Α1. ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΡΧΗ 1ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Β ΤΑΞΗ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 27/04/2014 - ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΛΑΤΙΝΙΚΑ ΣΥΝΟΛΟ ΣΕΛΙΔΩΝ: ΠΕΝΤΕ (5) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Μόλις επέστρεψε στο σπίτι του το βραδάκι, η κορούλα του η Τερτία, η οποία τότε ήταν πάρα πολύ μικρούλα, έτρεξε στην αγκαλιά του πατέρα. Ο πατέρας έδωσε στην κόρη (ένα) φιλί αλλά παρατήρησε ότι αυτή ήταν λιγάκι θλιμμένη. «Τι είναι» είπε «Τερτία μου; Γιατί είσαι θλιμμένη; Τι σου συνέβη;» «Πατέρα μου» απάντησε εκείνη «ο Πέρσης πέθανε». Είχε πράγματι πεθάνει (ένα) σκυλάκι με αυτό το όνομα, το οποίο η κοπέλα πολύ αγαπούσε. Β. Μεγάλος φόβος κατέλαβε τον στρατό εξαιτίας των διαδόσεων των Γαλατών και των εμπόρων, οι οποίοι διακήρυσσαν ότι οι Γερμανοί είχαν τεράστια σωματική διάπλαση και απίστευτη ανδρεία. Ο καθένας προβάλλοντας και μια δικαιολογία επιθυμούσε να αποχωρήσει. Μερικοί παρέμεναν παρασυρμένοι από ντροπή. Αυτοί δεν μπορούσαν ούτε να προσποιηθούν ούτε να συγκρατήσουν τα δάκρυά τους. Κρυμμένοι στις σκηνές είτε παραπονιόντουσαν για τη μοίρα τους είτε θρηνούσαν τον κοινό κίνδυνο μαζί με τους φίλους τους. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις: domum: δοτική ενικού και ονομαστική πληθυντικού αριθμού: domui, domus complexum: γενική και αφαιρετική ενικού αριθμού: complexus, complexu pater: αιτιατική ενικού και γενική πληθυντικού αριθμού: patrem, patrum mercatorum: αφαιρετική ενικού και πληθυντικού αριθμού: mercatore, mercatoribus corporum: ονομαστική ενικού και πληθυντικού αριθμού: corpus, corpora familiaribus: αιτιατική ενικού και πληθυντικού αριθμού: familiarem, familiares/is ΤΕΛΟΣ 1ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 2ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ lacrimas: γενική ενικού και αφαιρετική πληθυντικού αριθμού: lacrimae, lacrimis Β1β. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμιά από τις παρακάτω συνεκφορές: mea Tertia: γενική ενικού αριθμού : meae Tertiae incredibili virtute: αιτιατική ενικού αριθμού: incredibilem virtutem suum fatum: ονομαστική πληθυντικού αριθμού: sua fata commune periculum: γενική πληθυντικού αριθμού: communium periculorum Β1γ. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τον κατάλληλο τύπο των αντωνυμιών: ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΙΔΟΣ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ Quid Ερωτηματική ουσιαστική γενική πληθυντικού quorum αντωνυμία αριθμού στο ίδιο γένος Mi Κτητική αντωνυμία, α δοτική ενικού αριθμού meo προσώπου για ένα κτήτορα στο ουδέτερο γένος Alius Αντωνυμικό επίθετο ονομαστική πληθυντικού alii αριθμού στο ίδιο γένος Hi Δεικτική αντωνυμία αιτιατική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος hanc Β2α. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (για τους περιφραστικούς τύπους να λάβετε υπόψη σας το υποκείμενο): cucurrit: τον ίδιο τύπο στον παρατατικό και στον μέλλοντα στην ίδια φωνή: currebat, curret dedit: το β ενικό οριστικής ενεστώτα και στις δύο φωνές: das, daris/-re est: το α πληθυντικό οριστικής παρατατικού και παρακειμένου: eramus, fuimus respondit: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα και στον υπερσυντέλικο στην ίδια φωνή: respondet, responderat occupavit: το γ πληθυντικό οριστικής ενεστώτα και παρακειμένου στην παθητική φωνή: occupantur, occupati sunt adducti: το γ ενικό οριστικής ενεστώτα και παρακειμένου στην ενεργητική φωνή: adducit, adduxit remanebant: το β πληθυντικό οριστικής παρακειμένου και υπερσυντελίκου στην ενεργητική φωνή: remansistis, remanseratis ΤΕΛΟΣ 2ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 3ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ tenere: το α ενικό οριστικής παρατατικού και στις δύο φωνές: tenebam, tenebar querebantur: τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα και στον μέλλοντα: queruntur, querentur miserabantur: τον ίδιο τύπο στον μέλλοντα και στον συντελεσμένο μέλλοντα: miserabuntur, miserati erunt Β2β. Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τους κατάλληλους τύπους του ρήματος poterant: α πληθυντικό οριστικής μέλλοντα γ ενικό οριστικής ενεστώτα β ενικό οριστικής παρακειμένου απαρέμφατο ενεστώτα poterimus potest potuisti posse Β2γ. cupiebat: να γράψετε τους τύπους του ρήματος που ζητούνται παρακάτω: β ενικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής: cuperis/-re β πληθυντικό οριστικής ενεστώτα παθητικής φωνής: cupimini γ ενικό οριστικής παρατατικού ενεργητικής φωνής: cupiebat γ πληθυντικό οριστικής μέλλοντα παθητικής φωνής: cupientur απαρέμφατο ενεστώτα ενεργητικής φωνής: cupere απαρέμφατο ενεστώτα παθητικής φωνής: cupi Γ1.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: admodum (Α) : είναι επιρρηματικός προσδιορισμός του ποσού (επιτείνει την σημασία του επιθέτου) στο parvula patris (A) : είναι ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, γενική κτητική στο complexum esse( Α) : είναι ειδικό απαρέμφατο, αντικείμενο στο animadvertit tibi (A) : είναι δοτική προσωπική ηθική στο accidit Germanos (B) : είναι υποκείμενο στο esse (ετεροπροσωπία) magnitudine (B) : είναι ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορισμός, αφαιρετική της ιδιότητας στο Germanos lacrimas (B) : είναι αντικείμενο στο tenere abditi (B) : είναι επιρρηματική, χρονική μετοχή ως επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου (προτερόχρονο) στο querebantur ΤΕΛΟΣ 3ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 4ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Γ1β. filiola eius: να αντικαταστήσετε την αντωνυμία με τον κατάλληλο τύπο της κτητικής αντωνυμίας και να εντοπίσετε την συντακτική και σημασιολογική διαφορά που υπάρχει. filiola eius: εκφράζεται κτήση χωρίς αυτοπάθεια, eius: ετερόπτωτος προσδιορισμός, γενική κτητική στο filiola. Με το eius δεν δηλώνεται η κτήση του υποκειμένου (=η κόρη του - κάποιου άλλου, όχι του υποκειμένου του ρήματος). filiola sua: εκφράζεται κτήση με αυτοπάθεια, sua: ομοιόπτωτος προσδιορισμός, επιθετικός προσδιορισμός στο filiola. Με το sua δηλώνεται κτήση του ίδιου του υποκειμένου του ρήματος (= η κόρη του - η δική του κόρη, του υποκειμένου). Γ1γ. Alia de causa: να αναγνωρίσετε συντακτικά τον εμπρόθετο προσδιορισμό και στη συνέχεια να αντικαταστήσετε την πρόθεση de με την πρόθεση propter επιφέροντας όλες τις απαραίτητες αλλαγές. Επιρρηματικός, εμπρόθετος προσδιορισμός του εξωτερικού αναγκαστικού αιτίου στο cupiebat Propter aliam causam Δ1α. pudore: να αναγνωρίσετε συντακτικά τον τύπο και να δικαιολογήσετε την πτώση με την οποία εκφέρεται. Επιρρηματικός προσδιορισμός, αφαιρετική του εσωτερικού αναγκαστικού αιτίου και προσδιορίζει την επιρρηματική, αιτιολογική μετοχή adducti. Το αίτιο είναι εσωτερικό γιατί δηλώνει ψυχικό πάθος (pudore: ντροπή).όταν το αίτιο είναι εσωτερικό, δηλαδή εκφράζει μια ψυχική αντίδραση, τότε χρησιμοποιείται απλή αφαιρετική, η οποία συχνά συνοδεύεται από μετοχή παθητικού παρακειμένου που σημαίνει «παρακινημένος, σπρωγμένος» όπως εδώ η μετοχή adducti (παρασυρμένοι). Δ1β. Ut domum ad vesperum rediit: να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε τον τρόπο εισαγωγής (μονάδα 1) και εκφοράς της (μονάδα 1). ΤΕΛΟΣ 4ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ
ΑΡΧΗ 5ΗΣ ΣΕΛΙΔΑΣ Δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εισάγεται με τον χρονικό σύνδεσμο ut γιατί εκφράζει το προτερόχρονο. Εκφέρεται με οριστική γιατί δηλώνει μόνο τον χρόνο και τίποτα άλλο, συγκεκριμένα χρόνου παρακειμένου (rediit) γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Δ1γ. Pater filiae osculum dedit / Magnus timor exercitum occupavit ex vocibus Gallorum ac mercatorum: να ξαναγράψετε τις προτάσεις μετατρέποντας την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Osculum a patre filiae datum est. Exercitus magno timore occupatus est ex vocibus Gallorum ac mercatorum. Δ1δ. Nonnulli pudore adducti remanebant: να επαναδιατυπώσετε την παραπάνω πρόταση αφού την εξαρτήσετε από το Scriptor narravit. Scriptor narravit nonnullos pudore adductos remanere. ΤΕΛΟΣ 5ΗΣ ΑΠΟ 5 ΣΕΛΙΔΕΣ