπ/σης Κεντρικής Μακεδονίας. Χρονική διάρκεια του προγράμματος: Η χρονική διάρκεια του προγράμματος είναι το σχολικό έτος 2017-2018 και θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο του 2017 έως τον Ιούνιο του 2018. 6

Χώροι Οι χώροι για το παραπάνω εκπαιδευτικό πρόγραμμα θα περιλαμβάνουν το ΚΠΕ Αρναίας για τις επιμορφωτικές δράσεις, τα χωριά που λειτουργούν τις συμμετέχουσες σχολικές μονάδες, το κέντρο συντήρησης Ιουστινιανός και όποιος χώρος απαιτηθεί για να συμβάλει στο πρόγραμμα. Βήματα υλοποίησης του προγράμματος Α φάση: Στην πρώτη φάση του προγράμματος θα υλοποιηθεί μια διεργασία προπαρασκευής όπου θα δοθούν συγκεκριμένες οδηγίες εργασίας στους εκπαιδευτικούς, όσον αφορά τη διερεύνηση υλικού, από διάφορους φορείς των χωριών τους (λαογραφικές εταιρείες, ιδιωτικές συλλογές, αρχεία από ηλικιωμένους κατοίκους, φωτογραφίες, παλιά αντικείμενα) αλλά και οδηγίες για την οργάνωση μιας φωτογραφικής έκθεσης αντικειμένων ή αρχείων που θα υλοποιηθεί στο τέλος του προγράμματος. Στη συνέχεια θα υλοποιηθούν επιμορφωτικά σεμινάρια 12.00-14.00 κατόπιν αδειοδότησης από την Περιφερειακή Διεύθυνση Α/θμιας κ Β/Θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας, στους συμμετέχοντες εκπαιδευτικούς και θα περιλαμβάνουν τις παρακάτω συναντήσεις και θέματα: Α επιμορφωτική συνάντηση Β επιμορφωτική συνάντηση Γ επιμορφωτική συνάντηση Δ επιμορφωτική συνάντηση Ε επιμορφωτική συνάντηση Δρ. Απόστολος Παρασκευάς (Σχολικός Σύμβουλος): Δρ. Πολυζούδη Αρχοντία (Αρχαιολόγος) : Δρ. Νίκος Μερτζιμέκης (Αρχαιολόγος): Δρ. Δημήτρης Γουλής: Δρ. Ευαγγελία Κανταρτζή (Σχολική Σύμβουλος-Πρόεδρος Μουσείου Σχολικής Ζωής κ Εκπαίδευσης): Β φάση: Στη Β φάση οι επιμορφωμένοι εκπαιδευτικοί κατόπιν συνεννόησης και σε συνεργασία με του Διευθυντές των σχολικών μονάδων, προϊσταμένους τοπικών λαογραφικών φορέων θα συνεχίσουν το προπαρασκευαστικό στάδιο με αναζήτηση ιστορικού υλικού από το οποίο θα ανακαλύψουν, μελετήσουν και αναδείξουν την τοπική ιστορία του τόπου τους. Ειδικότερα θα μελετήσουν ότι διαθέσιμη ιστορική πηγή θα βρούνε (αρχεία σχολείων, αρχεία λαογραφικών και ιστορικών ομίλων, έγγραφα σε δήμους ή κοινότητες) καθώς επίσης θα ολοκληρώσουν τις συνεντεύξεις με κατοίκους των χωριών αλλά και θα φωτογραφίσουν όλα τα αντικείμενα που αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά του χωριού τους. Οι συνεντεύξεις θα είναι δομημένες και θα αφορούν το γενεολογικό δέντρο των μαθητών. Ο στόχος θα είναι να δημιουργηθούν χάρτες μετακίνησης των οικογενειών των μαθητών ώστε να διαπιστωθεί η ποικίλη προέλευση των μελών των οικογενειών των μαθητών. Αυτό οδηγεί στην αποκάλυψη μιας «κρυμμένης» πολυπολιτισμικής προέλευσης των κατοίκων των περιοχών. 7

Γ φάση: Στη γ φάση όλο το υλικό που θα μελετηθεί θα δοθεί σε ψηφιακή μορφή στην ομάδα του κ Λαμπρινού και θα ανεβεί σε ψηφιακούς αλληλεπιδραστικούς χάρτες με τη βοήθεια των λογισμικών QGIS και ARCGIS Online για να παρουσιαστεί στο τέλος του σχολικού έτους σε ειδική τελετή είτε σε έκθεση φωτογραφίας, είτε με την μορφή χαρτών είτε παρουσιάσεων αναρτημένων σε ιστοσελίδες. Ενδεικτικό χρονοδιάγραμμα υλοποίησης δραστηριοτήτων: Χρόνος Σεπτέμβριος 2017 Οκτώβριος έως Δεκέμβριος 2017 ΦΑΣΕΙΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Σχεδιασμός και περιγραφή εκπαιδευτικού προγράμματος Υποβολή μέσω της Περιφερειακής Διεύθυνσης Α/θμιας κ Β/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας κ θρησκευμάτων και το ΙΕΠ Επιμόρφωση εκπαιδευτικών από ειδικούς Δομημένες συνεντεύξεις με κατοίκους Κατασκευή χαρτών της μετακίνησης των μελών των οικογενειών Ιανουάριος 2018 Εργασία των εκπαιδευτικών με τους μαθητές τους στο ιστορικό υλικό έως Απρίλιος 2018 Σύνδεση του υλικού αυτού με τους χάρτες όπου είναι εφικτό Μάιος 2018 Οργάνωση των παραδοτέων, υλοποίηση ανοικτής εκδήλωσηςπαρουσίασης του προγράμματος και οργάνωση της φωτογραφικής περιοδικής έκθεσης Ιούνιος 2018 Παροχή βεβαιώσεων, υλοποίηση εκδηλώσεων διάχυσης, αξιολόγηση προγράμματος, αποτίμηση προγράμματος και αποστολή εκθέσεων στο Υπουργείο Παιδείας Έρευνας κ θρησκευμάτων και το ΙΕΠ Ανθρώπινο δυναμικό-(προετοιμασία-διεξαγωγή) Το ανθρώπινο δυναμικό που θα εμπλακεί στη διαδικασία των εκπαιδευτικών δράσεων θα αποτελείται από εξειδικευμένα άτομα, που θα μπορούν να ανταποκριθούν, τόσο στην προετοιμασία, όσο και στη διεξαγωγή των εκπαιδευτικών δράσεων αλλά και της ψηφιοποίησης του παραγόμενου υλικού. 1. Αρχαιολόγοι, μουσειοπαιδαγωγοί, ειδικοί ερευνητές για την διερεύνηση ιστορικούαρχειακού υλικού, συντηρητές, φωτογράφοι 2. Εκπαιδευτικοί των Δημοτικών σχολείων της 3ης ΠΕ Χαλκιδικής 3. Εκπαιδευτικοί ειδικοί στις ΤΠΕ 4. Φοιτητές και φοιτήτριες του ΠΤΔΕ-ΑΠΘ που θα αναλάβουν την κατασκευή των γενεολογικών χαρτών των κατοίκων των περιοχών και την ανάρτηση των πληροφοριών που θα βρούνε οι εκπ/κοι με τους μαθητές τους σε διαδραστικούς χάρτες. Παραδοτέα του προγράμματος Τα παραδοτέα του προγράμματος θα περιλαμβάνουν παρουσιάσεις της δουλειάς των εκπαιδευτικών με τους μαθητές τους, τη συγγραφή κειμένου για να γίνει ένα βιβλίο, τη δημιουργία φωτογραφικής έκθεσης με ευθύνη των συμμετεχόντων εκπαιδευτικών και ψηφιακούς αλληλεπιδραστικούς χάρτες από την ομάδα του καθ. Λαμπρινού Νίκου από το ΠΤΔΕ- ΑΠΘ. 8

Διάχυση του προγράμματος Η διάχυση του προγράμματος θα γίνει είτε: 1. Με τη δημιουργία έντυπου υλικού και διανομή στα συμμετέχοντα σχολεία και φορείς της εκπαίδευσης 2. Με την μετατροπή του έντυπου υλικού σε ψηφιακό και ανάρτησή του στις σχολικές ιστοσελίδες, την ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων ή άλλων φορέων 3. Την χρήση του παραγόμενου υλικού σαν βάση για τη συνεργασία σχολείων μέσα από προγράμματα συνεργασίας etwinning και άλλων. 4. Την παρουσίαση των εργασιών των μαθητών σε δια ζώσης εκδηλώσεις στην τοπική κοινωνία 5. Την παρουσίαση όλων των εργασιών σε ειδική εκδήλωση στο τέλος του σχολικού έτους 2017-18. Συμμετέχοντα Δημοτικά Σχολεία: Από τα Δημοτικά Σχολεία της 3 ης Εκπαιδευτικής Περιφέρειας θα ζητηθεί με έγγραφη πρόσκληση η συμμετοχή του σχολείου αλλά και των εκπαιδευτικών από κάθε σχολείο αφού προηγηθεί σύλλογος διδασκόντων όπου θα μελετηθεί η παρούσα πρόταση του προγράμματος. Τα Δημοτικά σχολεία της 3ης Περιφέρειάς Χαλκιδικής είναι τα παρακάτω: Δημοτικά Σχολεία 1. ΔΣ Βαρβάρας 2. ΔΣ Ολυμπιάδας 3. ΔΣ Νεοχωρίου 4. ΔΣ Στανού 5. ΔΣ Παλαιοχωρίου 6. ΔΣ Ζερβοχωρίων 7. ΔΣ 1 ο ΔΣ Ιερισσού 8. ΔΣ Νέων Ρόδων 9. ΔΣ 2 ο Ιερισσού 10. ΔΣ Ουρανούπολης 11. ΔΣ Αρναίας 12. ΔΣ Μεγάλης Παναγιάς 13. ΔΣ Γαλάτιστας 14. ΔΣ Αμμολιανής 15. ΔΣ Στρατωνίου 16. ΔΣ Βάβδου 17. ΔΣ Σταγείρων-Στρατωνίκης Αξιολόγηση του προγράμματος Η αξιολόγηση του προγράμματος θα υλοποιηθεί είτε με δικτυακά ερωτηματολόγια είτε με ατομικές ή ομαδικές συνεντεύξεις σε εκπαιδευτικούς, μαθητές και γονείς. Αποτίμηση του προγράμματος 9

Για την αποτίμηση του διεπιστημονικού προγράμματος θα υποβληθεί απολογιστική έκθεση στο Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων αλλά και στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ), μέσω της Περιφερειακής Διεύθυνσης Α/θμιας κ Β/θμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας και θα κοινοποιηθεί στους συμμετέχοντες φορείς. Ενδεικτική βιβλιογραφία Ελληνική Αντύπας, Κ. (2014). Η δημιουργία σχολικού μουσείου ως διδακτική πράξη-η πε ριπτωση του 1ου ΓΕΛ Πειραιά, στο Γ. Μπίκος & Α. Κανιάρη (επιμ.) Μουσειολογία, Πολιτιστική Διαχείριση και Εκπαίδευση, Αθήνα: Γρηγόρης, σ. 227-238. Γελαδάκη, Σ. & Παπαδημητρίου, Π. (2014). Όταν τα αρχεία μιλούν: η αξιοποίηση των σχολικών αρχείων, στο Γ. Μπίκος & Α. Κανιάρη (επιμ.) Μουσειολογία, Πολιτιστική Διαχείριση και Εκπαίδευση, Αθήνα: Γρηγόρης, σ. 215-226. Ζίας, Ν.(2006). Αξίες και πολιτιστική κληρονομιά, στο Αξιοποίηση και Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς- Σεμινάριο στο Πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Πρακτικά, Αθήνα-Δελφοί, σ. 63-64. Κανάρη, Χ. &Ράπτου, Θ. (2016). Αναζητώντας αφηγήσεις στο μουσείο: Ένα πλαίσιο συνεργασίας και ενδυνάμωσης των εκπαιδευτικών στο Προγράμματα Σπουδών-Σχολικά Εγχειρίδια: Από το παρελθόν, στο παρόν και το μέλλον, Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου, Τόμος Α, σ. 720-730, http://www.ekedisy.gr/wp-content/uploads/2016/11/%ce%a4%cf%8c%ce%bc%ce%bf%cf%82- %CE%B1.pdf Λαμπρινός, Ν. (2009). Σχετικά με τη διδασκαλία της Γεωγραφίας στο σχολείο, Εκδόσεις Γράφημα, Θεσσαλονίκη, σελ. 294 Λαμπρινουδάκης, Β. (2006). Προσπάθεια προσέγγισης της έννοιας της ολοκληρωμένης προστασίας των μνημείων, στο Αξιοποίηση και Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς- Σεμινάριο στο Πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Πρακτικά Αθήνα, σ. 49-52. Ξενόγλωσση Ames, M. (1994). Cannibal tours, glass boxes and the politics of interpretation, in S. Pearce (ed.) Interpreting Objects and Collections. London: Routledge. 98-106 Cleere,H. (2006). Θεμελιώδεις αρχές για τη διαχείριση αρχαιολογικών χώρων, στο Αξιοποίηση και Ανάδειξη της Πολιτιστικής Κληρονομιάς- Σεμινάριο στο Πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, Πρακτικά, Αθήνα, σ. 88-90. Freud, S., (1930). 1946. Civilization and its Discontents. London: Hogarth Press Polyzoudi, A (2014) The challenging role and the impact of archives of the production of archaeological narratives in Greece, in Archaeological Review from Cambridge, (ed. R. Fellinger and L. Philpot) The Archive Issue, Vol. 29.2, Cambridge. UK Shanks, M. and Chr. Tilley, (1992). Re-Constructing Archaeology. Theory and Practice. London: Routledge Ο Σχολικός Σύμβουλος 3 η ς Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Π.Ε. Χαλκιδικής Δρ. Απόστολος Παρασκευάς 10